Wachtlijsten in Nederlandse ziekenhuizen - Maart 2011

HENK VAN GERVEN, SP-Tweede Kamerlid en oud huisartsINEKE PALM, wetenschappelijk bureau SPDen Haag, maart 2011

Welkom in een Nederlands ziekenhuis

U heeft nummer:

2.384Uw gemiddelde wachttijd

bedraagt ongeveer:

273 dagen

Welkom in een Nederlands ziekenhuisU heeft nummer:


bedraagt ongeveer:373 dagen


U heeft nummer:


bedraagt ongeveer:

273 dagen

WACHTLIJSTEN IN NEDERLANDSE ZIEKENHUIZEN

2

HENK VAN GERVEN, SP-Tweede Kamerlid en oud huisartsINEKE PALM, wetenschappelijk bureau SPDen Haag, maart 2011


3

INHOUDSamenvatting .............................................................................................................................................. 5

Inleiding ....................................................................................................................................................... 7

1. Waargenomen trends in wachttijden .................................................................................................... 9

2. Quick-scan SP januari 2011 .............................................................................................................. 15

3. Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................................. 21

Epiloog ...................................................................................................................................................... 23

Bijlage 1. Overschrijding Treeknorm per discipline en verrichting; polikliniekbezoeken (n=59). ..... 25

Bijlage 2. Overschrijding Treeknorm per discipline en verrichting; behandelingen (n=33) ............... 29


U heeft nummer:


bedraagt ongeveer:

273 dagen

Welkom in een Nederlands ziekenhuisU heeft nummer:


bedraagt ongeveer:373 dagen


U heeft nummer:


bedraagt ongeveer:

273 dagen


5

SAMENVATTINGVeel voorstanders van marktwerking in de ziekenhuiszorg beweren dat dankzij de liberalisering en invoering van commercie de wachtlijsten voor ziekenhuisbehandelingen verdwenen zijn. Dit rapport logenstraft die stelling op basis van onderzoek onder Nederlandse ziekenhuizen.

Wie winst wil maken moet omzet draaien. Het is dan ook niet zo gek dat waar ziekenhuizen aangespoord worden om ‘productie te draaien’, de omzet omhoog schiet. Helaas blijkt de stijging van de omzet aan de ene kant niet samen te gaan met het verdwijnen van de wachtlijsten aan de andere kant.

In 2008 en 2009 vertoonde de omzet in ziekenhuizen een bovenmatige groei van 7%, circa 2% hoger dan de jaren daar-voor. Van het verdwijnen van de wachtlijsten was echter geen sprake. Sterker nog: in 2010 namen de wachtlijsten zowel voor poliklinische als voor behandelingen weer toe. De grootste problemen komen voor bij de allergologie, anesthesie, maag-darm-lever ziekten, reumatologie en oogheelkunde.

De zogenaamde Treeknormen worden in de helft van de poliklinieken voor allergologie, revalidatie, reumatologie en maag-darm-ziekten overschreden. Eenderde tot de helft van de ziekenhuizen overschrijdt de normen voor borstverklei-ning- en borstvergrotingsoperaties, buikwandcorrectie, heup- en knieoperaties. In academische ziekenhuizen wordt bij de helft van de behandelingen de normen overschreden.

Vastgesteld kan worden dat de spreiding in wachttijden erg groot is en dat de introductie van marktwerking in de zieken-huiszorg niet het beloofde einde heeft gemaakt aan de wachtlijsten.

Het huidige op omzet gerichte systeem is duur terwijl het niet leidt tot het verdwijnen van de wachtlijsten. Om die reden wil de SP het huidige stelsel vervangen door een systeem van zorgbehoefte-financiering dat is afgestemd op de werke-lijke behoefte aan zorg. Niet de ‘zorgproductie’ maar de werkelijke behoefte is daarbij de norm.

De SP stelt een systeem van zorgbehoefte-financiering voor waarin de ziekenhuissector via benchmarks onderzoekt waarom het ene ziekenhuis wel erin slaagt de wachtlijsten weg te werken en andere niet. In onderling overleg en door samenwerking moet gezorgd worden dat de beste werkwijze maatgevend wordt. De Inspectie voor de Gezondheidszorg moet toezien op de kwaliteit van zorg en houdt toezicht op de organisatie van de ziekenhuiszorg.

Ziekenhuizen, waaronder ook de academische, die reële en goed verklaarbare wachtlijsten hebben, bijvoorbeeld doordat zij te maken hebben met zeer specialistische en complexe behandelingen, moeten extra budget krijgen om de wachtlijs-ten weg te werken en meer specialisten en verpleegkundigen aan te kunnen trekken.

6


7

INLEIDINGWachtlijsten in de zorg zijn een hardnekkig fenomeen. In de jaren tachtig en negentig groeiden deze vanwege te beperk-te budgetten, terwijl de behandelingsmogelijkheden en de vergrijzing toenamen. Dit leidde tot toenemende onvrede. In 1999 werd via de rechter het recht op tijdige zorg afgedwongen. Er kwam extra geld voor de zorg en de wachtlijsten namen destijds met name in de ouderenzorg en gehandicaptenzorg af.1

In toenemende mate werd geloof gehecht aan de mening dat het budgetteringsstelsel van de overheid de oorzaak van de wachtlijsten was en dat meer marktwerking en concurrentie zouden leiden tot afname van de wachtlijsten. Dat was dan ook een van de beloftes bij de introductie van de op marktwerking in de zorg gerichte Zorgverzekeringswet (Zvw) die in 2006 van kracht werd. De gedachte was dat een systeem dat meer op omzet gebaseerd is, sneller aan de vraag die er leeft zal voldoen. Is deze belofte ingelost nu we een aantal jaren verder zijn?

1. CBS, Gezondheid en zorg in cijfers 2009, 4 december 2009, blz 60.

INLEIDING

8


9

1. WAARGENOMEN TRENDS IN WACHTTIJDENIn het zogenaamde Treekoverleg hebben zorgaanbieders en verzekeraars in het begin van deze eeuw afspraken gemaakt over aanvaardbare wachttijden in de zorg. Per sector en soms per zorgproduct zijn de maximaal aanvaardbare wachttij-den vastgesteld (de zogenaamde Treeknormen).

Tabel 1. Treeknormen ziekenhuizen

Ziekenhuiszorg Maximaal aanvaardbaar

toegangstijd voor polikliniek (eerste polikliniekbezoek, epb) 4 weken

wachttijd voor diagnostiek en indicatiestelling 4 weken

wachttijd tot de feitelijke behandeling (dagopname) 6 weken

wachttijd tot de feitelijke behandeling (kliniek) 7 weken

1.1. Brancherapport ziekenhuizen 2008 De theorie is mooi, de werkelijkheid weerbarstig. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen NVZ erkent dat wacht-lijsten een hardnekkig fenomeen zijn. In haar brancherapport 2009 geeft ze de volgende cijfers over 20082.

Figuur 1. Gemiddelde wachttijden polikliniek per specialisme in 2008 (weken)

Bron: NVZ, brancherapport 2009

De wachtlijsten zijn het langst bij die specialismen waar een tekort is aan specialisten, met uitzondering van oogheel-kunde.

Gekeken is ook naar het totale percentage van eerste polikliniekbezoeken (epb’s) waarvoor de Treeknorm wordt over-schreden.

2. http://www.nvz-ziekenhuizen.nl/Configuratie/Themavlak/Direct_naar/Brancherapport_2009

1. WAARGENOMEN TRENDS IN WACHTTIJDEN

10

Figuur 2. Aandeel van epb´s waarvoor Treeknorm wordt overschreden (procent van totale epb´s)

Bron: NVZ, Brancherapport 2009

Nemen we alle eerste polikliniekbezoeken samen, dan voldeed in 2008 één op de zes eerste polikliniekbezoeken (bijna 16 procent) niet aan de Treeknorm van 4 weken.

Gekeken is ook naar de wachttijden bij de behandelingen en overschrijdingen van de Treeknorm (7 weken).

Figuur 3. Wachttijden behandelingen (weken)

Bron: NVZ, Brancherapport 2009

De wachtlijsten bij behandelingen zijn min of meer stabiel. De gemiddelde wachttijden van de heup- en knieprothe-sen overschrijden de Treeknorm van zeven weken. Daarbij spelen naast de ziekenhuiscapaciteit ook de afspraken die gemaakt kunnen worden met verpleeginstellingen over nabehandeling en revalidatie een rol. Soms moet er worden gewacht op een plaats in die instellingen voordat iemand geopereerd kan worden.

1.2. Marktscan NzaOp 2 februari 2011 publiceerde de Nederlandse Zorgautoriteit haar Marktscan medisch specialistische zorg.3 Uit die scan bleek dat de omzetten in het A- en B-segment in totaal in 2008 en 2009 met 7% stegen. In 2010 daalden de prijzen voor het B-segment met 3%. Ook in de jaren daarvoor zagen we een gematigde ontwikkeling van het B-segment met een stijging schommelend tussen 1,1% en 1,5%. In het A-segment zagen we een stijging van 2,3% in 2008 en 2,6% in 2009.4

De conclusie is gewettigd dat vooral volumestijgingen hebben geleid tot de forse omzetstijgingen van ziekenhuizen. Volumestijgingen kunnen gerechtvaardigd zijn als deze leiden tot afname van de wachtlijsten en wachttijden. Voor de gegevens over wachttijden heeft de Nza gebruik gemaakt van gegevens van MediQuest en DIS (dbc-informatie-systeem).

Gekeken is naar de ontwikkeling van de wachttijden bij polikliniekbezoeken.

3. Nza. Marktscan medisch specialistische zorg. Januari 2011. 4. Nza. Marktscan medisch specialistische zorg. Januari 2011.


11

Figuur 4. Wachttijdontwikkeling polikliniek.Figuur 16. W achttijdontwikkeling polikliniek

0 2 4 6 8

Allergologie

Anaesthesie

Cardiologie

Dermatologie

GeriatrieGynaecologie /Verloskunde

Heelkunde

Interne Geneeskunde

Kaakchirurgie

Kindergeneeskunde

KNO

LonggeneeskundeMaag, darm en

leverziektenNeurochirurgie

Neurologie

Oncologie

Oogheelkunde

OrthopediePijnbestrijding /Anesthesiologie

Plastische Chirurgie

Psychiatrie

Radiologie

Reumatologie

Revalidatiegeneeskunde

Thoraxchirurgie

Urologie

20062007200820092010TREEKNORM

Pol

iklin

iek

(weken)

Bron: DIS; MediQuest vanaf 2008 Bron: DIS; MediQuest vanaf 2008

De afgelopen jaren namen voor de meeste specialismen de wachttijden af. Deze trend is in 2010 echter doorbroken. Voor dermatologie, maag-, lever- en darmziekten, reumatologie, revalidatiegeneeskunde en oogheelkunde komen de gemid-delde wachttijden boven de normen die de sector zelf heeft afgesproken.

Gekeken is ook naar de wachttijdontwikkeling bij behandeling.


12

Figuur 5. Wachttijdontwikkeling behandeling, 2006-2010

Bron: DIS; Mediquest vanaf 2008

De wachttijden voor behandeling laten een zelfde negatieve ontwikkeling zien in 2010 ten opzichte van 2009. Opval-lend is dat de grootste problemen bij de plastische chirurgie en de orthopeden (prothesiologie) zitten. Ook waar je zou verwachten dat de markt haar werk doet, omdat ingrepen financieel aantrekkelijk zijn zoals bij knie- en heupoperaties, is dit niet het geval en nemen de wachttijden toe.

En tot slot is gekeken naar de diagnostiektijden.

Figuur 17. W achttijdontwikkeling behandeling

0 8 16

Borstverkleining

Buikwandcorrectie

Borstreconstructie

Knieprothese

Heupprothese

Dupuytren, ziekte van -Plastische Chirurgie

Staar

Neustussenschot correctie

Borstvergroting

Spataderen (med.indicatie) - Heelkunde

Carpaal tunnel syndroom -Plastische Chirurgie

Kijkoperatie knie

Baarmoeder verwijderen

Prostaatkanker

Hernia (H.N.P.) -Orthopedie

Liesbreuk

Keel- en neusamandelen

Galblaasverwijdering

Carpaal tunnel syndroom -Neurochirurgie

Sterilisatie vrouw -Gynaecologie

Sterilisatie man - Urologie

Rughernia (Lumbosacralediscotomie) - Neurochiru...

Trommelvliesbuisje

Open hartoperatie

Carpaal tunnel syndroom -Orthopedie

Carpaal tunnel syndroom -Heelkunde

Dotteren

Sterilisatie man -Heelkunde

Pijnbestrijding

Sterilisatie vrouw -Heelkunde

20062007200820092010TREEKNORM

Beh

ande

ling

(weken)

Bron: DIS; MediQuest vanaf 2008


13

Figuur 6. Wachttijdontwikkeling diagnostiek Bron DIS; Mediquest vanaf 2008

Bron: DIS; Mediquest vanaf 2008

De wachttijden tonen weinig verandering de laatste jaren en bevinden zich ruim binnen de Treeknorm van vier weken. Hierbij zijn wel problemen van een andere orde te verwachten. MRI en CT scan onderzoek zijn dure onderzoeken, met een hoge investeringsdruk en snelle afschrijving. In de komende jaren zullen door verbeteringen vele MRI scanners vervangen moeten worden in vrijwel alle ziekenhuizen. De opkomst bijvoorbeeld van MRI scans van de mamma ter vervanging van de aloude en door patiënten vaak verfoeide mammografie gaat razendsnel, daar zullen aanzienlijke investeringen voor nodig zijn en blijven in de komende 10 jaar.

1.3. Ontwikkeling aantallen specialisten5 Het Capaciteitsorgaan laat de volgende groei zien van de aantallen medisch specialisten.

Figuur 7. Groei geregistreerde medisch specialisten per specialisme, 2000-2010

Bron: DIS; MediQuest vanaf 2008

We zien in die sectoren waar lange wachtlijsten bestaan ook een snelle groei van het aantal specialisten zoals bij de maag-darm-leverartsen, de plastische chirurgie en de revalidatiegeneeskunde. De groei is echter tot nu toe onvoldoende om de wachtlijsten tot aanvaardbare proporties terug te dringen. Het Capaciteitsorgaan constateert met name nog een tekort aan plastisch chirurgen, reumatologen en maag-darm-leverartsen. Bij plastisch chirurgen dringt zich ook de vraag op of door activiteiten in privéklinieken de beschikbaarheid in algemene ziekenhuizen wordt ondermijnd.

Het Capaciteitsorgaan betwijfelt overigens of de Treeknorm nog wel een adequate norm is. De norm lijkt gedateerd en niet meer te beantwoorden aan wat de gemiddelde patiënt acceptabel vindt.

Groei geregistreerde medisch specialisten per specialisme, 2000 t/m 2010

per 100.000 inwoners absoluut

140

120

100

80

60%

40

20

0

5. Capaciteitsplan 2010. Capaciteitsorgaan. Utrecht, dec. 2010.


14


15

2. QUICK-SCAN SP JANUARI 20116

Een quick-scan van de SP in 2009 liet zien dat ongeveer de helft van de ziekenhuizen de gangbare normen overschreed voor staar-, knie- en heupoperaties.7

In een nieuwe quick-scan van de SP in januari 2011 zijn alle gegevens van KiesBeter bekeken voor alle algemene zieken-huizen, evenals hun dependances en poliklinieken, die hun wachttijdgegevens op www.KiesBeter.nl gepubliceerd heb-ben. Het betreft in totaal 205 vestigingen (totaal van het aantal ziekenhuizen, buitenpoli’s, dependances). De zelfstan-dige behandelcentra, de privéklinieken et cetera publiceren geen wachttijdgegevens en zijn dus niet betrokken in deze analyse.

De vestigingen zijn gegroepeerd in vier categorieën: de Academische ziekenhuizen, de grote STZ-ziekenhuizen (Samen-werkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen), de Overige Algemene (OvA, meest middelgrote ziekenhuizen) en de kleine SAZ-ziekenhuizen (Samenwerkende Algemene Ziekenhuizen). Ook is voor de niet-academische ziekenhuizen gekeken naar grote en kleine ziekenhuizen en ziekenhuizen met veel of weinig marktwerking in de omgeving. Deze codering is aangebracht in het eerder aangehaalde brancherapport van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) uit 2009 ‘Vizier op Vertrouwen’. Er zijn zowel algemene medische disciplines (bijv. Plastische Chirurgie algemeen) als concrete verrichtingen aan con-crete organen (bijv. borstverkleining) bekeken. Een aantal ziekenhuizen biedt deze mengvorm zo aan op KiesBeter. Er is voor gekozen om slechts de vaker voorkomende concrete ingrepen aan concrete organen op te voeren. Voor de polikli-niekbezoeken zijn 11 concrete ingrepen bekeken: de galblaas, liesbreuk, spataderen, sterilisatie vrouw, staaroperatie, kijkoperatie knie, borstverkleining, buikwandcorrectie, carpaal tunnel syndroom, Dupuytren en sterilisatie van de man. Daarnaast zijn 48 medische disciplines bekeken (dus 59 totaal).

Er is een analyse gemaakt van de overschrijding van de Treeknorm. Gekeken is voor hoeveel functies (disciplines en concrete verrichtingen) een ziekenhuis de Treeknorm overschrijdt. Vervolgens is gekeken hoe vaak de Treeknorm per discipline of verrichting wordt overschreden.

2.1. Overschrijding Treeknorm per ziekenhuis

PolikliniekbezoekenDe wachttijden zijn nogal verschillend per vestiging/polikliniek. De Treeknorm (4 weken) wordt veelvuldig overschre-den. Gekeken is per ziekenhuis of locatie voor hoeveel van de geboden functies (disciplines en concrete verrichtingen) de Treeknorm wordt overschreden.Vervolgens is gegroepeerd in vier categorieën: de Academische ziekenhuizen, de STZ-ziekenhuizen, de OvA-ziekenhui-zen en de SAZ-ziekenhuizen.In totaal wordt voor 27 procent van het totaal aantal geboden functies de Treeknorm overschreden.

• BijeenopdevierpoliklinischefunctieswordtdeTreeknormoverschreden

Tabel 2. Overschrijdingen Treeknorm wachttijden polikliniekbezoek (205 poliklinieken, met in totaal 3118 functies)

Totaal functies Treek overschreden Percentage

Academische ziekenhuizen 341 978 28%

STZ (topklinische zorg) 1174 331 28%

Overig Algemeen (OvA) 524 139 27%

SAZ 1079 282 26%

Totaal 3118 849 27%

De niet-academische ziekenhuizen zijn vervolgens gegroepeerd in grote en kleine ziekenhuizen en ziekenhuizen met veel of weinig marktwerking in de omgeving.

6. Hierbij een speciaal woord van dank aan Bernard Gerard die hiervoor het materiaal verzamelde. 7. http://www.sp.nl/zorg/nieuwsberichten/6915/090828-wachtlijsten_niet_weg_door_invoering_marktwerking_ziekenhuizen.html 8. In dit geval wordt bij 97 functies de Treeknorm overschreden. Dat betekent dat de in KiesBeter aangegeven wachttijd polikliniek (het aantal dagen tussen het moment dat een patiënt een afspraak maakt voor de polikliniek tot het moment dat de patiënt terecht kan) bij 97 van de 341 onderzochte functies langer is dan 4 weken).


16

Tabel 3. Overschrijdingen Treeknorm wachttijden polikliniekbezoek grote en kleine ziekenhuizen; ziekenhuizen met veel of weinig marktwerking in de omgeving (194 poliklinieken met in totaal 2761 functies).

Totaal functies Treek overschreden percentage

Grote ziekenhuizen 1457 418 29%

Kleine ziekenhuizen 1304 337 26%

Veel marktwerking omg. 969 247 26%

Weinig marktwerking omg. 1792 508 28%

Het aantal functies (disciplines en concrete verrichtingen) met overschrijding per ziekenhuis lijkt niet veel te verschillen voor de verschillende categorieën ziekenhuizen. De spreiding is wel enorm:- Bij de 20 beste poliklinieken wordt bij 0 tot 10 procent van alle geboden functies de Treeknorm overschreden;- Bij de 20 slechtste poliklinieken wordt bij 50 tot 100 procent van alle geboden functies de Treeknorm overschreden.

BehandelingenDe wachttijden voor behandeling zijn nogal verschillend over de specialismen en over de ziekenhuizen.De Treeknorm (7 weken) wordt veelvuldig overschreden. Gekeken is per ziekenhuis of locatie voor hoeveel van de ge-boden behandelingen (geregistreerd in KiesBeter) de Treeknorm wordt overschreden. Vervolgens is gegroepeerd in vier categorieën: de Academische ziekenhuizen, de STZ-ziekenhuizen, de OvA-ziekenhuizen en de SAZ-ziekenhuizen.In totaal wordt voor 21 procent van alle geregistreerde behandelingen de Treeknorm overschreden.

Tabel 4. Overschrijdingen Treeknorm wachttijden behandeling per categorie ziekenhuis

Totaal behandeling Treek overschreden Percentage

Academische ziekenhuizen 153 74 48%

STZ (topklinische zorg) 736 169 23%

Overig Algemeen (OvA) 404 68 17%

SAZ 776 119 15%

Totaal 2069 430 21%

De kleine en middelgrote ziekenhuizen vertonen minder vaak overschrijdingen. Vooral in de Academische ziekenhuizen zijn zeer vaak overschrijdingen van de wachttijden: bij bijna de helft van alle specialismen in academische ziekenhuizen wordt de Treeknorm overschreden! • BijdehelftvandebehandelingeninacademischeziekenhuizenwordtdeTreeknormoverschreden

De niet-academische ziekenhuizen zijn vervolgens gegroepeerd in grote en kleine ziekenhuizen en ziekenhuizen met veel of weinig marktwerking in de omgeving.


17

Tabel 5. Overschrijdingen Treeknorm wachttijden behandelingen grote en kleine ziekenhuizen; ziekenhuizen met veel of weinig marktwerking in de omgeving.

Totaal behandeling Treek overschreden Percentage

Grote ziekenhuizen 978 206 21%

Kleine ziekenhuizen 910 144 16%

Veel marktwerking omg. 734 154 21%

Weinig marktwerking omg. 1154 196 17%

Schaalvergroting en marktwerking lijken niet te leiden tot grotere efficiëntie. Integendeel, in kleine ziekenhuizen en ziekenhuizen met weinig marktwerking in de omgeving wordt bij minder behandelingen de Treeknorm overschreden.

2.2. Overschrijding Treeknorm per discipline of verrichting

PolikliniekbezoekenDe wachttijden zijn nogal verschillend per functie (discipline of verrichting). Voor de helft van de onderzochte discipli-nes of verrichtingen wordt in 20 procent of meer van de poliklinieken de Treeknorm overschreden.

Tabel 6. Top 15 Overschrijding Treeknorm per discipline; polikliniekbezoeken (totaal 48 disciplines bekeken)

Discipline % Poliklinieken met overschrijding

Modus (modale wachttijden bij overschrijding)

Allergologie 66 8-9 weken

Revalidatie algemeen 66 5-8 weken

Reumatologie algemeen 53 5-10 weken

Maag-darm-lever 51 7-8 weken

Neurochirurgie algemeen 45 5-8 weken

Neurologie algemeen 42 5-9 weken

Pijnbestrijding, anaesthiolog. 38 6-7 weken

Gynaecologie infertiliteit 38 6-7 weken

Orthopedie algemeen 35 5-8 weken

Psychiatrie algemeen 35 5-7 weken

Oogheelkunde algemeen 34 5-9 weken

Kaakchirurgie algemeen 33 5-8 weken

Dermatologie algemeen 31 5-7 weken

Klinische geriatrie 31 7-8 weken

Interne nefrologie 30 6-8 weken


18

Voor vier disciplines wordt door meer dan de helft van de vestigingen de Treeknorm overschreden. Vaak tot twee keer de norm (8 weken).

•DehelftofmeervandepolikliniekenoverschrijdtdeTreeknormvoorallergologie,revalidatie,reumatolo-gie, maag-darm-leverziekten

Ook voor de specialismen binnen kindergeneeskunde wordt de Treeknorm vaak overschreden:

Tabel 7

Specialisme % vestigingen met overschrijding

Kindergeneeskunde endocrinologie 50

Kindergeneeskunde cardiologie 36

Kindergeneeskunde nefrologie 30

Kindergeneeskunde sociale pediatrie 29

Kindergeneeskunde reumatologie 25

Kindergeneeskunde metabol. 20

Kindergeneeskunde algemeen 5

Hetzelfde geldt voor plastische chirurgie:

Tabel 8

Specialisme % vestigingen met overschrijding

buikwandcorrectie 50

borstverkleining 42

Dupuytren 33

carpaal tunnelsyndroom 31

algemeen 27

• veeloverschrijdingenTreeknormbijpolikliniekbezoekenkinderchirurgieenplastischechirurgie

Ook bij oncologie worden in nogal wat vestigingen de Treeknormen overschreden. Bijvoorbeeld bij 5 van de 26 vesti-gingen waar men terecht kan voor algemene oncologie. Bij 6 van de 40 vestigingen waar met terecht kan voor interne oncologie.

Vooral bij chirurgie (behalve bij staaroperaties en hernia) is het aantal poliklinieken dat de Treeknorm overschrijdt laag. Voor chirurgie galblaas, gastro-enterologie, liesbreuk en oncologie zijn er geen poliklinieken met overschrijdingen van de norm. Datzelfde geldt voor Kindergeneeskunde gastro-enterologie en longziekten oncologie (zie bijlage 1).

Behandelingen Ook bij behandelingen wordt de Treeknorm (7 weken) zeer vaak overschreden. Voor 10 van de 33 onderzochte behande-lingen is dat in 20 procent of meer van de vestigingen.


19

Tabel 9. Top 15 overschrijding Treeknorm per discipline en verrichting; behandelingen (in totaal 33 behandelingen bekeken)

behandeling % vestigingen met overschrijding

Borstverkleining 48

Buikwandcorrectie 46

Totaal heupoperaties 35

Totaal knieoperaties 35

Borstvergroting 33

Neustussenschot 33

Carp Tunnels (neurochir) 25

Hernia (neurochir/neurologie) 22

Staaroperatie 22

Dupuytren 20

Spataderen 19

Baarmoederverwijdering 17

Incontinentie bij de vrouw 17

Liesbreuk 16

Prostaatoperatie/kanker 16

•EenderdetotdehelftvandeziekenhuizenoverschrijdtdeTreeknormvoorborstverkleiningen-vergroting,buik-wandcorrecties,heup-enknieoperaties.

Ook voor hernia-, spataderen- en staaroperaties worden bij eenvijfde van de ziekenhuizen de gangbare normen over-schreden. Wachttijden van 8 weken zijn hier normaal. Voor staaroperaties was dat bij de quickscan in 2009 nog voor de helft van het aantal ziekenhuizen, hier lijkt dus een verbetering.Zelfs bij ernstige zaken als prostaatkanker of blaastumor wordt door veel ziekenhuizen, in 16 respectievelijk 13 procent de Treeknorm overschreden.

Geen overschrijdingen zijn er voor borstkanker, diabetes en dotterbehandelingen.


20


21

3. CONCLUSIES EN AANBEVELINGENConclusies

• Ondanksdeforseomzetstijgingvandeziekenhuizenmet7%in2008en20099 is er geen sprake van een duidelijke daling van de wachtlijsten ten opzichte van 2008. Hoewel in 2009 bij vrijwel alle disciplines een afname van de wachttijden was te zien, zijn de wachttijden in 2010 vrijwel overal weer toegenomen. Dit geldt zowel voor polikli-niekbezoeken als voor behandelingen.

• Degrootsteproblemenzittenbijdepolikliniekenallergologie,anaesthesie,maag-,darm-enleverziekten,rheumato-logie en oogheelkunde.

• DehelftvandepolikliniekenoverschrijdtdeTreeknormvoorallergologie,revalidatie,reumatologieenmaag-,darm-en leverziekten. Een derde tot de helft van de ziekenhuisvestigingen overschrijdt de Treeknormen voor borstverklei-ning en -vergroting, buikwandcorrectie, heup- en knieoperaties.

• BijeenopdevierpoliklinischefunctieswordtdeTreeknormoverschreden,bijdehelftvandebehandelingeninacademische ziekenhuizen wordt de Treeknorm overschreden.

• Despreidinginwachttijdeniserggroot.Deintroductievandemarktwerkingheefthieraangeeneindekunnen maken.

Aanbevelingen

• Metziekenhuizenmoetentaakstellendeafsprakenwordengemaaktdatdewachtlijstenoverallespecialismenworden teruggebracht onder de Treeknormen. De branche zal dit ter hand moeten nemen en onderzoeken door deugdelijke benchmarks waarom het ene ziekenhuis er wel in slaagt binnen de Treeknormen te blijven en andere ziekenhuizen niet en dit in gezamenlijkheid oplossen. De Inspectie voor de Gezondheidszorg dient er op toe te zien dat dit daadwerkelijk gebeurt. Ziekenhuizen met een slechte bedrijfsvoering moeten worden aangepakt.

• ExtraaandachtisnodigvoordeacademischeziekenhuizendievoorveelbehandelingendeTreeknormenoverschrij-den. Hier zullen de academische ziekenhuizen specifiek naar moeten kijken en met oplossingen komen.

• Hetaantalspecialistendatwordtopgeleidmoetdrastischwordenuitgebreidbijdiespecialismenwaarchronischewachtlijsten en capaciteitsproblemen zijn.

• Omdathetopomzetgerichtesysteemduurisennietheeftgeleidtothetverdwijnenvandewachtlijstendientditteworden vervangen door een financieringssysteem afgestemd op de daadwerkelijke behoefte aan zorg. De financie-ring moet gericht zijn op een duurzame beschikbaarheid van kwalitatief hoogwaardige zorg voor alle in Nederland aanwezige mensen door een zorgbehoefte-financieringssysteem. Met voldoende financiële middelen om in de behoefte te voorzien.

• Ziekenhuizenmeteenreëleengoedverklaarbarewachtlijstmoetenextrabudgetkrijgenomdewachtlijstenwegtewerken en meer specialisten en verpleegkundigen aan te kunnen trekken.

• DeTreeknormenmoetenwordenherijktenaangepastaandenormenvandezetijd.

9. Deze constatering is in lijn met de conclusie van het RIVM dat concurrentie wel een neerwaarts effect heeft op een aantal prijzen, maar dat het zorgvolume ondertussen stijgt. Als gevolg hiervan stijgen de macrokosten. RIVM, Zorgbalans 2010, Mei 2010.

3. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

22


23

EPILOOG

EPILOOG De capaciteit speelt een belangrijke rol bij de wachtlijstproblematiek. Een tekort aan artsen leidt tot langere wachtlijsten, terwijl “alle specialisten met een wachttijd onder de Treeknorm ook een relatief laag tekort aan specialisten hebben” concludeert de NVZ vereniging van Nederlandse ziekenhuizen.10

Minister Schippers onderhandelt nu met de ziekenhuizen over de toegestane groei voor de komende jaren. Zij spreekt over een (taakstellende) groei van 2,5%. Dat is een enorme ombuiging van de kosten. Dit wil zij bereiken door meer marktwerking in de ziekenhuiszorg te introduceren.11 Gezien de ervaringen van de afgelopen jaren met een op omzet ge-richt systeem lijkt dit illusoir, een onhaalbaar luchtkasteel. Daardoor dreigen bovenmatige kostengroei en een toename van de wachtlijsten. Een ontwikkeling die onwenselijk is en zal leiden tot aantasting van de kwaliteit van de zorg en daardoor risico’s inhoudt voor de volksgezondheid. Bovendien ontstaat bij schaarste tweedeling, omdat de mensen die de weg weten, geld hebben en een geldig burgerservicenummer als eerste zullen worden geholpen. Alle andere patiën-ten staan in de kou en blijven daar ook. Een ontwikkeling die we moeten zien te voorkomen gezien het recht op zorg voor iedereen dat als een moreel anker dient in een beschaafd land.

10. Vizier op vertrouwen. Brancherapport algemene ziekenhuizen 2009. Utrecht, september 2009. 11. Zorg die loont. Kamerbrief 14 maart 2011.

24


25

BIJLAGE 1

BIJLAGE 1. OVERSCHRIJDING TREEKNORM PER DISCIPLINE EN VERRICHTING; POLIKLINIEKBEZOEKEN (N=59).

Discipline/verrichting

Vestigingentotaal

Vestigingen overschrijding

% Modus Gem.

Allergologie 28 18 66 8-9 weken 6,9

Revalidatie algemeen 117 77 66 5-8 weken 6,0

Reumatologie algemeen 144 76 53 5-10 weken 5,7

Maag-darm-lever 120 61 51 7-8 weken 5,5

Kindergen. endocrinologie 10 5 50 5,0

Plast. Chir. Buikwandcorr 10 5 50 7 weken 4,7

Neurochirurgie algemeen 93 43 45 5-8 weken 4,4

Neurologie algemeen 170 71 42 5-9 weken 4,6

Plast. Chir., borstverkleining 12 5 42 7 weken 4,5

Pijnbestrijding, anaesth. 125 48 38 6-7 weken 4,2

Gynaecologie infertiliteit 56 21 38 6-7 weken 3,9

Kindergen. cardiologie 11 4 36 3,8

Orthopedie algemeen 166 58 35 5-8 weken 4,1

Psychiatrie algemeen 81 28 35 5-7 weken 4,2

Oogheelkunde algemeen 157 54 34 5-9 weken 4,3

Kaakchirurgie algemeen 126 41 33 5-8 weken 3,2

Plastische chirurgie dupuytr 12 4 33 4,2

Dermatologie algemeen 170 53 31 5-7 weken 3,7

Klinische geriatrie 98 30 31 7-8 weken 3,7

Plast. Chir. carpaal tunnels. 32 10 31 6 weken 3,3

Interne nefrologie 50 15 30 6-8 weken 3,8

Kindergen. nefrologie 10 3 30 5 weken 3,4

Gynaecologie incontinentie 14 4 29 7 weken 3,4

Kindergen sociale pediatrie 7 2 29 3,6

Interne hypertensie 26 7 27 5-7 weken 3,7

Plast. Chir. algemeen 128 34 27 6-9 weken 4,1

26

Kindergen. reumatologie 8 2 25 3,5

Interne diabetes 26 6 23 5 weken 3,2

Gynaecologie algemeen 171 36 21 5-7 weken 3,4

Kindergen. metabol. 10 2 20 3,3

-Chirurgie spataderen 27 5 19 3,6

Oncologie algemeen 26 5 19 6 weken 2,5

Urologie algemeen 164 31 19 2,7

Interne algemeen 171 31 18 5-6 weken 3,0

Neurochirurgie hernia 17 3 18 3,1

-Oogheelkunde, staaroperatie 22 4 18 3,5

KNO 173 30 17 5-6 weken 2,6

Cardiologie algemeen 159 25 16 5-7 weken 2,6

Interne oncologie 40 6 15 6 weken 2,3

Thoraxchirurgie 20 3 15 6 weken 2,3

Longziekten algemeen 169 23 14 5-6 weken 2,6

Kijkoperatie knieoperaties 15 2 13 5 weken 2,6

Interne endocrinologie 35 4 11 3,0

Gynaec. sterilisatie vrouw 11 1 10 2,4

Interne hematologie 39 3 8 2,4

Interne immunologie 13 1 8 3,7

Urologie ster. man 18 1 6 2,4

Interne infectieziekten 19 1 5 2,4

Kindergeneesk. algemeen 169 8 5 5 weken 2,0

Gynaecologie oncologie 39 1 3 1,5

Chirurgie algemeen 160 4 2,5 1,7

Chirurgie vaatchirurgie 60 1 2 2,5

Chirurgie borstkanker 90 1 1 1,3

Chirurgie galblaas geen overschrij-dingen

1,5

Chirurgie gastro-enterologie geen overschrij-dingen

2,4

BIJLAGE 1

27

Chirurgie liesbreuk geen overschrij-dingen

1,3

Chirurgie oncologie geen overschrij-dingen

1,4

Kindergen. gastro-ent. geen overschrij-dingen

2,4

Longziekten oncologie geen overschrij-dingen

1,4

Modus: meest voorkomende wachttijd bij overschrijdingGem=Totale gemiddelde wachttijd over alle vestigingen (niet gewogen voor aantal patiënten per vestiging).

BIJLAGE 1

28


29

BIJLAGE 2. OVERSCHRIJDING TREEKNORM PER DISCIPLINE EN VERRICHTING; BEHANDELINGEN (N=33)

Behandeling verrichting Vestigingen totaal

Vestigingen met overschrijding

% Modus Gem.

Borstverkleining 92 44 48 10-14 weken 9,1

Buikwandcorrectie 76 35 46 8-12 weken 8,7

Totaal heupoperaties 119 42 35 8-16 weken 7,9

Totaal knieoperaties 117 41 35 8-16 weken 8,0

Borstvergroting 69 23 33 8-12 weken 7,4

Neustussenschot 121 40 33 8-11 weken 6,3

Carp tunnels. (neurochir) 40 10 25 8 weken 4,6

Hernia (neurochir/neurologie) 76 17 22 8-10 weken 5,1

Staaroperatie 112 25 22 8-12 weken 5,4

Dupuytren 92 18 20 8-12 weken 6,0

Spataderen 123 23 19 8-12 weken 5,0

Baarmoederverwijdering 117 20 17 8 weken 5,0

Incontinentie bij de vrouw 53 9 17 8 weken 5,2

Carp tunnels. (plast chir) 83 13 16 8-12 weken 5,3

Liesbreuk 128 21 16 8-16 weken 6,0

Prostaatoperatie/kanker 113 18 16 8-9 weken 5,0

Sterilisatie vrouw 116 18 16 8 weken 4,6

Carpaal Tunnels. (chir) 62 9 15 12 weken 4,5

Galblaas 122 17 14 8-12 weken 5,6

Sterilisatie man 103 14 14 8-9 weken 4,1

Blaastumor 16 2 13 4,4

Hernia (orthopedie) 24 3 13 4,5

Neus-keel amandelen 123 12 10 8-10 weken 4,0

Carp tunnels. (orthopedie) 47 4 9 3,8

Pijnbestrijding/anaesth. 38 3 8 4,0

BIJLAGE 2

30

Kijkoperatie knie 119 8 7 8 weken 4,2

Open hart operatie 22 1 5 3,6

Oorbuisjes 119 5 4 3,2

Borstkanker 70 geen overschrijding 1,4

Carp tunnels. (neurologie) 8 geen overschrijding 1,5

Diabetes 6 geen overschrijding 2,5

Diabetes bij kinderen 5 geen overschrijding 1,0

Dotterbehandeling 37 geen overschrijding 2,5

Modus: meest voorkomende wachttijd bij overschrijdingGem=Totale gemiddelde wachttijd over alle vestigingen (niet gewogen voor aantal patiënten per vestiging).

BIJLAGE 2

31


SPPostbus 200182500 EA Den HaagT (070) 318 30 44F (070) 318 30 43

Wachtlijsten in Nederlandse ziekenhuizen - Maart 2011

Documents

Transcript of Wachtlijsten in Nederlandse ziekenhuizen - Maart 2011