SPECIFIEKE SPORTBLESSURES.KKV FNHI 2005 2006 · 2019-03-10 · CIOS Arnhem Fitness & Health - PAGE...

CIOS Arnhem

Fitness & Health -� PAGE �1�- M. van Kalsbeek

SPECIFIEKE SPORTBLESSURES

CIOS Arnhem


SPECIFIEKE SPORTBLESSURES Inhoud

A. Woord vooraf Pag. 2 B. Schouderblessures Pag. 4

C. Elleboogblessures Pag. 9

D. Rugblessures Pag. 13

E. Blessures aan de onderste extremiteiten (varia opsomming) Pag. 22

F. Knieblessures Pag. 29

G. Enkelblessures (algemeen) Pag. 34

H. Voetblessures Pag. 36

I. Woordenlijst Pag. 37

J. Literatuurlijst en Links Pag. 45

CIOS Arnhem


A. Woord vooraf: Sporten is zeker gezond. Kijk bijvoorbeeld naar onderstaande tien gezonde redenen om te gaan sporten. Sporten leidt namelijk tot:

1. Betere weerstand 2. Goede nachtrust 3. Minder kans op hart- en vaatziekten 4. Gezonde stoelgang 5. Betere conditie 6. Snellere stofwisseling 7. Krachtige spieren 8. Sterke botten 9. Vrolijk humeur 10. Minder stress

Helaas leidt sporten soms ook tot blessures. De meest voorkomende acute blessures zijn een kneuzing of verstuiking van de:

1. enkel (22% van alle acute blessures) 2. knie (15%) 3. borstkas, rug of buik (10%) 4. hand of vingers (7%) 5. schouder of pols (6%)

Een goede warming-up is belangrijk. Koude spieren zijn namelijk kwetsbaarder voor blessures dan warme. Ook verlopen sommige processen in het lichaam die voor het sporten belangrijk zijn, beter als het lichaam wat warmer is (doorbloeding en verbeterde stofwisseling bijvoorbeeld). De beste manier van opwarmen is om langzaam te beginnen en het tempo gedurende 15 à 20 minuten op te voeren tot het niveau waarop je wilt sporten. Rekken en strekken met koude spieren heeft ook minder effect dan met warme spieren.

De cooling-down is ook belangrijk. Deze is nodig om het lichaam na het sporten weer op de gebruikelijke temperatuur te krijgen. Door ongeveer 15 minuten (licht) te blijven bewegen na het sporten, blijven de spieren een goede doorbloeding houden. Gedurende dit kwartier worden er niet of nauwelijks nieuwe afvalstoffen aangemaakt, maar worden alle tijdens het sporten opgebouwde afvalstoffen wel afgevoerd. Hier is de goede doorbloeding voor nodig. Tijdens het sporten worden de spieren korter. Door het rekken of stretchen tijdens de cooling-down, worden de spieren weer langer gemaakt. Houdt een ledemaat telkens 15 seconden gerekt of gestretched en let hierbij op dat je niet door je pijngrens heengaat. Overigens moet je niet meer zweten na het douchen, anders is de cooling-down te kort geweest.

CIOS Arnhem


Tot slot de meest risicovolle sporten. Onderstaand het aantal blessures per 1000 uur sportbeoefening:

Skiën 10,1

Zaalvoetbal 6,3

Basketbal 3,3

Karate 2,6

Volleybal 2,4

Hockey 2,1

Schaatsen 2,1

Voetbal 2,0

Turnen 1,6

Zwemmen 0,6

Buitentennis 0,5

De rol van de sportleider Wat kan je als sportleider met sportblessures ? Vaak ben jij diegene die als eerste te maken krijgt met zo’n blessure (vaak in het acute stadium). Mede daarom beschik je over een EHBsO diploma. Jij als sportleider/ instructor dient de eerste symptomen en klachten te onderkennen en hier een gedegen eerste hulp aan te bieden en zo nodig door te sturen. Zijn blessures zwaarder dan bijvoorbeeld een spierkramp. Dan komt vaak een huisarts, eerste hulp bij het ziekenhuis hulp van medici en paramedici om de hoek kijken.

CIOS Arnhem


B. Schouderklachten

Wat zijn schouderklachten? Bij schouderklachten bestaat er pijn rond het schoudergewricht bij stilhouden of bewegen van je bovenarm. Soms straalt de pijn uit naar de schouderbladen, de nek, de elleboog of de vingers. Door de pijn kun je je arm vaak niet goed bewegen, bijvoorbeeld bij het aan- en uitkleden of het kammen van je haar. De klachten kunnen uw dagelijkse bezigheden en werkzaamheden belemmeren. Ook 's nachts kan de pijn heel hinderlijk zijn. Hoe ontstaan schouderklachten? Schouderklachten kunnen plotseling of geleidelijk ontstaan. Meestal worden de klachten veroorzaakt door overbelasting van de schouder. Vooral het langdurig herhalen van (ongebruikelijke) bewegingen kan irritatie en ontsteking in de schouder veroorzaken. De precieze oorzaak van de klachten blijft vaak onduidelijk. Zie voor verdere vragen: http://home.tiscali.nl/edhendrikssportarts/map%20vragen/vragenaib2000.html

Schouderblessures komen steeds vaker voor. Bij het serveren en werpen versnelt de arm in een fractie van een seconde, waarbij grote krachten op de schouder inwerken. Met name de kleine spieren rondom de schouder, de zogenaamde rotatorencuff, raken vaak overbelast, daar zij de zware taak hebben om de service- werpbeweging te sturen en af te remmen. Vooral de exorotatoren, de spieren aan de achterzijde van de schouder, raken vaak overbelast en verzwakt, met als gevolg dat de spieren aan de achterzijde van de dominante schouder vaak zwakker zijn dan van de niet-dominante schouder. Door deze verstoorde spierbalans is er een verhoogd risico op blessures, zoals scheurtjes en ontstekingen van deze pezen en spieren.

Ongeveer 95% van de schouderinstabiliteiten treedt naar voren op en is vaak traumatisch van oorsprong. Bij werpen slagsporten, maar ook bij zwemmen, worden geregeld “arm uit de kom momenten” gezien, die over het algemeen goed reageren op revalidatie training.

Naast pijn kunnen ook kliksensaties optreden. Het zogenaamde 'dode arm gevoel' na een gooi- of slagbeweging komt vaak voor. De klacht wordt meer gezien bij sporters met algemene schouderlenigheid. De behandeling moet gericht zijn op versterking van de rotator cuff , de spieren rond het schouderblad en de rugspieren (de extensieketen). Met name moeten de exorotatoren (teres minor en infraspinatus) getraind worden, omdat deze spieren de voorwaartse beweging van de schouderkop kunnen beperken.

CIOS Arnhem


Meestal zijn de klachten van een peesontsteking in het begin gering, met een licht stijf en pijnlijke gevoel in de schouder bij serveren en smashen, die na de warming up afnemen of zelfs geheel verdwijnen. In een later stadium blijft de pijn continu aanwezig, waarbij soms ook andere slagen (met name topspin forehands en hoge backhands) de klachten kunnen verergeren. De pijn zeurt na afloop van het spelen meestal na, waarbij het slapen op de schouder pijnlijk kan zijn. Behandeling bestaat uit rust, massage, fysiotechniek en een intensieve revalidatie. De revalidatie is erop gericht om de verzwakte spieren van de rotatorencuff en het schouderblad te versterken.

Jij als sportleider kan het advies meegeven bij bovenstaande klachten, om belastingen boven schouder niveau te voorkomen in de training en arts of fysiotherapeut te raadplegen.

Om schouderblessures te voorkomen is aan te raden spierversterkende oefeningen voor de schouder standaard in het trainingsprogramma op te nemen. De oefeningen kunnen zowel met een gewichtje als met een elastische band worden uitgevoerd. Een dergelijk oefenprogramma kan er als volgt uitzien:

Rol van de sportleider; tips en oefeningen

1. Exorotatie tegen weerstand Bevestig de elastische band aan een vast voorwerp (bijv. een deurknop) links van het lichaam. Zet de rechterelleboog in de zij en neem het andere uiteinde van de dynaband in de rechterhand. Draai de hand vanuit de uitgangspositie 90 graden naar buiten en keer langzaam terug. Ga voor het trainen van de linkerarm andersom staan.

CIOS Arnhem


2. Endorotatie tegen weerstand Bevestig de elastische band aan een vast voorwerp links van het lichaam. Zet de rechter elleboog in de zij. Draai vanuit deze positie de arm naar de buik toe. Voor het trainen van de linkerarm blijft de bevestiging van de elastische band hetzelfde, maar wordt het lichaam 180 graden gedraaid.

3. Opdrukken tegen de muur Deze oefening is vooral bedoeld voor de schouderblad stabilisatoren, de spieren die moeten zorgen dat het schouderblad gedurende de gehele service beweging op de juiste plaats is en een stevige basis vormt. Ga ongeveer een meter van de muur afstaan, met je armen gestrekt tegen de muur. Veer nu lichtjes door je armen heen en druk je weer terug. Je kunt deze oefening verzwaren door afwisselend de armen dicht bij of ver van elkaar te zetten, hoog en laag te zetten of slechts één arm te gebruiken.

4. Zagen Een tweede oefening voor de schouderblad stabilisatoren is het zagen. Ga voorover gebogen staan, met één knie en één hand steunend op een krukje. Fixeer de elastische band onder de voet op de grond. Trek met een zagende beweging de hand recht omhoog tot de heup en weer terug.

5. Triceps Neem de uitgangspositie aan met één uiteinde van de elastische band in de linkerhand en het andere uiteinde in de rechterhand. Strek de rechter elleboog volledig, waarbij de andere hand de elleboog licht steunt.

CIOS Arnhem


6. Shoulder shrugs Plaats het midden van de elastische band onder de voeten en hou de uiteinden in beide handen. Til nu beide schouders op, waarbij je een "ik weet niet" beweging maakt, hou drie seconden vast en laat vervolgens de schouders weer zakken.

7. Empty can exercise/front raises/lateral raises Hierbij wijzen je armen, met de duimen naar beneden, schuin naar voren. Tegen de weerstand van een elastische band of een gewicht in til je je armen steeds van heuphoogte naar schouderhoogte en weer terug. Deze oefening wordt veel gepropageerd als een specifieke oefening voor de rotatorencuff. Dat is ook zo. Het probleem met deze oefening is echter dat de supraspinatus, één van de spieren van de rotatorencuff, zó zwaar belast wordt dat eventuele blessures er vaak door verergeren. Hetzelfde geldt, in iets mindere mate, voor front raises (gestrekt voorwaarts heffen) en lateral raises (gestrekt zijwaarts heffen). Achterwege laten dus.

8. Achterzijde schouder Vaak zijn de spieren aan de achterzijde van de dominante schouder bij werpers verkort en lukt het niet om de handen op de rug bij elkaar te brengen. Deze spieren zijn te rekken met behulp van een handdoek, waarbij je door langs de handdoek te klimmen de handen zo dicht mogelijk bij elkaar brengt. Een andere mogelijkheid is door een arm voor het lichaam langs te brengen, met je andere hand de elleboog te pakken en de arm zover naar je lichaam te brengen tot je rek voelt.

CIOS Arnhem


9. Triceps Deze spier is voor de versnelling van de service en het werpen zeer belangrijk. De spier is te rekken door je arm langs je oor recht omhoog te brengen, met je andere hand de elleboog vast te pakken en je arm naar achteren te brengen tot je rek voelt.

10. Voorzijde schouder Het voorste kapsel is bij de meeste werpers, door de grote krachten die tijdens de servicebeweging de kop van de bovenarm in de kom naar voren duwen, al zeer ruim en overrekt. Verder rekken van de spieren aan de voorzijde van de schouder heeft geen zin, omdat eventuele voorste instabiliteit hierdoor slechts toeneemt.

Adviezen Schouderklachten gaan vaak binnen twee tot zes weken vanzelf over. Spoedig herstel is er vooral als de klachten plotseling zijn ontstaan of na overbelasting door ongebruikelijke bewegingen. Voor het herstel is het belangrijk dat je je schouder blijft gebruiken, ook al heb je pijn. U kunt het beste gewoon doorgaan met uw dagelijkse bezigheden en werkzaamheden. Vermijd echter zware belasting en bewegingen die de pijn duidelijk verergeren. Alleen als ook kleine bewegingen al zeer pijnlijk zijn, is het goed de schouder tijdelijk rust te geven. Probeer dan toch een paar keer per dag de arm in meerdere richtingen te bewegen. Zorg dat je je dagelijkse bezigheden zo snel mogelijk daarna weer oppakt. Wacht daar niet mee tot de pijn geheel is verdwenen. Als je te lang wacht, wordt de schouder stijf en wordt het steeds lastiger je arm weer gewoon te gebruiken. Röntgenfoto Bij schouderklachten zijn speciale onderzoeken of röntgenfoto's zelden nodig. De foto's geven geen duidelijkheid over de oorzaak van de klachten. Soms zijn op een foto wel afwijkingen te zien, maar dezelfde afwijkingen ziet men ook bij mensen zonder schouderklachten. Hoe gaat het verder? Schouderklachten gaan meestal vanzelf over. De ergste pijn verdwijnt vaak binnen twee weken, waarna u uw schouder weer redelijk kunt gebruiken. Zelfs hardnekkige schouderklachten verdwijnen vaak binnen zes tot twaalf weken. Soms kunnen de klachten langer aanhouden of terugkomen. Wanneer uw klachten ondanks adviezen en medicijnen niet verminderen, kan een injectie in uw schouder soms helpen.

CIOS Arnhem


C. Elleboog blessures

Speerwerpers - golfers -, werpers elleboog Een veel voorkomende blessure bij speerwerpen is de speerwerpers elleboog. Hierbij wordt er pijn gevoeld aan de binnenzijde van de elleboog. Ook de spieren in de onderarm kunnen stijf en pijnlijk aanvoelen. In sommige gevallen kan de elleboog bij buigen en strekken pijnlijk aanvoelen en kraken. Vaak ontstaat de blessure geleidelijk als er in een trainingsperiode veel geworpen wordt. Soms ontstaan deze pijnklachten echter door één foutief uitgevoerde worp. De blessure ontstaat eerder als de warming-up onvoldoende specifiek voor het speerwerpen is, of als de speer tijdens de afworp zijdelings doorgetrokken wordt. Als er sprake is van een speerwerpers elleboog kunnen de pijnklachten ook in het dagelijks leven optreden bij:

• buigen of strekken van de elleboog; • onderhands optillen van iets zwaars (bijvoorbeeld een stoel); • stoten van de binnenzijde van de elleboog.

Oorzaken van deze elleboogklachten

Deze pijnklachten treden op doordat de gewrichtsband en de aanhechting van de spieren (pezen) aan de binnenzijde van de elleboog, overbelast en geïrriteerd zijn. Het is bekend dat pezen en gewrichtsbanden in het algemeen maar een matige doorbloeding hebben en dat genezing van dit soort blessures lang duurt. Meestal is een samenspel van factoren verantwoordelijk voor het ontstaan van deze blessure:

• onvoldoende aandacht voor een specifieke warming-up voor het speerwerpen; • te snel opvoeren van het aantal worpen of de kracht waarmee geworpen wordt; • foutieve werptechniek (zijdelings doortrekken van de speer); • onvoldoende lengte of kracht van de onderarm- en schouderspieren;

Onvoldoende beweeglijkheid van de schouder of de rug.

Tenniselleboog (Epicondylitis lateralis) De tenniselleboog is een veel voorkomende blessure. Deze blessure komt niet alleen zo als de naam doet vermoeden bij tennissers voor. De medische term is epicondylitis laterales. De tenniselleboog is een overbelastingssyndroom. Dit houdt in dat de pees van de onderarm strekspieren is overbelast. Deze spieren lopen over het polsgewricht en hechten aan op de buitenkant van de elleboog (laterale epicondyl). De spieren die het meest betrokken zijn bij deze aandoening zijn de extensor carpi radialis brevis en de extensor carpi ulnaris (rood). Het feit dat deze pees overbelast raakt kan twee oorzaken hebben. Ten eerste kan het komen door een te zware belasting voor een korte of lange periode en ten tweede kan de belastbaarheid van de pees verlaagd zijn door bijvoorbeeld een slechte doorbloeding. Deze slechte doorbloeding kan vele oorzaken hebben. Door deze verlaagde belastbaarheid kan een gewone belasting al klachten geven. Bij overbelasting van een pees komen er kleine scheurtjes in het bindweefsel van de pees. Omdat

CIOS Arnhem


peesweefsel van nature slecht is doorbloed, duurt het lang voordat de pees weer is hersteld. De pijn van de elleboog gaat in het begin altijd langzaam weer weg hierdoor blijven mensen de elleboog belasten en komt deze nooit tot volledig herstel. Maar wel leidt tot een ontsteking van de aanhechting (insertie) van de extensoren (tennis) of flexoren(speerwerper) van de onderarm. Dit kan tot pijnklachten leiden die ook 's nachts aanhouden, ook als de arm niet wordt gebruikt. Een tenniselleboog in een gevorderd stadium kan ook leiden tot kracht en coördinatieverlies. humerus

radius

ulna


1. Rekken van de strekkers van de pols Rek meerdere malen daags de spieren van de onderarm, wat de spanning van de spieren verlaagt en de pijnlijke aanhechtingsplaats ontlast. Voor de laterale tenniselleboog is het rekken van de polsstrekkers van belang: Steek uw arm gestrekt naar voren, met de handrug naar boven, terwijl de vingers naar beneden wijzen. Uw pols is hierbij gebogen. Pak met de andere hand deze handrug vast en buig de pols nog wat verder, totdat u spanning voelt aan de buitenzijde van de onderarm. Acht á 15 seconden

vasthouden en herhalen.

2. Rekken van de buigers van de pols Bij de mediale tenniselleboog dient u extra aandacht te besteden aan de buigers van de pols: Steek uw arm gestrekt naar voren, met de handpalm naar boven, terwijl de vingers naar beneden wijzen. Trek met de andere hand deze vingers naar u toe, totdat u spanning voelt aan de binnenzijde van de onderarm. Houdt dit 8 á 15 seconden vast en herhaal.

CIOS Arnhem


Spierversterkende oefeningen

3. Knijpkracht Het doel van deze oefeningen is het versterken van de spieren die de pols moeten stabiliseren tijdens het raakmoment van de pols. Hoe sterker deze spieren zijn, hoe groter de belastbaarheid, en hoe kleiner de kans op overbelasting. Bovendien is het zo dat tijdens de training de doorbloeding van de spieren groter is, wat het herstel bevordert. Het knijpen in een bal is een algemene oefening, waarbij alle spieren van de onderarm en hand versterkt worden. Knijp hierbij in een oude, wat zachtere bal. Drie series van 10-20 herhalingen.

4. Polsbuigers Begin met een licht gewicht (max. 0.5 kg) of een niet te strakke elastische band. Steun de onderarm met een licht gebogen elleboog op de knie, handpalm naar boven gericht. Beweeg de pols vanuit de middenstand naar boven en naar beneden (3 series van 10-20 herhalingen).

Bij tennis:

5. De bespanning Snaren zijn ontwikkeld om 80 á 90% van de ontvangen energie te retourneren. Een tennisbal is veel minder efficiënt dan een snaar en verliest de helft van de energie. Indien een hoge balsnelheid verlangd wordt, moeten de snaren zo veel mogelijk en de bal zo weinig mogelijk ingedrukt worden. Dit effect treedt op bij een zachte bespanning. Bovendien is een zachte bespanning gunstig voor de arm, omdat de contacttijd van de bal op de snaren langer is dan bij een harde bespanning. Door deze langere contactduur wordt de schok van de bal op het racket over een langere tijd verdeeld en is de piekbelasting lager.

6. De bal Kies nieuwe, met lucht gevulde ballen. Vermijd oude, natte en drukloze ballen.

7. De greep Bij een te dikke of een te dunne greep moet men in het racket knijpen om te voorkomen dat het racket gaat draaien in de hand. De juiste greepmaat is op twee manieren

CIOS Arnhem


vast te stellen. 1. Meet de afstand van de lange handlijn tot aan de top van de middelvinger. Deze afstand in inches is de omtrek van de greep. 2. Pak het racket losjes beet, alsof je het een hand geeft. Tussen de duimmuis en vingertoppen moet nog een pink passen.

8. De techniek Last but not least, de techniek van backhand of forehand. Met name door een polsslag bij de backhand kan overbelasting van de strekkers van de pols optreden. Door de bal goed voor je te raken en de pols stevig te fixeren, maak je meer gebruik van de kracht van je romp en bovenarm dan van je pols. Ook het slaan van een dubbelhandige backhand is zeer effectief. Bij de forehand er op letten dat de greep niet te extreem is (western), waarbij de elleboog de slag gaat leiden. Probeer de bal van buiten naar binnen te slaan.

Verdere hulp: -tape: rondom bandje vlak onder de aanhechting -brace

-fysiotherapie

CIOS Arnhem


D. Rugblessures

De rug bestaat uit vele wervels. De wervels zijn aan elkaar geschakeld door gewrichtjes en een tussenwervelschijf. Deze tussenwervelschijf heeft de functie van een schokdemper die in een gezonde situatie vele krachten kan verwerken. Alle wervels worden bijeen gehouden door banden en spieren. Door diverse oorzaken zoals vertillen of een slechte houding kan de beweeglijkheid van één of meerdere van bovengenoemde schakels verminderen. Dit kan gebeuren door een spierscheur, verkramping, wervelblokkade of irritatie van het gewricht. Het kan pijnklachten geven. Bij tennis ontstaan lage rugklachten veelal door de gecombineerde draaien strekbeweging van de rug bij bijvoorbeeld bij het serveren, werpen, springen etc.

Lage rugklachten is, na schouder en nekklachten, de meest voorkomende klacht van het bewegingsapparaat. Geschat wordt dat, op ieder moment, minimaal 10% van de bevolking van de geïndustrialiseerde landen last heeft van zijn/haar rug. Jaarlijks gaan er van de 1000 patiënten 35 naar de huisarts vanwege rugklachten. Bij een klein percentage van deze mensen (minder dan 10%) kunnen de klachten verklaard worden vanuit een specifieke aandoening. Door middel van onderzoek zal de huisarts deze mensen specifiek behandelen c.q. doorverwijzen. Bij meer dan dan 90% van de patiënten kan echter geen oorzaak gevonden worden. Dit noemt men aspecifieke rugklachten. In principe kan iedereen aspecifieke rugklachten krijgen. Het blijkt dat de meeste mensen voor hun 30e jaar wel eens klachten hebben gehad. Heel vaak blijft het bij een éénmalige episode. Sommige krijgen echter in korte tijd steeds weer klachten. Vaak blijken er dan één of meer van de volgende factoren aanwezig te zijn waardoor de klachten steeds weer terugkeren.

• Slechte houding en/of beweging, • Spierzwakte, • Stijfheid van de wervelkolom, • Overgewicht, • Verkortingen van spieren, • Beperkte heupfunctie, • Beenlengte verschil, • Bekkeninstabiliteit.

De ernst van deze aspecifieke rugpijn mag zeker niet gebagatelliseerd worden. Dit blijkt uit het feit dat rugklachten een belangrijke plaats innemen bij de oorzaken van toetreding tot de WAO.

CIOS Arnhem


Van de mensen met lage rugklachten blijft 25% enige tijd thuis van het werk en 10% kan zelfs een aantal maanden niet werken. Van de grootste groep ligt de leeftijd tussen de 35 en 55 jaar. Rugklachten treden op bij zowel bij beroepen met sterke dynamische belasting (veel tillen en bewegen) als bij beroepen met sterk statische belasting (veel werken in dezelfde houding).

Risicofactoren

Er zijn een aantal risicofactoren bekend die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van lage rugklachten. Een aantal van deze factoren zie je in bepaalde bewegingen vaker terugkomen. De risicofactoren zijn:

• Frequent tillen en draaiende bewegingen maken (m.n. met gestrekte knieën), • Spierslapte en slechte algemene lichamelijke conditie, • Lichamelijk zwaar werk, • Lang in één houding werken, • Repeterend werk, • Tillen en plotselinge hevige inspanning, • Onderworpen zijn aan veel trillingen, • Depressiviteit, • Roken.

Behandeling van de rugklachten

Wereldwijd komen de lage rugklachten veel voor, 80% van de bevolking heeft eens of meer kans op lage rugklachten ( Nachemson, 1990). Er is wereldwijd dan ook veel onderzoek gedaan naar het voorkomen van lage rugklachten en de behandeling hiervan. Uitgangspunt in het verloop van lage rugklachten is een onderzoek in 1987, het z.g.n. Report of the Quebec Task Force on Spinal Disorders. Uit dit onderzoek komt naar voren dat 74% van de mensen met acute lage rugpijn binnen 4 weken weer aan het werk is en dat na 7 weken nog slechts 17% last van de rug heeft. Alle standaarden in de wereld gaan uit van dit onderzoek en als patiënt zult u dan ook merken dat de arts u niet direct doorstuurt als u bij hem komt voor lage rugklachten.

Bij de interpretatie van bovenstaande grafiek zien we dat de belangrijkste "knik" bij 4 weken ligt en daarna bij 7 weken.

CIOS Arnhem


De behandeling van lage rugklachten kunnen we dan ook in fases indelen.

1. Fase 1 (primair therapeutische fase): Minder dan 4 weken last van de rug; we zien een gunstig verloop in deze periode, 74% van deze mensen kan gelukkig weer aan het werk. Wetenschappelijk is er geen enkele behandeling die deze tijdsduur kan bekorten. Toch wil dit niet zeggen dat er geen behandeling noodzakelijk is. Fysiotherapie kan in deze periode veel betekenen in de vorm van goede voorlichting over rugontlastende houdingen en bewegingen. Daarnaast kan er aan de pijn worden gewerkt via massage en b.v. elektrotherapie of warmtepakkingen. Deze verrichtingen zijn echter een aanvulling op de advisering over houdingen en bewegingen.

2. Fase 2 (secundair therapeutische fase): Tussen de 4 en 7 weken last van de rug; dit is bij behandeling van lage rugklachten de kritieke fase. In de grafiek zien we dat na 4 weken het natuurlijk beloop minder gunstig is. Bij niet ingrijpen zien we een dreigend disfunctioneren en moet er duidelijk gewerkt worden aan begeleiding van activiteiten. Onderzoek heeft aangetoond dat juist in deze fase de behandeling essentieel anders is dan in de eerste fase. Er moet vooral worden gestreefd naar functionele trainingen zoals het opbouwen van kracht, coördinatie en stabilisatie met daarnaast het opvoeren van de conditie. Onderzoek heeft aangetoond dat er een positieve relatie bestaat tussen conditie en lage rugpijn.

3. Fase 3: Tussen de 7 en 12 weken last van de rug; we zien een toenemend disfunctioneren en slechts een kleine toename in percentage van het aantal mensen die in deze periode geneest. Ook in deze periode ligt het accent van de behandeling op het begeleiden van de activiteiten en het houden van functionele training.

4. Fase 4: Tussen de 12 en 26 weken; duidelijk zien we dat het genezingspercentage nauwelijks toeneemt. Het wordt al moeilijker om via oefentherapie de spierkracht etc. op te voeren. Toch is in deze periode het opvoeren van de functionele vaardigheden de enige oplossing.

5. Fase 5: meer dan 26 weken last van de rug. We zien geen verschuivingen meer, behandeling via speciale rugscholen is nog een optie om zo weer wat extra vaardigheden aan te leren.

Samenvattend zien we dat met name in fase 2 het van belang is om te starten met fysiotherapie en dat naast de voorlichting over de aard van de rugklachten, het verloop hiervan en de uitleg over houdingen en bewegingen van belang zijn.

Uitleg over de elementen die een rol spelen bij lage rugklachten

Enige kennis over de anatomie van de rug en de krachten die op uw rug inspelen geven u inzicht in de belasting en belastbaarheid van de rug.

Anatomie

Op het moment dat deze krommingen te groot zijn spreken we van houdingsafwijkingen. Een versterkte lumbale lordose ( sterke holle rug) zien we bijvoorbeeld vaak bij mensen met zwakke buikspieren.

CIOS Arnhem


Tussen de wervels zitten de tussenwervelschijven die vaak een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van rugklachten. Vooral de onderste twee tussenwervelschijven worden vaak zwaar belast. De tussenwervelschijf ( in de medische wereld discus genoemd) fungeert als een schokbreker en is opgebouwd uit een kern die de grootste schokken opvangt en daaromheen verschillende banden die deze kern op zijn plaats moeten houden. De volgende twee illustraties geven een

beeld van de plaats van de verschillende structuren:

Bewegingssegment

Om een beter inzicht te krijgen in het functioneren van de rug nemen we als voorbeeld een bewegingssegment. Onder een bewegingssegment verstaan we twee wervels die met elkaar verbonden zijn via de tussenwervelgewrichten of facetgewrichten. Tussen de wervels zit de

CIOS Arnhem


tussenwervelschijf en aan de zijkant hebben we de zenuwbaan die vanuit het ruggenmerg loopt. De facetgewrichten vormen de verbinding tussen de wervels en zorgen ervoor dat de wervels ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Net

als andere gewrichten in het lichaam zijn deze gewrichten gevoelig voor artritis en artrose. De tussenwervelschijf zit tussen de wervels en heeft als belangrijkste taak de schokdemping binnen de wervelkolom te regelen. De zenuwbanen tussen de wervels geven onder in de rug de informatie door vanuit de benen naar de hersenen. Pijnklachten in het been kunnen veroorzaakt worden door irritatie van de zenuwbaan.

De instabiele rug

Het is niet helemaal duidelijk waar de pijnklachten onder in de rug vandaan komen. Het is niet alleen de tussenwervelschijf die een rol speelt maar ook de facetgewrichten of de tussenwervelgewrichten spelen een rol met daarnaast de irritatie van de zenuw.

Op het linkerplaatje ziet u een bewegingseenheid waarbij de tussenwervelschijf is versmald en er een irritatie is van het tussenwervelgewricht. De zenuw komt in de knel en het is afhankelijk van de druk op de zenuw en van de bewegingen in dit bewegingssegment in hoeverre u hiervan hinder ondervindt. Daarnaast kunnen de veranderingen in deze bewegingseenheid ervoor zorgen dat de ene wervel ten opzichte van de andere wervel gemakkelijk verschuiven kan. Er ontstaat een instabiliteit die de zenuw kan prikkelen. Afhankelijk van de sterkte van deze prikkeling voelen we de pijn of alleen in de rug of uitstralen naar de beide benen. De uitstraling komt zelden verder dan de knie.

CIOS Arnhem


Een gevolg van deze instabiliteit kan zijn dat de spieren in de rug verkrampen om als bescherming voor de rug op deze manier de rug vast te zetten. Een langdurige verkramping van de rugspieren geeft echter ook weer pijnklachten. De rug voelt hard aan, is stijf en soms ontstaat zelfs een dwanghouding om de pijn te ontwijken.

Op het moment dat de zenuw aan een kant wordt geprikkeld zien we dat de uitstraling naar het linker- of rechterbeen op de voorgrond staat. De uitstraling komt nu vaak voorbij de knie en we zien bij het onderzoek dat bij de testen waarbij we de zenuw oprekken, de pijn toeneemt. Vaak noemen we de prikkeling van de zenuw ischias, naar de naam van de achterbeenzenuw de nervus ischiadicus.

Samenvattend zien we bij prikkeling binnen een bewegingseenheid de volgende structuren een rol spelen:

1. De tussenwervelschijf. 2. De tussenwervelgewrichten. 3. De zenuw die wordt geprikkeld in de tussenwervelruimte.

Vaak zien we dat bij klachten van de tussenwervelschijf de pijn toeneemt bij lang zitten en voorovergebogen houdingen omdat de druk in de tussenwervelschijf dan meer naar achter is gericht waar de zenuwen lopen. Bij lang staan en het hol maken van de rug worden de tussenwervelgewrichten meer geprikkeld. Vooral bij een artritis (= ontstekingsproces van het gewricht) of artrose (verouderingsproces van het gewrichtskraakbeen) zien we dat lang staan en lopen de pijn doet toenemen.

Beschadigingen van de tussenwervelschijf

Veel problemen van de rug zijn een gevolg van het degeneratieproces van de tussenwervelschijf. Verschillende houdingen en bewegingen van de rug veroorzaken drukveranderingen in de tussenwervelschijf. Vooral de bewegingen van de rug waarbij een bolle houding wordt aangenomen geeft een uitpuilend effect van de tussenwervelschijf naar achter. Op de afbeelding hiernaast zien we dat de druk in de tussenwervelschijf van 25 kg tot 275 kg. kan oplopen in verschillende houdingen. Van hieruit valt logisch te verklaren dat bij rugklachten waarbij de tussenwervelschijf de irritatie veroorzaakt, het gaan liggen pijnverlichting geeft en het langdurig zitten in een lage en zachte stoel de meeste klachten veroorzaakt.( denk hierbij aan de autostoel). Voorover gebogen houdingen veroorzaken ook een hoge druk in de tussenwervelschijf die naar achter is gericht. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het werken bij een laag aanrechtblad.

CIOS Arnhem


Op het Plaatje: intradiscale druk in de derde lumbale tussenwervelschijf bij de volgende lichaamshoudingen (v.l.n.r.): rugligging, zijligging, staand, staand 20 graden voorover gebogen, idem met een gewicht van 20 kg, zittend zonder steun, zittend 20 graden voorover gebogen en idem met een gewicht van 20 kg.(naar Nachemson)

Het schrikbeeld, de veelbesproken Hernia

Onderstaand verhaal geeft aan hoe de veranderingen in de tussenwervelschijf kunnen uitmonden in een Hernia. Duidelijk mag zijn dat dit een eindstadium is en dat de klachten worden gerekend bij de specifieke rugklachten. Uw fysiotherapeut kan via een eenvoudig bewegingsonderzoek goed aangeven of hij/zij wel of niet aan een Hernia denkt en zal in dat geval samen met uw verwijzer overleggen over vervolgonderzoek. (Overigens geneest meer dan 80% van de Hernia's spontaan)

De eerste veranderingen in de tussenwervelschijf die ontstaan door overbelasting zijn scheurtjes in de banden die rondom de kern liggen. Deze scheurtjes genezen op dezelfde manier als bij andere banden, er ontstaat littekenweefsel. Littekenweefsel is echter niet zo sterk als het oorspronkelijke weefsel. Het herhaald overbelasten zorgt er uiteindelijk voor dat de tussenwervelschijf degenereert. Het schok absorberend vermogen wordt minder en de tussenwervelschijf wordt dunner door het verlies van vocht uit de kern. De scheurtjes in de banden kunnen zo groot worden dat de inhoud van de kern tegen de wortels komt te liggen. Deze druk op de wortels geeft een uitstralende pijn in het verloop van de zenuw met daarnaast gevoelloosheid en spierzwakte.

CIOS Arnhem


We spreken van een Hernia Nucleus Pulposus, hetgeen niets anders is dan de Latijnse benaming voor uitpuilende tussenwervelschijf. Op het plaatje links en rechts zijn duidelijke voorbeelden van Hernia's te zien. In de praktijk zien we deze duidelijke voorbeelden gelukkig niet zo veel. Toch kan ook een lichte druk op de tussenwervelschijf al tot hevige pijnklachten leiden. Op het moment dat er uitvalsverschijnselen ontstaan is het zaak om zo snel mogelijk contact op te nemen met de arts. Verlamming van beenspieren ( het niet op de hakken of tenen kunnen lopen) of het uitvallen van de blaasfunctie en het uitvallen van de sluitspier waardoor u uw ontlasting niet kunt ophouden zijn de meest voorkomende uitvalsverschijnselen. De uitpuiling van de hernia is dan zo groot dat de zenuwbaan geheel afgeklemd wordt.


Preventie

De belangrijkste preventieve maatregelen ter voorkoming van lage rugklachten zijn het versterken van uw rug-, buik- en bovenbeenspieren en het soepel houden van uw lage rug en bekken. Hieronder staan een aantal oefeningen die u thuis kunt doen om lage rugklachten te voorkomen.

Rekken grote lendenspier:

• Maak een flinke pas naar voren

• Buig zover mogelijk door het voorste been

• Houd uw rug rechtop en duw de heup naar voren, tot u rek voelt.

• Herhaal deze oefening 2-3 keer aan beide kanten

Rekken gehele rug

• Leg uw handen op een hek of boarding

• Uw voeten staan in een kleine spreidstand plat op de vloer

• Laat uw romp naar achteren zakken •duw uw neus tussen uw knieën

• Herhaal deze oefening 2-3 keer met korte pauzes

Los maken lage rug (SI-gewricht)

• Ga op uw rug liggen met gebogen benen

CIOS Arnhem


• Uw voeten staan op de grond •leg uw armen opzij met de handpalmen naar boven

• Beweeg beide knieën naar links en vervolgens naar rechts

• Houd uw voeten op de grond en uw knieën bij elkaar

Versterken rechte buikspieren

• Ga op uw rug liggen met de benen gebogen

• Kantel uw bekken dor uw rug tegen de ondergrond aan te duwen

• Zet uw voeten op de grond

• Houd uw armen gekruist voor uw borst

• Kom met hoofd en bovenlichaam zover van de grond los dat de schouders de grond niet meer raken

• Laat u langzaam weer zakken en kom, net voordat uw schouders de vloer raken, weer omhoog

CIOS Arnhem


E. Klachten aan de onderste extremiteiten (varia opsomming) Er zijn velerlei blessures aan de onderste extremiteiten. Het is onmogelijk in een module als deze alles volledig te beschrijven, daarom een opsomming van de meest voorkomende blessures. Sprinters disease (Zweepslag) Wat is het? De zweepslag dankt zijn naam aan de plotselinge felle pijnscheut die optreedt tijdens het moment van ontstaan ( vaak een explosieve actie). Een zweepslag kan een kleine verrekking tot een totale scheur van de spier inhouden. Een zweepslag kan in alle spieren optreden maar komt het meeste in de kuit, boven beenspieren en hamstrings voor. De scheur zit meestal op de overgang van spier- naar peesweefsel. Tijdens een activiteit voelt de sporter een plotselinge pijnscheut in de kuit of hamstrings alsof er een hard voorwerp tegen zijn kuit wordt gegooid, daarna is het meestal onmogelijk om door te sporten of om zelfs op het desbetreffende been te staan. Behalve pijn treedt er zwelling, een niet altijd zichtbare blauwe plek en functieverlies van de aangedane spier op. Soms treedt blauwverkleuring van de huid op, op een andere plaats dan waar de zweepslag is ontstaan.

Wat moet je doen?

In de eerste 48 uur treedt er altijd een ontsteking op. Deze ontsteking is voor het lichaam noodzakelijk om het wondgenezingsproces op gang te brengen. Om dit proces optimaal te laten verlopen pas je voor het aangedane been de I.C.E (ook wel RICE) regel toe. Dit is een uit het Engels afkomstige afkorting, die staat voor (rest (rust)), ice (ijs), compression (kompressie of druk) en elevation (heffen). In het Nederlands betekent dit het volgende:

• IJs; koelen door middel van bijvoorbeeld een ijspakking (enkele keren per dag gedurende 10 - 15 minuten);

• Kompressie en immobilisatie, e.v.t. met behulp van een bandage. De compressie gaat de bloeding tegen en geeft verminderde trekbelasting op de spiervezels waardoor je minder pijn ervaart. Hier moet je mee oppassen want pijn heeft bij dit soort blessures een belangrijke signaal functie.

• Rust, het been omhoog (= elevatie of heffen) met de voet in een functionele uitgangshouding; dit is 90º t.o.v. het onderbeen, als de pijn dit toelaat en met een licht gebogen knie.

CIOS Arnhem


De revalidatie

• Na de eerste 48 uur kun je beginnen met het functionele herstel binnen de pijngrens. In deze fase van het herstel, die ± 2 tot 21 dagen duurt, wordt nieuw weefsel gevormd. Een snelle hervatting van het normale bewegingsproces is bevorderlijk voor een optimaal herstelproces. De spier mag heel rustig, zonder pijn, aangespannen worden. Dit geschiedt met weinig weerstand en veel herhalingen. Wil je meer weten over herstelbevorderende oefeningen bij een achillespeesontsteking/zweepslag? In de derde week is een lichte terugval te verwachten door optredende toegenomen spanning.

• Na 3 weken is de trekkracht van het nieuwe weefsel voldoende om duurtraining te ondergaan. Het nieuw gevormde weefsel gaat zich aanpassen aan de belastingen die er van gevraagd worden.

• Sporthervatting kan pas plaatsvinden na zo`n 6 weken. Er mag dan geen pijn bij het aanspannen van de spier en / of bij het rekken van de spier zijn. De spanning in de spier mag niet hoger zijn dan in de andere kuit en de bewegelijkheid van het aangedane been moet gelijk zijn aan die van het gezonde been.

• Pijn die lang aanhoudt en ook na ontspanning blijft bestaan moet worden vermeden. • Te snelle sporthervatting geeft bij dit soort spierblessures een zéér grote kans op

herhalingen. • Voordat je weer een stapje verder gaat in je trainingsopbouw moet je eerst de reactie

afwachten. Hierbij moet je letten op pijn en startstijfheid. Na elke training moet je voldoende hersteltijd in acht nemen. Voordat je bij een volgende training een stap verder kunt gaan.

• Een sportfysiotherapeut kan dit proces zo optimaal mogelijk laten verlopen maar niet versnellen.

Preventieve maatregelen

Om (herhaling van) dit soort blessures te voorkomen is het handig om te weten welke oorzaken eraan ten grondslag kunnen liggen. Mogelijke oorzaken:

• Onvoldoende bewegelijkheid in de knie, enkel en of voorvoet. Dit kan een gevolg zijn van spierverkortingen maar er kunnen ook andere structuren te stijf zijn. Raadpleeg hier voor een sportarts of sportfysiotherapeut.

• Algemeen verlaagde belastbaarheid door bijvoorbeeld oververmoeidheid, ziekte of een te hoog prestatie niveau.

• Onvoldoende warming-up. • Te zwakke spieren in het onderbeen. • Onjuist schoeisel voor jouw sport of sportondergrond.

CIOS Arnhem


Beenvliesontsteking (shin splints) Dit is een irritatie van de aanhechting van de spierpeesplaat van de voetheffer op het scheenbeen. Het ontstaat door overbelasting door een te snelle trainingsopbouw of een te harde ondergrond. Vaak is er ook sprake van overpronatie. Een antipronatieschoen kan dan verbetering geven. Spierloge syndroom Ventrale spiergroep van het onderbeen is te dik voor de spierfascie (het

spiervlies). Kenmerk: pijn bij belasting (hoger op onderbeen dan bij periostitis)

Oorzaak: -spier is door training te dik geworden -spier is door vochtophoping door overbelasting te dik geworden Periostitis/ shin splints/ spring benen Periost is het vlies dat om het bot heen zit en dit van voeding en zuurstof

voorziet. Het is goed doorbloed en er bevinden zich vele zenuwen in. Kenmerk: pijn midden op de voorkant van het onderste deel van de tibia Oorzaak: -ontsteking van het periost of kleine scheurtjes in periost t.g.v.

trekkracht van de spieren op het periost door: *trainen op te harde ondergrond *te lang dezelfde handeling uitvoeren (springen) Hulpverlening:fysiotherapie � belasting verminderen + ultra geluid Koelen na iedere belasting (20 min. enkele malen per dag) Goed herstel is van groot belang anders kan het een chronisch probleem worden. Osgood Schlatter Kenmerk: Verweking van de tuberositas tibiae. Vooral bij jongens van 10-14 jaar. Tuberositas wordt dik en gevoelig.

Oorzaak: overbelasting van de m. quadriceps femoris door bv. te veel springen en groeispurt

Hulp: -spier ontlasten door belasting aan te passen -fysiotherapie � Stress-fracturen Stress-fracturen of vermoeidheidsfracturen kunnen zich manifesteren na een lange periode van continue belasting. Wanneer een botstuk aan een buigingsbelasting wordt onderworpen, wordt aan de mediale zijde het bot in elkaar gedrukt en aan de laterale zijde uit elkaar getrokken. Wanneer dit langdurig plaatsvindt, treedt er materiaalvermoeidheid op, waardoor het bot zal breken. Lokalisatie * Kuitbeen (25%) * Middenvoetsbeentjes (20%) * Scheenbeen (20%) * Hielbeen (15%) * Overige (20%)

CIOS Arnhem


Verschijnselen * Aanvankelijk wordt de pijn uitsluitend bij inspanning gevoeld, later ook in rust. * Drukpijn en zwelling ter hoogte van de fractuur. * RX zijn soms bij het eerste onderzoek negatief, soms pas na 3 à 4 weken positief door tekenen van botgenezing. * In geval van twijfel : onderzoek met radioactieve stoffen. EHBSO * Rust tot de pijn over is (4 à 8 weken). * Consulteren van arts. * Het gekwetste lichaamsdeel in hoogstand leggen. * Transport verzorgen naar een ziekenhuis. Medische behandeling Gipsverband gedurende 2 à 6 weken in geval van ernstige pijn. Voorschrijven van krukken om de botbelasting te ontlasten.

Tractus Iliotibialis Frictie Syndroom (Fredericson)ITBS Het Tractus Iliotibialis Frictie Syndroom of IlioTibial Band Syndrome (Eng.) hierna afgekort tot ITBS is de meest voorkomende oorzaak van pijn aan de buitenzijde van de knie bij hardlopers. Het ITBS ontstaat door terugkerende frictie van de ITB over de knobbel (epicondyl) aan de buitenzijde boven de knie. Het ITBS is veelal goed te verhelpen met ontstekingsremmende medicatie en rekoefeningen. De ITB is de peesvoortzetting van de tensor fascia lata spier en heeft indirect connecties met o.a. de

bilspieren.De ITB verschuift naar voren over het epicondyl van de knie bij kniestrekking en verschuift naar achteren bij kniebuiging (1). Net na de voetlanding bij gaan, bij iets minder dan 30 graden kniebuiging, treedt een frictiemoment op van de ITB over het epicondyl. Herhaalde frictie geeft irritatie en ontsteking (2). Bij chronische ITBS ontstaat een

slijmbeursachtige verbinding met de gewrichtsruimte van de knie en treedt verdikking van de band op. (3, 4) Zwakte van de bil- en bovenbeenspieren, m.n. de abductoren, (5, 6, 7, 8) wordt recent gezien als de belangrijkste factor voor het optreden van het ITBS. Door verminderde controle van deze spieren tijdens de opvangfase zakt de hardloper meer door de heup en kantelt en draait de knie meer naar binnen. De spanning op de ITB neemt hierdoor toe.

Bij ITBS ontstaat meestal pijn meestal aan de buitenzijde van de knie met soms zwelling aan de buitenzijde van de knie . Deze kan doortrekken tot aan de bovenzijde van het onderbeen tijdens het lopen. De pijn kan variëren van een doffe tot een scherpe, stekende pijn. Het begint meestal met een lichte irritatie en wordt progressief erger tijdens het toenemen van de loopafstand. Sommige spreken zelfs over een band of klem rond de knie. Kenmerkend is ook de pijn die optreedt bij het trap af lopen.

CIOS Arnhem


Testen:

Pijnprovocatie test: De pijn kan soms worden opgewekt door strekking van de knie met druk op de ITB vanuit gebogen kniestand met de patiënt in zijlig met zijwaarts geheven been. De test is positief als pijn optreedt bij ongeveer 30 graden kniebuiging. De stand waarbij de ITB over het epicondyl van het bovenbeen wrijft. (2)

Spierlengte test I: bovenbeen- en liesspieren (rectus femoris, iliopsoas, tensor fascia latae en de ITB; positief: art. coxae: <0 ext, <15 abd.; art. genu: <90 flex.)

Spierlengte test II: kuitspier (gastrocnemius (A) en soleus (B); lichte inversie voet om subtalair vast te zetten, positief: talair: <90 dorsaal flexie

Spierkracht test abductoren (gluteus medius; Abductie in zijlig zonder flexie heup en rotatie heup toe te laten. Meting met handheld dynamometer)

Behandeling: In de acute fase:

• ontsteking remmende maatregelen ( ijs, ontstekingsremmende medicatie)

• aanpassen van de belasting, bijvoorbeeld fietsen of aquajoggen i.p.v. hardlopen.

CIOS Arnhem


In de subacute fase:

Rekoefeningen

Rekoefeningen m.n. voor de ITB. Tevens voor de lies-, bovenbeen- en kuitspieren.iliopsoas, gastrocnemius. Uitvoering: contract-relax, 3 maal per dag, aanspannen 3 * 7 seconden, rek 15 sec.

Rekken. A) Aangedane been achter niet aangedane been kruisen. Uitademen en de romp opzij bewegen totdat rek wordt gevoeld aan de zijkant van de heup. Met bekken achter-/vooroverkanteling wordt de plaats van rek gevarieerd. B) Rek accentueren door armen boven het hoofd te strekken. C) Niet toepassen is ons advies. Variant blijkt het meest effectief om de ITB te rekken.(9)

Rekoefening Rek in ruglig met riem. Trek been richting de tegenovergestelde schouder.

Rekoefening Steun met op beide handen. Het niet-aangedane been overkruisen. Het aangedane been gestrekt op een rol van stevig foam. Over deze rol van heup naar knie rollen om specifieke strakke gebieden te benadrukken.

CIOS Arnhem


Spierversterking. Spierversterking dagelijks, opbouwen van 1 serie van 20 herhalingen naar 3 series van 20 herhalingen.

Oefening I Zijlig, niet aangedane been opgetrokken voor een stabiele zijlig. Aangedane been zijwaarts optillen met accent op hak richting het plafond

Oefening II

Afstapoefening voor de spiegel. Bij het afstappen mag de knie van het steunbeen niet naar binnen gaan ( X-been). Probeer hierbij de knieschijf in de lijn van de tweede teen te houden. Vermijd verdraaiing of wegzakken van de heupen. (Heupen blijven in het sagittale vlak.

Oefening III Stand op opstapbankje met knieën gestrekt. Aan de aangedane zijde de heup laten zakken, voet richting de grond. Daarna heup optrekken. Oefen voor de spiegel voor de controle van de bekken- en kniestand.

CIOS Arnhem


F. Knieblessures

Algemene Anatomie Dit gewricht bevat de volgende onderdelen (zie ook plaatje):

1. ligamentum cruciatum (kruisbanden in het gewricht) 2. ligamentum collaterale mediale en laterale (banden aan beide zijkanten van het

kapsel) 3. meniscus (mediale en laterale)

femur achterste kruisband voorste kruisband laterale meniscus mediale meniscus fibula tuberositas tibiae femur patella lig. mediale collaterale + Pees m. meniscus quadriceps femoris + fibula tuberositas tibia tibiae

CIOS Arnhem


Afhankelijk van de ernst van het trauma zal er meer gescheurd of beschadigd zijn.

drie vormen van letsel: a. knie wordt aan de buitenzijde of voet aan de binnenzijde geraakt �

scheuren van mediale buiten ligament, scheuring van mediale meniscus, scheuren van voorste kruisband

b. knie wordt aan de binnenzijde of voet aan de buitenzijde geraakt � scheuren van laterale buiten ligament, scheuring van voorste kruisband,

scheuren van achterste kruisband c. overstrekking of overmatig buigen van de knie letsel aan achterste gewrichtskapsel, soms letsel aan de kruisbanden

Banden letsel

Kenmerken: -pijn (soms is er echter geen pijn) -drukpijn op aangedane gewrichtsband -zwelling -verminderde stabiliteit (wordt vaak pas later ontdekt en zeker niet

in de pijn fase.) Meniscus letsel Meniscus letsel komt vaak voor in combinatie met bandletsel (vooral mediale meniscus met mediale band omdat deze aan elkaar vast zitten) De mediale

meniscus wordt 5x vaker beschadigd. Door draaibewegingen komt ook letsel aan alleen een meniscus voor.

Kenmerken: -slot verschijnselen -steken tijdens en na inspanning -pijn bij overstrekking, sterk buigen en naar buiten draaien van het

onderbeen -soms vocht ophoping na inspanning Chondropathie patellae

Het kraakbeen van de patella wordt slechter van kwaliteit. Oorzaak hiervan is onbekend. Wel is duidelijk dat herhaalde trauma’s van de patella een rol spelen. Het klinisch beeld, dat zich uit door spontane pijn in en rond de knieschijf en verergert bij traplopen, belasting en gebogen zit, wordt vaak toegeschreven aan retropatellaire chondropathie. Slechts in een beperkt aantal gevallen gaat chondropathie echter samen met beduidende chondromalacie of patellofemorale artrose. Patella instabiliteit en malalignement zijn in dit verband belangrijker. Men zal zich af moeten vragen of aanleg (hypermobiliteit), overbelasting of beide een rol spelen. Als er geen specifieke diagnose is gesteld kan men beter spreken van een patellofemoraal pijnsyndroom. Knieflexie met weerstand kan de klachten verergeren, dus in hurkzit zitten en fietsen met een laag zadel is klachten opwekkend! Met name voor de m. rectus femoris, maar ook voor andere korte spieren (hamstrings, tractus, gastrocnemius) zijn gedoseerde rekoefeningen nodig.

CIOS Arnhem


Kenmerken: -niet duidelijk pijn in het kniegewricht

-meer pijn bij traplopen of tegen heuvel op lopen -bij buigen en strekken van de knie kan men de knieschijf soms

voelen trillen

Hulp: -rust -statische contracties van de m. quadriceps femoris -fysiotherapie � Osteochondritis dissecans Dit zijn losse bot- of kraakbeen-stukjes in het kniegewricht. Kenmerken: -pijn tijdens en steken na de inspanning -herhaaldelijk vocht in de knie Hulp: *kijkoperatie geeft aan of er ingegrepen moet worden

Jumper knee (apexitis pattelae) Inleiding Een veel voorkomende blessure bij atleten is een overbelasting van de pees(uitwaaiering) van de 'vier-koppige spier' (m.quadriceps) die over de knieschijf heenloopt en aan het onderbeen aanhecht. De blessure komt het meest voor bij springers, vandaar dat deze blessure ook wel 'springersknie' of 'jumpers knee' wordt genoemd. Dat wil echter niet zeggen dat lopers of werpers deze blessure niet kunnen krijgen! Door overbelasting van de pees van de m.quadriceps ontstaat drukpijn en zwelling, meestal aan de onderzijde van de knieschijf. Soms treedt de pijn op aan de bovenzijde van de knieschijf of ter plaatse van de aanhechting van de pees op het onderbeen. Ofwel; overbelasting van de aanhechting van de pees van de m. quadriceps femoris op tuberositas tibiae (knobbeltje op tibia prox.), door bv. veel springen. In het beginstadium van deze blessure is er slechts sprake van een zeurend pijngevoel (de ochtend) na een zware of langdurige training. Als er geen maatregelen worden genomen, zullen ook pijnklachten optreden aan het begin van een training. Deze klachten zullen in eerste instantie nog verdwijnen tijdens de warming-up, maar zullen na afloop van de training weer terugkeren. Als er toch wordt doorgetraind kunnen er ernstige en langdurige pijnklachten ontstaan die niet meer overgaan tijdens de warming-up. Uiteindelijk zal springen en sprinten niet meer (goed) mogelijk zijn. Genezing van de blessure zal dan in het algemeen vele maanden gaan duren.

Oorzaken van deze knieklachten

Meestal is een samenspel van factoren verantwoordelijk voor het ontstaan van deze knieklachten:

CIOS Arnhem


• De matige doorbloeding van de pees, waardoor herstel na (kleine) beschadigingen slechts langzaam verloopt.

• Overbelasting, waardoor deze (kleine) beschadigingen in het peesweefsel ontstaan. Deze overbelasting wordt vooral in de hand gewerkt door:

o Niet of onvoldoende uitvoeren van een warming-up. o Te korte of stijve spieren. Dit treedt op als de rekoefeningen niet of onvoldoende

uitgevoerd worden. Met name het uitvoeren van de rekoefening voor de spieren aan de voorzijde van het bovenbeen is van belang bij het voorkomen van deze blessure.

o Te snelle trainingsopbouw, met name als hierin veel wordt gesprongen.

o Verkeerde afzettechniek, waarbij wordt 'gestemd' of 'geblokkeerd'. o Dragen van sportschoenen met een slechte schokdemping (in combinatie met

een harde baan). Realiseer je dat de meeste spikes geen enkele schokdemping hebben!

o (Geringe) standafwijkingen van de onderbenen of de voeten (bijvoorbeeld knik-platvoeten).

o Overgewicht ('te zwaar zijn'). o Niet uitvoeren van een cooling-down.

Hoe voorkom je deze knieklachten ?

Om deze knieblessure te voorkomen, is het raadzaam om onderstaande preventietips op te volgen.

• Warming-up Begin altijd een goede warming-up waarin, na een algemeen gedeelte, voldoende aandacht besteed wordt aan de specifieke sprongvormen (minimaal 20-30 minuten). Voer daarna in elk geval aangegeven rekkingoefening voor de spieren aan de voorzijde van het bovenbeen uit. Let goed op de uitgangshouding. Hou deze houding zo'n 10 tot 15 seconden vast en herhaal de oefening 2 tot 3 maal per been. Bij het uitvoeren van de rekoefening mag geen pijn gevoeld worden!

• Goede trainingsopbouw Zorg voor een goede trainingsopbouw. Voer de omvang en de intensiteit van de sprongkracht- en sprinttraining zeer geleidelijk op en spreid deze over de verschillende trainingen. Bij veranderingen van trainingsbelasting past de belastbaarheid van de pees zich langzaam aan. Ook na een blessure- of ziekteperiode moet de training weer geleidelijk tot het oude niveau worden opgevoerd.

• Spierversterkende oefeningen Voer spierversterkende oefeningen uit. Vaak wordt in de gewone krachttraining al voldoende aandacht besteed aan spierversterking van de m.quadriceps (kniebuigingen; opstappen). Als een overbelasting van de kniepees is opgetreden, zullen alleen die oefeningen uitgevoerd moeten worden, waarbij er geen pijnklachten tijdens of na de training optreden.

• Goede techniek Besteed tijdens training en wedstrijd aandacht aan een juiste afzettechniek bij het springen of het hordelopen 'Stemmen of blokkeren' is extra belastend voor de kniepees.

• Sportschoenen Draag sportschoenen met een schokdempende zool en train bij voorkeur niet op een harde ondergrond. Draag alleen spikes als je een specifieke sprong- of sprinttraining

CIOS Arnhem


uitvoert. Koop speciale (training)spikes waar een schokdempende zool onder zit. Soms is het noodzakelijk om bij voetafwijkingen een speciale sportsteunzool te laten maken. Dit moet dan wel door een orthopedisch schoenmaker op maat worden gemaakt.

• Cooling-down Beëindig de training altijd met een cooling-down. Deze bestaat uit enkele minuten rustig uitlopen en het uitvoeren van de rekkingoefening voor de spieren aan de voorzijde van het bovenbeen.

Wat kan je doen als deze blessure (toch) is ontstaan ?

Wees alert op het begin van deze blessure. Een zeurende pijn tijdens of vlak na de sportbeoefening is niet normaal! Volg, om erger te voorkomen, de hier onderstaande regels op.

• Voer bovenstaande preventietips uit • Pas de training aan

Vaak kan het tijdig aanpassen of stoppen van belastende trainingsvormen al voldoende om een beginnende peesblessure te laten genezen. Je kunt toch nog goed in conditie blijven door alternatieve trainingsvormen op te zoeken waarbij de knie niet te zwaar belast wordt, zoals fietsen met een hoog zadel, aqua joggen of zwemmen met de

borstcrawl. • Spierversterkende oefeningen

Juist ook als deze blessure ontstaan is, zijn spierversterkende oefeningen van belang. Voer deze oefeningen eerst onbelast uit waarbij de knie gestrekt blijft. Als voorbeeld: span zittend of liggend de strekspieren van de knie aan met een gestrekte knie. Wissel 10 seconden aanspannen af met 10 seconden rust, zo mogelijk elk uur gedurende periodes van 5 minuten (bij pijn de oefening aanpassen). Als dat goed gaat, kun je andere oefeningen uitvoeren waarbij je de knie vanuit een licht gebogen stand strekt.

• Koelen Als de blessure in een beginstadium verkeert, koel de kniepees dan na de training zo'n 15 minuten met ijs. Doe dit bij voorkeur door met een ijsblokje over de pijnlijke plek te masseren. Er kan ook voor gekozen worden om op de knie een coldpack of een plastic zakje met kapotgeslagen ijsklontjes te leggen. Leg dan wel tussen de knie en de ijszak bijvoorbeeld een theedoek ter voorkoming van huidbevriezing. Herhaal dit koelen zo'n 3 tot 5 keer per dag.

• Tape De klachten tijdens het sporten kunnen (tijdelijk) verminderen als tijdens het sporten een stukje tape onder de knieschijf wordt aangebracht. Vraag hierover advies aan een fysiotherapeut of (sport)arts.

• Vraag sportmedisch advies Als bovenstaande maatregelen niet binnen twee tot vier weken leiden tot een duidelijke vermindering van de klachten, ga dan naar de huisarts of naar een (geregistreerd) sportarts. Deze (sport)arts kan beoordelen welke behandeling voor jou het beste is.

CIOS Arnhem


G. Enkelblessures

In de acute fase van een enkelblessure geldt RADIJS R - rust = immobilisatie A - altijd hoog houden = elevatie D - drukverband = compressie en ten slotte vooral IJS

Algemene principes, in de acute fase:

Het getroffen enkelgewricht zo snel mogelijk koelen gedurende 20 minuten: - Met een "coldpack" uit de ijskast. Niet direct op de onbedekte huid (bevriezingsgevaar) Dus: sok aanhouden. Een betere koeling wordt verkregen als het tussenmateriaal nat is. Fixeer het "coldpack" met een licht drukkend verband. Houd het been omhoog. - Ijsblokjes in een plastic zak. Maak de ijsblokjes stuk en voeg wat water toe. Ook hier fixatie met een licht drukkend verband en het been omhoog. - Stromend water indien geen "coldpack" of ijs voorhanden is. Liever niet direct op de huid, want door de straal gaan bloedvaatjes open en nemen zwelling en pijn toe. Zet de voet in een bak/emmer met water en ververs dat voortdurend. - Ga na het ongeval door met koelen gedurende 48 uur. Ook 's nachts, want in een warm bed nemen de zwelling en de pijn snel toe. - Koel om de 3 uur gedurende 15 minuten. Tussen de koelingen door wordt een drukverband aangelegd. In deze periode van 3 uur kan gedurende 15 minuten het drukverband eraf gehaald worden om de huid gelegenheid te geven wat warmer te worden en het bloed te laten circuleren. - Men kan nu vast de "heel-lock" oefenen, een verband dat in de herstelperiode wordt gebruikt. Gebruik liever geen vette watten om broeien te voorkomen. - Tot het moment dat de bandage wordt aangelegd gelden de volgende regels: - absolute rust houden - drukverband - been hooghouden. - Gebruik nooit middelen die de doorbloeding bevorderen, zoals smeersels of massage. - Raadpleeg een arts. Een röntgenfoto is meestal niet nodig. Na een korte periode van strenge rust (3-5 dagen) kan de enkel gebandageerd worden. Voorwaarde daartoe is dat de enkel `slank' is. De kleur is onbelangrijk. Soms worden medicijnen of fysiotherapie in de overgangsfase voorgeschreven.

CIOS Arnhem


Therapeutische bandage

Na 3-5 dagen wordt een therapeutische bandage aangelegd. Met deze bandage kan men weer voorzichtig wandelen (en fietsen). De bandage - mag ongeveer 14 dagen blijven zitten; - mag niet nat worden (doe een plastic zak om de voet bij het douchen); - kan gedurende de eerste dag wat jeuken. Blijft de jeuk daarna bestaan of neemt ze toe, neem dan contact op met uw arts; - kan soms op een punt gaan knellen. Knip dan op dat punt een kleine opening.

Er zijn verschillende soorten aandoeningen aan de enkel: inversie trauma enkelgewricht

Kenmerken: zie contusie en distorsie � buitenenkel Hulpverlening: zie EHBO contusie/distorsie. Secundaire hulp � fysiotherapie bv. ultra geluid en oefentherapie Preventief tapen of bandageren

bandlaesie (in- of afscheuring van enkelbanden) Kenmerken: zie distorsie (hevige pijn)

Hulpverlening: zie algemene principes Vervolgens operatie of tape

Eerste oefenfase preventief tapen of bandageren

CIOS Arnhem


H. Voetblessures

Fasciitis plantaris (hielspoor)

Dit is een irritatie van de peesplaat onder de voet. Dit ontstaat door verrekking van de peesplaat. Dit kan o.a. komen door overpronatie. Een goede stabiele schoen met voldoende ondersteuning van de voorvoet kan klachten tegengaan. Doordat een peesplaat, weefsel is dat weinig doorbloed is, kan het herstel lang duren.

CIOS Arnhem


I. Woordenlijst

• AIDS Acquired Immune Deficiency Syndrome, ziekte van het immuunsysteem veroorzaakt door HIV, Human Immunodeficiency Virus, overdraagbaar via bloed of seksueel contact.

• Amputatie Het geheel of gedeeltelijk verwijderen van een arm of been.

• Analgeticum Pijnstiller

• Anamnese Ziekte- en patiëntgegevens die door een arts worden uitgevraagd.

• Anesthesie verdoving, plaatselijk of algeheel

• Anesthesioloog of anesthesist Een medisch specialist op het gebied van kunstmatige beademing, volledige narcose, gedeeltelijke narcose via een ruggenprik en locale verdoving.

• Anti-inflammatoir Ontsteking tegengaand.

• Antibiotica Medicijn dat bacteriegroei remt, bijvoorbeeld penicilline.

• Antidepressivum Geneesmiddel tegen ziekelijke neerslachtigheid

• Arbodienst Dienst die werkgever en werknemer ondersteunt en adviseert over arbeidsomstandigheden en ziekteverzuimbegeleiding biedt. De arbodienst heeft bedrijfsartsen en andere deskundigen in dienst die werkgever en werknemer adviseren over de balans 'werkbelasting en belastbaarheid van de werknemer'.

• Artritis Gewrichtsontsteking

• Artrografie Artrografie is een radiologisch onderzoek van gewrichten, en kan worden toegepast op de knie, de schouder, de enkel, de pols of de voet. In het gewricht dat de arts gaat onderzoeken wordt contrastvloeistof gespoten. Contrastvloeistof zorgt ervoor dat de gewrichts-oppervlakken zichtbaar worden op een röntgenfoto.

• Atrofie Verschrompeling van een normaal ontwikkeld orgaan of weefsel

• Autoimmuunziekten Ontstekingsziekten waarbij het afweersysteem zich richt tegen eigen lichaamscellen en weefsels.

• Bacteriële infectie Ontsteking als gevolg van lichaamsvreemde bacterien.

• Bezinking Laboratoriummaat voor de snelheid waarmee bloedcellen in een buisje bezinken. Een hoge (snelle) bezinking is een aanwijzing voor de aanwezigheid van ontsteking.

• Biopsie Het weghalen van een klein stukje weefsel (via een punctie of een andere kleine ingreep) voor verder onderzoek, bijvoorbeeld onder de microscoop

CIOS Arnhem


• Blaaskatheter Een dun, kunststof slangetje dat via de urinebuis de blaas in wordt geschoven. Aan het eind van het slangetje zit een klein ballonnetje. Door dit ballonnetje op te blazen blijft de katheter in de blaas en kan de urine afgevoerd worden.

• Bloedsuikerspiegel De hoeveelheid suiker (glucose) in het bloed.

• Botmassa De hoeveelheid bot die iemand heeft.

• Brace Verstevigde bandage, vaak met baleinen of scharnieren; bijvoorbeeld een kniebrace met scharnieren, bedoeld om slijtage aan het kraakbeen in de knie tegen te gaan.

• Bursitis trochanterica Bursitis trochanterica is irritatie (met vochtophoping of ontsteking) van de aanhechting van de spieren aan de buitenzijde van het bovenbeen kan irritatie optreden met dientengevolge vochtophoping en soms een ontsteking. Met behulp van echografie wordt beoordeeld of dit de oorzaak is van pijnklachten.

• Calcium Vorm van kalk die in het lichaam gebruikt wordt als bouwstof voor de botten.

• Chemotherapie Behandeling met stoffen die celdeling remmen.

• Chondroblastoom Goedaardige gezwel bestaand uit kraakbeen, reuscellen en botcellen.

• Chondroom Goedaardige gezwel dat kraakbeen vormt.

• Chondrosarcoom Kwaadaardige kraakbeenvormende tumor.

• Chronisch Langer bestaand, afhankelijk van de ziekte langer dan 6 weken tot 6 maanden.

• Cognitief Gepaard gaand met denkprocessen.

• Contractuur Dwangstand van een gewricht door samentrekking van weefsel.

• CRP C-Reactive Protein, een stof in het bloed die vaak verhoogd is bij ontstekingsziekten.

• CT CT staat voor Computer Tomografie. De patiënt ligt op een onderzoekstafel die in een ring van 70 cm hoog en 50 cm diep wordt geschoven. In die ring draait een röntgenbuis om het te onderzoeken lichaamsdeel heen. Door die draaiende beweging is het mogelijk driedimensionale beelden te maken. Deze zijn te bekijken op een computerscherm.

• Diabetes Mellitus Suikerziekte, ziekte waarbij het hormoon dat zorgt voor het opnemen van suiker, niet of onvoldoende geproduceerd wordt door de alvleesklier.

• Diagnose De ziekte of aandoening die na onderzoek wordt vastgesteld.

• Discografie Discografie is een radiologisch onderzoek van één of meerdere tussenwervelschijven. Via een naald wordt contrastvloeistof in gespoten, op de plek van

CIOS Arnhem


de te onderzoeken tussenwervelschijven. Via een conventioneel röntgenapparaat worden vervolgens foto's gemaakt.

• Dorsaal Aan de rugzijde of aan de achterkant (van de knie)

• Dotteren Door middel van een ballonnetje holtes oprekken, meestal toegepast om vernauwde bloedvaten doorgankelijk te maken.

• Drain Kunststofslangetje waardoor vocht of lucht het lichaam kan verlaten. Wordt bijvoorbeeld na een operatie in de wond geplaatst, zodat bloed en wondvocht kunnen afvloeien.

• Echografie Echografie is een onderzoek met behulp van ultrahoge geluidsgolven. Bij echografie worden geluidsgolven via een zender, de zogenaamde transducer, naar het lichaam gestuurd. Zodra de geluidsgolven 'botsen' op een lichaamsonderdeel worden ze teruggekaatst. Een computer zet deze terugkomende signalen om in een bruikbare afbeelding van het betreffende lichaamsonderdeel.

• Endorfine Pijnstillende stof die het lichaam zelf aanmaakt

• Epicondyli Aanhechtingsplaats van een pees

• Ergonomie Ergonomie is de wetenschap die de aanpassing van de werkomstandigheden aan de mens bestudeert.

• Etalagebenen Claudicatio Intermittens. Vernauwing of afsluiting van een slagader naar of in de benen met als gevolg te weinig zuurstofvoorziening van de benen tijdens het lopen. Omdat het na even stil staan weer beter gaat loopt men alsof men etalages kijkt.

• Ewing's sarcoom Kwaadaardig gezwel van het beenmerg van de lange pijpbeenderen.

• Exostose Botuitgroeisel of uitstulping.

• Facetgewricht Het facetgewricht is een gewrichtsvlakje tussen de wervels, een gewrichtje waarmee de wervels onderling verbonden zijn.

• Fantoomgevoel Het gevoel dat een geamputeerde arm of been er nog steeds is.

• Fantoompijn Pijngevoel in een niet meer aanwezige been of arm.

• Femur Bovenbeen

• Fibrosarcoom Kwaadaardig bindweefselgezwel.

• Flexie Buiging, buigbeweging in gewricht door de buigspieren

• Fobie Angst gepaard gaande met vermijding van hetgeen waar men bang voor is.

• Gewrichtsholte Holte binnen het gewrichtskapsel.

CIOS Arnhem


• Gewrichtskapsel Bindweefsel dat de botuiteinden van een gewricht omhult

• Gewrichtsontsteking Ontsteking van de binnenbekleding van het Gewrichtskapsel

• Gibbus Bochel

• Heiligbeen Botgedeelte tussen de lendewervels en het staartbeen.

• Hematologisch Met betrekking tot de leer van het bloed

• hepatitis Leverontsteking

• HLA-B27 Erfelijke factor van de lichaamscellen die bij veel mensen voorkomt en samen kan gaan met bepaalde ziektes.

• Holisme Opvatting dat er een samenhang bestaat in het geheel die niet terug te vinden is in de onderdelen.

• Hormonen Stoffen die in het lichaam bepaalde activiteiten regelen.

• Hydrops Ophoping

• Hydrotherapie Oefentherapie in verwarmd water

• Hyperthermie Behandelingsmethode waarbij tumoren door warmte worden beschadigd.

• Hypotensie Lage bloeddruk

• Idiopatisch Zonder aantoonbare oorzaak.

• Incontinentie Ongewild verlies van urine of ontlasting.

• Infectie Besmetting met ziektekiemen, Men spreekt over een infectie als een micro-organisme of virus in een levend wezen is binnengedrongen en daar schade aanricht. In het ergste geval kan een infectie leiden tot de dood van het geïnfecteerde individu. Het micro-organisme wordt bij een infectie ook wel het pathogeen of de ziekteverwekker genoemd.

• Infuus Slangetje dat in een bloedvat gebracht wordt en langere tijd kan blijven zitten om vloeistoffen toe te dienen.

• Intensive care Intensieve zorg waarbij meestal monitors de lichaamsfuncties registreren.

• Intensivist Internist of anesthesist die zich heeft gespecialiseerd in de medische zorg op de intensive care afdeling

• Kraakbeen Veerkrachtig weefsel, dat goed bestand is tegen druk. Kraakbeen komt niet alleen voor in gewrichten maar ook in de oorschelpen, neus en luchtpijp.

• Lateraal Aan de zijkant of buitenkant van de knie

CIOS Arnhem


• Liquor Hersenvloeistof, omringt zowel de hersenen als het ruggenmerg.

• Logopedist Behandelaar die zich bezig houdt met de ademhaling en het spreken.

• Lumbale myelografie (caudografie) Lumbale myelografie en caudografie zijn twee namen voor hetzelfde radiologische onderzoek. Doel van dit onderzoek is na te gaan hoe groot de ruimte in het wervelkanaal is. Met een dunne naald wordt in het wervelkanaal contrastvloeistof gespoten. Vervolgens wordt met een conventioneel röntgenapparaat een foto gemaakt.

• Manisch Ziekelijk opgewonden psychische toestand.

• Marcaïnisatie Een marcaïnisatie is een onderzoek waarbij - onder radiografische controle - een verdovende vloeistof in een gewricht wordt geïnjecteerd. Dit wordt gedaan om te testen of eventuele pijnklachten na de injectie minder worden of verdwijnen.

• Mediaal Midden

• MRI-scan MRI staat voor Magnetic Resonance Imaging. Dit is een onderzoeksmethode waarbij met behulp van een magnetisch veld en radiogolven afbeeldingen van het inwendige van de mens worden gemaakt.

• Multipel Myeloom Ziekte van Kahler; een kwaadaardige woekering van plasmacellen in het beenmerg waardoor bot afbreekt en aanmaak van normale bloedcellen, zoals rode en witte bloedcellen wordt verhinderd.

• Narcose Algehele anesthesie, slapende verdoofde toestand waar men in gebracht wordt om een operatie te ondergaan.

• Neuromusculair Met betrekking tot zenuwen en spieren.

• Neuron Zenuw

• Noduli kleine bultjes onder de huid op plaatsen van druk.

• NSAID Non Steroïdal Anti-Inflammatory Drugs, ontstekingsremmende pijnstillers.

• Obstipatie Verstopping, moeilijke stoelgang.

• Orthopedagoog Opvoedkundige die zich bezig houdt met kinderen in probleemsituaties of met moeilijk opvoedbare kinderen.

• Orthostastische hypotensie Lage bloeddruk die optreedt bij het rechtop gaan staan.

• Osteoblastoom Bottumor

• Osteoïd Osteoom Een goedaardige bottumor.

• Osteosarcoom Kwaadaardige tumor, waarin botvorming plaats vindt door de tumorcellen.

CIOS Arnhem


• Paralyse Verlamming

• Parese Gedeeltelijke of volledige verlamming van spiergroepen.

• Patella Knieschijf

• Patella Knieschijf

• Patholoog Deskundige van zieke weefsels.

• Pees Een pees is een taai koordje of bandje aan het uiteinde van een spier dat de spier met het botstuk verbindt.

• Peesschede Omhulsel waar pezen doorheen lopen.

• Placebo Middel of behandeling zonder medische werkzaamheid dat door suggestie toch een effect kan hebben.

• Prednison Het bekendste corticosteroïd dat gebruikt wordt om ontstekingen te remmen.

• Proef van Lasègue Lichamelijk onderzoek uitgevoerd door een arts waarbij iemand op de rug ligt en de arts de benen één voor één gestrekt optilt. Of en op welke plaats er pijn ontstaat, kan een aanwijzing voor een hernia opleveren.

• Prostaglandinen Prostaglandinen zijn lichaamseigen weefselhormonen die op veel plaatsen in het lichaam voorkomen. Ze spelen onder andere een belangrijke rol bij het ontstaan van pijn en bij het ontstaan van weeën.

• Prothese Kunstmatig lichaamsdeel met cosmetische en of functionele werking.

• Punctie Het afnemen van vocht via een naald.

• Purine Eindproduct van de afbraak van (lichaams)eiwitten.

• Radiculografie Het in beeld brengen van zenuwwortels met behulp van contrastvloeistof. Met behulp van röntgenfoto's wordt een dun naaldje ingebracht waarmee stroomstootjes worden gegeven om de juiste zenuwwortel op te zoeken, vervolgens wordt een kleine hoeveelheid contrastvloeistof door de naald gespoten en worden röntgenopnames gemaakt.

• Reïntegratie Het na een periode van ziekte weer voorbereiden en starten van werkzaamheden, vaak met behulp van een reïntegratiebedrijf.

• Reumafactor Verzamelnaam voor antistoffen tegen bepaalde lichaamseigenstoffen die voorkomen bij reumatologische aandoeningen, bij een aantal ontstekingsziekten en infecties en ook bij 1 - 5% van de gezonde mensen.

• Reusceltumor Bottumor die meestal goedaardig is maar wel kan uitzaaien.

• Revalidatietechnicus Technicus gespecialiseerd in het aanpassen van hulpmiddelen en rolsoelen.

CIOS Arnhem


• Sclerodermie Reumatische aandoening waarbij het bindweefsel van de huid, gewrichten of inwendige organen, gaat verharden.

• Slijmbeurs Op de plekken in het lichaam waar delen veel over elkaar heen wrijven, zitten ‘slijmbeurzen’. Dit zijn zakjes met een slijmerig vocht. Ze bevinden zich in het bindweefsel rond veel gewrichten en beschermen de weefsels tegen te veel wrijving. Bovendien kunnen de vliezen in een slijmbeurs extra vocht aanmaken om te beschermen bij infecties, verwonding, druk of reuma.

• Solitaire Beencyste Holte in een bot, gevuld met vocht.

• Suikerziekte Diabetes Mellitus, ziekte waarbij het hormoon dat zorgt voor het opnemen van suiker, niet of onvoldoende geproduceerd wordt door de alvleesklier.

• Sympathisch zenuwstelsel Deel van het zenuwstelsel dat vooral regulerend en stimulerend werkt op activiteit en prestatie, een bloedsuikerverhogend effect heeft en de hersenactiviteit stimuleert.

• Symptoom ziekteverschijnsel, uiting van een ziekte.

• Syndroom van Cushing Verschijnselen als gevolg van teveel bijnierschorshormoon of corticosteroïdmedicijnen, bestaande uit het zogenaamde vollemaansgezicht (een bolrond gelaat), vetafzetting in de nek, een dikke romp ten opzichte van de rest van het lichaam en een dunne broze huid.

• Synovia Gewrichtsslijmvlies

• synovitis gewrichtsvliesontsteking

• Systemische Lupus Erythematosus Systemische Lupus Erythematosus (SLE) is een chronische auto immuun ziekte die verschillende organen van het lichaam kan aantasten, in het bijzonder de huid, de gewrichten, het bloed en de nieren. Auto immuun betekent dat het immuunsysteem ontregelt is; daardoor valt het immuunsysteem de eigen weefsels aan in plaats van het lichaam te beschermen tegen bacteriën en virussen.

• Tavegil Medicijn tegen allergie (merknaam), generieke naam is clemastine.

• Tendinitis Peesontsteking

• Tibia Onderbeen

• Tophus Jichtknobbel, gevuld met urinezuurkristallen.

• Transcutaan via de huid, door de huid heen

• Trigger-point gevoelige punt in een pijnlijk gebied

• Trombose spontane stolling van het bloed in de bloedvaten of in het hart. Het

bloedstolsel kan zo groot worden dat het een bloedvat gedeeltelijk of geheel afsluit.

• Tuberculose Longziekte als gevolg van een infectie met een bacterie.

CIOS Arnhem


• Tumor Gezwel, goedaardig of kwaadaardig.

• Tussenwervelschijf Elastisch schijfvormig weefsel dat als stootkussen tussen de wervels zit.

• Vena Ader

• Ventraal Aan de buikzijde of aan de voorzijde (van de knie)

• Zenuw Vezelbundel die spieren en zintuigen verbindt met de hersenen.

• Zenuwstelsel De hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen.

• Zenuwwortel Bundel zenuwen die het ruggenmerg verlaat.

• Ziekte van Crohn Chronische ontstekingsziekte van de darmen.

• Ziekte van Kahler Multipel myeloom; een kwaadaardige woekering van plasmacellen in het beenmerg waardoor bot afbreekt en aanmaak van normale bloedcellen, zoals rode en witte bloedcellen wordt verhinderd.

• Ziekte van Waldenström De ziekte van Waldenström (ook bekend als macroglobulinemie) is een kwaadaardige woekering van bepaalde witte bloedcellen in het beenmerg waardoor het bloed stroperig kan worden.

• Zweedse massage Meest toegepaste westerse massage.

CIOS Arnhem


J. Literatuurlijst

References

1-Evans P: The postural function of the iliotibial tract. Ann R Coll Surg Engl 1979;61(4):272-280 Terry GC, Hughston JC, Norwood LA: The anatomy of the iliopatellar band and the iliotibia tract. Am J Sports Med 1986;14(1):39-45

2-Nishimura G, Yamato M, Tamai K, et al: MR findings in iliotibial band syndrome. Skeletal Radiol 1997;26(9):533-537

3-Nemeth WC, Sanders BL: The lateral synovial recess of the knee: anatomy and role in chronic iliotibial band friction syndrome. Arthroscopy 1996;12(5):574-580

4-Ekman EF, Pope T, Martin DF, et al: Magnetic resonance imaging of iliotibial band syndrome. Am J Sports Med 1994;22(6):851-854

5-Messier SP, Edwards DG, Martin DF, et al: Etiology of iliotibial band friction syndrome in distance runners. Med Sci Sports Exer 1995;27(7):951-960

6-Fredericson M, Dowdell BC, Oestreicher N, et al: Correlation between decreased strength in hip abductors and iliotibial band syndrome in runners, abstracted. Arch Phys Med Rehabil 1997;78(9):1031

7-Mann RA, Moran GT, Dougherty SE: Comparative electromyography of the lower extremity in jogging, running, and sprinting. Am J Sports Med 1986;14(6):501-510

8-Hollinshead WH, Jenkins DB: Functional Anatomy of the Limbs and Back, ed 5. Philadelphia, WB Saunders, 1982, p 265

9-Fredericson M, White JJ, Macmahon JM, Andriacchi TP, Quantitative analysis of the relative effectiveness of 3 iliotibial band stretches. Clin J Sport Med 2000 Jul;10(3):169-75

10-Zorgportaal Orthopedie, 2000-2004,

11-Wingerden, B.A.M. van, Tapen en bandageren, de tijdstroom 1999

Links:

http://home.tiscali.nl/edhendrikssportarts/map%20vragen/vragenaib2000.html

http://www.werkendlichaam.nl/

http://212.78.187.107/bmi/

https://www.gezondlevencheck.nl/advies/exec/homepage

http://www.voedingscentrum.nl/voedingscentrum/

http://www.kenniscentrumakb.nl

SPECIFIEKE SPORTBLESSURES.KKV FNHI 2005 2006 · 2019-03-10 · CIOS Arnhem Fitness & Health - PAGE...

Documents

Transcript of SPECIFIEKE SPORTBLESSURES.KKV FNHI 2005 2006 · 2019-03-10 · CIOS Arnhem Fitness & Health - PAGE...