Ten westen van de vrijheid

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 1

meld je aan voor onze nieuwsbrief

Zo blijf je op de hoogte van de nieuwste boeken van Ambo|Anthos uitgeversen ontvang je leuke extra’s, zoals prijsvragen, exclusieve aanbiedingen en

leesfragmenten. Ook word je geïnformeerd over onze lezingen, signeersessiesen over andere interessante bijeenkomsten die wij geregeld organiseren.

Aanmelden kan via www.amboanthos.nl/nieuwsbrief

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 2

Thomas Engström

Ten westen vande vrijheid

ludwig licht-kwartet

deel i

Vertaald uit het Zweedsdoor Sophie Kuiper

Ambo|AnthosAmsterdam

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 3

isbn 978 90 263 3302 6© 2013 Thomas Engström

Published by agreement with Salomonsson Agency© 2017 Nederlandse vertaling Ambo|Anthos uitgevers,

Amsterdam en Sophie KuiperOorspronkelijke titel Väster om friheten

Oorspronkelijke uitgever Albert Bonniers FörlagOmslagontwerp Studio Jan de Boer

Omslagillustratie © Miroslav Šokcic/Mono StudioFoto auteur © Mathias Blom

Verspreiding voor België:Veen Bosch & Keuning uitgevers nv, Antwerpen

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 4

Een democratie kan geen oorlog voeren.

Generaal Walter Bedell Smith

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 5

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 6

proloog

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 7

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 8

marrakeshmarrakesh-tensift-al haouz / marokko

zo 10 juli 2011[11:05 / gmt]

Er waren moedige westerse diplomaten in Noord-Afrika, maarhelaas was de consul-generaal van de Verenigde Staten in Marok-ko daar niet een van. Hij had met heel zijn hart gehoopt op eenander soort ochtend.

De Marokkaanse Koninklijke Gendarmerie had meerdere wij-ken van de medina in Marrakesh afgezet. Bij de Ben Youssef-moskee konden ze niet meer verder, maar zoals beloofd stondenenkele politieagenten de consul op te wachten. Ze maakten deweg voor hem vrij: volwassen mannen die niet op tijd opzij gin-gen werden aan de kant geduwd, jongens met hun zakken voltoeristendollars werden geduwd en geschopt. Alleen de ezels ende gesluierde bedelaarsters uit de bergen ontkwamen aan dehardhandigheid van de politiemacht. De straten werden steedssmaller, maar na de laatste dranghekken waren er geen burgersmeer.

Voor de plaats delict stond een tiental politiemannen in uni-form te zweten. Het was nu al zesendertig graden. De mannenwerden stil toen ze de Amerikaanse consul in het oog kregen. Eenvan hen stond op wacht bij de ingang van het pand. Hij droeg eenmarineblauw uniform met overdreven grote epauletten, spier-witte handschoenen en een gebiesde pantalon. Vlak boven hetkorte, glanzende haar van de Marokkaan hing aan blinkend

9

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 9

schone kettingen een vijfhoekig, geel en kaneelbruin bord metdaarop in het Arabisch en het Frans barbier.

‘Welkom, monsieur,’ zei de kapitein, en hij schudde de consulkort de hand. ‘Misschien wilt u even binnen kijken?’

‘Ik ben niet helemaal op de hoogte van de situatie.’‘Drie van uw landgenoten zijn vermoord.’‘Waren het er niet vier?’ vroeg de consul. ‘Uw collega zei aan de

telefoon dat…’De kapitein knikte geduldig. ‘Drie Amerikanen en één Marok-

kaan. Die hebben we zojuist pas aangetroffen. De kapper, naar al-le waarschijnlijkheid. Daar.’ Hij wees naar een afgebroken muur.Daarachter lag een verlaten bouwput; op glasscherven, stukkenbetonijzer en afval troonde een uitgediende cementmolen.Naast de roestige machine lag een turquoise zeil over een grotehobbel.

‘En er is binnen niets aangeraakt?’ vroeg de consul, terwijl hijzijn blik losmaakte van het stuk plastic en op de kapperszaakrichtte.

‘We hebben alleen vingerafdrukken genomen.’De Amerikaan knikte. Het moest maar.Tot zijn ontzetting ging er niemand met hem mee naar bin-

nen.Het eerste wat hij zag was de gezichtsuitdrukking van de dode

in de stoel. Eerder verbazing dan angst, alsof het laatste wat hijhad gehoord een grove leugen was geweest. Het kostte de consulbijna al zijn beschikbare energie om zijn blik af te wenden. Toendat eindelijk lukte keek hij omlaag, recht in het bloed.

Vlak naast de poeltjes op de geblokte vloer waren vage voet -afdrukken te zien. Op de spiegels was het bloed gestold in wildepatronen. De Amerikaan maakte zijn bril schoon. Hij moest eenbekwame en kalme indruk maken; hij was zichtbaar door deraampjes in de dunne, geel geschilderde aluminium deur. Aande muur hing een klein tv-scherm. France 24 zond beelden uit

10

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 10

van Europese gevechtsvliegtuigen die over Benghazi en Tripolien Misrata vlogen, van grondpersoneel op Italiaanse vliegbases.Het geluid stond uit.

Het effect van de tl-buizen, de lila muurtegels en de aircon -ditioning was ontnuchterend na de hete, rode nevel van buiten.En natuurlijk de drie lijken. Behalve het lijk op de stoel lagen ernog twee languit op de vloer, de gezichten naar beneden. Alledrie mannen van rond de dertig. Geen van hen hoorde hier thuis.Niet toen ze nog leefden en niet nu. Nooit.

De atletische man in de stoel was gekleed in een wit mouwlooshemd en kaki shorts. Om zijn hals hing een zilveren ketting. Deconsul moest op zijn tenen staan om niet in het bloed te stappentoen hij vooroverboog. Een identiteitsplaatje. Amerikaanse ma-rine, luitenant. Zijn zakken waren leeg. Geen paspoort of porte-monnee. Een tatoeage bedekte zijn rechterschouder en bijna zijnhele rechterarm: bovenaan usmc, daaronder een arend met iniedere klauw een handgranaat en onderaan de woorden semper

fi, motherfucker. Hij had wat contant geld bij zich, geenopzienbarend bedrag.

De twee anderen zagen eruit als gewone burgers. De een ge-kleed in jeans en een verwassen T-shirt met een gedeeltelijkzichtbare opdruk op de rug: information wants to… Deander was ongeveer net zo gekleed, maar meer bebloed. Allebeizonder portemonnee. De een had een baard. Op een verrijdbaartafeltje lagen naast een kom met scheerschuim twee besmeurdeAmerikaanse paspoorten. De pasfoto’s bevestigden hun iden -titeit.

Alle drie twee keer in het hoofd geschoten. Dit was geen gewo-ne roofmoord, dit was een afrekening. Een terroristische daad,wellicht.

De consul liep het tafereel nog eens na. Had hij iets gemist? Zoverstreken een paar minuten. De lijken waren nog amper gaanstinken, in ieder geval niet zo erg dat de parfumlucht in de zaak

11

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 11

het niet kon verhullen, en het was koel en in feite ook schoon bin-nen. Hij had wel erger gezien. Of eigenlijk niet. Maar hij had zichweleens slechter gevoeld.

Want dit lag zo ver buiten zijn functieomschrijving als maarkon. Het consulaat hield zich voornamelijk bezig met toeristendie hun paspoort waren kwijtgeraakt. De zeldzame sterfgevallenbetroffen in de regel gepensioneerden of drugsverslaafden. Bo-vendien was er in dit geval een militair bij betrokken. Een buiten-gewone meevaller. De consul hoefde geen verwanten te bellen ofte bedenken hoe hij het politieonderzoek zou coördineren sa-men met de Amerikaanse autoriteiten. Hij hoefde er niet eensvoor te zorgen dat de lijken gerepatrieerd werden. Hij moest dezaak delegeren, meer niet. Zijn bitterheid over alle promotieswaarbij hij was gepasseerd was op slag draaglijker.

Buiten was de hitte nog drukkender geworden. De politieka-pitein stond nog altijd met zijn rug naar de deur. Hij maakte zijnsigaret uit. Marquise, constateerde de consul. Een chic, brons-groen pakje dat hem deed denken aan het koloniale interieur vanhet Café de la Poste een paar kilometer verderop. Afgaand op degeur zou je bijna denken dat het de rook van een cigarillo was.

De consul nam de kapitein even apart, achter een aanhangwa-gen met een plastic laadvloer vol gestolen banden.

‘Ik zou het op prijs stellen,’ zei hij beheerst, ‘als u journalistenuit de buurt wilde houden, voorlopig in ieder geval…’

‘Voorlopig blijven ze uit de buurt,’ zei de kapitein. Zijn toonwas vaag.

Was smeergeld hier op zijn plaats?De consul keek een paar seconden te lang naar de witte hand-

schoenen en de donkere, glanzend opgepoetste holster van deman. ‘Een afschuwelijke daad,’ mompelde hij met een knikjenaar de kapperszaak.

‘Het is een vreselijke tragedie,’ zei de kapitein langzaam. ‘Mijndiepste medeleven. Heel Marokko rouwt.’

12

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 12

‘Dank u.’Smeergeld overbodig.‘En maakt u zich geen zorgen, monsieur. Niemand wil iets ho-

ren over vermoorde buitenlanders. Een eenmalig incident, geenenkele reden om de buitenwereld op te schrikken.’ Hij glimlach-te flauwtjes. ‘Dit is Algerije niet.’

De consul dwong zichzelf de glimlach te beantwoorden, ookal was het in strijd met zijn diplomatentraining om te reagerenop beledigende uitlatingen over andere landen. ‘Dan zijn wij heteens.’

De kapitein wierp een blik op zijn horloge. Nep-Breitling.‘Nogmaals bedankt,’ rondde de consul af.De kapitein antwoordde met een saluut. De consul hield zijn

hoofd een beetje schuin, knikte en glimlachte opgelaten, zoalseen burger doet wanneer een militair hem zijn eerbied betuigt.

Voorbij de afzetting heerste nog altijd chaos. De brommers:magere jochies en dikke vrouwen in nikab in een race om als eer-ste iemand dood te rijden. De karren: overbelast, scheef, snellervoortgetrokken door oudjes dan door ezels. De auto’s: onmoge-lijk. Geen politie-escorte dit keer. Maar toen de consul eenmaalde ergste drukte gepasseerd was, bereikte hij algauw weer depoort van het stadsdeel. Na acht jaar op dezelfde post had hij ge-leerd de plaatselijke bevolking op afstand te houden. Een kwestievan uitstraling.

Naar buiten door de ringmuur. In de hitte zat zijn chauffeur opeen taxistandplaats aan de doorgaande weg Route des Rempartste wachten in de stoffige, witte Lincoln Navigator van het consu-laat, met draaiende motor vanwege de airco. Het was nog geentwee uur rijden terug naar Casablanca over de nieuwe, gezegen-de snelweg. Genoeg tijd om het telefoongesprek met de ambas-sadeur in Rabat voor te bereiden. De reis was noodzakelijk, wanter was geen veilige lijn op het plaatselijke kantoor in Marrakesh.

Eén ding wist de Amerikaanse consul-generaal zeker: hij zou

13

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 13

altijd in zalige onwetendheid blijven over wat er bij de barbierwas gebeurd, hoe het was gebeurd, waarom het was gebeurd, inopdracht van wie. Hij zou het mysterie zelfs nooit in concrete bewoordingen kunnen formuleren. Het werkelijke inzicht wasslechts enkelen gegund; een handvol vertrouwde übermenschendie hun leven doorbrachten in een schaduwrijk dat ze zelf had-den gecreëerd. Zij bevonden zich aan de andere zijde van eengrens die hijzelf slechts kon vermoeden. Dat inzicht was zotroostrijk dat de consul halverwege Marrakesh en de kust enmidden in een gesprek met de chauffeur in slaap viel. En sliep alseen roos.

14

Ten westen van de vrijheid B:T. Engstr m - def. 15-11-2016 11:35 Pagina 14