T “PAKKETMAATREGELEN AWBZ 2009 D EVENTER · Het merendeel (85%) van de volwassen cliënten die na...

1

TUSSENRAPPORTAGE “PAKKETMAATREGELEN AWBZ 2009 DEVENTER”

Maastricht, september 2009 PCkwadraat 04959u/ybo

2

Inhoudsopgave Hoofdstuk Pagina

Inleiding 2 1. Opzet Inventarisatie 3 2. Beleidsinformatie landelijk 3 3. Beleidsinformatie lokaal 8 4. Bevindingen Gespreksronde 13 5. Beleidsverkenning 17 6. Ter afsluiting 27

Bijlage 1. Gespreksverslagen 2. Praktijkvoorbeelden 3. Wmo Visie Deventer

Inleiding Per 1 januari van dit jaar zijn de zogenaamde “Pakketmaatregelen AWBZ” van kracht geworden. Door deze maatregelen verliest landelijk circa een derde van alle 220.000 burgers die per 01-01-2009 Begeleiding ontvingen uit de AWBZ alle Begeleiding en nog eens een derde ontvangt minder uren Begeleiding. De Pakketmaatregelen zijn een bezuinigingoperatie, die landelijk 1,1 miljard euro moet gaan besparen. Er vindt geen formele overheveling plaats van taken naar de Wmo. Wel mogen de gemeenten gezamenlijk 127 miljoen euro aan Wmo overschotten behouden, ter compensatie van mogelijke extra kosten in aanpalende lokale beleidsterreinen. De gemeente Deventer heeft ter voorbereiding op deze AWBZ maatregelen besloten een brede inventarisatie te houden onder de betrokken doelgroepen en zorg – en welzijnaanbieders. Onderhavig rapport geeft de verkregen resultaten weer. Deze resultaten zullen de fundering vormen van de eventueel te nemen beleidsmaatregelen. Dit om het risico dat kwetsbare Deventer burgers door het verlies van hun AWBZ Begeleiding tussen wal en schip terecht komen, zo klein mogelijk te houden. Naast de burgers die per 01-01-2009 reeds Begeleiding uit de AWBZ ontvingen, ontstaat er ook een nieuwe groep burgers die vroeger wel in aanmerking voor AWBZ Begeleiding zouden zijn gekomen, maar daar nu door de nieuwe regelgeving geen aanspraak meer op kunnen maken. Ook van hen zal naar verwachting een deel een beroep op de gemeentelijke Wmo gaan doen en zal gekeken moeten worden of en zo ja welke beleidsmaatregelen noodzakelijk zijn. Deze Tussenrapportage doet voor 75 % verslag van de bevindingen van de inventarisatie en voor 25% vindt een verkenning plaats van mogelijke beleidsrichtingen.

3

1. Opzet Inventarisatie Deze inventarisatie is opgezet vanuit een tweetal ingangen: Enerzijds de input vanuit de relevante beleid – en onderzoeksdocumentatie, zoals die door de betrokken instanties (VWS, CIZ, Gemeente Deventer, etc.) is en wordt verstrekt. Anderzijds de input van de betrokken Deventer doelgroepen en organisaties. Hiervoor is een beknopte, gestructureerde vragenlijst ontwikkeld die als rode draad in een brede gespreksronde heeft gefungeerd. Het overzicht van de organisaties waarmee gesproken is en de beknopte gespreksverslagen zijn te vinden in Bijlage 1: “Gespreksverslagen”. De door deze organisaties aangedragen casussen zijn opgenomen in Bijlage 2. “” Illustratieve Casuïstiek”. 2. Beleidsinformatie landelijk De Pakketmaatregelen zijn aangekondigd in “Zeker van Zorg” en uitgewerkt in “de AWBZ Pakketmaatregel” (VWS, september 2008). Daarnaast heeft het ministerie van VWS vooruitlopend op het daadwerkelijk van kracht worden van de Pakketmaatregelen, opdracht gegeven aan het CIZ en Onderzoeksbureau HHM, om de mogelijke effecten in kaart te brengen. Hiervoor zijn vooralsnog de volgende rapporten verschenen:

• “Onderzoek effecten pakketmaatregelen AWBZ” (landelijk) (CIZ & HHM, 30 september 2008)

• “AWBZ – cliënten met begeleiding, gemeente Deventer” (CIZ, 17 maart 2009) • AWBZ pakketmaatregelen 2009: Getroffen klantgroepen (landelijk)

(HHM, 26 maart 2009) Per 1 januari 2009 zijn de nieuwe Pakketmaatregelen AWBZ van kracht. Hierbij gaat het om een complex van vijf maatregelen:

1. De grondslag Psychosociaal probleem geeft geen toegang meer tot AWBZ – zorg. Hiervoor heeft de gemeente in het najaar van 2008 reeds beleid ontwikkeld. Voor de doelgroepen Maatschappelijke Opvang en Slachtoffers Huiselijke Geweld en de zogenaamde Ontregelde Huishoudens is compensatie ontvangen en ingezet.

2. De zorgtoekenning onder de AWBZ – functies Ondersteunende Begeleiding (OB), Activerende Begeleiding (AB) en Behandeling (BH) is herschikt tot Begeleiding (BG) en Behandeling;

3. De toegang tot de AWBZ – functie Begeleiding is verhelderd en aangescherpt; 4. In de beleidsregels voor de AWBZ – functie Begeleiding is een trapsgewijze,

maximale zorgomvang opgenomen; 5. Participatie is niet langer een zorgdoel van de AWBZ – functie Begeleiding.

Onderstaand wordt schematisch aangegeven hoe de regelgeving met betrekking tot de AWBZ functie (Ondersteunende) Begeleiding zich in 208 en 2009 ontwikkeld heeft:

5

In 2008 ontvingen circa 220.00 burgers (extramurale) Begeleiding uit de AWBZ. De totale kosten hiervan bedroegen 1,8 miljard euro. De landelijke verdeling hiervan over de verschillende extramurale sectoren ziet er als volgt uit: Sector Aandeel extramurale Begeleiding 2008 Verpleging & Verzorging (V & V) 41,6% Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) 9,9% Gehandicaptenzorg (GHZ) 48,5%

Totaal 100% Bezuinigingsdoelstelling 2009 = 1,1 miljard euro Wat valt er nu weg voor diegenen die geen of minder AWBZ Begeleiding (gaan) ontvangen? Binnen de AWBZ was een zeer breed spectrum aan activiteiten ontstaan die onder de noemer Ondersteunende – of Activerende Begeleiding werden aangeboden. In totaal zijn er inmiddels meer dan 175 varianten in kaart gebracht. Een aantal voorbeelden worden in onderstaande tabel weergegeven:

Handhaven van de zelfredzaamheid

– Opstellen van een dag /weekplanning – Plannen en uitvoeren van activiteiten – Meehelpen met koken – Invullen van formulieren – Wandelen met de cliënt – Op orde brengen financiën – Invullen vrije tijd – Begeleiding bij het koken – Samen een plankje ophangen – De was doen – Post lezen – Zelf geld beheren – Lezen, schrijven en rekenen

Integratie in de samenleving

– Samen met cliënt boodschappen doen/winkelen – Begeleiden naar openbaar vervoer – Meegaan naar instanties – Onderhouden sociaal netwerk – Een gesprek voeren, begrijpen wat anderen zeggen – Naar het postkantoor gaan – Samen meubels kopen – Hulpmiddel als telefoon en computer gebruiken – Recreatieve activiteiten – Sociale vaardigheden oefenen

6

Om vanaf 01-01-2009 in aanmerking te komen voor de AWBZ - functie Begeleiding geldt: De AWBZ – cliënt heeft matige of ernstige problemen met zelfstandig functioneren in de maatschappij op één of meer van de volgende domeinen: “Sociale redzaamheid”, “Bewegen en verplaatsen”, “Probleemgedrag”, “Psychisch functioneren” en “Oriëntatiestoornissen”. Hierbij moet de Begeleiding niet kunnen worden ondervangen door eigen hulpbronnen of voorliggende voorzieningen. Wanneer een cliënt voor 1 januari 2009 Ondersteunende of Activerende Begeleiding ontving en daarvoor niet meer in aanmerking komt bij herindicatie in 2009, zal de AWBZ – zorg niet meteen worden beëindigd. Personen die voor 1 juli 2009 een herindicatie ontvangen behouden nog 6 maanden hun oude recht op Ondersteunende of Activerende Begeleiding. Voor personen die na 1 juli 2009 een herindicatie krijgen, geldt dat nog 3 maanden Begeleiding kan worden geboden op het oude niveau, tot de uiterlijke datum 01-01-2010. Deze gewenningsregeling is alleen van toepassing voor die cliënten, waarvan de indicatie in de loop van 2009 afloopt. Dan zijn er nog cliënten met een bestaande indicatie Activerende en/ of Ondersteunende Begeleiding waarvan de geldigheidsduur doorloopt na 31 december 2009. Zij worden dit jaar door het CIZ actief benaderd en opnieuw geïndiceerd op grond van de nieuwe beleidsregels voor de functie Begeleiding. Zij behouden in ieder geval hun bestaand recht tot 01 januari 2010. Bij de meeste klantgroepen zal door het wegvallen van de Begeleiding een andere oplossing voor ondersteuning moeten worden gevonden.

• Deze oplossing zal deels uit het eigen informele netwerk van de cliënt moeten komen zoals mantelzorg, vrienden, familie en buren.

• Een ander deel zal vermoedelijk gecompenseerd worden door een beroep te doen op de Wmo. Dit betreft dan (meer) hoogwaardige Hulp bij het Huishouden en bepaalde specifieke collectieve welzijnsvoorzieningen (bijv. dagbesteding, maatschappelijk werk, mantelzorgondersteuning, buurtwerk, etc.).

• Daarnaast zal een gering aantal cliënten beroep doen op Jeugdzorg en zorg die via de Zorgverzekeringswet wordt gefinancierd.

• Ook wordt verwacht dat een aantal cliënten meer Persoonlijke Verzorging (AWBZ) nodig zal hebben.

Ondersteunen van de mantelzorg

– Bieden van palliatieve zorg – Bieden van respijtzorg – Oppassen (w.o. gespecialiseerde oppas) – Video-opnames ten behoeve van opvoedingshulp – Opvoeding van kinderen

7

Volwassenen Het merendeel (85%) van de volwassen cliënten die na 01 januari 2009 niet meer voor de functie Begeleiding in aanmerking komen, is volgens het onderzoek van CIZ en HHM onder te brengen in de volgende 10 klantgroepen:

1. Ouderen met beginnende ouderdomsklachten zonder dat er een duidelijke diagnose is gesteld.

2. Ouderen met beginnend geheugenverlies en concentratiestoornissen die vaak kampen met gemis van partner of vrienden.

3. Ouderen, waarbij beginnende dementie is gediagnosticeerd, die doorgaans nog thuis wonen en vaak een partner hebben en/ of mantelzorg krijgen.

4. Volwassenen die als gevolg van chronische invaliderende aandoeningen beperkt zijn in de persoonlijke verzorging.

5. Volwassenen die als gevolg van chronische invaliderende aandoeningen licht beperkt zijn in hun psychisch functioneren.

6. Chronisch psychiatrische patiënten in de wereld van de Maatschappelijke Opvang.

7. Stabiele psychiatrische patiënten die niet zelfstandig kunnen functioneren. 8. Mensen met lichte verstandelijke beperkingen die zelfstandig wonen of thuis bij

de ouders. 9. Jongeren en jongvolwassenen met lichte gedragsproblemen als gevolg van

een lichte verstandelijke beperking, die buiten andere sectoren (zoals psychiatrie, jeugdzorg of justitie) vallen.

10. Mensen met zintuiglijke beperkingen die met diverse hulpmiddelen redelijk tot goed zelfstandig kunnen wonen.

Jeugdzorg Uit onderzoek naar de AWBZ indicaties zoals die door de Bureaus Jeugdzorg worden afgegeven (0 – 18 jaar), blijkt dat de eventuele kwantitatieve en kwalitatieve effecten van de maatregelen niet op basis van deze indicatiegegevens zijn vast te stellen. Dit omdat de wijze van registreren door de verschillende Bureaus Jeugdzorg niet of slechts in beperkte mate is geüniformeerd. Uit interviews met de indicatiestellers blijkt dat deze wisselend denken over de mogelijke effecten. Er is redelijke consensus over de volgende twee groepen: Kinderen met lichte ADHD problematiek en kinderen met lichte autisme spectrum stoornissen. Deze zijn vervolgens gespecificeerd naar de volgende vier klantgroepen:

• Kinderen met lichte beperkingen die begeleiding krijgen om vaardigheden te oefenen

• Kinderen en jongeren met een lichte beperking waarbij de ouders ontlast moeten worden.

• Kinderen met lichte beperkingen waarvan de ouders niet in staat zijn het kind voldoende te ondersteunen.

• Kinderen met lichte beperkingen die geen begeleiding accepteren van ouders.

8

3. Beleidsinformatie lokaal Indicaties AWBZ functie Begeleiding Deventer, per 01-01-2009

Dominante grondslag Aantal Cliënten Absoluut

Aantal Cliënten Relatief

Somatisch (SOM) 425 26,8 % Psychogeriatrisch (PG) 53 3,3 % Psychiatrisch (PSY) 129 8,1 % Lichamelijk Gehandicapt (LG)

48 3,0 %

Verstandelijk Gehandicapt (VG)

425 26,8 %

Zintuiglijk Gehandicapt (ZG)

406 25,6 %

Psychosociaal* (PS) 98 6,2 % Onbekend 1 0,1 %

Totaal 1.585 100,0 % *Vanaf 01 januari 2009 vervalt de grondslag Psychosociaal als toegang tot de AWBZ Opvallend is dat de dominante grondslagen SOM, VG en ZG ieder circa een vierde van het totale aantal cliënten voor hun rekening nemen.

Leeftijd Aantal Cliënten Absoluut

Aantal Cliënten Relatief

0 – 17 jaar 251 15,8 % 18 – 64 jaar 858 54,1 % 65 – 74 jaar 158 10,0 % 75 – 84 jaar 207 13,1 % 85 jaar en ouder 111 7,0 % Onbekend 0 0,0 %

Totaal 1.585 100,0 % Ouderen (>65) maken dus 30,1 % van de populatie uit en jongeren 15,8 %.

Leveringsvorm Aantal Relatief Zorg in Natura (ZIN) 1.180 75,1 % Persoonsgebonden Budget (PGB)

310 19,7 %

ZIN en PGB 81 5,2 % Totaal 1.571 100 %

Het verschil tussen het aantal cliënten (1585) en het aantal “leveringen” (1571) is te verklaren doordat registratie van de leveringsvorm niet verplicht is.

9

Aantal getroffen burgers in Deventer Algemeen Op 1 januari 2009 telde Deventer bijna 98.000 burgers Van alle inwoners is bijna 21% afkomstig uit het buitenland. Zo zijn er 8.500 afkomstig uit westerse landen en bijna 12.000 hebben een niet-westerse achtergrond. Hiervan heeft een grote groep een Turkse etniciteit, bijna 6.600 (6,7%). Verlies AWBZ Begeleiding Naast de groep burgers die het recht op AWBZ Begeleiding volledig verliezen, zijn er ook ongeveer evenveel burgers (27%) die wel het recht op AWBZ Begeleiding behouden, maar minder uren Begeleiding gaan ontvangen. Dit betekent dat indien we beide groepen – geen en minder uren AWBZ Begeleiding – bij elkaar optellen, we voor Deventer in eerste instantie uitkomen op: Pakketmaatregelen AWBZ 2009 Getroffen Deventer Burgers

(ongecorrigeerd) Geen recht meer op AWBZ Begeleiding 428 Minder uren AWBZ Begeleiding 428

Totaal 856 burgers (0,9% van de Deventer bevolking)

Hierbij dient het volgende opgemerkt te worden:

• De momenteel via het CIZ en HHM aangeleverde cijfers zijn schattingen gebaseerd op dossieronderzoek en historische gegevens van het CIZ.

• Afwijkingen op lokaal niveau ten opzichte van het landelijk gemiddelde kunnen groot zijn. Indien we voor deze onzekerheidsfactor corrigeren met een bandbreedte van +/- 25 % komen we uit op:

Pakketmaatregelen AWBZ 2009 Getroffen Deventer Burgers

(gecorrigeerd) Geen recht meer op AWBZ Begeleiding 325 - 536 Minder uren AWBZ Begeleiding 325 - 536

Totaal 650 - 1072 burgers (0,7% - 1,1% van de Deventer bevolking)

10

Onderzoeksbureau HHM heeft in het kader van haar door VWS geïnitieerd onderzoek, verspreid over het land een aantal “expertmeetings” georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten is mondeling een door HHM opgestelde schatting weergegeven over de verdeling van de benoemde 10 klantgroepen voor volwassenen. Uitgaande van de prognose voor Deventer zou dat het volgende betekenen: NUMMER OMSCHRIJVING KLANTGROEP ABSOLUUT %

1 Ouderen met beginnende ouderdomsklachten zonder dat er een duidelijke diagnose is gesteld.

119,8 28%

2 Ouderen met beginnend geheugenverlies en concentratiestoornissen die vaak kampen met gemis van partner of vrienden.

34,3 8%

3 Ouderen, waarbij beginnende dementie is gediagnosticeerd, die doorgaans nog thuis wonen en vaak een partner hebben en/ of mantelzorg krijgen.

25,7 6%

4 Volwassenen die als gevolg van chronische invaliderende aandoeningen beperkt zijn in de persoonlijke verzorging.

42,8 10%

5 Volwassenen die als gevolg van chronische invaliderende aandoeningen licht beperkt zijn in hun psychisch functioneren.

8,6 2%

6 Chronisch psychiatrische patiënten in de wereld van de Maatschappelijke Opvang.

59,9 14%

7 Stabiele psychiatrische patiënten die niet zelfstandig kunnen functioneren.

89,9 21%

8 Mensen met lichte verstandelijke beperkingen die zelfstandig wonen of thuis bij de ouders.

30,0 7%

9 Jongeren en jongvolwassenen met lichte gedragsproblemen als gevolg van een lichte verstandelijke beperking, die buiten andere sectoren (zoals psychiatrie, jeugdzorg of justitie) vallen.

8,6 2%

10 Mensen met zintuiglijke beperkingen die met diverse hulpmiddelen redelijk tot goed zelfstandig kunnen wonen.

8,6 2%

TOTAAL 428 100%

Het zwaartepunt van de maatregelen ligt op basis van deze schatting dus bij de doelgroepen Ouderen (1,2,3) en Psychiatrische patiënten (6,7). Samen nemen zij liefst 77% van de totale uitval voor hun rekening.

11

Overdracht vanuit het CIZ Het CIZ heeft een aparte organisatie opgezet om in de loop van 2009 alle 220.000 burgers die de AWBZ – functie Begeleiding ontvangen te herindiceren. Hierbij zijn een aantal spelregels afgesproken over die burgers die alle Begeleiding in 2009 – met inbegrip van een eventuele gewenningsperiode – verliezen: De MEE organisatie (“raad en daad voor iedereen met een beperking”) is ingeschakeld om iedere burger die alle AWBZ Begeleiding verliest te begeleiden naar alternatieven. Hiervoor is per cliënt maximaal 20 uur beschikbaar. Bij afwijzing door het CIZ ontvangt de burger een schrijven waarin doorverwezen wordt naar MEE. Deze hebben speciaal opgeleide consulenten die met de betreffende burger gaan zoeken naar alternatieve ondersteuning – of hulpmogelijkheden. MEE neemt dus nadrukkelijk niet zelf de structurele ondersteuning op zich. Deze specifieke inzet van MEE geldt tot en met maart 2010. MEE kan vanuit haar structurele dienstverlening aan burgers met een beperking natuurlijk altijd door burgers benaderd worden. Bij afwijzing van het CIZ kan – indien de gemeente dat specifiek aangeeft – gevraagd worden aan de burger of zijn persoonsgegevens doorgegeven mogen worden aan de gemeente. Dit wordt een “warme” overdracht genoemd. Op die manier kan ook de gemeente gericht meekijken met de burger naar andere mogelijkheden en beter bewaken dat er geen kwetsbare burgers tussen wal en schip terechtkomen. Monitoring Landelijk zijn een aantal afspraken gemaakt die ertoe moeten leiden dat de effecten van de Pakketmaatregelen, zowel kwantitatief als kwalitatief, goed gemonitord worden. Dit om indien nodig tijdig bij te kunnen sturen. De volgende initiatieven zijn ontplooid: Het CIZ rapporteert per kwartaal over het aantal burgers dat alle Begeleiding verliest en het aantal burgers dat minder uren Begeleiding zal gaan ontvangen. Deze rapportage wordt onder andere op stedelijk niveau afgegeven (postcodegebieden) en indien expliciet door de gemeente aangegeven en indien de burger hiervoor toestemming gegeven heeft op persoonsniveau. MEE rapporteert ook per kwartaal op stedelijk niveau hoeveel burgers met een schrijven van het CIZ in het kader van een volledige afwijzing zich bij MEE gemeld hebben. Daarnaast geven zij ook aan wat de specifieke hulpvragers – en vragen waren en wat de impact op het leven van de betrokken is.

Daarnaast is er de ‘Meldactie AWBZ’ van 18 april tot 10 mei 2009. Dit is een gezamenlijke actie van 7 landelijke cliëntenorganisaties: Chronisch zieken en Gehandicapten Raad, Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties, Landelijk Platform Geestelijke Gezondheidszorg, LOC zeggenschap in zorg, Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie, Per Saldo en Platform VG in samenwerking met Zorgbelang en Mezzo, Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg. Het betreft hier met name het kwalitatieve aspect van de Pakketmaatregelen.

12

Ten slotte is er met de in Deventer betrokken organisaties afgesproken dat zij relevante casuïstiek tijdig doorgeven aan de gemeente. Dit enerzijds om op individueel niveau te kijken hoe de burger geholpen kan worden. Anderzijds om een gericht beeld te krijgen wat voor individuele burgers de consequenties zijn en hoe die eventueel beleidsmatig opgevangen kunnen worden (zie Bijlage 2).

Compensatie

De gemeenten worden in het kader van de Pakketmaatregelen voor de “druk op aanpalende beleidsvelden” in beperkte gecompenseerd door het Rijk.

Vervallen grondslag Psychosociaal De gemeente Deventer heeft in 2009 ter compensatie voor het vervallen van de AWBZ grondslag psychosociaal de volgende compensatie toegekend gekregen: Doelgroep MO: 238.00,- Ontregelde Huishoudens: 102.000,- ------------------------------------------------ Totaal: € 340.000,- Naar aanleiding hiervan zijn de volgende subsidies toegekend: MO (Iriszorg): 134.560,- Ontregelde Huishoudens: 102.000,- (Carinova) ------------------------------------------------ Totaal: € 236.560,- Pakketmaatregelen algemeen In totaal ontvangen de gemeenten hiervoor in 2009 eenmalig 29 miljoen euro (schatting: Deventer 110.000 euro) . Daarnaast wordt met ingang van 2010 structureel 127 miljoen ter compensatie beschikbaar gesteld. Dit bedrag wordt uit het macrobudget van de HH gehaald en in het Gemeentefonds gestort. Verder is afgesproken dat een deel van de 127 miljoen euro de eerste twee jaar gebruikt wordt om de 20 % zogenaamde “nadeelgemeenten” gedurende twee jaar te compenseren. Het overige deel komt beschikbaar voor alle gemeenten. Hierdoor ontstaat de situatie dat Deventer, als gemeente met een Wmo overschot – of reserve, de komende twee jaar gekort zal worden op haar Wmo budget om de “nadeel gemeenten” te compenseren (naar verwachting 3 – 4%). Dat betekent dat eventuele investeringen met betrekking tot de Pakketmaatregelen in Deventer - hoger dan 110.000 euro - uit de eigen Wmo reserves betaald moeten worden en dat er volgend jaar een lagere Rijksbijdrage zal zijn.

13

4. Bevindingen Gespreksronde Om vanuit de specifieke situatie in Deventer - met behulp van de landelijke gegevens uit de verschillende onderzoeksrapporten – adequaat te kunnen reageren op de Pakketmaatregelen is besloten met een groot deel van de betrokken Deventer partijen in gesprek te gaan. Deze insteek had de volgende doelstellingen:

• In beeld brengen in hoeverre organisaties en doelgroepen de pakketmaatregelen en haar mogelijke kwantitatieve en kwalitatieve consequenties “op het netvlies hadden”,

• Indien nodig de inhoud van maatregelen uitleggen, • In beeld brengen in hoeverre organisaties al een strategie ontwikkeld hadden of

hiermee bezig waren, • In beeld te brengen wat de betrokken organisaties en doelgroepen voor een

verwachtingen koesteren met betrek tot de rol van de gemeente op dit dossier, • In beeld te brengen om hoeveel personen het per organisatie/ doelgroep in

Deventer gaat, • Casussen te verzamelen van individuele cliëntsituaties. Dit enerzijds ter

illustratie van de onderhavige problematiek, anderzijds om indien nodig passende maatregelen te kunnen treffen (zie hiervoor Bijlage 2),

• In beeld te brengen welke oplossingsmogelijkheden partijen aandragen om te voorkomen dat kwetsbare burgers tussen wal en schip vallen,

• Met betrokken partijen pragmatisch meekijken indien er zich een concrete casus aandient die hangende de beleidsontwikkeling moet worden opgepakt.

In totaal is er met 25 organisaties een of meerdere malen gesproken en zijn er diverse presentaties gegeven, onder andere aan de front – en backoffice van het Wmo Loket, aan de koepel van huisartsen uit Deventer en omstreken, aan de Wmoraad en op een netwerkdag van MEE:

Organisatie Doelgroep1. Focus Welzijn Ouderen2. VCD Vrijwiligers3. Stichting Samenwerkende

Turkse Organisaties Overijssel

Nederlanders met Turkse achtergrond

4. Iriszorg Maatschappelijke opvang5. Cliënten Initiatieven GGZ6. Carinova Thuiszorg7. Solis Ouderenzorg8. Vte Thuiszorg Thuiszorg9. Stichting J P Van Den Bent Verstandelijke Gehandicapten10. MEE IJseloevers Alle domeinen11. Dimence GGZ12. Regizorg Multi-problem burgers13. Humanitas Deventer Ouderenzorg14. Jeugdzorg Jeugd15. InteraktContour

Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH)

14

Organisatie Doelgroep1. Carint Thuiszorg2. Tactus Verslavingszorg3. Raster Welzijn4. Glasvezel Deventer Infrastructuur Glasvezel5. Huisartsen vereniging Huisartsen6. Stichting de Parabool Dagbesteding Verstandelijke

gehandicapten 7. Gehandicaptenraad Gehandicapten8. Wmoraad Wmo breed9. Humanitas DMH Gehandicapten

De bevindingen zijn:

• Bijna unaniem gaven de betrokken organisaties aan de pro - actieve en op samenwerking gerichte opstelling van de gemeente te waarderen.

• Het overgrote deel van de betrokken organisaties heeft geen tot een zeer beperkt beeld van de Pakketmaatregelen en de mogelijke impact voor hun cliënten en de organisatie.

• Zowel kwantitatief als kwalitatief was het op twee organisaties na niet mogelijk de omvang van de mogelijke impact te bepalen.

• Er is in hoge mate gebruik gemaakt van de mogelijkheid uitleg te krijgen over de aard en inhoud van de Pakketmaatregelen.

• Geen van de betrokken organisaties had een strategie voorbereid. Een paar organisaties waren er mee bezig.

• De verwachtingen naar de gemeente zijn helder; men verwacht een regierol.

• De gesprekken hebben op geen enkele wijze extra aanknopingspunten opgeleverd over het mogelijk aantal getroffen Deventer burgers. Wel hebben de organisaties aangegeven bij te willen houden hoeveel cliënten en/ of nieuwe instroom gerelateerd is aan dit dossier.

• Ook hebben de organisaties aangegeven bereid te zijn relevante casussen te verzamelen en aan de gemeente door te geven.

• Alle organisaties hebben aangegeven mee te willen denken over mogelijke oplossingsrichtingen en daarbij eventuele nieuwe samenwerkingsverbanden niet te schuwen.

Uit de gesprekken zijn wel een aantal in de beleving van de betrokken organisaties specifieke risicogroepen naar voren gekomen. Het betreft:

1. Ouderen in het algemeen en ouderen van Turkse afkomst in het bijzonder. Met betrekking tot de in Deventer ruim vertegenwoordigde allochtone gemeenschap valt op dat men met name geïnvesteerd heeft in het opbouwen van een goede relatie met de Turkse gemeenschap en dat er de afgelopen jaren verschillende initiatieven geweest zijn om juist Turkse ouderen te betrekken bij integratietrajecten, met name vanuit dagbestedingperspectief. Deze vormen van dagbesteding werden vanuit de AWBZ Begeleiding gefinancierd, vaak op de grondslag Psychosociaal. Bij de huidige aanbieders leeft het gevoel dat men lang en intensief heeft gewerkt aan het verkrijgen van toegang tot deze groep. Door het mogelijk wegvallen van de huidige dagbesteding kan een vertrouwensbreuk ontstaan die slechts moeizaam te repareren zal zijn.

15

2. (ex) GGZ cliënten.

Voor deze doelgroep geldt dat zij mede door het stempel dat zij ervaren vanuit hun ziekteachtergrond, zonder specifieke Begeleiding een reëel risico lopen te vereenzamen en zich terug te trekken in hun eigen, beperkte veilige omgeving. Van deze doelgroep wordt verwacht dat zij met name voor Dagbesteding niet gemakkelijk gebruik zullen maken van meer algemene, collectieve voorzieningen.

3. Burgers met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH). De betrokken organisaties geven enerzijds aan niet veel uitval te verwachten omdat zij inschatten dat ook de extramurale Begeleiding, zowel individueel als dagbesteding, gegeven wordt aan burgers met “matige of zware” beperkingen. Anderzijds zien zij ingeval van het wegvallen of substantieel verminderen van de AWBZ Begeleiding (wederom zowel individueel als dagbesteding) grote problemen te verwachten omdat burgers uit deze doelgroep niet zomaar kunnen deelnemen aan bijvoorbeeld activiteiten vanuit het Buurthuis of genoeg hebben aan wat extra ondersteuning vanuit de Wmo bij het huishouden (HH).

4. Burgers met een Licht Verstandelijke Handicap (LVG), specifiek diegene die een of meerder kinderen hebben. Gezinnen waarbij beide ouders een licht verstandelijke handicap hebben ontvangen nu nog vaak Begeleiding in de thuissituatie vanuit de AWBZ, mede om toezicht te kunnen houden op de omgang met en opvoeding van het kind of de kinderen. De vrees bestaat dat indien deze ondersteuning wegvalt met name deze signalering – en toezichtfunctie zal verdwijnen met alle risico’s (met name voor de kinderen) van dien.

Hierbij valt op dat de benoemde risicogroepen in hoge mate overeenkomen met de uit de onderzoeksrapporten bekende gegevens. Hierop zijn in de specifieke Deventer situatie een paar aanvullingen, te weten:

1. De doelgroep uit de arbeidsgerelateerde activeringstrajecten. Burgers die

gebruik maken van de WSW voorzieningen of andere arbeidsgerelateerde activeringstrajecten. Hiervan wordt aangegeven dat deze doelgroep vaak op verschillende wijze en uit verschillende bronnen hulp en ondersteuning krijgt. Naar verwachting zal een deel van hen ook Begeleiding uit de AWBZ ontvangen. Als deze wegvalt of substantieel minder wordt kan de burger in de problemen komen. Zodoende doemt het mogelijke scenario op dat een deel van de doelgroep die momenteel aan het werk is, hierdoor mogelijk gaat uitvallen en anderzijds dat burgers die momenteel nog geen beroep doen op dit type arbeidsgerelateerde ondersteuning door het wegvallen van AWBZ hulp zullen aankloppen bij de betreffende organisaties.

2. Vrouwen van Turkse herkomst in de leeftijdscategorie 20 – 40 jaar, die in de problemen komen, vaak omdat hun man hen heeft verlaten. Zij zoeken (AWBZ) hulp en vallen dan - mede door het lage opleidingsniveau en de ontbrekende of beperkte taalvaardigheid - in handen van malafide (PGB) bemiddelingsbureaus.

16

3. Kinderen die opgroeien in problematische gezinnen waar vanuit het perspectief en in het belang van het kind ondersteuning nodig is, maar die door het gebrek aan een AWBZ grondslag (voorheen de grondslag Psychosociaal) of de weging “licht” geen AWBZ Begeleiding meer krijgen.

Huidige werkwijze Als reactie op de Pakketmaatregelen hebben diverse Deventer organisaties en de gemeente in een vroeg stadium pragmatische afspraken gemaakt hoe om te gaan met burgers die getroffen worden door de maatregelen: De front – en backoffice van het Wmo loket zijn op de hoogte gebracht van de inhoud en gevolgen van de pakketmaatregelen en er zijn concrete doorverwijsafspraken gemaakt indien burgers aankloppen bij het Wmo loket voor Begeleiding: Voor de doelgroep ouderen is afgesproken dat zij bij Focus, de ouderenafdeling van de Welzijnsorganisatie Raster terecht kunnen voor ondersteuning bij hun zoektocht naar mogelijke alternatieven. Focus heeft hiervoor twee ouderenconsulenten vrijgemaakt. Ook MEE verwijst ouderen direct door naar Focus. Focus stemt indien nodig af met het algemene welzijnswerk (Raster) of de AWBZ ouderenzorg (Solis, Humanitas Deventer) Voor de doelgroep (ex) GGZ cliënten zijn afspraken gemaakt met de vrijwilligersorganisatie Cliënt Initiatieven. Zij bieden zowel een inloopvoorziening (dagbesteding) als een maatjestraject aan en verwachten een aanzienlijk deel van de uitval voor deze doelgroep op te kunnen vangen. Indien van toepassing stemt Focus af met de AWBZ GGZ organisatie Dimence. De MEE organisatie vangt in het kader van de Pakketmaatregelen alle burgers die wegens compleet verlies van de AWBZ Begeleiding door het CIZ worden doorverwezen op en kan in maximaal 20 uur met de burger zoeken naar alternatieven. De ouderen en GGZ cliënten worden direct doorverwezen naar Focus en Cliënt Initiatieven. Juist deze twee doelgroepen zijn relatief onbekend bij MEE. Alle andere burgers die vanuit het CIZ terechtkomen bij MEE worden door MEE verder geholpen. Ingediende voorstellen In het kader van de Pakketmaatregelen zijn er door Deventer organisaties een paar voorstellen of suggesties bij de gemeente neergelegd:

• Solis heeft een voorstel voor dagbesteding voor Turkse Ouderen aangeleverd. • Solis heeft ook een projectvoorstel “welzijn Extramuraal in de woonzorgzone

Zandweert – Noord en Borgele ingediend. • Raster heeft aangegeven vanuit hun specifieke wijkaanpak en dan met name

de projecten PAK en Onbeperkt Actief vanuit een activerend welzijnsperspectief een bijdrage aan de opvang van de Pakketmaatregelen te willen en kunnen leveren.

17

• RegiZorg wil graag de regie inzake de multiproblem casussen onder haar hoede nemen.

• Carinova heeft een conceptnotitie “Ondersteunende Begeleiding Psychosociaal door Thuisbegeleiding van Carinova” ingediend.

• Vanuit de gemeente is aangegeven dat het voor Deventer unieke glasvezelnetwerk ook mogelijk ingezet zou kunnen worden. Te denken valt dan bijvoorbeeld aan domotica of vormen van tele-monitoring.

De belangrijkste uitdagingen waarvoor nog geen initiatieven zijn ingediend zijn:

• De dagbesteding in het algemeen en voor burgers met NAH en de LVG in het bijzonder.

• De specifieke individuele ondersteuning van burgers met NAH of LVG. • De drie doelgroepen Turkse vrouwen, WSW’ers en stabilisatie van

ontregelde huishoudens rondom een kind dat onder Jeugdzorg valt.

5. Beleidsverkenning In dit hoofdstuk wordt een voorstel gedaan voor de richting van het te voeren beleid. Daarbij is de centrale vraag: Welke mogelijkheden heeft de gemeente Deventer nu, uitgaande van haar Wmo ambitie - en uitgangspunten (Bijlage 3), om te voorkomen dat kwetsbare burgers die nu AWBZ Begeleiding verliezen of er in de toekomst niet voor in aanmerking komen, tussen wal en schip terechtkomen? Bij het beantwoorden van deze vraag moet binnen een tweetal kaders worden gebleven:

1. De noodzaak om eventuele investeringen voornamelijk uit de eigen Wmo reserves te financieren.

2. Bij de meeste klantgroepen die getroffen worden door het wegvallen of

afnemen van de AWBZ Begeleiding zal (gedeeltelijk) een andere oplossing voor ondersteuning moeten worden gevonden:

• Deze oplossing zal deels uit het eigen informele netwerk van de cliënt

moeten komen zoals mantelzorg, vrienden, familie en buren. • Een ander deel zal vermoedelijk gecompenseerd worden door een

beroep te doen op de Wmo. Dit betreft dan (meer) hoogwaardige Hulp bij het Huishouden en bepaalde specifieke collectieve welzijnsvoorzieningen (bijv. dagbesteding, maatschappelijk werk, mantelzorgondersteuning, buurtwerk, etc.).

• Daarnaast zal een gering aantal cliënten beroep doen op Jeugdzorg en zorg die via de Zorgverzekeringswet wordt gefinancierd.

• Ook wordt verwacht dat een aantal cliënten meer Persoonlijke Verzorging (AWBZ) nodig zal hebben.

18

Met name de punten 1 en 2 zijn voor de gemeente in het kader van de voorliggende problematiek van belang. Het extra beroep op Jeugdzorg zal als een apart item behandeld worden (zie pag. 25: “Speciale Doelgroepen”). Onderstaand wordt een eerste opzet geschetst van een mogelijke beleidslijn, gebaseerd op drie uitgangspunten:

1. Deventer Kracht De extra ondersteuningsvragen die ontstaan door het (gedeeltelijk) wegvallen van de AWBZ ondersteuning en het daaruit voortvloeiend extra beroep op de Wmo worden vanuit de “Deventer Kracht” en dan met name vanuit buurtactiveringsperspectief benaderd. Zie ter illustratie hiervan figuur 1. Centraal staat daarbij de aanname dat zowel de burger zelf, als de betrokken organisaties hun eigen verantwoordelijkheid nemen en optimaal gebruik maken van de reeds in de wijken en de stad aanwezige mogelijkheden en potenties.

2. De Pakketmaatregelen als katalysator De focus is gericht op het structurele beleid met betrekking tot het type ondersteuningsvraag dat nu als het ware “vrij komt” door het verscherpte AWBZ beleid. Dat wil zeggen dat het opvangen van de burgers die nu AWBZ Begeleiding verliezen een onderdeel is van de beleidsontwikkeling en niet het centrale aandachtspunt. Hierbij wordt zo veel mogelijk aansluiting gezocht bij de lopende Wmo projecten en initiatieven. Zodoende fungeren de Pakketmaatregelen eerder als een “Wmo – katalysator” dan als een aparte beleidsuitdaging. De gemeente Deventer gaat dan ook niet ter compensatie van de wegvallende AWBZ Begeleiding, een soort individuele mini - AWBZ verstrekking in de Wmo in het leven roepen.

3. Focus op volledige uitval en de hoofddoelgroepen

Leg het zwaartepunt van de beleidsontwikkeling bij de twee hoofddoelgroepen, te weten ouderen en (ex) GGZ cliënten en met name diegenen die alle AWBZ Begeleiding verliezen. Gebruik de landelijke en lokale monitoring om gaandeweg het komende jaar bij te sturen indien van toepassing.

Onderstaande figuur illustreert de stapsgewijze aanpak vanuit de Deventer Kracht, die centraal staat in de mogelijke beleidsontwikkeling. Pas in laatste instantie wordt overgegaan tot het inzetten van professionele individuele begeleiding of ondersteuning.

Figuur 1.

Buurtactivering Zowel de eventueel benodigde individuele activering – en ondersteuning, als de dagbesteding worden primair ingezet vanuit de buurt of wijk. Dat betekent dat vanuit verschillende invalshoeken, voor verschillende doelgroepen de buurt geactiveerd wordt om begeleiding en ondersteuning te bieden. Dit bevordert in hoge mate de sociale participatie en kan afhankelijk van de gekozen vorm leiden tot een sterke activering van de betrokken burgers. Voorbeelden hiervan zijn het “PAK – project” en “Onbeperkt Actief”. Hierdoor kunnen burgers vanuit hun eigen kracht, gecombineerd met de kracht van de wijk de regie over hun eigen leven behouden of zelfs versterken. Door de specifieke activiteiten nadrukkelijk te koppelen aan de 14 bestaande woonservicezones kan optimaal worden aangesloten bij het in de buurt aanwezige aanbod en de infrastructuur.

Deventer Kracht ‘kwaliteit – keuzevrijheid – zekerheid’

20

Wat moet er gebeuren? Wie is aan zet?

Wat is de rol van de gemeente?

Koppel de specifieke activiteiten – zowel de individuele begeleiding als de dagbesteding - zo veel mogelijk aan de 14 woonservicezones, nadrukkelijk vanuit een activering – en participatiedoelstelling

Gemeente Initiëren, coördineren en faciliteren

Onderzoek de mogelijkheden om verschillende pilots met verschillende organisaties in verschillende wijken te starten


Alleen indien het echt niet anders kan kijken naar mogelijkheden op stedelijk niveau


Optimaliseren eigen kracht & keuze van de burger en zijn informele steunsystemen De burger heeft de verantwoordelijkheid naar eigen vermogen zelf te onderzoeken wat hij (nog) zelf kan en vanuit die mogelijkheden te kijken naar de eventueel benodigde extra ondersteuning. Een deel van de burgers die tot dit jaar toegang hadden tot de AWBZ functie Begeleiding zal hierbij hulp nodig hebben. Deze hulp kan georganiseerd worden vanuit de in de stad aanwezige vrijwilligers – en welzijnsorganisaties. Bijvoorbeeld Focus als het gaat om ouderen en Cliëntinitiatieven als het gaat om (ex) GGZ cliënten. Ook de MEE organisatie kan hierbij vanuit haar structurele dienstverlening een belangrijke rol spelen. Belangrijk is dat het Wmo loket, maar ook de organisaties die de belangrijkste doelgroepen ondersteunen (ouderen en GGZ cliënten) weten welke ondersteuning voor wie, waar verkrijgbaar is. Een goed toegankelijke en onderhouden sociale kaart waarin nadrukkelijk ook de niet professionele organisaties zijn opgenomen, is hierbij onmisbaar. Daarnaast dient de burger in hoge mate zelf te kunnen bepalen welk type ondersteuning, door wie, voor hem of haar geschikt is. Dat betekent ook dat het onder de aandacht brengen van de mogelijkheden van een PGB nadrukkelijker voor het voetlicht gebracht dienen te worden. Burgers vinden het gemakkelijker hulp te bieden als iemand er om vraagt, dan zelf hulp te vragen. Toch wordt van de burger in toenemende mate verwacht dat hij in staat is het informele netwerk van mantelzorg, buren, vrienden en bekenden, etc. in te schakelen om ondersteuning te bieden. Door beter gebruik te maken van dit nog vaak verborgen reservoir aan ondersteuningsmogelijkheden kan eveneens een deel van de extra hulpvragen worden opgevangen. Ook hier geldt dat het niet eenieder gegeven is hulp te vragen aan bijvoorbeeld de buren of aan vrienden. Gerichte hulp bij het aanspreken van deze bronnen bijvoorbeeld wederom door de doelgroepspecifieke vrijwilligersorganisaties kan de drempel om hulp te vragen verlagen. Ook kan gedacht worden aan een gemeentelijk initiatief om juist deze vorm van informele buurthulp, bijvoorbeeld per straat of wijk, te bevorderen.

21

Wat moet er gebeuren? Wie is aan zet? Wat is de rol van de

gemeente? Burger heeft zijn eigen verantwoordelijkheid

Burger Stimuleren en faciliteren

Hulp bij zoeken (informele) ondersteuning door doelgroepspecifieke vrijwilligers - en welzijnsorganisaties

Vrijwilligers – en welzijnsorganisaties

Stimuleren en faciliteren

Specifieke rol voor MEE MEE Coördineren Het Wmo loket en de vrijwilligers – en welzijnsorganisaties hebben toegang tot een geschikte sociale kaart voor welzijn – en vrijwilligersaanbod

WMo Loket Ontwikkelen sociale kaart vrijwilligers en welzijnsaanbod

Gemeentelijk initiatief ter bevordering buurt – of straathulp


De burger kiest zelf wat bij hem of haar past

Burger Stimuleren en faciliteren

Optimaliseren inzet vrijwilligers Deventer is een stad met een grote onderlinge saamhorigheid en betrokkenheid. Dit komt onder andere tot uiting in het sterke verenigingsleven en het bloeiende vrijwilligerswerk. Opvallend is dat er een groot aantal vrijwilligersorganisaties zijn, maar dat de (onderlinge) bekendheid zeer gering is. Men weet in “vrijwilligersland” zelf maar in geringe mate wat er te koop is en bij wie. Onder vrijwilligersorganisaties worden hier ook gerekend die organisaties die primair “draaien” op vrijwilligers, maar waarbij bijvoorbeeld de aansturing en coördinatie door professionals verzorgd worden. Aanwezig in Deventer zijn onder andere: ARC Radar, Humanitas, Het Rode Kruis, De Latijnse School, Focus, Raster, De vrijwilligerscentrale, St. Imao, Carinova, De Zonnebloem, Buddyzorg, Het Sportservicecentrum, De Scouting, Maatjesproject en Cliëntinitiatieven. Door beter gebruik te maken van de reeds aanwezige “vrijwillige kracht” kan een deel van de extra ondersteuningsvragen opgevangen worden. Bijvoorbeeld het “Home - Start concept” van Humanitas, waarbij wekelijks een vrijwilliger een huisbezoek aflegt bij gezinnen met jonge kinderen om ondersteuning te bieden, voor vriendschappelijk contact en praktische hulp. Hiervoor moet het overzicht van het totale vrijwillige aanbod in Deventer aanwezig en goed toegankelijk zijn. Bovendien dienen de werkzaamheden van de afzonderlijke vrijwilligersorganisaties beter op elkaar afgestemd te worden en de samenwerking actief te worden bevorderd.

22

De gemeente kan op diverse manieren hierbij als regisseur optreden en heeft onder andere haar subsidie – instrument om ambities in daden om te zetten. Naar verwachting zal door de Pakketmaatregelen de druk op de mantelzorgers verder toenemen. Deze groep burgers is vaak al zwaar belast zo niet overbelast. Het gericht bieden van zowel een luisterend oor als de mogelijkheid om even tijd voor “zichzelf” te hebben (respijtzorg) zijn van groot belang. Het versterken van de huidige mantelzorgondersteuning is noodzakelijk om te voorkomen dat anders de mantelzorg in meer of mindere mate wegvalt. In het kader van de zogenaamde “maatschappelijke stages” zouden middelbare scholieren ingezet kunnen worden, bijvoorbeeld buurt - of straatgebonden en/ of in een “ maatjesstructuur”, om bepaalde vormen van ondersteuning te bieden zoals boodschappen doen, kleine klusjes opknappen of gezellig een uurtje theedrinken of samen een activiteit ondernemen. Op die manier werkt de participatiebevordering van twee kanten omdat jongeren in aanraking komen met kwetsbare burgers en ervaren hoe het is om mensen op vrijwillige basis hulp te bieden. Wat moet er gebeuren? Wie is aan zet? Wat is de rol van de

gemeente? Sociale kaart vrijwilligerswerk Deventer ontwikkelen

Gemeente Ontwikkelen sociale kaart vrijwilligers

Afstemmen inzet vrijwilligers; wie doet wat?


Bevorderen samenwerking vrijwilligersorganisaties: effectiviteit en efficiëncy


Versterken mantelzorgondersteuning

Gemeente Stimuleren en faciliteren

Herijken subsidiebeleid vrijwilligers en mantelzorgondersteuning

Gemeente Initiëren en coördineren

Inzetten maatschappelijke stages

Gemeente Stimuleren en faciliteren

Dagbesteding Naast de individuele Begeleiding verliezen burgers ten gevolge van de Pakketmaatregelen ook Dagbesteding. Dat wil zeggen activiteiten in groepsverband, mede gericht op de bevordering van de sociale contacten (participatie) en het aanbrengen of in standhouden van een dagstructuur. Van oudsher is de dagbesteding in de AWBZ volstrekt verkokerd. Dat wil zeggen dat de dagbesteding strikt per doelgroep is georganiseerd. Een aantal burgers zal hun AWBZ dagbesteding gaan verliezen. De vraag is of en zo ja op welke wijze er voor de “uitvallers” nieuwe vormen

23

van dagbesteding in het leven geroepen moeten worden. Kunnen zij deelnemen aan het reguliere buurtwerk? Is dit mogelijk voor alle doelgroepen? Bij de inventarisatie is geconstateerd dat met name voor de burgers met NAH en de LVG men zich zorgen maakt dat bijvoorbeeld een gemengde vorm van dagbesteding opgezet vanuit een participerend welzijnsperspectief niet geschikt zal zijn voor deze twee doelgroepen. Echter ook allochtone ouderen, met name van Turkse komaf, zouden moeilijk samen met anderen in dagbestedingtrajecten kunnen participeren. Er zijn suggesties geopperd om de dagbesteding vanuit een welzijnsperspectief op te zetten. Hierbij staat in eerste instantie de eigen buurt of wijk centraal en wordt er gezocht naar mogelijke aansluiting bij het reeds aanwezige welzijnsaanbod, bijvoorbeeld vanuit de buurthuizen. Anderzijds wordt er gekeken naar andere vormen van meer informele activering – en participatietrajecten, bijvoorbeeld in de vorm van buurtkamers waar kleinschalig buurtgenoten elkaar vinden, ondersteunen, motiveren en activeren. Voor de specifieke doelgroepen GGZ, NAH en LVG kan gekeken worden naar een kleinschalige laagdrempelige stedelijke voorziening, bijvoorbeeld in navolging van het inloophuis voor GGZ cliënten van Cliënt Initiatieven. Daarnaast kan er gebruik gemaakt worden van de specifieke sportmogelijkheden voor de betreffende doelgroepen (bijv. zwemmen maar ook het Sportservicecentrum). Wat moet er gebeuren? Wie is aan zet? Wat is de rol van de

gemeente? Zoek voor Dagbesteding aansluiting bij het huidige welzijnsaanbod en de buurthuizen


Ontwikkel per wijk kleinschalige buurtkamerprojecten


Ontwikkel kleinschalige stedelijke voorzieningen voor die groepen die niet “gemengd” op wijkniveau kunnen participeren


Zoek aansluiting bij de specifieke sportmogelijkheden en bouw deze indien gewenst (doelgroepspecifiek en gemengd) verder uit


24

Professionele individuele Begeleiding: HH Uiteindelijk zal er na het doorlopen van de pyramide van eigen kracht, informele steunsystemen en collectieve voorzieningen voor een klein deel van de uitvallers toch een vorm van professionele individuele ondersteuning nodig zijn. Als een van de drie geformuleerde uitgangspunten is benoemd dat de gemeente geen nieuwe individuele verstrekkingen in het Wmo leven wil roepen. Dat betekent dat er geen nieuwe WMo verstrekking Individuele Begeleiding zal ontstaan. Wel bestaat de vraag om andere vormen van ondersteuning dan die nu vanuit de gemeentelijke HH worden geleverd. Deze vraagverbreding kan relatief eenvoudig worden opgevangen door voor een beperkte doelgroep aan de hand van strakke criteria de invulling van de huidige functie HH te verbreden zonder formeel een nieuwe functie of verstrekking in het leven te roepen. Een deel van de zorgvragers vanuit de Pakketmaatregelen zal genoeg hebben aan een paar uur HH1. Een ander deel zal in het kader van de regievoering een beroep doen op HH2. Dan blijven er nog specifieke activiteiten over die momenteel niet binnen de HH producten geleverd worden, althans in de in natura variant. Binnen de regeling “Dienstverlening aan Huis” waaronder de huidige Alfahulpen vallen, is een ruim scala aan taken/ activiteiten mogelijk die nu (nog) niet verkrijgbaar zijn in de in natura vorm. Door de mogelijkheden van de regeling te combineren met een goede match qua achtergrond en persoonlijkheid van de Alfahulp kan een groot deel van de specifieke individuele begeleidingsvraag worden opgevangen. Van belang is dan dat de HH in PGB vorm verstrekt wordt en dat de betreffende burger actief ondersteunt wordt bij het vinden van de goede hulpverlener en de administratieve lasten die gepaard gaan met een PGB. Beleg als laatste voor de zogenaamde multiproblem gevallen de begeleidingsregie bij RegiZorg. Wat moet er gebeuren? Wie is aan zet? Wat is de rol van de

gemeente? “Open” de HH1 en HH2 in beperkte mate voor de nieuwe individuele hulpvragen


Benut de mogelijkheden van de regeling “Dienstverlening aan Huis” in combinatie met een PGB en ondersteuning bij de matching en administratie voor verbreding van de individuele dienstverlening


Beleg als laatste voor de zogenaamde multiproblem gevallen de begeleiding - regie bij RegiZorg


25

Speciale Doelgroepen Als laatste moet er aandacht besteed worden aan drie specifieke doelgroepen met specifieke problemen en hulpvragen. Het betreft de drie eerder genoemde groepen:

1. De doelgroep uit de arbeidsgerelateerde activeringstrajecten. Burgers die

gebruik maken van de WSW voorzieningen of andere arbeidsgerelateerde activeringstrajecten. Voor deze groep geldt dat Cambio heeft aangegeven intern na te gaan van bij wie ze verwachten dat mogelijk problemen kunnen ontstaan door de Pakketmaatregelen. Actie: Individuele casussen worden aan de gemeente voorgelegd en indien noodzakelijk of wenselijk wordt met MEE in overleg getreden.

2. Vrouwen van Turkse herkomst in de leeftijdscategorie 20 – 40 jaar, die in de problemen komen, vaak omdat hun man hen heeft verlaten. Zij zoeken (AWBZ) hulp en vallen dan - mede door het lage opleidingsniveau en de ontbrekende of beperkte taalvaardigheid - in handen van malafide (PGB) bemiddelingsbureaus. Actie: Hiervoor dient met de koepel van Turkse organisaties in Overijssel, IMAO en Raster een overleg belegd te worden hoe deze dames in beeld te krijgen en welke vorm van hulp het meest van toepassing is.

3. Kinderen die opgroeien in problematische gezinnen waar vanuit het perspectief

en in het belang van het kind ondersteuning nodig is, maar die door het gebrek aan een AWBZ grondslag (voorheen de grondslag Psychosociaal) of de weging “licht” geen AWBZ Begeleiding meer krijgen. Actie: Er heeft reeds contact met de provincie plaatsgevonden vanuit hun verantwoordelijkheid met betrekking tot de Jeugdzorg. Afgesproken is dat de provincie, de gemeente en Jeugdzorg op korte termijn zullen overleggen wie welk deel van de zorg rondom een kind voor zijn rekening zal nemen. In afwachting daarvan is pragmatisch besloten de meest urgente gezinssituaties onder te brengen bij Carinova onder de noemer “ontregelde huishoudens”.

Zodoende ontstaat een mogelijke gemeentelijke beleidslijn, waarbij afhankelijk van de noodzaak, behoefte en mogelijkheden aan drie “knoppen gedraaid” kan worden: Knop 1. Buurtactivering,

met als onderdelen Eigen Kracht en Steunsystemen, Vrijwilligers en Dagbesteding:

Knop 2. Professionele individuele Begeleiding: Hulp bij het Huishouden (HH)

Buurt -activering

Vrijwil-ligers

Dagbe-steding

Eigen kracht

HH

Knop 3. Speciale Groepen

Ter afsluiting De bovenstaand geschetste beleidsverkenning zal indien instemming wordt verleend, al dan niet met eventuele bijstellingen of aanpassingen, verder geoperationaliseerd en geconcretiseerd moeten worden. Uitgewerkt moeten onder andere worden: de financiële investeringskaders, de inzet van mogelijk betrokken partijen, de gemeentelijke taken en verantwoordelijkheden, het tijdspad en de benodigde communicatiestrategie.

Speciale groepen

T “PAKKETMAATREGELEN AWBZ 2009 D EVENTER · Het merendeel (85%) van de volwassen cliënten die na...

Documents

Transcript of T “PAKKETMAATREGELEN AWBZ 2009 D EVENTER · Het merendeel (85%) van de volwassen cliënten die na...