Vakoverschrijdende eindtermen ‘Omgeving en duurzame

ontwikkeling’ als contextgebied

20 Januari 2009EDO Studiedag

Willy SleursEntiteit Curriculum

Departement Onderwijs & VormingMinisterie van de Vlaamse Gemeenschap

Waarden Ethiek Actie

Kennis

Systeem-denken

Emotie

Leer-processen voor DO

Kennis

Specifieke kenmerken i.v.m. kennis rond EDO Conceptuele Feitenkennis Handelingsgerelateerde kennis Kennis betreffende het ontwikkelen van een visie

Kennisverbanden tijd (verleden – heden - toekomst) ruimte (lokaal - globaal) Interdisciplinair

Kwaliteit van de kennis Kritisch denken is essentieel

Actie

Actie moet de leerling in staat stellen om:

ervaring op te doen met conflicterende waarden

te kunnen discussiëren over mogelijke veranderingen en visies

op basis van kwaliteitsvolle keuzen oplossingen te vinden

zich actief in te zetten voor DO

zelfefficiëntie te ervaren

te kunnen reflecteren over acties

de actie te kunnen evalueren

Emotie

Emoties en gevoelens zijn verbonden met denken

Gevoelens zijn belangrijk bij het nemen van beslissingen (Kals)

Emoties zijn meestal zichtbaar voor anderen (Damasio)

Gevoelens zijn enkel herkenbaar voor de persoon in kwestie (Damasio)

Emotie is het begin van een reactieketen die eindigt in een gevoel (Damasio)

Empathie speelt een hoofdrol bij EDO

Waarden en ethiek

Waarden worden vrij vroeg ontwikkeld

er is geen bewijs voor ‘juiste’ of ‘foute’ waarden

voorbeelden: rechtvaardigheid, leven, vrijheid, …“EDO gaat fundamenteel over waarden, waarbij

respect centraal staat …” (United Nations 2004)

Ethiek = zoeken naar een antwoord op de vraag: “wat zullen we / zal ik doen?”

SysteemdenkenBasiscriteria van systeemdenken (Capra, 1992):

Van elementen naar het geheel (organisatiepatronen) Van enkelvoudige elementen naar verbandenVan structuren naar processenVan ‘objectiviteit’ naar de constructie van de werkelijkheid

Omgaan met complexiteit(risico’s, voorzorgprincipe)

Complexiteit via syndroomanalyse

Visie op de basisvorming

Decreet (1996): Inhoudelijk gedefinieerd: vanuit maatschappelijk perspectief en vanuit perspectief op persoonlijke ontwikkeling

Europese Unie (2006): kerncompetenties voor levenslang leren

Uitgangsvraag: welke minimumcapaciteiten heeft een burger in Vlaanderen nodig om kritisch-creatief te functioneren in de samenleving en voor de uitbouw van een persoonlijk leven?

Waarom VOET niet (meer) graadgebonden?

Feedback uit scholen:

Ervaring met VOET: haalbaarheid, in combinatie met allerlei activiteiten, projecten, vakken, samenwerking, coördinatie

Eigen beslissingen nemen om missie en visie gestalte te geven = eigen keuzes maken

Beleidsvoerend vermogen van scholen stimuleren en erkennen

Concept en ordeningskader

Basisvorming:

Ontwikkeling

van de persoon

in een

Multiculturele, democratische samenleving

7 contexten

Lichamelijke gezondheid en veiligheid

Mentaal welbevinden Socio-relationele ontwikkeling

Omgeving en duurzame ontwikkeling

Politiek-juridische samenleving Socio-economische samenleving Socio-culturele samenleving

Gemeenschappelijke stam

Selectie van essentiële vaardigheden, verwoord in 26 eindtermen

Meer algemeen geformuleerd dan de eindtermen in de contexten = toepasbaar in diverse situaties of activiteiten en combineerbaar met zowel vakgebonden als andere vakoverschrijdende eindtermen

Context 6: Omgeving en duurzame ontwikkeling

1. Participeren aan milieubeleid en milieuzorg op school 2. Herkennen in duurzaamheidsvraagstukken de verwevenheid

tussen economische, sociale en ecologische aspecten en herkennen de invloed van techniek en beleid

3. Zoeken naar mogelijkheden om zelf duurzaam gebruik te maken van ruimte, grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen

4. Zoeken naar duurzame oplossingen om de lokale en globale leefomgeving te beïnvloeden en te verbeteren

5. Tonen interesse en uiten hun appreciatie voor de natuur, het landschap en het cultureel erfgoed

6. Voelen de waarde aan van natuurbeleving en het genieten van de natuur

Context 5: politiek-juridische samenleving

3. Tonen het belang en dynamisch karakter aan van mensen- en kinderrechten

10. Illustreren hoe een democratisch beleid het algemeen belang nastreeft en rekening houdt met ideeën, standpunten en belangen van verschillende betrokkenen

13. Geven voorbeelden die duidelijk maken hoe de mondialisering voordelen, problemen en conflicten inhoudt.

Context 6: socio-economische samenleving

2. Toetsen de eigen opvatting aan de verschillende opvattingen over welzijn en verdeling van welvaart

3. Zetten zich in voor de verbetering van het welzijn en de welvaart in de wereld

4. Hebben bij het kopen van goederen en het gebruiken van diensten zowel oog voor prijs-kwaliteit en duurzame ontwikkeling als voor de rechten van de consument

8. Geven kenmerken, mogelijke oorzaken en gevolgen van armoede aan

Context 7: socioculturele samenleving

1. Beschrijven de dynamiek in leef- en omgangsgewoonten, opinies, waarden en normen in eigen en andere sociale en culturele groepen;

2. Gaan constructief om met verschillen tussen mensen en levensopvattingen

3. Illustreren het belang van sociale samenhang en solidariteit

7. Illustreren de wederzijdse beïnvloeding van kunst, cultuur en techniek, politiek, economie, wetenschappen en levensbeschouwing

www.ond.vlaanderen.be/dvo

willy.sleurs@ond.vlaanderen.be