Obstipatie

Diagnostiek; Anamnese

• Defecatie– Frequentie, tijdstip, consistentie, hoeveelheid, bloed/slijm, tenesmi,

loze aandrang, duur, persen

• Incontinentie?• Mictieklachten?• Andere buikklachten

– Anorexie, vol gevoel/opgezette buik, misselijkheid/braken, flatulentie

• Innamme vocht/vezels

Diagnostiek; Anamnese

• Omstandigheden defecatie• Neurologische symptomen• Medicatie• Stadium en uitbreiding ziekte; behandelingen

Diagnostiek; LO

• Onderzoek buik• Inspectie anus/rectaal toucher• Neurologisch onderzoek op indicatie

Diagnostiek; aanvullend OZ

• Zelden nodig• Bij vermoeden op hypok, hypercalc of hypoth • X-BOZ bij twijfel obstipatie of ileus• Extra onderzoek bij

– Verdenking obstrucite

– Verdenking compressie ruggenmerg

Beleid; preventie

Beleid; preventie

• Doel: onlasting zacht en gemakkelijk; def 1-2• Gunstige sanitaire omgeving

– Zelf naar toilet

– Bij drang gelegenheid, privacy, rust

– Steun voeten

– Goede ventilatie

Beleid; preventie

• Voldoende drinken • Vezelrijk dieet/regelmatig voedingspatroon• Lichaamsbeweging• Overweeg massage

Beleid; preventie

• Preventief laxantia bij• Opioiden

• > 2 – Bedlegerig

– Uitputting

– Onvoldoende intake

– Congnitieve dysfunctie

– Anticholinergica

– Parkinson/neurologisch uitval

– hypercalciemie

– partiele obstructie

Beleid; behandeling oorzaak

• Chirurgie/stent bij obstructie• Chemotherapie (ovarium/colon)• Corticosteroiden/Rt bij ruggemergcompresie• Toediening vocht• Correctie hypokaliemie/hypercalciemie/hypoth• Aanpassen medicatie• Behandeling lokale rectale/anale problematiek

Beleid; niet medicamenteus

• Zie preventief

Beleid; medicamenteus

Beleid; medicamenteus

• Verschil gebruiksgemak en effect per patient

• Voorkeur p.o

• Regelmatig, niet intermitterend

Beleid; medicamenteus

• Indeling laxantia– Osmotisch

– Volumevergrotend

– Contactlaxantia

– Emollientia

– Glijmiddelen (obsoleet)

Osmotisch

• Slecht resorbeerbaar• Via osmose relatief veel water in darm• Macrogol/elektrolyten= klean-prep®; movicolon®

• Effectiever en verdraaglijker dan lactulose (benigne)

• Keus 1 bij harde def

• Magnesium(hydr)oxide• MgO = MgHO

• Grootte tabletten soms bezwaar

• Niet bij ernstige NF#

Osmotisch

• Lactulose/Lactitol• Afbraak tot methaan/kooldioxide en water -> gasvorming

• Smaakt vies

• Vloeibaar

• Natriumfosfaat • Klysma

• Colonlavage (phosphoral®)

Volumevergrotend

• Moeilijk afbreekbaar polysacchariden• Houdt water vast en zwelt op (spons)• Niet bij

• Fecale impactie

• Te weinig vocht (anders juist extra obstiperend)

• Adhesies/stenosen (vg buikoperaties)

• Psyllium (volcolon®, metamucil®)

Contactlaxantia

• Bevordert peristaltiek door prikkeling• Toevoegen bij onvoldoende effect• Eerste keus bij zachte ontlasting• Kan buikkrampen geven• Sennosiden A+B = x-praep®

• Vloeibaar; kan 1 op 1 met lactulose (ev met appelsap/choc.)

• Bisacodyl= dulcolax®

Emollientia

• Verhogen watergehalte feces• Door oppervlakte-spanningsverlagende eigenschappen• Natriumaurylsulfoacetaat/Natriumdocusaat

• Gebruikt als klysma

Klysma’s

• Microklysma mn bij vol rectum• Bij onvoldoende effect/fecale impactie

natriumfosfaatklysma• Hoogopgaand klysma = klysma met rectumcanule

Opioiden

• Standaard laxans• Macrogol/electrolyten eerste keus • Minder obstipatie bij fentanyl• Ev methylonaltrexon = perifere opioidantagonist

– 48-62% def < 4 uur

Stappenplan

• Fecale impactie 1. -Klysma

-Macrogol/electrolyten tot 8 dd (max 3 dgn)

-Manuele verwijdering

2. Hierna pas orale laxantia

NB definite fecale impactie: ontlasting in dikke darm zo dik en hard dat spontaan lozen niet meer mogelijk is

Stappenplan

Bij harde def1. Monotherapie macrogol/electrolyten 1-2 dd

of Magnesium 3 dd

(ev lactulose/lactitol)

2. Onvoldoende effect:

-bisacodyl 5-10 mg a.n of 10-20 mg rect s ochtends

-sennosiden 1 dd 10-20 ml

Stappenplan

• Bij zachte def

bisacodyl of sennosiden