twitter.com/janrotmans

Verandering van tijdperk: Transitie van Zorg & Welzijn

Amsterdam, 28 Oktober 2014

We leven niet in tijdperk van verandering

maar in een verandering van tijdperken

Kantelperiode

1. weefsel van de samenleving verandert

2. structuur van de economie verandert

3. ontstaat een nieuwe macht van onderop

Overgang naar Samenleving 3.0

Doorontwikkelingsfase Voorontwikkelingsfase

Horizontaal

Decentraal

Bottom-up

Verticaal

Centraal

Top-down

Tijd

Opbouw van

duurzame samenleving

We zitten hier

Kantelperiode

Kantel Fase

chaos conflicten slagveld

Kantelperiode

• energiebedrijven vallen om

• massale ontslagen in thuiszorg

• welzijnsorganisaties verdwijnen

• bouwbedrijven saneren op grote schaal

Oude orde Nieuwe orde banken financiële coöperaties energiebedrijven google, tesla, van de bron taxibedrijven Uber hotelketens Airbnb thuiszorg organisaties buurtzorg /zorgcoöperaties

Oude Orde vs Nieuwe Orde

oude paradigma nieuwe paradigma exploitatie co-operatie structuren mensen waarde ontlenen waarde creëren lineair cyclisch

Paradigma Wisseling

oude sturing nieuwe sturing centrale sturing netwerksturing controle ruimte zekerheid onzekerheid regisseren faciliteren

Sturing wisseling

Do it ourselves society

Participatiesamenleving

Sociaal doe het zelven

Samenleving van onderop burgerkracht

Samenleving 3.0

Energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam

Welzijn van zorgen voor naar zorgen dat

Bouw van aanbod & product naar vraag & dienst

Zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

Onderwijs van organisatie centraal naar leerling centraal

Waar zien we die wisseling?

Burger Initiatieven

Broodfondsen

Lokale energiemaatschappijen

Lokale zorg coöperaties

biobased

bottom-up

kleinschalig

circulair maatwerk

CO2-arm

Nieuwe maakindustrie

Economie 3.0

centrale systemen zijn niet meer nodig

voor

geld, data, kennis, zorg, muziek, energie

films, verzekering, boeken, reizen, educatie

Nieuwe Macht

opkomende middenklasse

tornt aan traditionele instituties

kennis, netwerken, sociale media

micromacht

Philips transformeert tot zorgbedrijf

DSM transformeert tot fijn/biochemie

schoonmaakbedrijf stapt in de zorg

energiebedrijven gaan in verzekeringen

Bedrijven in Transitie

3 van 5 bedrijven sneuvelen in kantelfase van transitie

Survival of the Fittest

niet de grootste bedrijven overleven,

ook niet de slimste bedrijven, maar

de meest adaptieve bedrijven

Transitie in het sociaal domein

Decentralisatie

Jeugdzorg, Ouderenzorg

decentralisatie van rijk naar gemeenten

bezuinigingen en efficiency operaties

echte transitie = cultuuromslag

huidige decentralisatie leidt tot: dezelfde fouten, met minder mensen, met minder geld, op kleinere schaal

Wat is het Probleem?

jeugdzorg is geïnstitutionaliseerd

jeugdzorg systeem zit muurvast systeem is er niet voor de jeugd, maar de jeugd is er voor het systeem

Jeugdzorg in Amsterdam

in Amsterdam werken 4500 mensen in jeugdopvang

120 instanties zijn betrokken bij jeugdopvang nieuw plan, gericht op monitoring & beheersing

Probleem in Zorg & Welzijn

mens in dienst van structuur

‘silosering’ van zorg & welzijn

van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’

Jeugdzorg Systeem is gebaseerd op:

angst

wantrouwen

controle

beheersing

Probleem in Zorg & Welzijn

Systeemwaarden Menswaarden doelmatigheid aandacht / tijd efficiency vertrouwen controle, beheersing ruimte regelzucht keuzevrijheid kosten / baten kwaliteit

Verbroken Verbindingen

relatie tussen zorgverlener en zorgvrager

vertrouwen, aandacht, passie, bezieling

is verworden tot

relatie tussen leverancier en cliënt

kosten, doelmatigheid, efficiency, afrekening

“ 10 jaar jeugdzorg heeft mij niets gebracht. Ik zie steeds

nieuwe mensen voor me en moet steeds weer mijn verhaal aan iemand anders vertellen. Ik zoek een vertrouwenspersoon, iemand die zich niet aan de regels en protocollen houdt maar dwars door het systeem loopt en die één van ons wordt ” jeugdzorg ‘cliënt’

Systeemwereld versus Leefwereld

dak- & thuisloze jongere bestaat pas wanneer hij in systeem past

ze tellen alleen mee, wanneer ze “in een systeem gevangen zitten”

zichzelf in stand houdende industrie rond opvang & hulpverlening

Solvabiliteit Zorgverzekeraars gestegen

Systeemvernieuwing nodig

in zorg & welzijn

Transitie

cultuuromslag

‘van zorgen voor naar zorgen dat’

structuurverandering

platte, horizontale netwerkorganisaties

werkwijze

persoonsgericht ontwikkelingsplan

Zorg & Welzijn 3.0

mensgericht menslievend vanuit eigen kracht in eigen omgeving samenredzaam

Voorbeeld Jeugdzorg 3.0

pro-actieve aanpak

multi-disciplinair team

brede maatschappelijke ondersteuning

combinatie van verleiding, dwang en drang

Van De Straat innovatieve opvang voor zwerfjongeren

iedere zwerfjongere (18-23) een toekomstplan

gericht op preventie, maar ook nazorg

positieve attitude en benadering

stichting Zwerfjongeren NL, Federatie Opvang, Kamers met Kansen

looptijd: 2013 - 2016

Waar zitten de doorbraken?

Sociale bagage

Duurzame toekomst

onderwijs

schulden werkgevers

wet- en regelgeving

huisvesting

OPVANG JONGERE CENTRAAL PREVENTIE NAZORG INTERACTIEVELDEN zorg

Wat betekent dit voor Gemeenten?

faciliterende rol gemeente

werk, welzijn, jeugdzorg organisatorisch integreren

klimaat creëren van samenwerken en kruisbestuiving

welzijn / zorg meer naar de voorkant halen

Transitie binnen Gemeente

Faciliterende Rol voor Gemeenten

richting geven

&

innovatieruimte bieden

Richting Geven

richting geven

duidelijke, ambitieuze kaders stellen

werken volgens heldere spelregels / principes

afstemmen van ontwikkelingen in samenhang

Ruimte Bieden

innovatieruimte bieden

mentale ruimte, juridische ruimte, organisatorische ruimte

belemmeringen wegnemen

ongedachte coalities stimuleren

niet alles zelf willen organiseren, maar het mogelijk

maken dat anderen het zelf kunnen organiseren

agenderen stimuleren verbinden schakelen

Faciliterende Gemeente

Gemeenten zijn nog niet klaar

Experimenten zorg 3.0

jeugdzorg, ouderenzorg, wijk/buurtzorg

perspectief voor komende 10 jaar

hoe ziet zorg 3.0 er uit in uw gemeente of organisatie?

faciliterende rol van de overheid

leggen van verbindingen tussen ‘het veld’ en de zorgvrager

nieuwe kwaliteiten voor professional

niet voor maar met mensen werken

nieuwe kwaliteiten voor gemeente ambtenaren

verbinden, schakelen, faciliteren

Competentieontwikkeling

Ambtenaar 3.0

zit niet meer achter zijn bureau

maar trekt de wijk/buurt in

heeft een loket in de wijk/buurt

Geen enkele gemeente is klaar

op 1 januari 2015!

Mogelijke Aanpak Zorg

Nieuw Zorg Paradigma

van zorgen voor naar zorgen dat

mensen faciliteren in hun leven

zodat zo weinig mogelijk zorg nodig is

diensten aanbieden rondom:

werk zoeken, opleidingen, netwerken

Aanpak 3.0

van onderop

zelfsturende, multidisciplinaire teams één zelfsturend team van professionals per wijk / gebied teams zijn volledig mensgericht en werken integraal

teams gefaciliteerd door ambtelijk team

geef team innovatieruimte en budget voor 5 jaar

Buurtzorg

zelfsturende buurtzorgteams

zorg op maat in de buurt

integratie in netwerk van zorgvrager

platte organisatie zonder managers & directeuren

Aanpak 3.0

ga alleen in zee met zorgorganisaties 3.0 selecteer scherp met wie je werkt stop met clubs die traditioneel werken

Aanpak 3.0

Valkuilen keukentafelgesprek

arrangement

spoorboekje & marsroute

resultaatgericht project

Aanpak 3.0

dit is geen project dat op 1 januari 2015 is afgerond dit is een proces van zoeken-leren-experimenteren

‘al-doende-leren en al-lerende-doen’

Nieuwe Solidariteit Nodig

kwetsbare groep mensen hebben vangnet nodig

vanuit eigen kracht is dus begrensd door kwetsbaren

is dus grens aan zelfredzaamheid & samenredzaamheid

Zorg Preventie

opvoeders helpen opvoeden relatief nieuw, bestaat zo’n 15 jaar signaleren, informeren, adviseren cursussen, trainingen, spreekuren

Opvoedondersteuning

woud aan ondersteunings aanbieders kloof tussen wat mensen willen en krijgen gat tussen vraag en aanbod ouders willen praktische steun en krijgen informatie informele steun wordt gebruikt, formele steun niet

Opvoedondersteuning

Opvoedondersteuning functioneert onvoldoende

laagdrempelig dichtbij in eigen taal school als verwijsplek

Opvoedondersteuning

uniforme website laagdrempelig overzichtelijk

Opvoedspreekuren.nl

Opvoedondersteuning kan bijdragen aan transitie jeugdzorg

maak website menselijker warmer speelser meertalig

Aanbeveling