FHV2009 / Cxx54 9+10 / Anatomie & Fysiologie -Tractus digestivus 2 1 Tractus digestivus 2 Mond en...

FHV2009 / Cxx54 9+10 / Anatomie & Fysiologie -Tractus digestivus 2 1

Tractus digestivus 2Mond en verder


Bouw– Cavum oris (mondholte)


Spijsverteringsstelsel

• bestaat uit:– cavitas oris (mondholte)– os (mond) met lingua (tong) en speekselklieren– farynx (keelholte) met epiglottis (strotklepje)– oesophagus (slokdarm)– gaster (maag)– dunne darm (duodenum, jejunum, ileum)– colon (dikke darm)– anus


Functie van de mond• Mond

– Proeven– Kauwen– Verdelen in brokken

• Speeksel circa 1,5 liter per dag– Smeren– Spoelen– Verteren


Mond - kauwen

• Mechanisch verkleinen• Vermengen met speeksel

– Transport naar slokdarm vergemakkelijken

• Gebit– Afsnijden / vermalen is samenwerking met tong,

wangspieren en lippen

• Kauwen is reflexactiviteit; aanwezigheid van voedsel prikkelt tast en smaaksensoren (kauwreflexcentrum) ->kauwen(staat ook wel onder invloed van de wil)


Mond - speekselsecretie

• Regulatie via CZS

• Parasympatische stimulatie

• Reflectoir bepaald door onder andere ruiken van, zien van of lezen over eten of kauwen

• Ook conditionering (Pavlov reactie, bel hond)


Slikken• Reflectoir wanneer voedsel of vocht achter

in de mond komt gaat als volgt:– Eerst punt tong tegen harde verhemelte – Rest tong achteren waardoor voedsel ->– Weke verhemelte met huig neusholte dicht– Door beweging tong strottenklepje en -> dus

voorliggende luchtpijp dicht– Dan peristaltiek keelholte verder transport

Verslikken is te laat sluiten strottenklepje


Luchtweg kruising met voedselweg

A = bij inademen B = bij slikken C = bij verslikken1 = neusholte 2 = huig 3 = tong4 = strotklepje 5 = wervelkolom 6 = luchtpijp 7 = slokdarm 8 = voedselbrok 9 = voedsel in ‘verkeerde’ keelgat


Keelholte en slokdarm• farynx (keelholte) is holte/buis achter neus

en mondholte gaat over in slokdarm

• nasofarynx (neus-keelholte) achter neusholte tot einde huig

• orofarynx (mond-keelholte) achter de mondholte tot strotklepje

• laryngofarynx (strottenhoofd-keelholte) achter de opening naar het strottenhoofd

• Slokdarm begint dus feitenlijk na luchtpijp


Transport naar de maag

• Ingewikkeld mechanisme dat bestaat uit 3 delen:

• Orale deel:– Spijsbrok wordt verplaatst van mond- naar

keelholte

• Faryngeale deel:– Verplaatsing van keel naar slokdarm

• Oesofageale deel:– Verplaatsing van slokdarm naar maag


Oesophagus (Slokdarm)• Transporteren van

voedsel naar de maag d.m.v. peristaltische bewegingen.


Oesophagus (slokdarm)• 25-30 cm lange gespierde buis.• Verbind keelholte met de maag• ligt achter luchtpijp en voor wervelkolom• passeert diafragma (middenrif)• mondt 3 cm onder diafragma in de maag uit• 4 vernauwingen, net achter strottenhoofd,

kruising aorta, kruising hoofdbronchus, en passeren diafragma


Opbouw en peristaltiek


Functies oesophagusPeristaltiek = voortbewegen voedsel naar maag

wand bestaat uit: (nr, zie tekening vorige dia)

– slijmvlies (tunica mucosa) sterk geplooid (1,2)– bindweefsel (tela submucosa) bloedvaten en zenuwen

(3,4)– twee spierlagen kring en lengte (tunica muscularis) (5,6)– laag bindweefsel (adventitia) verbinding met omliggende

weefsels

• Deels beïnvloedbaar bovenste deel willekeurig• Anti-peristaltiek is braken, mede door krachtige

samentrekking middenrif


Gaster (maag)

Ventriculus = gaster = maag


Maag

• leeg ongeveer een vuist groot met een inhoud 375 ml

• gevulde maag ongeveer 30 cm lang, 1500 ml

• ligging onder het diafragma, naast aorta


Maag functie• Tijdelijke opslag, bewaren van voedsel• Chemische vertering, afscheiding maagsap (HCl)• Mechanische afbraak, kneden en mengen voedsel• Eliminatie van micro-organismen, bacteriedodend• Beperkte absorptie (water, alcohol en in vet

oplosbare stoffen) • Productie van intrinsic factor• Uitscheiding van gastrine (hormoon)• Regulering van het transport richting dunne darm,

het doorgeven van een aangepaste hoeveelheid


Gastrische fase; chemische vertering

• Voortzetting vertering koolhydraten o.i.v. speekselamylase tot dit onwerkzaam wordt door maagzuur (HCl).

• Maagsap 1,5 tot 2 l/d

• bevat pepsine -> eiwitsplitsend.– Breekt lange eiwitketens in

brokstukken (peptiden)

• Maagwand zelf wordt tegen HCl beschermd door een slijmlaag.


Gastrische fase; Tijdelijke opslag

• Vloeibare voedsel (water, koffie) verlaat de maag binnen enkele minuten, ook al is de maag gevuld, soort gootje in de maag

• Na normale maaltijd is de maag na ca. 3 uur leeg, na een vetrijke maaltijd duurt dit ca. 4 tot 5 uur, aangezien het neutraliseren van de zuurgraad van de vetzuren langer duurt


Ontlediging van de maag

• maagmond (cardia) sluit na elke hap

• pylorus (maagportier) is een krachtige circulaire sluitspier die reflectoir geregeld wordt via de pylorusreflex

• pylorusreflex reageert op zuurgraad van de duodenum twaalfvingerige darm


Maagsap afscheiding

• sympathicus remt de sap secretie en de peristaltiek door bijvoorbeeld slecht humeur, pijn, ergernis

• hormonale afscheiding van met name gastrine (uit het bloed) onder invloed van vlees of vleesextracten

• gastrine wordt vrijgemaakt door acetylcholine, neurotransmitter ook van nervus vagus!


Vervolg; Mechanische afbraak

• Lege maag vertoont een geringe activiteit – Peristaltische golven– Frequentie ca. 3 / minuut

• Is de maag langere tijd leeg– Toename van frequentie en kracht van deze

golven (knorrende maag)

• Voedsel stapelt zich in lagen op• Verdwijnen van de ‘hongercontracties’• Peristaltische contracties zijn gering


Gastrische fase; Gastrine

• Door maagvulling scheiden klieren in het antrum (maagholte, middendeel van de maag) het hormoon gastrine uit.

• Via bloedbaan -> stimulatie van productie van maagsap.– Met name bouillon en

eiwitverteringsprodukten prikkelen sterk.

• Activatie van de maagmotoriek.


Pancreas15 cm lang en 5 cm breed


Functies pancreasEndocriene als exocriene functie– Endocrien; eilandjes van Langerhans

• 2 hormonen; insuline en glucagon, beide hormonen t.b.v. suikerstofwisseling

– Exocrien; grootste deel bestaat uit trosvormige klieren, met afvoergang.


Functies pancreas exocrien

• Pancreas secreet (1 l/d)– water en slijm– Amylase (zetmeel -> maltose)– Proteïnasen o.a. trypsinogeen -> in de darm

-> enterokinase -> trypsine (eiwitsplitsing)– Lipase (vetsplitsing)

– NaHCO3 (natriumbicarbonaat Na+HCO3) pH circa 8-9 voor neutraliseren van zure chymus en prikkel tot openen pylorus.


Gal en galzouten

• Circa 750 ml/d• Functie is het

emulgeren van vet

• Tekort aan galzouten -> weinig tot geen absorptie van vetten

• Worden in de lever gevormd

• Bestaan uit billirubine en galzouten


cyclus waarbij stoffen via resorptie in de darmen via het bloed vena portae (poortader)

naar de lever gaan, zodat ze opnieuw gebruikt kunnen worden

Slechts klein gedeelte wordt uitgescheiden

resorptie 95%

faeces

galzure zouten

lever

vena portae

darm

gal

galzure zouten

galzure zouten

enterohepatische

kringloop

enterohepatische kringloop

FHV2009 / Cxx54 9+10 / Anatomie & Fysiologie -Tractus digestivus 2 1 Tractus digestivus 2 Mond en...

Documents

Transcript of FHV2009 / Cxx54 9+10 / Anatomie & Fysiologie -Tractus digestivus 2 1 Tractus digestivus 2 Mond en...