Tien redenen om optimistisch te zijn (Lezing PT Jones, VMx, Gent, 9 juni 2016)

Transitie naar “low-carbon, circular

economy”: 10 redenen voor optimisme

Dr. Ir. Peter Tom Jones (IOF Onderzoeksmanager SIM² KU Leuven & Voorzitter i-Cleantech

Vlaanderen vzw)

9-6-2016, Gent, VMx studiedag '20 jaar VMx‘

Transitie van de fossiele, lineaire economie naar een

klimaatvriendelijke, circulaire economie

Figuur: VITO

9/06/2016 Jones/VmX 2

9/06/2016 Jones/VmX 3

Climate change, the mother of all problems

Eerst het slechte nieuws:

Over het Rockstromdiagram en het

klimaatprobleem

9/06/2016 Jones/VmX 4

Planetaire

grenzen

worden

doorboord

Verdwijnen van habitat

Invasieve soorten

Opwarming aarde

…

Bron: WWF bewerking van J.

Rockström et al., Nature, 461, 2009

9/06/2016 Jones/VmX 5

De geobserveerde temperatuurstijging (atmosfeer, links en oceanen, rechts-onder)

Bron: IPCC, AR5, WGI

9/06/2016 Jones/VmX 6

Nieuwe temperatuurrecords

9/06/2016 Jones/VmX 7

Met 2015 nog warmer (+1°C)

9/06/2016 Jones/VmX 8

En weer nieuwe records in 2016

9/06/2016 Jones/VmX 9

400 ppm grens nu ook bereikt in

Zuidelijke Hemisfeer

(15 miljoen jaar geleden – 3-6 °C warmer dan nu)

Met gevolgen die zich steeds extremer

voordoen…

Exhibit 1: Bosbranden in Alberta,

Canada

Exhibit 2: Bleken koraalriffen

Great Barrier Reef

9/06/2016 Jones/VmX 10

Zonder (extra) klimaatbeleid neemt temperatuur met

3,7 tot zelfs 4,8°C toe tegen 2100

Grens voor “gevaarlijke

klimaatveranderingen”

11

Welkom in het Antropoceen

9/06/2016 Jones/VmX 12

Klimaatbeleid vereist drastische reducties –

hoe langer wordt gewacht, hoe duurder

Bron: IPCC, AR5, WGIII

9/06/2016 Jones/VmX 13

Climate change, the mother of all problems

Naar het goede nieuws:

De transitiepaden zijn gekend, realistisch en

worden vandaag volop bewandeld

9/06/2016 Jones/VmX 14

Roadmap2050.eu9/06/2016 Jones/VmX 15

Systeemtechnologische innovatie en nieuwe

business modellen

Energietransitie – Low-

carbon

• Energie-efficiëntie

• Hernieuwbare energie

• (Super)Smart Grids

Materialentransitie -

Circular

• Slim sluiten

• EcoDesign (LCA)

• Verbruikers gebruikers

9/06/2016 Jones/VmX 16


business modellen


carbon





Circular

• Slim sluiten

• EcoDesign (LCA)


9/06/2016 Jones/VmX 17


business modellen


carbon





Circular

• Slim sluiten

• EcoDesign (LCA)


9/06/2016 Jones/VmX 18

10 redenen om

optimistisch te zijn

1. (Energiegerelateerde) CO2 emissies stabiliseren

voor het eerst wereldwijd… (Data: IEA, 2016)

9/06/2016 Jones/VmX 19

1

2. Cleantech transitie in China gaat sneller

dan vooropgesteld in eigen doelstellingen

9/06/2016 Jones/VmX 20

2



9/06/2016 Jones/VmX 21

• Theorie:

o Laatste vijfjarenplan China – reductie van CO2 uitstoot zowel op het

vlak van koolstofintensiteit als via absolute cap

o INDC China in Parijs 2015: Piek in CO2 emissies in 2030

• Realiteit (cijfers 2015):

o Steenkoolconsumptie: - 3,7%

o Energie-intensiteit: - 5,6%

o Steenkoolimport: - 30%

o Zonne-energie (op net aangesloten): + 74%

o Windenergie (op net aangesloten): + 33%

o J. Legget: “It looks as though total CO2 emissions may have

peaked in 2014, fully 16 years ahead of the national 2030 target”

2



9/06/2016 Jones/VmX 22

2



9/06/2016 Jones/VmX 23

2

3. Klimaatbeleid dubbelsporig succes

9/06/2016 Jones/VmX 24

• “…limit planetary warming to well

below 2 °C, urging nations to

pursue an even stricter target, 1.5

°C”

• “Countries will assess their

progress towards reducing

emissions in 2018, and must

revisit their climate pledges every

five years, beginning in 2020”

• “The agreement creates a

transparent system for measuring,

reporting and verifying emissions”

3

Wat is er afgesproken in Parijs?

9/06/2016 Jones/VmX 25

3

Naar 2,7°C met huidige afspraken van Parijs

(t.o.v. 4+ °C met BAU)

Grens voor “gevaarlijke

klimaatveranderingen”

Temperatuurstijging indien

beloftes van INDC’s

worden nagekomen

26

3

Stevige hoop op een versneld in werking

treden

9/06/2016 Jones/VmX 27

3

Parijs is gebaseerd op aanpak van bottom-up

klimaatbeleid

9/06/2016 Jones/VmX 28

UNFCCC Proces COP(1-21) (post-)Kyoto...

Bottom-up proces: gemeenten, steden,

provincies, bedrijven nemen het voortouw...

Heel moeilijk...

Én

én Hoopgevend… Lokale

overheden sneller pro-actief

3

Steden gaan voorop in de strijd tegen de

klimaatveranderingen

Bron: J. Dirix, W.

Peeters, J. Eyckmans,

P.T. Jones, S. Sterckx,

Climate Policy, 2013

9/06/2016 Jones/VmX 29

3

• 6,635 Burgemeesters & 211 miljoen inwoners (status 21-

4-2016)

• > 20% reductie CO2 emissies tegen 2020

• 40% reductie CO2 emissies tegen 2030

EU Burgemeestersconvenant http://www.covenantofmayors.eu/index_en.html

9/06/2016 Jones/VmX 30

3

4. Disinvestment-beweging wint heel snel aan

invloed

9/06/2016 Jones/VmX 31

Om de opwarming te beperken tot maximum 2°C moet de hoofdmoot van de fossiele

grondstofvoorraden (steenkool, aardolie, gas) in de grond blijven

4

Overzicht

Image: carbonvisuals.com

Source: Mark Campanale &

Jeremy Leggett, 2012,

Unburnable Carbon: Are the

world’s financial markets

carrying a carbon bubble?,

Carbon Tracker Initiative

9/06/2016 Jones/VmX 32

Pensioenfondsen, steden, religieuze groepen,

universiteiten, foundations 3 triljoen dollar “divested”

9/06/2016 Jones/VmX 33

4

“Stranded assets”

“Expect a stampede at some point soon” (J. Legget, June 5, 2016)

9/06/2016 Jones/VmX 34

4

Credits image: J. Leggett, Mechelen, 2015)

“Expect a stampede at some point soon”

(J. Legget, June 5, 2016)

9/06/2016 Jones/VmX 35

• Asset Owners Disclosure Project geeft ratings aan

investeringsprojecten m.b.t. klimaatrisico’s:

o A tot AAA: Leaders

o …

o D: Bystanders

o Ungradable: Laggards

4

“Expect a stampede at some point soon” (J. Legget, June 5, 2016)

9/06/2016 Jones/VmX 36

4

5. Fossiele bedrijven gaan failliet… met

steenkoolsector voorop

• Steenkoolbedrijven :

o Peabody Energy, Arch Coal, …

9/06/2016 Jones/VmX 37

5

5. Fossiele bedrijven gaan failliet… met

steenkoolsector voorop

• Steenkoolbedrijven :

o Peabody Energy, Arch Coal, …

• Schaliegas en -oliebedrijven

• Zelfs oliebedrijven doen het

slecht als gevolg van:

o Lage olieprijzen & steeds duurder

wordende ontginning

o Klimaatbeleid

o Afbouw subsidies (cf. G7,

Wereldbank, OESO, etc.)

(hoewel nog te traag!)

9/06/2016 Jones/VmX 38

5

Zelfs Saudi-Arabië bereidt zich voor…

9/06/2016 Jones/VmX 39

6. Hernieuwbare energie breekt helemaal

door (ondanks historisch lage olieprijzen en riante subsidies voor fossiele energie)

9/06/2016 Jones/VmX 40

6



9/06/2016 Jones/VmX 41

6



9/06/2016 Jones/VmX 42

6

Prijs hernieuwbare energie daalt, terwijl

fossiele energie steeds duurder wordt

9/06/2016 Jones/VmX 43

6

Credits images: J. Leggett, Mechelen, 2015)

Nutsbedrijven springen mee op de boot

9/06/2016 Jones/VmX 44

“No one wants to

be running the

next Nokia”

(Lawrence Slade, CEO

Energy UK)

6


Boom in hernieuwbare energie als bron voor

nieuwe jobs – kans op herindustrialisering

9/06/2016 Jones/VmX 45

6

Jobs in de energiesector: cleantech versus

fossiel

[Bron:

McKinsey 2012]

9/06/2016 Jones/VmX 46

6

Influx hernieuwbare energie op te vangen

door HVDC transmissie

9/06/2016 Jones/VmX 47

6

Nature, 2016)

Influx hernieuwbare energie op te vangen

door energie-opslag, smart grids en DSM

9/06/2016 Jones/VmX 48

50% van nieuwe (kleine)

fotovoltaïsche installaties

in Duitsland met energie-

opslag uitgerust

6


Permanent verlies aan middelen i.p.v.

middelen in eigen regio te houden

Güssing Renewable Energy (AT): ‘money stays in the region and the air clean’ [www.gussingrenewable.com]

9/06/2016 Jones/VmX 49

6

7. Elektrificatie van transport is niet meer

tegen te houden

9/06/2016 Jones/VmX 50

7

• Financial Times: “Europe’s focus on diesel may have

driven its car industry up a technological dead end”

• Verkoop van EVs steeg (wereldwijd) met 60% in 2015 (cf.

verkoop PV-installaties in zelfde jaar steeg met 50%)


tegen te houden

9/06/2016 Jones/VmX 51

7


tegen te houden

9/06/2016 Jones/VmX 52

7


8. Circulaire economie in volle opgang

9/06/2016 Jones/VmX 53

8

Ellen McArthur Foundation

McKinsey

8. Circulaire economie in volle opgang

9/06/2016 Jones/VmX 54

8

Triple win (K. Vella – EC DG ENV):

• Minder CO2 emissies

• Jobcreatie

• Besparingen voor bedrijven

9. Urban en landfill mining breken door

9/06/2016 Jones/VmX 55

Jones & Binnemans, 2015

9

Stadsmijnbouw (bv. Edele metalen recycling

in Umicore)

9/06/2016 Jones/VmX 56

9

Enhanced Landfill Mining: Vlaanderen =

koploper – Afval Energie + Materialen

Bron: Knack, 2012

9/06/2016 Jones/VmX 57

9

Eerste Enhanced Landfill Mining R&D project

ooit binnen EU Horizon 2020

9/06/2016 Jones/VmX 58

9

9/06/2016 Jones/VmX 59

9

Breakthrough technologie op komst… beyond

incineration

9/06/2016 Jones/VmX 60

9

10. Nieuwe businessmodellen breken door:

van verbruiken naar (her)gebruiken

9/06/2016 Jones/VmX 61

10

Conclusies

9/06/2016 Jones/VmX 62

Dank voor de aandacht!

9/06/2016 Jones/VmX 63

Tien redenen om optimistisch te zijn (Lezing PT Jones, VMx, Gent, 9 juni 2016)

Environment

Transcript of Tien redenen om optimistisch te zijn (Lezing PT Jones, VMx, Gent, 9 juni 2016)