ZORGMagazine editie ziekenhuizen
-
Upload
michael-van-buggenhout -
Category
Health & Medicine
-
view
67 -
download
18
description
Transcript of ZORGMagazine editie ziekenhuizen
HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZIEKENHUIZEN
� ZNA en Klina fuseren in 2015 � ZORGwerkgever2012, het slotevent � Zorgkalender ouderen en zorg 2013 � Geurmanagement in ziekenhuizen
dec
201
2
QR
-co
de
zie pagina 30
Vers
chijn
t 12
x p
er ja
ar -
nr.1
4 -
12 /
201
2 (m
aand
dec
emb
er) -
18
dec
emb
er 2
012
- A
ntw
erp
en X
- P
912
873
5202526
DOSSIER: Fixatie, eerst denken en dan liever niet doen
ZORGMAGAZINE 3ZORGMAGAZINE2
Michael Van BuggenhoutHoofdredacteur
VOORWOORD
De sfeer opsnuiven...
Beste zorgprofessional,
Een jaar vliegt voorbij en bij aanvang van 2013 maken we meteen goede voornemens. Misschien ook wel in uw zorgorganisatie: Lean Thinking? Flexpools? Functiedifferentiatie? Het (verder) kantelen van de zorgorganisatie? ZORG Magazine blijft u ook in 2013 inspireren. Ook in dit nummer, waarbij we focussen op een uitgebreid PWO-project van de Karel de Grote-Hogeschool. Zij gingen met verschillende ziekenhuizen aan de slag rond fixatie en tonen hoe het anders kan.
Daarnaast staan we in deze editie ook stil bij de beleving van cliënten en hun omgeving. Denkt u er soms over na, hoe deze mensen zich voelen als ze het ziekenhuis betreden, in de wachtzaal wachten of op een koude tafel liggen wanneer ze stilletjes in een MRI-toestel worden geschoven? Warmte en een vaak onfrisse geur, dit in associatie met eerdere, vaak negatieve herinneringen aan het ziekenhuisgebeuren zorgen voor stress en onrust. De laatste jaren werd er tal van onderzoeken uitgevoerd naar de invloed van etherische oliën (zeg maar geuren) op de beleving van patiënten en bezoekers. Het reduceren van stress en het creëren van een gevoel van welbevinden kan voor werknemers een meerwaarde betekenen. Wist u trouwens dan ook heel wat bacteriën en schimmels erg gevoelig zijn aan deze oliën?
Het team achter ZORGMagazine wenst u alvast een prettig, gezond en inspirerend 2013 toe, kortom een jaar vol kwalitatieve zorg op maat!
ZORG Magazine, het onafhankelijk
tijdschrift voor de Vlaamse
ziekenhuizen wordt per kwartaal
uitgegeven door:
� Ablecare BVBA
Consultancy, Research & Education
Bossaersstraat 87
2930 Brasschaat
[email protected] of www.ablecare.be
� Jaargang 2 - nummer 14
editie december 2012
ISSN: 2033-7582
P 912873 PB 779
� Eindredactie: Michael Van Buggenhout
� Aan dit nummer werkten mee:
Michael Van Buggenhout, Kristin
Slachmuylders, Christine Ceulemans, dr.
Erik Franck, Nancy Van Genechten, Jaak
Roosens, Isa Michiels, Dirk Baert, Pieter
De Blieck, Bart Dirix, Hilde Taillieu en Valérie
Duquet.
� Oplage: 2500 exemplaren
� Abonnementen, adreswijzigingen en
annuleringen: ZORG Magazine wordt gratis
bedeeld, bij adreswijziging kunnen oud
én nieuw adres worden doorgegeven via
� Redactie: [email protected]
+32 477 41 17 00
� Drukkerij: Dirix-Vanhoof, Ekeren
� Advertenties: Advertentieruimte kan
besproken worden met de redactie (zie
bovenstaande contactgegevens).
� © Schriftelijke toestemming van de
redactie is vereist voor eventuele overname
van tekst en beeldmateriaal uit de publicatie.
� Alle artikels kunnen afzonderlijk en
gratis gedownload worden via de website
van ZorgAndersTv (www.zorganderstv.be)
en deze van Ablecare (www.ablecare.be). Wenst u nog sneller op de hoogte te zijn van nieuws en evoluties in de ZORG sector? U kan de redactie van ZORG Magazine ook 24/24u volgen via Twitter (@ZORGMagazine).
Recente Mesah besparingen
-26% (Verbandmateriaal)
-45% (Enveloppen)
-30% (Papier)
Ontvang offertes en laat leveranciers
hun prijszetting verbeteren tijdens een omgekeerde
veiling
Plaats uw offerte-aanvraag
Mesah is een innovatieve, beveiligde internetmarkt voor de gezondheidszorg gebaseerd op het principe van een open
omgekeerde veiling.
Bespaar!
Gemaran nv - Kortrijksesteenweg 214 b3 - 9830 Sint-Martens-Latemwww.mesah.com - [email protected] - tel: 09 210 78 90
-35% (Toners-Cartridges)
20120210_Ablecare_297x210.indd 1 14/02/12 08:24
ZORGMAGAZINE 5ZORGMAGAZINE4
Karel de Grote-Hogeschool start expertisecentrum
Psychisch Welzijn in Patiëntenzorg
3 Voorwoord
4 KdG start expertisecentrum Psychisch Welzijn in Patiëntenzorg
5Korte berichten
6 Dossier:Fixatie: eerst denken, dan liever niet doen.
15ZorgAndersTv: reportages & informatie
20ZORGwerkgever2012, het slotevent in woord & beeld
24AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV huldigt gloednieuwe dienst neonatologie in
25Zorgkalender ouderen en zorg 2013
26Geurmanagement in ziekenhuizen
ZNA en Klina gaan samenwerken en fuseren in 2015ZNA en AZ KLINA wensen vanaf volgend
jaar intensief te gaan samenwerken. Deze
samenwerking beoogt het vergroten van de
schaal van ZNA en de regionale integratie
van de ziekenhuizen AZ KLINA en ZNA
Jan Palfijn. De samenwerking start op 1
januari 2013 onder de juridische vorm van
een ‘groepering’ en zal leiden tot betere
gemeenschappelijke dienstverlening en
inzet van overheidsmiddelen. Vanaf 2015
zullen AZ KLINA en ZNA Jan Palfijn fuseren
tot één ziekenhuis. AZ KLINA en ZNA zullen
als gelijke partners dit nieuwe ziekenhuis
besturen en hebben een gelijklopende visie
op de zorgverlening inzake kwaliteit en
toegankelijkheid en beschikken vandaag
over een complementair zorgaanbod dat
zij zo veel mogelijk willen integreren en
uitbreiden. Dit zal ertoe leiden dat er in
de regio Noord-Antwerpen één nieuw,
toonaangevend ziekenhuis ontstaat met
lokale, regionale en in een aantal domeinen
supraregionale uitstraling. Het nieuwe
ziekenhuis met 2 sites (campus ZNA Jan
Palfijn in Merksem en campus AZ KLINA in
Brasschaat) heeft samen 800 bedden.
Schaal ZNA vergroten
AZ KLINA en ZNA erkennen dat zij inzake
de uitbouw van een aantal ondersteunende
diensten en facilitaire processen
belangrijke synergieën kunnen realiseren
als ziekenhuizen samenwerken. Zo zullen
ZNA en KLINA in de toekomst bijvoorbeeld
dezelfde informaticazsystemen gebruiken.
Meer gespecialiseerde medische
diensten lokaal uitbouwen
Het AZ KLINA in Brasschaat en ZNA Jan
Palfijn in Merksem liggen slechts 7 km
van elkaar verwijderd en vormen samen
het ziekenhuisaanbod voor de uitgebreide
regio ten noorden van Antwerpen. “Beide
ziekenhuizen hebben een nog te kleine
schaal om elk afzonderlijk top-kwalitatieve
gespecialiseerde medische diensten
verder uit te bouwen en willen daarom
nu de krachten bundelen. Door de
samenwerking zullen patiënten uit deze
Korte berichtenregio op termijn lokaal terecht kunnen
voor 4 nieuwe specialismen: radiotherapie,
nierdialyse, interventionele cardiologie en
kinder- en jeugdpsychiatrie. Voor deze
gespecialiseerde zorg zijn patiënten uit de
regio vandaag verplicht zich te verplaatsen
naar de zuidelijke rand van Antwerpen.
Daarnaast zal intense samenwerking tussen
de respectieve medische diensten zorgen
voor de ontwikkeling van subspecialisaties
met verhoging van de kwaliteit tot gevolg”,
aldus CEO ZNA Bruno Holthof.
verwijzers maakt van deze samenwerking
een natuurlijke samenwerking, gebaseerd
op dezelfde basiswaarden”, zegt Paul
Guillaume, Voorzitter van de Raad van
Bestuur van AZ KLINA.
Tewerkstelling
Zowel ZNA als KLINA geven mee dat de
tewerkstelling in beide ziekenhuizen niet
gewijzigd zal worden. Toch stellen de
vakbonden zich vragen bij de fusie, onder
meer over werkgelegenheid, arbeids- en
loonvoorwaarden. Zowel het LBC-NVK
als ACOD reageerden daags na de
bekendmaking van de fusie. “Deze fusie
komt er niet op vraag van het personeel”, gaf
het LBC-NVK mee in Gazet Van Antwerpen
(12/12/2012). “Er kan dan ook geen sprake
zijn van jobverlies en ontslagen, ook niet in
de ondersteunende diensten.”
Hubert Euler van de ACOD voegde in
hetzelfde artikel toe dat: personeel van
diensten die verplaatst worden enkel vrijwillig
van arbeidsplek kunnen veranderen en dat
er aandacht moet zijn voor begeleidende
maatregelen, zoals aanpassingen voor
de woon-werkvergoedingen. “Bovendien
kan de fusie leiden tot vreemde taferelen.
Gedetacheerd, statutair OCMW-personeel
uit zowel Antwerpen als Brasschaat kan
op dezelfde dienst terechtkomen, maar
wel met verschillende statuten werken. Dat
moet grondig opgevolgd worden.”
INHOUD
Op een lanceringsevent op 3 december
te Berchem werd het expertisecentrum
‘Psychisch Welzijn in Patiëntenzorg’
officieel voorgesteld aan de zorgsector. De
coördinator van het centrum, Erik Franck,
gaf toelichting bij de missie van het centrum,
het team onderzoekers en de inbedding in
de Hogeschool.
Met de naam ‘Psychisch Welzijn in
Patiëntenzorg’ wil het expertisecentrum
binnen de opleidingen Verpleegkunde en
Vroedkunde werken rond psychosociale
aspecten in patiëntenzorg. “Bepaalde
medische aandoeningen kunnen vandaag
met succes worden behandeld en zijn hierdoor
niet langer levensbedreigend, maar hebben
eerder een chronisch karakter.” Besluit
Franck. “Deze doorgedreven technologische
en wetenschappelijke vooruitgang impliceert
echter niet noodzakelijk dat ook het psychisch
welbevinden van patiënten erop vooruit
gaat.” Het kersverse expertisecentrum
focust niet enkel op patiëntenzorg, maar wil
ook onderzoek voeren naar het psychisch
welbevinden van de gezondheidswerkers
(verpleeg- en vroedkundigen) en de invloed
op de kwaliteit van de patiëntenzorg.
Dat is ook duidelijk te merken wanneer
we een blik werpen op de reeds lopende
projecten:
• Seksualiteit bij gynaecologische kanker:
een studie naar de seksualiteitsbeleving
en informatienoden ter ontwikkeling en
implementatie van een preventiebeleid.
• Burn-out in de hulpverlening: Wat
maakt verpleeg- en vroedkundigen zo
kwetsbaar?
• Vorming en opleiding: Training
‘levensreddende vaardigheden in de
verloskunde’
Win 1 van de vijf gratis
exemplaren van de
zorgkalender, kijk snel op
pagina 25 van dit ZORG
Magazine!
Zelfde visie op kwaliteit en
toegankelijkheid
“Niet alleen de geografische nabijheid van
beide ziekenhuizen is een aansporing om
tot samenwerking over te gaan. Ook de
gelijklopende visie van beide ziekenhuizen
inzake kwaliteit en toegankelijkheid, inzake
de ambitie tot goede samenwerking met
de huisartsen, woonzorgcentra en andere
“Beide ziekenhuizen hebben een te kleine
schaal om elk afzonderlijk top kwali-tatieve gespecialiseerde
medische diensten verder uit te bouwen.”
Het expertisecentrum vertrekt vanuit één visie
om onderzoeksprojecten, een aanbod van
vorming en een dienstverleningsaanbod te
bundelen.Momenteel bestaat het team uit 5
experten: Erik Franck, Christine Ceulemans,
Sarah De Schepper, Nina Geuens en Saar
Van Pottelberghe.
Contactgegevens:
Erik Franck ([email protected])
T +32 3 613 15 00
“De technologische en wetenschappelijke
vooruitgang in de zorg impliceert niet
noodzakelijk dat ook het psychisch welbevinden
van patiënten erop vooruit gaat.”
ZORGMAGAZINE 7ZORGMAGAZINE6
Fixatie: Eerst denken en dan liever niet doen
Figuur 2: Vergelijking totale vocht terugslag Attends Soft / 4 (donker blauwe lijn) ten opzichte van vergelijkbare producten. (testperiode 16 maart tot en met 18 maart 2009, Hy-Tec Hygiene Technologie GmbH, Haan onder leiding van Dr. Edgar Herrmann. Meer injformatie over de testprocedure MID50-Test via: www.urology-kiel.de/05/projekte/Windeltest.php en www.skin-health.eu Toch is het voorbarig om uit bovenstaande
te concluderen dat fysieke fixatie volledig
uit de verpleegkundige zorg moet worden
verbannen. In tegenstelling tot andere
zinloze rituelen, zoals föhnen en ijzen bij
decubituspreventie, zijn vrijheidsbeperkende
maatregelen in sommige omstandigheden
misschien wel geïndiceerd.
Om deze reden heeft de Karel de Grote-
Hogeschool (KdG) in samenwerking
met drie Antwerpse ziekenhuizen
een Projectmatig Wetenschappelijk
Onderzoeksproject (PWO) opgezet met als
doel een fixatieluw (niet fixatieloos) beleid
te introduceren binnen de acute zorg in
ziekenhuizen. Uitgangspunt is dat fixatie
geen routinematige handeling mag zijn
die naar believen wordt toegepast, maar
slechts een laatste redmiddel is indien
andere alternatieven ontoereikend worden
geacht. Daarnaast wordt het belang van
een correct toepassen van fysieke fixatie
benadrukt, indien vrijheidsbeperking
geïndiceerd is. Het onderzoeksproject is
er op gericht verpleegkundigen, binnen hun
instellingsbeleid, te laten reflecteren omtrent
het gebruik van fysieke fixatiemiddelen en
alternatieven.
In dit dossier worden enkele resultaten
beschreven, waarbij expliciet het woord
wordt gegeven aan het werkveld zelf.
Daarnaast wordt ook stil gestaan bij de
juridische aspecten.
Fixatie: wat zegt u?
Fysieke fixatie wordt gedefinieerd als
elk middel, materiaal of uitrusting dat
vastgemaakt is aan of dichtbij het lichaam
van de persoon, dat niet controleerbaar
of gemakkelijk verwijderbaar is door die
persoon en dat opzettelijk bedoeld is om
te voorkomen dat de persoon zijn lichaam
naar een gekozen positie beweegt, of dat
de persoon normale toegang heeft tot zijn
lichaam (Stilwell, 1991). Patiënten kunnen op
verschillende manieren gefixeerd worden:
bedsponden, lendengordels, voorzettafels,
fixatievestjes en polsbandjes zijn de meest
gerapporteerde methodes (Retsas, 1998;
Myers, 2001). Maar ook een kamer-of
gangalarm valt binnen deze omschrijving.
KdG voerde een onderzoek uit, bestaande
uit drie luiken:
1. Een prevalentiemeting
2. Een peiling naar kennis, houding en
beslissingsbevoegdheid
3. De introductie en evaluatie van een
educatiepakket rondom het gebruik
van fixatie-alternatieven
Dit gebeurde in nauwe samenwerking met
het Universitair Ziekenhuis Antwerpen,
de GasthuisZusters Antwerpen (GZA)
Ziekenhuizen en het AZ Klina. De context
van het onderzoek waren diensten
genees-en heelkunde in de voorgenoemde
ziekenhuizen. Om de wetenschappelijke
waarde van het onderzoeksopzet te
garanderen werd samengewerkt met de
Vakgroep Verpleegkunde en Vroedkunde
van de Universiteit van Antwerpen.
Naar aanleiding van het onderzoek vond er
een studiedag plaats op 12 oktober jl, die
herhaald zal worden medio 2013.
Prevalentiemeting en meting naar ken-
nishouding en beslissingbevoegdheid
In kader van de prevalentiemeting, bezocht
een onderzoeker om de andere week op een
vaste dag de geselecteerde afdelingen. Er
werd gewerkt met een vragenlijst, die werd
ingevuld op basis van het patiëntendossier
en op basis van gegevens van de
verantwoordelijke verpleegkundige. Bij een
eerste prevalentiemeting in 2008, bleken
755 van de 1584 patiënten, gefixeerd. Dit
is goed voor 48%. Indien we het gebruik
van bedhekken buiten beschouwing laten,
noteerden we een prevalentie van fysieke
fixatie van 16%. Uit deze meting blijkt
valpreventie de voornaamste reden om te
fixeren te zijn.
(lees verder op p10.)
“Het is voorbarig om fixatie meteen volledig uit de verpleegkundige zorg te bannen, in sommige omstandigheden is het misschien wel geïndiceerd.”
Het wetenschappelijk onderzoek rond fixatie liep tussen 2006-2012 en werd gefinancierd met overheidsmiddelen voor projectmatig wetenschappelijk onderzoek binnen de professionele bacheloropleiding verpleegkunde aan de Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen.
Er was een intense samenwerking tussen volgende partners:• Karel de Grote-Hogeschool, opleiding verpleegkunde: Kristin Slachmuylders,
Christine Ceulemans, dr. Erik Franck• Universitair Ziekenhuis Antwerpen: Nancy Van Genechten• GZA Ziekenhuizen Antwerpen: Jaak Roosens• AZ KLINA: Isa Michiels• UA, Master Verpleegkunde en Vroedkunde
Routinematig fixeren bij valpreventie wordt door Plas & Hunink (2008) in de top vier gezet van zinloze rituelen in de verpleegkundige zorg. Niet verwonderlijk, gezien fysieke fixatie belangrijke lichamelijke en psychische gevolgen heeft voor de betrokkene. Decubitus, constipatie, orthostatische hypotensie, vermindering van de spiermassa, compressieve neuropathie, nosocomiale infecties, valgerelateerde verwondingen tot zelfs overlijden door wurging of aspiratie zijn genoemde lichamelijke gevolgen (Van Wezenbeeck, 2001; Evans e.a., 2002; Evans e.a., 2003). Het gebruik van fysieke fixatie kan dan ook leiden tot een verlengde hospitalisatieduur (Evans e.a., 2003). Daarnaast kampen gefixeerde patiënten met gevoelens van woede, gevangenschap, angst, ongemak en depressieve symptomen (Gallinagh et al., 2002; Gastmans & Milissen, 2007).
Dossier fixatie Dossier fixatie
Foto: ©UZA
ZORGMAGAZINE 9ZORGMAGAZINE8
Fixatie en valpreventie: Geen mooi paar!
In het streven naar patiëntveilige zorg is valpreventie een noodzakelijke voorwaarde. Het is dan ook niet te verwonderen dat
men hierbij fixatie als preventieve actie inzet. Echter, er is geen bewijs dat fixatie vallen voorkomt. Integendeel: het valrisico
van gefixeerde patiënten zal verhogen onder meer door het ontstaan van spieratrofie en stijve gewrichten ten gevolge van
hun immobiliteit. Hierdoor komen deze patiënten in een vicieuze cirkel terecht. Ook bestaat het risico dat deze patiënten
zich trachten los te wrikken uit hun fixatiemateriaal, wat het risico op vallen dan weer aanzienlijk kan verhogen. Gefixeerde
patiënten die vallen vertonen vaak ernstigere verwondingen dan niet gefixeerde patiënten. (Evans et al., 2003; Wang & Moyle,
2005)
Tabel 1. Effecten van verminderen vrijheidsbeperkende interventies
Niet meer medicatiegebruik
Agitatie neemt niet toe
Zorgkosten stijgen net
Cognitief functioneren stijgt
Leidt niet tot meer valpartijen met meer letsels
Bron: http://www.venvn.nl/Vakdossiers/Vrijheidsbeperking/Inziekenhuizen.aspx - Presentatie tijdens V&VN Lustrumcongres, 8 februari 2011
In de literatuur worden er verschillende alternatieven aangereikt, om vallen te voorkomen en toch niet te hoeven fixeren. Helaas
is er geen pasklare oplossing dat aangeeft welk alternatief haalbaar en effectief is. Dit hangt af van de patiëntenkenmerken en
kenmerken van de afdeling. In het educatiepakket dat werd ontwikkeld, is een inspirerende lijst opgenomen met alternatieven
die ingezet kunnen worden bij valpreventie. Ook verder in deze tekst staan enkele alternatieven vermeld.
Dossier fixatie Dossier fixatie
Mogelijke alternatieven bij een verhoogd valrisico
Omgevingsveranderingen
Verlichting Goede verlichting
Gemakkelijk om lichten aan te doen
Licht in de badkamer ‘s nachts aanlaten
Nachtlampjes
Kleine omgevingsaanpassingen Non-slipvloeren
Non-slipstrips op vloer
Zachte vloer bij bed
Bed dicht bij badkamer
Nachttafel zo plaatsen dat deze gemakkelijk bereikbaar is
Verwijder obstakels zoals een teveel aan materiaal in de
kamer
Maak de weg naar de badkamer vrij
Grote omgevingsaanpassingen Structureel ontwerp van de afdeling met maximum zicht op
patiënten
Gemakkelijke toegang tot buitenterrein
Veiligheid in bed
Schuiven naar rand voorkomen Matrasbumper, opgerold deken (markeren einde matras)
Positioneringskussen (lichaamsslangkussen)
Voorzorgen bij vallen uit bed Matras bij bed
Zacht matje bij bed
Bed in laagstand
Matras op de grond
Geen bedhekken
Veiligheid in bed
Aandacht van de patiënt trekken Visuele herinneringen om pt aan te moedigen om pt-bel te
gebruiken
Transfer in en rond het bed verbeteren Tafel of stoel langs het bed plaatsen om transfer te bevorderen
Laat 1 bedhekken naar boven, 1 naar beneden
Support van zitten en positioneren
Kussens Wigkussens
Armkussens (om zijwaards vallen te voorkomen)
Kussen op de zit
Grote kussens op de vloer
Stoelen Diepzittende zetels met hoge rugsteun
Ligstoelen
Verwijderen van wieltjes
Activiteiten en programma’s
Oefenprogramma’s Voor transfervaardigheden
Voor ADL-vaardigheden
Gestructureerde dagelijkse routine
Grote kussens op de vloer
Stoelen Diepzittende zetels met hoge rugsteun
Ligstoelen
Verwijderen van wieltjes
Continentie en hygiëne
Continentie Evaluatie Incontinentie
Toilet rondes (min. om 3 à 4 uur)
Plaats WC stoel naast bed
Hygiëne Hulp bij wassen + schema
Verpleegkundige verzorging
Observatie Bijkomende supervisie en observatie
Assistentie bij observatie (vrijwilliger, familie en vrienden)
Risicopatiënten dicht bij de verpleegpost
Patiënt op meerpersoonskamer leggen
Elk uur een veiligheidsronde
Identificeren risico’s Valrisico identificeren
Identificeren van mobiel verwarde patiënten
Kennen van de individuele noden van de patiënten
Evalueer en identificeer condities die van invloed kunnen zijn
op het gedrag
Risicobeperking Implementeren code ‘geel’ staf onmiddellijk patiënten gaat
zoeken in eigen omgeving
Bel binnen handbereik van de patiënt
Patiënten aanmoedigen om mobiliteitshulpmiddelen te
gebruiken
ZORGMAGAZINE 11ZORGMAGAZINE10
De tweede belangrijkste reden is ‘omdat
de patiënt het vraagt’. ‘Zwerfgedrag’ blijkt
de derde meest voorkomende reden te
zijn. Indien we echter het gebruik van
bedhekken buiten beschouwing laten,
verandert de top drie van de meest
belangrijke redenen tot fixeren. Op één
staat nog steeds valpreventie. Nummer
twee is zwerfgedrag en ‘het gevaar op
het uittrekken van katheters ‘ blijkt nu de
derde belangrijkste redenen te zijn.
Een hogere leeftijd en hulpbehoevendheid
gaven aanleiding tot een verhoogd
fixatierisico.
Een matig positieve houding, en toch
wat kennistekorten
In het PWO- onderzoek werden 198
verpleeg- en zorgkundigen schriftelijk
bevraagd rond kennis, houding en
beslissingswijze. Uit de meting naar
kennis en houding van verpleegkundigen
kwamen verschillende kennistekorten
naar voren. Knelpunten situeerden zich
op het vlak van juridische aspecten maar
hadden ook betrekking op patiëntveilig-
heid en beslissingbevoegdheid. Zo gaf
slechts een minderheid van de bevraagde
verpleeg- en zorgkundigen aan te
weten dat fixatie in vlakke rugligging
verstikkingsgevaar met zich meebrengt
en dat fixatie geen doeltreffende
interventie is tegen vallen.
betrokken de hoofdverpleegkundigen
bij de beslissing tijdens de ochtend.
Tijdens de avonddienst daalde dit tot
50%. Maar de familie werd slechts
door de helft van de zorgverleners
betrokken en de patiënt door 30% van
de zorgverleners.
Educatie als bouwsteen om een
fixatieluw beleid te realiseren
In navolging van deze resultaten
werd binnen het onderzoek een
educatiepakket ontwikkeld met
aandacht voor kennis, vaardigheden en
attitudes van zorgverleners ten aanzien
van fixatie. Hiervan wordt de effectiviteit,
bijvoorbeeld de impact op de prevalentie
van fixatie, momenteel bestudeerd.
Het volledig educatiepakket dat werd
ontwikkeld bestaat uit drie onderdelen:
1. Zelfstudie aan de hand van een
e-learningpakket. Dit pakket
werd gemaakt in een intentieve
samenwerking tussen GZA
Ziekenhuizen, UZA, KLINA, KdG,
met didactische ondersteuning
vanuit UA (vakgroep didactiek). Het
is ondertussen gratis beschikbaar via
Dossier fixatie Dossier fixatie
“In navolging van dit onderzoek werd een educatiepakket ontwikkeld met aandacht voor de competenties van zorgverleners ten aanzien van fixatie.”vlnr.: Isa Michiels (Klina), Nancy Van Genechten (UZA), Jaak Roosens (GZA) & Kristin Slachmuylders (KdG)
Het werkveld aan het woord
Het werkveld vernoemt volgende ervaringen
met deze educatie:
Binnen GZA Ziekenhuizen hebben alle
verpleeg- en zorgkundigen van alle C-,
D- en G-diensten tegen Pasen 2013 deze
opleiding doorlopen. De deelnemers zijn
erg tevreden over het geheel en er worden
positieve resultaten genoteerd op het vlak
van kennis, vaardigheden, houding en het
denken rond alternatieven. De verwerking
van het e-learningpakket gebeurde door
de cursisten in groep. Na de studie achter
de computer, werd door trainers van GZA
Ziekenhuizen de vaardigheidstraining
gegeven. De trainers vonden dit zelf een
mooie ervaring. Maar er kunnen ook wel
nadelen geformuleerd worden: het is
een erg arbeidsintensief proces. Omdat
er computers en bedden om te trainen
beschikbaar moesten zijn, was het aantal
toegelaten deelnemers telkens beperkt tot
12 deelnemers.
Dhr. Roosens, clustermanager Hoofd,
Hals, Locomotoriek en Revalidatie GZA
Ziekenhuizen, formuleert de volgende
randvoorwaarden:
“Vanuit het ziekenhuis is ondersteuning
nodig, met name:
• het beschikken over een
ziekenhuisbrede procedure terzake,
• de volledige ondersteuning en nauwe
opvolging vanuit de directie samen met
een team patiëntveilïgheid,
• het beschikken over degelijke materialen
voor fixatie, maar ook het beschikbaar
stellen van alternatieven.
Bovendien moeten verpleegkundigen
gestimuleerd worden tot een goede
besluitvorming en rapportage in het
elektronisch patiëntendossier en moeten
zij er toe aangezet worden incidenten
terzake te rapporteren. Verder is innovatie
en technologische ontwikkeling op dat vlak
een noodzaak, denk bijvoorbeeld aan het
ontwikkelen van alarmmatjes.”
Mevr. Michiels, diensthoofd verpleging,
AZ KLINA, vult deze randvoorwaarden
aan: “Werken aan fixatie is een belangrijke
ziekenhuisdoelstelling met een belangrijke
rol voor verpleegkundigen. We mogen
echter niet vergeten dat er daarnaast vanuit
verschillende invalshoeken, overheid,
directie, artsen, … ook heel wat andere
verwachtingen naar verpleegkundigen
gaan. Binnen de massa aan verwachtingen
hebben we toch van fixatie ook een werkpunt
gemaakt.”
Om dit te realiseren, heeft KLINA de
algemene doelstelling ‘fixatieluw’ maken
van het ziekenhuis, opgedeeld in kleine
doelstellingen, zoals de registratie, het
materiaal op orde houden. Het blijft belangrijk
om het team op te leiden wat er van hen
verwacht wordt. Eenmalige initiatieven
voldoen hier niet, aandachtspunten moeten
dagelijks herhaald worden, bijvoorbeeld
Verpleegkundige verzorging
Zelfzorg stimuleren
Comfort maatregelen (vb.: WC-rondes)
Valpreventieprogramma/valvoorziening treffen
Sensorische hulpmiddelen ((bril/hoorapparaat)
Overleg organiseren Interdisciplinaire consults om gepaste alternatieven te
bespreken
Slapen en waken Maak patiënten niet wakker uit een diepe slaap en geef zorg
als ze wakker zijn
Familie betrekken in de zorg
Informatie geven Leg de procedures uit om angst te verminderen
Hulp vragen Vragen meebrengen (vb.: veilige schoenen)
supervisie door familieleden
Wegnemen van lichamelijke oorzaken
Behandelen van onderliggende problemen Voorbeelden: delirium, infectie, dehydratatie, urineren, honger
en pijn
Nakijken medicatieschema
75 % Van de bevraagde verpleeg- en
zorgkundigen bleken eerder positief
te staan tegenover fixatie, maar
hoofdverpleegkundigen bleken wel
siginifant minder positief. De meeste
zorgverleners beslisten meestal in
overleg met een collega tot fixatie. Drie
van de vijf zorgverleners overlegden met
de arts. Bijna 75% van de bevraagden
“ Patiënten kunnen op verschillende manieren
gefixeerd worden: bedsponden,
lendengordels, voorzet-tafels, fixatievestjes
en polsbandjes zijn de meest gerapporteerde
methodes.”
http://fixatie.kdg.be/kdg/dashboard/
2. Vaardigheidstraining: Deze wordt
best met het eigen materiaal van het
ziekenhuis opgezet. Hierbij ging in
eerste instantie aandacht naar het
fixeren in bed.
3. Intervisie/reflectie: Deze werkvorm
geeft de mogelijkheid om ervaringen
uit te wisselen.
Daarnaast werd een patiëntenbrochure
rond fixatie ontwikkeld, die elk ziekenhuis
binnen het eigen sjabloon heeft aangepast
en gebruikt.
Foto: ©KdG
ZORGMAGAZINE 13ZORGMAGAZINE12 Dossier fixatie
Juridisch kader
Hoe zit het echter met de juridische aansprakelijkheid? Wat als een patiënt bewust
niet gefixeerd werd en toch valt? Of omgekeerd, als een patiënt zich kwetst naar
aanleiding van een (slechte) fixatie?
Tijdens de studiedag van 12 oktober, besprak mevr. Dijkhoffz, juridisch adviseur
GZA Ziekenhuizen en Woonzorgcentra, deze en andere juridische kwesties tijdens
een lezing met als passende titel: Juridische aspecten van fixatie. Geboeid door
het recht?
Het volledige juridische luik beschrijven zou een apart dossier vergen: hier worden
enkele besluiten vermeld, die zich, consequent met de rest van dit dossier, enkel
richten op het toepassen van fixatiematerialen en dus niet op medicamenteuze
fixatie. Twee elementen worden beschreven: ten eerste de vraag welke wetgeving
hier rond is voorzien en ten tweede de regeling van de aansprakelijkheid.
Mevr Dijkhoffz stelt:
“Voor fysieke fixatie wordt er in ons rechtssysteem geen apart wettelijk kader
voorzien. Wel valt deze thematiek onder de noemer van beveiligingsmaatregelen,
die een vrijheidsberovend of vrijheidsbeperkend karakter hebben en soms ook als
dwangmaatregel te beschouwen zijn, net als bijvoorbeeld isolatie.”
Deze beveiligingsmaatregelen worden onder meer geregeld door de wetgeving
op de verpleegkunde, en door de patiëntenrechtenwet.
Verpleegkundige wetgeving: Net als voor andere B1-handelingen
(verpleegkundige handeling zonder medisch voorschrift) gelden een aantal
wettelijke aandachtspunten; zo is het belangrijk dat fixatie opgenomen is in
de verpleegplannen of procedures, en geldt er een rapportageplicht in het
patiëntendossier. Onder meer de aanleiding, uitvoering, evaluatie en het overleg
met de patiënt (of zijn vertegenwoordiger) moeten zorgvuldig gedocumenteerd
worden. Bovendien behoudt de arts de eindverantwoordelijkheid.
Patientenrechten: Vanuit de patientenrechten wordt gewezen op het recht op
kwaliteitsvolle dienstverlening, met respect voor de autonomie van de patiënt
en gebaseerd op een evidence-based fixatiebeleid. Fixatie vraag om een
geïnformeerde toestemming (of weigering) van de patiënt. Hierbij komt ook de
kwestie van de beslissingsbekwaamheid ter sprake, waarbij bijzondere regels
gelden bij beslissingsonbekwaamheid. In dergelijke gevallen zal het hulpverlenend
team rekening moeten houden met de vertegenwoordiger van de patiënt.
Deze kwaliteitsvolle dienstverlening blijkt ook fundamenteel wanneer het draait
om aansprakelijkheid. Zorgvuldig handelen is hier een sleutelbegrip, zo kan je
aansprakelijkheid vermijden of “beperken”. Mevr Dijkhoffz stelt: Als je kijkt naar
verleden rechtsspraak binnen deze thematiek, blijft het belangrijkste besluit,
dat zorgvuldig handelen aangetoond moet kunnen worden. We spreken van
een inspanningsverbintenis.” Kernwoorden blijven ook hier: het werken volgens
protocol, de registratie in het dossier, evidence-based practice toepassen, en
aantoonbare opleiding en vorming van personeel. Er moet sprake zijn van overleg,
informatie en toestemming van de patiënt of vertegenwoordiger.
Referenties
• Evans, D., Wood, J. & Lambert, L. (2002). Psyscial restraint – Part 1: Use in acute and residential care facilities.
Best practice, 6(3), 1-6.
• Evans, D., Wood., J.& Lambert, L. (2003). Patient injury and physical restraint devices: a systematic review.
Journal of Advanced Nursing, 41(3), 274-282.
• Gallinagh, R., Nevin, R. & McAlees, L. (2002). Perceptions of older people who have experiend physical restraint.
Journal of Nursing, 10(13), 852-859.
• Gastmans, C. & Milisen, K. (2006). Het gebruik van fysieke fixatie bij ouderen: zorg-ethische aanpak., Tijdschrift
voor geneeskunde, 62(32), 1650- 1658.
• Myers H, Nikoletti S, Hill A. Nurses use of restraints and their attitudes toward restraint use and the elderly in an
acute care setting. Nursing and Health Sciences 2001; 3: 29-34.
• Plas en Hunnick (2008) Zinloze rituelen : Fabels over decubitus, smetten, fixeren en de zorg Critical care vol.
5, no6, pp. 10-13
• Retsas AP. Survey findings describing the use of physical restraints in nursing homes in Victoria, Australia. Int.
Journal of nursing studies 1998; 35: 184-191.
• Stilwell E. Nurses education related to the use of restraints. Journal of gerontological Nursing 1991; 17: 23-26.
• Van Wezenbeeck, A. Millisen, K. & Goderis, J. (2001), Het gebruik van een beslissingsboom voor fixatie bij
dementerende rusthuisbewonders, Projectthesis. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven.
• Wang, W.W. & Moyle, W. (2005). Physical restraint use on people with dementia: a review of the literature.
Australian Journal of Advanced Nursing, 22(4), 46-52
Dossier fixatie
Nancy Van Genechten (directie patiëntenzorg)
rapporteren volgende observaties:
“De ervaringen met de opleiding zijn
positief. Op de beide diensten merk je een
meer kritische houding tegenover fixatie,
verpleegkundigen kregen de kans om
ervaringen uit te wisselen. De verhoogde
kennis over fixatie en zijn alternatieven maakt
dat men er meer bewust mee bezig is.
Bovendien hebben we de UZA-procedure
verfijnd naar aanleiding van het onderzoek.
“Voor fysieke fixatie wordt er in ons rechtssysteem
geen apart wettelijk kader voorzien. Wel valt deze the-matiek onder de noemer van beveiligingsmaatregelen, die een vrijheidsberovend
of vrijheidsbeperkend karakter hebben en soms ook als dwangmaatregel
te beschouwen zijn, net als bijvoorbeeld isolatie.”
(Dijkhoffz, 2012)
Foto onder: patiëntenbrochure rond fixatie
gevraagd om persoonlijke spullen van thuis
mee te nemen, zoals een fotokader. Om
ronddwalen binnen de kamer mogelijk
te maken zijn er nieuwe deuralarmen
aangekocht, deze zijn voor iedereen te
verkrijgen bij de uitleencentrale. Doordat we
standaard bij fixatie de nieuw ontworpen
patiëntenfolder meegeven aan de familie,
is het ook voor hen meer duidelijk welke
rol zij kunnen spelen in het vermijden van
fixatie bij hun familielid.”
Het UZA bestudeert momenteel de
verdere uitrol van de opleiding over het
hele ziekenhuis. De belasting voor de
lesgevers is hierin een bepalende factor.
Tot slot
Het educatiepakket rond fixatie is vrij
toegankelijk op:
http://fixatie.kdg.be/kdg/dashboard/
Of het educatiepakket ook daadwerkelijk
leidt tot minder fixeren en meer gebruik
van alternatieven wordt momenteel nog
wetenschappelijk onderzocht. Echter,
door samen te werken rond fixatie streeft
de hogeschool en het werkveld naar
kwaliteitsvolle zorg voor patiënten. En dat
is uiteraard waar het om draait.
tijdens de briefing. Dagelijkse opvolging door
de hoofdverpleegkundige is broodnodig.
Bij de implementatie binnen het AZ Klina
bleken volgende aandachtspunten:
• Directie moet hierover heldere
verwachtingen formuleren naar
verpleging toe
• Maar daarnaast moeten
verpleegkundigen de autonomie
hebben, om zelf beslissen te nemen
en op te volgen
• Opleiding is onontbeerlijk
• Het op orde houden van materiaal is in
dit kader een belangrijk werkpunt
• Als directie moet je stimuleren door
goede resultaten te tonen, maar
moet je daarnaast ook minder goede
resultaten durven tonen.
In het Universitair ziekenhuis Antwerpen
namen de afdelingen neurologie en
orthopedie deel aan de evaluatiestudie
van het educatiepakket. Er werd gewerkt
in kleine groepen van max 12 personen.
Deze doorliepen eerst zelfstandig het
educatiepakket en vervolgens werd
er praktisch geoefend. Marian Roelen
(hoofdverpleegkundige orthopedie) en
Ook zijn er naar aanleiding van de opleiding
een aantal alternatieven aangekocht in de
ziekenhuis die nu algemeen verspreid zijn.
Zo is er op elke patiëntenkamer een grote
klok voorzien en wordt er aan de familie
“Een kwaliteitsvolle, evidence based, dienstverlening
inzake fixatie blijkt ook fundamenteel
wanneer het draait om aansprakelijkheid.”
ZORGMAGAZINE 15ZORGMAGAZINE14
Anders vzw gelooft heel sterk in de kracht van beelden. Dat één beeld soms meer zegt dan duizend woorden is voor ons geen cliché. Wij willen vooral zaken uit de zorgsector in beeld brengen die anders onopgemerkt voorbijgaan. Naast het beheren van ons online zorgplatform, is ZorgAndersTv ook een productiehuis voor de zorg.
Communicatie via beelden, ook voor u een haalbare kaart
ZorgAndersTv is een sterke groeier op de audiovisuele markt. Vele zorgorganisaties en bedrijven doen een beroep op ZorgAndersTv voor de aanmaak van reportages en bedrijfsfilms. Ons productiehuis denkt met u mee en levert reportages op maat.
Om deze uitdaging aan te gaan beschikt ZorgAndersTv over videoreporters die uitgerust zijn met high definition opname- en montagemateriaal.
Ons aanbod
• (Nieuws)reportages en bedrijfsfilms op maat• Introductiefilms nieuwe producten in de zorgsector• Informatiereportages voor patiënten: In beeld brengen van
behandelingen en diagnostiek• Documentaires en vormings-dvd’s• In beeld brengen en opvolgen van innovatieve projecten• Verwerken en aanpassen van reeds bestaand videomateriaal
die door de opdrachtgever wordt aangeleverd• Inzetten / verhuur van onze videoreporter(s) voor specifieke
projecten in binnen –en buitenland• Jobreportages die ondersteuning kunnen bieden bij
recruteringscampagnes
ZorgAndersTv zorgt voor meer zichtbaarheid. Behalve het uitwerken van uw reportage, zorgt ZorgAndersTv ook voor de versprediing van uw beeldmateriaal. Via Telenet Digital TV en via www.zorganderstv.be (met meer dan 10000 views per dag) bereikt u dagelijks duizenden zorgprofessionals. Kortom, ZorgAndersTv zorgt dat het algemeen bekend wordt.
Enkele voorbeelden
Vormings-dvd ‘een stagiair moet je verdienen’, Vroegtijdige zorgplanning in AZ Maria Middelares, reportage over wachtlijsten in woonzorgcentra, Jobspot in wzc Brembloem te Evergem, Hoe word ik zorgkundige, Mantelluisteren, de Mobiele tandartsenpraktijk, Geriatrisch dagziekenhuis, Werkgelegenheid in de zorgsector, een interview met Minister Jo Vandeurzen, Dag van de Verpleegkunde,…
ZorgAndersTv, het productiehuis voor de zorg
ZorgAnders-midden nov 2012.indd 1 22/11/12 17:29
T 050 47 12 72 - F 050 31 75 96 - [email protected] - www.diekeure.be
De professionele autonomie van de arts. De rechts-positie van de arts in de arts-patiëntrelatieDit boek analyseert de rechtspositie van de arts in de arts-patiënt-relatie. Enerzijds wordt een dieper inzicht verschaft in de rechtspo-sitie van de arts op zich en meer bepaald in het wettelijk monopolie, de professionele autonomie en de gewetensbezwaren van de arts. Anderzijds wordt ingegaan op de rechtsverhouding arts-patiënt en meer bepaald de medische behandelingsovereenkomst, de rechts-positie van de arts in de Wet Patiëntenrechten en de arts-patiëntre-latie vanuit mensenrechten en menselijke waardigheid.
Prijs 121 euro Uitgavejaar 2011 Reeks Medisch recht Auteur T. Goffin Pagina’s XXII + 494 p.ISBN 978 90 4861 060 0 Bestelcode 202 118 602
De wisselwerking tussen het mededingingsrecht en het recht op kwaliteitsvolle zorg van de patientIn dit boek wordt onderzocht of het mededingingsrecht van toepas-sing is op zorgactoren en wat de gevolgen hiervan zijn en of het mededingingsrecht rekening kan houden met de belangen van de patiënt, meer in het bijzonder met zijn recht op kwaliteitsvolle zorg, voorgeschreven in artikel 5 van de Wet Patiëntenrechten.
Prijs 89 euro Uitgavejaar 2011 Reeks Medisch recht Auteur D. Fornaciari Pagina’s XXIII + 315 p. ISBN 978 90 4861 171 3 Bestelcode 202 118 605
Service management voor zorgorganisatiesZorgorganisaties zijn servicebedrijven. Ze verlenen diensten aan pa-tiënten en bewoners. Paul Gemmel en Katrien Verleye brachten hun inzicht en kennis over het functioneren van zorgorganisaties bijeen. Zo leggen ze een brug tussen de academische kennis en de uitda-gingen van de dagelijkse praktijk.Dit handboek helpt zorgorganisaties om een (nog) betere service te verlenen. De verschillende thema’s worden opgehangen aan een gestructureerd kader van het 5 P & I-model: Positionering, Proces-sen, Plaats, Personeel, Performantie en Innovatie.
2e editie Prijs 25 euro Uitgavejaar 2012 Auteurs Paul Gemmel en Katrien Verleye Softcover 108 p. ISBN 978 90 4861 393 9 Bestelcode 203 124 005
Boekentips
Bestel nu op
www.diekeure.be
ZORGMAGAZINE 17ZORGMAGAZINE16
Reportages
ZorgAndersTv jobsite
ZORGwerkgever2012Op maandagavond 19 november organiseerde Anders vzw en Ablecare bvba een feestelijke slot-avond ter afsluiting van ZORGwerkgever2012. Dit event ging door in het KBC Herman Teirlinck auditorium te Brussel in aanwezigheid van tal van genodigden. Met ZORGwerkgever wensen de organisatoren de Vlaamse ouderenzorg te positioneren als goede werkgevers met oog voor flexibiliteit en stabiliteit. Tientallen woonzorgcentra schreven zich in voor een op wetenschappelijke standaarden gebaseerde tevredenheidsbevraging bij het eigen (zorg)personeel. Negen voorzieningen (in drie categorieën) konden meedingen naar de awards op 19 november. wzc Ter Berken (Roeselare), Villa Mozart (Heusden-Zolder) en wzc Vincenthof uit Oostakker namen de awards mee naar huis.
Herbeleef de slotavond via ZorgAndersTv.be en maak kennis met de genomineerden en winnaars.
Gewoon in het speciale, speciaal in het gewoneZorgAndersTv maakte een reportage over het ambulant en mobiel werken met mensen met een beperking, dit in opdracht van de Federatie Diensten Begeleid Wonen. De Federatie Diensten Begeleid Wonen (FDBW) is een overkoepelend orgaan van de diensten Begeleid Wonen in Vlaanderen.
Het werd een unieke reportage die een blik achter de schermen werpt, van dit stukje onbekende zorg waarbij de diensten begeleid wonen continu op zoek moeten gaan naar een juist evenwicht tussen het geven van steun en het uit handen nemen van aspecten van zorg en het dagelijkse leven.
Bekijk de reportage via ZorgAndersTv.be, meer informatie over Begeleid wonen via www.fdbw.be.
Wenst u meer informatie over één van de events in deze agenda? surf dan naar www.zorganderstv.be.
10 jan Bijscholing: Kwalitatief omgaan met geneesmiddelen (Antwerpen)
17 jan Workshop: Is mijn arbeidsreglement nog up to date? (Antwerpen)
24 jan Workshop: Is mijn arbeidsreglement nog up to date? (Gent)
22-23 feb Wintermeeting BVGG, Oostende
18-22 maart 39ste Week van de Verpleegkundigen en Vroedvrouwen, Oostende
18 april Workshop: overloon -en recuperatieberekeningen (Antwerpen)
20 april Dag van het gevoel
25 april Workshop: overloon -en recuperatieberekeningen (Gent)
13 juni Workshop: De sociale inspectie op bezoek (Antwerpen)
ZorgAndersTv agenda
Meer dan een database met jobsBlijven innoveren is de boodschap, ook bij ZorgAndersTv. De beperkte module voor vacatures kreeg dan ook een grondige update en uitbreiding. Je kan er jobs terugvinden in de zorgsector maar evengoed bij toeleveranciers. Het gaat onder andere over jobs voor zorgkundigen, gespecialiseerde verpleegkundigen, leidinggevenden, logistieke medewerkers,... maar de jobsite van ZorgAndersTv richt zich evengoed op zorgorganisaties die op zoek zijn naar vrijwilligers of jobstudenten. Zorgorganisaties zijn immers continu op zoek naar kwalitatief hoogstaand personeel. Met haar meer dan 11000 dagelijkse views passeren heel wat zorgprofessionals langs de website www.zorganderstv.be. Het team achter ZorgAndersTv ontwikkelde daarom een multifunctionele jobsite voor werknemers en werkgevers. Verpleegkundigen, leidinggevenden, jobstudenten en vrijwilligers gaan in de toekomst hier een uitgebreid aanbod terugvinden. Maar de ZorgAndersTv jobsite wil meer zijn dan een database met zorgjobs. Daarvoor maakt ZorgAndersTv gebruik van haar bestaande en nieuw ontwikkelde communicatiekanalen.
Zo kunnen meer dan 8500 zorgprofessionals elke 2 weken een selectie terugvinden van de nieuwe jobs in de digitale nieuwsbrief. Daarnaast kunnen toekomstige werknemers uitgebreid kennis maken via jobreportages over zorgorganisaties op ZorgAndersTv. De toekomstige werkplek ziet er op televisie immers geheel anders uit dan op een doorsnee website. De kracht van beelden wordt dan ook ten volle benut. Tot slot trekt ZorgAndersTv er ook op uit om het jobevent van uw zorgorganisatie extra in de kijker te zetten bij schoolverlaters. Het team van ZorgAndersTv creëerde hiervoor dr. Job die eigenhandig met zijn multidisciplinaire team de schoolpoorten opzoekt in uw regio om waardevolle afstuderende zorgprofessionals te overtuigen om uw jobevent te bezoeken. Het jobevent kan ook meteen in beeld verschijnen in het Zorgnieuws op ZorgAndersTv en uw website. Dr. Job zorgt dan ook voor daadkracht en directe communicatie met de doelgroep.
meer info en tarieven: ZorgAndersTv Jobs - Pieter De Blieck - [email protected] - 0468 120 22
Met ZorgAndersTv kan je ook in het najaar mooie prijzen winnen. Kijk snel op pagina 25 van dit magazine en maak kans op een prachtige Zorgkalender.
ZorgAndersTv wedstrijd
ZorgAnders-midden nov 2012.indd 2-3 16/12/12 19:15
ZORGMAGAZINE 19ZORGMAGAZINE18
Contact ZorgAndersTvHilde Taillieu
Mail: [email protected]: 0479 625 004
ZorgAndersTv:
▪ Bouwt mee aan het positief imago van de zorgsector. ▪ Informeert iedereen over wat er leeft binnen de zorgwereld. ▪ Bewijst via getuigenissen dat er een alternatief bestaat voor gestandaardiseerde zorg; zorg op maat ▪ Laat zowel zorgprofessionals, als mantelzorgers en vrijwilligers aan het woord. ▪ sensibiliseert zowel jongeren als volwassenen om te kiezen voor de zorgsector. ▪ Functioneert als “brug” tussen enerzijds de verschillende zorginstanties onderling, maar anderzijds ook tussen onderwijs, instellingen en overheid. ▪ Kaart pijnpunten binnen de sector aan en zoekt mee naar een oplossing. ▪ zet innovatieve ideeën of activiteiten extra in de kijker. ▪ Is een aanspreekpunt voor iedereen die met “welzijn, gezondheid en zorg” te maken heeft.
Wij kunnen voor u:
▪ Uw organisatie, activiteiten, producten of diensten in de kijker zetten door middel van een reportage. ▪ Vacatures plaatsen of een jobvideo laten maken. ▪ Nieuws van uw zorgorganisatie in onze zorgagenda opnemen. ▪ Een reportage op dvd aanleveren zodat u ze kan gebruiken als didactisch materiaal. ▪ Uw team ondersteuning bieden door onze vorming en begeleiding.
Volg ZorgAndersTv ook op Twitter:
via @ZorgAndersTv
Schrijf u nu in op onze nieuwsbriefen blijf op de hoogte van de activiteiten van
ZorgAndersTv en nieuws uit de zorgsector.
Andersvzw is een vereniging zonder winstoogmerk. Wij zijn steeds op zoek naar partners om ons communicatieplatform verder uit te bouwen.
ZorgAndersTv is een initiatief van
Bekijk ZorgAndersTv
op de website of via Telenet!
Z
Schrijf je in op onze nieuwsbrief en
maak kans op een welkomstgeschenk
opsurf naar
www.zorganderstv.be
of kijk via telenet digitale televisie
! Druk op “extra”
! Ga naar “diensten”
! Klik op ZorgAndersTv
B
ZorgAnders-midden juli 2012.indd 4 11/07/12 10:38
AZ Maria Middelares streeft constant naar vernieuwing. Daarom zoeken we naar gemotiveerd talent, in de eerste plaats enthousiaste verpleegkundigen, vroedvrouwen en bachelors medische beeldvoming. Overtuig jezelf en solliciteer via www.jouwjob.be
AZ Maria Middelares telt twee vlot bereikbare campussen (Gent en Gentbrugge), 554 bedden en meer dan 1600 personeelsleden en 170 artsen. Beide vestigingsplaatsen worden samengevoegd in 2015, onder het dak van een ultramoderne en milieuvriendelijke nieuwbouw met 613 bedden en 20 hightech operatiezalen.
We bieden jou een contract van onbepaaldeduur, met de jobtime die jij wil. Je krijgt een gratishospitalisatieverzekering, onmiddellijk vakantie in het jaardat je afstudeert, gratis medische verzorging en nogveel meer! Ook als je verdere studies wil combinerenmet een deeltijdse job ben je bij ons op het juiste
adres. Je krijgt een contract op jouw maat. Hebje al een diploma medisch-sociale wetenschappenop zak? Dan is een masterproject misschien iets voorjou. Dit projectwerk combineer je met een job op deafdeling. Zo verlies je geen contact met de directepatiëntenzorg.
Geïnteresseerd?Kies je voor deze boeiende organisatie? Solliciteer dan voor AZ Maria Middelares, zó boeiend en verrijkend.
Wil je meer weten? Contacteer Luc Timmermans, stafmedewerker van het verpleegkundig en paramedisch departement. T 09 260 60 96 E [email protected]
“Projectwerk als master gecombineerd met een job als vroedvrouw is voor mij ideaal.”Stephanie, vroedvrouw en master medisch-sociale wetenschappen
In AZ Maria Middelares staat niet enkel de patiënt centraal maar ook het personeel. Flexibiliteit, bijscholing en vorming voeren we hoog in het vaandel. We bieden vanuit de christelijke traditie een hedendaagse hoogkwalitatieve gezondheidszorg. Kortom: GezondheidsZorg met een Ziel.
Meer info: www.azmmsj.be
AZ Maria Middelares
campus Maria Middelares campus Sint-JozefKortrijksesteenweg 1026 Kliniekstraat 279000 Gent 9050 Gentbrugge
bezoek onze jobsite www.jouwjob.be
ZORGMAGAZINE 21ZORGMAGAZINE20
ZORGwerkgever2012 sluit af met een groots slotevent
Op maandagavond 19 november organiseerden Anders vzw en Ablecare bvba een feestelijke avond ter afsluiting van ZORGwerkgever2012. Dit in aanwezigheid van tal van genodigden en zorgprofessionals. Het event ging door in het Herman Teirlinckauditorium van KBC bank en verzekeringen te Brussel.
Wij geven u alvast een impressie van dit geslaagd event op deze en volgende pagina.
Bekijk ook de reportage van ZorgAndersTv & Kanaal Z over ZORGwerkgever via www.zorganderstv.be.
ZORGMAGAZINE 23ZORGMAGAZINE22
Deze vormingen zijn een organisatie van Anders vzw en Ablecare bvba.
Reeds meerdere malen organiseerden Anders vzw samen met Ablecare met succes studiedagen over het opmaken van een
uurrooster in de zorgsector. Op vraag van deelnemers én zorgorganisaties wordt in het najaar van 2012 en het voorjaar van
2013 een reeks vormingen georganiseerd over arbeidstijdreglementering en het opmaken van uurroosters. Elke sessie staat onder
deskundige leiding van Franky Blomme (directiehoofd van de inspectie Toezicht op de Sociale wetten te Gent) en auteur van
meerdere boeken over arbeidstijdreglementering.
Doelgroep: Leidinggevenden die actief bezig zijn met het opmaken van een uurrooster in de zorgsector (ziekenhuizen, thuiszorg,
gehandicaptenzorg, woonzorgcentra,...). De workshop rond het arbeidstijdreglement gaat door op twee locatie (Antwerpen &
Gent).
Is mijn arbeidstijdreglement nog up to date?
Locaties & data:Antwerpen (17/01/2013)Locatie: Congrescentrum ALM, Berchem
(Antwerpen)
Uren: 13.30u-16.30u
Oost-Vlaanderen (24/01/2013)Locatie: Huis Van de Bouw, Zwijnaarde
(Gent)
Uren: 13.30u-16.30u
Met de steun van:
Inschrijven voor de workshop:
105€ per deelnemer (voor 1 workshop inclusief de syllabus)
95€ per deelnemer (bij elke 2e en volgende deelnemer van dezelfde organisatie)
Inschrijven en meer info via:www.zorganderstv.be
www.get.be
En de winnaars van
ZORGwerkgever2012 zijn?
Op de vorige pagina’s kon u kennismaken
met de ontvangst, proclamatie
en receptie van de slotavond van
ZORGwerkgever2012. Naast deze
sfeerbeelden, lijsten we graag de negen
genomineerde voorzieningen op. In
de categorie woonzorgcentra tot 75
wooneenheden zijn dat: WZC Sint-Bavo
(Antwerpen), Residentie Koningshof
(Schoten) en WZC Villa Mozart (Heusden-
Zolder), in de categorie woonzorgcentra
van 75 tot 125 wooneenheden werden
volgende centra genomineerd: WZC
Ter Berken (Roeselare), WZC De
Zavel (Antwerpen) en COZ Sint-Jozef
(Woumen), In de categorie met meer
dan 125 wooneenheden gaat het om:
WZC Betlehem (Herent), WZC Vincenthof
(Oostakker) en WZC De Eeckhof
(Antwerpen).
In de categorie voorzieningen tot
75 wooneenheden ging de award
ZORGwerkgever2012 naar Villa Mozart
uit Heusden-Zolder (zie foto boven). WZC
Ter Berken van het OCMW Roeselare
sleepte de award in de tweede categorie
in de wacht (foto midden) en WZC
Vincenthof uit Oostakker mocht trots de
award voor de zorgvoorzieningen met
meer dan 125 wooneenheden naar Gent
meenemen (zie foto onder).
Na het officiële gedeelte konden de
genodigden zich te goed doen aan een
rijkelijke receptie. Ook Kanaal Z maakte
een reportage over het slotevent. Alle
genomineerde voorzieningen kregen
een bezoek van de cameraploeg van
ZorgAndersTv die telkens een korte
sfeerreportage maakte, u kan deze
bekijken via www.zorganderstv.be of de
websites van de betrokken voorzieningen.
Wenst u alvast meer info te ontvangen
over ZORGwerkgever2013? Neem dan
contact op via [email protected].
Boven: De leidinggevenden van woonzorgcentrum Villa Mozart, midden: WZC Ter Berken, OCMW Roeselare en onder: WZC Vincenthof, de winnaars in de categorie grote woonzorgcentra. Zij ontvingen naast de award, ook nog een boekenpakket van uitgeverij Die Keure en een waardebon van Jobat.
Workshop
ZORGMAGAZINE 25ZORGMAGAZINE24
AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV huldigt gloednieuwe dienst neonatologie in
Een enthousiast team van 4 artsen en 61
verpleegkundigen op de dienst biedt 24
uur op 24 intensieve zorgen aan zieke of
premature baby’s vanuit de hele provincie
West-Vlaanderen. Elk jaar worden er niet
minder dan 420 hoog risico pasgeborenen
verzorgd, waarvan ongeveer 120 baby’s
met een geboortegewicht onder de 1500
gram.
Unieke combinatie garandeert optimale
zorg
De vernieuwde afdeling biedt een unieke
combinatie van spitstechnologie, ruimte en
licht, wat een betere verzorging van deze
kwetsbare baby’s en begeleiding van hun
ouders mogelijk maakt. Prof Dr Luc Cornette
en zijn team hebben de vernieuwing en
inrichting van deze dienst sinds de startfase
einde 2008 van dichtbij begeleid. Dankzij
een uitmuntende samenwerking met het
architectenbureau Van Kerckhove, het
technisch departement van het ziekenhuis,
de coördinator ziekenhuisrenovatie
Jan Lammens en diverse uitstekende
aannemersbedrijven, werd de vernieuwing
in twee fases afgewerkt: dit betekent dat de
dienst altijd is kunnen blijven functioneren.
De belangrijkste drijfveer van de vernieuwde
afdeling was de optimalisatie van de ouder-
kind binding. “Het plots geconfronteerd
worden met een te-vroeg-geborene doet
voor deze ouders een totaal onbekende
wereld opengaan, hetgeen vaak een immens
impact heeft op de gezinsdynamiek. De kern
van onze taak als team van neonatologen
en verpleegkundigen bestaat erin om alles
zo menselijk mogelijk te houden”, aldus het
diensthoofd. “Een modern interieur met
de nodige aandacht voor licht, ruimte en
privacy speelt hierin een cruciale rol.”
Sinds het begin van deze zomer beschikt het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV over een splinternieuwe dienst neonatale intensieve zorgen op de campus Sint-Jan Brugge, onder leiding van Prof Dr Luc Cornette, diensthoofd van deze afdeling. De vernieuwing was broodnodig omdat het aantal pasgeborenen dat jaarlijks in Brugge wordt opgenomen de laatste jaren gestaag toeneemt. Op zaterdag 17 november, de Werelddag voor het Vroeggeboren Kind, werd deze nieuwe dienst officieel ingehuldigd met onder andere een symposium met nationaal en internationaal gerenommeerde sprekers (de professoren F. Claerhout, H. Devlieger, L. Devries en Dhr H. Van Rompuy, Voorzitter Europese Raad).
natuurlijk contact met de ouders kunnen
beleven. Zo zijn er voldoende brede
gangen in de hele afdeling, zodat moeders
in hun ziekenhuisbed onmiddellijk na de
bevalling bij hun pasgeborene terecht
kunnen, hetgeen cruciaal is voor de ouder-
kind binding. In de oude dienst moesten
moeders soms tot 48 uur na de bevalling
wachten om op eigen benen de afdeling
te kunnen bereiken. De prematuurtjes
en hun ouders krijgen voldoende privacy
dankzij scheidingswanden die halfopen
zijn om tegelijk ook het ruimtegevoel te
versterken. Dankzij een nieuwe state-of-
the art interventiezaal op de dienst kunnen
prematuren ter plaatse een heelkundige
ingreep ondergaan zonder lange
afstanden te moeten afleggen binnen het
ziekenhuis. De nieuwe dienst is ook een
pak ruimer dan voordien: 1450 m2 in
plaats van 650 m2.
“ De bedoeling is om ouders zo weinig
mogelijk te confronteren met een hoogtechnologi-
sche ziekenhuissfeer.”
Het menselijk aspect en dus een juiste
omkadering van de prematuurtjes is dus
essentieel. Alles wordt in het werk gesteld
opdat de baby’s zo snel mogelijk het
Zorgkalender Ouderen en Zorg 2013Een jaar vol praktische informatie, concrete tips en nuttig advies
Elke case – één voor iedere week van het
jaar – belicht een specifiek en relevant
thema: dementie, pijn(bestrijding),
privacy, mobiliteit, seksualiteit, voeding,
misbehandeling, ... Specialisten werken
de cases verder uit en geven de nodige
omkadering. Thema’s worden op die manier
vanuit diverse invalshoeken besproken:
medisch, ethisch, somatisch, ...
Opgesteld door een multidisciplinair
team van specialisten is deze kalender
dan ook een praktisch werkinstrument
dat niet mag ontbreken op het bureau
van iedere welzijnswerker of in de
personeelsruimte van elke zorgorganisatie.
Uitgeverij Vandenbroele verzamelde
tal van specialisten om de kalender
samen te stellen zoals: Els Aerssens
(psycholoog ouderenzorg, OCMW Gent),
Melanie Demaerschalck, Lieve Demey
(Ouderenpsychiater, AZ Sint-Jan Brugge-
Oostende, Ruth Piers (geriater UZ Gent),
Christiophe Verwilghen (advocaat), Isabelle
Heyens (diëtiste dienst geriatrie, UZ Gent)
en nog vele anderen.
Ontdek op www.uitgeverij.vandenbroele.
be wat de Zorgkalender “Ouderen en Zorg
2013” te bieden heeft. Bestellen kan via de
site van uitgeverij Vandebroele of via
www.zorganderstv.be/boeken.
Elke dag geven duizenden zorgverleners het beste van zichzelf om ouderen met raad en daad bij te staan. De zorgkalender “Ouderen en Zorg 2013” is hen op het lijf geschreven: 52 cases voorzien hen een jaar lang van praktische informatie, concrete tips en nuttig advies.
2013
ZORG
KALENDER
OUDEREN EN ZORG
Win met ZORG MagazineZORG Magazine en uitgeverij Vanden Broele verwennen hun lezers en geven vijf exemplaren gratis weg.
Surf snel naar:www.zorganderstv.be en doe mee gedurende januari 2013!
ZORGMAGAZINE 27ZORGMAGAZINE26
Het creëren van een helende omgeving in een ziekenhuis voor: cliënten, bezoekers én medewerkers.
Zorgvoorzieningen krijgen dan ook maar één
keer de mogelijkheid om een correcte indruk
te maken. Het wegwerken en neutraliseren
van geurhinder die probleemkamers en soms
hele afdelingen treffen, is dan ook een prioriteit
en een plicht. Het staat vast dat bepaalde
geuren door de mens worden geassocieerd
met bepaalde gebeurtenissen. De typische
ziekenhuisgeur, vaak in combinatie met
warmte zorgt ervoor dat bezoekers en
patiënten die het gebouw betreden zich
erg ongemakkelijk kunnen voelen. Het
verspreiden van een bepaalde geur waaraan
mensen een aangename gedachte koppelen
kan hier tegenin gaan. Maar, moeten we
enkel een product verspreiden om een geur
te maskeren? Helemaal niet, geuren kunnen
vandaag immers ook perfect geneutraliseerd
worden.
Toepassing in de zorgsector
Winkelketens, hotels, fitnesscenters, spa &
welnesscentra ontdekten de voordelen van
dergelijke systemen reeds jaren geleden. De
zorgsector begint slechts langzaamaan de
voordelen te zien van deze toepassingen.
Daar winkelketens de technologie en kennis
rond geurmanagement inzetten om een
aangenaam gevoel te creëren bij klanten
en aldus de verkoopscijfers positief willen
beïnvloeden, kunnen ziekenhuis focussen
op het reduceren van bijvoorbeeld stress bij
patiënten én werknemers.
ziekenhuizen in Florida en New York
gebruiken geurmanagement enkel in de MRI-
ruimte om patiënten te helpen ontspannen.
Het Ohio State university Medical Center
in Ohio, eveneens in de Verenigde Staten,
zet dergelijke vorm van aromatherapie in,
in de verloskamers. Moeders kunnen er op
voorhand kiezen uit 6 verschillende geuren.
Eén van de artsen die de toepassing gebruikt
en er onderzoek naar doet, is dr. Sally Grady,
directeur van het Florida Hospital’s Seaside
Imaging Center. Het ziekenhuis, dat erg
dicht van het strand ligt, werd ingericht
en ontworpen om de omgeving rond het
ziekenhuis naar binnen te halen. Gastvrijheid
staat voorop en het ziekenhuis installeerde
verschillende modules die geuren verspreiden
en neutraliseren. Dit in de onthaalruimte,
de kamers en wachtkamers en zeker in de
MRI-ruimte. Wetenschappelijk onderzoek
leert ons dat mensen mits het toepassen
van de juiste geur, zich bijvoorbeeld minder
claustrofobisch voelen. Dr. Grady paste deze
wetenschappelijke kennis toe en geeft aan
dat de annuleringen die ze moest noteren
voor het onderzoek daalde met 50% en
dat, en dat is misschien nog belangrijker,
de tijd die het personeel moest vrijmaken
om sommige mensen (en vooral kinderen)
te overtuigen om de scan te ondergaan
eveneens sterk daalde.
Evidence Based?
In september kwamen meer dan 200
specialisten uit 23 landen samen in Dublin
om alle wetenschappelijk onderzoek én
ervaringen samen te leggen. De reden
hiervoor was duidelijk. “Er werden de
afgelopen 10 jaar een toenemend aantal
wetenschappelijke studies gepubliceerd
over de effectiviteit van etherische oliën
in ziekenhuizen.”, zegt Rhiannon Harris,
klinische aromatherapeut en leraar van de
opleiding klinische aromatherapie in Dublin.
Harris was één de organisatoren van de
Botanica 2012 conferentie in het Trinity
College in Dublin. Het congres ging veel
verder dan het gebruik van geuren om een
relaxerend gevoel te creëren bij bezoekers
en patiënten. Zo werd er gesproken
over geïndividualiseerde aromatherapie
inhalatoren voor de bijwerkingen van
kankerbehandelingen zoals: misselijkheid,
angst en slaapstoornissen. Tevens ging er
uitgebreid aandacht naar het gebruik van
etherische oliën om antibiotica-resistente
bacteriën zoals MRSA te behandelen. Deze
kennis is zeker niet nieuw, de positieve
effecten van etherische oliën op bijvoorbeeld
methicilline-resistente Staphylococcus
aureus (MRSA) is reeds langer gekend. De
resistentie van deze Staphylococcus aureus
tegen antibiotica is zeker een zorg, maar
het zou fout zijn om het resistentieverhaal
te verengen tot MRSA alleen. Veel stammen
van schimmels en gisten worden in de loop
van sommige therapieën eveneens resistent
tegen antimycotica. Candida soorten die als
bijzonder problematisch worden ervaren zijn
bijvoorbeeld de Candida krusei. (Pfaller et al.,
2008).
Reeds in 1955 vonden Keller en Kober
dat essentiële oliën effectief waren in het
controleren van het aantal bacteriën in de
lucht. Zij vonden 21 essentiële oliën die,
als ze gesprayd werden in een tamelijk
gesloten ruimte, de aanwezigheid van een
aantal microben verminderden of zelfs totaal
“Dr. Grady paste geurmanagement toe in de MRI-ruimte en reduceerde het aantal annuleringen en sedaties met respectievelijk 50 en 66%.”
In het buitenland zien we reeds good
practices. 12 grote ziekenhuizen in Japan
gebruiken geurmanagement en dit omwille
van gezondheidsredenen maar eveneens
voor het relaxerende karakter. De producten
worden er breed ingezet op nagenoeg
alle plaatsen in het ziekenhuis. Een aantal
“De typische ziekenhuisgeur, vaak
in combinatie met warmte zorgt ervoor dat bezoekers en patiënten zich erg ongemakkelijk
kunnen voelen.“
Geurmanagement:
Er is reeds veel over gezegd en geschreven. Eén van de factoren waarop gewerkt kan worden om deze helende omgeving te creëren, is de geurgewaarwording in een ziekenhuis, dit niet enkel in de centrale hal, maar eveneens in wachtkamers op verpleegafdelingen, in het operatiekwartier en de recovery. Sommige zorgorganisaties hebben hier reeds de eerste stappen rond gezet en terecht, want verschillende wetenschappers bewezen reeds de werking van bepaalde etherische oliën in deze setting. Leveranciers spelen hierop handig in, het is dan ook zoeken naar een passende geur én geurverspreider die de wetenschappelijke resultaten kan omzetten in de praktijk. ZORG Magazine ging op zoek naar een systeem dat wetenschappelijke evidentie kan koppelen aan gebruiksgemak.
ZORGMAGAZINE 29ZORGMAGAZINE28
“Air Creative combineert
luchtzuivering, neutralisatie van
geurhinder en gecontroleerd
begeuren.”
“Met geurmanagement kunnen we ook stress reduceren, bijvoorbeeld in operatiekwartieren.”
Dirk Baert, senior Air Designer, Air Creative
vernietigden zoals de: Escherichia coli,
Eberthella typhosa, Neisseria gonorrhoeae,
Streptococcus faecalis, Streptococcus
pyogenes, Staphylococcus aureus, Bacillus
megatherium, Corynebacterium diphtheriae
en Candida albicans. Ook Bardeau (1976) is
vol lof over het gebruik van etherische oliën
om de lucht te zuiveren. Hij onderzocht welke
oliën het best de lucht konden zuiveren. Oliën
werden verdampt en werden getest voor
hun vermogen om bacteriën als Proteus,
Staphylococcus aureus en Streptococcus
pyogenes te vernietigen. Binnen 3 uur waren
90% van de microben vernietigd. De meest
effectieve oliën waren: kruidnagel, lavendel,
citroen, marjolein, pepermunt, niaouli, den,
rozemarijn en tijm.
Patrick Warnke, verbonden aan het
‘Department of Oral and Maxillofacial
Surgery’ van de Universiteit van Kiel
(Duitsland), een vermaard specialist op
het vlak van geuren en etherische oliën,
deed eveneens reeds veelvuldig onderzoek
naar de effecten van geuren op de psyche
van de mens, maar eveneens van de
desinfecterende eigenschappen. In zijn in
2009 verschenen artikel: ‘The battle against
multi-resistant strains: Renaissance of
antimicrobial essential oils as a promising
force to fight hospital-acquired infections’,
gaat hij na welke oliën MRSA en schimmels
kunnen bestrijden.
De onderzoeksgroep rond Warnke
selecteerde een tiental oliën voor analyse. Zo
werden onder andere citroenolie uit Nepal,
olie van citroengras uit Australië, kaneelolie
uit India, eucalyptus –en kruidnagelolie
uit Australië en lavendelolie uit Frankrijk
gebruikt. Alle oliën waren niet-verwaterde en
niet chemisch gewijzigde natuurproducten.
Warnke opteerde ervoor om de werking van
de oliën te vergelijken met klassieke producten
die in ziekenhuizen worden gebruikt zoals:
Ethanol (70%), H2O2 (3%) en bijvoorbeeld
Chloorhexidine (0,1%). Twaalf van de
dertien geteste etherische oliën toonden
een duidelijke antimicrobiële activiteit tegen
bacteriën en candida stammen. Sandelhout-
olie was de enige die wel opgewassen was
tegen bacteriën, maar niet tegen de Candida-
stammen.
Warnke et al. (2009) geven in hun conclusie
aan dat oliën eerder goedkoop zijn alsook
wereldwijd beschikbaar. Significante
pathogenen zijn gevoelig voor een breed
scala van oliën, zoals blijkt in deze studie.
De industrie is vanzelfsprekend met deze
besluiten (en deze van eerdere studies
van oa: (Gattefossé 1928) (Keller & Kober
1955) (Bradeau 1976) (Stevenson 1995)
(Filipsson 1996) (Lockhart 2000) (Pitcher L
2001) enz.. recent nog door de Utrechtse
microbioloog K.B. Teeuw.) aan de slag
gegaan. De antiseptische en relaxerende
werking in een labosituatie omzetten in een
makkelijk hanteerbaar en efficiënt systeem
in een ziekenhuissetting is dan ook niet zo
vanzelfsprekend.
De ideale werkomgeving
In ziekenhuizen vinden we vele gesloten
ruimten terug waar vaak de hele dag de
airconditioning zoemt en geen raam open
kan. Gezondheidsklachten, ook bij personeel,
zoals sufheid, hoofdpijn, lusteloosheid
en irritatie van de ogen, de neus en de
bovenste luchtwegen komen veel voor. Over
de oorzaak, of eerder oorzaken, van dit
zogenaamde syndroom, dat men weleens
het sickbuilding syndroom noemt, wordt al
jaren druk gespeculeerd. Onderzoek van
de Utrechtse microbioloog dr. K.B. Teeuw
heeft laten zien dat er een duidelijk verband
bestaat tussen de hoeveelheid van een
bacteriële gifstof (endotoxine) en de last die
men heeft van ontstoken ogen, de neus en
de bovenste luchtwegen. Het is mogelijk dat
ook schimmelsporen in de droge lucht zich
kunnen verspreiden en hun ziekmakende
werking kunnen doen.
In Australië, waar het sickbuildingsyndroom tot
een hoog ziekteverzuim heeft geleid, werden
testen uitgevoerd waarbij etherische oliën
(tree-olie of Melaleuca alternifolia) verspreid
werden via het airconditioningsysteem.
Opmerkelijk was dat de schimmelsporen in de
lucht voor een groot deel verminderden en/
of verdwenen. Mensen voelden zich beter en
werden minder snel ziek. De tea tree essenties
zorgden ook voor een schone lucht met
minder ziekmakende bacteriën, schimmels en
virussen. Tot slot kunnen ook de relaxerende
eigenschappen worden aangewend op
afdelingen waar tijdsdruk en stress gangbaar
zijn. The American College of Surgeons legde
recent de vinger op de wonde en publiceerde
beangstigende resultaten. 9% van de 9000
onderzochte chirurgen hadden recent een
grote fout gemaakt tengevolge van stress.
30% had te kampen met symptomen van
depressie en 40% van hen had een burne-
out. Een gezonde werkomgeving creëren is
ook hier cruciaal. Aangezien het bewezen is
dat men met geurmanagement onder andere
stress kan reduceren, zijn de toepassingen
eindeloos.
Geurmanagement in de praktijk
In de praktijk komen we verschillende
systemen en leveranciers tegen. De
pilootprojecten die sommige Vlaamse
ziekenhuizen in het recente verleden hebben
uitgevoerd, toonden soms ook enkele
valkuilen. Deze nadelen zijn vaak sterk
verbonden met de geopteerde techniek.
ZORG Magazine sprak met Dirk Baert, senior
Air Designer van Air Creative Benelux.
Air Creative is de uitvinder van een uniek
luchtpurificatieprocédé dat storende
geuren op biologische basis 24/24uur
elimineert ipv geuroverlast met dominante
geurtoevoeging te maskeren. De firma werd
in 1993 opgericht in Wangen an der Aare
in Zwitserland (Kanton Bern). Sindsdien
heeft Air Creative zich tot Europees
marktleider ontwikkeld op het gebied
van: geurmanagement, luchtpurificatie en
olfactorische neuromarketing.
Het bedrijf kan reeds tal van referenties
voorleggen in de ouderenzorg, maar ook in de
ziekenhuissector zoals op de afdeling geriatrie
van het Ziekenhuis Maria Middelares (Gent)
en het Sint Jozef ziekenhuis (Gentbrugge).
Daarnaast deed ook de afdeling palliatieve
zorgen van het Jan Yperman (ziekenhuis
(Ieper) beroep op Air Creative. Dirk Baert: “Air
Creative ontwikkelde een uniek 3-stappen
procédé. Hierdoor werd het mogelijk om:
luchtzuivering, neutralisatie van reukhinder
en het gecontroleerd revitaliseren van de
binnenlucht te combineren binnen één
systeem. “
1. De eerste stap bevat de luchtfiltering: een
grof/fijnstoffilter reinigt de aangezogen lucht
van rondvliegend stof en luchtgebonden
onzuiverheden (zoals haartjes, pluisjes en
pollen). Deze filtering is noodzakelijk om te
voorkomen dat er zich binnenin het toestel
een bacteriële voedingsbodem zou vormen.
2. Aansluitend gebeurt de geurneutralisatie
door een bio--glycine molecule toe te
voegen aan de lucht. Deze molecule
tikt aan tegen de stankmolecules en er
ontstaat een reactie waarbij beide molecules
zich omvormen naar een onschuldig
neutraalzout. De overblijvende molecule is
volstrekt onschadelijk en geurloos.
3. Tot slot wordt aan de lucht via natuurlijke
koudverdamping, natuurzuivere etherische
geur toegevoegd. Air Creative ontwikkelde
hiervoor een speciale verdampingssteen en
een regelbare geurcarroussel. Alleen op die
manier kunnen etherische essenties discreet
aan de omgevingslucht worden toegevoegd
zonder geuropstoten. De begeur intensiteit
gebeurt net onder de waarnemingsgrens
zodat er nooit sprake is van overlast.
Besluit
De positieve invloed van een harmonische
binnenlucht-kwaliteit zonder reukhinder,
draagt in grote mate bij tot een verbeterde
leef- en werkatmosfeer en een grotere
tevredenheid van de zorgverleners. Met een
dergelijk systeem krijgen leidinggevenden
zelf de mogelijkheid om de lucht- en geur-
atmosfeer in het ziekenhuis te bepalen,
te controleren en te regelen. Zelfs op
plaatsen met sterke moeilijk controleerbare
reukhinder. Daarnaast kan geurmanagement
stress en negatieve gevoelens sterk
reduceren, zowel bij zorgprofessionals
(verpleegkundigen, chirurgen,etc.) als bij
patiënten en bezoekers.
Wenst u meer informatie over geur-
management in ziekenhuizen?
Air Creative Benelux
DCG. Baert, Senior Air Designer
Tel.: 0475 89 15 98
www.aircreative-benelux.be
ReferentiesDe uitgebreide referentielijst van dit artikel
kan u op de volgende pagina terugvinden.
ZORGMAGAZINE 31
Referenties• Bardeau, F. (1976) – use of essential aromatic oils to purify and deodorize the air. Le
Chirurgien-Dentiste de France 46 :53
• Filipsson, A. (1996) – short term inhalation exposure to turpentine, toxicokinetics
and acute effects in men. Occupational and Environmental Medicine 53(2) 100-105
• Keller, W., Kober, W. (1954) - Möglichkeiten der Verwendung ätherischer Öle zur
Raumdesinfection Arzneiforschung 5 (4), 224-229
• Lockhart, N. (2000) – Inhalation of frankincense and its effects on asthmatics
Unpublished dissertation in Buckle, J. (2003)
• Pfaller M.A., Diekema D.J., Gibbs D.L., Newell V.A., Nagy E., Dobiasova S., Rinaldi
M., Barton R., Veselov A. (2008) Candida krusei, a Multidrug-Resistant Opportunistic
Fungal Pathogen: Geographic and Temporal Trends from the ARTEMIS DISK
Antifungal Surveillance Program, 2001 to 2005 J Clin Microbiol, 46, pp. 515–521
• 5. Pitcher, L. (2001) – the effects of Mentha piperita on chronic upper respiratory
symptoms in adults
• 6. Stevenson, C. (1995) – Aromatherapy In: Rankin-Box, D. (ed) – The Nurses’
Handbook of Complementary Therapies London Churchill Livingstone, 52-58
• Warnke P.H., Becker S.T., Podschun R., Sivananthan S., Springer I.N., Russo P.A.J.,
Wiltfang J., Fickenscher H., Sherry E. (2009) The battle against multi-resistant
strains: Renaissance of antimicrobial essential oils as a promising force to fight
hospital-acquired infections, Journal of Cranio-Maxillofacial Surgery , Volume 37,
Issue 7, October, Pages 392–397
Lees alle edities van ZORG Magazine online met de QR-codeDe Quick reponse barcode is een
tweedimensionele datamatrix, die de
“oude” streepjescode overtroeft. De
QR-code linkt uw gsm of smartphone
rechtstreeks met een internetlocatie.
Hiervoor heeft u uw gsm camera en
internet nodig. Enkel op gsm’s met Apple
software, Android en Windows mobile is
deze applicatie te gebruiken. Hoe gaat
u te werk? Download eerst de gratis
applicatiesoftware (zoekterm: QR-scan),
na activering hiervan richt u uw camera op
de QR-code en uw gsm opent meteen de
gekozen website, namelijk de online versie
van ZORG Magazine.
Alle edities (ouderenzorg, thuiszorg én
de editie ziekenhuizen), zijn steeds gratis
raadpleegbaar via:
www.zorganderstv.be/zorgmagazine.
Of rechtstreeks via onderstaande code.
Vakantie is een basisrecht voor iedereen.
In theorie. In de praktijk zijn heel wat ouderen en mensen met een handicap aan huis gebonden. Terwijl een week weg van alle zorgen net heel welkom is. De vrijwilligers van het Rode Kruis laten de zon doorbreken. Zij zetten zich op hun vrije dagen in voor mensen die niet alleen op vakantie kunnen. Meer weten over onze aangepaste vakanties? www.aangepastevakanties.rodekruis.be
© G
etty
ZORGMAGAZINE32
Een ziekenhuis moet vooral een gezond huis zijn …Een ziekenhuis is een plek waar mensen samenkomen. In goede en slechte tijden. Het mag dus best
meer zijn dan enkel een huis voor zieken. Want gezondheid draait niet alleen om koude, rationele
technologie, maar ook om warmte, zorg en vooral … mensen. Een filosofie waar KBC zich als sector-
specialist perfect in kan vinden. Maar waar we ook de prijs van kennen. Daarom denken we graag
mee met de sector over alle aspecten die van een ziekenhuis een gezond huis maken.
KBC. Wij spreken uw taal.
ADV_social_profit 2011.indd 2 11/09/12 15:37