MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

INGENIEURSMAGAZINE

05-2011

Technologie legt geheimen diepzee bloot

Japan: natuurkracht versus technologie

Ing. Bart Mampaey in Duits DTM-racekampioenschap

Negen stellingen over de ingenieursopleiding

VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgemjaargang 49, nummer 5, mei 2011maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustusafgiftekantoor HASSELT 1- P2A8632

I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw

Stichtend lid CIBIC – www.cibic.be

Lid van Ex-Change vzw – www.ex-change.be

Stichtend lid van European Young Engineers EYE– www.e-y-e.org

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.)

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem

HOOFDREDACTEUR

Ing. Noël Lagast MSc

EINDREDACTIE

Luc Vander Elst

REDACTIERAAD

Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MScIng. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc

REDACTIESECRETARIAAT

Francine Demaret

SECRETARIAAT VIK

Herentalsebaan 643, 2160 WommelgemTel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01Website: www.vik.be - e-mail: ing@vik.beDoorlopend open van 08.30 uur tot 17.00 uur

Voor advertentieruimte of redactionele bijdragen: mail naar redactie@vik.be.

LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN

rek.nr.: 406-0098501-56

€ 62,00voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn;voor geassocieerde leden

€ 34,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden

€ 17,00voor studenten-industrieel ingenieur

€ 79,00voor leden woonachtig in het buitenland

DRUKKERIJ & LAY-OUT

Drukkerij SLEURS nv, OverpeltTel. +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95

Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk.

COVER

Odyssey Marine Exploration in actie © OME

Commentaar

3 I-mag mei 2011

Ingenieurstalent gezocht

Als in jobadvertenties gevraagd wordt naar ‘talent’, wat bedoelt men daar dan juist mee? Je kunt talenthebben of je kunt een talent zijn. We onderkennen intrinsieke eigenschappen van mensen: talent in deabsolute betekenis. Ieder mens heeft zo zijn talenten. Maar iemand is voor een bedrijf pas een talent, alsdat talent bijdraagt aan de strategische doelen van het bedrijf. Iemand die over relatief meer talentenbeschikt, excelleert daarmee alleen in een context waar die talenten nodig zijn.

Prof. dr. Lidewey van der Sluis is hoogleraar strategisch talentmanagement aan de Nyenrode BusinessUniversiteit. Zij doet onderzoek naar talent en uit haar onderzoek blijkt dat aangeboren talent slechtsvoor 10% bepalend is voor de loopbaanontwikkeling. Het karakter, dat grotendeels gevormd werd tijdensde kleuterjaren, bepaalt de ambitie en de motivatie en draagt voor 20% bij aan het succes van de loop-baan. Zelfinzicht en omgevingssensitiviteit hebben een impact van 30% en aanpassingsvermogen teltmee voor 20%. De laatste 20% worden bepaald door dromen, hoop, geloof, geluk en toeval.

Het talentprofiel wordt dus bepaald door karakter, kunde, kennis en het (omgevings)klimaat waarin hetterechtkomt.

Iedereen leest het dagelijks in de pers en hoort het in de media: ingenieur is een knelpuntberoep. Tegelijkblijven 50-plussers ongewild aan de kant staan. Daar ligt een opdracht voor onze bedrijven. In de juistecontext kan en zal ook het talent van 50+-ingenieurs renderen.

Hoe is het gesteld met het aanstormend ingenieurstalent? Het startbaanonderzoek van ie-net toont aandat alle pas afgestudeerden binnen de twee maanden na het begin van hun zoektocht naar werk een con-tract op zak hebben. De loopbaanenquête geeft een zeker jobhopgedrag aan bij de start van de loopbaanen telt vooral weinig ondernemers. De juiste context stimuleert latent talent. De integratie van bedrijfs-stages in het curriculum bereidt de studenten beter voor op hun carrière. De ambities en wensen van destudent kunnen gedurende de opleiding nog veranderen. Een stage tijdens de bachelorstudie in meerde-re werkomgevingen is wenselijk. Zo krijgen studenten beter inzicht in de beroepspraktijk en beter inzichtop de mogelijke rollen die ingenieurs spelen in de verschillende bedrijven.

Om de toekomstige ingenieur zo goed mogelijk voor te bereiden op zijn latere job zou de stage ook moe-ten afgestemd zijn op zijn competenties, ambities en interesses. Een andere doelstelling die zeker aanbelang moet winnen, is dat de ondernemerstalenten van de toekomstige ingenieur moeten worden ont-wikkeld en aangemoedigd. Ondernemerschap moeten we hier in de brede zin zien: enerzijds binnen dejobcontext, maar anderzijds ook als zelfstandig ondernemer.

Het werkveld – en de kmo in het bijzonder – verwacht dat de afstuderende ingenieur zo snel mogelijk,liefst direct, kan ingezet worden. Een gedegen bedrijfservaring tijdens de studies is dan ook een voor-waarde. De industrie betaalt vandaag ook de rekening voor de integratie van de afgestudeerden in hetbedrijf. Onderzocht moet worden hoe de kmo’s bij die regeling beter kunnen worden betrokken en gemo-tiveerd. Een goede communicatie over de toegevoegde waarde van stages voor het bedrijf en een dege-lijke ondersteuning bij de organisatie zijn nodig.

VIK pleit voor een onafhankelijke stageregulator. De toewijzing van de stages gebeurt momenteel teweinig op basis van de competenties van de student. De match tussen stagiair en stageplaats moet zooptimaal mogelijk zijn, want dat geeft een win-winsituatie voor student en bedrijf. De organisatie van destages is complex en moet professioneel worden aangepakt door een onafhankelijke stageregulator. Datinstituut zou kunnen worden uitgebouwd door de ingenieursverenigingen VIK en KVIV, samen met deoverheid en de universiteiten.

Ing. Paul BERTELS MScGedelegeerd bestuurder

Zaterdag 14 mei – KADERDAGDe kaderdag staat open voor alle actieve VIK-vrijwilligers!

De Vlaamse Ingenieurskamer bruist dankzij de inzet van ruim 300 vrijwilligers in de diverse geledingen. Het nationale bestuur wil met zijn vrijwilligers in dialoog treden.

Deel jouw waardevolle mening met anderen! Laat van je horen!

www.vik.be/kaderdag

Inhoud

4I-mag mei 2011

CommentaarIngenieurstalent gezocht.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 03Inhoudstafel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04Japanbijdrage: Natuurkracht versus technologie Brandpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05“Elk scheepswrak is een tijdscapsule”Technologie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Ing. Geert Viaene MSc over ondernemen en netwerken Technologie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Raceteam Bart Mampaey in DTM-Touringcar-kampioenschap Technologie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Ing. Marc Degreef MSc werkt als personal coach Samenleving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Onderwijsinstellingen over de opleiding industrieel ingenieur Samenleving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22In de kijker: FamiliewandelingAfdeling Kempen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26Nieuws van de afdelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27Kaderdag: bepaal mee de toekomst van de VIK! Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Hugo Collumbien: parfumcomponist Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36In memoriam Gerard Manderyck Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39Nieuws van de studiegroepen VIK Studiegroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Functionele veiligheid VIK Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Tijdstudie als innovatiebasis VIK Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Meet- en regeltechniek in de praktijkVIK Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Lean thinking: intro & value stream mapping VIK Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Heating, ventilation and airconditioning VIK Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Cursusagenda mei - juni 2011 VIK Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

De verwoestende krachtvan tsunami’s en superstormen

Simulaties met wiskundige modellengeven aan dat de ergst denkbare superstorm aan de Vlaamse kust – met stormvloedniveau +8 meter TAW –tientallen miljarden euro schade en duizenden slachtoffers kan veroorzaken.

Wat tsunami’s zijn voor de kust van Japan, zijnsuperstormen voor de Vlaamse kust. Het kustnabijeland is laaggelegen met een maaiveld dat meerderemeters lager ligt dan het zeeniveau. Als de waterke-ringen falen, overstroomt het land kilometers verlandinwaarts met materiële schade, menselijkeslachtoffers en ontreddering alom. Het waterbouw-

Natuurkracht versus technologieJapanse tsunami stuurt schokgolf door onze technologisch maatschappij

BRANDPUNT

5 I-mag mei 2011

brandpunt

WOMMELGEM. De tsunami

van 11 maart in Japan beroert nog altijd

de gemoederen. Niet alleen door de omvang

van de catastrofe, maar ook omdat de definitie-

ve gevolgen op dit moment nog niet te overzien zijn.

Niet alleen door de kracht van de tsunami, maar ook

door de afgeleide gevolgen. Begrippen als Fukushima,

Tepco, meltdown en INES-schaal dringen dagelijks

onze huiskamer binnen. Japan raakt ook onze westerse

maatschappij: de uitstap uit kernenergie, het voorzien

van het onvoorzienbare, de beperkingen van onze hoog-

technologische maatschappij en de verwoestende

kracht van losgeslagen natuurelementen. Een bijdrage

in drie hoofdstukken, waarbij we onder meer onze

situatie vergelijken met de Japanse.

kundig ontwerp van de waterkeringenlangs de kustlijn, zoals bijvoorbeeld dezeedijken, is gebaseerd op zowel dekracht van de mogelijke superstormen alsde verwoestende gevolgen van kustover-stromingen. Enkele gelijkenissen en ver-schillen tussen de situatie in Japan en diein Vlaanderen.De typische oorzaak voor het ontstaanvan een tsunami in Japan is een plotsegrootschalige beweging van overlappen-de aardplaten nabij een breuklijn onderwater, een onderzeese aardbeving dus. Derecente tsunami werd veroorzaakt doorzo’n beweging, in enkele minuten tijd,over een afstand van 10 tot 20 meter, ineen zeer groot gebied van 400 bij 150 km,twee keer de oppervlakte van België. Dekracht ervan - 9.0 op de schaal van Richter- maakt van de zeebeving de meest ener-getische die wereldwijd is gemeten is inde laatste 100 jaar. Slechts een miniemefractie van de enorme hoeveelheid vrijge-komen spanningsenergie (~1018 J) werdomgezet in mechanische energie van detsunami (~1010 J). Vanuit het epicentrumverspreidde de vloedgolf zich in alle rich-tingen over de oceaan. De snelheid waar-mee een tsunami zich voortplant is ruw-weg gelijk aan de vierkantswortel van hetproduct g x h (valversnelling g x water-diepte h). De voortplantingssnelheidbedroeg bijvoorbeeld 500 km per uur in hetgebied rondom het epicentrum, waar dezee 2 km diep is. Als de tsunami de kustbereikt, vermindert de voortplantingssnel-heid geleidelijk met de afnemende water-diepte, maar tegelijkertijd neemt de hoog-te van de golf toe. Benaderend geldtwegens energiebehoud dat het product H2

wind zeewater doet opstuwen tegen dekustlijn. Afhankelijk ook van de sterktevan het getij kunnen bij hoog water storm-vloedniveaus bereikt worden die 5 meterhoger zijn dan het gemiddelde zeeniveau.Windgolven met een maximale golfhoogtevan 10 meter, een golflengte van ongeveer100 meter en een voortplantingssnelheidvan rond de 35 km per uur zorgen voor eenoscillerende waterstand rondom hetstormvloedniveau. Het grootste deel vande golfenergie kan worden gedissipeerddoor een hoog en breed strand, vandaarhet nut om via strandsuppletie de kustlijnte voeden met zand. Als de vrijboord vande waterkering te klein is, dan resulteertde resterende golfenergie in overtoppendwater over de kruin met kans op bresvor-ming van de waterkering en grootschaligeoverstroming van de kustvlakte.

Catastrofe

Cijfers over de materiële schade (~100miljard euro) en de tienduizenden dodelij-ke slachtoffers maken de tsunami tot degrootste nationale catastrofe in Japansinds WO II. Simulaties met wiskundigemodellen geven aan dat de ergst denkba-re superstorm aan de Vlaamse kust – metstormvloedniveau +8 meter TAW – tien-tallen miljarden euro schade en duizen-den slachtoffers kan veroorzaken. Aan debasis liggen grootschalige overstromin-gen tot meer dan 10 km landinwaarts engrote risico’s op schade en slachtoffers inde eerste linie gebouwen op de zeedijkenin vele badplaatsen. Versterking van dezwakke schakels in de zeewering kan deoverstromingsrisico’s sterk reduceren.Het is de taak van de waterbouwkundigenom daarvoor slimme ontwerpen aan te rei-ken met een kostprijs die opweegt tegende risicoreductie.

Tekst: Ir. Toon VERWAEST en ir. Tomohiro SUZUKI

6I-mag mei 2011

x c constant blijft (het kwadraat van degolfhoogte H x de voortplantingssnelheidc). Zowat 10 minuten na de beving bereik-te de tsunami de oostkust van Japan alseen enorme golf met een hoogte van 10 tot20 m, een golflengte van meerdere kilome-ters en een voortplantingssnelheid vanrond de 70 km per uur. De vrijboord van debestaande waterkeringen was op veleplaatsen veel kleiner dan de golfhoogte,met grootschalige overstromingen van dekustnabije zone tot gevolg. In de buurt vanSendai, een van de grootste steden van deJapanse oostkust, werd een uitbreidingvan de overstroming waargenomen tot 10km landinwaarts. Bijna alle gebouwendicht bij de kustlijn werden weggespoeld.

Vlaanderen

Een superstorm kan de Vlaamse kustzonebedreigen, als een diepe depressie lang-durig via een krachtige noordwestelijke

Seismische gevoeligheid wereldwijd.

Zelfs aardbevingsbestendig bouwen kan niet alle onheil voorkomen.

BRANDPUNT

De kernreactoren van de centraleFukushima zijn van een ander type dan dereactoren in de Belgische centrales. DeBelgische reactoren zijn ‘pressurizedwater reactors’ (PWR), die vanFukushima zijn ‘boiling water reactors(BWR). Op de Fukushima-site bevindener zich 6 reactoren die sinds de 70’er jarenop het net aangesloten zijn. De oudstereactor was in werking sinds maart 1971en had in februari 2011 tien jaar levens-duurverlenging gekregen.

Op het ogenblik van de aardbeving warende reactoren 1, 2 en 3 in dienst, terwijl 4, 5en 6 in gepland onderhoud waren. BWR1,2 en 3 werden correct automatisch stilge-legd (scram) na de detectie van de groteseismische schok. Door veiligheidsstavenin te brengen wordt de kernsplijtingsreac-tie gestopt, waardoor de reactor in sterkonderkritische toestand wordt gebracht.Bij zo’n scenario wordt ook het reactor -omhulsel afgesloten (containment), waar-door drie barrières in positie wordengebracht om een verspreiding van splijt-stofproducten te voorkomen: splijtstof-stift, primaire kring met reactorvat enomhulsel met primair en secundair con-tainment.

Het belangrijkste aandachtspunt wordtdan de afvoer van de nakomende warmte,afkomstig van het radioactief verval vande splijtingsproducten, met het noodkoel-systeem. Toen de vloedgolf toesloeg, wasdat vermogen - ongeveer 7% van het nomi-nale vermogen direct na de scram - alafgenomen tot grootteorde 1%.

Hoogspanning

Bij de aardbeving is het hoogspannings-net uitgevallen. Bij gebrek aan externestroomtoevoer beginnen de nooddieselshet interne net – en in het bijzonder dekoelpompen – te voeden. Voor zoverbekend, hebben die systemen na de aard-beving correct gefunctioneerd tot de tsu-nami ongeveer een uur later alle dieselsheeft uitgeschakeld. De centrale wasberekend op een mogelijke tsunami van6,5 meter. De uitzonderlijk zware aardbe-ving veroorzaakte in Fukushima een golfvan zeker meer dan 7 meter. Daardoor

De kernreactoren van Fukushima

De centrale was berekend op een mogelijke tsunami van 6,5 meter.De uitzonderlijk zware aardbeving veroorzaakte in Fukushima eengolf van zeker meer dan 7 meter.

dicht zijn. De ophoping van de gebeurte-nissen in de verschillende Fukushima-reactoren wordt volgens de internationaleINES-schaal als even erg beschouwd alshet ongeval van Tsjernobyl in 1986, ook alwas de verspreiding van radioactiviteit uitde Tsjernobyl-reactor groter wegens denucleaire vermogensexcursie.

Het containment moet bij schade aan desplijtstofstiften ongecontroleerde lozin-gen in de vrije atmosfeer beletten. Debeschadiging van de integriteit daarvanzal maar naderhand bekend worden envolgens de directeur-generaal van hetIAEA zal het nog weken tot maandenduren, vooraleer alles onder controle is.

Splijtstofbundels

Een tweede risico vormen de uitgeputte,bestraalde splijtstofbundels. Zij wordenin stockeerbekkens bewaard tot hun ver-valwarmte voldoende is afgenomen voorverdere verwerking. Hoewel hun warmte-afgifte beduidend lager is dan die van desplijtstof in de reactor, is het duidelijk dathet water in de bekkens uiteindelijk zalbeginnen te koken en verdampen, als de

bekkens gedurende meerdere dagen nietworden gekoeld. Dan ontstaat de moge-lijkheid op gelijkaardige gevaren voor deintegriteit van de splijtstofstiften als hier-boven beschreven. In tegenstelling tot dereactorkern in een reactorvat zijn desplijtstofbundels niet omgeven door eengesloten vat. De reactorgebouwen vaneenheden 1, 3 en 4 zijn volgens de IAEA-briefings zwaar beschadigd door dewaterstofexplosies. Ongecontroleerderadioactieve lozingen van de beschadigdesplijtstof in de opslagbekkens worden danmogelijk.

Tekst: Prof. Leo BROEKAERT,prof. Greet JANSSENS-MAENHOUTen Walter VAN HOVE

kwam de centrale terecht in een toestandvan complete black-out: alle elektrischgevoede aggregaten schakelen uit. In datgeval kan elke eenheid nog terugvallen opeen door een stoomturbine aangedrevennoodpomp, gevoed door de restdruk in dereactor, maar die pompen konden onvol-doende koelcapaciteit blijven leveren.

Containment

De watermassa in het reactorvat begintdan te verdampen door de nakomendewarmte van de splijtstofproducten. Dedruk stijgt en wordt, vóór hij gevaarlijkhoog zou worden, via automatische over-drukkleppen afgelaten: de stoom wordtgeïnjecteerd in grote waterbekkens in hetcontainment, waardoor hij condenseert ende druk in het containment onder controlehoudt. Maar als er te veelwater in de reactorverdampt en erwordt geen verswater toegevoegd,dan komt de top vande splijtstofstiftenin de kern mettertijddroog te staan,waardoor hun tem-peratuur sneloploopt. De zirkoni-umhuls rond desplijtstof warmt zeersnel op en het zirko-nium begint bovendienexotherm te reageren met de waterdamp,waarbij waterstof wordt gevormd.Als de waterstof samen met de stoomgeloosd wordt, zal de waterstof niet con-denseren, maar ophopen in het waterbek-ken. Als de druk daar te hoog wordt, komtde waterstof uiteindelijk – via gecontro-leerde lozingen - in het reactorgebouwterecht.

Uit communicatie van het InternationaalAtoomenergie Agentschap (IAEA) blijktdat er zich een waterstofontploffing heeftvoorgedaan in BWR1 en later ook inBWR3 en BWR2. Verder tonen metingenvan de radioactieve isotopen van de splij-tingsproducten cesium en jodium aan datde containments niet meer volledig lek-

7 I-mag mei 2011

Tegen de combinatie zeebeving-tsunami zijn weinig bouwprincipes opgewassen.

BRANDPUNT

De onderbreking van de toevoer van elek-trische energie is voor een moderne, geci-viliseerde maatschappij een van de groot-ste catastrofen die zich kunnen voordoen,als er abstractie gemaakt wordt van aan-slagen of grote natuurrampen. De maat-schappij is extreem kwetsbaar gewordenen elektriciteit is een essentiële levens-ader voor ons industrieel weefsel en voorons dagelijkse leven. Zonder elektriciteitvalt het leven stil en de meeste anderevoorzieningen zijn afhankelijk van elektri-sche energie. Daaruit volgt de dubbelekwetsbaarheidsparadox: • onze moderne maatschappij is zo effi-ciënt dat elke verstoring van haar werking,hoewel zeer onwaarschijnlijk, als extreemverstorend aangevoeld wordt;• elektrische energie vormt de basis vooralle nutsvoorzieningen, zodat het wegval-len ervan nog als veel meer storend aan-gevoeld wordt.

Weer

Zoals de situatie in Japan aantoont, kanhet weer een mogelijke oorzaak zijn vanstroomonderbrekingen. Stormen en orka-nen, aardbevingen, ijsafzetting, sneeuw,maar ook grote hitte kunnen tot proble-men leiden. Die elementen zijn onvoor-spelbaar en vaak onverwacht. Grote hittegeeft vooral problemen bij de productie,zodat vaak wordt overgegaan tot selectie-ve afsluiting van lasten. Er is op dat ogen-blik onvoldoende koelwater om de centra-les op volle vermogen te laten werken.

De mobiliteit zal zeer sterk lijden ondereen stroomonderbreking, zowel mobiliteitdie geen elektrische energie vraagt voorde beweging (auto’s, autobus) als diewaarbij dat wel het geval is (trein, metro,tram). Voor het autoverkeer valt de ‘ver-keersgeleiding' – voor verkeerslichten -onmiddellijk weg en het wordt onmogelijkom te tanken, want pompen in benzinesta-tions werken niet meer.Uiteraard valt de industrie stil, tenzij erter plaatse eigen productie voorhanden is(wkk-installatie met speciale eilandwer-king of gedediceerde noodstroomvoe-ding). Voor kritische subsystemen (pro-cesinformatie, meet- en regelsystemen,informatica, ...) wordt vaak een energie-back-up voorzien om enerzijds veilig tekunnen stoppen en anderzijds correct tekunnen starten.Vanuit veiligheidsmanagementstandpuntis een risicoanalyse vooraf onontbeerlijk.Veiligheid voor brand en explosie dientonderzocht. De beveiliging (security) kaneen probleem vormen.

Black start

Bij elektriciteit is de leveringszekerheidnooit 100% door de aard van het product‘elektriciteit’. Elektriciteit heeft geenopslagmogelijkheid, een beperkte produc-tiereserve en een gelimiteerde transport-capaciteit.Een black-out kan een cascade van zonaleproblemen zijn en is dat ook vaak. Een‘black start’ is niet gemakkelijk. Het is eenlangdurig proces, waarbij centrales éénna één terug online gebracht worden. Voorsommige types, zoals nucleaire centrales,is dat niet altijd eenvoudig, zeker niet alsde heropstart enige tijd op zich laat wach-ten. Tijdens die heropstart en de daarop-volgende stelselmatige verhoging van debelasting is het systeem erg onstabiel enhet is zeker niet denkbeeldig dat het netterug in elkaar stort.Het Europees net is extreem stabiel doorzijn grootte. Het breidt zich nog verder uiten de kans op een globale black-out wordtin principe kleiner. In theorie kan het uit-vallen van twee grote kerncentrales,samen goed voor 3.000 megawatt, zonderprobleem opgevangen worden. Dat is ookal in de praktijk gebleken. Door de mas-sieve installatie van grote hoeveelhedenwindenergie (tot 27.000 megawatt) inDuitsland staat het systeem onder zeergrote druk. Ook de stromen ten gevolgevan internationale contracten belastenhet geheel veel meer en zijn veel mindervoorspelbaar dan vroeger.

Tekst: Ronnie BELMANS

De ‘black-out’ of grote stroompanne,is de werkelijke nachtmerrie vooriedereen binnen de elektriciteitssec-tor en voor de hele maatschappij. Hetis de plotse stroomuitval in een zeeruitgestrekt gebied, waarbij er via ver-bindingen geen hulp meer mogelijk isvan buitenaf. Het vraagt zeer speci-fieke procedures om terug op te star-ten.In België dateert de laatste grotestroompanne van 4 augustus 1982.Een black-out valt nooit volledig uit tesluiten en dus is het nuttig om na te

gaan hoe vitale maatschappelijke func-ties reageren bij een stroomonderbreking.

Gevolgen

De gevolgen van een stroomonderbrekingkunnen dramatisch zijn voor de landbouwen de voedselketen, voor de communica-tie, voor de hulpdiensten, de mobiliteit ende industrie.In de landbouw komt vooral de intensieveteelt van dieren snel in gevaar. Dat geldtnog het meest voor kippen en tot op zeke-re hoogte varkens. Noodstroom voorzie -ningen zijn daar bijgevolg essentieel.Koelsystemen in de hele keten vragenaandacht.Twee grote informatiesystemen kunneneen goede continuïteit van de communi-catie verzorgen bij elektriciteitsonderbre-king: telefonie voor ‘person-to-person’-communicatie en radio voor informatie-verspreiding voor de hele bevolking. Ookde gsm biedt mogelijkheden voor hetdirect bereiken van specifieke groepenpersonen.Voor de politiediensten zijn er enkele spe-cifieke gevolgen: de verkeerslichten wer-ken niet en dat leidt tot meer, maar meest-al minder ernstige ongevallen. De kleinecriminaliteit neemt toe en dat heeftimpact op de veiligheid van de bevolking.Voor de hulpdiensten is het grote pro-bleem dubbel: informatiedoorstroming enmobiliteit. Zodra een patiënt in het zie-kenhuis is, is de situatie veel minder pro-blematisch.

9 I-mag mei 2011

Stroomstoringen of black-out: een realistische nachtmerrie

Bij elektriciteit is de leveringszekerheid nooit 100% door de aardvan het product ‘elektriciteit’. Elektriciteit heeft geen opslag-mogelijkheid, een beperkte productiereserve en een gelimiteerdetransportcapaciteit

“Scheepswrakexploratie, het zoeken inuitgestrekte oceanen naar gezonken, eeu-wenoude schepen met intrigerende verha-len, buitengewone schatten en kostbareartefacten, uitgestrekt over vele eeuwenvan het maritieme reizen, daar houden wijons graag intensief mee bezig”, begintGreg Stemm, CEO en medeoprichter vanOdyssey.

“Net als veel jongens werd ook ik al opheel jonge leeftijd gefascineerd door dediepe, weidse oceaan. Ik las NationalGeographic, keek naar tv-documentaires

TAMPA, FLORIDA, VS. De corebusiness van Odyssey Marine

Exploration Inc. is het grondige onderzoek van de oceaanbodem,

op zoek naar eeuwenoude scheepswrakken. Dat doen ze met

behulp van innovatieve methoden en state-of-the-art technolo-

gie. Daarmee is Odyssey Marine Exploration wereldleider inzake

scheepswrakexploratie en archeologische toepassingen in

wereldzeeën en -oceanen.

technologie

10I-mag mei 2011

“ Elk scheepswrakis een tijdscapsule”

Archeologen van Odyssey Marine Exp

loration

speuren zee- en oceaanbodems af

naar scheepswrakken

Een rov hangt klaar voor een frisse duik in de oceaan.

TECHNOLOGIE

van Jacques Cousteau en droomde ervanom ooit zelf de wereldzeeën te verkennen. Ik studeerde marinebiologie aan de uni-versiteit, maar brak die studie af en nameen zijspoor voor een andere carrièrekans.Een paar jaar later ontmoette ik JohnMorris die mijn passie deelde voor de ver-kenning van oceanen. Samen investeer-den wij in de aankoop van een onder-zoeksschip en diepzeetechnologie waar-mee we op zoek gingen naar scheeps-wrakken. In 1994 gaven we de aanzet vooreen bedrijf dat zou uitgroeien tot OdysseyMarine Exploration Inc.”

Ons businessmodel is vrij eenvoudig omuit te leggen, maar complex om uit te voe-ren. Op de oceaanbodem liggen heel watinteressante zaken met een waarde vanvele miljarden dollars. De technologie omdie te lokaliseren en op te vissen is er. Met onze onderneming bewijzen wij datgoed zakendoen en een ernstige, weten-schappelijk verantwoorde archeologischeaanpak kunnen samengaan en floreren omonze activiteiten te financieren en omonze ontdekkingen met een breder publiekte delen. Zodra we ons doel gelokaliseerdhebben, beginnen we ons te documente-

“ Goede videotechnologie enpositioneringapparatuurmaken het mogelijk om vanop afstand precisiewerk uitte voeren, zonder het ongemak en de complexiteitvan bemande subs.”

Businessmodel

“Niemand kent de precieze locatie vanscheepswrakken beter dan ons team vanonderzoekers, wetenschappers, technicien archeologen. Sinds de oprichting vanOdyssey Marine Exploration hebben wij algoed 11.000 vierkante mijl van de zee- en oceaanbodem in kaart gebracht enspendeerden we meer dan 9.000 duikurenop scheepswraksites met behulp vangeavan ceerde robottechnologie. Nogbelangrijker is dat we de hoogste archeo-logische normen in acht nemen.

11 I-mag mei 2011

Een kanon rust op de oceaanbodem.

Een lading Chinees porselein, net voorze op het droge wordt gehaald.

ren en leggen we ons toe op de opgravingvan de site. Als daar waardevolle voorwer-pen bij horen, kunnen we die verkopen.”

“We gebruiken onze oceanografischeknowhow ook bij andere gelegenheden,die onze dure bedrijfsoperaties helpenfinancieren. Zo is Odyssey er bijvoorbeeldin geslaagd om verschillende projectfi-nancieringdeals af te sluiten met vooraf-betaling die ons in staat stellen om denodige zoek- en researchkosten voor spe-cifieke doelen te bekostigen. Met een aan-deel van 41 % zijn we actief in de onderne-ming Dorado Ocean Resources, een ven-nootschap die vorig jaar werd opgericht,

gespecialiseerd in het zoeken en commer-cialiseren van hoogwaardige mineraleafzettingen op de oceaanbodem. Wijstaan in voor de expertise en de appara-tuur. En OME levert wereldwijd oceano-grafische diensten aan overheden enbedrijven.”

Vloot

“De Odyssey-vloot bestaat uit verschil-lende vaartuigen, die zijn uitgerust metgespecialiseerde zoek- en recoverytech-nologie. Ons paradepaardje is de OdysseyExplorer, een 251-foot Class 2 dynamischgepositioneerd schip (DP). De Explorer isuitgerust met state-of-the-art computer-technologie, magnetometer en sonarap-paratuur met aangepaste, geavanceerdedubbelefrequentiesidescan en mogelijk-heden voor dataopname.”“Wij bezitten ook een paar ‘remotely ope-rated vehicles’ (rov's) van verschillendeafmetingen, die we bij de archeologischeopgraving en het onderzoek inzetten. Onswerkpaard, Zeus II, is een rov van 400 pken weegt 8 ton. Zeus II is speciaal gecon-figureerd voor archeologisch onderzoek inde diepten van de oceanen. Het is wereld-wijd de meest geavanceerde in zijn soort.Zeus II bewijst ook nuttige diensten bijinspecties, foto- en filmopnamen en alswe artefacten ophalen. De ‘remotely ope-

ken de verborgen artefacten en puzzelengelijktijdig een deel van het verhaal inelkaar van het schip en zijn passagiers.Odyssey Marine Exploration bestaat nogniet zo heel lang,maar toch hebben wij alhonderden scheepswrakken gevonden,gaande van Punische vaartuigen uit de3de eeuw over koloniale slagschepen totonderzeeërs uit Wereldoorlog II. Onzebelangrijkste vondsten zijn de ‘SSRepublic’, de ‘Black Swan’ en de ‘HMSVictory’. De ‘SS Republic’ is een schip uitde Burgeroorlog, gezonken tijdens eenorkaan in 1865, 100 mijl voor de kust vanGeorgië. Wij lokaliseerden het wrak in2003 op 518 meter diepte en visten meerdan 51.000 munten en 14.000 voorwerpenop die een fascinerende kijk bieden op hetleven van na de burgeroorlog.”“De ‘Black Swan’-site, die we in 2007 ont-dekten, vormt tot op de dag van vandaagde grootste historische schatopgraving inhet diepste van de oceaan met meer dan17 ton zilver en honderden gouden mun-ten. In 2008 ontdekten we dan weer delang verloren HMS Victory, een schip datonder bevel stond van sir admiral JohnBalchin. Dat was het machtigste en tech-nisch meest geavanceerde schip van zijntijd, maar door een zware storm in 1744werd het tot zinken gebracht. Het was hetlaatste oorlogsschip van de Royal Navydat volledig met bronzen kanonnen uitge-rust was. Al bijna twee eeuwen lang wer-den verschillende zoekexpedities naar hetwrak opgezet, maar altijd zonder succes.Tot wij het wrak van de HMS Victory dusvonden, ongeveer 100 km van de plekwaarvan altijd vermoed werd dat het wrakzou rusten.”

rated vehicles’ kunnen op heel grote diep-te ingezet worden. Goede videotechnolo-gie en positioneringapparatuur maken hetmogelijk om van op afstand precisiewerkuit te voeren, zonder het ongemak en decomplexiteit van bemande subs.”“Onze onderneming exploiteert tot slot deDorado Discovery, een 100 meter langonderzoeksschip, dat momenteel gebruiktwordt bij het speuren naar waardevolleminerale afzettingen op de StilleZuidzeebodem.”

“De technologie evolueert voortdurend enstelt ons in staat om grotere gebiedensneller en efficiënter te onderzoeken. Zoproduceert de huidige generatie side -scansonars beelden die het de expertsmogelijk maken om vindplaatsen vanscheepswrakken te zien die voorheenonherkenbaar gebleven zouden zijn.Dankzij innovatieve technologieën enonze OMD-scheepswrakexperts doen wenu ontdekkingen die niemand ooit voormogelijk hield. En dat doen wij in alle oce-anen en diepzeeën op aarde, voornamelijkin gebieden met een hoge concentratieaan waardevolle scheepswrakken, metname in de Atlantische Oceaan, deMiddellandse Zee en het Kanaal.”

Verhaal

“De belangrijkste verwezenlijking vanOME is telkens opnieuw unieke of zeldza-me artefacten te vinden. Elke scheeps-wrak is een tijdscapsule die je terug in detijd katapulteert en de ontdekking geeftons de kans om detective te spelen”, lachtGreg. “Wij onderzoeken de site, ontdek-

12I-mag mei 2011

“ Odyssey Marine Explorationbestaat nog niet zo heel lang,maar toch hebben wij al honderden scheepswrakkengevonden.”

De Odyssey Explorer.

TECHNOLOGIE

Zoals het komt

“Het vinden en inventariseren vanscheepswrakken klinkt prettig en avon-tuurlijk, maar natuurlijk zijn er ook risico’saan verbonden. Langeafstandoperatiesver uit de kust bieden tal van uitdagingen.Enkele van de belangrijkste fysieke uitda-gingen zijn de vijandige omgeving en hetweer. Daarom is onze organisatie uitge-rust om met state-of-the-art apparatuurdie factoren zo adequaat mogelijk hethoofd te bieden. Teamwork is daarbijessentieel. Elk project en elke uitdagingwordt vooraf eerst uiterst grondig onder-zocht. Daarna wordt er een gedetailleerdeplanning opgesteld en pas dan kiezen wehet ruime sop.”“Daarnaast zijn er ook de immateriële uit-dagingen, zoals onvoorziene geopolitiekesituaties en gebeurtenissen, onduidelijkgeformuleerde of niet-bestaande wettenen andere toestanden die volledig buiten

onze macht liggen. Maar die zijn ook teverwachten bij het pionierswerk dat wijverrichten en daarom nemen wij ze zoalsze komen, zoeken er een oplossing voor engaan door met ons werk.”

Op verschillende manieren wil OME hetgrote publiek laten delen in de opwindingvan de verkenning van de diepzee en deontdekking van schatten in scheepswrak-ken. OME de kunstvoorwerpen terbeschikking van verzamelaars en geïnte-resseerden via hun webwinkel, tentoon-stellingen, boeken, televisie, merchandi-se, educatieve programma's en als virtu-eel museum.

Frederick Van de Walle

Er werkt ook een Belg voor OME: conser-vator Frederick Van de Walle uit Meise.“In heel de wereld ben ik een van de eni-gen met een graad in de maritieme arche-

In 1994 richtten scheepswrakpioniers voorde diepzee en de oceaan, John Morris enGreg Stemm, Odyssey Marine Explorationvoornamelijk op om volgende redenen. • Er liggen miljarden dollars aan vracht en

onschatbare historische artefacten enschatten op de bodem van de diepzee envan de oceaan.

• De technologie om die schatten en arte-facten te lokaliseren en op te halenbestaat.

• Een commerciële onderneming met eenwetenschappelijk archeologische prak-tijk gaat hand in hand.

• De informatie over de scheepswrakken,de artefacten en de kennis van de diep-zee en oceanen moet met de wereldgedeeld worden.

WP

13 I-mag mei 2011

De bestaansreden

van OME

Remotely operated vehicle.

Conservator Frederick Van de Walle.

Kanon wordt uit zee opgepikt. 4444CEO en medeoprichter

Greg Stemm. Met vaas.

Finland. Eerder was hij o.m. hoofdconser-vator voor het Vlaams Instituut voor hetOnroerend Erfgoed, werkte hij een tijdvoor de AOC Archaeology Group inSchotland en voor het Institute forNautical Archaeology in Bodrum, Turkije.

Intellectueelbevredigend

“Het Odyssey-hoofdkantoor is dan wel inde VS gevestigd, maar het bedrijf iswereldwijd actief en heeft internationalespecialisten in de meest uiteenlopendedisciplines. Het enige verschil tussenwerken voor een Amerikaans of voor eenEuropees bedrijf ligt in het verschil inarbeidsvoorwaarden en wetten. Het werkop zich is hetzelfde, maar het grote voor-deel van OME zijn de eerder aangehaaldeaanzienlijke financiële investeringen vanhet bedrijf die mij toestaan om deel tenemen aan historische scheepswrakont-dekkingen. Natuurlijk is dit geen 9-to-5-

ologische conservatie en bovendien benik bereid om op verschillende locaties tewerken. Odyssey Marine Exploration iswereldleider én het enige bedrijf dat aan-zienlijke investeringen doet voor de ont-wikkeling van de technologische middelenom geavanceerde archeologische opgra-vingen uit te voeren. Werken voor Odysseygeeft mij de unieke kans om artefactenvan historisch belangrijke scheepswrak-ken uit heel de wereld te bestuderen.”

Van de Walle werkt sinds februari 2007voor OME. Hij staat voornamelijk in voorde chemische stabilisatie en de conserve-ring van de artefacten en voor het optima-le behoud van de permanente Odyssey-collectie. Daarnaast zorgt hij voor degedetailleerde documentatie van allebehandelingsprocessen. Van de Wallebehaalde een master in conservatie enrestauratie aan de Antwerpse hogeschoolen een BSc in ‘marine archaeological con-servation’ aan de Evtek-universiteit in

14I-mag mei 2011

Volgens ramingen van de UNESCO zou-den er wereldwijd meer dan drie miljoenscheepswrakken op de bodem van zeeënen oceanen rusten. Een verbazingwek-kend staaltje van het transport van cultu-rele goederen sinds meer dan 3.000 jaar.Tot voor kort waren veruit de meeste vandie verzonken schatten vrijwel ontoegan-kelijk voor archeologische opgraving alsgevolg van hun ligging op extreme diepte,vaak 2.500 meter onder het oceaanopper-vlak. De verschillende expedities van OdysseyMarine Exploration hebben bevestigd datveel van die scheepswrakken ofwel volle-dig uiteengevallen zijn of gestaag ver-slechteren ten gevolge van menselijke ennatuurlijke interventie. Daarom is dezoektocht naar de onschatbare kennis vande scheepswrakken in feite ook een racetegen de tijd.

WP

Race tegen

de tijdEen indrukwekkende verzameling munten.

job en mijn werkuren variëren naargelangde plaats waar ik mij bevind en het projectwaaraan ik werk. Maar intellectueel ismijn werk heel bevredigend.” “De meest opwindende zaken om mee tewerken zijn de ‘one of a kind’-artefacten.Zo heb ik gewerkt aan het oudste tweeluikter wereld, een houten inklapbaar boekwaarin met was geschreven werd, zwaar-den uit de klassieke Griekse periode inTurkije, duelleerpistolen uit België en aaneen 12- en 42-pondkanon van de ‘HMSVictory’. Ook mijn werk rond het behoudvan de 14.000 archeologische artefactenvan de SS Republic, het stoomschip datnet na de Amerikaanse burgeroorlog voorde kust van Georgia zonk, zal ik niet gauwvergeten.”

Chemische stoffen

“Artefacten correct conserveren gebeurtmeestal met chemische stoffen, maar degebruikte methode verschilt naargelang

“Voor mij persoonlijk is het een onbe-schrijfelijk gevoel om met artefacten tewerken die al eeuwenlang niet meer doorandere mensen gezien en aangeraakt wer-den. Als ik die voorwerpen bekijk, vraag ikme altijd af hoe zij gemaakt en gebruiktwerden, wat hun nut was. Elk artefactheeft zijn eigen unieke kwaliteiten, terwijlook elk een ander deeltje van de puzzel isdat ons informatie geeft over eenscheepswrak van vroegere generaties”,aldus onze landgenoot.

www.shipwreck.netwww.odysseyvirtualmuseum.com

Tekst: Wouter PEETERSFoto’s: ODYSSEY MARINE EXPLORATION en Scott WISERMAN/DCL

het soort materiaal: organisch, anorga-nisch of composiet. Ook de algemenegesteldheid van het artefact speelt mee.De meeste technieken en apparaten diewij gebruiken zijn algemeen ingeburgerdbij conservatie, maar maritieme artefac-ten bieden gewoonlijk meer problemendan andere. Zo zijn bijvoorbeeld de resul-taten met ‘cold plasma reduction’ veelbe-lovend voor de behandeling van gecorro-deerde metalen. Het belangrijkste voor-deel van die nieuwe techniek is dat er nietlanger een oplossing (elektrolyt) gebruiktmoet worden, maar dat corrosie met eengas kan worden teruggebracht. Ook debehandelingstijd lijkt aanzienlijk korterdan met de traditionele technieken. Maarde behandelmethode blijft afhankelijk vande staat van het voorwerp. De conservatormoet kiezen tussen een hele reeks tech-nieken, maar hij moet ook rekening hou-den met andere factoren, zoals belang,kosten, enz.”

15 I-mag mei 2011

TECHNOLOGIE

Een ‘avenue’ van goudstukken op de zeebodem.

De exploratie wordt nauwlettendgevolgd op haarscherpe monitors inde controlekamer.Een impressie van de HMS Victory in betere tijden.

“In de markt van stofafzuiginstallaties ismilieu de toekomstfactor. We bouwenonze eigen ventilatoren steeds energie-zuiniger en verbruiken al 30 procent min-der energie om hetzelfde te doen als inonze beginjaren.”“Energie wordt steeds belangrijker. Nietalleen elektrische, ook warmte-energie.Wij trekken warme lucht uit een werk-plaats door een afzuiginstallatie die bui-ten staat. Dus koelt de lucht af voor we zeweer naar binnen blazen. Sinds septem-ber zijn wij de eerste fabrikant die stan-daard geïsoleerde filters aanbiedt. Delucht koelt minder af en dus hebben weminder energie nodig om ze weer op tewarmen, nadat de gezuiverde lucht terugbinnengeblazen is.”“Ook proberen we van het residu bij destofafzuiging een herbruikbaar product temaken. Van bijvoorbeeld houtvezelsmaken we weer briketten.”

Strengere normen

Hoe ziet de markt in Vlaanderen eruit?“De markt voor de stofafzuigingen is goedbezet, maar voor de rookgasafzuigingenligt ze nog braak in Vlaanderen. Veelbedrijven zuigen de al dan niet giftigerookgassen af en blazen die weg in deopen lucht. De overheid helpt ons: milieu-normen worden almaar strenger, metnieuwe fijnstof- en uitstootnormen zullener steeds meer filters nodig zijn.”“Wij willen die evolutie kunnen volgen.Een kwart van onze omzet komt uit deoverheid: scholen, musea, gemeentelijkewerkplaatsen, … Hoe strenger de arbeids-inspecties worden, hoe strenger demilieuwetgeving en de energiewetgeving,hoe beter voor ons.”

keuringstations zetten gewoon de poortopen om de uitlaatgassen buiten te laten.In die sector kunnen we een geweldigestap voorwaarts zetten. Met onze nieuweverkoper erbij wil ik Geovent even grootlaten worden als Amotec.”“Tegelijk willen we ons ook oriënteren ophet nabije buitenland. Rijsel is een groot-stedelijk gebied op dertig kilometer vanhier dat veel potentieel biedt. Er wonenéén miljoen mensen: dat betekent duswagens, werkplaatsen, enzovoort. Demeest nabije constructeur van stofafzui-ging is gevestigd in Poitiers, vijfhonderdkilometer verderop. Sedert we het gebiedin en rond Rijsel actief bewerken, hebbenwe er al acht projecten uitgevoerd. Ik stelvast dat de mentaliteit van Noord-Frankrijk goed aansluit bij de onze. Degrootste drempel is dat we de Fransenervan moeten overtuigen om hun vertrou-

Hoe wil je je bedrijf diversifiëren?“Ik wil een zijtak van de stofafzuiging aan-boren: de rookgassen. Daarvoor gingenwe een samenwerking met het DeenseGeovent aan. Geovent en Amotec sluitensterk op elkaar aan.”

“ Ik stel vast dat de mentaliteitvan Noord-Frankrijk goed aansluit bij de onze.De grootste drempel is datwe de Fransen ervan moetenovertuigen om hun vertrouweneerder in een kleine Belg testellen dan in hun Fransemedeburger.”

“In België gebeurt er nog maar weinig aanrook in bedrijven. Heel veel lasateliershebben geen rookafzuiging. Zelfs auto-

DEERLIJK. Ing. Geert Viaene MSc werkte een tiental jaar in het buitenland en

richtte dan met een partner de nv Amotec op, gespecialiseerd in stofafzuigin-

stallaties. Na tien jaar draait zijn bedrijf met 17 werknemers, wil hij met

Geovent nv een tweede bedrijfstak aanboren en zoekt hij voet aan de grond in

en rond Rijsel. Ing. Geert Viaene MSc is ook de voorzitter van VIK Zuid-West-

Vlaanderen en initiatiefnemer van de VIK-Happening.

Internationale ervaringIng. Geert Viaene MSc (46) studeerde af op de Antwerpse Paardenmarkt alsindustrieel ingenieur elektromechanica, optie automatisatie. Hij ging meteenvoor een multinational werken, een machinebouwbedrijf met een duizendtalmedewerkers. In 1989 begon hij voor dat bedrijf een volwaardige serviceafdelingin Duitsland met een tiental medewerkers en drie jaar later verhuisde hij voor demultinational naar Dieppe (Frankrijk). Kort daarna zette hij in Auxerre een faillietbedrijf weer op de sporen. “Die jaren in het buitenland en de samenwerking metmeer dan 50 andere landen waren voor mij een fantastische ervaring.”“Terug in België werkte ik kort in een ander bedrijf, maar dat lukte niet: ik was altien jaar zo goed als mijn eigen baas geweest en kon mijn opgedane expertiseniet valoriseren. Ik heb toen samen met Claude Buddaert dit bedrijf overgeno-men. Claude had enkele jaren voor mij gewerkt in Frankrijk en is een ingenieurvan het praktische type, heel belangrijk in een kmo.”

DVE

“Hoe strenger de regels, hoe beter voor ons”

Ing. Geert Viaene MSc combineert zijn kmomet voorzitterssjerp VIK Zuid-West-Vlaanderen

16I-mag mei 2011

technologie

Ing. Geert Viaene MSc.

Snelle service als troef“De corebusiness van Amotec nv is stofafzuiging; altijd met een residu, geen air-conditioning of zo. Onze klanten zitten in de houtindustrie, de veevoederbedrij-ven, graanmolens, brouwerijen, textielindustrie, enz. We richten ons zowel op degrote markt van de kleine bedrijven als op de grotere bedrijven en hebben sterkingezet op de interieurmarkt, met de keukenstudio’s en de interieurbouwers.”“Tien jaar geleden zijn we in Hulste gestart met toen nog 12 miljoen Belgischefrank als omzet. Dan begonnen we onze producten zelf te ontwikkelen, maar welegden de nadruk op snelle service: als ergens een installatie defect is, gaan weer direct naartoe. In de combinatie van snelle interventies en tegelijk ontwikke-ling van nieuwe producten zagen we een mooie toekomst. Na twee jaar was onzebedrijfsruimte in Hulste te klein en vonden we een groter pand in Izegem, maaral snel waren we dat ook ontgroeid en verhuisden we het bedrijf naar onze huidi-ge stek met een productieruimte van 5000 m² langs de E17 in Deerlijk. Jaar na jaarkonden we de gestage groeicijfers van 25 % per jaar aanhouden en nu draaien webijna 2,5 miljoen euro.” “Aanvankelijk maakten we enkel de buizen, daarna de filters, vervolgens de ven-tilatoren en nu ook de elektrische kasten. Sinds twee jaar hebben we zo goed alsalles in huis. Weldra investeren we ook in de enige ontbrekende schakel, eenspuitafdeling.”

DVE

TECHNOLOGIE

wen eerder in een kleine Belg te stellendan in hun Franse medeburger.”

Hoe wil je die Franse markt veroveren?“We leggen contacten via bedrijven diebijvoorbeeld houtbewerkingsmachinesleveren in die regio. Die mondelinge recla-me begint te renderen. De Franse regle-mentering is in het algemeen strenger dande Belgische en dat is goed voor de inno-vatie van onze producten.”

Wat zijn de zwaktes van je bedrijf?“Gaandeweg hebben we moeten leren omhet bedrijf minder afhankelijk te maken

tie. Tot op heden vreesden we bij elkeinvestering of aanwerving eerder de meer-kosten en keken we te gemakkelijk naastde opbrengst en de efficiëntieverhogingdie je creëert. Ondertussen zijn we metons bedrijf tien jaar bezig en zijn we lea-sing- en leningvrij. Dat vind ik zelf eengrote verdienste.”

Netwerken

Hoe zie je je rol als VIK-voorzitter vanZuid-West-Vlaanderen?“De VIK betekent voor mij in de eersteplaats netwerken. Ik had het gevoel dat erte weinig gebeurde en begon zelf aan dekar te trekken. We organiseren wat we zelfgraag doen: een wandeling, een stadsbe-zoek, een lezing, een etentje, … Niets tetechnisch, want dan komt er te weinig volkop af. De respons groeit.”“Zo zijn we ook met de VIK-Happeningbegonnen. Daarmee steunen we een goeddoel via sponsors. Dit jaar was dat eenBuso-school.” “Het belangrijkste aan zo’n organisatie isnetwerken. Het is ook perfect voor uitwis-seling van ervaring en expertise.”

“ Als je slim bent en met jehanden kunt werken, dan ligtde wereld aan je voeten.”

Probeer je vernieuwend te werken?“We hebben toenadering gezocht tot deKVIV en zo de VIK-Happening openge-trokken tot een ‘ingenieurshappening’.Uiteindelijk zit je in beide verenigingenmet hetzelfde publiek uit dezelfde indus-trieën. Ik heb geen zin om over diploma’ste zeuren, je kunt beter samenwerken. Nuis er een goede wisselwerking. Ik benvoorstander van een constructievesamenwerking tussen beide groeperin-gen.”Geef je al eens een lezing op een school?“Als ik dat doe, dan hamer ik op het posi-tieve aan technisch werk. Als je slim bentén met je handen kunt werken, dan ligt dewereld aan je voeten. België strijdt tegeneen dreigend tekort aan technische men-sen. Ik ben op lokaal niveau al jaren cam-pagne aan het voeren om technischonderwijs te stimuleren. Mensen werkente weinig met de handen; dat wordt alsnegatief ervaren. Het moet duidelijk wor-den dat je met technisch werk ook goed jebrood kunt verdienen.”

www.amotec.bewww.geovent.be

Tekst en foto’s: Dirk VANDER ELST

van de sleutelfiguren: in de eerste plaatsmezelf en mijn medevennoot Claude. Toteen tijd geleden deed alleen ik de verkoopen dat groeide mij boven het hoofd. Als ertoen iets met mij was gebeurd, dan wasdat een regelrechte bedreiging voor hetbedrijf geweest. We hebben toen Claudebetrokken bij de verkoop. In februari heb-ben we onze eerste verkoopsverantwoor-delijke aangeworven.”“Hetzelfde gold voor Claude. Om zijn pro-ductiewerk in de werkplaats door te trek-ken hebben we een derde ingenieur aan-geworven als productieleider. Stap voorstap brengen we structuur in de organisa-

17 I-mag mei 2011

Ing. Geert Viaene MSc bij een van zijn installaties.

Bart Mampaey (41) studeerde af als indus-trieel ingenieur elektromechanica enenergie- en productietechnieken aan DeNayer (nu Lessius) en werkte nadien nogde volledige opleiding ToegepasteEconomische Wetenschappen af inLeuven. In 1994, in zijn laatste jaar TEW,vroeg BMW Belgium hem om met eenraceprogramma te beginnen. BMW werk-te al jaren met Barts vader JulienMampaey, die tot 1986 Racing Team Jumahad geleid en die ook de concessie inMechelen had opgericht.“Dat was op mijn 25ste een uitgelezenkans”, zegt Mampaey. “Van de familieleerde ik de valkuilen in de business ken-nen en ik kon terugvallen op de expertiseen het personeel van de BMW-concessievan mijn vader.”“Nu staat RBM al jaren los van de Juma-garage. Autosport is een grillige bedrijfs-tak: je hebt geen langetermijnstabiliteit.Mijn extra opleiding TEW houdt mijn voe-ten op de grond. In die mate zelfs dat ik in1999 het team heb stopgezet en veel mate-riaal heb verkocht. De mensen bleven bij

“Bij de 22 teamleden zijn er zeven ingeni-eurs. Toch is de motivatie belangrijker dande profielen. Onze wedstrijden vindenaltijd in het weekend plaats. We zijn 120dagen per jaar in het buitenland of op eentestcircuit en we draaien geen achturen -shifts.”

Hoe begin je aan zo’n raceauto?“Wij beginnen van een bodyshell, een car-rosserie die leeg binnenkomt, een staal-plaat die haar vorm heeft voor het kampi-oenschap. Dat is het frame waarmee destraatauto’s rijden op de weg. Aan diebodyshell voegen we enkel onderdelen toedie de reglementen verplichten. Zo min endus zo licht mogelijk. Een chassis wordtverstevigd met een rolkooi die de pilootbeschermt, maar die de auto ook verste-vigt waar het moet voor de (kortere)levensloop van zo’n wagen.”

Hoe maak je zo’n Touringwagen competitiever dan de concurrentie?“De motorisatie is vastgelegd, maar jemoet de motor nog altijd bouwen en daar-bij worden nog altijd keuzes gemaakt. Ingrote lijnen werkt een team op drie groteelementen: ten eerste de aandrijflijn: demotor, de versnellingsbak, de differentieelen de verbindingen daartussen, met deaandrijfassen, de koppeling, het vliegwiel.Het tweede punt is de aerodynamica, diealmaar belangrijker wordt. En ten derde iser alles wat de wielen op de grond zet: deophanging en de kinematica.”“Het voordeel van de samenwerking metBMW is dat wij als team de informatie ende mogelijkheden krijgen om alle aspec-ten van de raceauto te analyseren. Dat iseen privilegie: de meeste raceteamskopen een pakket dat door een construc-

RBM, maar werden bij andere raceteamsin Europa ingezet. In 2001 werd ik race-ingenieur voor het wereldbefaamde TeamSchnitzer. In 2002 vroeg BMW me omweer met mijn raceteam te beginnen entwee jaar later werden we Europees kam-pioen; in 2005, 2006 en 2007 telkens wereld-kampioen. Ondertussen stelt RBM 22mensen tewerk. In het DTM-kampioen-schap van 2012 zullen wij het enige niet-Duitse team zijn.”

TEW in bedrijfsvoering

Wat doet een race-ingenieur?“Dat is puur engineering. Er staat eenveelvoud van sensoren in een raceauto,die verbonden zijn met een dataregistra-tiesysteem. Je krijgt als ingenieur feed-back op wat je piloot zegt. Vindt hij dat dewagen niet goed remt of dat hij onder-stuur of overstuur heeft, dan geven desensoren exact aan wat er preciesgebeurt: wanneer sluit de differentieelzich of heel banaal: duwt de piloot hardgenoeg op de rem? Daarvoor is de ingeni-eursopleiding fundamenteel.”“De meerwaarde van mijn ingenieursop-leiding zit erin dat je technisch leert den-ken, parameters leert analyseren. In 80%van mijn job heb ik meer aan mijn TEW-opleiding, maar die 20% vormt de techni-sche basis van de autosport. RBM rekru-teert zelf zijn technici en alle operationelemensen na een zorgvuldige screening.Alle investeringen gaan naar pure engi-neeringopdrachten en doordat ik die beterbegrijp door mijn technische opleiding,kan ik de juiste keuzes maken. Het econo-mische vertalen naar het technische enandersom vormt de hoofdtaak van mijnfunctie.”

Een gesprek over technologie in de autosport? Daar worden sportmagazines

over volgeschreven. In Mechelen vonden we RBM, Racing Bart Mampaey. De

41-jarige industrieel ingenieur leidt zijn raceteam met gezond verstand. Zijn

team is volgend jaar het enige Belgisch team tussen 9 of 10 Duitse teams in

het bekende DTM-kampioenschap.

18I-mag mei 2011

technologie

“Motivatie is belangrijker dan profiel”Raceteam Bart Mampaeyvolgend jaar enig buitenlands teamin Duitse DTM-Touringcar-kampioenschap

Ing. Bart Mampaey MSc

teur ontwikkeld is. Het technische bereikvoor een normaal raceteam is daarmeemeer begrensd dan de opdracht die RBMals raceteam krijgt.”

Er blijft toch altijd de menselijke factorvan de piloot?“De piloot is superbelangrijk. Je moet hemfeedback geven over de data en hij moetzo goed mogelijk uitvoeren wat van hemverlangd wordt. Hoe complex zo’n voertuigook in elkaar zit, ze worden door één manbediend die in heel extreme omstandighe-den en altijd op de limiet rijdt. Je kan tech-nisch tot een limiet gaan, maar die moethaalbaar blijven voor de piloot. Het ver-schil tussen de eerste en de tiende in destand is dikwijls niet groter dan drie tien-den van een seconde op een ronde van 100seconden. Dat is heel competitief en daar-om extreem moeilijk om duidelijke verbe-teringen te vinden.”

Wat doet BMW achteraf nog met julliewerk?“De auto die op de straat rijdt, van eenderwelke constructeur, is veel gesofisticeer-der dan een competitiesportwagen. In deseriewagens zitten onder meer veilig-heidssystemen die bv. onderstuur en over-stuur in een BMW wegwerken, een anti-slipcontrole op de differentieel, ABS enz.Bij onze raceauto’s is dat niet zo. Wij zit-ten nog veel meer in het mechanische ele-

Team van 22 mensen“We rijden al acht jaar met dezelfdepiloot: de Brit Andy Priaulx, al tweemaalwereldkampioen bij de Touringcars. Vorigjaar brachten we een tweede auto in wed-strijd met de Braziliaanse piloot AugustoFarfus.”“Eén teamlid blijft altijd in het atelier inMechelen om onderdelen voor te berei-den. Twee vrachtwagenchauffeurs zorgenter plaatse voor ondersteuning. Elke autoheeft een hoofdrace-ingenieur en eendata-ingenieur. Een teamcoördinatorstaat voor beide auto’s in voor de commu-nicatie met het team: wat doen we op welkmoment voor welke auto? Voor elke autozijn er vier automecaniciens en een ban-denmecanicien. Eén man kan ter plaatsecarrosserieherstellingen doen en eensysteemingenieur zorgt ervoor dat allesensoren werken, dat het netwerk draait,enzovoort. Ik probeer alles zo te organise-ren dat ik zelf niets moet doen, maar datlukt nooit. Toen we in 2002 herbegonnenmet het team, waren we slechts met viermensen en deed ik nog veel zelf.”

DVE

ment van de auto. Het is moeilijk om in deraceauto nog iets beter te ontwikkelen danwat je standaard al op de wegauto vindt.Relatief weinig van onze techniek wordtrechtstreeks verwerkt naar de serie.”

Waarom investeren die grote merkendan zoveel in die autosport?“Vooral imago, brand awareness. En zehouden hun ingenieurs op topniveau omze achteraf te laten doorstromen naar deserieproductie. Het gezichtsveld van deingenieurs wordt enorm verbreed door opeen andere manier naar hetzelfde conceptte kijken. Hun inbreng geeft een anderedynamiek, in beide richtingen. Die kruisbe-stuiving is heel belangrijk.”

Jullie moeten toch niet altijd opnieuwhet warm water uitvinden?“Een van de grootste uitdagingen in deautosport is al die componenten op elkaaraf te stemmen. Breng je bv. een andereband met een andere hoogte of breedte,dan begint je afstellingswerk helemaalopnieuw. Eigenlijk is heel weinig van dekennis transfereerbaar. Elke technologi-sche vernieuwing van een onderdeel heeftgevolgen voor de opbouw van de wagen. Erkruipt veel werk in dat afstemmen en rege-len, circuit per circuit, soms bocht perbocht.”“Het team krijgt een breed palet aan tech-nische middelen ter beschikking. De tech-

19 I-mag mei 2011

TECHNOLOGIE

nologie is zo breedgeworden dat het

soms moeilijk wordtom te bepalen aan

welke onderdelen, welkeoptimalisaties, welke techno-

logiefacetten het team de inzet vanzijn mensen, zijn tijd en zijn kennis wilbesteden. Het team moet de beste keuzesmaken: daar zijn mijn TEW-opleiding ende ingenieursopleiding perfect in even-wicht.”

www.juma.bmw.be

Tekst: Dirk VANDER ELSTFoto’s: BMW BELUX

Deutsche Tourenwagen MastersBMW start in 2012 met drie teams in de DTM, de Deutsche TourenwagenMasters. “Dat kampioenschap loopt van april tot november. Wij starten in mei metde opbouw van een eerste testvoertuig en dan volgt een ontwikkelingsprogrammatot maart. Daarbij worden veel ex-Formule 1-mensen van BMW betrokken.”“De corebusiness van DTM is natuurlijk Duits, maar we rijden ook in Sjanghai, Spanje,Nederland. Het is geen echt wereldkampioenschap, maar het gaat wel naar de groteafzetmarkten voor de deelnemende merken als Audi, Mercedes en BMW. China is eenbelangrijke markt.”

DVE

De piloot is superbelangrijk, maar het team moet de beste keuzes maken.

“In 1960 moesten wij Kongo ontvluchten”,zo herinnert Marc Degreef (60) zich,“maar twee jaar later stonden we er geluk-kig al terug. Gelukkig, want in Afrikagenoot ik van de ruimte en de vrijheid.Hier in België kwam ik in een dorpsschoolterecht waarbij de zes leerjaren opeenge-pakt zaten in één lokaal met tralies voorde kleine vensters. Een echte gevangenis.Ik kon me als negenjarige dan ook heelmoeilijk aanpassen en was maar wat blijdat ik terug naar Kongo kon gaan. De periode tussen 1963 en 1967 was moei-lijk door verschillende opstanden. In ’67verhuisden mijn ouders naar Burundi.Omdat ik nog twee jaar humaniora moestafwerken, keerde ik in mijn eentje terugnaar Leuven. Weer die cultuurshock! Ikvond de mentaliteit van mijn medeleerlin-gen onbegrijpelijk en kinderachtig. Iksprak geen Leuvens en mijn grootouderswaren lieve mensen, maar vreemden voormij. Als hogere studie opteerde ik voortechnisch ingenieur, maar onder familialedruk werd dat burgerlijk ingenieur. Datliep natuurlijk niet goed af en ik stoptehalverwege het academiejaar. Nadat ikmijn studies voor technisch ingenieur metsucces had beëindigd, trok ik terug naarmijn ouders in Rwanda.”

Definitieve terugkeer

“Al sinds mijn twaalfde werkte ik op mijnvaders werven: spijkers uit planken trek-

Lokale veerkrachtIk geloof in het terugbrengen van de veer-kracht van gemeenschappen. Daarom pleitik voor het lokaal produceren en vermark-ten van voornamelijk basisproducten. Hetzou toch geweldig zijn, als onze boerenopnieuw met passie zouden kunnen pro-duceren. Natuurlijk moet niet alles van deeigen maakindustrie komen, maar menmoet wel een juist evenwicht vinden. Zozullen de oliekosten blijven stijgen. In 1850is de eerste olie ontdekt en sindsdien looptonze vooruitgang gelijk met het oppompenvan olie. Maar binnenkort is die onherroe-pelijk op en zal de economie een enormeterugval kennen. De winkelrekken zullenleeg blijven en de producten worden nietlanger vanuit China aangevoerd. Pas danzullen we beseffen hoe zwak we door dedelokalisatie geworden zijn. Want de totaleglobalisering is een illusie. Moest je de eco-logische kostprijs mee in rekening bren-gen, dan zouden producten van de anderekant van de wereld peperduur zijn. Daarommoet er terug lokaal geproduceerd wor-den. Engeland heeft dat in de aanloop naarde Tweede Wereldoorlog goed aangepakt:zij stuurden stedelingen massaal terugnaar het platteland om daar de akkers teverbouwen. Zo konden ze in hun eigenbehoeften voorzien en zo is Engeland deoorlog doorgekomen.”

WP

ken en zo meer. Tot groot jolijt van deAfrikanen, natuurlijk! Tussen ’75 en ‘80bouwde ik een hotel, een bankinstelling enhuizen voor hem. Dan behaalde ik degraad van industrieel ingenieur. Van ’80 tot’89 werkte ik voor een Duitse ontwikke-lingsorganisatie die bruggen bouwde.Mijn vader was erg ontgoocheld, toen ikhem vertelde dat ik hem niet zou opvolgenin het bouwbedrijf. Na de onafhankelijk-heid meende ik dat blanken er niet langereen carrière en een leven konden opbou-wen. Maar voordien had ik al beslist omvoor mijn veertigste definitief uit Afrika tevertrekken. Afrika moet je aan deAfrikanen laten. Ik wist dat het onmoge-lijk was om op latere leeftijd in België nogeen loopbaan op te bouwen en ik wou mijnnageslacht kunnen begeleiden bij hunintegratie in de Belgische maatschappij,want inmiddels was ik getrouwd en had ikkinderen. Samen met mijn gezin keerde ikop 39-jarige leeftijd voorgoed naar hierterug.”

Zelfontplooiing

Aan de K.U.Leuven volgde Marc het post-graduaat bedrijfskunde, waarna hij voorverschillende bedrijven werkte. Maar tel-kens liep er wel iets mis, waardoor Marcsprofessionele loopbaan maar niet wouvlotten. Degreef: “Het was tijdens mijn laatsteproject, de bouw van de nieuwe Ikea-ves-

NIJLEN. Ingenieur Marc Degreef heeft al zoveel meegemaakt in

zijn bewogen leven, dat men er een boeiend boek over kan schrij-

ven. Dat valt helaas buiten het bestek van dit magazine en dus

beperken we ons tot een levensschets van een man die al 44 keer

verhuisde. Degreef werd in Belgisch Kongo geboren als zoon

van een aannemer. Hoewel Marc in de wieg gelegd leek om in

Afrika te blijven, koos hij ervoor om naar België terug te keren.

Hij gebruikt nu zijn levenservaring om als coach mensen en

bedrijven te leren hoe ze hun potentiële kwaliteiten ten volle

kunnen benutten.

“Alle processen dieik toepas, heb ik ooit zelf ondergaan.”

samenleving

20I-mag mei 2011

Ing. Marc Degreef MSc werkt als personal coach

SAMENLEVING

tiging in Zaventem, dat ik tot een omme-keer van mijn leven besloot. Want alscoprojectmanager zag ik hoe mijn collegamet aannemers en medewerkers omging.Het maakte me misselijk. In mijn levenheb ik drie keer iemand voor mijn neuszien vermoorden. Dat doet iets met je alsmens. Daar en dan vond ik dan ook mijnroeping: ondernemen weer menselijkmaken. Ook op relationeel vlak maakte iktoen een bijzonder moeilijke periode door.Twee mensen raadden me toen aan omReiki en neurolinguïstisch programmeren(NLP) aan te leren. NLP is een methodiekvoor training, coaching en communicatie-verbetering. Al snel kwam ik met mezelf inhet reine. De opgedane vaardigheden enkennis heb ik voort uitgebouwd, zodat ik,samen met mijn levenservaringen, in 2003als personal coach anderen begon te hel-pen om tot zelfontplooiing te komen.”

“ Personal coachingis nuttig vooriedereen die voeltdat hij of zijvastzit.”

Vertrouwen winnen

“Personal coaching is nuttig voor ieder-een die voelt dat hij of zij vastzit. Hetbelangrijkste is dat mensen willen veran-deren. Vaak komt die wil tot veranderingpas, als iemand heel diep in een crisis zit.Ik moet dan vertrouwen proberen te win-nen. Dat is het moeilijke punt. Waar -schijnlijk is het ook daarom dat wij zulkelange zakendiners nodig hebben om lang-zaam elkaars vertrouwen te winnen. Nietalleen onze ondernemingen, maar heelonze maatschappij lijdt daaronder. Hetkader waarin wij ons als individu mogenbewegen wordt steeds enger. Er komensteeds meer regeltjes bij. Mensen voelenzich daarin gevangen en gaan stress ont-wikkelen. Binnen bedrijven betekent datdat ze niet meer goed kunnen functione-ren.Het is - uitzonderlijk - ook al gebeurd datmensen zich niet durven openstellen endat ik na een paar sessies moest zeggendat we er op die manier niet mee kondendoorgaan. Maar de keren dat het wel lukten je bijvoorbeeld iemand die in eendepressie zit, zover krijgt dat hij zesmaanden later met een ondernemingbegint, daar doe je het dan voor.”

Groenere economie“Lokaal produceren is ook zorgen vooreen groenere economie”, meent Mark.“De groene economie is een tussenstapdie zo snel mogelijk moet verdwijnen.Want het is een economie die enkel kanbestaan dankzij subsidies of hogere prij-zen. Zonnepanelen zijn niet echt efficiënten niemand zou ze installeren, als er geensubsidies voor zijn. Het is bovendien ‘in’om groen te zijn. Ik geloof eerder in ‘blau-we economie’, zoals beschreven doorGunter Pauli. We moeten naar de natuurkijken en daaruit leren. Het bekendstevoorbeeld is de uitvinding van velcro. Opeen dag ging een Zwitserse ingenieur inde natuur wandelen. Bij zijn terugkomststelde hij vast dat zijn kleding vol hing metzaden van klisplanten. Hij onderzochtwaarom die zaken zo sterk kleefden enkwam zo op het idee om hetzelfdemechanisme als sluiting te gebruiken.Velcro is een nabootsing van de kleef-kracht van de klisplant. Er is trouwens eenhele wetenschap, de biomimicry, die opdie manier zoekt om mechanismen uit denatuur in menselijke en economisch voor-delige producten toe te passen.”

WP

Mentaliteits-wijziging“Een mentaliteitswijzing is nodig en ik wildaar positief aan meewerken. Bij voorkeurwerk ik met kmo's. Als je bedrijven op dejuiste weg helpt, worden er ook wel eenpaar groot. Als ze intrinsiek met de juistewaarden begonnen zijn, blijft dat ook eendeel van de bedrijfscultuur. Een heleboeljonge ondernemers beginnen nu ook zo tedenken. Dat is positief, want dat is degeneratie die het ook zal moeten waarma-ken. Google is daar nog altijd het bestevoorbeeld van. Ik loop aan tegen hetmaterialisme van deze maatschappij.Wanneer is genoeg genoeg? Ik verdienminder dan vroeger, maar ik ben wel veelgelukkiger. Ik steek mijn energie liever inhet ontastbare, het immateriële, in het ver-wezenlijken van levenskwaliteit en geluk.”

WP

4 x winst

“Met de initiatieven ‘Stad van Morgen’ inNederland en vooral met ‘C-Works’ hier inBelgië, wil ik, samen met drie Neder -landse collega-ondernemers, een alterna-tief aanbieden voor een menselijkerondernemingsmodel. Met het ‘4 x winst’-principe kijken we niet enkel naar de winstvan de onderneming. We zorgen ook voorwinst voor de klant, voor het milieu en voorde maatschappij. Het paradoxale is nudat, door bedrijfswinst niet meer als enigdoel voor ogen te houden, die winst net zalstijgen en duurzaam aanhouden. Debedrijfswinst omvormen van doel naarmiddel. En op het einde van de rit wordenook meer klanten aangetrokken en blijvenze loyaal. Het is belangrijk om kmo’s teinspireren en te begeleiden tot ‘generatie-bestendig ondernemen’. De toekomstigegeneraties moeten blijven leven, maarook ondernemingen verdienen een duur-zaam bestaan.”

De juiste stappen

“Maar ook werknemers hebben baat bijpersonal coaching. Om oplossingen aante reiken voor werkverzuim, demotivatie,ruzie met collega’s, … werk ik vanuit mijneigen bvba, Almasi. Dat betekent diamantin het Swahili, maar ook in het Arabisch,het Perzisch, het Turks en het Russisch.Een diamant staat voor veelzijdigheid vande zichtbare facetten en voor zuiverheidvan de innerlijke aspecten. De verschei-denheid komt eruit door het licht er in tebrengen. Dat zijn de eigenschappen die ikvoor mijn cliënten nastreef. Door hun pro-blemen zitten zij in de mist, maar ik benhun gps. Samen bepalen wij het doel,samen gaan we aan het werk, maar deklant moet wel de juiste stappen zetten.Alle processen die ik toepas, heb ikzelfooit ondergaan, in of naast mijn opleiding.Er zijn er niet veel die dat kunnen bewe-ren.”

Positive entrepreneurs

“Nog dit voorjaar wil ik beginnen met deorganisatie ‘Belgian positive entrepre-neurs’. Bedoeling daarvan is om alleondernemers in een eenheid samen tebrengen waar zij elkaar kunnen steunenen studenten kunnen inspireren. Daar isduidelijk behoefte aan, omdat onderne-mers nu helemaal alleen staan.”

www.almasi.bewww.c-workseurope.be

Tekst en foto: Wouter PEETERS

21 I-mag mei 2011

Stelling 1:De ‘soft skills’ vragenmeer aandacht

Jan Ivens (Lessius): “Diekritiek is niet onterecht,maar het is zeker nietslechter dan vroeger. Alsde stelling impliceert datde ingenieurs vroeger diesoft skills allemaal wélhadden, dan moet ik datten stelligste ontkennen.Die kwamen toen in de

opleiding minder aan bod. Ook de harde,technische kennis gaat niet achteruit. Welzorgt de complexiteit en de uitgebreidheidvan de nieuwe technologie ervoor dat hetstrikte studeren van vroeger niet meervolstaat. Het gaat meer over het aanlerenvan de juiste ingenieurscompetenties.”Roos Peeters (Xios): “Er gaat veel aan-dacht naar de soft skills. We hebben eenvolledige projectleerlijn waarin ondermeer onderzoeksprojecten aan bodkomen, maar waarin ook tijd uitgetrokkenwordt om een project uit te werken, een

Stelling 2:Er is te weinig voelingmet de bedrijfswereld

Ann Dumoulin (Howest): “We organise-ren tal van evenementen in overleg ofsamenwerking met de bedrijfswereld. Hetmerendeel van onze studenten doet zijnmasterproef binnen een bedrijf. Ook onzeeigen onderzoekslijnen verlopen insamenwerking met de industrie.Daarnaast is het werkveld paritair verte-genwoordigd in de opleidingscommissiesdie onze programma’s beoordelen en hel-pen bijsturen.”Roos Peeters (Xios): “De bedrijfswereld

kan verbeteringen voor-stellen aan ons curricu-lum. Zij kunnen voorstel-len om de inhoud vanopleidingsonderdelen bijte sturen of suggererenhoeveel die moetenwegen in bepaalde oplei-dingsjaren, welke delenontbreken of welke com-petenties zij belangrijk

vinden. Het is belangrijk dat we het werk-veld kunnen laten zien dat we rekeninghouden met hun inbreng.”Jan Ivens (Lessius): “Wij vragen een nogactievere betrokkenheid van de bedrijvenbij de opleidingen. Stages of projecten inbedrijven vragen van een bedrijf ook een

team samen te stellen, een projectleideraan te duiden, taken te delegeren, reke-ning te houden met planning en tijd, teproberen projectmatig en efficiënt te wer-ken. Studenten ontwikkelen zo die softskills waar bedrijven om vragen. Voor deBologna-hervorming zat zoiets bijna nietin het curriculum.”Ann Dumoulin (Howest): “De soft skills

vind je niet meteen terugin de titels van de oplei-dingsonderdelen, maarwel in de aanpak. Bij pro-jectwerk evalueren ze huneigen vaardigheden endie van de medestuden-ten. Ze moeten nadenkenover de opdrachten, uit-vissen hoe ze die aanpak-ken, taken verdelen,

bespreken met elkaar en met de begelei-ders en aan het eind de resultaten zowelschriftelijk als in een presentatie naarvoren brengen. We zien dat die presenta-ties veel beter zijn dan tien jaar geleden;niet alleen vormelijk, maar ook inhoudelijken qua aanpak.”

In I-mag maart vertelden hr-rekruteerders van Barco, Bekaert, Volvo,

Aquafin, BASF en Jan De Nul of en hoe zij het tekort aan ingenieurs op de

Vlaamse arbeidsmarkt aanvoelden. Tot slot vroegen wij hen hoe het onder-

wijs beter op hun noden zou kunnen inspelen. Hun antwoord op die vraag vind

je in de marge van dit artikel. Hun verzuchtingen legden we voor aan drie

departementshoofden van Toegepaste Industriële Wetenschappen: Roos

Peeters van Xios Hogeschool Limburg, Ann Dumoulin van Howest en Jan

Ivens van Lessius Mechelen.

“We kunnengeen ingenieurs

op maat afleveren”Drie onderwijsinstellingen

over de opleidingtot industrieel ingenieuren de evoluties daarin

22I-mag mei 2011

samenleving

Jan Ivens(Lessius)

Ann Dumoulin(Howest) Roos Peeters

(Xios)

SAMENLEVING

inspanning. Zij zouden dat moetenbeschouwen als een toegevoegde waardevoor hun onderneming. Een stage maggeen vrijblijvende zaak met een goedkopewerkkracht zijn, maar moet een opleidingin samenwerking zijn.”

Stelling 3:Docenten hebben teweinig voeling met hetwerkveld

Jan Ivens (Lessius): “Wij voelen wel dathet docentenkorps dat uit de industriekomt, achteruitgaat. Vroeger hadden wedrie soorten docenten: de ingenieurs diena hun diploma onmiddellijk begonnen leste geven zonder industriële ervaring. Detweede groep zijn de ingenieurs die naenkele jaren bedrijfsleven terugkeren alsdocent. Zij hebben al een pakket ervaring,ook al verwatert dat. De derde groep komtnaar de opleiding na enkele jaren in de

academische onderzoekswereld. Hetevenwicht tussen academische en indus-triële ervaring staat de jongste tijd onderdruk. Bovendien wordt te weinig geswitchttussen industrie en academische wereld.Onze bedrijven en de opleidingen valori-seren elkaar te weinig. Dat is een veelgrotere bedreiging voor de opleiding.Bedrijven moeten meer hun plaats opei-sen in de opleiding van de industrieelingenieur.”Roos Peeters (Xios): “We halen voor veelonderdelen specifieke expertise uit hetwerkveld, meestal via gastdocenten. Zijbrengen hun ervaring mee uit de industrie.Daarnaast verloopt veel van de project-werking en het onderzoek dat onze hoge-school doet, in samenwerking met debedrijven. Zo houden we ook de praktijkvan het werkveld binnen onze hogeschool.We zijn ervan overtuigd dat we nauw blij-ven aansluiten bij de industrie.” Ann Dumoulin (Howest): “Wij kiezen erbewust voor om mensen te laten doctore-ren op onderwerpen in samenwerking met

Jan Goossens (Basf): “Collega’s merken een neer-waartse trend in de kwaliteit vaningenieurs en wijten dat vooral aan de Bologna-hervorming.Ingenieurs kunnen nu als het waremet brugprogramma’s stapsgewijsopklimmen qua diploma. Ze moeten ook meer de ‘enablingskills’ aangereikt krijgen: teamwerk, leidinggeven, sociale competenties.”

Sam De Potter (Barco):“Vroeger had je het traditioneleonderscheid: de technische opleidingen tot het graduaats-niveau, dan de tussencategorievan de industrieel ingenieurs endan de burgerlijk ingenieurs. Door de hervorming van hetonderwijs zien werkgevers het bos niet meer door de bomen. Is een industrieel ingenieur nogbeter dan een graduaat die er een jaar bijgedaan heeft? Die vervaging lijkt me een heel riskante evolutie voor de groepvan de industrieel ingenieurs.”

Heidi Robbe (Volvo):“Schoolstages zijn een belangrijkaanwerfkanaal. Het zou goed zijndat de opleidingen meer gewichtzouden geven aan de stages. Die brengen de praktijk van hetbedrijf beter naar de school. Ook leerkrachten sluiten zo nauwer aan bij hun vakgebied.”

Philippe Piron (Jan De Nul):“De attitude van de studenten vanvandaag is niet zozeer een issuevoor de universiteit of de school,maar voor de ouders. De schoolkan wel iets doen aan de oriëntatieop de arbeidsmarkt. Elk jaar stude-ren veel mensen af in ‘softe’ secto-ren. Technische richtingen moetenmeer gepromoot worden in demiddelbare scholen.”

23 I-mag mei 2011

MeermiddelennodigJan Ivens (Lessius): “Het hogeronderwijs werkt al vijftien jaar meteen enveloppefinanciering. Dievolgt de stijgende studentenaan-tallen, maar absoluut niet de toe-nemende taken van het hogeronderwijs en de stijging van dereële kosten. Bovendien maken wijals maatschappij geen keuzes ombijvoorbeeld knelpuntberoepenmeer en opleidingen met een over-aanbod minder te ondersteunen.Dat is in het nadeel van de ingeni-eursopleidingen. Als andere oplei-dingen sneller in studentenaantalstijgen dan wij, gaan wij er zelfsop achteruit. Wij worden zwaarondergefinancierd en het is heelmoeilijk om onze taken te kunnenblijven doen. We zijn absoluut vra-gende partij om van één naar tweemasterjaren te springen, maar danmoeten we ook de middelen daar-voor krijgen.”

DVE

bedrijven. Zo verwerven onze docenteneen eerste bedrijfservaring. Ook andereonderzoeksprojecten zijn vraaggedrevenvanuit de industrie en we leveren ook veeldienstverlening aan de bedrijven. Onsonderwijs is toegepast, gericht op deindustrie, en het onderzoekspakket moetook die inslag hebben.”

Stelling 4:Er is te weinig aandacht voor internationalisering

Roos Peeters (Xios): “Internationali -sering was een van de doelstellingen vande Bologna-hervorming en wordt steedsbelangrijker. Je moet flexibiliteit inbou-wen, zodat je gemakkelijk internationaalkan gaan. Wij promoten studentenmobili-teit naar het buitenland, maar trachtenook buitenlandse studenten naar hier tehalen. Maar als wij vanuit een vierjarigeopleiding een samenwerking zoeken meteen vijfjarige opleiding in het buitenland,dan stuiten wij op de vraag waar ze onzeeenjarige masterstudent moeten plaat-sen. Komt die overeen met hun tweejarigemasterstudent? Dan voelen ze zichtekortgedaan. Of komt onze student over-een met hun eerstejaarsmaster? Hoe kande uitwisseling dan als afstudeertrajectgelden? Dat kan echt een hinderpaal zijnom internationale samenwerking op tezetten.”Ann Dumoulin (Howest): “Onze eigenstudenten zijn nogal honkvast, maar wemerken de jongste jaren een stijgendeinteresse. Als ze tijdens een semester inhet buitenland niet veel missen tenopzichte van de reguliere studenten, stijgtde interesse. Masterstudenten gaan bij-gevolg meestal naar het buitenland in hetkader van hun masterproef. Een buiten-landse unief biedt een onderwerp aan datze kunnen combineren met enkele modu-les die hen voldoende studiepunten ople-veren, zodat ze een volledig semesternaar het buitenland kunnen.”Jan Ivens (Lessius): “Wij sturen meerstudenten uit dan we er terugkrijgen; datheeft vooral met het Nederlands te maken.We werken bijvoorbeeld nauw samen metde FachHochschule Gustav Ohm uitNürnberg en zoeken een systeem omiemand een volledig jaar in Nürnberg tekunnen laten volgen of omgekeerd en danhet diploma te laten valideren langs beidekanten. Dat zal gemakkelijker gaan, zodrawij naar vijf jaar gaan en op gelijke voetstaan.”

derlijk behandeld. Er is geen fundamentom op te bouwen. Kennisoverdracht isniet populair in Vlaanderen.”Ann Dumoulin (Howest): “We hebben nuook veel zij-instromers (de zogenaamdeschakelstudenten), maar niet iedereenhaalt het. Onze programma’s zijn zo opge-steld dat zij die het halen, effectief waar-devolle industrieel ingenieurs zijn. Daardoen we geen toegevingen op. Ik verneemuit de industrie eerder dat ze moeilijkeraan professionele bachelors geraken. Degoede bachelors studeren nu verder enbouwen voort aan hun opleiding.”

Stelling 7:De opleiding moetvoluit vijfjarig worden

Roos Peeters (Xios): “We hebben dat vijf-de jaar echt nodig en het zal, goed uitge-bouwd, een toegevoegde waarde beteke-nen. Het zal studenten ook niet tegenhou-den om voor de richting te kiezen. We wil-len met dat vijfde jaar niet alleen meeraandacht geven aan onze specialisatie-vakken, maar ook een stagecomponentuitbouwen die nu niet verplicht in ons cur-riculum zit. Met een extra jaar komt daarruimte voor. En ten derde willen we hetextra jaar gebruiken om de basisvakkenen de basiswetenschappelijke kennis diewe nu heel intens geven in de eerste tweejaren, meer te spreiden over de driebachelorjaren.”Jan Ivens (Lessius): “Voor de toegeno-men aandacht voor de soft skills hebbenwe extra ruimte nodig. Dat geef je niet ineen hoorcollege, dat moet in werkcollegesen projectonderwijs gebeuren. Vier jaar isdaarvoor wat te krap. Ofwel moeten we(nog meer) keuzes maken in de techni-sche bagage. Daarnaast kan die extraruimte ook besteed worden aan vaardig-heden die gericht zijn op ondernemer-schap.”

Stelling 5:Een deel van de lessenmoet in het Engelsgedoceerd wordenRoos Peeters (Xios): “We werken eraanom modules in het Engels te verzorgen. Inonze taalleerlijn komen Frans, Duits enEngels aan de beurt. Je kunt wel lesgevenin het Engels, maar de student moet hetbegrijpen én kunnen toepassen. Het gaatnatuurlijk om echt toegepast taalgebruikdat gericht is op de vakdomeinen van deindustrieel ingenieur in andere talen.”Ann Dumoulin (Howest): “Binnenkortmag je een vak in het Engels aanbieden,als het elders in Vlaanderen nog in hetNederlands gegeven wordt. Dat scheptkansen, vooral om buitenlandse studen-ten naar hier te halen.”Jan Ivens (Lessius): “De talenkennis vanonze instroom, zeker uit het TSO, is somsnogal gebrekkig. De mondelinge taalvaar-digheid valt nog mee, omdat onze jeugdAngelsaksisch gericht is, maar in het vakmoet je op een andere manier communi-ceren dan in de mondelinge taal.Studenten zijn wel overtuigd van de toe-gevoegde waarde van een masterjaar inhet Engels, maar toch zijn ze er bang voor.Daarom voeren we dat geleidelijk in.”

Stelling 6:De Bologna-hervorming wasgeen goede zaak

Jan Ivens (Lessius): “De Bologna-hervor-ming heeft niks te maken met waterval-systemen of zalmmodellen. We geven nogaltijd dezelfde vakken. De bamastructuurwerkt in twee richtingen: er zijn ook indus-trieel ingenieurs die bijwerken naar bur-gerlijk. De slaagpercentages geven aandat alleen de beste studenten de stapnaar een extra jaar kunnen zetten.”“Over alle opleidingen heeft zich eengeleidelijke verschuiving voorgedaannaar ongeveer fiftyfifty instroom uit ASOen TSO. Ook bij de burgerlijke is desamenstelling van de instroom veranderd,maar slaagpercentages in de mastersbewijzen dat we geen onderscheid kun-nen maken tussen mensen die uit eenschakelprogramma komen of uit het ‘nor-male’ traject.”“Er zijn drie niveaus van kennis: kennen,begrijpen en kunnen toepassen. Vandaagleert men vaardigheden en competentiesaan. Die vereisen een degelijke basisken-nis, maar dat aspect wordt vaak stiefmoe-

24I-mag mei 2011

SAMENLEVING

“De keerzijde aan een vijfjarige opleidingis dat die zich heel anders zal moeten pro-fileren dan de vijfjarige opleiding van deburgerlijk ingenieurs. Anders zullen teveel studenten zich oriënteren naar deburgerlijke opleiding en worden de indus-trieel ingenieurs tweederangs burgerlijkingenieurs. Een extra jaar is absoluutnoodzakelijk, maar het moet oordeelkun-dig ingevuld worden.”

Stelling 8:Stages moeten meergewicht krijgen

Ann Dumoulin (Howest): “Graag, maar ineen vierjarige opleiding is er geen tijdvoor. Vrijwillige stages kunnen tijdens hetzomerreces, voorafgaand aan de master-proef. Gaat de opleiding naar vijf jaar, danwordt een stage ingebouwd in het bache-lortraject en breiden we de masterproefuit in het mastertraject. Die is altijdbedrijfsgerelateerd.”Jan Ivens (Lessius): “Wil je in de vier jaareen stage inbouwen, dan moet je eenander pakket beperken. Een stage moetminstens zes weken duren. Dat kan alleenals we er twee semesters bij krijgen. Een‘stage’ zou ik liever een ‘innovatieproject’noemen, waarbij een student in eenbedrijf een toepassingsgericht project inhet kader van innovatie volgt.”

Stelling 9:Industrieel ingenieursvallen tussen wal enschip

Roos Peeters (Xios): “Niet helemaalakkoord. Onze opleiding heeft nog altijdeen erg toegepast karakter. Buiten dealgemene competenties die industrieelingenieurs van oudsher moeten ontwikke-len, moeten ze nu ook onderzoekscompe-tenties verwerven. Dat vind ik een goedezaak: de student leert nu een onderzoeks-vraag te formuleren bij projectwerking,een onderzoeksstrategie uit te werken,resultaten te interpreteren en daaroverkritisch te reflecteren. Hij leert dat onder-zoek aanleiding kan geven tot (kennisover) innovaties. Ik denk dat die onder-zoeksopdrachten ons nauwer doen aan-sluiten bij de burgerlijk ingenieurs, maarer blijft nog een groot verschil in het curri-culum. Bij de industrieel ingenieurs ligtnog heel veel nadruk op vaardigheden enattitudes in diverse labo’s, oplossen vanoefeningen, computersessies, enz.”

De conclusies

Roos Peeters (Xios): “Ik betwist dat dekwaliteit van de opleiding zou achteruit-gaan. Wel geloof ik dat onze (toekomstige)studenten in een maatschappij leven diehet voor ons moeilijker maakt om van hengoede ingenieurs te maken. Wij kunnenvanuit het traditionele onderwijs moeilij-ker aan hun hoge verwachtingen voldoen.Zij zijn mondiger en hebben inspraak. Wijmerken dat we de studie- en trajectbege-leiding heel sterk moeten uitbouwen, ookwegens de grote flexibiliteit die in deonderwijsstructuur ingebouwd zit.”Ann Dumoulin (Howest): “Wij kunnengeen ingenieurs op maat afleveren. Onzestudenten worden breed opgeleid en zijnbreed inzetbaar. Een industrieel ingenieurkan in heel diverse sectoren in heel diver-se functies terechtkomen. Wij zorgen vooreen brede basis. Hij zal getraind zijn omheel snel bepaalde zaken zelf te ontdek-ken. Ze moeten een leven lang leren, maarin het begin van de carrière is dat heelintens.”Jan Ivens (Lessius): “Ik snap de bedrijvenwel: ze kunnen veel te weinig een beroepdoen op mensen die durven, op initiatief-nemers. Wij hebben veel uitvoerders, wekunnen snel en hard werken, maar wehebben minder innovatieve, creatievemensen die risico durven te nemen dan deons omringende regio’s, Wallonië inbegre-pen. Dat aspect moet gestimuleerd wor-den. Dat heeft niet alleen te maken met desoort lesvakken, maar ook met de manierwaarop je die doceert. Ik meen dat we dieweg aan het afleggen zijn, voor een stukprecies dankzij de Bologna-hervorming.”

Tekst: Dirk VANDER ELSTFoto’s: EIGEN FOTO’S, XIOS

en HOWEST

25 I-mag mei 2011

Greet Van Ginkel (Aquafin):“Voor onze eigen behoefte zou het mooi zijn, als opleidingen aandacht zouden kunnen besteden aan overheids-opdrachten, bestekopmaak, …Vergader- en onderhandelings-technieken zijn belangrijk.”

Sam De Potter (Barco):“Onderwijs moet studenten meeren sneller onderdompelen in depraktijk. Het gaat over de kwaliteiten de intensiteit van de opleiding.Ik zie niet in waarom een opleidingverlengd zou moeten worden ommeer stagemogelijkheden tegeven; ze moet inhoudelijk aangepast worden. De inhoud van sommige opleidings-onderdelen kan zeker beter.”

Inge Swartelé (Bekaert):“Er worden wel initiatieven genomen om jongeren te stimuleren om voor technologie en wetenschap te kiezen. Agoria probeert al enkele jarenmet Girls’ day jonge meisjes te stimuleren om voor die richtingente kiezen. Met ‘De wereld aan jevoeten’ mikt KVIV op de laatste-jaars van de middelbare school.Zoiets moet je jong stimuleren.”

I-mag mei 2011 26

afdelingenACTIVITEIT IN DE KIJKER > KEMPEN

FAMILIEWANDELINGmaandag 13 juni 2011

gankelijk voor honden aan de leiband. In het bezoekerscentrumkunnen personen met een beperking een wombat - een speci-aal uitgeruste rolstoel voor ruwere terreinen - lenen. Laarzenzijn aangeraden!

Na de wandeling kun je vrijblijvend de innerlijke mens verster-ken in een brasserie-restaurant in de onmiddellijke omgeving.

• PRAKTISCHPlaats: bezoekerscentrum Landschap De Liereman,Schuurhovenberg 43, Oud-TurnhoutDatum: pinkstermaandag 13 juni 2011 om 09.30 uur stipt (einde ronde 12.30 uur)Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 5 euro op rekening BE60 4189 0821 3170 van de VIK-afdeling Kempen.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten tot 6 juni 2011.Referte: SAKPN10611

Naar jaarlijkse gewoonte organiseert de VIK-afdelingKempen op pinkstermaandag haar familiewandeling. Ditjaar gaan we naar het beschermd natuurgebied‘Landschap De Liereman’ in Oud-Turnhout.

Paarse heide, diepblauwe vennen, goudgele stuifduinen, gol-vende graslanden en mysterieuze broekbossen. Nergensanders kun je alle Kempense troeven beter beleven dan in ditprachtige natuurgebied, beheerd door Natuurpunt. Een gidslaat ons eindeloos genieten van het landschap. We wandelendoor de bloeiende heide of bespieden vogels van op de kijkto-ren.

Landschap De Liereman is 684 ha groot en in beheer sinds1959. Typische soorten zijn de rugstreeppad, de heikikker, deboomleeuwerik, de nachtzwaluw, de wulp, het gentiaanblauw-tje, beenbreek en wilde gagel. De wandeling is 9,2 km lang,geschikt voor kinderen (stevige buggy is ook mogelijk) en toe-

© Luc VAN GOMPEL

27 I-mag mei 2011

afdelingenACTIVITEITEN

stad geleefd werd. De pas gerestaureerde ’s-Hertogen -molens (watermolencomplex) staan nu te pronken als nooittevoren.

Volledige aankondiging in I-mag februari en op www.vik.be.

• PRAKTISCHPlaats samenkomst: dienst voor toerisme, Elisabethlaan103, Aarschot.Datum: zaterdag 28 mei 2011 om 13.30 uur.Kostprijs: 5 euro voor VIK-leden en partner; 10 euro voorbedrijfsleden; niet-leden betalen 15 euro.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Referte: SALVN10511.Maximum 30 deelnemers.

LIMBURG05/05/2011 Lezing en netwerkevent: risicobereidheid, Koersel,

19.30 uur

17/05/2011 Bezoek Penders & Vanherle Elektrotechniek, Heusden-Zolder, 18.30 uur

29/05/2011 Zomeropera 2011: Manon, Bilzen, 20.15 uur26/06/2011 Fiets- en wandeldag, Diepenbeek, 7 uur06/10/2011 Lezing en netwerkevent: Marktgericht denken,

Koersel, 19.30 uur18/04/2012 Bezoek vliegbasis Kleine Brogel

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Risicobereidheiddonderdag 5 mei 2011

Bent u ook benieuwd naar het verhaal van enkele groothedenin het Vlaamse ondernemerschap? Wilt u weten hoe zij degroei van hun onderneming realiseerden? Wilt u nieuweinzichten verwerven die onmiddellijk van pas komen in alleswat u onderneemt? En dat alles in een mooi kader, gevolgddoor een netwerkreceptie?

Op donderdag 5 mei belichten Willy Naessens (WillyNaessens Group) en Dirk Maris (Konings nv) hoe risicobe-reidheid mee aan de basis lag van de groei van hun onderne-ming. Twee inspirerende verhalen, gebracht door 2 inspire-rende ondernemers, maken van deze lezing een onvergetelij-ke gebeurtenis!

• PRAKTISCHPlaats:The Roxy Theatre, Pieter Vanhoudtstraat 39,Koersel.Datum: donderdag 5 mei 2011 om 20 uur. Ontvangst vanaf19.30 uur.Sprekers: Willy Naessens en Dirk MarisKostprijs: 20 euro per persoon - bedrag over te maken op rekeningnummer BE68 4518 5278 5134 van de VIK-afdelingLimburg met vermelding van uw naam, lidnummer en aantaldeelnemers.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten.Referte: VOLBG10511

ANTWERPEN29/05/2011 VIK fietst en Wommelgem fietst mee, VIK-huis,

vrij vertrek tussen 9 en 14 uur11/09/2011 Achter de schermen van de Zoo, Antwerpen, 13 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

De Antwerpse zoo: achter de schermen zondag 11 september 2011

Een bezoek achter de schermen belicht de hele zoo-infra-structuur: een kijkje in de dienstingangen, de keukens, de fil-terzalen, … Kortom: overal waar de gewone bezoeker nooittoegang krijgt. Alle vragen over de dagelijkse werking vaneen dierentuin met 6.000 dieren krijgen een antwoord. Wateten die dieren, waar halen de verzorgers al het voedsel van-daan, wat met zieke dieren, wat is een stamboek en hoe werktdat? Om veiligheidsredenen kunnen kinderen niet deelne-men.

• PRAKTISCHPlaats: Zoo, Koningin Astridplein 26, Antwerpen.Samenkomst om 12.45 uur achter kassa/verkooppunt.Datum: zondag 11 september 2011 om 13 uur stipt.Kostprijs: normaal tarief, betalen aan de kassa van de zoo.Als u na inschrijving toch belet bent, gelieve ons dan tijdigte verwittigen. Het bezoek is bestemd voor volwassenen(vanaf 16 jaar) en eventueel kinderen vanaf 12 jaar ondertoezicht van hun ouders. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Referte: BBAWN10911Maximum 40 personen.

KEMPEN04/05/2011 Werken aan de Liefkenshoekspoorwegtunnel,

Beveren, 13.30 uur

13/06/2011 Familiewandeling, Oud-Turnhout, 09.30 uurInschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

LEUVEN-HAGELAND28/05/2011 Stadswandeling, Aarschot, 13.30 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Historische wandeling in Aarschotzaterdag 28 mei 2011

Tijdens deze uitstap maken we kennis met de geschiedenisvan Aarschot en zijn omgeving. Met trots draagt Aarschot detitel van ‘Parel van het Hageland’. We brengen een bezoekaan de Onze-Lieve-Vrouwekerk, een typisch voorbeeld vanDemergotiek met haar laatgotisch Brabants doksaal. Hetbegijnhof (1251-1253) geeft de sfeer weer van hoe er in deze

I-mag mei 2011 28

inzichten verwerven die onmiddellijk van pas komen bij alleswat u onderneemt? En dat alles in een mooi kader, gevolgddoor een netwerkreceptie?

Op donderdag 6 oktober belichten Lieven Vanlommel (gede-legeerd bestuurder - Starmeal) en Lieve Schrijvers (zaak-voerder - IJs van de smaak) hoe marktgericht denken meeaan de basis lag van de groei van hun onderneming. Tweeinspirerende verhalen, gebracht door twee inspirerendeondernemers, maken van deze conferentie een onvergetelij-ke gebeurtenis!

Over vier generaties bouwde de familie Vanlommel eengroentetraditie uit. Ook Lieven kreeg letterlijk en figuurlijk desmaak te pakken. In 2004 richtte hij Starmeal op. Zes jaar nade oprichting verkopen zijn voorverpakte salades als zoetebroodjes. Door groenten te combineren en onverwachtesmaken bijeen te brengen is hij erin geslaagd groenten terugsexy te maken.

Frank Bijnens en zijn team deden net vóór een superdrukkemaand augustus in 2010 een gouden zaak in de Hasseltsebinnenstad. In de Maastrichterstraat begonnen ze er met eenijssalon. Ondanks de grote concurrentie schuiven er tochlange rijen aan voor het ‘IJs van de Smaak’. Magie of eensterke succesformule?

• PRAKTISCHPlaats:The Roxy Theatre, Pieter Vanhoudtstraat 39,Koersel.Datum: donderdag 6 oktober 2011 om 20 uur; ontvangstvanaf 19.30 uur.Sprekers: Lieven Vanlommel en Lieve SchrijversKostprijs: 20 euro per persoon; bedrag over te maken voor25 september op rekeningnummer BE68 4518 5278 5134 vande VIK-afdeling Limburg met vermelding van uw naam, lidnummer en aantal deelnemers.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten tot 25 september.Referte: VOLBG11011

MECHELEN21/05/2011 Huifkarrentocht, Lint, 10 uur10/06/2011 Bezoek zonnepaneleninstallatie Ivarem, Lier, 14 uur25/06/2011 Stadswandeling, Mechelen, 14 uur23/09/2011 Bezoek Jonckheere, Mollem

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Huifkartochtzaterdag 21 mei 2011

Onder leiding van gids(en) bezoeken we het park, de Lintseheemkundige kring ‘Eugeen Goeyvaerts’ (heemmusea ‘DenAker’, ‘De Roskam’ en ‘De ploeg’) en de botanische tuin(www.heemkringlint.net). Het bezoek wordt afgerond met eenbroodmaaltijd + koffie of thee + spie vlaai.

Om 13 uur maken we met huifkarren een tocht van een uurnaar de Lintse Paardenmelkerij (www.lintsepaardenmelkerij.be).Onder leiding van onze gids kunnen we zelfs de begijnhof-

P&V elektrotechniekdinsdag 17 mei 2011

P&V (Penders & Vanherle) elektrotechniek werd in 1986opgericht door Rudi Penders en Ghislain Vanherle en focustzich sinds zijn oprichting op één kernactiviteit: het ontwerpen de assemblage van hoogtechnologische elektrische scha-kelkasten voor de industrie, nutsbedrijven, OEM en integra-toren. P&V is de grootste onafhankelijke Belgische ‘borden-bouwer’.

Volledige tekst in I-mag april en op www.vik.be.

• PRAKTISCHPlaats: P&V elektrotechniek, Industrieweg 10, Heusden-ZolderDatum: dinsdag 17 mei 2011 om 18.30 uur stiptKostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-ledenbetalen 5 euroInschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Referte: BBLBG10511Maximum 30 deelnemers

Zomeropera 2011: Manonzondag 29 mei 2011

Manon Lescaut is gebaseerd op het boek van Abbé Prévost‘Histoire du chevalier des Grieux et de Manon Lescaut’, hetverhaal van de tot mislukking gedoemde liefde van de cheva-lier voor de beeldschone maar spilzieke Manon. Het origine-le verhaal speelt zich af midden de 18de eeuw in Frankrijk enNoord-Amerika.

Succesregisseur Frank Van Laecke bedacht een originele,tijdloze enscenering waarbij het passionele drama intactblijft. Uitgevoerd door een schitterende cast, samen met hetzomeroperakoor en -orkest onder leiding van dirigentFederico Santi, belooft het een prachtige voorstelling te wor-den in het unieke kader van de Landcommanderij AldenBiesen.

• PRAKTISCHPlaats: Landcommanderij Alden Biesen, Kasteelstraat 6,BilzenDatum: zondag 29 mei 2011 om 20.15 uurKostprijs: 35 euro per persoonInschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten en bevestigendoor het juiste bedrag over te maken op rekening BE68 45185278 5134 van de VIK-afdeling Limburg met de vermelding‘zomeropera’. Gereserveerde tickets moeten wordenbetaald en kunnen niet worden geannuleerd. In voorkomendgeval vragen wij u zelf in vervanging te voorzien.Referte: CALBG10511

Marktgericht denkendonderdag 6 oktober 2011

Bent u ook benieuwd naar het verhaal van enkele groothedenin het Vlaams ondernemerslandschap? Wilt u weten hoe zijde groei van hun onderneming realiseerden? Wilt u nieuwe

29 I-mag mei 2011

ACTIVITEITEN

kerk van binnen bewonderen. Op de terugweg stoppen we inbioboerderij ‘Trommelhoeve’, waar we een bio-ijsje of drank-je mogen proeven. Eventueel maken we nog een kleine wan-deling van zowat een kilometer rond de hoeve voor we terugnaar Lint rijden, waar we omstreeks 18 uur de dagtrip afron-den.

Volledige aankondiging in I-mag maart of op www.vik.be.

• PRAKTISCHPlaats: Koning Albertstraat 41, Lint (P bij ingang park ofkerkplein).Datum: zaterdag 21 mei 2011 om 10 uur.Kostprijs: 35 euro per persoon voor VIK-leden, KVIM-ledenen VAM-leden, niet-leden betalen 40 euro. Gelieve onmiddellijk bij de inschrijving te betalen op rekening-nummer BE86 4050 1063 3150 van de VIK-afdeling Mechelenmet vermelding van de referte.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten.Referte: CAMLN10511.Maximum 30 deelnemers.

Zonnepaneleninstallatie Ivaremvrijdag 10 juni 2011

Ivarem bouwde een fotovoltaïsche installatie op een voorma-lig afvalstort: de opgevulde kleiputten van de vroegere steen-bakkerij Cuyckens aan de Mechelsesteenweg in Lier. 14.976zonnepanelen zorgen er voor een totaal geïnstalleerd vermo-gen van 3,5 MWp of een productie van zowat 3,3 miljoen kilo-wattuur per jaar.

Projectverantwoordelijke Peter Borstlap vertelt ons hoe hetproject tot stand kwam (keuze voor zonnepanelenpark, rand-voorwaarden, …) en over het opgesteld vermogen, de elektri-citeitsproductie, de investeringskosten en de opbrengsten.Michel De Preter is diensthoofd van de site en kan ons even-tueel technische uitleg geven.

De site is verhard met steenpuin en dus goed begaanbaar,stevig schoeisel is wel aan te raden. Veiligheidskledij is nietnoodzakelijk.

Na het bezoek biedt de VIK u een drink aan in een nabijgele-gen taverne.

• PRAKTISCHPlaats: Ontvangstkantoor van Ivarem afvalverwerkings-centrum, Mechelsesteenweg 285, Lier. Parkeren buiten deterreinen langs de Mechelsesteenweg.Datum: vrijdag 10 juni 2011 om 14 uur stipt (einde rond 16 uur)Kostprijs: 5 euro ‘inschrijvingswaarborg’ voor 28 mei 2011voor VIK- en KVIM-leden. De 5 euro wordt teruggestort aande aanwezige VIK- en KVIM-leden; niet-leden betalen 10euro, VAM-leden betalen 5 euro. Bedrag te betalen op rekening BE86 4050 1063 3150 van de VIK-afdeling Mechelenmet vermelding van de referte. Uw inschrijving is pas geldigna ontvangst van de betaling. Inschrijven en betalen vóór 28 mei 2011. Latere inschrijvingen/betalingen worden nietaanvaard.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten vóór 28 mei 2011.

Referte: BBMLN10611Maximum 20 deelnemers.

Stadswandeling Mechelenzaterdag 25 juni 2011

We nodigen u graag uit voor een aangename wandeling doorMechelen. Vrouwen hebben in de Mechelse geschiedenisaltijd een vooraanstaande plaats ingenomen. Niet alleen ophet hoogste bestuursniveau, maar ook in het dagelijkse levenen in al zijn facetten. Onze gids zal dat aspect uitvoerigbelichten aan de hand van locaties en beelden.

• PRAKTISCHPlaats: Dienst voor toerisme (aan Op Sinjoorke), GroteMarkt, MechelenDatum: zaterdag 25 juni 2011 om 14 uurKostprijs: 5 euro voor leden VIK, KVIM en VAM, partner enkinderen, niet-leden betalen 10 euroInschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten vóór 18 juni 2011;daarna bedrag overmaken op rekeningnummer BE86 40501063 3150 van de VIK-afdeling Mechelen met vermelding vande referte. Uw inschrijving is pas geldig na ontvangst vande betaling.Referte: CAMLN10611Maximum 30 deelnemers

NOORD-WEST-VLAANDEREN27/05/2011 Stadswandeling en bezoek concertgebouw,

Brugge, 14.45 uur19/05/2011 Relaxeren kan je leren, Brugge, 20 uur07/06/2011 Regionale ledenvergadering, Brugge, 20 uur18/06/2011 Haven van Zeebrugge, maritiem kruispunt en

logistiek platform, Zeebrugge, 10 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Bruggezaterdag 7 mei 2011

Op zaterdag 7 mei verwent de VIK-afdeling Noord-West-Vlaanderen u opnieuw met een namiddagje Brugge.

Om 14 uur beginnen we met een wandeling met als thema ‘destadsvestingen’. We wandelen langs de voormalige stads-wallen, nu een riante groene gordel rond de stad. Naast diegroene gordel bezit Brugge ook enkele stadparken, waar hetaangenaam verpozen is. Elk van die parken heeft zijn eigenontstaansgeschiedenis. Om onze dorst te lessen stappen wenadien een taverne binnen. We sluiten de namiddag af meteen bezoek aan het Concertgebouw. Tijdens de rondleidingbezoeken we de concertzaal, de Kamermuziekzaal, de loges,de artiestenfoyer en de repetitieruimten.

Wie dat wil, kan om 20 uur een concert bijwonen in deKamermuziekzaal: de Vlaamse solist, Wibert Aerts, speelteen stuk Bach & Boulez.

Programma en volledige tekst in I-mag april en op www.vik.be.

I-mag mei 2011 30

In 2010 bedroeg de goederenoverslag in de haven vanZeebrugge bijna 50 miljoen ton. Elk jaar ontvangt Zeebrugge10.000 schepen, 1,6 miljoen nieuwe auto's en bijna een mil-joen vrachtwagens. Jaarlijks worden er meer dan 2,5 miljoentwintigvoetcontainers behandeld. Daarmee is Zeebrugge debelangrijkste continentale roro-haven voor niet-begeleid ver-voer en de grootste autohaven ter wereld. Steeds meer bedrijven organiseren hun Europese distributievanuit Zeebrugge: Toyota, Tropicana, Bridgestone enStoraEnso zijn frappante voorbeelden.

In de achterhaven behandelt Zeebrugge grote volumes con-ventioneel stukgoed: kiwi's, bananen, fruitsappen, suiker, vis,vlees en andere agrarische producten. Ook voor de energie-voorziening is de haven van vitaal belang met de aardgaster-minals van Fluxys, Statoil en Interconnector. Bovendien pas-seren er jaarlijks zowat 700.000 passagiers langs Zeebrugge.

De haven plant nog de bouw van nieuwe roro- en container-terminals in de voorhaven en de creatie van een sluisvrijegetijdenzone voor het roro-verkeer en een nieuwe distributie-zone in de achterhaven.

Info: www.portofzeebrugge.be

• PROGRAMMA• 10.00 uur: verwelkoming en inleiding• 10.35 uur: projectie van de havenfilm• 10.45 uur: rondrit door het havengebied• 12.00 uur: einde

• PRAKTISCHPlaats: samenkomst P. Vandammehuis, Isabellalaan 1,Zeebrugge.Datum: zaterdag 18 juni 2011 om 10 uur.Kostprijs: gratis voor VIK- en KVIV leden en hun partner;bedrijfsleden betalen 5 euro en niet-leden betalen 10 euroter plaatsteInschrijving vereist: www.vik.be/activiteitenReferte: BBNWV10611.

OOST-VLAANDEREN28/05/2011 VIK Sailing, Nieuwpoort, 9 uur06/06/2011 De wet op de mede-eigendom voor mede-

eigenaars, Zwijnaarde, 20 uur24/06/2011 Regionale ledenvergadering, Drongen, 19 uur03/09/2011 Familiedag, Beervelde, 13 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

VIK-Sailing zaterdag 28 mei 2011

Op zaterdag 28 mei 2011 organi-seren we onze traditionele een-daagse zeiltocht op de Noordzee- VIK-Sailing - in samen werkingmet ‘North Sea Sailing’ uitNieuwpoort. Om 9 uur ontbijtenwe op de boot.

• PRAKTISCHPlaats: samenkomst voorkant station Brugge ter hoogtevan de ‘Carrefour Express’. Parkeermogelijkheid: parkingstation Brugge (voorkant): 0,5 euro per uur tot maximaal 2,5 euro per dagDatum: zaterdag 7 mei 2011 om 13.45 uurKostprijs: 10 euro voor VIK-leden (en familie), 20 euro voorniet-leden. Optioneel: concert Bach & Boulez (WibertAerts), 15 euro voor leden en niet-leden. Gelieve het verschuldigde bedrag over te schrijven op rekening BE214739 0498 5103 van de VIK-afdeling Noord-West-Vlaanderenmet vermelding aantal personen (+ eventueel deelnameconcert)Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteitenReferte: CANWV10511Maximum 25 deelnemers

Relaxeren kan je lerendonderdag 19 mei 2011

Lichamelijke symptomen zijn de meest opvallende tekenenvan te veel stress. Te veel stress zit niet alleen in je hoofd,maar ook in je lichaam. Onze geest wordt rustiger, als onslichaam ontspannen aanvoelt. Maar hoe kunnen we ons ont-spannen?

Eerst krijg je een toelichting over verschillende methoden omje te ontspannen, zonder in te gaan op de technieken. Daarnavolgen er adem- en yogaoefeningen voor nek en schoudersen wordt de progressieve relaxatie van Jacobsen uitgevoerd.We staan nog stil bij de autogene training van Shultz en dekracht van meditatie en mindfulness.

Volledige tekst in I-mag maart en op www.vik.be.

• PRAKTISCHPlaats: Hof van Watervliet, Oude Burg 27, BruggeDatum: donderdag 19 mei 2011 om 20 uurSpreker: Ing. Ghislain Christiaens MSc, yogaleraaren relaxatietherapeutKostprijs: 2 euro voor VIK-leden en partner; niet-ledenbetalen 5 euroInschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten en daarna bedragovermaken op rekeningnummer BE21 4739 0498 5103 van deVIK-afdeling Noord-West-Vlaanderen met vermelding vanhet aantal personen.Referte: VONWV10511 Maximum 20 deelnemers

De haven van Zeebruggezaterdag 18 juni 2011

Maritiem kruispunt en logistiek platform

De haven van Zeebrugge behoort al enkele decennia tot desnelst groeiende havens in de Hamburg-Le Havre-range. Demoderne infrastructuur om de nieuwe roro- en container-schepen optimaal te behandelen en de uitstekende weg- enspoorverbindingen maken de diepwaterhaven vandaag toteen toonaangevend polyvalent transportcentrum.

31 I-mag mei 2011

ACTIVITEITEN

• PROGRAMMA• 09.00 uur: koffie en croissant bij de VVW in Nieuwpoort,

crewindeling en briefing• 10.00 uur: trossen los• 12.30 uur: aperitief en lunch op zee• 17.00 uur: binnenvaren havengeul• 17.30 uur: ontschepen en schoonmaken• 18.00 uur: debriefing in de bar• 19.00 uur: facultatief: etentje op eigen kosten in het

VVW voor de ‘hongerigen’

We zijn er alvast stellig van overtuigd dat je - zoals vorig jaar- een aangename dag voor de boeg hebt.

Voor vragen of inlichtingen:Guy Van Beneden - guyvanbeneden@skynet.be - 0479 70 34 40.

Volledige tekst in I-mag maart en op www.vik.be.

• PRAKTISCHPlaats: VVW, Watersportlaan 11, Nieuwpoort; informeer je vooraf via de website www.northseasailing.be over de juisteligplaats van de boten.Datum: zaterdag 28 mei 2011 om 9 uurKostprijs: 78 euro per persoon, inclusief: koffie, croissant,broodjeslunch en drank aan boord (frisdrank, water, bier,versnapperingen, aperitief), haventaksen en eventuelemotoruren. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteitenReferte: SAOVL10511

De wet op mede-eigendommaandag 6 juni 2011

De wet van 30 juni 1994 veranderde vanaf 1995 grondig hetleven in mede-eigendom. In 15 jaar raakte die wet geleidelijkingeburgerd, maar de maatschappij, de relaties tussen mede-eigenaars onderling en die met hun syndicus veranderden.

De vernieuwde appartementswet van 2 juni 2010 past sinds 1september 2010 enkele spelregels aan. Nu de wet er is (en wegeduldig wachten op nog enkele uitvoeringsbesluiten) krijgtde toepassing eigenlijk nog weinig aandacht in de media.Deze informatieavond richt zich naar mede-eigenaars metvragen rond de nieuwigheden en de toepassing in hungebouw.

De wetgever timmerde nogal grondig aan de benamingen enbevoegdheden van al de instanties die het beheer van deVereniging van mede-eigenaars (VME) in handen hebben. Erwerden nieuwe regels ingevoerd - of ze werden minstensanders verwoord. Tegelijk werd gepoogd de punten uit de vori-ge wet die de voorbije 15 jaar tot langdurige juridische betwis-tingen aanleiding gaven, weg te werken.Tijdens deze VIK-avond hebben we het over de veranderin-gen, de statuten, de verplichte coördinatie, de algemene ver-gadering en het contract van de syndicus. Moet die zijn taaknu anders aanpakken? U krijgt ook heel wat juridische achter-grond: over de rechtspersoon VME, de interne besluitvormingen werking, de vertegenwoordiging, de spelers op het veld vande vereniging van mede-eigenaars, de algemene vergadering,de voorzitter en secretaris van de vergadering, beslissingen,

stemmingen en notulen, de Raad van mede-eigendom, decommissaris van de rekeningen, de syndicus als gemanda-teerde uitvoerder, de rechten en plichten van de syndicus,klachten over syndici en het Beroepsinstituut van vastgoed-makelaars, de kostprijs van een syndicus, de bankrekeningvan de VME, de rol van de mede-eigenaar, het beheer van eengebouw in mede-eigendom en heel wat administratieve,financiële en technische achtergrondinformatie.

Een gesprek over mede-eigendom valt vaak terug op heel con-crete vragen. Daarom kunt u uw vragen vooraf bij uw inschrij-ving meedelen.Voordracht door Ing. René Peeters MSc, gewezen vastgoed-makelaar-syndicus en raadgever en auteur over mede-eigen-dom in de praktijk.

Tijdens de pauze voorzien we een hapje en een drankje. Na deuiteenzetting is er nog mogelijkheid tot netwerking met uwcollega's in de VIKafee.

Volledige tekst in I-mag april en op www.vik.be.

• PRAKTISCHPlaats: Huis van de Bouw, Tramstraat 59, ZwijnaardeDatum: maandag 6 juni 2011 om 20 uurSpreker: Ing. René Peeters MScKostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-ledenbetalen 10 euroInschrijving vereist: www.vik.be/activiteitenReferte: VOOVL10611

WAASLAND05/05/2011 Reglementering van overheidsopdrachten -

aansluitend bestuursvergadering, Sint-Niklaas, 20 uur04/06/2011 Cultureel bezoek Rupelmonde, 14 uur09/06/2011 Regionale ledenvergadering28/06/2011 Werken in China, Wommelgem, 19 uur 15/10/2011 Bezoek Isotopolis, Dessel, 10 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Reglementering overheidsopdrachtendonderdag 5 mei 2011

De reglementering inzake overheidsopdrachten is zeer com-plex en gedetailleerd. De kleinste procedurefout kan zowelvoor een overheid als voor een deelnemende ondernemingcatastrofaal zijn. Alle Belgische overheden moeten de wet-geving toepassen, als zij werken, leveringen en dienstengunnen. Tijdens een korte presentatie van zowat een halfuurgaan we daar dieper op in. Samen met de voordracht wordtde maandelijkse bestuursvergadering van de afdeling Waas -land georganiseerd.

• PRAKTISCHPlaats: Den Antus, Grote Markt 30, Sint -Niklaas.Datum: donderdag 5 mei 2011 om 20 uurKostprijs: gratisInschrijving vereist: www.vik.be/activiteitenReferte: VEWLD10511Maximum 20 deelnemers

Cultureel bezoek Rupelmondezaterdag 4 juni 2011

Rupelmonde is een Oost-Vlaams plaatsje aan de linkeroevervan de Schelde, tegenover de monding van de Rupel. Ooitwas Rupelmonde een Romeinse oeverpost. Later werd heteen belangrijke middeleeuwse stad en nu is het een deelge-meente van Kruibeke. Rupelmonde is vooral bekend alsgeboorteplaats van Gerardus Mercator, wiens standbeeld tebezichtigen is op het marktplein. Daar begint ook onze bege-leide wandeling door dit historische dorp.

We beginnen met een bezoek aan de 16de-eeuwse getijden-molen, die volledig werd gerestaureerd en maalvaardiggemaakt in 1997. Volgens de maalkalender is de molen in wer-king tijdens ons bezoek. Daarna trekken we naar deGraventoren en we sluiten ons bezoek af met een geleidbezoek op de werf ‘Centrum Nautisch Rupelmonde’, waar inde demonstratieloods historische schepen worden gerestau-reerd.

• PRAKTISCHPlaats: Standbeeld van Mercator op het Mercatorplein,9120 RupelmondeDatum: 4 juni 2011 van 14 uur tot 17 uurKostprijs: 5 euro voor VIK-leden en partner, 10 euro voorniet-leden, ter plaatse te betalenInschrijving vereist: www.vik.be/activiteitenReferte: CAWLD10611Maximum 25 deelnemers.

Werken in China: een expat getuigtdinsdag 28 juni 2011

Vijf jaar geleden vertrok de secretaris van de VIK-afdelingWaasland als expat naar China. Eind juni is die toenmaligesecretaris - Gert Verheyden - terug in het land. Met een valiesvol Chinese werk- en andere ervaringen. Over die ervaringenwil hij getuigen.

Tijdens de uiteenzetting zal Gert niet alleen praten over hetbouwproces in China: aan de drie bestaande plants (office,magazijn en productiehal voor spiegelverven) zijn drie nieu-we plants toegevoegd gedurende die vijf jaar: magazijn 2,productiehal ceramics en productiehal sealants. Hij nam ookde opstart van de bijbehorende nieuwe installaties van FenziGroup voor zijn rekening.

De cultuurverschillen met China zijn uiteraard groot. Chinaheeft een rijk cultureel verleden en samenwerken metChinese medewerkers is net iets anders dan werken inEuropa of België. Inzake papierwerk en bureaucratie in Chinais Gert ondertussen een groot expert. Zijn verhaal over hethalen van een rijbewijs zal hij zeker opdissen.

Wilt u de vergelijking tussen België en China even onder deloep nemen of overweegt uzelf om het als expat te wagen:kom dan zeker langs en breng uw vragen mee: Gert zal ze metplezier beantwoorden.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, WommelgemDatum: dinsdag 28 juni 2011 om 19 uur Kostprijs: gratis voor leden op vertoon lidkaart, niet-ledenbetalen 5 euroInschrijving vereist: www.vik.be/activiteitenReferte: VOWLD10611

Isotopolis in Desselzaterdag 15 oktober 2011

Een ontdekkingstocht door de wereld van radioactieveafvalstoffen.

Niras en Belgoprocess richtten – vlak bij de plaats waarradioactieve afvalstoffen verwerkt worden – een informatie-centrum over radioactieve afvalstoffen op: Isotopolis. De permanente tentoonstelling met veel visuele informatiegeeft een zo duidelijk mogelijke kijk op de wereld van deradioactieve afvalstoffen. We maken ook kennis met de dage-lijkse realiteit van het beheer van radioactief afval. Op desite van Belgoprocess kan een opslagplaats van geconditio-neerd laagradioactief afval en een verwerkingsinstallatievoor laagradioactief vast afval bezocht worden. Er wordt ookeen film getoond over de verwerking en de opslag van hoog-radioactief afval.

Isotopolis is opgebouwd rond drie thema’s: radioactiviteit,verwerking van radioactief afval en berging van radioactiefafval.

In een eerste module worden de fenomenen radioactiviteiten straling toegelicht. Ze worden in een minilaboratoriumgeconcretiseerd met demonstraties en experimenten. Uniekis de nevelkamer, waar de onzichtbare ioniserende stralingzichtbaar gemaakt wordt.

Een tweede module laat zien waar radioactief afval vandaankomt, hoe het eruit ziet en wat ermee gebeurt. Vragen rondhet dagelijkse beheer krijgen hier een antwoord. Voor -beelden, materialen en foto’s stellen het onderwerp visueelvoor. Bezoekers zien concreet hoe radioactief afval behan-deld wordt.

In een derde module komen de toekomst en de definitieveoplossingen op lange termijn aan bod. Foto’s en maquettesvan de verschillende bergingsconcepten en -mogelijkhedendie Niras nu bestudeert, geven de bezoeker een overzicht vande stand van zaken.

• PROGRAMMA (duur: 3 uur) • Bedrijfsvideo over de rol van radioactiviteit in het

dagelijkse leven.• Rondleiding in kleine groepen onder begeleiding van

een ervaren, gespecialiseerde gids: bezoek aan informatiecentrum Isotopolis, aan verwerkingsinstallatieen opslaggebouw voor laagradioactief afval op de sitevan Belgoprocess.

• Drankje.

I-mag mei 2011 32

33 I-mag mei 2011

ACTIVITEITEN

• PRAKTISCHPlaats: site 1 van Belgoprocess, Gravenstraat 73, DesselDatum: 15 oktober 2011 om 10 uurKostprijs: 5 euro voor VIK-leden en partner, 10 euro voorniet-ledenInschrijving vereist: www.vik.be/activiteitenInschrijven kan tot uiterlijk 3 oktober 2011. Uw inschrijvingis pas geldig, als het verschuldigde bedrag overgemaakt isop rekeningnummer BE10 4012 5389 6104 van de VIK-afdelingWaasland met vermelding van ‘Isotopolis’, naam alle ingeschreven personen, en eventueel VIK-lidnummer.Bij inschrijven moet het rijksregisternummer vermeld worden. Bij het bezoek dient de identiteitskaart voorgelegdte worden.Referte: BBWLD11011 Maximum 50 deelnemers.

ZUID-WEST-VLAANDEREN06/05/2011 Regionale ledenvergadering, Wevelgem, 20 uur14/05/2011 Zweefvliegen (reservedatum 28/05/2011), Pouvry,

10 uur19/05/2011 Lezing Risicoanalyse, Kortrijk, 20 uur01/06/201 Bezoek Servaco, Wevelgem, 19 uur11/06/2011 Fietstocht de Moerduivels, Veurne, 13.45 uur09/07/2011 Barbecue

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Regionale ledenvergaderingvrijdag 6 mei 2011

De voorzitter en de bestuursleden van de VlaamseIngenieurskamer, afdeling Zuid-West-Vlaanderen, hebbende eer en het genoegen u uit te nodigen op de regionaleledenvergadering VIK-afdeling Zuid-West-VlaanderenAlle industrieel ingenieurs die lid zijn van de VIK en behorentot de afdeling Zuid-West-Vlaanderen kunnen zich kandidaatstellen om lid te worden van de Raad van Bestuur van deafdeling Zuid-West-Vlaanderen.

Maak uw keuze bij uw inschrijving:• abdijmenu voor 54 euro • abdijmenu met aangepaste wijnen voor 71 euro• kies tussen vis of vlees• indien geen vis of vlees: meld het ons a.u.b.Gelieve bij afwezigheid vooraf telefonisch An Dermaux teverwittigen: 0496 10 27 10.

• PRAKTISCHPlaats: Abdijpoort, Lauwestraat 170, WevelgemDatum: vrijdag 6 mei 2011 om 20 uurKostprijs: 54 euro zonder aangepaste wijnen, anders 71 euro. Uw inschrijving beschouwen wij als definitief naontvangst van het verschuldigde bedrag op het rekening-nummer BE52 7430 2848 8409 van de VIK-afdeling Zuid-West-Vlaanderen Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Referte: LEZWV10511

Zweefvliegenzaterdag 14 mei 2011

De VIK-jongeren Zuid-West-Vlaanderen organiseren voor detweede keer een zweefvliegevene-ment, samen met de Kortrijk Flying Club (KFC) op hun vlieg-basis in Valenciennes (Noord-Frankrijk).

Je neemt plaats in een tweezitter zweefvliegtuig bij eenervaren piloot en wordt daarna met een motorvliegtuig opge-sleept tot minimaal 500 meter hoogte. Zodra het zweefvlieg-tuig losgekoppeld is, verdwijnen de geluiden van het motor-vliegtuig. Je hoort enkel nog de wind en je ervaart hoe hetzou zijn om als een vogel door de lucht te kunnen zweven.Proef van een boeiende en spectaculaire recreatiesport dieook voor jou toegankelijker is dan je zou denken.

• PRAKTISCHPlaats: Avenue Marc Lefrancq, 59121 Prouvy, FrankrijkDatum: zaterdag 14 mei (reservedatum: zaterdag 28 mei)2011 om 10 uur.Kostprijs: 50 euro voor VIK-leden en partner, niet-ledenbetalen 60 euro. Eigen lunchpakket meebrengen.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten.Referte: SAZWV10511Maximum 25 personen.

Risicoanalysedonderdag 19 mei 2011

Allerhande welzijnswetten bevatten vandaag een verplich-ting om risicoanalyses uit te voeren en daaruit een degelijkpreventiebeleid te laten voortvloeien. Zo kan men zorg dra-gen voor welzijn en veiligheid van zichzelf en van de colle-ga’s. Maar is het een haalbare kaart om de mazen van het netzo klein te krijgen dat we altijd gerust kunnen zijn?

Tijdens deze voordracht gaat de heer Tom Leleu, afdelings-verantwoordelijke preventie bij de firma Consultes, dieper inop het onderwerp met als uitgangspunt de algemene preven-tiebeginselen, opgenomen in het KB van 27 maart 1998.

• PRAKTISCHPlaats: Howest, Graaf Karel de Goedelaan 5, Kortrijk(Raadzaal) Datum: donderdag 19 mei 2011 om 20 uurSpreker: Tom Leleu (Consultes) Kostprijs: gratis voor VIK-leden, 5 euro voor niet-leden. Ter plaatste te betalen.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Referte: BBZWV10511

Servacowoensdag 1 juni 2011

Op woensdag 1 juni 2011 om 19 uur brengt de VIK-afdelingZuid-West-Vlaanderen een bezoek aan Servaco inWevelgem. Met zijn 3 vestigingen (Wevelgem – Puurs –

I-mag mei 2011 34

ACTIVITEITEN

moeras met tal van grote rietvelden. De perfecte plaats voorongure types om er zich te verstoppen. Die wilde mannenkwamen aan de kost door landbouwers en vissers in de regiote overvallen. Met de drooglegging van De Moeren verdwe-nen de duivels… Of niet? We herontdekken hun verhaal, gaanop zoek naar restanten van hun schuilplaatsen, leren hoe DeMoeren werden drooggelegd in de 17de eeuw… en daarnaweer meermaals onder water stonden.

Krijg je geen fiets ter plaatse? Geen nood, je kunt een fietshuren. Op de website www.toerismewesthoek.be vind je al enkelemogelijkheden waar je in Veurne fietsen kunt huren.

• PRAKTISCHPlaats: We vertrekken aan de fontein op het midden van demarkt van Veurne.Datum: zaterdag 11 juni om 13.45 uur – start fietstocht om14 uur – duur +/- 3 uur. Kostprijs: 4 euro voor VIK-leden en partner, niet-ledenbetalen 6 euro.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten uiterlijk totwoensdag 8 juni met het engagement zeker aanwezig te zijnen bij afwezigheid zeker tijdig telefonisch te verwittigen0472 24 58 81 (Frederik Delobelle). Na inschrijven krijg je perkerende het rekeningnummer waarop je zo snel mogelijk hetjuiste bedrag overmaakt met als mededeling ‘Fietstocht +naam + aantal personen’.Referte: SAZWV10611

Hasselt) en bijna 100 medewerkers is Servaco door de jarenuitgegroeid tot een toonaangevend labo in Vlaanderen. Naasteen textiellabo en een uitgebreid bouwkundig labo bestaatde dienstverlening van Servaco hoofdzakelijk uit bemonste-ringen en analyses in het kader van milieu: water, bodem,afvalstoffen en lucht. En dat voor een zeer uitgebreide reekssectoren. Bovendien kan Servaco via zusterbedrijf ServacoFood Control, een uitgebreid gamma aan analyses aanbiedenin het kader van de voedselveiligheid en de volksgezondheidin het algemeen.

Na de rondleiding wordt in een hapje en een drankje voorzien.Voor meer info: www.servaco.be

• PRAKTISCHPlaats: Servaco, Tramstraat 2, Wevelgem.Datum: woensdag 1 juni 2011 om 19 uur.Kostprijs: gratis voor VIK-leden en studenten; niet-ledenbetalen 10 euro Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteitenReferte: BBZWV10611. Maximum 25 deelnemers.

Fietstocht De Moerduivels zaterdag 11 juni 2011

Eeuwen geleden was De Moeren (bij Veurne) een uitgestrekt

Infoavond voor ingenieurs bij UZ Leuvendinsdag 24 mei 2011

Met 1.850 bedden is UZ Leuven het grootste universitaire zie-kenhuis van België.

8.700 gedreven medewer-kers staan in voor de dage-lijkse werking op vier ver-schillende campussen.Jaarlijks worden er onge-veer 65.000 patiënten gehos-pitaliseerd en elke werkdagvinden er gemiddeld 2.500consultaties plaats. Perwerkdag worden er gemid-

deld 200 chirurgische ingrepen uitgevoerd.Een ploeg van een vijftigtal ingenieurs staat dagelijks klaar omdat alles te ondersteunen. Onze ingenieurs hebben een groteverscheidenheid aan opdrachten: grote bouwprojecten, ener-gie, nucleaire geneeskunde, medische instrumentatie, aan-koop, preventie en milieu, logistiek en mobiliteit en informatie-systemen.

We nodigen je uit om persoonlijk een blik achter de schermente werpen van deze boeiende en complexe technologischewerkomgeving. Je krijgt een rondleiding op campusGasthuisberg. We informeren je over het masterplan dat de hui-

dige en toekomstige projecten van de technische dienst en vande dienst informatiesystemen van UZ Leuven visualiseert.Onze medewerkers gaan graag de dialoog met je aan over hunrealisaties en hun visie op toekomstige doelen.

• PROGRAMMA• 18.00 uur: onthaal (met belegde broodjes)• 19.00 uur: een ingenieursloopbaan bij UZ Leuven • 19.15 uur: presentatie masterplan UZ Leuven• 20.00 uur: rondleiding in vier subgroepen:

bouw (werfbezoek), energie, medische instrumentatie of informatiesystemen (IT)

• 21.00 uur: nabespreking bij een drankje

Deelname: 3 euro per persoon (KVIV en VIK-leden en gezins-leden) of 10 euro (niet-leden), over te maken rekeningnummerBE60 0012 1693 0270 van KVIV Brabant met vermelding 20110524.Inschrijven voor de infoavond is noodzakelijk en kan uiterlijk tot15 mei via de website. Vermeld bij inschrijving je voorkeur vansubgroep voor de rondleiding: bouw (werfbezoek), energie,medische instrumentatie of informatiesystemen (IT).

Voor meer informatie kun je contact opnemen met ir. LucTruyens (Smidstraat 33, 3370 Boutersem of luc.truyens5@telenet.beof 0479 37 53 23). Na inschrijving ontvangt u een bevestiging, eneen week voor de activiteit verdere praktische informatie, eenwegbeschrijving en de deelnemerslijst.Datum: dinsdag 24 mei 2011 om 18 uur.Locatie: UZ Leuven Campus Gasthuisberg, Herestraat 49,Leuven

De samenwerking begon al in 2009 onder de naam ie-net, het samenwerkingsverbandvoor alle ingenieurs in Vlaanderen, ‘powered by VIK en KVIV’. Als we vandaag terugblik-ken, hebben we met beide verenigingen samen al een heel traject afgelegd. De foto’s opdeze pagina spreken voor zich.

Roadmap Vlaanderen‘Roadmap Vlaanderen - scharnier voor verandering’ belicht de bijdrage van de ingenieurin verschillende maatschappelijk relevante domeinen, zoals sport en technologie, indus-trie 2020, Energyville Waterschei, gezondheidszorg 2020, onderzoek en innovatie aan deUGent.

Katalysator‘Dynamiek 2010 - de ingenieur: motor voor de toekomst’ is de katalysator voor ingenieuren bedrijf. We organiseerden startbaanenquêtes - jobtrein – MijnBaan-enquête.

Niet iedereen heeft al die activiteiten meebeleefd en niet iedereen heeft wellicht het ver-band tussen de verschillende activiteiten opgemerkt. Op vraag van de Raad van Bestuurbereidt de Vlaamse Ingenieurskamer een structurele samenwerking tussen VIK en KVIVvoor in ie-net. Daarom willen we alle geledingen van de vereniging actief consulteren bijdie transitie.

Jullie VIK-voorzitter, Rik Baron Jaeken, rekent op jullie talrijke aanwezigheid. Het beloofteen boeiende en inspirerende zaterdagmorgen te worden.

WOMMELGEM. De Vlaamse Ingenieurskamer is volop in transitie.

De samenwerking met de collega's van KVIV krijgt stelselmatig vorm.

Bepaal mee de toekomst van de VIK!Kaderdag – denkdag op zaterdag 14 mei

netwerk

35 I-mag mei 2011

Uitnodiging voor alleactieve VIK’ersZaterdag 14 mei bij de VIK in WommelgemBen je al actief als VIK-lid in jouw ver-eniging of wil je er actief worden? Danverwachten we je voor deze denkdag!

Thema: de toekomst van VIK

Programma:09.30 uur verwelkoming10.00 uur voorstelling budget 2011-2012

door penningmeester Bart Demol

10.15 uur toelichting ie-netaanpakdoor voorzitter Rik Jaeken

10.45 uur uitgebreide vraagstelling en debat

12.30 uur afsluiting met een maaltijdvoor alle deelnemers

14.00 uur einde

Inschrijven via de website:www.vik.be/kaderdag

Hugo Collumbien was tot voor enkelejaren nog de enige praktiserende parfum-componist in ons land. Hij werd op 2februari 1917 aan de Leie in Gent geboren.“Het vroor toen min 17 graden”, zei hijons. Wij zochten hem op in Oostakker tergelegenheid van zijn verjaardag. Hij stondons samen met zijn vrouw te woord en

bracht ruim drie uur lang het relaas vanzijn leven, zijn studies, de opeenvolgendefirma’s waar hij heeft gewerkt en zijn uit-eindelijke beroepsactiviteit als ‘zelfstan-dige parfumcomponist’. Hij was ook velejaren penningmeester voor de ingenieurs-afdeling in Gent.

Hugo praat ontzettend vlug en zet eenoptimistisch en briljant opgebouwdbetoog neer. Hij geeft blijk van een voor-treffelijk geheugen, alsof zijn neurotrans-mitters er met de jaren alleen maar beterop geworden zijn.

Hij geeft blijk van een voortreffelijk geheugen, alsof zijn neurotransmitters er met de jaren alleen maarbeter op geworden zijn.

Collega Collumbien is een veelzijdig man:gedurende vele jaren was hij voorzittervan de Gentse Heemkundige enHistorische Kring, auteur van heel watkronieken, lid van de Koninklijke Commis -sie voor Monumenten en Landschappenen van talrijke verenigingen. Tot voor enke-le jaren verzorgde hij elke woensdag op deradio de ‘Ghentsche Chronycke”. Zo’nwekelijks radiopraatje verzorgen is nietniets. Daar komt heel wat opzoeking bij tepas. Op zijn thuisadres in Oostakkerbevindt zich ook het redactieadres van de‘Ghendtsche Tijdingen’, een tijdschriftmet heel wat interessante artikels.

OOSTAKKER. Collega Ing. Hugo Collumbien, technisch ingenieur scheikun-

de, vierde onlangs zijn 94ste verjaardag. Hij is hiermee het oudste in leven

zijnde VIK-lid. Wijlen collega Ludovicus Stubbe uit Bredene, eveneens tech-

nisch ingenieur scheikunde, was Hugo voorafgegaan. Ludovicus werd in 1908

geboren en werd bijna honderd jaar oud. Eind 1999 had I-mag een interview

met hem waaraan hij zonder aarzelen zijn medewerking verleende ‘om de jon-

geren te helpen het vertrouwen te verwerven en te behouden in hun toe-

komst’. Deze keer waren we te gast bij parfumcomponist Ing. Hugo

Collumbien.

Hugo Collumbien:parfumcomponist

! Van onze hoofdredacteur

netwerk

36I-mag mei 2011

94-jarige is oudste lid van de VIK

I-mag mei 2011 37

8 jaar jonger was dan de universiteit, heb-ben duizenden gestudeerd en niet van deminsten, zoals Leo Baekeland. In de jaren1920 werd er een ‘Speciale School voorTechnisch Ingenieurs’ aan gehecht.“Ik begon er mijn studies in 1932. Er warenzes afdelingen: spinkunde, weefkunde,verf- en appreteerkunde, scheikunde,mechanica en elektriciteit. Er was toennog geen sprake van ‘zwak- en sterk-stroom’ of van elektronica. Het was kort-weg ‘elektriciteit’ en het omvatte zowatalles. We waren toen al in de TweedeIndustriële Revolutie die in de loop van de19de eeuw door zijn twee nieuwe energie-vormen (elektriciteit vanaf 1880 en aard-oliederivaten vanaf 1885) een nieuwedynamiek gaf aan de industriële ontwikke-ling. Het begrip industriële revolutie kanworden omschreven als een bruuske wijzi-ging in het kunnen van de mens en in hetproductieproces ingevolge een nieuwetechnologische ontwikkeling, met ingrij-pende economische en sociale gevolgen.De Eerste Industriële Revolutie ontstondbij het begin van de 18de eeuw in Groot-Brittannië, maar brak pas in de 19de eeuwdoor.”

De ‘Prep’

“Mijn opleiding voor technisch ingenieurvolgde ik van 1932 tot 1936. De graad vantechnisch ingenieur werd pas bij KB van 5juli 1933 ingesteld en de titel die menmocht voeren werd pas twee maandenlater wettelijk beschermd door de wet van

11 september 1933 op de bescherming vande titels van het hoger onderwijs. Er waseen voorbereidende afdeling waar allestudenten samen dezelfde lessen volg-den, de zogenaamde ‘Préparatoire’ ofkortweg de ‘Prep’. Dan volgden drie spe-cialisatiejaren waar iedereen een beetjezijn eigen weg ging. Wel kregen we som-mige cursussen samen. In de ‘Prep’ kre-gen we onder meer Engels, Frans, algebra,meetkunde, trigonometrie, differentiaalen integraal rekenen en analytische meet-kunde. En ook ‘moraal’, voornamelijk aande hand van een boek met veel fabeltjesvan Lafontaine en Eusopius.”

Technisch ingenieur

Bij zijn ontstaan - rond 1884 - werd hetberoepsonderwijs overdag ingericht enhet nijverheidsonderwijs ‘s avonds. Hetnijverheidsonderwijs was op de kunstam-bachten afgestemd, het beroepsonderwijsop gewone beroepen. Beroepsafdelingenwaren aan een nijverheidsschool verbon-den.Tijdens de laatste jaren van de EersteWereldoorlog maakte de overheid eenonderscheid tussen het beroepsonderwijsmet volledig leerplan en dat met beperktleerplan. Beroepsscholen werden vak-scholen genoemd. Ook ontstond hethoger beroepsonderwijs, dat hetzelfdedoel nastreefde als de hogere nijverheids-school, namelijk de opleiding van het mid-denkader voor de industrie. Het was eendagschool waar zowel theoretisch alspraktisch onderricht werd gegeven. Deminimumleeftijd om er te studeren, was 16jaar, net als voor de hogere nijverheids-school. De kandidaten voor de hogereberoepsscholen moesten een diploma vanlager middelbaar onderwijs hebben. Opvraag van de bierbrouwers ontstond inGent in 1885 de ‘Ecole de Brasserie Saint-Lievin”. La Louvière volgde dat voorbeeldin 1896. Het zou nog tot 1902 duren, voor-aleer die scholen wettelijke diploma’smochten uitreiken. Het waren de voorlo-pers voor de scholen voor technisch inge-nieur in de gistingsnijverheid.

Te vroeg

“Ik was 15 jaar, toen ik voor het ingangs-examen van de ‘Speciale Scholen voorTechnisch Ingenieur’ in Gent slaagde. Ikwas een jaar ‘te vroeg’ om de studies voortechnisch ingenieur aan te vatten, maarmen deed daar niet moeilijk over. Elke dagvolgde ik les van 8 tot 12 uur en van 14 tot18 uur. Ook op zaterdag van 8 tot 12 uur. Erzaten wel bepaalde gaten in het schema.Zo liep een bepaalde cursus van 14 tot 16

Geschiedenis

Hugo Collumbien behaalde in 1936 degraad en het diploma van technisch inge-nieur aan de ‘Speciale School voorTechnisch Ingenieurs, gehecht aan deNijverheidsschool van Gent’.

“Voor het ontstaan van die Nijverheids -school moeten we teruggaan tot 1825. EenKB van 13 mei van dat jaar voert een nieu-we leergang in aan de hogescholen in hetKoninkrijk der Nederlanden: het ‘onder-wijs in de scheikunde en werktuigkundetoegepast in de kunsten’. Het was bedoeldvoor fabrikanten, werkbazen en bekwamewerklieden. Tijdens het Hollands Regimewaren die leergangen aan de faculteitWis- en Natuurkunde van de universiteitin Gent verbonden onder de naam ‘Schoolvoor kunsten en ambachten’. Vanaf 1830sprak men van de ‘Ecole industrielle’,afgekort als ‘de Indus’. De lessen gingener in 1826 van start. Na de Omwentelingbleven ze aan de Industrieschool plaats-vinden, maar in 1833 kwam er een nieuweregeling. De directie van de school bleefin handen van de ‘curatoren’ van de uni-versiteit, maar werd aangevuld met tweeindustriëlen. Door de wet van 27 septem-ber 1835 werd het hoger onderwijs inBelgië gereorganiseerd. Vanaf dan werdde Nijverheidsschool onafhankelijk van deuniversiteit en ging ze een eigen bestaanleiden. De stad Gent kocht daarvoor in1850 het voormalig Sint-Agnetekloosterop de Lindelei. Aan die school, die slechts

“ Ik was 15 jaar,toen ik voor hetingangsexamenvan de ‘SpecialeScholen voorTechnischIngenieur’ in Gent slaagde. Ik was een jaar ‘te vroeg’ om de studies voor technisch ingenieur aan te vatten, maar mendeed daar nietmoeilijk over.”

Ing. Hugo Collumbien MSc

uur en de volgende begon pas om 17 uur.Die gaten van één of twee uren noemdemen ‘fourches’. Nu typeert men dergelijke‘fourges’ als ‘springuren’. Ik studeerdescheikunde en was voor die studierichtingde enige student. Scheikundigen en elek-triciens waren een beetje bevoordeeld,want ze hadden per week maar 36 of 37uren les; lesuren van 60 minuten. Dewevers en ververs hadden 44 lesuren. Van‘fourches’ hadden ze enkel horen spre-ken.”“Mijn docenten? Eerst was dat mijnheerPoppe, een kleurrijke figuur, apotheker endoctor in de scheikunde van opleiding.Zijn ‘stunt’ was een klassieker: ‘het kanonvan Volta’, een experiment dat tot mijngroot jolijt bijna altijd mislukte. Bij zijnoppensioenstelling volgde een landbouw-scheikundige hem op. De laatste in de rijwas mijnheer Georges Spae, een assis-tent van professor Van Hove, die aan deuniversiteit industriële scheikundedoceerde. Mijnheer Spae gaf les in eenklein kantoortje, waar er amper plaats wasvoor een tafel en een paar stoelen.Er werd al eens neergekeken op deNijverheidsschool, maar ik kan u verzeke-ren dat de studies zwaar waren.Aangezien ik onmiddellijk na het lagermiddelbaar onderwijs was begonnen enbijgevolg de laatste drie jaren van hetatheneum ‘sauteerde’, werd alle wiskun-de, fysica en scheikunde van het hogermiddelbaar in dat ene jaar van de ‘prépa-ratoire’ geconcentreerd. Wiskundebestond uit de acht boeken van meetkun-de, algebra, trigonometrie en beschrijven-de meetkunde. Ik weet niet of de jongelezers van I-mag of de studenten die vak-ken nog onder die naam krijgen.”“Voor iemand die zijn studies ernstig namwas er geen sprake van een ‘studentenle-ven’. Daar was geen tijd voor. Het gebeur-de al eens dat studenten die niet aan deuniversiteit slaagden, naar deNijverheidsschool afzakten. Maar dat vielhen vaak tegen. Aan de universiteit kre-gen ze veel minder lesuren: gemiddeld 23.De ‘buis’ aan de Nijverheidsschool haddan een diameter die het tweevoud wasvan die aan de unief. Ja, er moest hardgewerkt worden. Slechts 5 van de 44behaalden vier jaar later hun graad endiploma van technisch ingenieur.”

Oorlogskind

“Ik was een ‘oorlogskind’, dat wil zeggeniemand die tussen 1914 en 1918 was gebo-ren. De meesten moesten aan de IJzer inde modder ploeteren en schoten er vaakhet leven bij in. ‘Vaderlandsliefde’ heettedat. Natuurlijk werden er meer diploma’s

Men kan met geuren klanken of kleurencomponeren.”

Of hij een speciaal reukzintuig heeft? Een speciale neus?

“Mijn neus is niet beter of slechter dandie van iemand anders. De neus stuurt dereuksignalen naar een bepaald onderdeelvan de hersenen. Het is een magischinstrument dat iedereen weliswaar heeft,maar slechts weinigen gebruiken het.Geurstoffen, zoals etherische olie ensommige tincturen worden toegevoegdaan bijvoorbeeld cosmeticaproducten,zoals parfum, aftershave, deodorant enzeep of aan schoonmaakmiddelen, lucht-verversers, enz. Synthetische geurstoffenbepalen het ‘karakter’ van het parfum: hettype. De natuurlijke geurstoffen bepalener de ‘finesse’ van.”

Kostprijs

“Een goed parfum is altijd duur, wat nogniet wil zeggen dat een duur parfum altijdgoed is. Om een kilogram rozenparfum tefabriceren is er een kilogram rozenolienodig. Dat krijg je door 4.000 kilogramrozenbloemblaadjes te destilleren. Eénkilogram rozenolie kost afgerond 7.500euro. De bereiding kost wel heel veel: dekweek van de rozen, het ‘fabriceren’ vande olie, de taksen, enz. Jasmijn bereidenis nog duurder. De beste jasmijn uit Graskostte 15 jaar geleden ongeveer 250 europer 10 gram.”

“De laatste jaren hebben we een oneven-wichtige prijsvorming. De kostprijs van demeeste parfums bestaat voor 5 procent uitde ingrediënten van het parfum. De overi-ge 95% gaan naar verpakking, publiciteiten taksen. Voor de cosmetische productenis het nog erger. Mannen gebruiken aleens het bekende Duitse merk ‘TabacOriginal’, een aftershave, een‘Rasierseife’ in Duitsland, ‘shaving soap’of ‘savon a barbe’. Een ‘angenehme leich-te Rasur’, dat wel, maar bij mijn weten ziter geen tabak in, wel veel andere ingre-diënten zoals ‘potasium cocoate’, wat deverzamelnaam is voor geurstoffen dieafkomstig zijn van de kokosnoot. Maarmannen gebruiken het graag als een soortvan voorwendsel.”

Tekst en foto: Ing. Noël LAGAST MSc

uitgereikt dan ik al zei. Onder de groepvan 39 studenten waren er immers ook bijdie 1 of 2 jaar overzaten.”“De meeste professoren waren burgerlijkingenieurs en de ene prof had al wat meergezag dan de andere. Mijnheer Van deWinckel, een burgerlijk ingenieur, gafelektriciteit. Ik beschouw hem nog altijdals de ‘perfecte docent’. Prof. De Bruynegaf vastheidsleer, hydraulica, thermody-namica en ‘moteurs à combustion inter-ne’. Sommige lessen werden nog in hetFrans gegeven, incluis de anekdoten diede prof vertelde. Bij zijn afscheid zei prof.Van de Winckel met veel ‘emfase’ en in‘gebrekkig’ Frans: “et n’oubliez pas que jereste pour vous un ami, beaucoup plusintelligent que vous autres. Il est vrai,mais enfin de même un ami.»«De houding van de burgerlijk ingenieurswas veelzeggend, ook al in die tijd. In detechnisch ingenieurs zagen ze mogelijkeconcurrenten en ze deden dan ook allesom de technisch ingenieurs belachelijk temaken. Van jongs af aan was ik gepassio-neerd door scheikunde. In het lager mid-delbaar onderwijs kregen we scheikundevan een onderwijzer die voor het vak nietwas opgeleid. Eigenlijk was ik toen meereen speelvogel dan een leerling. Mijnresultaten waren er ook naar. Mijn vaderEmiel, een tuinbouwkundige, zei kordaat‘ga maar na het achtste studiejaar bij eengaragist werken’. Na die fikse opmerkingheb ik mijn studies ernstiger aangepakt.”

Beroepsloopbaan

Ook vandaag nog spreekt collegaCollumbien met gedrevenheid en passieover de vele facetten van zijn beroepsle-ven en in het bijzonder over dat als par-fumcomponist. Hij schreef daarover heelwat artikels in gerenommeerdeEngelstalige en Franstalige vaktijdschrif-ten. Hij is immers een autoriteit in zijnvak.

“Een goed parfum bestaat niet enkel uitnatuurlijke reukstoffen. Dat was ook nooithet geval. Een parfum bevat zowel natuur-lijke als synthetische reukstoffen. Eenparfumeur is iemand die een geurcompo-sitie ontwerpt, in loondienst of als zelf-standige. In 1956 begon ik als parfumcom-ponist voor eigen rekening. Een parfum iseen concentratie van contrasten. Allecomponisten hebben een gemeenschap-pelijk raakvlak, met name dat van creëren.

38I-mag mei 2011

“ Een goed parfum is altijd duur,wat nog niet wil zeggen dat eenduur parfum altijd goed is.”

I-mag mei 2011 39

! Van onze hoofdredacteur

In memoriam Gerard Manderyck

Hoger Technisch Instituut (VHTI), detoenmalige school voor technisch ingeni-eurs in Kortrijk en vervolgens (tot 1981)als adjunct-directeur aan datzelfde insti-tuut.Daarna werd hij directeur van deKatholieke Industriële Hogeschool West -Vlaanderen (KIHWV) met vestigingenvoor de opleiding van industrieel ingeni-eur in Oostende en Kortrijk. In september1995 werd de KIHWV opgenomen onderde koepel van gefusioneerde scholen enonder een nieuwe ‘Katholieke HogeschoolBrugge-Oostende’ (KHBO).Ir. Gerard Manderyck werd er de eerstealgemene directeur. Hij bekleedde defunctie tot bij zijn pensioen op 1 septem-ber 1999. Zijn hele loopbaan lang stond hijbekend om zijn dossierkennis, zijn cor-rectheid en zijn collegialiteit ten aanzienvan zijn collega-directeuren en niet in hetminst ten aanzien van zijn medewerkersop elk niveau.Gerard Manderyck begon zijn dagtaak inzijn typische stijl: eerst ging hij naar zijnkantoor, dat een wijd zeezicht had, dat zijncollega-directeuren hem vaak hebbenbenijd. Daarna nam hij de tijd om zijndirecte medewerkers te begroeten en tevragen hoe het met hun vrouw en kinderenwas. De wisselwerking industrie-onderwijs ende internationalisering was een belangrijkitem van zijn beleid. In mei 1982 richtte hijaan de hogeschool van Oostende hetTechnologisch Centrum vzw op. In deloop van de volgende jaren realiseerde hetCentrum met een eerder beperkt aantalmedewerkers jaarlijks een 150-tal projec-

ten met de industrie. In het kader van detoenmalige DIRV-actie (Derde IndustriëleRevolutie in Vlaanderen) lag hij met prof.ir. Jozef Vanneuville aan de basis van hetsamenwerkingsakkoord tussen deKIHWV en de afdeling Invomec van hetInteruniversitair micro-elektronicacen-trum (Imec). In 1996 ondertekende hij metwijlen prof. dr. ir. Roger Van Overstraeteneen raamakkoord tussen Imec en deKHBO. Zo werd de groep micro-elektroni-ca van de KHBO een geassocieerd labo-ratorium van Imec.De internationale samenwerking van hetdepartement Industriële Wetenschappenvan de hogeschool in Oostende lag hemna aan het hart. Hij lag aan de basis vande oprichting van de vzw Star-B(Specialized training in aeronautics anresearch-Belgium) en Star-Europe. Toende Europese Commissie medio 1991 - nade val van het communistisch regime in1989 - het eerste Tempus-project goed-keurde, werd Gerard Manderyck de stu-wende en bezielende kracht achter desamenwerking van de hogeschool inOostende en de Tsjechische en Slo -waakse Technische Universiteiten. Ookmet de universiteiten in het VerenigdKoninkrijk verliep de samenwerking uit-stekend: zowel op het vlak van uitwisse-ling van studenten en professoren als bijhet toegankelijk maken van de masterop-leidingen en het doctoraat (PhD) voorindustrieel ingenieurs in het VK. Hij zorg-de bovendien voor de samenwerking tus-sen studenten en docenten met Zuid-Afrikaanse universiteiten en het bedrijfs-leven.Gerard Manderyck had een uitzonderlijkeinternationale geest, maar dat verminder-de zijn beleidsaandacht voor de opleidingin zijn hogeschool niet. Integendeel.Gerard Manderyck was erevoorzitter vanhet AZ Damiaan Oostende, van de RotaryGistel en van de Koperen Passer. Tochwaren functies en titels voor hem onder-geschikt. Hij was er eerder door ‘gege-neerd’ dan gevleid. Zelf had ik de eer omgedurende vele jaren met hem nauwsamen te werken. Samenwerken met eengoed en intelligent man is niet alleen eeneer, het is een zeldzaam voorrecht. Ir. Gerard Manderyck was gehuwd en had5 kinderen en 12 kleinkinderen. Hij werd 77jaar.

Ing. Noël LAGAST MSc

Op het overlijdensbericht van ir.Gerard Manderyck stond een citaatvan de Nederlandse schrijver en psy-chiater Frederik van Eeden: “Het isgoed een goed mens te zijn”. Dat washij ongetwijfeld. De eredirecteur vande Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, die onlangs overleed, werdin 1934 in Deerlijk geboren.

In 1957 studeerde hij aan de K.U.Leuven afals burgerlijk elektrotechnisch ingenieur.Zijn loopbaan begon hij aan het Studie -centrum voor Kernenergie in Mol waar hijgedurende vijf jaar projectingenieur wasvoor de kernreactor BR 2. Daar ontmoette ik hem eind 1961 voor heteerst als jonge technisch ingenieur elek-tronica. Ik wist toen nog niet dat hij twin-tig jaar later mijn baas zou worden, niet inMol, maar als algemeen directeur van dehogeschool in Oostende. De vorming vanjonge ingenieurs trok hem aan.In het SCK van Mol was ik een van zijnstudenten. Ir. Gerard Manderyck gaf lesover neutronentellers, samen met eenAmerikaanse collega. De maatschappijageerde in die periode opgewonden tegende ‘komst van de kernenergie’ in Mol.Gerard Manderyck legde de betogers uitwat kernenergie inhield en vooral wat hetniet inhield. Hij deed dat met geduld enmet kennis, twee kenmerken die zijn per-soonlijkheid typeerden.Maar zijn roeping lag eerder in het tech-nisch hoger onderwijs: in de periode 1962-1974 als docent voor de vakken elektrome-chanica en regeltechniek aan het Vrij

netwerk

I-mag mei 2011 40

studiegroepen

Ingenieurs en sociale mediadinsdag 7 juni 2011

Sommige mensen gebruiken Twitter of Facebook om dewereld te vertellen wat ze voor ontbijt hebben, om foto’s door

te sturen van hun laatste escapa-des of om de activiteiten van hunfavoriete bv’s te volgen. Het is dusniet verwonderlijk dat veel rationelemensen sociale media beschouwenals tijdsverlies.

Ook ingenieurs hebben initieel eennegatief beeld van sociale media,maar sociale media en netwerkingworden vandaag efficiënt ingezetom doelstellingen sneller en beterte halen. Namen zoals LinkedIn,

Twitter, YouTube en Facebook roepen niet altijd een positiefbeeld op. Met deze presentatie hopen wij uw perceptie oversociale media in een positieve stroomversnelling te brengen.We beantwoorden volgende vragen:• Wat zijn sociale media en wie zijn de spelers?• Waar moet je zijn en waarom?• Hoe gebruik je sociale media efficiënt?• Wat zijn de voor- en nadelen?• Hoe bescherm je je reputatie?

Mic Adam is general manager van Vanguard Leadership, eenbedrijf dat organisaties helpt om hun reputatie te bescher-men in sociale media. Mic heeft internationale ervaringopgedaan in sales and marketing en in general managementin B2B- en B2C-omgevingen met sociale media en netwer-kingstechnieken. Mic spreekt geregeld op allerlei events,doet marktonderzoek en schrijft voor magazines en interna-tionale blogs.

Je kunt hem nu al vragen stellen op: adammic@vanguard-leadership.be.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Datum: dinsdag 7 juni om 19.30 uurSpreker: Mic Adam (Vanguard Leadership)Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voormedewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Referte: VOBED10611

BEDRIJFSBELEIDComputer aided quality managementdinsdag 17 mei 2011

Mindere en betere kwaliteitsadministratie: is CAQ de oplossing?

Rond kwaliteit moet binnen eenorganisatie veel afgestemd worden,maar dat geldt ook voor de relatietussen de organisatie en haar klan-ten en leveranciers. Een en andervraagt veel administratieve en com-municatieve processen. Door dealmaar kortere doorlooptijden moetde informatie direct ter beschikkingstaan van de verantwoordelijken endat lukt niet altijd. Bovendien hebt uwellicht het gevoel dat het onder-

houden van en het communiceren over de kwaliteitsadmini-stratie te veel energie vergt. Omdat uw klanten het vragen,hebt u naast het ERP-systeem ook nog een systeem voorklachtenbeheer en een ander systeem voor documentenbe-heer en een Exceltoepassing voor SPC en een Access-data-base voor projectopvolging, enz.

Herkent u één van de volgende problemen?• Een afgekeurd lot inkomende goederen is toch verwerkt,

want productie was niet op de hoogte en de boekhoudingbetaalt toch de leveranciersfactuur, omdat ze niet op dehoogte was van de afkeuring.

• Een meetmiddel voor een veiligheidsverbinding blijkt bijkalibratie ontregeld. Welke serienummers werden met datmeetmiddel vrijgegeven? Kan dat ooit nog teruggevondenworden?

• Een kwaliteitsdefect was al bekend tijdens de projectfase,maar daar is vandaag geen informatie meer over te vinden.

• Zes weken geleden was er een incident bij productie, maarals kwaliteitsverantwoordelijke wist u dat niet en vandaagsturen uw klanten klachten door.

Beaamt of herkent u één van de bovenstaande problemen,dan is deze studieavond rond CAQ – computer aided qualitymanagement zeker iets voor u.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, WommelgemDatum: dinsdag 17 mei 2011 om 20 uur, ontvangst vanaf19.30 uurSpreker: Sven Saerens, directeur ASQ CSSBBKostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Referte: VOBED10511

Sven Saerens

Mic Adam

41 I-mag mei 2011

ACTIVITEITEN

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, WommelgemDatum: donderdag 26 mei 2011 om 20 uurSprekers: Dirk AnthierensKostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Voor een factuurbetaalt u 5 euro administratiekosten.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten.Referte: VOHAV10511

MEET- EN REGELTECHNIEKGaschromatografen zijn populairdonderdag 5 mei 2011

Sinds chromatografie werd uitgevonden is het immens popu-lair. Niet in het minst vanwege het scheidendvermogen van een procesgaschromato-graaf. Moderne gaschromatografen makenhet mogelijk om hoeveelheden te detecterenvan het lage ppb-bereik (10exp-9) tot pro-centen. Iets waar weinig andere analytischetechnieken toe in staat zijn.

Daarnaast zijn gaschromatografen in staatom een grote variëteit aan zowel organische als anorgani-sche componenten te bepalen. Ze zijn dus toepasbaar in demeeste industrieën. Bepalingen kunnen zowel kwalitatief(welke component?) als kwantitatief (hoeveel van elke com-ponent?) gebruikt worden. Alweer iets wat veel andere analy-satoren niet kunnen. Daarbij komt dat moderne gaschroma-tografen vooruitstrevende analyseautomaten zijn, die multi-component en multistroom ingezet kunnen worden.

De lezing behandelt de basisprincipes van de gaschromato-grafie: wat is het, hoe werkt het, wat zijn typische toepassin-gen en aan welke randvoorwaarden moet worden voldaan,waarin verschillen een laboratorium gaschromatograaf eneen proces gaschromatograaf?

Na de lezing hebt u een beter begrip van de gaschromatogra-fie en haar mogelijkheden. We rekenen op een talrijkeopkomst.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, WommelgemDatum: donderdag 5 mei 2011 om 20 uur, ontvangst vanaf19.30 uurSpreker: Daan Otter, business development manager analytics, ABB Nederland bv. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewer-kers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes enuitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijvingtot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld

ELEKTRICITEITGasexplosierisicobeoordelingdonderdag 26 mei 2011

Onderwerpen die deze avond aan bod komen zijn:• identificatie van de gasemissiebronnen via het

Muopo-systeem• identificatie van de ontstekingsbronnen via het

Muopo-systeem• uitwerking van de risicograadbepaling• tabelvormige verwerking van de resultaten

Muopo staat voor:• M (mensgebonden factoren)• U (elementen gebonden aan de uitrusting,

de arbeidsmiddelen, materiële omstandigheden)• O (omgevingsgebonden factoren)• P (risicofactoren verbonden aan het product)• O (organisatorische factoren)

Doelgroep: ingenieurs, studiebureaus, installateurs, …Het belooft alvast een boeiende avond te worden! Wees erbij.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Datum: donderdag 26 mei 2011 om 19.30 uur, ontvangstvanaf 19 uurSprekers: nog niet bekendKostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Referte: VOELE10511

HAVENTECHNOLOGIEDe haventredmolenkraandonderdag 26 mei 2011

De houten tredmolenkraan is de historische voorloper van demetalen handkranen, van de hydraulische, de stoomgedrevenen tot slot de elektrisch aangedreven havenkranen.

Dirk Anthierens schetst kort de voorgeschiedenis van hethijsen van zware voorwerpen. In 1623 is aantoonbaar één vande eerste haventredmolenkranen opgericht op de Werf inAntwerpen om grote wijnvaten te laden en te lossen. De oor-sprong, de bouw, de werking en de verspreiding van de ver-schillende types tredmolenkranen worden aan de hand vanuitvoerig iconografisch materaal toegelicht.

• PROGRAMMA19.30 uur: ontvangst met broodjes20.00 uur: aanvang lezing22.00 uur: netwerking

I-mag mei 2011 42

ACTIVITEITEN

AVS en APO. Gietasfalt wordt als een volwaardig asfalt-mengsel voorgeschreven.

Wat is allemaal nieuw en waarom?Margo Briessinck, ingenieur bij de afdeling Wegenbouw -kunde van het Agentschap Wegen en Verkeer, geeft eerst eentoelichting. Vervolgens licht een aannemer enkele praktijk-voorbeelden toe.

• PROGRAMMA18.00 uur: Ontvangst met broodjes18.30 uur: Toelichting door Margo Briessinck19.15 uur: Praktijkvoorbeelden19.45 uur: Discussie20.30 uur: Netwerkborrel

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Datum: woensdag 8 juni 2011 om 18 uurSpreker: Ing. Margo Briessinck MScKostprijs: 15 euro voor VIK-leden; 20 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 30 euro voor niet-leden.Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Voor een factuurbetaalt u 5 euro administratiekosten.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Referte: VOWEG10611

AGENDA BIJEENKOMSTENStudiegroep Bedrijfsbeleid17/05/2011 Mindere en betere kwaliteitsadministratie:

is CAQ de oplossing, VIK-huis, 20 uur07/06/2011 Wat hebben ingenieurs aan sociale media,

VIK-huis, 20 uur

Studiegroep Electriciteit26/05/2011 Lezing: De gasexplosierisicobeoordeling

via de Guyric-methode, VIK-huis, 19.30 uur

Studiegroep Haventechnologie26/05/2011 Lezing: de haventredmolenkraan, VIK-huis, 20 uur

Studiegroep Meet- en regeltechniek05/05/2011 Lezing: Waarom zijn gaschromatografen

zo populair, VIK-huis, 20 uur

Studiegroep Veiligheid en milieu11/10/2011 Lezing: DNV process safety - milieu- en

risicobeheer, VIK-huis, 20 uur

Studiegroep Voeding en farma27/09/2011 Lezing: Hygiënische perslucht voor voedings-

en farmaceutische industrie, VIK-huis, 20 uur

Studiegroep Wegenbouw08/06/2011 Lezing: Asfaltwerken volgens SB250 versie 2.2,

VIK-huis, 18 uur

volledig ingehouden. Voor een factuur betaalt u 5 euro administratiekosten.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteitenReferte: VOREG10511

VOEDING EN FARMAHygiënische persluchtdinsdag 27 september 2011

In de voedings- en farmaceutische industrie wordt persluchtgebruikt voor allerlei toepassingen: aandrijfmiddel, automa-tisering, (des)activeren van instrumenten, transport vanvaste stoffen, luchtig maken van levensmiddelen en crèmes,‘flushen’ van verpakkingen, flessen, medicijnflesjes enampullen, ademhalingslucht, etc.

De perslucht wordt ter plaatse geproduceerd door een com-pressor die lucht van buitenaf inneemt en comprimeert totperslucht. Onbehandelde perslucht kan echter gecontami-neerd zijn met partikels, waterdamp, micro-organismen, olie-damp, etc., waardoor het een bron van contaminatie kan zijnvoor levensmiddelen en farmaceutische preparaten. Tijdens twee avondlezingen zetten we uiteen hoe persluchtkan worden geproduceerd voor de voedings- en farmaceuti-sche industrie, hoe toezicht op de kwaliteit van de persluchtkan worden gehouden en welke maatregelen genomen kun-nen worden voor het geval de persluchtkwaliteit buiten spe-cificaties valt.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Datum: dinsdag 27 september 2011 om 20 uurSprekers: Steven De Wulf Parker – Domnick Hunter, spreker PfizerKostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden.Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Referte: VOVOE10911

WEGENBOUWAsfalt: de weg af te leggen. Nu wordt het echt!Asfaltwerken volgens SB250 versie 2.2 hoofdstuk 6 of 12

Er zijn grondige wijzigingen in zowel hoofdstuk 6 als hoofd-stuk 12, evenals in de bijbehorende catalogus van genormali-seerde posten. In de nieuwe versie is er een duidelijk onder-scheid gemaakt tussen beide hoofdstukken, niet enkel in debeschrijving, maar ook en vooral in de meetstaat. Ook is er deinvoering van de mengsels met prestatiekenmerken zoals

43 I-mag mei 2011

Bent u klaar om over 6 maanden over te schakelen van EN954-1 naar EN ISO 13849-1?

De machinerichtlijn wil veiligheids- en gezondheidsrisico’s elimi-neren bij het ontwerp en de bouw van nieuwe machines. Vaak kanhet risico grotendeels gereduceerd worden via het besturings-systeem. Die besturingssystemen met een veiligheidsfunctieworden steeds complexer en daarom volstaat de benadering opbasis van het systeemgedrag niet langer. Als gevolg daarvanmoet de deterministische aanpak van de EN 954-1 plaats ruimenvoor een meer probabilistische benadering.

Eind 2011 wordt de norm EN 954-1 vervangen door de al geharmo-niseerde normen EN ISO 13849-1 en/of EN IEC 62061. Die ‘nieuwe’normen stellen – naast het systeemgedrag van een veiligheids-functie – ook eisen aan de betrouwbaarheid van de componentenen houden rekening met de volledige levenscyclus van de stuur-kring: van de ontwerpfase tot de buitengebruikstelling.

Na deze opleiding kunt u zelf stuurkringen realiseren, rekeninghoudend met die andere manier van denken. Zowel de theorie alsenkele praktische toepassingen worden uitvoerig toegelicht.

• Doelgroep• Ontwerpers van machines• Projectmanagers en ingenieurs• Soft- en hardware-ingenieurs• Preventieadviseurs• R&D-managers en technisch adviseurs/inspecteurs

Functionele veiligheidvanaf donderdag 16 juni 2011

• Programma• Inleiding in elektrische veiligheid en besturingstechnische

veiligheidscircuits• Normen EN 954-1, ISO 13849-1 (PL) en IEC 62061 (SIL)• Veiligheidscircuits opbouwen en ontwerpen• Betrouwbaarheidsanalyses van veiligheidscircuits /systemen• Functionele veiligheidsaspecten, zoals MTTFd, DC, SFF, HFT,

etc..• PL (performance level)• SIL (safety integrity level)• Verschillen en overeenkomsten tussen SIL en PL• Praktische oefeningen, zoals een risicobeoordeling uitvoeren

en het benodigde SIL of PL bepalen. Vervolgens wordt eenveiligheidscircuit ontworpen en doorgerekend met behulp vanhet softwaretool Sistema.

• Praktischdonderdagen 16 en 23 juni, telkens van 10 tot 18 uur in het VIK-huis in Wommelgem. Info: www.vikvorming.be/FunctVeilig of manuella.goyvaerts@vik.beof 03 259 11 06.

- procesgebonden arbeid en machine-efficiëntie (OEE)- inleiding tot multimomentopname (MMO)- toeslagfactoren en normstelling

• Méér bereiken met tijdstudie - functional value map (FVM)- tijdstudiesoftware: zin of onzin?- enkele doorbraakgedachten (ISA)

• Van theorie tot praktijk: een bedrijfseigen case uitwerken

• Praktischdonderdagen 8 en 22 september 2011, telkens van 10 tot 18 uur in het VIK-huis in Wommelgem. Info: www.vikvorming.be/tijdstudie of manuella.goyvaerts@vik.beof 03 259 11 06.

Met deze opleiding wordt duidelijk dat tijdstudie nog altijd eenstevige basis is om de werking van een productieorganisatie inkaart te brengen. Maar het mag niet bij een normering blijven. Detijdstudie moet als basis dienen om allerlei verbeteringen te kun-nen bedenken. De opleiding zet je daarbij duidelijk op weg

• Programma• Wat en waarom tijdstudie?• Opfrissing:

- wanneer kies je welke tijdstudietechnieken- arbeidstaakverdeling: verband tussen tijd en arbeid- tempo waarderen- inleiding tot tijdsmeting met chronometrage- voorafbepaalde tijden - menselijke bewegingen

(MTM1, UAS, enz.)

Tijdstudie als innovatiebasisvanaf donderdag 8 september 2011

I-mag mei 2011 44

Meet- en regeltechniek in de praktijkvanaf woensdag 24 augustus 2011

Module 1: regeltechnieken Bij meet- en regeltechniek wordt meer dan ooit nieuwe technolo-gie gebruikt, maar ook de fundamenten en de bestaande natuur-kundige wetmatigheden blijven gelden. We frissen die aspectenop en leggen daarbij vooral de nadruk op de praktische aspecten.Voorts komt de cursus tegemoet aan de bestaande nood op hetvlak van integratie van de discipline tussen de technische diensten de productieafdeling.

Module 2: procesinstrumentatie De controle van procesgrootheden vereist in eerste instantie datdie grootheden correct gemeten worden. W(at) W(anneer) W(aar)hangt af van diverse omstandigheden. De cursus wil daarop eenantwoord geven.

Vertrekkende van de verschillende werkprincipeswordt aangetoond:• welke de voor- en nadelen zijn van de meest gebruikte

sensoren en• hoe die praktisch moeten worden geïnstalleerd om de

vooropgestelde nauwkeurigheid te bereiken.

Omdat een klep en een (frequentiegeregelde) centrifugale pompzeer veel als corrigerend orgaan optreden, worden die ook vooralpraktisch behandeld. Het seminarie eindigt met een demonstratievan hoe de diverse toestellen praktisch worden in gebruik geno-men.

• DoelgroepProductietechnici en -ingenieurs die worden betrokken bij demeet- en regeltechniek.

• ProgrammaModule 1: regeltechniek• Basis regeltechnieken • Regeltechnieken • Digitale systemen Daarnaast verwerven de deelnemers via proefinstallaties ook bij-komende competenties, zoals de ingebruikname van regelappara-tuur, de opname van procesresponsie en de afregeling van enkel-voudige processen.

Module 2: procesinstrumentatie• Sensoren • Corrigerende organen • Ex-problematiek • Stoom in de procestechniekVoor dit deel wordt samengewerkt met fabrikanten.

• Praktischwoensdagen 24, 31 augustus, 16, 23 november telkens van 14 tot 18 uur en woensdagen 7, 14 september, 30 november en 7 december telkens van 9 tot 16.30 uur, in de KaHo Sint-Lieven in Gent. Info: www.vikvorming.be/MenR of manuella.goyvaerts@vik.be of 03 259 11 06.

45 I-mag mei 2011

• Keuze van systeem, rekening houdend met aankoopprijs en verbruik op langere termijn

• Warmterecuperatiesystemen

• Praktischwoensdagen 7, 14, 21, 28 september, 5, 12, 19, 26 oktober 2011,telkens van 19 tot 21 uur in het VIK-huis in Wommelgem. Info: www.vikvorming.be/HVAC of manuella.goyvaerts@vik.be of 03 259 11 06.

Het hoe en wat in verband met systemen, doeltreffendeberekeningen en controle achteraf op het vlak van verbruik.

HVAC – heating, ventilation and airconditioning – wordt tegen-woordig vaak toegepast voor gebouwen. Het wordt zelfs een must.Meer en meer mensen stellen zich de vraag of er met die energiewel nuttig wordt omgesprongen en of de systemen die wordentoegepast, vooraf wel goed zijn gedimensioneerd. Aan de handvan praktijkvoorbeelden wordt uitgelegd hoe men systemen bere-kent, welke systemen men kan toepassen en welke gevolgen datkan hebben voor het verbruik.

• DoelgroepAllen die in hun professioneel leven te maken krijgen met HVACen die meer willen te weten komen over de fysische processen, depraktische realisatie en de rendabiliteit op langere termijn naar-gelang het toegepaste systeem.

• Programma• Warmtewinstberekening van geklimatiseerde ruimten• Mollier-diagram• Berekening aan de hand van een praktisch voorbeeld• Opbouw van HVAC-systemen

Heating, ventilation and airconditioningvanaf woensdag 7 september 2011

• Programma• Intro Lean

- Ontstaan van Lean Manufacturing- Inleidende begrippen: winstgevendheid, bottleneck,

toegevoegde waarde, waarde en productiviteit, inzicht in Lean en Agility

- 5 principes van Lean- De 14 managementprincipes van Toyota- Lean/agile: wat kies je?

• Value stream mapping- De materiaal- en informatiestromen in kaart brengen- De bottleneckverliezen visualiseren- Verbeteringen formuleren- Verschillende soorten verspilling elimineren- Hands-on case met de cursisten

• Praktischdonderdagen 15 en 29 september 2011, telkens van 10 tot 18 uurin het VIK-huis in Wommelgem. Info: www.vikvorming.be/leanthinking of manuella.goyvaerts@vik.beof 03 259 11 06.

Lean thinking: intro & value stream mappingvanaf donderdag 15 september 2011

I-mag mei 2011 46

tarieven geldig tot 31.12.2011meer info en updates op www.vikvorming.be

* = GentD= dagcursus van 10 tot 18 uur V = voormiddagcursus van 9 tot 12 uur N= namiddagcursus van 14 tot 17 uur

A = avondcursus van 19 tot 22 uur ! = aangepaste uren kijk op websiteNVT = niet van toepassing

Cursusagenda mei - juni 2011

CURSUS STARTDATUM EINDDATUM UREN SESSIES LEDEN- LEDENTARIEFTARIEF OND. & OVERH.

TECHNOLOGIE

Bitumen-asfalt: de link 03/05/2011 17/05/2011 N 3 390 330

Geluid in en onderhoud van ventillatiesystemen 07/05/2011 21/05/2011 V 3 390 330

Kaaimuren en aanlegsteigers 09/05/2011 16/05/2011 N + A! 4 540 460

Bekistingen en zichtbeton 23/05/2011 06/06/2011 N + A! (A!) 5 630 540

Meet- en regeltechniek in de praktijk* 24/08/2011 07/12/2011 D! + N! 12 1240 1050

BEDRIJFSKUNDE

Waterzuivering 02/05/2011 06/06/2011 A 6 720 610

Volledigheid en snelheid in FMEA 05/05/2011 26/05/2011 D 6 1040 880

SMED technologisch bekeken 11/05/2011 25/05/2011 D 6 1040 880

Lean administration office 12/05/2011 09/06/2011 D 6 1040 880

Projectplanning en management 12/05/2011 16/06/2011 D 10 1450 1230

B-VCA: basisveiligheid 30/05/2011 30/05/2011 D! 2 135 nvt

Planning & scheduling van onderhoudsactiviteiten 07/06/2011 21/06/2011 N + A! 6 680 580

Functionele veiligheid 16/06/2011 23/06/2011 D 4 650 550

VOL-VCA: Veiligheid voor operationeel leidinggevenden 07/07/2011 07/07/2011 D! 2 320 nvt

VAARDIGHEDEN

Medewerkers coachen 03/05/2011 31/05/2011 A 5 680 580

Overtuigend presenteren 07/05/2011 14/05/2011 V 2 300 260

Heldere taal in technische rapporten 09/05/2011 23/05/2011 D 4 400 340

Menselijke fouten reduceren en culturele verandering 16/05/2011 17/05/2011 D! 4 975 nvt

Human performance improvement and cultural change 23/05/2011 26/05/2011 D! 8 1995 nvt

Teammanagement 07/06/2011 28/06/2011 A 4 570 480

Concept

Het Young Potential Weekend staatsynoniem voor een weekend boordevolinteressante workshops, gelegenheidtot netwerking, kennismakingen metpotentiële werkgevers, en zo meer! HetYoung Potential Weekend, georgani-seerd door KVIV-jongeren en VIK-jon-geren nodigt jonge werkende ingenieursuit op een verrijkend event in een ont-spannen sfeer. Het geheel vindt plaatsaan de kust, in de verzorgde accommo-datie van de Duinse Polders inBlankenberge.

Het Young Potential Weekend-pakketbiedt je een all-in mix van opleiding enontspanning, van netwerking en sociali-zing, kortom: alles wat nodig is om eenweekend niet enkel relaxed, maartevens interessant te maken! Laat defrisse zeewind door je haren waaien engeef je soft skills een nieuwe boost!Young Potential Weekend = absolute must voor young potentials!

Doelpubliek

Van 0 tot 10 jaar werkervaring. Dankzijde brede waaier aan workshops is ervoor iedereen een boeiend programma!Ingenieur of geen ingenieur, iedereen iswelkom.

Programma

vrijdag 27 mei 201119.00 uur:ontvangst20.00 uur: broodmaaltijd en lounge

zaterdag 28 mei 201109.00 uur:openingszitting09.30 uur: eerste workshop12.00 uur:business lunch14.00 uur: tweede workshop17.00 uur: voorbereiding

avondprogramma18.00 uur: vertrek naar Brugge19.00 uur: culinaire ontdekkingstocht

door Brugge23.30 uur: terug naar Blankenberge

zondag 29 mei 201110.00 uur: derde workshop12.30 uur: business lunch14.30 uur: business game16.30 uur: einde

• PRAKTISCHPlaats: Duinse Polders, Ruzettelaan195, BlankenbergeDatum: van vrijdag 27 tot en met zon-dag 29 mei 2011Inschrijving vereist: stuur een mailnaar ing@vik.be waarbij u laat wetendat u aan het weekend wenst deel tenemen. Wij sturen u dan de inschrij-vingsmodaliteiten.Kostprijs: 95 euro voor leden vanKVIV/VIK en ingenieursstudenten, 120 euro voor anderen.

Ben je ingenieur, maar geen lid van de VIK? Het prijsverschil voor leden en niet-leden is ongeveer gelijk aan het lidgeld dat je in het tweede jaar na afstuderen zou betalen. Maak jezelf dus nu VIK-lid alvorens voor het

Young Potential Weekend te registreren en voor dezelfde totaalprijs kan je alsextra voordeel het hele jaar door aan activiteiten deelnemen tegen ledenprijs!

Na een succesvolle eerste editie in 2010 waarop we ruim 80

deelnemers mochten verwelkomen, zetten de KVIV-jon-

geren en de VIK-jongeren zich in voor een nog succesvol-

lere tweede editie van het Young Potential Weekend. Alle

jong-werkenden die er vorig jaar niet bij waren: dit is jullie

kans!

Young Potential Weekend27 mei 201 1