Spierwerking als reactie op prikkels

Bewegingen bij enkele ongewervelde dieren

Spierwerking als reactie op prikkels

Bewegingsstructuren vliegende insecten

Poten• Drie paar poten hangen vast aan borststuk;• Heup, dijring, dij, scheen, voet hol;• Bedekt met talrijke haartjes stof verwijderen.

Vleugels• Twee paar vleugels hangen vast aan borststuk;• = Plaatvormige uitstulpingen huid;• Bedekt met chitine +verstevigd met aders of nerven

stijf en onbuigzaam;


Bouw borststuk vliegende insecten

Bewegingsmechanis- me vliegende insecten

Bewegingsstructuren regenwormen

Bewegingsmechanis- me regenwormen

Beweging als reactie op prikkels

Hoe is het borststuk aangepast aan beweging?

• Bouw lichaamswand (= exoskelet):– Eén laag opperhuidcellen;– Cuticula bevat chitine;– Waslaagje.

• Spieren hangen vast aan exoskelet.• Bouw borststuksegmenten:

– Chitineplaten (zijplaten, buikplaat, rugplaat);– Vliegspieren (lengtespieren, verticale spieren).

Lichaamswand (schematisch)

Spieren in de poten (schematisch)

Borststuk (schematisch)







Bewegingsmechanisme vliegende insecten

Poten• Spiercontracties loopspieren: buigers en strekkers;• Tussen de leden weinig chitine in cuticula soepele

beweging (=soort gewricht);• Spieren = dwarsgestreepte spieren snelle

contractie.

Vleugels• Verticale spieren (heffers) trekken samen

rugplaat beweegt naar beneden + vleugels slaan op;• Lengtespieren (zinkers) trekken samen

rugplaat beweegt naar boven + vleugels slaan neer.



Bewegingsmecha-nisme vliegende insecten




Bewegingsstructuren regenworm

• Regenwormen = ringwormen:– Lichaam (uitwendig, inwendig) ingedeeld in

segmenten of ringen;– Segmenten zijn gevuld met lichaamsvloeistof.

• Hydroskelet: stevigheid door spanning van de lichaamsvloeistof op de lichaamswand.

• Huidspierzak: kringspieren + lengtespieren + opperhuid.

• Per segment op buikzijde + flanken: 4 paren borstels.

Regenworm (uitwendig)

Regenworm (inwendig)







Bewegingsmechanisme regenworm

Beweging: samenwerking spierlagen lichaamswand, lichaamsvloeistof en borstels.

Kringspieren trekken samen

Lengtespieren trekken samen

Borstels in de bodem

Contractiegolf: opeenvolgende segmenten trekken na elkaar samen.





Bewegingsmecha-nisme regenwormen



Taxis: het gericht verplaatsen als gevolg van een prikkel.

• Bodemtrillingen: regenworm weet dat er een mol komt vluchten;

• Regenval: gangen regenworm lopen onder water en de zuurstof in de bodem geraakt op vluchten boven de grond;

• Droogte: regenwormen houden van vochtig milieu bewegen dieper de grond in;

• Licht: regenwormen in een omgeving met veel licht vluchten in de grond;

• Aanraking: aanraken van een regenworm vluchten;

• Chemische stoffen: regenwormen reageren negatief op zure of bittere stoffen opzoeken van zoete stoffen (humus).







Poot vliegend insectPoot vliegend insect

Heup

Dijring

Dij

Scheen

Voet

Vliegpoot op glad oppervlakVliegpoot op glad oppervlak Vliegpoot op ruw oppervlakVliegpoot op ruw oppervlak

Zuignapje

Klauwtje

Nerven (aders) gevuld met lucht

Vleugels vliegend insect vastgehecht aan tweede en derde borststuksegment

Lichaamswand bij insecten (schematisch)

Waslaagje

Cuticula

Eenlagige opperhuid

Chitine: hoornachtige stof die dient als uitwendige versteviging van het lichaam.

Binnenkant exoskelet poten

Loopspieren

Exoskelet

Dwarsdoorsnede borstsegment vliegende insecten

Vliegspieren vliegende insecten

Vleugel

Buikplaat

Zijplaat

Rugplaat

Verticale spieren

Lengtespieren

Buiger(samengetrokken)

Buiger(ontspannen)

Strekker(ontspannen)

Strekker(samengetrokken)

Buigbeweging bij een poot Strekbeweging bij een poot

Cuticula met minder chitine

Neerslaan van vleugels

Opslaan van vleugels

Heffers(samengetrokken)

Heffers(ontspannen)

Zinkers(ontspannen)

Zinkers(samengetrokken)

Rugplaat(naar beneden)

Rugplaat(naar boven)

Uitwendige segmentatie van de regenwormUitwendige segmentatie van de regenworm

Inwendige segmentatie van de regenworm (schematisch)

Segment

Borstels

Opperhuid

Kringspieren

Lengtespieren

Tussenschot

Segment gevuld met

lichaamsvloeistof

Darm

Kringspieren trekken samen. Diameter wordt dunner; Lichaamsvloeistof drukt op

tussenschotten; Segment wordt langer en smaller.

Contractie kringspieren

VoorzijdeAchterzijde

Tussenschot

Lichaamsvloeistof in segment

Borstels

Contractie lengtespieren

Lengtespieren trekken samen. Segment wordt korter; Lichaamsvloeistof drukt op

huidspierzak; Segment wordt korter en dikker.


Tussenschot


Borstels

Borstels in de bodem

Borstels zitten door borstelspieren in de bodem.

Segment schuift naar voren.


Tussenschot


Borstels

Contractiegolf

Spierwerking als reactie op prikkels

Documents

Transcript of Spierwerking als reactie op prikkels