Spierwerking als reactie op prikkels
description
Transcript of Spierwerking als reactie op prikkels
Bewegingen bij eencellige organismen
Spierwerking als reactie op prikkels
Hoe gebeurt de voorbeweging?
Eencellige organismen kunnen zich op verschillende manieren voortbewegen:
• Trilharen bv. pantoffeldiertje;• Zweepharen bv. oogwiertje (Euglena);• Schijnvoetjes bv. amoebe.
Pantoffeldiertje Oogwiertje Amoebe
Voortbeweging
Trilharen
Zweepharen
Schijnvoetjes
Hoe beweegt het pantoffeldiertje?
Beweging door trilharen• Trilharen of ciliën: staan ingeplant op
celmembraan;• Bewegen achtereenvolgens = golfbeweging.
Beweging als reactie op prikkels• Aanraking: botsen tegen hindernissen en
soortgenoten verandering van richting;• Licht: aanwezigheid van licht vluchten;• Chemische stoffen: aantrekking tot stoffen uit
organisch afval (detritus);• Zuurstof: aantrekking tot zuurstofrijk milieu.
Trilhaarwerking bij de mens Luchtpijp, eileider.
Voortbeweging
Trilharen
Zweepharen
Schijnvoetjes
Hoe beweegt een oogwiertje?
Beweging door zweepharen• Draaiende beweging van zweephaar (flagel);• Flagel vooraan ingeplant vooruit zwemmen.
Beweging als reactie op prikkels• Licht: waarnemen van licht door fotoreceptor en
oogvlek naar licht toe zwemmen.
Zweephaarwerking bij de mens Spermatozoïden.
Voortbeweging
Trilharen
Zweepharen
Schijnvoetjes
Hoe beweegt een amoebe?
Beweging door schijnvoetjes• Schijnvoetjes of pseudopodiën;• Cytoplasmastroming amoebe verandert
voortdurend van vorm + vorming van schijnvoetjes;• Amoeboïde beweging: kruipen met schijnvoetjes.
Beweging als reactie op prikkels • Bacteriën of eencellige organismen: amoeben
bewegen met schijnvoetjes naar bacterie toe insluiten van bacterie vorming van voedselvacuole;
= fagocytose of celvraat.
Amoëboïde beweging bij de mens Witte bloecellen.
Voortbeweging
Trilharen
Zweepharen
Schijnvoetjes
Celoppervlak pantoffeldiertje (0,25 mm)
Rijen van trilharen
Trilharen zijn in rijen volgens de lengteas ingeplant voortbewegen: draaiend om lengteas.
Microfoto amoebe (0,5 mm)
Beweging door zweephaarwerking
Oogwiertje (0,075 mm)
Zweephaar (flagel)
Golfbeweging van de trilharen bij pantoffeldiertje
Zin van de golfbeweging
Golfbeweging: trilharen bewegen niet allemaal tegelijk, maar wel achtereenvolgend vloeiende beweging.
Trilhaarcellen aan de binnenwand van de luchtpijp
Bew
egin
gsrich
ting v
an d
e trilh
are
n
Trilhaarlaag
Epitheelweefsel
Slijmcel
Voedsel- en stofdeeltjes in de luchtpijp worden omgeven door slijm en via trilhaarwerking verwijderd.
Oogwiertje (schematisch) Fotoreceptor
Oogvlek
Flagel (zweephaar)
Bladgroenkorrel
Celkern
Kloppende vacuole
Achterkant Voorkant
Zweepstaart van een zaadcel
Spermatozoïden kunnen zwemmen dankzij een zweepstaart. De flagel stuwt de zaadcel vooruit.
Schijnvoetje
Schijnvoetje
Celkern
Voedselvacuole
Bacterie
Amoebe vormt schijnvoetjes bij de insluiting en vertering van een bacterie (fagocythose)
Dekweefselcellen
Bacterie
Amoeboïde beweging
Witte bloedcel
Haarvat
Weefsels
Weefsels
Amoeboïde bewegingen bij de mens
Het vrouwelijk voortplantingsstelsel (schematisch)
Trilhaarlaag
De eicel wordt door de trilharen verplaatst naar de baarmoeder toe.
Preparaat van een stukje eileiderwandPreparaat van een stukje eileiderwand