Type de code 926331 in Vul de woorden in waar u aan denkt ... · hypotonie, afwijkende anatomie...

Ga naar www.menti.com

Type de code 926331 in

Vul de woorden in waar u aan denkt bij het woord “slaap”

Dichterbij 29-11-2018

Slaap bewust = Goed uitgerust

Annelies Smits

Arts voor verstandelijk gehandicaptenEuropean Somnologist

CCE consulent slaapgeneeskunde


programma

Over slapenachtergrond, mechanisme, kenmerken

Pauze

Over slaap en verstandelijke beperkingbijzonderheden en ondersteuningsmogelijkheden



Iedereen ervaringsdeskundige voor goed én slecht slapen

https://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwir45XT1LHeAhVHJlAKHeW5AqoQjRx6BAgBEAU&url=https://www.funx.nl/news/omg/28895-pics-kids-vallen-op-gekke-plekken-in-slaap&psig=AOvVaw0aphCjWn4JQiux2fILkFJK&ust=1541108943827882

https://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjz3JuS1bHeAhUSaFAKHU4UC6EQjRx6BAgBEAU&url=https://my-fly.ru/blog/latest?desktop=1&page=52&psig=AOvVaw1Mr3fcNBDUOVgVwxLo8lgB&ust=1541109078622072

https://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjq-9bf1bHeAhWIEVAKHerlARIQjRx6BAgBEAU&url=https://nieuws.org/2017/08/vermoeide-jongen-en-koe-vallen-slaap-en-winnen-internet/&psig=AOvVaw3d2QpnMhF1J30E2zGSbSr9&ust=1541109320890352

https://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjq-9bf1bHeAhWIEVAKHerlARIQjRx6BAgBEAU&url=https://nieuws.org/2017/08/vermoeide-jongen-en-koe-vallen-slaap-en-winnen-internet/&psig=AOvVaw3d2QpnMhF1J30E2zGSbSr9&ust=1541109320890352

https://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjq-9bf1bHeAhWIEVAKHerlARIQjRx6BAgBEAU&url=https://www.desmoinesregister.com/story/news/local/iowa-state-fair/2017/08/14/iowa-state-fair-boy-heifer-photo/564705001/&psig=AOvVaw3d2QpnMhF1J30E2zGSbSr9&ust=1541109320890352

http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=2ahUKEwje3vnI17HeAhVKJ1AKHbkPAeAQjRx6BAgBEAU&url=http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=&url=http://fruintjes.punt.nl/content/2012/05/19e-dag-machu-picchu-hoogtepunt-van-de-reis&psig=AOvVaw0r1x-ve1EEEFvX9TPCOfsD&ust=1541109668715842&psig=AOvVaw0r1x-ve1EEEFvX9TPCOfsD&ust=1541109668715842

Goede slaap:

• In slaap rust en herstel

• Cognitieve functies, mentale veerkracht

Slechte slaap:

• Grotere impact van andere (welvaarts) ziekten, zoals overgewicht, diabetes en hart-en vaatziekten

• Samenhang met psychiatrische stoornissen, mn stemmingsstoornissen


Risico`s van slecht slapen

• Huidige 24/7 maatschappij delft het belang van goede slaap het onderspit

• 1 nacht zonder slaap functioneren als met een alcoholpromillage van 0.08

• Te weinig slaap vermindert het empathisch vermogen, het schakelvermogen, leervermogen en geheugen.

• Een mens kan langer zonder voedsel dan zonder slaap

• Grote impact op de gezondheid, dus de gezondheidszorg



SLECHT SLAPEN

SLECHT FUNCTIONEREN

Niet restauratieve slaap

Fysiek – conditie

Mentaal – geheugen, schakelen, impulscontrole

Metabool – homeostatische/ dynamische processen

zorgparadox

Maar goed dat mensen met een verstandelijke beperking alle kans krijgen te slapen, toch??


Waarom dan:• Ongeveer 30% van de nederlandse bevolking

heeft slaapproblemen

• Bij mensen met een verstandelijke beperking is dit ongeveer 60%

• Bij kinderen met een verstandelijke beperking wordt wel gesproken over 80%

• Bij mensen met EMB 100%?!


Slaap is een hersenactiviteit; geen UIT-stand


Neurologische vaardigheid: rijpen en trainen


Moet elektrofysiologisch rijpen en ontwikkelen

Het toepassen (timing en persisteren) moet geleerd worden

Slaapbehoefte per leeftijd


http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.dokterjohn.be/slapeloosheid.html&ei=mHprVaPqF4T6UuSSgPgK&bvm=bv.94455598,d.d24&psig=AFQjCNF1Be1ntXcn7__ix2x5mJTlshdWTQ&ust=1433193439862210


Opbouw van slaap

slaapfases

• Non REM : lichte slaap: overgang

• Non REM : diepe slaap: lichamelijk herstel

• REM: waarschijnlijk prikkelverwerking

• Verhouding van fases verandert met lft


slaapfases per leeftijd


Non REM slaap

• Merendeel in de eerste helft van de nacht

• Lichamelijk herstel

• Afname pols, bloeddruk en ademhaling

• Piekproductie groeihormoon en celdeling

• Stimulatie immuunsysteem


REM slaap

• Merendeel in tweede helft van de nacht

• Verwerken van ervaringen van de dag ervoor

• Angst, prikkelbaarheid en concentratieproblemen kunnen ontstaan bij tekort aan REM slaap



behoefte slaap

diepte

duur

activiteiten

wakker

Slaapsysteem

Duur en opbouw van de slaap wordt per dag bepaald door:

• Biologisch systeemCircadiaan ritme, intern, robuust.

Adaptief systeem.

• EvenwichtssysteemResponsief systeem


Biologisch ritme


Biologische component• Genetisch bepaald

• Melatonine belangrijke marker


Evenwichtssysteem


Terug naar zorgparadox:

• Lang in bed ≠ niet lang slapen!

• Lang slapen ≠ niet goed slapen!

• Weinig slaapdruk + lang in bed = slechte kwaliteit slaap

• Conclusie: zorgafhankelijke mensen hebben een chronische slaapdeprivatie!


• Hoe kun je deze systemen vertalen naar de dagelijkse praktijk?


De hersenen zijn het orkest

slaap is de symfonieDichterbij 29-11-2018

Het orkest moet goed geleid worden SlaapregulatieHet orkest moet mee willen doen SlaapdrukHet moet op hetzelfde moment klaar zitten Slaapbereidheid

http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwj2rIvWvLHPAhXM1hoKHcbyAfEQjRwIBw&url=http://mkrf.ru/press-center/news/ministerstvo/obedinennyy-orkestr-myunkhenskoy-filarmonii-i-mariinskogo-teatra-pod-upravleniem&bvm=bv.134052249,d.ZGg&psig=AFQjCNEZguIZsqCm_FnOV3T3anWAWqgWIA&ust=1475131876511018

Slaapregulatie

Dirigent


Slaapregulatie

• Niveau van orkest en dirigent (PFC)

• Gaat over ritme in lichaam en omgeving

• Wordt lastiger met leeftijd en bijkomende aandoeningen

• Alle signalen moeten passen (zeitgebers)


Regulatie = dirigeren van een orkest

Een goede dirigent : zeitgebersGoed orkest: aanleg

Zeitgebers: • Licht : slechte visus, hogere leeftijd, dementie.• Eten en drinken• Activiteiten• Temperatuur : omgeving, lichaamstemperatuur• Cognitie, inzicht in de tijd • Houding• Verwijzers (muziek!)


SCN

PFC: slaapregulatie


Pijler 2: slaapdruk


Slaapdruk = noodzaak tot slapen

• Alleen slaap als er behoefte is

• Geen enkele kunstmatige manier tot echte slaap

• Slaapdruk voor hele orkest

• Alle ervaringen vullen de emmer: door dutjes druppelt hij leeg


• De tijd in bed moet zo dicht mogelijk de slaapbehoefte benaderen. (lft!)

• Dutjes langer dan 30 min of na 15u `s middags gaan van de slaapbehoefte in de nacht afNB. moeilijk wakker na dutje: te LANG geslapen!


• Vooral de hoeveelheid diepe slaap bepaalt welbevinden

• Diepe slaap volgt vooral op lichamelijke activiteit

• Chronisch tekort aan diepe slaap relatie met stemmingsstoornissen

• Tekort aan REM slaap mogelijk relatie met prikkelverwerkingsmoeilijkheden


Pijler 3: slaapbereidheid


• Er zijn meer neurologische systemen die de alertheid bevorderen, dan de slaap

• Deze systemen moeten ‘uitgezet’ worden, voordat het slaapsysteem ‘aangezet’ kan


slaapbereidheid

Bevorderend:• “moe, maar voldaan”• Veilige, comfortabele omgeving, prettige

associaties• Correcte, evt expliciete zeitgebers, incl ritueel• Comfort, warme voeten

Belemmerend:• Onvoldoende behoefte aan slaap• Stress, frustratie, verveling, onduidelijkheid • Verminderde impact zeitgebers


• Ingewikkelde overgang van waak naar slaap

• Lichaam en geest moeten klaar zijn op hetzelfde moment:rustig hoofd, moe lichaam, comfort en veiligheid, warme voeten ten tijde van melatoninestijging.

• In de loop van de nacht steeds lastiger


Vragen?


PAUZE

• Ga naar www.menti.com

• Type de code 909806 in

• Vul de woorden in waar u aan denkt bij:

“slapen bij Dichterbij”


http://www.menti.com/

Slaapgeneeskunde VG

Fysiologie van de slaap:kenmerkend onderdeel van de VG zorg:

- beperking van mogelijkheden en vaardigheden- verwevenheid met omgeving- multifactorieel: fysiologie, psychologie, somatiek, pedagogieken psychiatrie


Slaap in de directe zorg:

• ?….

• Weinig ondersteunings- of zorgplannen beschrijven de ondersteuningsvraag 24/7. Het nachtzorgplan gaat over interventies.

• Akoestische bewaking, enkeling visueel


Slaap bij VB

• Externe omstandigheden zijn minder gunstig

• Meer comorbiditeit

• Opgeteld bij het feit dat de slaap kwetsbaarder is in aanleg


Externe omstandigheden

• Afhankelijkheid voor ADL en activiteiten

• Lawaaiige omgeving

• Intimiderende huisgenoten

• enz

Klachten in de nacht


Meer comorbiditeit

• Klachten aspecifiek

• Vaker voorkomende aandoeningen

• Lastiger te behandelen

Klachten in de nacht


Kwetsbare slaap

• Fysiologie is een complex systeem

• Dagelijkse regulatie is een hogere hersenfunctie

Bij mensen met VB per definitie bedreigd


Minder robuuste fysiologie

• Slaapbehoefte neemt AF met lft

• Meer verstoringen in fysiologie:*regulatie: minder effect zeitgebers*moeilijker slaapdruk opbouwen*slaapbereidheid: biol. minder, psych. minder

• Verzamelterm; slapeloosheid


Slaapbehoefte neemt AF met lft



Gemiddelde TST → 07:46:23Gemiddelde TIB → 10:20:47


Gemiddelde slaapefficiënte → 74,67%


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

slaapkwaliteit tov slaapduur

ouderen volwassenen kinderen

Slaa

pkw

alit

eit

Slaapduur in uren


• Slaapbehoefte neemt AF met lft

• Meer verstoringen in fysiologie:*regulatie: minder effect zeitgebers*moeilijker slaapdruk opbouwen*slaapbereidheid: biol. minder, psych. minder

• Verzamelterm; slapeloosheid



SLAAPFYSIOLOGIE

EXTERNE

FACTOREN

SOMATISCHE

FACTOREN

PSYCHISCHE

FACTOREN

GELUIDTEMPERATUUR

COMFORT

BEDTIJDEN!ZEITGEBERS

STRESSANGST

ONVEILIG GEVOEL

COGNITIESOC. EMO FUNCT.

PIJNBENAUWDHEID

MEDICATIE!SCOLIOSE

HARTFALENCOPD

EPILEPSIE

VEROUDERING


• Slaapbehoefte neemt AF met lftMeer verstoringen in fysiologie:*regulatie: minder effect zeitgebers*moeilijker slaapdruk opbouwen*slaapbereidheid: biol. minder, psych. minder

• Verzamelterm; slapeloosheid= te weinig GOEDE slaap


slaapverstoorders

• omgevingsfactoren

• Neurofysiologisch

• Psychologisch/ psychiatrisch

• Ademhalingsstoornissen

• Motorische problemen

• Somatische aandoeningen

• Medicatie

• Syndromen: Down, Rett, SM, PW, Angelman, Fra(X), WB, Tub. Scl.


Neurofysiologisch

• regulatie (stress!, visus, dementie)

• Epilepsieverstoring slaapregulatie

• Parasomniedissociatie slaapfenomen

• Narcolepsiedissociatie slaap-waakfenomenen


Psychologisch/ psychiatrisch

• Sensorische integratie

• Prikkelverwerking

• Trauma`s

• Stress


Slaap en overprikkeling

8 10 12 14 16 18 20 22 24 2 4 6 8

Slaperigheid

Prikkelopbouw

Dia: Sigrid PillenDichterbij 29-11-2018

Slaap en overprikkeling

8 10 12 14 16 18 20 22 24 2 4 6 8

Slaperigheid

Prikkelgevoelige mensen


Ademhalingsstoornissen

• OSAS: Obstructiefhypotonie, afwijkende anatomie KNO, obesitas, hartfalen, medicatie

• CSAS: Centraalhersenstamproblemen ( EMB, Rett), metabole problemen, longziekten, hartfalen, medicatie


Motorische problemen

• RLS: Restless legs: genetische predispositie, ijzergebrek, medicatie (SSRI`s!)subjectieve diagnose

• PLMD: Periodic limb movement disorder: reeksen van schoppende bewegingen, die de slaap verstoren. Mogelijke bijwerking medicatie

• Onderscheid nachtelijke epilepsie en parasomnie soms lastig


Somatische aandoeningen:

• Tractus digestivusmaagzuur, obstipatie, honger, dumping

• Hartfalenademhaling, metabolisme

• COPD metabolisme

• Scolioseverminderde ventilatie in slaap

• Pijncontracturen, huid, comorbiditeit


Medicatie

• Veel medicatie kan slaapproblemen veroorzaken of verergeren

• Veel medicatie kan symptomen veroorzaken die lijken op symptomen van slaapproblemen


Syndromen

Bij genetische afwijkingen: theoretisch meer problemen, groepen nog te klein voor prevalenties.

• S v Down: nauw KNO gebied, hypotonie• S v Smith Magenis: omgekeerd melatonineritme• S v Prader Willi: CSAS, OSAS• S v Angelman: afwijkend melatoninemetabolisme• S v Rett: CSAS d afwijkende ademhaling, epilepsie• O.a.: S v Williams Beuren, tubereuze sclerose


Wat kun je er aan doen?

Slaap is de optelsom van de dag!

Voor de individuele client:

Zorgen voor goede voorwaarden voor een goede slaap; de 3 pijlers

• Bevorderende factoren toevoegen

• Belemmerende factoren weghalen


structuur, regelmaat, voorspelbaarheid

24 uurs begeleiding:- passende zeitgebers- herkenbare handelingsscenario`s- voldoende, gevarieerde activiteit overdag - directe hulp en nabijheid van sensitieve en responsieve begeleiders- de bedtijden vs slaapbehoefte: max 2x 30min


gegeneraliseerde stress

• Psychische stressmiscommunicatie, desorientatie

• Psychiatrische stressdwangen, ASS, angststoornis

• Biologische stresspijn, infecties, honger, spierspanning, wonden


Voor de organisatie:

• Slaapzorg een plaats geven binnen de basiszorg

• Infrastructuur binnen de organisatie vormgeven:- inhoudelijk- organisatorisch

• Innovatie en inspiratie; verwerk de ervaringen

• Bij aanhoudende problemen; onderzoek en advies slaapcentrum overwegenop clientniveau of structureel


Slaapcentrum SEIN/ Kempenhaeghe

• Verwijzing: kwaliteit van slaap, slaapziekten?

• Vragenlijsten, actigrafie

• Polysomnografie( klinisch of ambulant)

• Behandeling slaapaandoening of terugverwijzing


Samengevat:

Goed slapen is nodig voor goed functioneren

Daarmee is slapen dus een basisbehoefte, net als voeding

Ondersteuningsbehoefte is 24/7

Expliciet vormgeven, maatwerk

Complex geheel; maar elk onderdeel draagt bij aan het resultaat


Gezonde slaap is:

• Slaapregulatie; voelbaar ritme

• Slaapdruk; de noodzaak om te slapen

• Slaapbereidheid; de vaardigheid om te gaan slapen

Gezonde slaapzorg is:

• Bewust vormgeven van deze voorwaarden

• Basiszorg!



Moe, maar voldaan

Type de code 926331 in Vul de woorden in waar u aan denkt ... · hypotonie, afwijkende anatomie...

Documents

Transcript of Type de code 926331 in Vul de woorden in waar u aan denkt ... · hypotonie, afwijkende anatomie...