CSCT project:

Competenties voor EDO- leerkrachten

Comenius 2.1 project2004-2007

118277-CP-1-2004-BE-Comenius

Curriculum, Sustainable development, Competences, Teacher training (CSCT)

Doelstellingen • Een competentie georiënteerde curriculum ontwikkeling voor educatie

voor duurzame ontwikkeling in de initiële en de in-service lerarenopleiding

• curriculummodellen waarbij Educatie voor Duurzame Ontwikkeling in de opleiding wordt geïntegreerd.

Eindproducten• Formuleren / selecteren van competenties die verband houden met

educatie voor duurzame ontwikkeling• Identificeren van specifiek onderwijsmateriaal dat aansluit bij de

geselecteerde competenties• Formuleren en selecteren van inhouden die aansluiten bij de

geselecteerde competenties• Ontwerpen van onderwijsmodellen (organisatie, …)• Ontwikkelen van een leidraad voor docenten en studenten

Partnerlanden

Norway

Hungary

Austria

Germany

Spain

England (Wales)

Belgium

Denmark

Switzer-land

Engeland 1

Denemarken 1

Noorwegen 1

Duitsland 1

Oostenrijk 4

België 2

Spanje 2

Hongarije 1

Zwitserland 2

www.csct-project.org

CSCT partnership

Katholieke Hogeschool Leuven (Be)Entiteit Curriculum (Vlaams Onderwijsministerie)Telemark University College (No)University College of Vest Jutland (Dk)University of Wales (GB)Universitat Autonoma de Barcelona (SP)Universitat de Girona (SP)University of Salzburg (O)University of Klagenfurt (O)University of Klagenfurt (Inst. Geographie & Regionalforschung)Pädagogische Hochschule Niederösterreich (O)Regional Environmental Center (H)University of Lüneburg (D)Pädagogische Hochschule Zürich (ZW)Fachhochschule Nordwestschweiz (ZW)

Eindresultaat

Rapport ingediend januari 2008Disseminatie actiesImplementatie van het EDO-curriculummodel

Rapport (‘Handboek’)

Duurzame ontwikkeling en onderwijsCSCT raamwerkProfessionele dimensies van EDO-leerkrachtenAlgemene competenties voor EDOSpecifieke EDO-competenties (5 bekwaamheidsdomeinen)Actieonderzoek als kractige methode binnen EDOCase studies

7

Dynamisch model voor EDO competenties in de lerarenopleiding ( project CSCT-model )

Leerprocessen voor DO

5 competentiedomeinen

Algemene competenties

Professionele dimensies

Een dynamisch model

Vijf domeinenKennisSysteemdenkenEmotiesWaardenActie

De leraar als individuDe leraar in de onderwijsinstellingDe leraar in de samenleving

‘Professionele dimensies’

Drie basiselementen in het model

‘Algemene competenties‘• onderwijzen• Reflecteren/visie ontwikkelen• Participeren aan netwerken

3 professionele dimensies3 professionele dimensies

Leerprocessen voor DO

Leraar in de onderwijsinstelling setting

toekomstgericht

Leraar als individu

leraar in de samenleving

Lokaal-globaal

Algemene competentiesAlgemene competenties

Leerprocessen voor DO

Leraar in onderwijsinstelling

Toekomstgericht

Reflecteren

Leraar als individu

Leraar in de samenleving

Onderwijzenen

Lokaal – globaal

Netwerken

CSCT raamkader

Vijf Domeinen Vijf Domeinen

W a a r d e n e n n o r m e n

A c t ie

K e n n is

S y s t e e m d e n k e n

E m o t ie s

L e e r p r o c e ss e n v o o r

D O

Verwerven van KENNIS over duurzaamheidsvraagstukken

Vier kennisdimensies binnen EDO:• Conceptuele kennis • Oorzakelijke kennis• Kennis over actiemogelijkheden• Kennis over ontwikkelen van eigen visie

Deze kennis heeft betrekking op: • Tijd (verleden-heden-toekomst)• Ruimte (hier-ginder/Noord-Zuid)• Inter-/transdisciplinair

Kwaliteit van deze kennis:• Haalbaarheid staat voor kwaliteit• Kritisch denken is essentieel

Voorbeelden kenniscompetenties

Als een individu• relevante kennis verwerven rond uitdagingen en kwesties over DO• Educatieve doelen voor DO selecteren, rekening houdend met de diversiteit

van de leerlingengroep• KLO creëren over duurzaamheidskwesties

Als lid van een onderwijsinstelling• Verwerft kennis over duurzaamheidsvraagstukken om te kunnen bijdragen

aan de ontwikkeling van een curriculum dat EDO integreert in het hele schoolcurriculum

Als lid van de samenleving• Kan partners vinden buiten de schoolgemeenschap en samenwerken met

organisaties die DO promoten

Bevorderen van SYSTEEMDENKEN

4 basiscriteria voor systeemdenken (Capra, 1992)

• Van studie van deelaspecten naar studie van het geheel

• Van lineaire oorzaak-gevolg-relaties naar dynamische relaties

• Van feiten naar processen

• Van zoeken naar details naar ontdekken van patronen

TIJD

Systeemdenken

Vier dimensies binnen het systeemdenken(Ossimitz 2000):

• Relationeel denken

• Dynamisch denken

• Denken in termen van modellen

• Bedoeling = op een systematische manier tot actie komen

Voorbeelden competenties systeemdenken

Als een individu• Begrijpt basismodellen van de systeemtheorie• Is zich ervan bewust dat hij altijd deel uitmaakt

van verschillende systemen• Weerstaat de neiging om complexe problemen

te simplificeren

In de onderwijsgemeenschap• Gaat binnen zijn vak op zoek naar relaties,

meervoudige invloeden, ..

In de samenleving• Gebruikt lokale, nationale en internationale

netwerken• Kan machtverhoudingen en belangenconflicten

in de samenleving identificeren

Omgaan met EMOTIES

Emoties en gevoelens

gekoppeld aan denken, waarderen,reflecteren en handelen

belangrijke rol bij de organisatie en integratie van kennis

deel van besluitvormingsprocessen drijvende kracht achter de motivatie

Empathie speelt een sleutelrol in EDO

Voorbeelden competenties emoties

Als een individu• Ontwikkelen voor zichzelf empathisch vermogen• Bewust van de impact van emoties op perceptie, oordeelsvorming,

beslissingen

Als lid van de onderwijsgemeenschap• Atmossfeer van openheid en vertrouwen creëren waarbij ieder zijn

gevoelens mag uiten

Als lid van de samenleving• Adequaat communiceren met ouders en anderen over hun emoties

Ontwikkelen van WAARDEN

“Voor EDO zijn waarden fundamenteel en staat respect centraal:respect voor anderen, inclusief voor anderen uit de toekomstige generaties, respect voor verschil en diversiteit, voor het milieu en voor onderzoek van de planeet die we bewonen. Onderwijs stelt ons in staat om onszelf en anderen te begrijpen en onszelf verbonden te voelen met de ruimere natuurlijke en sociale omgeving; dit begrijpen biedt ons een duurzame basis voor het opbouwen van respect.” (United Nations Decade of Education for Sustainable Development, 2005-2014, Draft International Implementation

Scheme, Ectober 2004)

Voorbeelden competenties waarderen van situaties en ethische normen hanteren

Als een individu• Verduidelijkt en expliciteert eigen overtuigingen• Op de hoogte van leermiddelen en –methoden in verband met waarden

en waardenontwikkeling

Als lid van een onderwijsgemeenschap• Dringt eigen waarden en meningen niet op maar biedt leerlingen

voldoende kansen om een eigen standpunt in te nemen• Moedigt leerlingen aan om hun overtuigingen in vraag te stellen…

Als lid van de samenleving• Benadrukt het belang van inzicht in Europees burgerschap, inclusief de

rechten, verantwoordelijkheden en waarden die hierachter schuilgaan

ACTIEGERICHT werken

Acties ondernemen stelt leerders in staat:

• Conflicterende belangen te ervaren• In discussie te gaan over alternatieve oplossingswegen en visies• Het tegen elkaar afwegen van visies• Zich daadwerkelijk te engageren• Daarover te reflecteren• Ondernomen acties te evalueren

Voorbeelden competenties actiegericht werken met leerlingen rond EDO

Als een individu• kritisch nadenken over iemands levensstijl en -keuzes• op een probleemoplossingsgerichte wijze aan een project werken

In de onderwijsgemeenschap• actie beschouwen als een educatieve meerwaarde

niet alleen als een manier om problemen op te lossen• relevante actiegerichte thema’s voor DO selecteren

In de samenleving• machtsrelaties binnen lokale (en globale) gemeenschappen analyseren in functie daarvan strategisch denken• netwerken faciliteren

24

Opvolging van EDO

• Uitgeverij De Boeck Duurzame ontwikkeling. Hoe integreren in onderwijs ? Willy Sleurs, Veerle de Smet, Veerle Gaeremynck, 2008, 199 p

• Ensi :Environmental Network Sustainable internationaal congres voor 130 deelnemers van 26 tot 28 maart 2009 in de KHLeuven

www.csct-project.org

Contactpersonen:willy.sleurs@ond.vlaanderen.be

veerle.de.smet@khleuven.be