Ziekenhuizen & Sociale Media. Een praktische & juridische inkijk.
Ss21 canan karadaş
-
Upload
tyfngnc -
Category
Health & Medicine
-
view
341 -
download
0
Transcript of Ss21 canan karadaş
Yoğun Bakımda Yatan 65 Yaş ve Üstü Bireylerde Eklem Açıklığı
Hareketlerinin Deliryumu Önlemedeki Etkisi
AR. GÖR. CANAN KARADAŞ
DOÇ. DR. LEYLA ÖZDEMİR
12. Ulusal Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Kongresi - 4. Avrasya Yoğun Bakım Toplantısı
4-7 Kasım 2015 Ankara
1. GİRİŞ
• Deliryumu önlemede; hemşirelerin kullanabileceği nonfarmakolojik
yöntemlerden biri «erken mobilizasyon» ‘dur.
• Erken mobilizasyon: Yoğun bakıma yatışın ilk 48 saati içende başlayan ve kalış
süresince devam eden, eklem açıklığı hareketleri (EAH)/ ROM egzersizlerinden
başlayarak bağımsız yürümeye kadar devam eden faaliyetler bütünüdür.
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 2
1.1. Amaç
• Amacımız;
Eklem açıklığı hareketlerinin « deliryumu önleme ve deliryum
süresini kısaltma » üzerine etkisini incelemektir.
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 3
2. Gereç ve Yöntem
• Araştırma soruları;
• EAH ile deliryum önlenebilir mi?
• EAH ile deliryum gelişen hastalarda, deliryum süresi azaltılabilir mi?
• Yoğun bakımda kalış süresince hastalar, EAH uygulamasından memnun mudur?
• Çalışma yeri;
• Ankara’da bir eğitim araştırma hastanesinin dahili yoğun bakım servisleri
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 4
15.10.2015Hemşirelik Fakültesi 5
Yoğun Bakıma Yatışı Yapılan Hastalar
(n: 199)
Örneklem Kriterlerini Sağlama Durumu
Örneklem Dışı Bırakılan Hastalar
(n:105)
65 yaş altı
(n: 58)
65 yaş altı olma ve IMV desteği
(n: 17)
IMV‘ da olma
(n: 13)
Deliryuma sahip olma
(n: 5)
Ampute ekstremiteye sahip olma
(n: 1)
Aktif GİS kanama
(n: 2)
Kognitif bozukluğa sahip olma
(n: 6)
Çalışmayı reddetme
(n: 3)
Örnekleme Dahil Edilen Hastalar
(n:94)
Örnekleme alınan hastaların randomizasyonu
Kontrol (n:47)
-RASS değerlendirmesi
-Günlük YBÜ-KDÖ değerlendirmesi
-Klinikteki rutin uygulama
Müdahale (n:47)
-RASS değerlendirmesi
-Günlük YBÜ-KDÖ değerlendirmesi
-Klinikteki rutin uygulama
- EAH egzersizleri uygulanması
2.1. Randomizasyon
• Tabakalı randomizasyon yöntemi kullanılmıştır.
• Gruplar; Inouye ve ark. tarafından geliştirilen ‘Deliryum Risk Tahmin Modeli’ne
göre homojenize edilmiştir. Buna göre;
• BUN/ kreatinine (t: 0,271),
• APACHE II skoruna (t: -1,449) ve
• Görme sorununa (x2: 1,138) (p>0,05).
• Çalışma kriterlerine uyan ilk hasta müdahale grubuna alınmıştır. Çalışma
kapsamına alınan hastalar YBÜ’den taburcu olana kadar izlenmiştir.
15.10.2015
Inouye SK, Zhang Y, Jones RN, Kiely DK, Yang F, Marcantonio ER. Risk factors for delirium at discharge- development and
validation of a predictive model. Arch Intern Med 2007; 167(13):1406-13.
6
2.2. Verilerin Toplanması
• Hasta Bilgileri Formu: İlgili literatür taranarak oluşturulmuştur. Cinsiyet, eğitim
durumu, YBÜ’ye yatış nedeni, kalış süresi ve EAH memnuniyet durumu gibi
tanımlayıcı özelliklerin yer aldığı 11 soru, Deliryum tip, süre, muhtemel neden ve
deliryuma yönelik yapılan girişimlere ilişkin tablo yer almaktadır.
• Richmond Ajitasyon-Sedasyon Skalası (RASS): Deliryum değerlendirmesinin
yapılabilme şartı olan ‘bilinç durumu’ değerlendirmesi için gereklidir. +4’ten -5’e
kadar değer alır. ‘-4’ ve ‘-5’ değerleri bilincin kapalı olduğunu gösterir. Daha sonra
yapılan çalışmalarda RASS deliryum alt tipini belirlemede de kullanılmıştır.
• Yoğun Bakım Konfüzyon Değerlendirme Ölçeği (YBÜ-KDÖ): DSM IV
kriterlerine en yakın uygunluğu gösteren, kullanımı kabul görmüş ve güvenilir bir
ölçektir. Deliryum ‘var’ veya ’yok’ şeklinde sonuca ulaşılır. Dört alt kategoriden
oluşmaktadır.
2.2. EAH UYGULAMA ŞEKLİ
Üst Ekstremite Hareketleri (Sol- Sağ)
-Omuz Fleksiyon – Ekstansiyonu
-Omuz Hiperekstansiyonu
-Omuz Abdüksiyon – Adduksiyonu
-Omuz İç – Dış Rotasyonu
-Omuz Horizontal Abdüksiyon – Adduksiyonu
-Dirsek Fleksiyon – Ekstansiyonu
-Ön Kol Supinasyon – Pronasyonu
-El Bileği Fleksiyon, Ekstansiyon, Ulnar Ve
Radyal Deviasyonu
-Parmakların Hareketi
Alt Akstremite Hareketleri (Sol- Sağ)
-Kalça ve Dizin Fleksiyon – Ekstansiyonu
-Kalça Abduksiyon – Adduksiyonu
-Kalça İnternal – Eksternal Rotasyonu
-Ayak Bileği Dorsifleksiyonu
-Ayak Bileği Plantar Fleksiyonu
-Ayak Bileği İnervasyonu, Evervasyonu
-Ayak Parmakları Hareketleri
8
Müdahale grubunda günlük RASS ve YBÜ-KDÖ değerlendirmelerinin ardından
EAH uygulanmıştır.
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 9
EAH Uygulaması
Sözel yanıt (+) ise
Aktif EAH
Sözel yanıt (+);
Yardıma ihtiyaç duyuyorsa; Yardımlı Aktif EAH
Egzersiz tolerasyonunu değerlendirme
Tolere edebiliyorsa;
uygulama tamamlanır.
Tolere edemiyorsa;
o seanski uygulama sonlandırılır ve ertesi gün
uygulama yapılır.
Sözel yanıt (-) ise
Pasif EAH-Supine pozisyon
-Dört ekstremite
-10 tekrar
-Yaklaşık 30 dakika
EAH Uygulama Akışı
Egzersizin tolere edilemediğini gösteren parametreler
• Ortalama arteriyal basıncının 65 mmHg’nın altına düşmesi
• Sistolik kan basıncının 200 mmHg’nın üstüne çıkması
• Nabız sayısının dakikada 40’ın altına düşmesi veya 130’un üstüne çıkması
• Satürasyonun %88’in altına düşmesi
• Solunum hızının dakikada 5’ten az veya 40’tan fazla olması
• Aritmi gelişmesi
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 10
2.3. İstatistiki Yöntemler
• IBM SPSS 22.0 istatistik programı
-Hastaların tanımlayıcı özellikleri
-Deliryum gelişen hastaların özellikleri Yüzde, ortalama ve medyan
-EAH uygulaması ile ilgili veriler
-Deliryum görülme sıklığı ki-kare testi
-Görme sorunu varlığı homojenizasyonu
-Deliryum süresi Mann–Whitney U testi
-BUN/Kreatinin ve
-APACHE II skoru homojenizasyonu Bağımsız örneklem t testi11
3. BULGULAR
Müdahale ve kontrol gruplarında deliryum görülme durumu dağılımları
• Müdahale grubunda deliryum görülenlerin oranı %8,5 iken, kontrol grubunda bu
oran %21,3’tür. Deliryum varlığında 2,5 kat azalma sağlanmıştır (p>0,05, X2:
3,02).
12
4
10
43
37
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Müdahale Kontrol
Deliryum gelişti Deliryum gelişmedi
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 13
≤
Deliryum süresi değerlendirmesi
• Müdahale grubundaki hastaların deliryum süre medyanı 15 saatken; kontrol
grubu hastalarında bu oran 38 saattir. Gruplar arasında deliryumda geçen süreye
göre 2,5 kat azalma sağlanmıştır (p>0,05; Z: -0,997).
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 14
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 15
YBÜ-KDÖ alt maddeleri
• Müdahale ve kontrol grubu arasında deliryum ölçek alt maddeleri açısından
anlamlı fark olmamasına rağmen, müdahale grubunda tüm ölçek maddelerinde
azalma saptanmıştır (p>0.05).
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 16
Yoğun Bakım Ünitesi-Konfüzyon
Değerlendirme Ölçeği Maddeleri ile
Gruplar Arasındaki İlişki
• Müdahale hastalarının %70,2’si çalışmamız kapsamındaki EAH
uygulamasından memnun olduğunu ifade etmiştir.
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 17
4. SONUÇ
• EAH uygulaması ile deliryum görülmesi ve süresi açısından, klinik olarak
yaklaşık 2,5 kat azalma sağlanmıştır. Dolayısıyla yoğun bakım ünitelerinde
EAH uygulamasının deliryumu önleme ve süresini kısaltma açısından olumlu
etkisi görülmüştür.
• EAH egzersizlerinin deliryumu önlemede; hastalar tarafından kabul edilebilir,
uygulaması kolay ve maliyeti düşük bir yöntem olduğu söylenebilir.
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 18
Öneri
Çalışma doğrultusunda;
• Yoğun bakım ünitelerinde EAH uygulamasının yaşlı bireylerde deliryumu
önlemek ve deliryum süresini kısaltmak amacıyla uygulanmasını,
• Konunun daha büyük ve geniş bir örneklem grubu ile randomize kontrollü olarak
tekrarlanmasını önermekteyiz.
15.10.2015Hacettepe Üniversitesi - Hemşirelik Fakültesi 19
15.10.2015 20