EEt 1 thema ORGANISMEN KRUGE IN 0 MAliE

PRIKKELS EN RECEP 0

Ken is en inzicht verwerven

Hoe gaan we te werk?

I We bestuderen de eigenschappen van prikkels door de informatie erover in het leerboek te

raadplegen en door een proef uit te voeren.

2 We leren wat receptoren zijn door de tekst in het leerboek te bestuderen en door proeven te doen.

3 We gaan na voor welke prikkels ons lichaam gevoelig is en welke receptoren we hebben door te

steunen op ervaringsgegevens en door de informatie in het leerboek te raadplegen

1 Wat ziin prikkels? bIJ Lees de tekst 'Wat zijn prikkels?' op blz. 5 van het leerboek.

Beantwoord de volgende vragen:

- Is elke verandering in je omgeving een prikkel? Leg uit.

- Wat is de drempelwaarde van een prikkel?

Wat is de drempelwaarde van de smaakprikkel 'keukenzout'?

Dit is een proef voor 'fijnproevers'

Werk met keukenzoutoplossingen van O,8g/1- Ig/I - 1,2g/L

Proef een koffielepel van die oplossingen in stijgende concentratie. Spoel telkens goed je mond.

Welke oplossingen smaken zout?

Besluit

De drempelwaarde van de smaakprikkel 'keukenzout' is ..

Formuleer nu drie eigenschappen van prikkels.

Prikkels hebben de volgende eigenschappen:

2

3

THEMA 1: PfllKKElS EH R(aPTOR~N 5

2 Wat ziin receptoren?

bIJ Lees de eerste alinea van de tekst 'Wat zijn receptoren 7' op blz. 5 van je leerboek.

Wat betekent gewenning van receptoren aan een prikkel?

proef 1

Werk met twee. Leerling A ruikt gedurende 10 seconden aan citroenaroma; leerling Baan rumaroma.

Dan ruiken jullie allebei aan een mengsel van die aroma's Noteer welke stof je nu ruikt.

waarneming

- leerling A

- leerling B

vaststelling

proef 2

Ruik aan citroenaroma totdat je de geur niet of nauwelijks meer waarneemt.

Stop dan enkele seconden en ruik opnieuw aan dat aroma.

waarneming

vaststelling

De ongevoeligheid van de reukcellen voor een bepaalde reukprikkel is .

Formuleer nu een besluit als antwoord op de vraag.

besluit

W Lees de overige alinea's van de tekst 'Wat zijn receptoren 7' en beantwoord volgende vragen:

- Wat betekent 'receptoren zi jn specifiek' 7

- Wat is het onderscheid tussen zintuig en zin 7

.............................................................................................................................................

THEMA 1: PRIHKnS EH RfCEPlOREN 6

2

Formuleer nu zelf een antwoord op de vraag 'Wat zijn receptoren 7'

Noteer twee eigenschappen van receptoren:

3 Voor welke prikkels is ie lichaam ,ge.voelig en welke : recep'~r.en.· kC)~~n et· ~oor'1 . _ _ '

In de onderstaande tabel staan een aantal situaties vermeld.

Schrijf in de tabel bij elke situatie de aard van de prikkel. Kies tussen lichtprikkel, mechanische prikkel,

chemische prikkel. koudeprikkel. warmteprikkel en pijnprikkel.

Noteer telkens ook de aard van de receptor. Kies tussen fotoreceptor, mechanoreceptor, chemoreceptor,

thermoreceptor en pijnreceptor.

situatie aard van de prikkel aard van de receptor

Het verkeerslicht springt op groen.

De zon brandt op je rug.

Een wagen toetert. ..................

je eet een appel.

Iemand trapt op je tenen. _.

Je stapt voorbij een viswinkel.

................................................................................. I i

................

... . ...... " ....

De wind speelt in je haren.

je gaat zitten op een stoel.

I

I je neemt een ijsblokje vast.

. ..

_. -­

• Bestudeer nu de tabel op blz. 7 in je leerboek als antwoord op de vraag.

lllEMA 1: PRIKKElS EN RE(EPTORDI 7