1

(Gebrek aan)(prikkels voor)

innovatie in het onderwijs

Frank Kalshoven, juni 2010

2

Inhoud

De Argumentenfabriek en OnderwijsAnalyse

Micro: de schoolorganisatieMeso: de (cultuur in de) sectorMacro: het systeem

BeleidConclusies

3

De Argumentenfabriek

Missie: de fabriek helpt mensen en organisaties helder denken door informatie te visualiseren.

4

De Argumentenfabriek en onderwijs (1)

Innovatieprojecten:Netwerkschool (1.0), 12-plussersNetwerkschool (1.1, 2.0), MBOSterrenschool (1.0, 2.0), PO/KOLoopbaanschool (1.0), VMBO

5

De Argumentenfabriek en onderwijs (2)

Strategietrajecten scholenArgumenten- informatiekaarten, o.a.:

Nieuwe LerenHorizontale mobiliteitHerintredenLeve lang leren

6

De Argumentenfabriek en onderwijs (3)

Stelselanalyse ten behoeve van Netwerk Onderwijs Innovatie

Wat kunnen overheid en sociale partners doen om de arbeidsproductiviteit in het onderwijs te verhogen?

7

Analysekader

MicroMesoMacro

8

Micro

9

Micro (1)

Centrale vraag bij innovatieprojecten:

Als je morgen overnieuw mocht beginnen, hoe zou je het dan doen gegeven bestaande kennis over klanten, technologie, organsiatie, prijs productiemiddelen etc.

Business Process Re-enginering

10

Micro (2)

11

Micro (3)

Op hoofdlijnen is het antwoord steeds:Van producentenlogica naar dienstverlenersdenkenVan vaste ‘klassenschool’ naar ‘massamaatwerk’Van homogene arbeid naar taakverdeling en specialisatieVan arbeidsintensief opschuiven richting kapitaal- en technologie-intensiefVan ‘lesleren’ naar ‘e-leren’ en ‘doe-leren’

12

Micro (4)

Op hoofdlijnen is het antwoord ook:

Onderwijs kan heel veel beter met hetzelfde budgetOnderwijs kan ook wel beter met een kleiner budget

13

Micro (5)

Wat houdt schoolbesturen en -directies tegen?

Kennis (vgl cie-Don)Kunde (echte managementkunde)Cultuur (‘onderwijsprovincie’)Prikkels (waarover straks meer)(Docenten)

14

Meso

15

Meso (1)

Onderwijspolder speelt (nog?) geen positieve rol

Nadruk ligt vooral op meer budget/ hogere salarissenNadruk ligt onvoldoende op kwaliteit en innovatie

16

Macro

17

18

Arbeidsproductiviteit en inkomen

19

Aanleg afsluitdijk

20

Aanleg dijk 21ste eeuw

21

Onderwijs

22

Kernvraag

Hoe krijg je schoolbesturen en -directies zo gek dat ze zelf gaan innoveren?

Blokkades opruimenPrikkels aanbrengen

Niet: hoe gaat OCW innoveren?

23

Disciplineringstekortalgemene observaties stelsel

Verlangde prestaties niet explicietWeinig (echte) transparantieHoge toetredingsbarrièresZwak toezicht

----------------------------------------------Overregulering (regels en cao’s)Bekostiging (nodeloos) ingewikkeld

24

Systeemprikkelsvoorbeelden 1

Legio mogelijkheden om geen-spijt-beleid te voeren, bijvoorbeeld:

Gebruikersinformatie: afdwingen of zelf organiseren van transparantie over kwaliteit scholen/opleidingen. Vereenvoudiging, bijvoorbeeld het schrappen alle regels rond vakantie.Expliciteren prestaties die scholen (besturen) geacht worden te leveren.

25

SysteemprikkelsVoorbeelden 2

Voorbeeld:In CAO’s is veel tijd gereserveerd voor scholing.Over de effectieve besteding hiervan bestaan grote twijfels.Er zijn nogal wat klachten over de kwaliteit van docenten (kennis én vaardigheden).Een scholingspuntenregistratiesysteem naar analogie van artsen (BIG-registratie) verzekert effectieve inzet bestaande scholingstijd.(PM: ook voor management).

26

SysteemprikkelsVoorbeelden 3

Combinatiepakket:Lumpsum in PO en VO modelleren naar hoofdlijn bestaande systeem voor mbo.‘Extra geld’ uit potjes in de lumpsum stoppen.Expliciteren in ruil voor bekostiging verlangde prestaties.Brede centrale examinering in PO (invoeren), VO (aandeel vergroten) en MBO (aandeel vergroten).Hard onafhankelijk toezicht op de prestaties met sanctioneringsboeket toezichthouder.

27

Conclusies

28

Tot slot

Innovatie impliceert groei van arbeidsproductiviteit.Innovatie maakt een kwaliteitssprong mogelijk: beter onderwijs voor hetzelfde geld.Micro is innovatie mogelijk (directies en besturen).Meso moeten sociale partners de argwaan voorbij (werkgevers en vakbonden).Macro moeten de prikkels de goede kant op worden gezet (OCW).

29