Bewegingen bij enkele ongewervelde dieren
Spierwerking als reactie op prikkels
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Poten• Drie paar poten hangen vast aan borststuk;• Heup, dijring, dij, scheen, voet hol;• Bedekt met talrijke haartjes stof verwijderen.
Vleugels• Twee paar vleugels hangen vast aan borststuk;• = Plaatvormige uitstulpingen huid;• Bedekt met chitine +verstevigd met aders of nerven
stijf en onbuigzaam;
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmechanis- me vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmechanis- me regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
Hoe is het borststuk aangepast aan beweging?
• Bouw lichaamswand (= exoskelet):– Eén laag opperhuidcellen;– Cuticula bevat chitine;– Waslaagje.
• Spieren hangen vast aan exoskelet.• Bouw borststuksegmenten:
– Chitineplaten (zijplaten, buikplaat, rugplaat);– Vliegspieren (lengtespieren, verticale spieren).
Lichaamswand (schematisch)
Spieren in de poten (schematisch)
Borststuk (schematisch)
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmechanis- me vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmechanis- me regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
Bewegingsmechanisme vliegende insecten
Poten• Spiercontracties loopspieren: buigers en strekkers;• Tussen de leden weinig chitine in cuticula soepele
beweging (=soort gewricht);• Spieren = dwarsgestreepte spieren snelle
contractie.
Vleugels• Verticale spieren (heffers) trekken samen
rugplaat beweegt naar beneden + vleugels slaan op;• Lengtespieren (zinkers) trekken samen
rugplaat beweegt naar boven + vleugels slaan neer.
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmecha-nisme vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmechanis- me regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
Bewegingsstructuren regenworm
• Regenwormen = ringwormen:– Lichaam (uitwendig, inwendig) ingedeeld in
segmenten of ringen;– Segmenten zijn gevuld met lichaamsvloeistof.
• Hydroskelet: stevigheid door spanning van de lichaamsvloeistof op de lichaamswand.
• Huidspierzak: kringspieren + lengtespieren + opperhuid.
• Per segment op buikzijde + flanken: 4 paren borstels.
Regenworm (uitwendig)
Regenworm (inwendig)
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmechanis- me vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmechanis- me regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
Bewegingsmechanisme regenworm
Beweging: samenwerking spierlagen lichaamswand, lichaamsvloeistof en borstels.
Kringspieren trekken samen
Lengtespieren trekken samen
Borstels in de bodem
Contractiegolf: opeenvolgende segmenten trekken na elkaar samen.
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmechanis- me vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmecha-nisme regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
Beweging als reactie op prikkels
Taxis: het gericht verplaatsen als gevolg van een prikkel.
• Bodemtrillingen: regenworm weet dat er een mol komt vluchten;
• Regenval: gangen regenworm lopen onder water en de zuurstof in de bodem geraakt op vluchten boven de grond;
• Droogte: regenwormen houden van vochtig milieu bewegen dieper de grond in;
• Licht: regenwormen in een omgeving met veel licht vluchten in de grond;
• Aanraking: aanraken van een regenworm vluchten;
• Chemische stoffen: regenwormen reageren negatief op zure of bittere stoffen opzoeken van zoete stoffen (humus).
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmechanis- me vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmechanis- me regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
Poot vliegend insectPoot vliegend insect
Heup
Dijring
Dij
Scheen
Voet
Vliegpoot op glad oppervlakVliegpoot op glad oppervlak Vliegpoot op ruw oppervlakVliegpoot op ruw oppervlak
Zuignapje
Klauwtje
Nerven (aders) gevuld met lucht
Vleugels vliegend insect vastgehecht aan tweede en derde borststuksegment
Lichaamswand bij insecten (schematisch)
Waslaagje
Cuticula
Eenlagige opperhuid
Chitine: hoornachtige stof die dient als uitwendige versteviging van het lichaam.
Binnenkant exoskelet poten
Loopspieren
Exoskelet
Dwarsdoorsnede borstsegment vliegende insecten
Vliegspieren vliegende insecten
Vleugel
Buikplaat
Zijplaat
Rugplaat
Verticale spieren
Lengtespieren
Buiger(samengetrokken)
Buiger(ontspannen)
Strekker(ontspannen)
Strekker(samengetrokken)
Buigbeweging bij een poot Strekbeweging bij een poot
Cuticula met minder chitine
Neerslaan van vleugels
Opslaan van vleugels
Heffers(samengetrokken)
Heffers(ontspannen)
Zinkers(ontspannen)
Zinkers(samengetrokken)
Rugplaat(naar beneden)
Rugplaat(naar boven)
Uitwendige segmentatie van de regenwormUitwendige segmentatie van de regenworm
Inwendige segmentatie van de regenworm (schematisch)
Segment
Borstels
Opperhuid
Kringspieren
Lengtespieren
Tussenschot
Segment gevuld met
lichaamsvloeistof
Darm
Kringspieren trekken samen. Diameter wordt dunner; Lichaamsvloeistof drukt op
tussenschotten; Segment wordt langer en smaller.
Contractie kringspieren
VoorzijdeAchterzijde
Tussenschot
Lichaamsvloeistof in segment
Borstels
Contractie lengtespieren
Lengtespieren trekken samen. Segment wordt korter; Lichaamsvloeistof drukt op
huidspierzak; Segment wordt korter en dikker.
VoorzijdeAchterzijde
Tussenschot
Lichaamsvloeistof in segment
Borstels
Borstels in de bodem
Borstels zitten door borstelspieren in de bodem.
Segment schuift naar voren.
VoorzijdeAchterzijde
Tussenschot
Lichaamsvloeistof in segment
Borstels
Contractiegolf
Top Related