ZORGMagazine editie ziekenhuizen

17
HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZIEKENHUIZEN ZNA en Klina fuseren in 2015 ZORGwerkgever2012, het slotevent Zorgkalender ouderen en zorg 2013 Geurmanagement in ziekenhuizen dec 2012 QR-code zie pagina 30 Verschijnt 12x per jaar - nr.14 - 12 / 2012 (maand december) - 18 december 2012 - Antwerpen X - P 912873 5 20 25 26 DOSSIER: Fixatie, eerst denken en dan liever niet doen

description

 

Transcript of ZORGMagazine editie ziekenhuizen

Page 1: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZIEKENHUIZEN

� ZNA en Klina fuseren in 2015 � ZORGwerkgever2012, het slotevent � Zorgkalender ouderen en zorg 2013 � Geurmanagement in ziekenhuizen

dec

201

2

QR

-co

de

zie pagina 30

Vers

chijn

t 12

x p

er ja

ar -

nr.1

4 -

12 /

201

2 (m

aand

dec

emb

er) -

18

dec

emb

er 2

012

- A

ntw

erp

en X

- P

912

873

5202526

DOSSIER: Fixatie, eerst denken en dan liever niet doen

Page 2: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 3ZORGMAGAZINE2

Michael Van BuggenhoutHoofdredacteur

VOORWOORD

De sfeer opsnuiven...

Beste zorgprofessional,

Een jaar vliegt voorbij en bij aanvang van 2013 maken we meteen goede voornemens. Misschien ook wel in uw zorgorganisatie: Lean Thinking? Flexpools? Functiedifferentiatie? Het (verder) kantelen van de zorgorganisatie? ZORG Magazine blijft u ook in 2013 inspireren. Ook in dit nummer, waarbij we focussen op een uitgebreid PWO-project van de Karel de Grote-Hogeschool. Zij gingen met verschillende ziekenhuizen aan de slag rond fixatie en tonen hoe het anders kan.

Daarnaast staan we in deze editie ook stil bij de beleving van cliënten en hun omgeving. Denkt u er soms over na, hoe deze mensen zich voelen als ze het ziekenhuis betreden, in de wachtzaal wachten of op een koude tafel liggen wanneer ze stilletjes in een MRI-toestel worden geschoven? Warmte en een vaak onfrisse geur, dit in associatie met eerdere, vaak negatieve herinneringen aan het ziekenhuisgebeuren zorgen voor stress en onrust. De laatste jaren werd er tal van onderzoeken uitgevoerd naar de invloed van etherische oliën (zeg maar geuren) op de beleving van patiënten en bezoekers. Het reduceren van stress en het creëren van een gevoel van welbevinden kan voor werknemers een meerwaarde betekenen. Wist u trouwens dan ook heel wat bacteriën en schimmels erg gevoelig zijn aan deze oliën?

Het team achter ZORGMagazine wenst u alvast een prettig, gezond en inspirerend 2013 toe, kortom een jaar vol kwalitatieve zorg op maat!

ZORG Magazine, het onafhankelijk

tijdschrift voor de Vlaamse

ziekenhuizen wordt per kwartaal

uitgegeven door:

� Ablecare BVBA

Consultancy, Research & Education

Bossaersstraat 87

2930 Brasschaat

[email protected] of www.ablecare.be

� Jaargang 2 - nummer 14

editie december 2012

ISSN: 2033-7582

P 912873 PB 779

� Eindredactie: Michael Van Buggenhout

� Aan dit nummer werkten mee:

Michael Van Buggenhout, Kristin

Slachmuylders, Christine Ceulemans, dr.

Erik Franck, Nancy Van Genechten, Jaak

Roosens, Isa Michiels, Dirk Baert, Pieter

De Blieck, Bart Dirix, Hilde Taillieu en Valérie

Duquet.

� Oplage: 2500 exemplaren

� Abonnementen, adreswijzigingen en

annuleringen: ZORG Magazine wordt gratis

bedeeld, bij adreswijziging kunnen oud

én nieuw adres worden doorgegeven via

[email protected].

� Redactie: [email protected]

+32 477 41 17 00

� Drukkerij: Dirix-Vanhoof, Ekeren

� Advertenties: Advertentieruimte kan

besproken worden met de redactie (zie

bovenstaande contactgegevens).

� © Schriftelijke toestemming van de

redactie is vereist voor eventuele overname

van tekst en beeldmateriaal uit de publicatie.

� Alle artikels kunnen afzonderlijk en

gratis gedownload worden via de website

van ZorgAndersTv (www.zorganderstv.be)

en deze van Ablecare (www.ablecare.be). Wenst u nog sneller op de hoogte te zijn van nieuws en evoluties in de ZORG sector? U kan de redactie van ZORG Magazine ook 24/24u volgen via Twitter (@ZORGMagazine).

Recente Mesah besparingen

-26% (Verbandmateriaal)

-45% (Enveloppen)

-30% (Papier)

Ontvang offertes en laat leveranciers

hun prijszetting verbeteren tijdens een omgekeerde

veiling

Plaats uw offerte-aanvraag

Mesah is een innovatieve, beveiligde internetmarkt voor de gezondheidszorg gebaseerd op het principe van een open

omgekeerde veiling.

Bespaar!

Gemaran nv - Kortrijksesteenweg 214 b3 - 9830 Sint-Martens-Latemwww.mesah.com - [email protected] - tel: 09 210 78 90

-35% (Toners-Cartridges)

20120210_Ablecare_297x210.indd 1 14/02/12 08:24

Page 3: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 5ZORGMAGAZINE4

Karel de Grote-Hogeschool start expertisecentrum

Psychisch Welzijn in Patiëntenzorg

3 Voorwoord

4 KdG start expertisecentrum Psychisch Welzijn in Patiëntenzorg

5Korte berichten

6 Dossier:Fixatie: eerst denken, dan liever niet doen.

15ZorgAndersTv: reportages & informatie

20ZORGwerkgever2012, het slotevent in woord & beeld

24AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV huldigt gloednieuwe dienst neonatologie in

25Zorgkalender ouderen en zorg 2013

26Geurmanagement in ziekenhuizen

ZNA en Klina gaan samenwerken en fuseren in 2015ZNA en AZ KLINA wensen vanaf volgend

jaar intensief te gaan samenwerken. Deze

samenwerking beoogt het vergroten van de

schaal van ZNA en de regionale integratie

van de ziekenhuizen AZ KLINA en ZNA

Jan Palfijn. De samenwerking start op 1

januari 2013 onder de juridische vorm van

een ‘groepering’ en zal leiden tot betere

gemeenschappelijke dienstverlening en

inzet van overheidsmiddelen. Vanaf 2015

zullen AZ KLINA en ZNA Jan Palfijn fuseren

tot één ziekenhuis. AZ KLINA en ZNA zullen

als gelijke partners dit nieuwe ziekenhuis

besturen en hebben een gelijklopende visie

op de zorgverlening inzake kwaliteit en

toegankelijkheid en beschikken vandaag

over een complementair zorgaanbod dat

zij zo veel mogelijk willen integreren en

uitbreiden. Dit zal ertoe leiden dat er in

de regio Noord-Antwerpen één nieuw,

toonaangevend ziekenhuis ontstaat met

lokale, regionale en in een aantal domeinen

supraregionale uitstraling. Het nieuwe

ziekenhuis met 2 sites (campus ZNA Jan

Palfijn in Merksem en campus AZ KLINA in

Brasschaat) heeft samen 800 bedden.

Schaal ZNA vergroten

AZ KLINA en ZNA erkennen dat zij inzake

de uitbouw van een aantal ondersteunende

diensten en facilitaire processen

belangrijke synergieën kunnen realiseren

als ziekenhuizen samenwerken. Zo zullen

ZNA en KLINA in de toekomst bijvoorbeeld

dezelfde informaticazsystemen gebruiken.

Meer gespecialiseerde medische

diensten lokaal uitbouwen

Het AZ KLINA in Brasschaat en ZNA Jan

Palfijn in Merksem liggen slechts 7 km

van elkaar verwijderd en vormen samen

het ziekenhuisaanbod voor de uitgebreide

regio ten noorden van Antwerpen. “Beide

ziekenhuizen hebben een nog te kleine

schaal om elk afzonderlijk top-kwalitatieve

gespecialiseerde medische diensten

verder uit te bouwen en willen daarom

nu de krachten bundelen. Door de

samenwerking zullen patiënten uit deze

Korte berichtenregio op termijn lokaal terecht kunnen

voor 4 nieuwe specialismen: radiotherapie,

nierdialyse, interventionele cardiologie en

kinder- en jeugdpsychiatrie. Voor deze

gespecialiseerde zorg zijn patiënten uit de

regio vandaag verplicht zich te verplaatsen

naar de zuidelijke rand van Antwerpen.

Daarnaast zal intense samenwerking tussen

de respectieve medische diensten zorgen

voor de ontwikkeling van subspecialisaties

met verhoging van de kwaliteit tot gevolg”,

aldus CEO ZNA Bruno Holthof.

verwijzers maakt van deze samenwerking

een natuurlijke samenwerking, gebaseerd

op dezelfde basiswaarden”, zegt Paul

Guillaume, Voorzitter van de Raad van

Bestuur van AZ KLINA.

Tewerkstelling

Zowel ZNA als KLINA geven mee dat de

tewerkstelling in beide ziekenhuizen niet

gewijzigd zal worden. Toch stellen de

vakbonden zich vragen bij de fusie, onder

meer over werkgelegenheid, arbeids- en

loonvoorwaarden. Zowel het LBC-NVK

als ACOD reageerden daags na de

bekendmaking van de fusie. “Deze fusie

komt er niet op vraag van het personeel”, gaf

het LBC-NVK mee in Gazet Van Antwerpen

(12/12/2012). “Er kan dan ook geen sprake

zijn van jobverlies en ontslagen, ook niet in

de ondersteunende diensten.”

Hubert Euler van de ACOD voegde in

hetzelfde artikel toe dat: personeel van

diensten die verplaatst worden enkel vrijwillig

van arbeidsplek kunnen veranderen en dat

er aandacht moet zijn voor begeleidende

maatregelen, zoals aanpassingen voor

de woon-werkvergoedingen. “Bovendien

kan de fusie leiden tot vreemde taferelen.

Gedetacheerd, statutair OCMW-personeel

uit zowel Antwerpen als Brasschaat kan

op dezelfde dienst terechtkomen, maar

wel met verschillende statuten werken. Dat

moet grondig opgevolgd worden.”

INHOUD

Op een lanceringsevent op 3 december

te Berchem werd het expertisecentrum

‘Psychisch Welzijn in Patiëntenzorg’

officieel voorgesteld aan de zorgsector. De

coördinator van het centrum, Erik Franck,

gaf toelichting bij de missie van het centrum,

het team onderzoekers en de inbedding in

de Hogeschool.

Met de naam ‘Psychisch Welzijn in

Patiëntenzorg’ wil het expertisecentrum

binnen de opleidingen Verpleegkunde en

Vroedkunde werken rond psychosociale

aspecten in patiëntenzorg. “Bepaalde

medische aandoeningen kunnen vandaag

met succes worden behandeld en zijn hierdoor

niet langer levensbedreigend, maar hebben

eerder een chronisch karakter.” Besluit

Franck. “Deze doorgedreven technologische

en wetenschappelijke vooruitgang impliceert

echter niet noodzakelijk dat ook het psychisch

welbevinden van patiënten erop vooruit

gaat.” Het kersverse expertisecentrum

focust niet enkel op patiëntenzorg, maar wil

ook onderzoek voeren naar het psychisch

welbevinden van de gezondheidswerkers

(verpleeg- en vroedkundigen) en de invloed

op de kwaliteit van de patiëntenzorg.

Dat is ook duidelijk te merken wanneer

we een blik werpen op de reeds lopende

projecten:

• Seksualiteit bij gynaecologische kanker:

een studie naar de seksualiteitsbeleving

en informatienoden ter ontwikkeling en

implementatie van een preventiebeleid.

• Burn-out in de hulpverlening: Wat

maakt verpleeg- en vroedkundigen zo

kwetsbaar?

• Vorming en opleiding: Training

‘levensreddende vaardigheden in de

verloskunde’

Win 1 van de vijf gratis

exemplaren van de

zorgkalender, kijk snel op

pagina 25 van dit ZORG

Magazine!

Zelfde visie op kwaliteit en

toegankelijkheid

“Niet alleen de geografische nabijheid van

beide ziekenhuizen is een aansporing om

tot samenwerking over te gaan. Ook de

gelijklopende visie van beide ziekenhuizen

inzake kwaliteit en toegankelijkheid, inzake

de ambitie tot goede samenwerking met

de huisartsen, woonzorgcentra en andere

“Beide ziekenhuizen hebben een te kleine

schaal om elk afzonderlijk top kwali-tatieve gespecialiseerde

medische diensten verder uit te bouwen.”

Het expertisecentrum vertrekt vanuit één visie

om onderzoeksprojecten, een aanbod van

vorming en een dienstverleningsaanbod te

bundelen.Momenteel bestaat het team uit 5

experten: Erik Franck, Christine Ceulemans,

Sarah De Schepper, Nina Geuens en Saar

Van Pottelberghe.

Contactgegevens:

Erik Franck ([email protected])

T +32 3 613 15 00

“De technologische en wetenschappelijke

vooruitgang in de zorg impliceert niet

noodzakelijk dat ook het psychisch welbevinden

van patiënten erop vooruit gaat.”

Page 4: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 7ZORGMAGAZINE6

Fixatie: Eerst denken en dan liever niet doen

Figuur 2: Vergelijking totale vocht terugslag Attends Soft / 4 (donker blauwe lijn) ten opzichte van vergelijkbare producten. (testperiode 16 maart tot en met 18 maart 2009, Hy-Tec Hygiene Technologie GmbH, Haan onder leiding van Dr. Edgar Herrmann. Meer injformatie over de testprocedure MID50-Test via: www.urology-kiel.de/05/projekte/Windeltest.php en www.skin-health.eu Toch is het voorbarig om uit bovenstaande

te concluderen dat fysieke fixatie volledig

uit de verpleegkundige zorg moet worden

verbannen. In tegenstelling tot andere

zinloze rituelen, zoals föhnen en ijzen bij

decubituspreventie, zijn vrijheidsbeperkende

maatregelen in sommige omstandigheden

misschien wel geïndiceerd.

Om deze reden heeft de Karel de Grote-

Hogeschool (KdG) in samenwerking

met drie Antwerpse ziekenhuizen

een Projectmatig Wetenschappelijk

Onderzoeksproject (PWO) opgezet met als

doel een fixatieluw (niet fixatieloos) beleid

te introduceren binnen de acute zorg in

ziekenhuizen. Uitgangspunt is dat fixatie

geen routinematige handeling mag zijn

die naar believen wordt toegepast, maar

slechts een laatste redmiddel is indien

andere alternatieven ontoereikend worden

geacht. Daarnaast wordt het belang van

een correct toepassen van fysieke fixatie

benadrukt, indien vrijheidsbeperking

geïndiceerd is. Het onderzoeksproject is

er op gericht verpleegkundigen, binnen hun

instellingsbeleid, te laten reflecteren omtrent

het gebruik van fysieke fixatiemiddelen en

alternatieven.

In dit dossier worden enkele resultaten

beschreven, waarbij expliciet het woord

wordt gegeven aan het werkveld zelf.

Daarnaast wordt ook stil gestaan bij de

juridische aspecten.

Fixatie: wat zegt u?

Fysieke fixatie wordt gedefinieerd als

elk middel, materiaal of uitrusting dat

vastgemaakt is aan of dichtbij het lichaam

van de persoon, dat niet controleerbaar

of gemakkelijk verwijderbaar is door die

persoon en dat opzettelijk bedoeld is om

te voorkomen dat de persoon zijn lichaam

naar een gekozen positie beweegt, of dat

de persoon normale toegang heeft tot zijn

lichaam (Stilwell, 1991). Patiënten kunnen op

verschillende manieren gefixeerd worden:

bedsponden, lendengordels, voorzettafels,

fixatievestjes en polsbandjes zijn de meest

gerapporteerde methodes (Retsas, 1998;

Myers, 2001). Maar ook een kamer-of

gangalarm valt binnen deze omschrijving.

KdG voerde een onderzoek uit, bestaande

uit drie luiken:

1. Een prevalentiemeting

2. Een peiling naar kennis, houding en

beslissingsbevoegdheid

3. De introductie en evaluatie van een

educatiepakket rondom het gebruik

van fixatie-alternatieven

Dit gebeurde in nauwe samenwerking met

het Universitair Ziekenhuis Antwerpen,

de GasthuisZusters Antwerpen (GZA)

Ziekenhuizen en het AZ Klina. De context

van het onderzoek waren diensten

genees-en heelkunde in de voorgenoemde

ziekenhuizen. Om de wetenschappelijke

waarde van het onderzoeksopzet te

garanderen werd samengewerkt met de

Vakgroep Verpleegkunde en Vroedkunde

van de Universiteit van Antwerpen.

Naar aanleiding van het onderzoek vond er

een studiedag plaats op 12 oktober jl, die

herhaald zal worden medio 2013.

Prevalentiemeting en meting naar ken-

nishouding en beslissingbevoegdheid

In kader van de prevalentiemeting, bezocht

een onderzoeker om de andere week op een

vaste dag de geselecteerde afdelingen. Er

werd gewerkt met een vragenlijst, die werd

ingevuld op basis van het patiëntendossier

en op basis van gegevens van de

verantwoordelijke verpleegkundige. Bij een

eerste prevalentiemeting in 2008, bleken

755 van de 1584 patiënten, gefixeerd. Dit

is goed voor 48%. Indien we het gebruik

van bedhekken buiten beschouwing laten,

noteerden we een prevalentie van fysieke

fixatie van 16%. Uit deze meting blijkt

valpreventie de voornaamste reden om te

fixeren te zijn.

(lees verder op p10.)

“Het is voorbarig om fixatie meteen volledig uit de verpleegkundige zorg te bannen, in sommige omstandigheden is het misschien wel geïndiceerd.”

Het wetenschappelijk onderzoek rond fixatie liep tussen 2006-2012 en werd gefinancierd met overheidsmiddelen voor projectmatig wetenschappelijk onderzoek binnen de professionele bacheloropleiding verpleegkunde aan de Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen.

Er was een intense samenwerking tussen volgende partners:• Karel de Grote-Hogeschool, opleiding verpleegkunde: Kristin Slachmuylders,

Christine Ceulemans, dr. Erik Franck• Universitair Ziekenhuis Antwerpen: Nancy Van Genechten• GZA Ziekenhuizen Antwerpen: Jaak Roosens• AZ KLINA: Isa Michiels• UA, Master Verpleegkunde en Vroedkunde

Routinematig fixeren bij valpreventie wordt door Plas & Hunink (2008) in de top vier gezet van zinloze rituelen in de verpleegkundige zorg. Niet verwonderlijk, gezien fysieke fixatie belangrijke lichamelijke en psychische gevolgen heeft voor de betrokkene. Decubitus, constipatie, orthostatische hypotensie, vermindering van de spiermassa, compressieve neuropathie, nosocomiale infecties, valgerelateerde verwondingen tot zelfs overlijden door wurging of aspiratie zijn genoemde lichamelijke gevolgen (Van Wezenbeeck, 2001; Evans e.a., 2002; Evans e.a., 2003). Het gebruik van fysieke fixatie kan dan ook leiden tot een verlengde hospitalisatieduur (Evans e.a., 2003). Daarnaast kampen gefixeerde patiënten met gevoelens van woede, gevangenschap, angst, ongemak en depressieve symptomen (Gallinagh et al., 2002; Gastmans & Milissen, 2007).

Dossier fixatie Dossier fixatie

Foto: ©UZA

Page 5: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 9ZORGMAGAZINE8

Fixatie en valpreventie: Geen mooi paar!

In het streven naar patiëntveilige zorg is valpreventie een noodzakelijke voorwaarde. Het is dan ook niet te verwonderen dat

men hierbij fixatie als preventieve actie inzet. Echter, er is geen bewijs dat fixatie vallen voorkomt. Integendeel: het valrisico

van gefixeerde patiënten zal verhogen onder meer door het ontstaan van spieratrofie en stijve gewrichten ten gevolge van

hun immobiliteit. Hierdoor komen deze patiënten in een vicieuze cirkel terecht. Ook bestaat het risico dat deze patiënten

zich trachten los te wrikken uit hun fixatiemateriaal, wat het risico op vallen dan weer aanzienlijk kan verhogen. Gefixeerde

patiënten die vallen vertonen vaak ernstigere verwondingen dan niet gefixeerde patiënten. (Evans et al., 2003; Wang & Moyle,

2005)

Tabel 1. Effecten van verminderen vrijheidsbeperkende interventies

Niet meer medicatiegebruik

Agitatie neemt niet toe

Zorgkosten stijgen net

Cognitief functioneren stijgt

Leidt niet tot meer valpartijen met meer letsels

Bron: http://www.venvn.nl/Vakdossiers/Vrijheidsbeperking/Inziekenhuizen.aspx - Presentatie tijdens V&VN Lustrumcongres, 8 februari 2011

In de literatuur worden er verschillende alternatieven aangereikt, om vallen te voorkomen en toch niet te hoeven fixeren. Helaas

is er geen pasklare oplossing dat aangeeft welk alternatief haalbaar en effectief is. Dit hangt af van de patiëntenkenmerken en

kenmerken van de afdeling. In het educatiepakket dat werd ontwikkeld, is een inspirerende lijst opgenomen met alternatieven

die ingezet kunnen worden bij valpreventie. Ook verder in deze tekst staan enkele alternatieven vermeld.

Dossier fixatie Dossier fixatie

Mogelijke alternatieven bij een verhoogd valrisico

Omgevingsveranderingen

Verlichting Goede verlichting

Gemakkelijk om lichten aan te doen

Licht in de badkamer ‘s nachts aanlaten

Nachtlampjes

Kleine omgevingsaanpassingen Non-slipvloeren

Non-slipstrips op vloer

Zachte vloer bij bed

Bed dicht bij badkamer

Nachttafel zo plaatsen dat deze gemakkelijk bereikbaar is

Verwijder obstakels zoals een teveel aan materiaal in de

kamer

Maak de weg naar de badkamer vrij

Grote omgevingsaanpassingen Structureel ontwerp van de afdeling met maximum zicht op

patiënten

Gemakkelijke toegang tot buitenterrein

Veiligheid in bed

Schuiven naar rand voorkomen Matrasbumper, opgerold deken (markeren einde matras)

Positioneringskussen (lichaamsslangkussen)

Voorzorgen bij vallen uit bed Matras bij bed

Zacht matje bij bed

Bed in laagstand

Matras op de grond

Geen bedhekken

Veiligheid in bed

Aandacht van de patiënt trekken Visuele herinneringen om pt aan te moedigen om pt-bel te

gebruiken

Transfer in en rond het bed verbeteren Tafel of stoel langs het bed plaatsen om transfer te bevorderen

Laat 1 bedhekken naar boven, 1 naar beneden

Support van zitten en positioneren

Kussens Wigkussens

Armkussens (om zijwaards vallen te voorkomen)

Kussen op de zit

Grote kussens op de vloer

Stoelen Diepzittende zetels met hoge rugsteun

Ligstoelen

Verwijderen van wieltjes

Activiteiten en programma’s

Oefenprogramma’s Voor transfervaardigheden

Voor ADL-vaardigheden

Gestructureerde dagelijkse routine

Grote kussens op de vloer

Stoelen Diepzittende zetels met hoge rugsteun

Ligstoelen

Verwijderen van wieltjes

Continentie en hygiëne

Continentie Evaluatie Incontinentie

Toilet rondes (min. om 3 à 4 uur)

Plaats WC stoel naast bed

Hygiëne Hulp bij wassen + schema

Verpleegkundige verzorging

Observatie Bijkomende supervisie en observatie

Assistentie bij observatie (vrijwilliger, familie en vrienden)

Risicopatiënten dicht bij de verpleegpost

Patiënt op meerpersoonskamer leggen

Elk uur een veiligheidsronde

Identificeren risico’s Valrisico identificeren

Identificeren van mobiel verwarde patiënten

Kennen van de individuele noden van de patiënten

Evalueer en identificeer condities die van invloed kunnen zijn

op het gedrag

Risicobeperking Implementeren code ‘geel’ staf onmiddellijk patiënten gaat

zoeken in eigen omgeving

Bel binnen handbereik van de patiënt

Patiënten aanmoedigen om mobiliteitshulpmiddelen te

gebruiken

Page 6: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 11ZORGMAGAZINE10

De tweede belangrijkste reden is ‘omdat

de patiënt het vraagt’. ‘Zwerfgedrag’ blijkt

de derde meest voorkomende reden te

zijn. Indien we echter het gebruik van

bedhekken buiten beschouwing laten,

verandert de top drie van de meest

belangrijke redenen tot fixeren. Op één

staat nog steeds valpreventie. Nummer

twee is zwerfgedrag en ‘het gevaar op

het uittrekken van katheters ‘ blijkt nu de

derde belangrijkste redenen te zijn.

Een hogere leeftijd en hulpbehoevendheid

gaven aanleiding tot een verhoogd

fixatierisico.

Een matig positieve houding, en toch

wat kennistekorten

In het PWO- onderzoek werden 198

verpleeg- en zorgkundigen schriftelijk

bevraagd rond kennis, houding en

beslissingswijze. Uit de meting naar

kennis en houding van verpleegkundigen

kwamen verschillende kennistekorten

naar voren. Knelpunten situeerden zich

op het vlak van juridische aspecten maar

hadden ook betrekking op patiëntveilig-

heid en beslissingbevoegdheid. Zo gaf

slechts een minderheid van de bevraagde

verpleeg- en zorgkundigen aan te

weten dat fixatie in vlakke rugligging

verstikkingsgevaar met zich meebrengt

en dat fixatie geen doeltreffende

interventie is tegen vallen.

betrokken de hoofdverpleegkundigen

bij de beslissing tijdens de ochtend.

Tijdens de avonddienst daalde dit tot

50%. Maar de familie werd slechts

door de helft van de zorgverleners

betrokken en de patiënt door 30% van

de zorgverleners.

Educatie als bouwsteen om een

fixatieluw beleid te realiseren

In navolging van deze resultaten

werd binnen het onderzoek een

educatiepakket ontwikkeld met

aandacht voor kennis, vaardigheden en

attitudes van zorgverleners ten aanzien

van fixatie. Hiervan wordt de effectiviteit,

bijvoorbeeld de impact op de prevalentie

van fixatie, momenteel bestudeerd.

Het volledig educatiepakket dat werd

ontwikkeld bestaat uit drie onderdelen:

1. Zelfstudie aan de hand van een

e-learningpakket. Dit pakket

werd gemaakt in een intentieve

samenwerking tussen GZA

Ziekenhuizen, UZA, KLINA, KdG,

met didactische ondersteuning

vanuit UA (vakgroep didactiek). Het

is ondertussen gratis beschikbaar via

Dossier fixatie Dossier fixatie

“In navolging van dit onderzoek werd een educatiepakket ontwikkeld met aandacht voor de competenties van zorgverleners ten aanzien van fixatie.”vlnr.: Isa Michiels (Klina), Nancy Van Genechten (UZA), Jaak Roosens (GZA) & Kristin Slachmuylders (KdG)

Het werkveld aan het woord

Het werkveld vernoemt volgende ervaringen

met deze educatie:

Binnen GZA Ziekenhuizen hebben alle

verpleeg- en zorgkundigen van alle C-,

D- en G-diensten tegen Pasen 2013 deze

opleiding doorlopen. De deelnemers zijn

erg tevreden over het geheel en er worden

positieve resultaten genoteerd op het vlak

van kennis, vaardigheden, houding en het

denken rond alternatieven. De verwerking

van het e-learningpakket gebeurde door

de cursisten in groep. Na de studie achter

de computer, werd door trainers van GZA

Ziekenhuizen de vaardigheidstraining

gegeven. De trainers vonden dit zelf een

mooie ervaring. Maar er kunnen ook wel

nadelen geformuleerd worden: het is

een erg arbeidsintensief proces. Omdat

er computers en bedden om te trainen

beschikbaar moesten zijn, was het aantal

toegelaten deelnemers telkens beperkt tot

12 deelnemers.

Dhr. Roosens, clustermanager Hoofd,

Hals, Locomotoriek en Revalidatie GZA

Ziekenhuizen, formuleert de volgende

randvoorwaarden:

“Vanuit het ziekenhuis is ondersteuning

nodig, met name:

• het beschikken over een

ziekenhuisbrede procedure terzake,

• de volledige ondersteuning en nauwe

opvolging vanuit de directie samen met

een team patiëntveilïgheid,

• het beschikken over degelijke materialen

voor fixatie, maar ook het beschikbaar

stellen van alternatieven.

Bovendien moeten verpleegkundigen

gestimuleerd worden tot een goede

besluitvorming en rapportage in het

elektronisch patiëntendossier en moeten

zij er toe aangezet worden incidenten

terzake te rapporteren. Verder is innovatie

en technologische ontwikkeling op dat vlak

een noodzaak, denk bijvoorbeeld aan het

ontwikkelen van alarmmatjes.”

Mevr. Michiels, diensthoofd verpleging,

AZ KLINA, vult deze randvoorwaarden

aan: “Werken aan fixatie is een belangrijke

ziekenhuisdoelstelling met een belangrijke

rol voor verpleegkundigen. We mogen

echter niet vergeten dat er daarnaast vanuit

verschillende invalshoeken, overheid,

directie, artsen, … ook heel wat andere

verwachtingen naar verpleegkundigen

gaan. Binnen de massa aan verwachtingen

hebben we toch van fixatie ook een werkpunt

gemaakt.”

Om dit te realiseren, heeft KLINA de

algemene doelstelling ‘fixatieluw’ maken

van het ziekenhuis, opgedeeld in kleine

doelstellingen, zoals de registratie, het

materiaal op orde houden. Het blijft belangrijk

om het team op te leiden wat er van hen

verwacht wordt. Eenmalige initiatieven

voldoen hier niet, aandachtspunten moeten

dagelijks herhaald worden, bijvoorbeeld

Verpleegkundige verzorging

Zelfzorg stimuleren

Comfort maatregelen (vb.: WC-rondes)

Valpreventieprogramma/valvoorziening treffen

Sensorische hulpmiddelen ((bril/hoorapparaat)

Overleg organiseren Interdisciplinaire consults om gepaste alternatieven te

bespreken

Slapen en waken Maak patiënten niet wakker uit een diepe slaap en geef zorg

als ze wakker zijn

Familie betrekken in de zorg

Informatie geven Leg de procedures uit om angst te verminderen

Hulp vragen Vragen meebrengen (vb.: veilige schoenen)

supervisie door familieleden

Wegnemen van lichamelijke oorzaken

Behandelen van onderliggende problemen Voorbeelden: delirium, infectie, dehydratatie, urineren, honger

en pijn

Nakijken medicatieschema

75 % Van de bevraagde verpleeg- en

zorgkundigen bleken eerder positief

te staan tegenover fixatie, maar

hoofdverpleegkundigen bleken wel

siginifant minder positief. De meeste

zorgverleners beslisten meestal in

overleg met een collega tot fixatie. Drie

van de vijf zorgverleners overlegden met

de arts. Bijna 75% van de bevraagden

“ Patiënten kunnen op verschillende manieren

gefixeerd worden: bedsponden,

lendengordels, voorzet-tafels, fixatievestjes

en polsbandjes zijn de meest gerapporteerde

methodes.”

http://fixatie.kdg.be/kdg/dashboard/

2. Vaardigheidstraining: Deze wordt

best met het eigen materiaal van het

ziekenhuis opgezet. Hierbij ging in

eerste instantie aandacht naar het

fixeren in bed.

3. Intervisie/reflectie: Deze werkvorm

geeft de mogelijkheid om ervaringen

uit te wisselen.

Daarnaast werd een patiëntenbrochure

rond fixatie ontwikkeld, die elk ziekenhuis

binnen het eigen sjabloon heeft aangepast

en gebruikt.

Foto: ©KdG

Page 7: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 13ZORGMAGAZINE12 Dossier fixatie

Juridisch kader

Hoe zit het echter met de juridische aansprakelijkheid? Wat als een patiënt bewust

niet gefixeerd werd en toch valt? Of omgekeerd, als een patiënt zich kwetst naar

aanleiding van een (slechte) fixatie?

Tijdens de studiedag van 12 oktober, besprak mevr. Dijkhoffz, juridisch adviseur

GZA Ziekenhuizen en Woonzorgcentra, deze en andere juridische kwesties tijdens

een lezing met als passende titel: Juridische aspecten van fixatie. Geboeid door

het recht?

Het volledige juridische luik beschrijven zou een apart dossier vergen: hier worden

enkele besluiten vermeld, die zich, consequent met de rest van dit dossier, enkel

richten op het toepassen van fixatiematerialen en dus niet op medicamenteuze

fixatie. Twee elementen worden beschreven: ten eerste de vraag welke wetgeving

hier rond is voorzien en ten tweede de regeling van de aansprakelijkheid.

Mevr Dijkhoffz stelt:

“Voor fysieke fixatie wordt er in ons rechtssysteem geen apart wettelijk kader

voorzien. Wel valt deze thematiek onder de noemer van beveiligingsmaatregelen,

die een vrijheidsberovend of vrijheidsbeperkend karakter hebben en soms ook als

dwangmaatregel te beschouwen zijn, net als bijvoorbeeld isolatie.”

Deze beveiligingsmaatregelen worden onder meer geregeld door de wetgeving

op de verpleegkunde, en door de patiëntenrechtenwet.

Verpleegkundige wetgeving: Net als voor andere B1-handelingen

(verpleegkundige handeling zonder medisch voorschrift) gelden een aantal

wettelijke aandachtspunten; zo is het belangrijk dat fixatie opgenomen is in

de verpleegplannen of procedures, en geldt er een rapportageplicht in het

patiëntendossier. Onder meer de aanleiding, uitvoering, evaluatie en het overleg

met de patiënt (of zijn vertegenwoordiger) moeten zorgvuldig gedocumenteerd

worden. Bovendien behoudt de arts de eindverantwoordelijkheid.

Patientenrechten: Vanuit de patientenrechten wordt gewezen op het recht op

kwaliteitsvolle dienstverlening, met respect voor de autonomie van de patiënt

en gebaseerd op een evidence-based fixatiebeleid. Fixatie vraag om een

geïnformeerde toestemming (of weigering) van de patiënt. Hierbij komt ook de

kwestie van de beslissingsbekwaamheid ter sprake, waarbij bijzondere regels

gelden bij beslissingsonbekwaamheid. In dergelijke gevallen zal het hulpverlenend

team rekening moeten houden met de vertegenwoordiger van de patiënt.

Deze kwaliteitsvolle dienstverlening blijkt ook fundamenteel wanneer het draait

om aansprakelijkheid. Zorgvuldig handelen is hier een sleutelbegrip, zo kan je

aansprakelijkheid vermijden of “beperken”. Mevr Dijkhoffz stelt: Als je kijkt naar

verleden rechtsspraak binnen deze thematiek, blijft het belangrijkste besluit,

dat zorgvuldig handelen aangetoond moet kunnen worden. We spreken van

een inspanningsverbintenis.” Kernwoorden blijven ook hier: het werken volgens

protocol, de registratie in het dossier, evidence-based practice toepassen, en

aantoonbare opleiding en vorming van personeel. Er moet sprake zijn van overleg,

informatie en toestemming van de patiënt of vertegenwoordiger.

Referenties

• Evans, D., Wood, J. & Lambert, L. (2002). Psyscial restraint – Part 1: Use in acute and residential care facilities.

Best practice, 6(3), 1-6.

• Evans, D., Wood., J.& Lambert, L. (2003). Patient injury and physical restraint devices: a systematic review.

Journal of Advanced Nursing, 41(3), 274-282.

• Gallinagh, R., Nevin, R. & McAlees, L. (2002). Perceptions of older people who have experiend physical restraint.

Journal of Nursing, 10(13), 852-859.

• Gastmans, C. & Milisen, K. (2006). Het gebruik van fysieke fixatie bij ouderen: zorg-ethische aanpak., Tijdschrift

voor geneeskunde, 62(32), 1650- 1658.

• Myers H, Nikoletti S, Hill A. Nurses use of restraints and their attitudes toward restraint use and the elderly in an

acute care setting. Nursing and Health Sciences 2001; 3: 29-34.

• Plas en Hunnick (2008) Zinloze rituelen : Fabels over decubitus, smetten, fixeren en de zorg Critical care vol.

5, no6, pp. 10-13

• Retsas AP. Survey findings describing the use of physical restraints in nursing homes in Victoria, Australia. Int.

Journal of nursing studies 1998; 35: 184-191.

• Stilwell E. Nurses education related to the use of restraints. Journal of gerontological Nursing 1991; 17: 23-26.

• Van Wezenbeeck, A. Millisen, K. & Goderis, J. (2001), Het gebruik van een beslissingsboom voor fixatie bij

dementerende rusthuisbewonders, Projectthesis. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven.

• Wang, W.W. & Moyle, W. (2005). Physical restraint use on people with dementia: a review of the literature.

Australian Journal of Advanced Nursing, 22(4), 46-52

Dossier fixatie

Nancy Van Genechten (directie patiëntenzorg)

rapporteren volgende observaties:

“De ervaringen met de opleiding zijn

positief. Op de beide diensten merk je een

meer kritische houding tegenover fixatie,

verpleegkundigen kregen de kans om

ervaringen uit te wisselen. De verhoogde

kennis over fixatie en zijn alternatieven maakt

dat men er meer bewust mee bezig is.

Bovendien hebben we de UZA-procedure

verfijnd naar aanleiding van het onderzoek.

“Voor fysieke fixatie wordt er in ons rechtssysteem

geen apart wettelijk kader voorzien. Wel valt deze the-matiek onder de noemer van beveiligingsmaatregelen, die een vrijheidsberovend

of vrijheidsbeperkend karakter hebben en soms ook als dwangmaatregel

te beschouwen zijn, net als bijvoorbeeld isolatie.”

(Dijkhoffz, 2012)

Foto onder: patiëntenbrochure rond fixatie

gevraagd om persoonlijke spullen van thuis

mee te nemen, zoals een fotokader. Om

ronddwalen binnen de kamer mogelijk

te maken zijn er nieuwe deuralarmen

aangekocht, deze zijn voor iedereen te

verkrijgen bij de uitleencentrale. Doordat we

standaard bij fixatie de nieuw ontworpen

patiëntenfolder meegeven aan de familie,

is het ook voor hen meer duidelijk welke

rol zij kunnen spelen in het vermijden van

fixatie bij hun familielid.”

Het UZA bestudeert momenteel de

verdere uitrol van de opleiding over het

hele ziekenhuis. De belasting voor de

lesgevers is hierin een bepalende factor.

Tot slot

Het educatiepakket rond fixatie is vrij

toegankelijk op:

http://fixatie.kdg.be/kdg/dashboard/

Of het educatiepakket ook daadwerkelijk

leidt tot minder fixeren en meer gebruik

van alternatieven wordt momenteel nog

wetenschappelijk onderzocht. Echter,

door samen te werken rond fixatie streeft

de hogeschool en het werkveld naar

kwaliteitsvolle zorg voor patiënten. En dat

is uiteraard waar het om draait.

tijdens de briefing. Dagelijkse opvolging door

de hoofdverpleegkundige is broodnodig.

Bij de implementatie binnen het AZ Klina

bleken volgende aandachtspunten:

• Directie moet hierover heldere

verwachtingen formuleren naar

verpleging toe

• Maar daarnaast moeten

verpleegkundigen de autonomie

hebben, om zelf beslissen te nemen

en op te volgen

• Opleiding is onontbeerlijk

• Het op orde houden van materiaal is in

dit kader een belangrijk werkpunt

• Als directie moet je stimuleren door

goede resultaten te tonen, maar

moet je daarnaast ook minder goede

resultaten durven tonen.

In het Universitair ziekenhuis Antwerpen

namen de afdelingen neurologie en

orthopedie deel aan de evaluatiestudie

van het educatiepakket. Er werd gewerkt

in kleine groepen van max 12 personen.

Deze doorliepen eerst zelfstandig het

educatiepakket en vervolgens werd

er praktisch geoefend. Marian Roelen

(hoofdverpleegkundige orthopedie) en

Ook zijn er naar aanleiding van de opleiding

een aantal alternatieven aangekocht in de

ziekenhuis die nu algemeen verspreid zijn.

Zo is er op elke patiëntenkamer een grote

klok voorzien en wordt er aan de familie

“Een kwaliteitsvolle, evidence based, dienstverlening

inzake fixatie blijkt ook fundamenteel

wanneer het draait om aansprakelijkheid.”

Page 8: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 15ZORGMAGAZINE14

Anders vzw gelooft heel sterk in de kracht van beelden. Dat één beeld soms meer zegt dan duizend woorden is voor ons geen cliché. Wij willen vooral zaken uit de zorgsector in beeld brengen die anders onopgemerkt voorbijgaan. Naast het beheren van ons online zorgplatform, is ZorgAndersTv ook een productiehuis voor de zorg.

Communicatie via beelden, ook voor u een haalbare kaart

ZorgAndersTv is een sterke groeier op de audiovisuele markt. Vele zorgorganisaties en bedrijven doen een beroep op ZorgAndersTv voor de aanmaak van reportages en bedrijfsfilms. Ons productiehuis denkt met u mee en levert reportages op maat.

Om deze uitdaging aan te gaan beschikt ZorgAndersTv over videoreporters die uitgerust zijn met high definition opname- en montagemateriaal.

Ons aanbod

• (Nieuws)reportages en bedrijfsfilms op maat• Introductiefilms nieuwe producten in de zorgsector• Informatiereportages voor patiënten: In beeld brengen van

behandelingen en diagnostiek• Documentaires en vormings-dvd’s• In beeld brengen en opvolgen van innovatieve projecten• Verwerken en aanpassen van reeds bestaand videomateriaal

die door de opdrachtgever wordt aangeleverd• Inzetten / verhuur van onze videoreporter(s) voor specifieke

projecten in binnen –en buitenland• Jobreportages die ondersteuning kunnen bieden bij

recruteringscampagnes

ZorgAndersTv zorgt voor meer zichtbaarheid. Behalve het uitwerken van uw reportage, zorgt ZorgAndersTv ook voor de versprediing van uw beeldmateriaal. Via Telenet Digital TV en via www.zorganderstv.be (met meer dan 10000 views per dag) bereikt u dagelijks duizenden zorgprofessionals. Kortom, ZorgAndersTv zorgt dat het algemeen bekend wordt.

Enkele voorbeelden

Vormings-dvd ‘een stagiair moet je verdienen’, Vroegtijdige zorgplanning in AZ Maria Middelares, reportage over wachtlijsten in woonzorgcentra, Jobspot in wzc Brembloem te Evergem, Hoe word ik zorgkundige, Mantelluisteren, de Mobiele tandartsenpraktijk, Geriatrisch dagziekenhuis, Werkgelegenheid in de zorgsector, een interview met Minister Jo Vandeurzen, Dag van de Verpleegkunde,…

ZorgAndersTv, het productiehuis voor de zorg

ZorgAnders-midden nov 2012.indd 1 22/11/12 17:29

T 050 47 12 72 - F 050 31 75 96 - [email protected] - www.diekeure.be

De professionele autonomie van de arts. De rechts-positie van de arts in de arts-patiëntrelatieDit boek analyseert de rechtspositie van de arts in de arts-patiënt-relatie. Enerzijds wordt een dieper inzicht verschaft in de rechtspo-sitie van de arts op zich en meer bepaald in het wettelijk monopolie, de professionele autonomie en de gewetensbezwaren van de arts. Anderzijds wordt ingegaan op de rechtsverhouding arts-patiënt en meer bepaald de medische behandelingsovereenkomst, de rechts-positie van de arts in de Wet Patiëntenrechten en de arts-patiëntre-latie vanuit mensenrechten en menselijke waardigheid.

Prijs 121 euro Uitgavejaar 2011 Reeks Medisch recht Auteur T. Goffin Pagina’s XXII + 494 p.ISBN 978 90 4861 060 0 Bestelcode 202 118 602

De wisselwerking tussen het mededingingsrecht en het recht op kwaliteitsvolle zorg van de patientIn dit boek wordt onderzocht of het mededingingsrecht van toepas-sing is op zorgactoren en wat de gevolgen hiervan zijn en of het mededingingsrecht rekening kan houden met de belangen van de patiënt, meer in het bijzonder met zijn recht op kwaliteitsvolle zorg, voorgeschreven in artikel 5 van de Wet Patiëntenrechten.

Prijs 89 euro Uitgavejaar 2011 Reeks Medisch recht Auteur D. Fornaciari Pagina’s XXIII + 315 p. ISBN 978 90 4861 171 3 Bestelcode 202 118 605

Service management voor zorgorganisatiesZorgorganisaties zijn servicebedrijven. Ze verlenen diensten aan pa-tiënten en bewoners. Paul Gemmel en Katrien Verleye brachten hun inzicht en kennis over het functioneren van zorgorganisaties bijeen. Zo leggen ze een brug tussen de academische kennis en de uitda-gingen van de dagelijkse praktijk.Dit handboek helpt zorgorganisaties om een (nog) betere service te verlenen. De verschillende thema’s worden opgehangen aan een gestructureerd kader van het 5 P & I-model: Positionering, Proces-sen, Plaats, Personeel, Performantie en Innovatie.

2e editie Prijs 25 euro Uitgavejaar 2012 Auteurs Paul Gemmel en Katrien Verleye Softcover 108 p. ISBN 978 90 4861 393 9 Bestelcode 203 124 005

Boekentips

Bestel nu op

www.diekeure.be

Page 9: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 17ZORGMAGAZINE16

Reportages

ZorgAndersTv jobsite

ZORGwerkgever2012Op maandagavond 19 november organiseerde Anders vzw en Ablecare bvba een feestelijke slot-avond ter afsluiting van ZORGwerkgever2012. Dit event ging door in het KBC Herman Teirlinck auditorium te Brussel in aanwezigheid van tal van genodigden. Met ZORGwerkgever wensen de organisatoren de Vlaamse ouderenzorg te positioneren als goede werkgevers met oog voor flexibiliteit en stabiliteit. Tientallen woonzorgcentra schreven zich in voor een op wetenschappelijke standaarden gebaseerde tevredenheidsbevraging bij het eigen (zorg)personeel. Negen voorzieningen (in drie categorieën) konden meedingen naar de awards op 19 november. wzc Ter Berken (Roeselare), Villa Mozart (Heusden-Zolder) en wzc Vincenthof uit Oostakker namen de awards mee naar huis.

Herbeleef de slotavond via ZorgAndersTv.be en maak kennis met de genomineerden en winnaars.

Gewoon in het speciale, speciaal in het gewoneZorgAndersTv maakte een reportage over het ambulant en mobiel werken met mensen met een beperking, dit in opdracht van de Federatie Diensten Begeleid Wonen. De Federatie Diensten Begeleid Wonen (FDBW) is een overkoepelend orgaan van de diensten Begeleid Wonen in Vlaanderen.

Het werd een unieke reportage die een blik achter de schermen werpt, van dit stukje onbekende zorg waarbij de diensten begeleid wonen continu op zoek moeten gaan naar een juist evenwicht tussen het geven van steun en het uit handen nemen van aspecten van zorg en het dagelijkse leven.

Bekijk de reportage via ZorgAndersTv.be, meer informatie over Begeleid wonen via www.fdbw.be.

Wenst u meer informatie over één van de events in deze agenda? surf dan naar www.zorganderstv.be.

10 jan Bijscholing: Kwalitatief omgaan met geneesmiddelen (Antwerpen)

17 jan Workshop: Is mijn arbeidsreglement nog up to date? (Antwerpen)

24 jan Workshop: Is mijn arbeidsreglement nog up to date? (Gent)

22-23 feb Wintermeeting BVGG, Oostende

18-22 maart 39ste Week van de Verpleegkundigen en Vroedvrouwen, Oostende

18 april Workshop: overloon -en recuperatieberekeningen (Antwerpen)

20 april Dag van het gevoel

25 april Workshop: overloon -en recuperatieberekeningen (Gent)

13 juni Workshop: De sociale inspectie op bezoek (Antwerpen)

ZorgAndersTv agenda

Meer dan een database met jobsBlijven innoveren is de boodschap, ook bij ZorgAndersTv. De beperkte module voor vacatures kreeg dan ook een grondige update en uitbreiding. Je kan er jobs terugvinden in de zorgsector maar evengoed bij toeleveranciers. Het gaat onder andere over jobs voor zorgkundigen, gespecialiseerde verpleegkundigen, leidinggevenden, logistieke medewerkers,... maar de jobsite van ZorgAndersTv richt zich evengoed op zorgorganisaties die op zoek zijn naar vrijwilligers of jobstudenten. Zorgorganisaties zijn immers continu op zoek naar kwalitatief hoogstaand personeel. Met haar meer dan 11000 dagelijkse views passeren heel wat zorgprofessionals langs de website www.zorganderstv.be. Het team achter ZorgAndersTv ontwikkelde daarom een multifunctionele jobsite voor werknemers en werkgevers. Verpleegkundigen, leidinggevenden, jobstudenten en vrijwilligers gaan in de toekomst hier een uitgebreid aanbod terugvinden. Maar de ZorgAndersTv jobsite wil meer zijn dan een database met zorgjobs. Daarvoor maakt ZorgAndersTv gebruik van haar bestaande en nieuw ontwikkelde communicatiekanalen.

Zo kunnen meer dan 8500 zorgprofessionals elke 2 weken een selectie terugvinden van de nieuwe jobs in de digitale nieuwsbrief. Daarnaast kunnen toekomstige werknemers uitgebreid kennis maken via jobreportages over zorgorganisaties op ZorgAndersTv. De toekomstige werkplek ziet er op televisie immers geheel anders uit dan op een doorsnee website. De kracht van beelden wordt dan ook ten volle benut. Tot slot trekt ZorgAndersTv er ook op uit om het jobevent van uw zorgorganisatie extra in de kijker te zetten bij schoolverlaters. Het team van ZorgAndersTv creëerde hiervoor dr. Job die eigenhandig met zijn multidisciplinaire team de schoolpoorten opzoekt in uw regio om waardevolle afstuderende zorgprofessionals te overtuigen om uw jobevent te bezoeken. Het jobevent kan ook meteen in beeld verschijnen in het Zorgnieuws op ZorgAndersTv en uw website. Dr. Job zorgt dan ook voor daadkracht en directe communicatie met de doelgroep.

meer info en tarieven: ZorgAndersTv Jobs - Pieter De Blieck - [email protected] - 0468 120 22

Met ZorgAndersTv kan je ook in het najaar mooie prijzen winnen. Kijk snel op pagina 25 van dit magazine en maak kans op een prachtige Zorgkalender.

ZorgAndersTv wedstrijd

ZorgAnders-midden nov 2012.indd 2-3 16/12/12 19:15

Page 10: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 19ZORGMAGAZINE18

Contact ZorgAndersTvHilde Taillieu

Mail: [email protected]: 0479 625 004

ZorgAndersTv:

▪ Bouwt mee aan het positief imago van de zorgsector. ▪ Informeert iedereen over wat er leeft binnen de zorgwereld. ▪ Bewijst via getuigenissen dat er een alternatief bestaat voor gestandaardiseerde zorg; zorg op maat ▪ Laat zowel zorgprofessionals, als mantelzorgers en vrijwilligers aan het woord. ▪ sensibiliseert zowel jongeren als volwassenen om te kiezen voor de zorgsector. ▪ Functioneert als “brug” tussen enerzijds de verschillende zorginstanties onderling, maar anderzijds ook tussen onderwijs, instellingen en overheid. ▪ Kaart pijnpunten binnen de sector aan en zoekt mee naar een oplossing. ▪ zet innovatieve ideeën of activiteiten extra in de kijker. ▪ Is een aanspreekpunt voor iedereen die met “welzijn, gezondheid en zorg” te maken heeft.

Wij kunnen voor u:

▪ Uw organisatie, activiteiten, producten of diensten in de kijker zetten door middel van een reportage. ▪ Vacatures plaatsen of een jobvideo laten maken. ▪ Nieuws van uw zorgorganisatie in onze zorgagenda opnemen. ▪ Een reportage op dvd aanleveren zodat u ze kan gebruiken als didactisch materiaal. ▪ Uw team ondersteuning bieden door onze vorming en begeleiding.

Volg ZorgAndersTv ook op Twitter:

via @ZorgAndersTv

Schrijf u nu in op onze nieuwsbriefen blijf op de hoogte van de activiteiten van

ZorgAndersTv en nieuws uit de zorgsector.

Andersvzw is een vereniging zonder winstoogmerk. Wij zijn steeds op zoek naar partners om ons communicatieplatform verder uit te bouwen.

ZorgAndersTv is een initiatief van

Bekijk ZorgAndersTv

op de website of via Telenet!

Z

Schrijf je in op onze nieuwsbrief en

maak kans op een welkomstgeschenk

opsurf naar

www.zorganderstv.be

[email protected]

of kijk via telenet digitale televisie

! Druk op “extra”

! Ga naar “diensten”

! Klik op ZorgAndersTv

B

ZorgAnders-midden juli 2012.indd 4 11/07/12 10:38

AZ Maria Middelares streeft constant naar vernieuwing. Daarom zoeken we naar gemotiveerd talent, in de eerste plaats enthousiaste verpleegkundigen, vroedvrouwen en bachelors medische beeldvoming. Overtuig jezelf en solliciteer via www.jouwjob.be

AZ Maria Middelares telt twee vlot bereikbare campussen (Gent en Gentbrugge), 554 bedden en meer dan 1600 personeelsleden en 170 artsen. Beide vestigingsplaatsen worden samengevoegd in 2015, onder het dak van een ultramoderne en milieuvriendelijke nieuwbouw met 613 bedden en 20 hightech operatiezalen.

We bieden jou een contract van onbepaaldeduur, met de jobtime die jij wil. Je krijgt een gratishospitalisatieverzekering, onmiddellijk vakantie in het jaardat je afstudeert, gratis medische verzorging en nogveel meer! Ook als je verdere studies wil combinerenmet een deeltijdse job ben je bij ons op het juiste

adres. Je krijgt een contract op jouw maat. Hebje al een diploma medisch-sociale wetenschappenop zak? Dan is een masterproject misschien iets voorjou. Dit projectwerk combineer je met een job op deafdeling. Zo verlies je geen contact met de directepatiëntenzorg.

Geïnteresseerd?Kies je voor deze boeiende organisatie? Solliciteer dan voor AZ Maria Middelares, zó boeiend en verrijkend.

Wil je meer weten? Contacteer Luc Timmermans, stafmedewerker van het verpleegkundig en paramedisch departement. T 09 260 60 96 E [email protected]

“Projectwerk als master gecombineerd met een job als vroedvrouw is voor mij ideaal.”Stephanie, vroedvrouw en master medisch-sociale wetenschappen

In AZ Maria Middelares staat niet enkel de patiënt centraal maar ook het personeel. Flexibiliteit, bijscholing en vorming voeren we hoog in het vaandel. We bieden vanuit de christelijke traditie een hedendaagse hoogkwalitatieve gezondheidszorg. Kortom: GezondheidsZorg met een Ziel.

Meer info: www.azmmsj.be

AZ Maria Middelares

campus Maria Middelares campus Sint-JozefKortrijksesteenweg 1026 Kliniekstraat 279000 Gent 9050 Gentbrugge

bezoek onze jobsite www.jouwjob.be

Page 11: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 21ZORGMAGAZINE20

ZORGwerkgever2012 sluit af met een groots slotevent

Op maandagavond 19 november organiseerden Anders vzw en Ablecare bvba een feestelijke avond ter afsluiting van ZORGwerkgever2012. Dit in aanwezigheid van tal van genodigden en zorgprofessionals. Het event ging door in het Herman Teirlinckauditorium van KBC bank en verzekeringen te Brussel.

Wij geven u alvast een impressie van dit geslaagd event op deze en volgende pagina.

Bekijk ook de reportage van ZorgAndersTv & Kanaal Z over ZORGwerkgever via www.zorganderstv.be.

Page 12: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 23ZORGMAGAZINE22

Deze vormingen zijn een organisatie van Anders vzw en Ablecare bvba.

Reeds meerdere malen organiseerden Anders vzw samen met Ablecare met succes studiedagen over het opmaken van een

uurrooster in de zorgsector. Op vraag van deelnemers én zorgorganisaties wordt in het najaar van 2012 en het voorjaar van

2013 een reeks vormingen georganiseerd over arbeidstijdreglementering en het opmaken van uurroosters. Elke sessie staat onder

deskundige leiding van Franky Blomme (directiehoofd van de inspectie Toezicht op de Sociale wetten te Gent) en auteur van

meerdere boeken over arbeidstijdreglementering.

Doelgroep: Leidinggevenden die actief bezig zijn met het opmaken van een uurrooster in de zorgsector (ziekenhuizen, thuiszorg,

gehandicaptenzorg, woonzorgcentra,...). De workshop rond het arbeidstijdreglement gaat door op twee locatie (Antwerpen &

Gent).

Is mijn arbeidstijdreglement nog up to date?

Locaties & data:Antwerpen (17/01/2013)Locatie: Congrescentrum ALM, Berchem

(Antwerpen)

Uren: 13.30u-16.30u

Oost-Vlaanderen (24/01/2013)Locatie: Huis Van de Bouw, Zwijnaarde

(Gent)

Uren: 13.30u-16.30u

Met de steun van:

Inschrijven voor de workshop:

105€ per deelnemer (voor 1 workshop inclusief de syllabus)

95€ per deelnemer (bij elke 2e en volgende deelnemer van dezelfde organisatie)

Inschrijven en meer info via:www.zorganderstv.be

www.get.be

En de winnaars van

ZORGwerkgever2012 zijn?

Op de vorige pagina’s kon u kennismaken

met de ontvangst, proclamatie

en receptie van de slotavond van

ZORGwerkgever2012. Naast deze

sfeerbeelden, lijsten we graag de negen

genomineerde voorzieningen op. In

de categorie woonzorgcentra tot 75

wooneenheden zijn dat: WZC Sint-Bavo

(Antwerpen), Residentie Koningshof

(Schoten) en WZC Villa Mozart (Heusden-

Zolder), in de categorie woonzorgcentra

van 75 tot 125 wooneenheden werden

volgende centra genomineerd: WZC

Ter Berken (Roeselare), WZC De

Zavel (Antwerpen) en COZ Sint-Jozef

(Woumen), In de categorie met meer

dan 125 wooneenheden gaat het om:

WZC Betlehem (Herent), WZC Vincenthof

(Oostakker) en WZC De Eeckhof

(Antwerpen).

In de categorie voorzieningen tot

75 wooneenheden ging de award

ZORGwerkgever2012 naar Villa Mozart

uit Heusden-Zolder (zie foto boven). WZC

Ter Berken van het OCMW Roeselare

sleepte de award in de tweede categorie

in de wacht (foto midden) en WZC

Vincenthof uit Oostakker mocht trots de

award voor de zorgvoorzieningen met

meer dan 125 wooneenheden naar Gent

meenemen (zie foto onder).

Na het officiële gedeelte konden de

genodigden zich te goed doen aan een

rijkelijke receptie. Ook Kanaal Z maakte

een reportage over het slotevent. Alle

genomineerde voorzieningen kregen

een bezoek van de cameraploeg van

ZorgAndersTv die telkens een korte

sfeerreportage maakte, u kan deze

bekijken via www.zorganderstv.be of de

websites van de betrokken voorzieningen.

Wenst u alvast meer info te ontvangen

over ZORGwerkgever2013? Neem dan

contact op via [email protected].

Boven: De leidinggevenden van woonzorgcentrum Villa Mozart, midden: WZC Ter Berken, OCMW Roeselare en onder: WZC Vincenthof, de winnaars in de categorie grote woonzorgcentra. Zij ontvingen naast de award, ook nog een boekenpakket van uitgeverij Die Keure en een waardebon van Jobat.

Workshop

Page 13: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 25ZORGMAGAZINE24

AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV huldigt gloednieuwe dienst neonatologie in

Een enthousiast team van 4 artsen en 61

verpleegkundigen op de dienst biedt 24

uur op 24 intensieve zorgen aan zieke of

premature baby’s vanuit de hele provincie

West-Vlaanderen. Elk jaar worden er niet

minder dan 420 hoog risico pasgeborenen

verzorgd, waarvan ongeveer 120 baby’s

met een geboortegewicht onder de 1500

gram.

Unieke combinatie garandeert optimale

zorg

De vernieuwde afdeling biedt een unieke

combinatie van spitstechnologie, ruimte en

licht, wat een betere verzorging van deze

kwetsbare baby’s en begeleiding van hun

ouders mogelijk maakt. Prof Dr Luc Cornette

en zijn team hebben de vernieuwing en

inrichting van deze dienst sinds de startfase

einde 2008 van dichtbij begeleid. Dankzij

een uitmuntende samenwerking met het

architectenbureau Van Kerckhove, het

technisch departement van het ziekenhuis,

de coördinator ziekenhuisrenovatie

Jan Lammens en diverse uitstekende

aannemersbedrijven, werd de vernieuwing

in twee fases afgewerkt: dit betekent dat de

dienst altijd is kunnen blijven functioneren.

De belangrijkste drijfveer van de vernieuwde

afdeling was de optimalisatie van de ouder-

kind binding. “Het plots geconfronteerd

worden met een te-vroeg-geborene doet

voor deze ouders een totaal onbekende

wereld opengaan, hetgeen vaak een immens

impact heeft op de gezinsdynamiek. De kern

van onze taak als team van neonatologen

en verpleegkundigen bestaat erin om alles

zo menselijk mogelijk te houden”, aldus het

diensthoofd. “Een modern interieur met

de nodige aandacht voor licht, ruimte en

privacy speelt hierin een cruciale rol.”

Sinds het begin van deze zomer beschikt het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV over een splinternieuwe dienst neonatale intensieve zorgen op de campus Sint-Jan Brugge, onder leiding van Prof Dr Luc Cornette, diensthoofd van deze afdeling. De vernieuwing was broodnodig omdat het aantal pasgeborenen dat jaarlijks in Brugge wordt opgenomen de laatste jaren gestaag toeneemt. Op zaterdag 17 november, de Werelddag voor het Vroeggeboren Kind, werd deze nieuwe dienst officieel ingehuldigd met onder andere een symposium met nationaal en internationaal gerenommeerde sprekers (de professoren F. Claerhout, H. Devlieger, L. Devries en Dhr H. Van Rompuy, Voorzitter Europese Raad).

natuurlijk contact met de ouders kunnen

beleven. Zo zijn er voldoende brede

gangen in de hele afdeling, zodat moeders

in hun ziekenhuisbed onmiddellijk na de

bevalling bij hun pasgeborene terecht

kunnen, hetgeen cruciaal is voor de ouder-

kind binding. In de oude dienst moesten

moeders soms tot 48 uur na de bevalling

wachten om op eigen benen de afdeling

te kunnen bereiken. De prematuurtjes

en hun ouders krijgen voldoende privacy

dankzij scheidingswanden die halfopen

zijn om tegelijk ook het ruimtegevoel te

versterken. Dankzij een nieuwe state-of-

the art interventiezaal op de dienst kunnen

prematuren ter plaatse een heelkundige

ingreep ondergaan zonder lange

afstanden te moeten afleggen binnen het

ziekenhuis. De nieuwe dienst is ook een

pak ruimer dan voordien: 1450 m2 in

plaats van 650 m2.

“ De bedoeling is om ouders zo weinig

mogelijk te confronteren met een hoogtechnologi-

sche ziekenhuissfeer.”

Het menselijk aspect en dus een juiste

omkadering van de prematuurtjes is dus

essentieel. Alles wordt in het werk gesteld

opdat de baby’s zo snel mogelijk het

Zorgkalender Ouderen en Zorg 2013Een jaar vol praktische informatie, concrete tips en nuttig advies

Elke case – één voor iedere week van het

jaar – belicht een specifiek en relevant

thema: dementie, pijn(bestrijding),

privacy, mobiliteit, seksualiteit, voeding,

misbehandeling, ... Specialisten werken

de cases verder uit en geven de nodige

omkadering. Thema’s worden op die manier

vanuit diverse invalshoeken besproken:

medisch, ethisch, somatisch, ...

Opgesteld door een multidisciplinair

team van specialisten is deze kalender

dan ook een praktisch werkinstrument

dat niet mag ontbreken op het bureau

van iedere welzijnswerker of in de

personeelsruimte van elke zorgorganisatie.

Uitgeverij Vandenbroele verzamelde

tal van specialisten om de kalender

samen te stellen zoals: Els Aerssens

(psycholoog ouderenzorg, OCMW Gent),

Melanie Demaerschalck, Lieve Demey

(Ouderenpsychiater, AZ Sint-Jan Brugge-

Oostende, Ruth Piers (geriater UZ Gent),

Christiophe Verwilghen (advocaat), Isabelle

Heyens (diëtiste dienst geriatrie, UZ Gent)

en nog vele anderen.

Ontdek op www.uitgeverij.vandenbroele.

be wat de Zorgkalender “Ouderen en Zorg

2013” te bieden heeft. Bestellen kan via de

site van uitgeverij Vandebroele of via

www.zorganderstv.be/boeken.

Elke dag geven duizenden zorgverleners het beste van zichzelf om ouderen met raad en daad bij te staan. De zorgkalender “Ouderen en Zorg 2013” is hen op het lijf geschreven: 52 cases voorzien hen een jaar lang van praktische informatie, concrete tips en nuttig advies.

2013

ZORG

KALENDER

OUDEREN EN ZORG

Win met ZORG MagazineZORG Magazine en uitgeverij Vanden Broele verwennen hun lezers en geven vijf exemplaren gratis weg.

Surf snel naar:www.zorganderstv.be en doe mee gedurende januari 2013!

Page 14: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 27ZORGMAGAZINE26

Het creëren van een helende omgeving in een ziekenhuis voor: cliënten, bezoekers én medewerkers.

Zorgvoorzieningen krijgen dan ook maar één

keer de mogelijkheid om een correcte indruk

te maken. Het wegwerken en neutraliseren

van geurhinder die probleemkamers en soms

hele afdelingen treffen, is dan ook een prioriteit

en een plicht. Het staat vast dat bepaalde

geuren door de mens worden geassocieerd

met bepaalde gebeurtenissen. De typische

ziekenhuisgeur, vaak in combinatie met

warmte zorgt ervoor dat bezoekers en

patiënten die het gebouw betreden zich

erg ongemakkelijk kunnen voelen. Het

verspreiden van een bepaalde geur waaraan

mensen een aangename gedachte koppelen

kan hier tegenin gaan. Maar, moeten we

enkel een product verspreiden om een geur

te maskeren? Helemaal niet, geuren kunnen

vandaag immers ook perfect geneutraliseerd

worden.

Toepassing in de zorgsector

Winkelketens, hotels, fitnesscenters, spa &

welnesscentra ontdekten de voordelen van

dergelijke systemen reeds jaren geleden. De

zorgsector begint slechts langzaamaan de

voordelen te zien van deze toepassingen.

Daar winkelketens de technologie en kennis

rond geurmanagement inzetten om een

aangenaam gevoel te creëren bij klanten

en aldus de verkoopscijfers positief willen

beïnvloeden, kunnen ziekenhuis focussen

op het reduceren van bijvoorbeeld stress bij

patiënten én werknemers.

ziekenhuizen in Florida en New York

gebruiken geurmanagement enkel in de MRI-

ruimte om patiënten te helpen ontspannen.

Het Ohio State university Medical Center

in Ohio, eveneens in de Verenigde Staten,

zet dergelijke vorm van aromatherapie in,

in de verloskamers. Moeders kunnen er op

voorhand kiezen uit 6 verschillende geuren.

Eén van de artsen die de toepassing gebruikt

en er onderzoek naar doet, is dr. Sally Grady,

directeur van het Florida Hospital’s Seaside

Imaging Center. Het ziekenhuis, dat erg

dicht van het strand ligt, werd ingericht

en ontworpen om de omgeving rond het

ziekenhuis naar binnen te halen. Gastvrijheid

staat voorop en het ziekenhuis installeerde

verschillende modules die geuren verspreiden

en neutraliseren. Dit in de onthaalruimte,

de kamers en wachtkamers en zeker in de

MRI-ruimte. Wetenschappelijk onderzoek

leert ons dat mensen mits het toepassen

van de juiste geur, zich bijvoorbeeld minder

claustrofobisch voelen. Dr. Grady paste deze

wetenschappelijke kennis toe en geeft aan

dat de annuleringen die ze moest noteren

voor het onderzoek daalde met 50% en

dat, en dat is misschien nog belangrijker,

de tijd die het personeel moest vrijmaken

om sommige mensen (en vooral kinderen)

te overtuigen om de scan te ondergaan

eveneens sterk daalde.

Evidence Based?

In september kwamen meer dan 200

specialisten uit 23 landen samen in Dublin

om alle wetenschappelijk onderzoek én

ervaringen samen te leggen. De reden

hiervoor was duidelijk. “Er werden de

afgelopen 10 jaar een toenemend aantal

wetenschappelijke studies gepubliceerd

over de effectiviteit van etherische oliën

in ziekenhuizen.”, zegt Rhiannon Harris,

klinische aromatherapeut en leraar van de

opleiding klinische aromatherapie in Dublin.

Harris was één de organisatoren van de

Botanica 2012 conferentie in het Trinity

College in Dublin. Het congres ging veel

verder dan het gebruik van geuren om een

relaxerend gevoel te creëren bij bezoekers

en patiënten. Zo werd er gesproken

over geïndividualiseerde aromatherapie

inhalatoren voor de bijwerkingen van

kankerbehandelingen zoals: misselijkheid,

angst en slaapstoornissen. Tevens ging er

uitgebreid aandacht naar het gebruik van

etherische oliën om antibiotica-resistente

bacteriën zoals MRSA te behandelen. Deze

kennis is zeker niet nieuw, de positieve

effecten van etherische oliën op bijvoorbeeld

methicilline-resistente Staphylococcus

aureus (MRSA) is reeds langer gekend. De

resistentie van deze Staphylococcus aureus

tegen antibiotica is zeker een zorg, maar

het zou fout zijn om het resistentieverhaal

te verengen tot MRSA alleen. Veel stammen

van schimmels en gisten worden in de loop

van sommige therapieën eveneens resistent

tegen antimycotica. Candida soorten die als

bijzonder problematisch worden ervaren zijn

bijvoorbeeld de Candida krusei. (Pfaller et al.,

2008).

Reeds in 1955 vonden Keller en Kober

dat essentiële oliën effectief waren in het

controleren van het aantal bacteriën in de

lucht. Zij vonden 21 essentiële oliën die,

als ze gesprayd werden in een tamelijk

gesloten ruimte, de aanwezigheid van een

aantal microben verminderden of zelfs totaal

“Dr. Grady paste geurmanagement toe in de MRI-ruimte en reduceerde het aantal annuleringen en sedaties met respectievelijk 50 en 66%.”

In het buitenland zien we reeds good

practices. 12 grote ziekenhuizen in Japan

gebruiken geurmanagement en dit omwille

van gezondheidsredenen maar eveneens

voor het relaxerende karakter. De producten

worden er breed ingezet op nagenoeg

alle plaatsen in het ziekenhuis. Een aantal

“De typische ziekenhuisgeur, vaak

in combinatie met warmte zorgt ervoor dat bezoekers en patiënten zich erg ongemakkelijk

kunnen voelen.“

Geurmanagement:

Er is reeds veel over gezegd en geschreven. Eén van de factoren waarop gewerkt kan worden om deze helende omgeving te creëren, is de geurgewaarwording in een ziekenhuis, dit niet enkel in de centrale hal, maar eveneens in wachtkamers op verpleegafdelingen, in het operatiekwartier en de recovery. Sommige zorgorganisaties hebben hier reeds de eerste stappen rond gezet en terecht, want verschillende wetenschappers bewezen reeds de werking van bepaalde etherische oliën in deze setting. Leveranciers spelen hierop handig in, het is dan ook zoeken naar een passende geur én geurverspreider die de wetenschappelijke resultaten kan omzetten in de praktijk. ZORG Magazine ging op zoek naar een systeem dat wetenschappelijke evidentie kan koppelen aan gebruiksgemak.

Page 15: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 29ZORGMAGAZINE28

“Air Creative combineert

luchtzuivering, neutralisatie van

geurhinder en gecontroleerd

begeuren.”

“Met geurmanagement kunnen we ook stress reduceren, bijvoorbeeld in operatiekwartieren.”

Dirk Baert, senior Air Designer, Air Creative

vernietigden zoals de: Escherichia coli,

Eberthella typhosa, Neisseria gonorrhoeae,

Streptococcus faecalis, Streptococcus

pyogenes, Staphylococcus aureus, Bacillus

megatherium, Corynebacterium diphtheriae

en Candida albicans. Ook Bardeau (1976) is

vol lof over het gebruik van etherische oliën

om de lucht te zuiveren. Hij onderzocht welke

oliën het best de lucht konden zuiveren. Oliën

werden verdampt en werden getest voor

hun vermogen om bacteriën als Proteus,

Staphylococcus aureus en Streptococcus

pyogenes te vernietigen. Binnen 3 uur waren

90% van de microben vernietigd. De meest

effectieve oliën waren: kruidnagel, lavendel,

citroen, marjolein, pepermunt, niaouli, den,

rozemarijn en tijm.

Patrick Warnke, verbonden aan het

‘Department of Oral and Maxillofacial

Surgery’ van de Universiteit van Kiel

(Duitsland), een vermaard specialist op

het vlak van geuren en etherische oliën,

deed eveneens reeds veelvuldig onderzoek

naar de effecten van geuren op de psyche

van de mens, maar eveneens van de

desinfecterende eigenschappen. In zijn in

2009 verschenen artikel: ‘The battle against

multi-resistant strains: Renaissance of

antimicrobial essential oils as a promising

force to fight hospital-acquired infections’,

gaat hij na welke oliën MRSA en schimmels

kunnen bestrijden.

De onderzoeksgroep rond Warnke

selecteerde een tiental oliën voor analyse. Zo

werden onder andere citroenolie uit Nepal,

olie van citroengras uit Australië, kaneelolie

uit India, eucalyptus –en kruidnagelolie

uit Australië en lavendelolie uit Frankrijk

gebruikt. Alle oliën waren niet-verwaterde en

niet chemisch gewijzigde natuurproducten.

Warnke opteerde ervoor om de werking van

de oliën te vergelijken met klassieke producten

die in ziekenhuizen worden gebruikt zoals:

Ethanol (70%), H2O2 (3%) en bijvoorbeeld

Chloorhexidine (0,1%). Twaalf van de

dertien geteste etherische oliën toonden

een duidelijke antimicrobiële activiteit tegen

bacteriën en candida stammen. Sandelhout-

olie was de enige die wel opgewassen was

tegen bacteriën, maar niet tegen de Candida-

stammen.

Warnke et al. (2009) geven in hun conclusie

aan dat oliën eerder goedkoop zijn alsook

wereldwijd beschikbaar. Significante

pathogenen zijn gevoelig voor een breed

scala van oliën, zoals blijkt in deze studie.

De industrie is vanzelfsprekend met deze

besluiten (en deze van eerdere studies

van oa: (Gattefossé 1928) (Keller & Kober

1955) (Bradeau 1976) (Stevenson 1995)

(Filipsson 1996) (Lockhart 2000) (Pitcher L

2001) enz.. recent nog door de Utrechtse

microbioloog K.B. Teeuw.) aan de slag

gegaan. De antiseptische en relaxerende

werking in een labosituatie omzetten in een

makkelijk hanteerbaar en efficiënt systeem

in een ziekenhuissetting is dan ook niet zo

vanzelfsprekend.

De ideale werkomgeving

In ziekenhuizen vinden we vele gesloten

ruimten terug waar vaak de hele dag de

airconditioning zoemt en geen raam open

kan. Gezondheidsklachten, ook bij personeel,

zoals sufheid, hoofdpijn, lusteloosheid

en irritatie van de ogen, de neus en de

bovenste luchtwegen komen veel voor. Over

de oorzaak, of eerder oorzaken, van dit

zogenaamde syndroom, dat men weleens

het sickbuilding syndroom noemt, wordt al

jaren druk gespeculeerd. Onderzoek van

de Utrechtse microbioloog dr. K.B. Teeuw

heeft laten zien dat er een duidelijk verband

bestaat tussen de hoeveelheid van een

bacteriële gifstof (endotoxine) en de last die

men heeft van ontstoken ogen, de neus en

de bovenste luchtwegen. Het is mogelijk dat

ook schimmelsporen in de droge lucht zich

kunnen verspreiden en hun ziekmakende

werking kunnen doen.

In Australië, waar het sickbuildingsyndroom tot

een hoog ziekteverzuim heeft geleid, werden

testen uitgevoerd waarbij etherische oliën

(tree-olie of Melaleuca alternifolia) verspreid

werden via het airconditioningsysteem.

Opmerkelijk was dat de schimmelsporen in de

lucht voor een groot deel verminderden en/

of verdwenen. Mensen voelden zich beter en

werden minder snel ziek. De tea tree essenties

zorgden ook voor een schone lucht met

minder ziekmakende bacteriën, schimmels en

virussen. Tot slot kunnen ook de relaxerende

eigenschappen worden aangewend op

afdelingen waar tijdsdruk en stress gangbaar

zijn. The American College of Surgeons legde

recent de vinger op de wonde en publiceerde

beangstigende resultaten. 9% van de 9000

onderzochte chirurgen hadden recent een

grote fout gemaakt tengevolge van stress.

30% had te kampen met symptomen van

depressie en 40% van hen had een burne-

out. Een gezonde werkomgeving creëren is

ook hier cruciaal. Aangezien het bewezen is

dat men met geurmanagement onder andere

stress kan reduceren, zijn de toepassingen

eindeloos.

Geurmanagement in de praktijk

In de praktijk komen we verschillende

systemen en leveranciers tegen. De

pilootprojecten die sommige Vlaamse

ziekenhuizen in het recente verleden hebben

uitgevoerd, toonden soms ook enkele

valkuilen. Deze nadelen zijn vaak sterk

verbonden met de geopteerde techniek.

ZORG Magazine sprak met Dirk Baert, senior

Air Designer van Air Creative Benelux.

Air Creative is de uitvinder van een uniek

luchtpurificatieprocédé dat storende

geuren op biologische basis 24/24uur

elimineert ipv geuroverlast met dominante

geurtoevoeging te maskeren. De firma werd

in 1993 opgericht in Wangen an der Aare

in Zwitserland (Kanton Bern). Sindsdien

heeft Air Creative zich tot Europees

marktleider ontwikkeld op het gebied

van: geurmanagement, luchtpurificatie en

olfactorische neuromarketing.

Het bedrijf kan reeds tal van referenties

voorleggen in de ouderenzorg, maar ook in de

ziekenhuissector zoals op de afdeling geriatrie

van het Ziekenhuis Maria Middelares (Gent)

en het Sint Jozef ziekenhuis (Gentbrugge).

Daarnaast deed ook de afdeling palliatieve

zorgen van het Jan Yperman (ziekenhuis

(Ieper) beroep op Air Creative. Dirk Baert: “Air

Creative ontwikkelde een uniek 3-stappen

procédé. Hierdoor werd het mogelijk om:

luchtzuivering, neutralisatie van reukhinder

en het gecontroleerd revitaliseren van de

binnenlucht te combineren binnen één

systeem. “

1. De eerste stap bevat de luchtfiltering: een

grof/fijnstoffilter reinigt de aangezogen lucht

van rondvliegend stof en luchtgebonden

onzuiverheden (zoals haartjes, pluisjes en

pollen). Deze filtering is noodzakelijk om te

voorkomen dat er zich binnenin het toestel

een bacteriële voedingsbodem zou vormen.

2. Aansluitend gebeurt de geurneutralisatie

door een bio--glycine molecule toe te

voegen aan de lucht. Deze molecule

tikt aan tegen de stankmolecules en er

ontstaat een reactie waarbij beide molecules

zich omvormen naar een onschuldig

neutraalzout. De overblijvende molecule is

volstrekt onschadelijk en geurloos.

3. Tot slot wordt aan de lucht via natuurlijke

koudverdamping, natuurzuivere etherische

geur toegevoegd. Air Creative ontwikkelde

hiervoor een speciale verdampingssteen en

een regelbare geurcarroussel. Alleen op die

manier kunnen etherische essenties discreet

aan de omgevingslucht worden toegevoegd

zonder geuropstoten. De begeur intensiteit

gebeurt net onder de waarnemingsgrens

zodat er nooit sprake is van overlast.

Besluit

De positieve invloed van een harmonische

binnenlucht-kwaliteit zonder reukhinder,

draagt in grote mate bij tot een verbeterde

leef- en werkatmosfeer en een grotere

tevredenheid van de zorgverleners. Met een

dergelijk systeem krijgen leidinggevenden

zelf de mogelijkheid om de lucht- en geur-

atmosfeer in het ziekenhuis te bepalen,

te controleren en te regelen. Zelfs op

plaatsen met sterke moeilijk controleerbare

reukhinder. Daarnaast kan geurmanagement

stress en negatieve gevoelens sterk

reduceren, zowel bij zorgprofessionals

(verpleegkundigen, chirurgen,etc.) als bij

patiënten en bezoekers.

Wenst u meer informatie over geur-

management in ziekenhuizen?

Air Creative Benelux

DCG. Baert, Senior Air Designer

Tel.: 0475 89 15 98

www.aircreative-benelux.be

[email protected]

ReferentiesDe uitgebreide referentielijst van dit artikel

kan u op de volgende pagina terugvinden.

Page 16: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE 31

Referenties• Bardeau, F. (1976) – use of essential aromatic oils to purify and deodorize the air. Le

Chirurgien-Dentiste de France 46 :53

• Filipsson, A. (1996) – short term inhalation exposure to turpentine, toxicokinetics

and acute effects in men. Occupational and Environmental Medicine 53(2) 100-105

• Keller, W., Kober, W. (1954) - Möglichkeiten der Verwendung ätherischer Öle zur

Raumdesinfection Arzneiforschung 5 (4), 224-229

• Lockhart, N. (2000) – Inhalation of frankincense and its effects on asthmatics

Unpublished dissertation in Buckle, J. (2003)

• Pfaller M.A., Diekema D.J., Gibbs D.L., Newell V.A., Nagy E., Dobiasova S., Rinaldi

M., Barton R., Veselov A. (2008) Candida krusei, a Multidrug-Resistant Opportunistic

Fungal Pathogen: Geographic and Temporal Trends from the ARTEMIS DISK

Antifungal Surveillance Program, 2001 to 2005 J Clin Microbiol, 46, pp. 515–521

• 5. Pitcher, L. (2001) – the effects of Mentha piperita on chronic upper respiratory

symptoms in adults

• 6. Stevenson, C. (1995) – Aromatherapy In: Rankin-Box, D. (ed) – The Nurses’

Handbook of Complementary Therapies London Churchill Livingstone, 52-58

• Warnke P.H., Becker S.T., Podschun R., Sivananthan S., Springer I.N., Russo P.A.J.,

Wiltfang J., Fickenscher H., Sherry E. (2009) The battle against multi-resistant

strains: Renaissance of antimicrobial essential oils as a promising force to fight

hospital-acquired infections, Journal of Cranio-Maxillofacial Surgery , Volume 37,

Issue 7, October, Pages 392–397

Lees alle edities van ZORG Magazine online met de QR-codeDe Quick reponse barcode is een

tweedimensionele datamatrix, die de

“oude” streepjescode overtroeft. De

QR-code linkt uw gsm of smartphone

rechtstreeks met een internetlocatie.

Hiervoor heeft u uw gsm camera en

internet nodig. Enkel op gsm’s met Apple

software, Android en Windows mobile is

deze applicatie te gebruiken. Hoe gaat

u te werk? Download eerst de gratis

applicatiesoftware (zoekterm: QR-scan),

na activering hiervan richt u uw camera op

de QR-code en uw gsm opent meteen de

gekozen website, namelijk de online versie

van ZORG Magazine.

Alle edities (ouderenzorg, thuiszorg én

de editie ziekenhuizen), zijn steeds gratis

raadpleegbaar via:

www.zorganderstv.be/zorgmagazine.

Of rechtstreeks via onderstaande code.

Vakantie is een basisrecht voor iedereen.

In theorie. In de praktijk zijn heel wat ouderen en mensen met een handicap aan huis gebonden. Terwijl een week weg van alle zorgen net heel welkom is. De vrijwilligers van het Rode Kruis laten de zon doorbreken. Zij zetten zich op hun vrije dagen in voor mensen die niet alleen op vakantie kunnen. Meer weten over onze aangepaste vakanties? www.aangepastevakanties.rodekruis.be

© G

etty

Page 17: ZORGMagazine editie ziekenhuizen

ZORGMAGAZINE32

Een ziekenhuis moet vooral een gezond huis zijn …Een ziekenhuis is een plek waar mensen samenkomen. In goede en slechte tijden. Het mag dus best

meer zijn dan enkel een huis voor zieken. Want gezondheid draait niet alleen om koude, rationele

technologie, maar ook om warmte, zorg en vooral … mensen. Een filosofie waar KBC zich als sector-

specialist perfect in kan vinden. Maar waar we ook de prijs van kennen. Daarom denken we graag

mee met de sector over alle aspecten die van een ziekenhuis een gezond huis maken.

KBC. Wij spreken uw taal.

ADV_social_profit 2011.indd 2 11/09/12 15:37