Beleggingsstrategie 2019 Inspelen op verandering · rendementsprofielen, variërend van een zeer...

Inspelen op verandering

Beleggingsstrategie 2019

Dit is een publicatie van ABN AMRO MeesPierson.

Neemt u voor meer informatie contact op met uw beleggingsadviseur.

Voorwoord 1

Inspelen op verandering 2

Assetallocatie en uw portefeuillerendement 4

Duurzaam beleggen: focus op de toekomst 6

Lagere groei – maar geen recessie 8

Aandelen: het beeld kan veranderen 10

Aandelenthema: AI – de nieuwe digitaliseringsgolf 12

Obligaties: aanpassen aan verandering 14

Grondstoffen: positieve prognose 17

Valuta’s: euro gaat terrein winnen versus dollar 19

Inhoud

Beleggingsstrategie 2019 | 1

Richard de GrootHoofd Global Investment Centre

ABN AMRO Private Banking

Ralph WesselsHoofd Beleggingsstrategie

ABN AMRO MeesPierson

In 2019 zullen de economische effecten van de begrotings-stimulering in de VS langzaam afnemen. We verwachten daarom dat de VS een vergelijkbaar groeipad gaat bewande-len als Europa. We hebben het dan nog altijd over degelijke economische groei.

Dat de groei naar verwachting lager wordt maar op een redelijk niveau zal blijven,

betekent ook dat wij op korte termijn geen recessie voorzien. De lagere groei, vooral

in combinatie met lage rentestanden en geringe inflatie, kan nog altijd positief zijn voor

de financiële markten. Maar het betekent wel dat beleggers hier en daar zullen moeten

bijsturen naarmate dit scenario zich ontvouwt.

In de laatste maanden van 2018 nam de marktnervositeit toe. Wereldwijd kregen de

aandelenbeurzen klappen. Wij verwachten dat de markten ook in 2019 beweeglijk

zullen blijven. Toch zien bedrijven hun winsten nog altijd toenemen. We denken dat

aandelen in 2019 een positief rendement zullen opleveren – zelfs als de bedrijfswinsten

minder hard zouden groeien. Wel is het zaak om te kiezen voor de juiste sectoren en

regio’s, want de groei zal niet overal gelijk zijn. Kijkend naar obligaties: in Europa zullen

de rentes mogelijk langer laag blijven dan eerder werd verwacht, wat gunstig zou zijn

voor obligatiebeleggingen. Maar de risicovollere segmenten van de obligatiemarkt zijn

duurder geworden. In het jaar dat voor ons ligt zullen we beleggers wellicht de suggestie

doen om weer toe te werken naar een meer gebalanceerde obligatieportefeuille. Het

weer opbouwen van posities in staatsobligaties zou hiervan een voorbeeld kunnen zijn.

Zoals altijd zijn er risico’s die om waakzaamheid vragen. De handelsoorlog en Europa’s

politieke perikelen zullen in 2019 weer regelmatig het nieuws halen. In de VS zal de

regering Trump een nieuw evenwicht moeten vinden, nu de ‘midterms’ een einde hebben

gemaakt aan de dominantie van de Republikeinen. En dan is er nog de Brexit, waarvan de

definitieve uitkomst onzeker blijft.

Tegelijkertijd willen we in deze Beleggingsstrategie kijken naar langeretermijntrends.

Ontwikkelingen op het vlak van kunstmatige intelligentie (artificial intelligence; AI),

bijvoorbeeld, gaan zeer snel en kunnen interessante kansen opleveren voor beleggers.

Verder zien we dat het streven naar een duurzamere wereld aan belang wint. Met

duurzaamheid als doel en innovatie als middel zetten bedrijven in op het leveren van

producten en diensten die bijdragen aan een betere wereld. Door te beleggen in zulke

bedrijven kan een investering in verduurzaming gecombineerd worden met een goed

rendement.

Deze Beleggingsstrategie is tot stand gekomen met behulp van de beleggingsspecialisten

van ABN AMRO MeesPierson. Uw adviseur is u graag van dienst bij het samenstellen

van een portefeuille waarmee u als belegger voorbereid bent op wat er in het verschiet

ligt in 2019.

Voorwoord

2 | Beleggingsstrategie 2019

Inspelen op verandering

Naarmate het groeitempo in 2019 afneemt, zullen de

verschillende partijen binnen het economische speelveld hun

keuzes herzien en hun beleid waar nodig bijschaven. Centrale

banken, bijvoorbeeld, zullen hun monetaire beleid onder de loep

nemen. En op hun beurt zullen de financiële markten inspelen

op de stappen die centrale banken zetten. Zelfs president

Donald Trump zal zich moeten aanpassen, nu de Republikeinen

niet langer de Amerikaanse politiek domineren.

De rentes in de VS zijn gestegen. Maar in Europa zijn de rentes

nog altijd laag of zelfs negatief. Hoewel het economisch klimaat

gunstig blijft voor de winstgevendheid van bedrijven, verwachten

wij dat de aandelenrendementen in 2019 lager zullen zijn dan

we in de afgelopen vijf jaar gezien hebben. Gezien de prognose

van aanhoudende maar lagere groei, blijven we de voorkeur

geven aan aandelen boven obligaties. Maar daarbij is het van

belang de economische ontwikkelingen nauwlettend te volgen

en beleggingsportefeuilles aan te passen aan de veranderende

omstandigheden die we verwachten in het jaar dat voor ons ligt.

Bescheidener rendement dan voorheenIn de afgelopen jaren konden solide beleggingsrendementen

worden behaald; maar 2018 was in dat opzicht teleurstellend.

We verwachten bescheiden portefeuilleresultaten in 2019.

Lagere economische groei zal leiden tot lagere groei van de

bedrijfswinsten; winstgroei is een belangrijke factor in het

rendement op aandelen.

● Voor Europese beleggers zullen de rendementen op

obligaties, die vooral bepaald worden door de rente-

ontwikkeling, waarschijnlijk uitkomen op lage enkelcijferige

percentages.

● Gezien de uiteenlopende en toenemende risico’s zal het

marktrisico, weergegeven in termen van volatiliteit

(beweeglijkheid), waarschijnlijk hoger liggen dan in

voorgaande jaren. Door 2019 heen zullen markten beweeglijk

blijven, zo verwachten we.

Groei lager – nog altijd gunstig voor risicovolle beleggingen

● In 2019 zal de solide economische groei in de VS aanvankelijk

doorzetten. Maar in de tweede helft van het jaar verwachten

we een groeivertraging. De voorziene vertraging houdt

verband met het afnemende effect van de stimulerings-

maatregelen die de regering Trump heeft geïntroduceerd.

Wij verwachten dat de Amerikaanse economie in 2019 met

2,7% zal groeien. Ons prognosecijfer voor de groei in Europa

is 1,4%. Binnen de Europese economie zijn de technologie-

sector en andere snelgroeiende bedrijfssegmenten minder

sterk vertegenwoordigd.

● Gezien de lagere groei zullen centrale banken voorzichtiger

zijn met het verhogen van de rente, om zo de groei te

beschermen. In Europa verwachten we gedurende 2019

geen renteverhogingen. In de VS heeft de Federal Reserve

de rente al een aantal keren verhoogd. Maar als de groei

vertraagt zal de Amerikaanse centrale bank haar monetaire

beleid waarschijnlijk afstemmen op de veranderende

omstandigheden.

● Tegen deze economische achtergrond zouden bedrijven in

staat moeten zijn om winstgroei te realiseren – wat positief

is voor aandelen. Maar er zullen aanzienlijke verschillen

ontstaan tussen de diverse sectoren en tussen bedrijven

onderling. Aandelenselectie en spreiding zullen daarom van

groot belang zijn.

Risico’s om alert op te zijn ● De handelsoorlog die Trump in 2018 ontketende, is zonder

meer negatief voor de wereldeconomie. Wij verwachten

geen snelle oplossing voor de onenigheid tussen de VS en

China. Het handelsconflict zou de groei kunnen beïnvloeden.

En als bedrijven hun hogere kosten gaan doorberekenen aan

de consument, dan zou het handelsconflict op die manier

prijsstijgingen in de hand werken. Een sterke escalatie in de

handel verwachten we niet; maar we blijven de

ontwikkelingen op de voet volgen.

Na jaren van solide economische groei en fraaie aandelenrendementen vragen verande-rende omstandigheden om aanpassingsvermogen. De wereldeconomie zal in 2019 blijven groeien, zo verwachten we – maar wel op een lager tempo.


● Een onverwachte stijging van de inflatie, die mogelijk leidt

tot hogere rentes, is ook een risico. Lonen kunnen stijgen

tegen de achtergrond van lagere werkloosheid. Loon-

stijgingen kunnen een trigger zijn voor inflatie. Tot dusver is

hier nog geen sprake van: mede dankzij technologische

ontwikkelingen kon de productiviteit toenemen zonder

aanzienlijke loonstijgingen.

Waar liggen de kansen? ● Aandelen – we zijn nog altijd gematigd positief over

aandelen, omdat we verwachten dat de economie zal blijven

groeien. Op sectorniveau geven we de voorkeur aan de

energiesector, die naar verwachting zal profiteren van

hogere olieprijzen. Op regioniveau verkiezen we de VS

boven Europa.

● Thematisch beleggen – thematische beleggingen kunnen

een extra dimensie geven aan portefeuilles. In deze

Beleggingsstrategie staan we stil bij kunstmatige intelligentie

(artificial intelligence; AI). Ondernemingen in een breed

scala aan bedrijfstakken kunnen AI gebruiken om een

voorsprong ten opzichte van hun concurrenten te creëren.

Naarmate AI niet langer ‘opgesloten’ is in de labs van

softwareprogrammeurs en meer wordt ingezet in echte

businessmodellen, zal deze technologie steeds vanzelf-

sprekender worden, zo verwachten we.

● Grondstoffen – gezien onze verwachting van hogere

olieprijzen en aanhoudende economische groei, menen wij

dat een positionering in grondstoffen gerechtvaardigd is.

● Schuldpapier uit opkomende markten – opkomende

markten hebben het lastig gehad in 2018, maar de situatie is

aan het verbeteren. Door te beleggen in obligaties uit

opkomende markten (emerging market debt; EMD) in zowel

‘harde’ als lokale valuta’s kunnen beleggers mogelijk een

hoger rendement behalen. Wel geven we beleggers in

overweging om in lokale valuta’s noterende EMD-posities

klein te houden; de blootstelling aan lokale valuta’s betekent

een hoger risico.

● Duurzaam beleggen – het is een breed gedeelde overtuiging

dat klimaatverandering een belangrijk risico is op de lange

termijn. Wij doen beleggers de suggestie om te kijken naar

bedrijven die voorlopen op hun sectorgenoten voor wat

betreft een duurzame bedrijfsvoering of die innoveren ten

dienste van duurzaamheidsdoelstellingen.

ster

k on

derw

og

en

neutraal sterk overwogen

AANDELEN

ster

k on

derw

og

en


OBLIGATIES

ster

k on

derw

og

en


AANDELEN

ster

k on

derw

og

en


OBLIGATIES

Richard de Groot – Hoofd Global Investment Centre


Assetallocatie en uw portefeuillerendementIn onze Beleggingsstrategie van juni dit jaar stonden we erbij stil hoe belangrijk het is voor beleggers om over de eigen landsgrenzen te kijken en zo een ‘home bias’ te vermijden. In deze editie gaan we in op het fenomeen ‘assetallocatie’ en het belang daarvan.

Sommige belangrijke beleggingsprincipes kunnen worden

toegelicht aan de hand van voorbeelden uit het dagelijks

leven. Risicospreiding is zo’n beleggingsprincipe. Ook buiten

de beleggingswereld zien we namelijk dat risico’s gespreid

worden. Om een voorbeeld te geven: is het u ooit opgevallen

dat één en dezelfde winkel zowel paraplu’s als zonnebrillen

verkoopt? Voor winkeliers kan het zinvol zijn zichzelf niet

te beperken tot één markt. Iets vergelijkbaars geldt voor

beleggen.

Drie bronnen van rendementStrategische assetallocatieWe onderscheiden drie bronnen van portefeuillerendement.

De eerste en belangrijkste bron van beleggingsrendement

is de zogenoemde strategische assetallocatie (SAA). De

SAA is de procentuele vermogensverdeling in aandelen,

obligaties en alternatieve beleggingscategorieën. Academisch

onderzoek heeft aangetoond dat een aanzienlijk deel van het

portefeuilleresultaat toegeschreven kan worden aan de keuze

voor de juiste assetallocatie.1 De kunst van het beleggen

is een optimale combinatie van beleggingscategorieën te

vinden. Daarbij moet een balans gevonden worden tussen het

rendement dat een belegger nastreeft en het risico dat hij bereid

is te nemen daarvoor. Vanuit een langetermijnperspectief zal

de keuze dan liggen tussen het accepteren van een hoger

risico of het accepteren van een lager rendement bij een lager

risico.

Bij ABN AMRO kunnen klanten kiezen uit zes risico-

rendementsprofielen, variërend van een zeer conservatieve/

risicomijdende benadering (profiel 1) tot een meer risicovolle

beleggingshouding (profiel 6). Ook hebben we prognoses

ontwikkeld voor wat betreft het risico en rendement van elk

van deze profielen. Figuur 1 vormt een weergave van hoe

deze profielen in de afgelopen vijf jaar hebben gepresteerd in

1 Roger G. Ibbotson en Paul D. Kaplan, “Does Asset Allocation Policy Explain 40, 90, or 100 Percent of Performance?”, Financial Analysts Journal, januari/februari 2000.

termen van risico en rendement en in vergelijking met onze

prognoses.

Tactische assetallocatieDe tweede belangrijkste bron van rendement is de tactische

assetallocatie (TAA), vooral in het huidige marktklimaat van

lage rendementen. Deze vorm van vermogensverdeling wordt

veelal bepaald door markt-timing. Met andere woorden: bij

TAA wordt geprobeerd te voorspellen wat het beste moment

is om wijzigingen in een beleggingsportefeuille door te voeren

in de aanloop naar of in reactie op marktverschuivingen. Wat

is bijvoorbeeld het juiste moment om aandelen te overwegen

(grotere positionering dan het ‘voorgeschreven’ SAA-

percentage) of juist te onderwegen (kleinere positionering dan

het SAA-percentage)?

Dit zijn moeilijke beslissingen die om systematische en

emotieloze keuzemethodes vragen, vooral wanneer markten

juist sterk door emoties – zoals angst of hebzucht – gedreven

worden. Bij ABN AMRO speelt een intern ontwikkeld

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

Rendement (%)

Volatiliteit

verwachterendementen

historischerendementen

11

22

3

34

4

5

5

6

6

Vijfjaars historisch rendement en risico, gebaseerd op SAA wegingen en indices (bruin); prognose van verwacht langetermijnrendement en -risico in de 6 risicopro-fielen van ABN AMRO (blauw).

Bron: ABN AMRO Private Banking

FIGUUR 1: ABN AMRO RISICOPROFIELEN: RISICO NEMEN LOONT


kwantitatief model een belangrijke rol bij het vaststellen van

de tactische assetallocatie. Ons kwantitatieve model voor

assetallocatie rust op drie pijlers: specifieke economische

indicatoren (‘leading indicators’), koersmomentum en de

waarderingen van aandelen versus die van obligaties. We

gebruiken het model om aandelen- en obligatiewaarderingen

in kaart te brengen en daarmee hun relatieve aantrekkelijkheid

te bepalen (zie figuur 2).

De grote vraag in de huidige markten is of en wanneer

stijgende obligatierentes (yields) negatief gaan uitpakken

voor de prestaties van aandelen. Volgens ons is het daar nu

nog te vroeg voor, een eventueel tijdelijk effect daargelaten.

Uit historische data maken we op dat de rente op 10-jaars

Treasuries waarschijnlijk tot boven de 4% moet klimmen

en dat wereldwijde obligatierentes, waaronder de rente op

Duitse staatsobligaties (Bunds), vanaf hun dieptepunt 60

basispunten moeten stijgen voordat aandelenmarkten de

pijn gaan voelen van hogere rentestanden. Vooralsnog zijn

de wereldwijde obligatierentes slechts zo’n 30 basispunten

gestegen en bevindt de 10-jaarsrente zich nog niet dicht bij

de 4%. Bovendien: tijdens de vorige renteverhogingscyclus

van de Fed werd de rente 17 keer verhoogd voordat de

aandelenmarkten piekten. Tot dusver heeft de Fed de rente

slechts 8 keer opgeschroefd (met een negende verhoging

verwacht voor het einde van 2018).

Selectie specifieke beleggingenTen slotte: ook de selectie van specifieke beleggingen is van

belang voor het beleggingsrendement. Als we beleggen in

aandelen, voor wélke aandelen kiezen we dan – en voor welke

Reinhard Pfingsten - Hoofd Asset Allocation Services

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

-1

0

1

2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018

Signaal van model (linkeras) MSCI World (total return, rechteras)

Toelichting: een signaal boven de nul duidt op een marktklimaat waarin meer risico genomen kan worden; een signaal onder de nul duidt op het verlagen van risico. De grafiek is een weergave van de toepassing van het kwantitatieve assetallocatiemodel op historische data om zo de prestaties van het model te evalueren. Deze methode wordt ook wel ‘backtesting’ genoemd.

Bron: ABN AMRO Private Banking, Bloomberg

FIGUUR 2: BACKTESTING VAN SIGNALEN GEEFT VERTROUWEN DAT HET MODEL IN STAAT IS OM MARKTOMSTANDIGHEDEN IN TE SCHATTEN

regio’s en sectoren? En op welke specifieke obligatiesegmenten

focussen we ons? De selectie van specifieke aandelen en

obligaties kan helpen bij het realiseren van extra rendement

en bij het verbeteren van de verhouding tussen rendement

en risico. In tegenstelling tot beleggen in een volledige markt,

bijvoorbeeld via een exchange-traded fund, kan via een selectie

van individuele beleggingen een specifieke marktvisie in een

portefeuille worden geïmplementeerd.


Duurzaam beleggen: focus op de toekomstWie duurzaam belegt, investeert in strategieën en bedrijven die zich inzetten voor maat-schappelijke langetermijndoelen. Door duurzaam te beleggen dragen beleggers niet alleen bij aan een betere wereld; ze kunnen ook een rendement behalen dat niet onderdoet voor het rendement op beleggingen in de bredere markt.

Gevolgen van groeiende middenklasseEén van de zorgen over de impact van een welvarendere we-

reldbevolking betreft de CO2-uitstootdoelstellingen en andere

ambities bij het bestrijden van klimaatverandering. Over het

algemeen wordt aangenomen dat toenemende wereldwijde

welvaart negatieve effecten heeft op het milieu. Denk hierbij

aan een verbruikstoename van fossiele brandstoffen en een

grotere vraag naar voedsel zoals vlees; vlees is duur in termen

van water en andere hulpbronnen die verbruikt worden bij de

productie ervan.

Volgens de beroemde denktank Brookings Institution heeft

een grotere middenklasse “… aanzienlijke implicaties voor

het milieu en de maatschappij. Ervan uitgaand dat de techno-

logie niet verandert, is een toename van de CO2-voetafdruk

per persoon inherent aan de groei van de middenklasse.”1

Innovatie in strijd tegen klimaatveranderingBij het uitgangspunt dat “de technologie niet verandert”

willen we overigens een kanttekening plaatsen. Die aanna-

me doet namelijk geen recht aan de inspanningen die over

de gehele linie worden gedaan door overheden, bedrijven en

andere organisaties die actief zoeken naar oplossingen voor

duurzaamheidsproblemen. Denk aan wereldwijde initiatieven

zoals het klimaatverdrag van Parijs, de Principles for Respon-

sible Investing en de Sustainable Development Goals van de

Verenigde Naties (zie figuur).

Daarnaast wordt er binnen veel bedrijfstakken – in elke sector

en variërend van de kleding- tot de palmolie-industrie – ge-

werkt aan de ontwikkeling van processen, regulering en in-

novatie om duurzaamheid in specifieke industriesegmenten

te bevorderen. Bedrijven over de gehele wereld werken aan

oplossingen om de CO2-uitstoot terug te dringen en het mi-

lieu te beschermen.

1 Homi Kharas, “The Unprecedented Expansion of the Global Middle Class: An Update,” Brookings Institution, februari 2017.

In het verleden werd duurzaam beleggen vaak gelinkt aan het

uitsluiten van bedrijven die zich met omstreden activiteiten

bezighouden. Om een voorbeeld te geven: in de jaren zestig

gingen er al stemmen op om bedrijven die actief waren in

de kernwapenindustrie te weren uit beleggingsportefeuilles.

Door de jaren heen werden aan de lijst van uit te sluiten bedrij-

ven onder meer fabrikanten van clusterbommen, chemische

en biologische wapens, en landmijnen toegevoegd. Een re-

cent voorbeeld van een bedrijfstak die vaak uit beleggingspor-

tefeuilles wordt geweerd is de tabaksindustrie.

Voor ABN AMRO – en voor veel andere spelers in de beleg-

gingswereld – is uitsluiting niet het enige antwoord. Het mi-

lieu wordt in toenemende mate bedreigd en demografische

verschuivingen brengen uitdagingen met zich mee. Om deze

problemen het hoofd te bieden is een benadering nodig die

verder gaat dan het mijden van controversiële bedrijven.

Beleggen met positieve impactBij ABN AMRO verstaan we onder duurzaam beleggen ook

het ondersteunen van bedrijven die een positieve impact kun-

nen hebben bij het tegengaan van klimaatverandering, ver-

vuiling en de negatieve aspecten van de groeiende midden-

klasse.

Het is een economische realiteit dat de komende vijf jaar zo’n

150 miljoen mensen per jaar zullen toetreden tot de midden-

klasse. Tegen 2020 zal de middenklasse voor het eerst het

grootste wereldwijde inkomenssegment zijn (voor onderzoeks-

doeleinden wordt de middenklasse wel gedefinieerd als de in-

komensgroep waarbinnen het inkomen per hoofd tussen de

USD 10 en USD 100 per dag ligt). De middenklasse dijt vooral

uit in Azië en andere opkomende markten. In de ontwikkelde

markten stagneert de groei van dit inkomenssegment.


Judith Sanders – Beleggingsstrateeg

Beleggen in de toekomstDe drang om iets goeds te doen is niet de enige reden voor

bedrijven om in actie te komen ten behoeve van een duur-

zamere wereld. Een reden die hierbij ook meespeelt is dat

beleggers in toenemende mate kiezen voor duurzame beleg-

gingsstrategieën. Dit betekent bijvoorbeeld dat portefeuille-

managers een bedrijf eerst op duurzaamheidscriteria zullen

beoordelen, alvorens erin te beleggen. Net zoals bedrijven om

meerdere redenen kiezen voor duurzaamheid, kunnen er voor

beleggers verschillende redenen zijn om te kiezen voor duur-

zaam beleggen. Beleggers vinden bedrijven die duurzaam-

heid nastreven interessant omdat deze ondernemingen zowel

een sociale impact als financieel rendement kunnen bieden.

Veel van de bedrijven waarin ABN AMRO belegt, hebben zich

gecommitteerd aan de Sustainable Development Goals van

de Verenigde Naties. We hebben het dan, bijvoorbeeld, over

een Deense fabrikant van windturbines die pionierstechnolo-

gie voor het opwekken van windenergie heeft geïntroduceerd

in 37 landen (Sustainable Development Goal 7). Een ander

voorbeeld is een Duitse onderneming die sterk actief is op het

gebied van persoonlijke verzorging; dit bedrijf spant zich in om

het gebruik van onnodige plastic verpakkingen te stoppen en

ervoor te zorgen dat al het wél gebruikte plastic kan worden

gerecycled (Sustainable Development Goal 12).

De economische realiteit van een groeiende middenklasse

heeft ook positieve kanten. Dit geldt in de eerste plaats voor

de personen en gezinnen voor wie de armoede verleden tijd

is. Maar ook voor de rest van de wereld zijn er positieve con-

sequenties. Denktank Brookings Institution wijst erop dat de

groei van de middenklasse geassocieerd wordt met de migra-

tie van het platteland naar stedelijke gebieden. Huishoudens

in de stad hebben veelal een kleinere CO2-voetafdruk dan

plattelandshuishoudens, tenminste voor wat betreft vervoer.

Maar een positieve factor die mogelijk meer impact heeft, is

de tendens dat middenklasse-huishoudens meer investeren in

educatie van hun dochters. Als meisjes/vrouwen beter opge-

leid zijn, vertaalt dit zich mogelijk in lagere geboortecijfers. En

naarmate inkomens stijgen en meer meisjes het voortgezet on-

derwijs afronden, zal het aantal werkende vrouwen toenemen.

Brookings Institution concludeert dat een grotere middenklas-

se zonder twijfel zal bijdragen aan een hogere CO2-uitstoot.

Maar de denktank tekent daarbij wel aan dat ten minste een

deel van die stijging tenietgedaan zal worden door urbanisatie

(mits goed gemanaged) en door een kleinere wereldpopulatie.

Het ligt in de menselijke aard om positief naar de toekomst

te willen kijken. Om te hopen dat wetenschap en technologie

zich zo zullen ontwikkelen dat onze levens daardoor vrediger,

veiliger, gezonder en interessanter worden. Duurzaam beleg-

gen kan een steentje bijdragen aan die betere toekomst.

Wilt u meer weten over duurzaam beleggen? Ga dan naar

onze website: www.abnamromeespierson.nl/duurzaam.

FIGUUR: SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS VAN DE VERENIGDE NATIES

Bron: Verenigde Naties


Lagere groei – maar geen recessieHet macro-economische plaatje blijft vriendelijk. De inflatie is laag en de wereldeconomie groeit nog altijd. Wel is de groei wat aan het vertragen en komt het einde van de Ameri-kaanse begrotingsstimulering in zicht.

Het groeitempo van de wereldeconomie is dit jaar gedaald. En

het ondernemersvertrouwen is fors afgenomen, al bevindt het

zich nog altijd op een niveau dat overeenkomt met een redelijk

groeitempo. De vertraging was duidelijk zichtbaar in Europa

en in de opkomende regio’s. De Amerikaanse economie,

daarentegen, draaide op volle toeren. De economische

jubelstemming in de VS werd vooral aangejaagd door het

stimulerende effect van het daar gevoerde begrotingsbeleid.

De vertraging in Europa werd grotendeels veroorzaakt door

de tanende wereldhandel. Exporten naar Azië vormden

daarbij de grootste boosdoener. Een sterke daling van de

autoproductie droeg in de afgelopen maanden eveneens

bij aan de economische zwakte in Europa. Het lijkt erop dat

de introductie van nieuwe procedures voor uitstoottesten

in september de oorzaak was van de problemen in de auto-

industrie. De Duitse autoproductie, bijvoorbeeld, daalde in

augustus/september met meer dan 25% jaar-op-jaar. Alleen al

deze daling komt overeen met circa 1% van het Duitse BBP in

die periode. Vooralsnog gaan wij ervan uit dat deze problemen

van tijdelijke aard zijn.

China: cruciale rol in wereldhandelHet is niet zo eenvoudig om vast te stellen waarom de

groei van de wereldhandel vertraagd is. Wij vermoeden dat

China hierbij een cruciale rol heeft gespeeld. Gezien het

groeitempo, de omvang en het open handelskarakter van

de Chinese economie, heeft China een aanzienlijke impact

op de wereldwijde economische cyclus. Helaas is er over de

Chinese economie minder documentatie beschikbaar dan

over andere economieën.

Chinese beleidsmakers hebben zich geruime tijd ingespannen

om het probleem van de hoge schuldenlast aan te pakken. Dit

WERELDWIJDE MAAKINDUSTRIE: OP POSITIEF TERREIN ONDANKS DALING

Bron: Bloomberg

48

50

52

54

56

58

10 11 12 13 14 15 16 17 18jaar

neutraal

index

Mondiale inkoopmanagersindex

Zoals gemeten door de JPMorgan Global Manufacturing PMI (PMI: purchasing managers index). Een niveau boven de 50 duidt op groei in de maakindustrie; een niveau onder de 50 duidt op een krimp.


leidde ertoe dat het groeicijfer van de overheidsinvesteringen

fors omlaag ging. Een daling van de algehele economische

groei zal daarvan een bijeffect zijn geweest, al is dit niet terug

te zien in China’s BBP-cijfers.

Andere mogelijke oorzaken voor de groeivertraging van de

wereldeconomie zijn de hogere olieprijzen, rentestijgingen in

de VS (wat van invloed is op de opkomende markten) en de

daarmee krapper wordende financiële omstandigheden. Ook de

voorraadcyclus, een verslechtering van het sentiment als gevolg

van het handelsconflict, Brexit en de Italiaanse begrotingsperikelen

kunnen een rol hebben gespeeld in de groeivertraging.

De Chinese autoriteiten zijn recent begonnen met gerichte

stimulering, door een ruimer monetair beleid te voeren en

hogere investeringsuitgaven weer aan te moedigen. Chinese

beleidsmakers lijken erop gebrand te zijn de economische

groei niet te sterk te laten vertragen: momenteel lijkt groei

meer prioriteit te hebben dan schuldenafbouw. De ervaring

leert dat Chinese beleidsmakers hun strategie van bescheiden

stimulering waarschijnlijk zullen voortzetten totdat daarmee

succes geoogst wordt. De recente, sterke handelscijfers in

Azië duiden erop dat de situatie mogelijk aan het verbeteren is.

Geen angst voor recessieDe vertraging van de wereldwijde groei zou in de komende

maanden een bodem moeten vinden, aangezien de Chinese

groeivertraging ten einde is en Europese autoproducenten

weer opkrabbelen. Een mondiale recessie is op korte

termijn onwaarschijnlijk. Recessies worden veroorzaakt door

schokken of zijn het bijeffect van bewuste beleidsstappen,

veelal op het monetaire vlak.

Voorzichtige Federal ReserveEen verdere aanscherping van het monetaire beleid – meer

dan de verkrapping die nu wordt verwacht – is misschien

wel het grootste risico voor de wereldwijde groei. Dit risico

is niet geheel denkbeeldig. Een plotselinge versnelling

van de inflatie in de VS zou de Federal Reserve kunnen

dwingen tot verdere actie. Wij verwachten dat de inflatie in

de VS geleidelijk zal stijgen, maar niet in een tempo dat de

Amerikaanse centrale bank zou noodzaken tot agressiever

monetair beleid. Rentegevoelige marktsegmenten in de

VS lijken het effect van eerdere Fed-renteverhogingen al

te voelen, zo blijkt uit de dalende huizen- en autoverkopen.

PROGNOSE: ECONOMISCHE GROEI EN INFLATIE (%)

29 november 2018 Groei BBP Inflatie2019 2019

VS 2,7 2,5

Eurozone 1,4 1,7

Japan 1,0 1,2

VK 1,7 1,9

China 6,3 2,5

Wereld 3,5 3,7

Kijk op https://insights.abnamro.nl/ voor de meest actuele prognoses van ABN AMRO.

Bron: ABN AMRO Economisch Bureau

Han de Jong – Hoofdeconoom ABN AMRO

Gezien het feit dat de Amerikaanse inflatie nog altijd laag is,

zal de Fed voorzichtig moeten opereren. Bovendien zal Trumps

begrotingsstimulering in de loop van 2019 afnemen. Wij

verwachten dat de Fed in december 2018 de rente opnieuw

zal verhogen, gevolgd door nog één renteverhoging in 2019

(waarschijnlijk in de eerste helft van het jaar).

Al met al verwachten we dat het macro-economische beeld

voorlopig vriendelijk blijft. De groei van de wereldeconomie zal

naar verwachting in de buurt van het huidige niveau blijven liggen.

De inflatie blijft waarschijnlijk bescheiden. Centrale banken zullen

hun stimuleringsmaatregelen verder afbouwen, maar niet in een

tempo dat de financiële markten zenuwachtig zou maken.


In 2018 werd het marktbeeld bepaald door sterke economische

groei in de VS en groeivertragingen in opkomende markten

en in Europa. Deze economische verschillen op regioniveau

werden versterkt door politieke risico’s in Europa en de vrees

voor een handelsoorlog. Tegen deze achtergrond scherpte de

Amerikaanse Federal Reserve het monetaire beleid aan, terwijl

andere centrale banken terughoudender opereerden.

In het verlengde hiervan zagen we de bedrijfswinsten in

de VS sterk groeien (+20%), deels aangejaagd door de

belastinghervormingen van de regering Trump. In Europa was

de winstgroei zwakker (+8%). We verwachten dat de regionale

verschillen in economische groei komend jaar zullen afnemen,

waarbij we tevens een groeivertraging in de VS voorzien.

In onze prognose voor de wereldeconomie voorzien we een

degelijke groei van meer dan 3% in 2019. Maar een mogelijke

groeivertraging in de tweede helft van 2019, specifiek in de

VS, geeft enige reden tot zorg over de winstgevendheid van

bedrijven. Tot dusver heerst in de markt de verwachting dat

de bedrijfswinsten in de meeste regio’s komend jaar met zo’n

10% zullen stijgen. Maar in het licht van de door ons verwachte

economische groei zou die winstverwachting weleens te

optimistisch kunnen zijn.

Groeivertraging deels al ingeprijsdIn 2018 groeiden de bedrijfswinsten, terwijl de aandelenkoersen

in de VS slechts een bescheiden stijging lieten zien en

aandelenindices in Europa en de opkomende markten daalden.

Deze situatie heeft geleid tot wat in het Engels wel ‘derating’

van de aandelenmarkten wordt genoemd. Met derating wordt

bedoeld dat aandelenwaarderingen dalen omdat beleggers niet

langer bereid zijn om aandelen te kopen op hoge koersniveaus.

Via deze dalende aandelenwaarderingen wordt nu al deels een

voorschot genomen op de op handen zijnde groeivertraging.

Aandelen: het beeld kan veranderenDe aandelenmarkten werden in 2018 gekenmerkt door hogere beweeglijkheid en grillig-heid. Hiermee rees onder beleggers de vraag of het niet tijd was voor een defensievere positionering. Vooralsnog blijven wij gematigd positief over aandelen. Maar we zijn alert op verslechterende omstandigheden.

Begin 2018 hadden de wereldwijde aandelenmarkten een koers/

winstverhouding van 19. Momenteel ligt deze waarderingsratio

op 16 (zie figuur 1). Andere waarderingsmaatstaven, zoals

de price-to-book ratio, zijn ook wat gedaald. Al met al lijken

aandelen nu wat aantrekkelijker gewaardeerd te zijn. Maar

hierbij moeten we twee dingen niet vergeten: in de eerste

plaats zullen analisten hun winstverwachtingen waarschijnlijk

neerwaarts gaan bijstellen. In de tweede plaats is het voor

beleggers met een internationale scope interessanter

geworden om cash in dollars te stallen, bijvoorbeeld door te

beleggen in Amerikaanse staatsobligaties. Hierdoor krijgen

risicovolle beleggingscategorieën, zoals aandelen, te maken

met meer concurrentie.

Voorkeur aandelen VS gehandhaafdWe deden beleggers in 2018 de suggestie om hun positie in

Amerikaanse aandelen uit te breiden (overwogen). We hanteerden

een neutrale visie op aandelen uit opkomende markten.

Europese aandelen vonden we onaantrekkelijk (onderwogen).

Deze beleggingsbeslissingen waren gebaseerd op de volgende

vaststellingen: Amerikaanse aandelenmarkten lieten zich van hun

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

30

32

jan-90 jan-94 jan-98 jan-02 jan-06 jan-10 jan-14 jan-18

K/W verhouding WereldK/W verhouding vooruitblikkend Wereld

Bron: Bloomberg

FIGUUR 1: WAARDERINGEN WORDEN WEER GUNSTIGER

Vergelijking tussen huidige koers/winstverhouding en koers/winstverhouding op basis van verwachte winsten voor de wereldwijde markten.

Olivier Raingeard – Hoofd Aandelenstrategie

FIGUUR 2: ABN AMRO SECTORVISIE

Sector Visie

Energie overwogen

Industrie overwogen

Luxegoederen & diensten neutraal

Consumptiegoederen neutraal

Gezondheidszorg neutraal

Informatietechnologie neutraal

Basismaterialen neutraal

Communicatiediensten onderwogen

Financiële dienstverlening onderwogen

Nutsbedrijven onderwogen

Sectorwegingen per 29 november 2018.

Bron: ABN AMRO Private Banking


veerkrachtige kant zien, gesteund door krachtige economische

groei en fors hogere bedrijfswinsten. Het feit dat de IT-sector

in de VS beduidend groter is dan in veel andere regio’s speelde

hierbij een gunstige rol. Over de opkomende markten waren we

niet enthousiast, omdat de prognoses voor de bedrijfswinsten

daar somberder werden en vanwege de toenemende regio-

specifieke risico’s. Ons standpunt ten aanzien van Europa was

gebaseerd op de vertraging van zowel de economische als de

winstgroei in deze regio. Daarnaast signaleerden we in Europa

hogere politieke risico’s en kwamen structurele zwakheden in de

regio, zoals een lager groeipotentieel voor de economie en de

bedrijfswinsten, steeds meer aan de oppervlakte.

Vooralsnog handhaven we onze regionale voorkeuren. Hoewel

aandelen uit opkomende markten aantrekkelijk gewaardeerd

zijn, blijft de winstgevendheid van bedrijven daar erg zwak. Als

het bedrijfswinstmomentum in de opkomende economieën

zou stabiliseren en de Federal Reserve minder gretig zou zijn

om de rente te verhogen, dan zouden we onze visie op deze

regio wellicht herzien. Vanuit waarderingsperspectief kunnen

Europese aandelen als aantrekkelijk worden beschouwd in

vergelijking met hun Amerikaanse tegenhangers. Maar zolang

de economische situatie en de bedrijfswinsten in Europa

zwakker blijven dan in de VS, zijn wij niet enthousiast over

Europese aandelen.

Beleg in sectoren die profiteren van groeiWe blijven bij onze voorkeur voor sommige cyclische

sectoren, die het doorgaans goed doen in perioden van

economische groei. We zijn met name positief over industrie

en energie. De industriesector kan profiteren van toenemende

bedrijfsinvesteringen naarmate de economie aan kracht

wint. De energiesector, die recent klappen kreeg als gevolg

van kelderende olieprijzen, kan beschouwd worden als een

defensief element in beleggingsportefeuilles, mochten de

geopolitieke risico’s toenemen.

Onze visie op de technologiesector is nog altijd neutraal. Tech-

aandelen lijden onder hoge waarderingen, ondanks de sterke

omzetten en winstgroei. Ook is de beweeglijkheid van tech-

aandelen toegenomen. Rond het cijferseizoen over het derde

kwartaal werd door beleggers stevig winst genomen op grote

technologienamen. Communicatiediensten en nutsbedrijven

behoren tot de sectoren die we onaantrekkelijk vinden,

evenals grote delen van de sector consumptiegoederen. De

beursprestaties van bedrijven in deze segmenten blijven veelal

achter bij de bredere markt in tijden van stijgende rentes.


Als we spreken over AI, dan doelen we op een verzameling

computertechnieken waarmee menselijke intelligentie wordt

gesimuleerd. Hierbij kan onder meer gedacht worden aan

‘machine learning’ (zelflerende computerprogramma’s),

‘natural language processing’ (het verwerken van natuurlijke

– menselijke – taal door een computer) en spraak-, beeld-

en gezichtsherkenning. Dit soort technieken wijkt af van

traditionele softwareprogrammering. In het geval van AI kan

een computer zonder specifieke programmering informatie

vergaren uit data en zelf zijn ‘gedrag’ veranderen (oftewel

leren). Waar traditionele software processen uitvoert op basis

van vooraf gedefinieerde logica, kan AI patronen ontdekken en

processen voortdurend verbeteren. Hoewel er al jaren wordt

gewerkt aan de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie,

hebben technologische vooruitgang en krachtigere computers

ertoe geleid dat AI nu een groeispurt heeft ingezet.

AI breed inzetbaarAI-technologie wordt op zeer uiteenlopende manieren benut.

Zo gebruikt Netflix, leverancier van streaming-videodiensten,

een aanbevelingssysteem dat filmsuggesties doet op basis

van het eerdere kijkgedrag van de gebruiker. Dit systeem

wordt gedreven door AI en is zo geavanceerd dat 80% van de

content die mensen op Netflix bekijken gebaseerd is op de

aanbevelingen. Het succes van het aanbevelingssysteem is

voor Netflix van cruciaal belang, want de gemiddelde gebruiker

die zoekt naar een leuke film of serie verliest binnen ongeveer

90 seconden zijn interesse – met het risico dat hij Netflix

vaarwel zegt.

Ook in andere bedrijfstakken wordt steeds meer gebruik

gemaakt van AI. De Duitse e-commerce-winkel Otto,

bijvoorbeeld, gebruikt AI om te voorspellen wat klanten zullen

kopen. Otto’s AI-systeem voorspelt voor 90% accuraat wat het

bedrijf de volgende 30 dagen zal verkopen. Hierdoor heeft Otto

de aan te houden voorraden met 20% weten te verlagen en

Aandelenthema: AI – de nieuwe digitaliseringsgolf

tevens het aantal geretourneerde producten met twee miljoen

per jaar weten terug te schroeven.

Daarnaast zien we nieuwe, op AI gebaseerde businessmodellen

ontstaan. De door AI gedreven zelfrijdende auto’s van Waymo

(Alphabets divisie voor zelfrijdende auto’s) zijn daar een

voorbeeld van. Deze voertuigen hebben inmiddels meer dan 16

miljoen kilometer op de teller staan. Tevens is Alphabet aan het

pionieren met een op AI gebaseerde taxidienst; het bedrijf is

bovendien aan het testen of de AI-technologie ook ingezet kan

worden voor vrachtvervoer door zelfrijdende trucks.

Drie trends achter AIDeze nieuwe digitaliseringsgolf wordt aangejaagd door drie

trends. De eerste trend betreft de exponentiële groei van

data. Zoals olie de brandstof was van de industrialisatie in de

twintigste eeuw, is data de ‘brandstof’ van de digitalisering in de

komende decennia. Data-bezit zal volgens ons het verschil gaan

maken tussen winnaars en verliezers.

De tweede trend begon een paar jaar geleden en betreft de opslag

van data in de ‘cloud’. In de cloud opgeslagen data kan gemakkelijk

worden gedeeld, verwerkt en geanalyseerd, ongeacht de locatie.

Bovendien kan cloud-data gemakkelijker worden beveiligd met de

meest geavanceerde technieken voor cybersecurity. Door data in

de cloud op te slaan kan tevens worden voldaan aan de meest

actuele reguleringsvereisten voor dataprivacy.

De derde trend is de aanhoudende technologische vooruitgang

die het mogelijk maakt dat AI steeds effectiever wordt. Een

mooi voorbeeld hiervan zagen we in december 2017: het (op dat

moment) beste computerschaakprogramma van de wereld werd

toen verslagen. Dit computermodel was ontwikkeld na jaren

van uitgebreide training. De nieuwe computerschaakkampioen,

daarentegen, leerde in een zeer korte periode schaken met bijna

900 keer minder berekeningen per seconde.

Artificial intelligence (kunstmatige intelligentie; AI) maakt een belangrijke omwenteling door, nu deze technologie in een hoog tempo door veel bedrijfstakken wordt omarmd. Beleggers kunnen hiervan profiteren door in hun portefeuilles ondernemingen op te nemen die deze nieuwe digitaliseringsgolf mede mogelijk maken.


Verwachte groei AI dienstverlening De grote cloud-computing-bedrijven bieden tegenwoordig

op abonnementsbasis uiteenlopende AI-toepassingen aan

waarmee data kan worden geanalyseerd. Hiermee wordt het

toepassen van AI in bedrijfsmodellen veel laagdrempeliger,

omdat er minder hoge investeringen in computersystemen

nodig zijn en minder wetenschappelijke kennis benodigd is.

Naar verwachting zal AI als dienstverlening in de komende

jaren massaal worden omarmd. Researchbureaus zoals IDC

en Gartner verwachten dat de impact van AI vooral merkbaar

zal zijn in de financiële dienstverlening, e-commerce, digitale

platforms, gezondheidzorg, IT-dienstverlening, nutsbedrijven en

industrie. Deze bedrijfssegmenten beschikken al over enorme

hoeveelheden data en maken reeds gebruik van veel digitale

technologie.

In een enquête van de Economist Intelligence Unit1 gaf maar

liefst 75% van de ondervraagde bedrijfsbestuurders aan dat AI

1 Economist Intelligence Unit, “Artificial intelligence in the real world: the business case takes shape,” 2016.

Piet Schimmel – Senior Expert Aandelenthema’s

in de komende drie jaar “actief geïmplementeerd” zou worden

in hun ondernemingen. Onderzoek van PwC laat zien dat het

wereldwijde BBP in 2030 tot 14% hoger kan liggen door de

inzet van AI.

De eerste aan AI gerelateerde beleggingskansen zien wij in

bedrijven die de ontwikkeling van AI mogelijk maken. We zijn

positief over de grote online-platforms die cloud computing

en AI-apps aanbieden. Daarnaast hebben we een voorkeur

voor IT-dienstverleners, cybersecurity-bedrijven, datacenters

en halfgeleiderproducenten. Verder kunnen bedrijven die

vroegtijdig en effectief AI in hun business implementeren hun

concurrentiekracht vergroten, wat deze ondernemingen vanuit

beleggingsperspectief interessant maakt.

AI-als-dienst

1Data

2Cloud

computing

3AI

vernieuwing

AI-ALS-DIENST WORDT NAAR VERWACHTING MASSAAL OMARMD


Obligaties: aanpassen aan veranderingVoor obligatiemarkten zal het de kunst zijn om zich in 2019 aan te passen aan veranderende groeipatronen en het politieke speelveld, met name in Europa. We zullen beleggers in 2019 wellicht in overweging geven te beginnen met het weer opbouwen van posities in staatsobli-gaties. Ook doen we beleggers de suggestie het risico van bedrijfsobligaties te blijven sprei-den en aan te haken bij de trend om te investeren in duurzame obligaties.

We verwachten dat de economische groei in de eerste helft

van 2019 boven het trendmatige niveau zal liggen. Maar in de

tweede helft van het nieuwe jaar zal de groei waarschijnlijk

vertragen. Tegen die achtergrond blijven obligatiebeleggers

zich afvragen hoeveel stijgingsruimte er nog over is voor obli-

gatierentes. Het antwoord op deze vraag zal in sterke mate

worden bepaald door het beleid van centrale banken. Bij een

degelijke groei van de Amerikaanse economie zal de Federal

Reserve naar verwachting doorgaan met het verhogen van de

korte rente. Hoewel deze renteverhogingen grotendeels door

de markten zijn ingeprijsd, zouden de obligatierentes nog een

beperkte stijging kunnen laten zien.

Obligatierentes bewegen in tegengestelde richting van de

obligatiekoersen. De hogere obligatierentes in de VS hebben

van obligaties een aantrekkelijkere belegging gemaakt dan zij

in jaren zijn geweest. Terwijl de obligatierentes stegen, zagen

we kapitaal vanuit aandelen naar obligaties en zelfs naar in

dollars noterende geldmarktfondsen stromen. We verwachten

dat deze herbalancering van beleggingsportefeuilles in 2019

zal doorzetten, vooral als beleggers zich gaan realiseren dat de

Amerikaanse obligatierentes zich dicht bij hun piek bevinden.

Ook onze beleggende klanten kunnen hiermee hun voordeel

doen; daarom hebben wij hen eerder al de suggestie gedaan

om Amerikaanse mortgage-backed securities (MBS) toe te

voegen aan hun portefeuille. In 2019 blijven wij zoeken naar

soortgelijke kansen.

Wat te verwachten in 2019?Naarmate het economische groeitempo in 2019 afneemt,

zullen beleggers heen en weer geslingerd worden tussen

twee angsten. De eerste is de angst voor een verrassend

sterke inflatiestijging. Bij het minste of geringste teken van

een sterker dan verwachte inflatietoename in de VS kunnen de

obligatierentes hogere niveaus opzoeken. De obligatiemarkt

zal dan namelijk meteen denken dat de Fed de rente sterker

gaat verhogen dan nu is ingeprijsd. De tweede angst is dat de

groei in de VS sneller en ingrijpender zal vertragen dan nu wordt

verwacht. Alles wat maar op een ‘bear market’ in aandelen

duidt, zal ertoe leiden dat obligatiekoersen juist omhoog gaan.

Als beleggers een aanzienlijke daling van de aandelenkoersen

voorzien, zullen Amerikaanse staatsobligaties (Treasuries) met

hun rentes van rond de 3% opeens erg aantrekkelijk lijken.

Europa in de schijnwerpersIn 2019 zullen alle ogen op Europa gericht zijn. De centrale

vraag voor obligatiemarkten is daarbij: hoe sterk kunnen de

obligatierentes werkelijk stijgen? Het antwoord hierop hangt

vooral af van de groei, de inflatie en de mogelijkheden die

de ECB ziet om de renteniveaus te normaliseren. Qua groei

heeft Europa te lijden gehad van de tanende wereldhandel. En

hoewel prijzen geleidelijk gestegen zijn, blijft de kerninflatie

beperkt en is de ECB-doelstelling van 2% nog lang niet in

zicht.

Uitdagingen in 2019: politiek en meer…Europa worstelt ook nog met andere uitdagingen. Hierbij

kan gedacht worden aan het effect van de verwachte

groeivertraging in de VS gedurende de tweede helft van

2019, de mogelijkheid van een chaotische Brexit en de

aanhoudende, verhitte begrotingsdiscussies tussen Italië en

de EU. Bovendien heeft Europa een volle verkiezingsagenda

in 2019. Verschillende landen, waaronder België, Denemarken,

Finland, Griekenland en Portugal, zien verkiezingen tegemoet.

Ook vinden in 2019 de verkiezingen voor het Europees

Parlement plaats en zal de Duitse bondskanselier Angela

Merkel opstappen als leider van het CDU. Bij de ECB zullen

zowel voorzitter Mario Draghi als hoofdeconoom Peter Praet

het stokje doorgeven. In een gunstig scenario zal deze

stoelendans van Europese politici en topfunctionarissen

Mary Pieterse-Bloem – Hoofd Obligatiestrategie


Europa een zetje in de juiste richting geven. Maar als de

nieuwkomers slechts gericht zijn op hun eigen agenda in

plaats van op samenwerking, dan zou daarmee de Europese

slagvaardigheid gedwarsboomd worden.

Tijd voor aanpassingenIn 2019 zal duidelijk worden welk pad Europa volgt ten

aanzien van groei, politiek en het antwoord dat de ECB op

dit alles formuleert. Wij verwachten dat de ECB tot 2020 de

rente niet zal verhogen. Al met al denken wij dat beleggers

alvast moeten gaan wennen aan het idee dat de piek van de

obligatierentes dichterbij is dan wij – en vele marktpartijen

met ons – eerder dachten.

Dat die rentepiek wellicht dichtbij is, is des te frappanter

als we ons realiseren hoe ongelofelijk laag de huidige rente

nog is – in veel gevallen is zelfs nog sprake van negatieve

rentestanden. In de afgelopen paar jaar, toen toonaangevende

staatsobligaties minder aantrekkelijk waren vanwege hun lage

rentes, konden goede rendementen worden behaald met

beleggingsportefeuilles waarin zowel risicoloze liquiditeiten

als risicovolle bedrijfsobligaties waren opgenomen. Maar

nu we ons in een overgangsfase naar een nieuwe situatie

bevinden, doen obligatiebeleggers er goed aan hun strategie

te heroverwegen.

Terugkeer naar staatsobligatiesWe zullen beleggers in 2019 wellicht de suggestie doen te

beginnen met het weer opbouwen van posities in toonaan-

gevende staatsobligaties – hiermee kan extra portefeuille-

bescherming worden gerealiseerd. Ook inflatiegerelateerde

obligaties kunnen daarbij worden ingezet: deze obligaties zijn

aantrekkelijk geprijsd en kunnen een buffer bieden als de in-

flatie sterker zou stijgen dan verwacht. Daarnaast geven we

beleggers in overweging om grote posities in bedrijfsobliga-

ties terug te schroeven, ten gunste van obligatiesegmenten

die aantrekkelijk gewaardeerd zijn – denk aan schuldpapier uit

opkomende markten (emerging market debt; EMD).

In 2019 verwachten we verder dat zich meer beleggingskansen

zullen voordoen in het duurzame deel van de obligatiemarkt.

De markt voor ‘green bonds’, oftewel groene obligaties, laat

een sterke groei zien. Instellingen die van oudsher reguliere

obligaties uitgeven, zoals de Nederlandse staat, zijn de uitgifte

van groene obligaties aan het opschroeven. Wij doen beleggers

de suggestie om aan te haken bij deze trend: overweeg

een deel van het beschikbare vermogen te investeren in

obligaties van overheden die een duurzaam beleid nastreven

en bedrijfsobligaties van ondernemingen die een duurzaam

businessmodel hanteren of investeren in duurzame projecten.

Er komen steeds meer obligatiefondsen beschikbaar met

een sterke focus op duurzaam beleggen. Hiermee ontstaan

mogelijkheden voor beleggers om rendement te behalen én

bij te dragen aan een betere wereld.

PROGNOSES: RENTESTANDEN EN OBLIGATIERENTES

30 nov. 2018 eind 2019

VS

Fed beleidsrente (bandbreedte) 2,0 - 2,25 2,5 - 2,75

10-jaars Treasury 3,01 2,70

Europa

ECB beleidsrente -0,40 -0,40

3-maands Euribor -0,32 -0,33

10-jaars Bund 0,31 0,50


Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau


PROGNOSE: GRONDSTOFFEN 27 NOVEMBER 2018

Spotindex 2019 gem. eind 2019

OLIE

Brent USD/bbl 60,48 85 85

WTI USD/bbl 51,63 80 76

METALEN

Goud USD/oz 1.222 1.325 1.400

Zilver USD/oz 14,24 18 18

Platina USD/oz 843 981 1.000

Palladium USD/oz 1.145 950 1.000

Aluminium USD/t 1.951 2.150 2.150

Koper USD/t 6.165 6.900 6.920



Grondstoffen: positieve prognoseVerschillende factoren oefenden in de laatste maanden van 2018 neerwaartse druk uit op de prijzen van grondstoffen, olie in het bijzonder. Wij verwachten in het komende jaar een herstel voor grondstoffen, inclusief hogere olieprijzen.

fundamentele factoren waarschijnlijk hogere prijzen voor

basismetalen in de hand werken.

Aanbodgerelateerde factoren zullen de olieprijs blijven domineren,

zo verwachten we. Dit zou in 2019 moeten uitmonden in hogere

prijzen voor olie. Voor de meeste metalen geldt dat het evenwicht

tussen vraag en aanbod krapper zal worden. In het geval van

sommige metalen zal de balans zelfs doorslaan naar een

aanbodtekort. Dit alles speelt zich af tegen een achtergrond van

aanhoudende handelsspanningen (maar geen verdere escalatie

tussen de VS en China) en een groeivertraging in de VS. Chinese

maatregelen om de binnenlandse economie te beschermen en te

ondersteunen komen de prognose van industriële en edelmetalen

eveneens ten goede.

Dollarzwakte gunstig voor grondstoffenVoor de bredere grondstoffenprijzen zijn ook de zwakte

van de Amerikaanse dollar en een ietwat lagere rente op

10-jaars Amerikaanse staatsobligaties positief. Verwachte

voorraadtekorten, betere prognoses voor de vraag vanuit China

en een verbeterde situatie vanuit beleggingsperspectief – gezien

de lagere dollar en de lagere rente op 10-jaars Amerikaans

staatspapier – zullen in 2019 naar verwachting uitmonden in

hogere grondstoffenprijzen.

De CRB-index, een belangrijke grondstoffengraadmeter, kwam

eind 2018 onder druk te staan. Een belangrijke reden hiervoor was

dat het negatieve sentiment op de aandelenbeurzen oversloeg

naar de grondstoffenmarkten. De bezorgdheid over een mogelijke

handelsoorlog tussen de VS en China had eveneens een negatief

effect op de grondstoffenprijzen.

In veel gevallen daalt de CRB-index als aandelen en andere

risicovolle beleggingen onder druk staan, of als de Amerikaanse

dollar sterker wordt. Grondstoffen hebben een positieve correlatie

met aandelen: beide beleggingscategorieën doen het doorgaans

goed als de economie sterk groeit en beleggers optimistisch

gestemd zijn over de toekomst.

Ruwe olie (West Texas Intermediate; WTI) maakt 23% van de

CRB-index uit en is daarmee de grootste indexcomponent. De

index daalde dan ook in het verlengde van de forse prijsval van

olie toen Donald Trump aan 8 landen toestond om olie te blijven

importeren uit Iran. De Amerikaanse sancties ten aanzien van de

Iraanse olie-industrie lijken hiermee minder streng dan eerder

werd verwacht. Trumps sanctie-ontheffingen leidden tot een

verkoopgolf van speculatieve longposities in olie.

Een andere reden voor de neerwaartse druk op de olieprijs is de

stijging van de Amerikaanse olievoorraden. Grotere voorraden, zo

wordt geredeneerd, kunnen een overaanbod in de hand werken.

Wij verwachten dat de olievoorraden in de VS inderdaad blijven

stijgen. Maar belemmeringen in de infrastructuur zullen ertoe

leiden dat deze olievoorraden niet sterk kunnen bijdragen aan de

beantwoording van de wereldwijde olievraag.

Metalen en olie: vergelijkbare uitdagingen op korte termijnDe VS en China hebben nog geen handelsdeal weten te sluiten.

Hierdoor zijn ook de prijzen van basismetalen onder druk komen

te staan. Maar voor de meeste basismetalen is de fundamentele

situatie solide. Zodra de handelsspanningen afnemen zullen

Hans van Cleef – Senior Energie-econoom


PROGNOSE: VALUTA’S

VALUTAPAAR spotprijs 14 nov. 2018 kw4 2019 kw4 2020EUR/USD 1,1287 1,25 1,30

USD/JPY 113,85 105 100

EUR/JPY 128,50 131 130

GBP/USD 1,2967 1,45 1,50

EUR/GBP 0,8705 0,86 0,87

USD/CHF 1,0077 0,96 0,92

EUR/CHF 1,1374 1,20 1,20

USD/CNY 6,9552 6,70 6,70

USD/BRL 3,8095 3,40 3,20




Valuta’s: euro gaat terrein winnen versus dollar

Wij verwachten dat de euro-dollarwisselkoers (EUR/USD) een

bodem zal vinden vóórdat het niveau van 1,10 wordt aangetikt.

In 2019 en 2020 zal de euro naar verwachting stijgen versus

de Amerikaanse dollar. Eén van de redenen hiervoor is dat

wij in 2019 en 2020 krappere renteverschillen (yield spreads)

verwachten tussen Duitsland en de VS. Met andere woorden:

het verschil tussen de rente op 10-jaars Duitse staatsobligaties

(Bunds) en de rente op 10-jaars Amerikaanse staatsobligaties

(Treasuries) zal kleiner worden, evenals het renteverschil

tussen 2-jaars Bunds en 2-jaars Treasuries. Dit ondanks onze

verwachting dat de ECB de rente niet zal verhogen voor

maart 2020. De verkrapping van de renteverschillen is een

weerspiegeling van verschillende factoren. In de eerste plaats

denken wij dat de Amerikaanse economie zich in de buurt van

het hoogtepunt bevindt. We verwachten dan ook dat de rente

op 10-jaars Treasuries binnen afzienbare tijd zal pieken – om

vervolgens te dalen.

Nadat de Federal Reserve de huidige renteverhogingscyclus

beëindigt, zal de rente op 2-jaars Amerikaanse staatsobligaties

waarschijnlijk eveneens omlaag gaan. De markt zal zich dan

namelijk gaan voorbereiden op mogelijke renteverlagingen

door de Fed. In onze optiek is het onwaarschijnlijk dat de

Fed de rente zal verlagen binnen de door ons gehanteerde

prognosehorizon van twee jaar; maar financiële markten zullen

waarschijnlijk lagere rentestanden gaan inprijzen zodra de

renteverhogingscyclus van de Fed ten einde is. Voor wat betreft

het ECB-beleid wordt een beweging in de tegenovergestelde

richting verwacht. Wij denken dat de ECB in maart 2020 zal

beginnen met haar renteverhogingscyclus. Daarom verwachten

we dat de rente op 2-jaars Duitse Bunds tegen het einde van

2019 zal beginnen te stijgen – deze stijging zal naar verwachting

doorzetten in 2020.

Dollar: verslechtering fundamentele beeldOok denken we dat de fundamentele situatie rond de

Amerikaanse dollar zal verslechteren. Wij verwachten namelijk

dat de Amerikaanse economie zal gaan pieken om vervolgens

in de loop van 2019 aanzienlijk te vertragen. De zwakte waar de

eurozone-economie in de afgelopen maanden mee kampte, is

volgens ons al ingeprijsd in de eurokoers. In de VS verwachten

we een Fed-renteverhoging in december 2018, gevolgd door

slechts één renteverhoging in 2019. Normaalgesproken zou

de dollar hierdoor sterker worden; maar we denken dat deze

renteverhogingen al grotendeels door de markten zijn ingeprijsd.

Een andere belangrijke negatieve factor voor de dollar is het

Amerikaanse begrotingstekort, waarvan onze economen

verwachten dat het sterk zal stijgen.

Onrust Italië – geen nieuwe eurozonecrisisTerwijl we een verzwakking van de Amerikaanse dollar

verwachten, denken we dat de euro een steuntje in de rug kan

krijgen. We denken bijvoorbeeld niet dat het conflict tussen de

EU en Italië over de Italiaanse begrotingsplannen zal uitmonden

in een regelrechte crisis. We verwachten dat het verschil

tussen de rente op 10-jaars Duitse Bunds en de rente op

Italiaanse staatsobligaties binnen de bandbreedte van 250-300

basispunten zal blijven. Dit betekent dat beleggers weliswaar

bezorgd zullen blijven over de situatie in Italië, maar dat er geen

paniek te verwachten valt.

Ruggensteun van speculatieve positiesOok de positionering van speculatieve beleggers is gunstig voor

de EUR/USD. Speculanten hebben momenteel aanzienlijke

netto longposities in de dollar en netto shortposities in de euro.

Hoewel deze posities zich niet op extreme niveaus bevinden,

denken we dat deze positionering maar weinig ruimte laat voor

een sterke toename. We denken juist dat er ruimte is om netto

longposities in de dollar en netto shortposities in de euro af te

bouwen.

Georgette Boele – Senior Valutastrateeg

In 2019 en 2020 zal de euro krachtiger worden ten opzichte van de Amerikaanse dollar, zo verwachten we. Er zijn verschillende factoren die deze verwachting rechtvaardigen, waar-onder krappere renteverschillen en een stijging van het Amerikaanse begrotingstekort.


MedewerkersABN AMRO BELEGGINGSCOMITÉ

Richard de Groot Hoofd Global Investment Centre Private Banking

Han de Jong Hoofdeconoom ABN AMRO

Reinhard Pfingsten Hoofd Asset Allocation Services

Olivier Raingeard Hoofd Aandelenstrategie

Mary Pieterse-Bloem Hoofd Obligatiestrategie

ECONOMISCH BUREAU

Georgette Boele Senior Valutastrateeg

Hans van Cleef Senior Energie-econoom

GLOBAL INVESTMENT CENTRE

Olivier Raingeard Hoofd Aandelenstrategie

Arthur Boelman Expert Aandelenadvies

Paul van Doorn Senior Portefeuillemanager Aandelen

Bastian Ernst Portefeuillemanager Aandelen

Eric Lafrenière Senior Portefeuillemanager Aandelen

Esther van Munster Senior Portefeuillemanager Aandelen

Sandra Saidi Senior Portefeuillemanager Aandelen

Piet Schimmel Senior Expert Aandelenthema’s

Guido Stiel Senior Portefeuillemanager Aandelen

Jan Wirken Senior Aandelen-expert

Mary Pieterse-Bloem Hoofd Obligatiestrategie

Roel Barnhoorn Senior Expert Obligatiethema’s

Florian Bardy Portefeuillemanager Obligaties

Willem Bouwman Senior Portefeuillemanager Obligaties

Chris Huys Senior Portefeuillemanager Obligaties

Fidel Kasikci Senior Portefeuillemanager Obligaties

Torben Kruhmann Portefeuillemanager Obligaties

Thomas Smid Senior Obligatie-expert

Jacques Verdier Senior Portefeuillemanager Obligaties

Reinhard Pfingsten Hoofd Asset Allocation Services

Paul Groenewoud Quant Risk Specialist

Martien Schrama Profielmanager

Chris Verzijl Quant Risk Specialist

Romeo Chamman Quant Risk Specialist

Arkadi Odintsov Quant Risk Specialist

Thomas Domeratzki Senior Strateeg

Steffen Kunkel Senior Strateeg

PRIVATE EQUITY

Geoffroy Catrice Hoofd Private Equity

Andreas Hegedüsch Senior Beleggingsprofessional Private Equity

Met speciale dank aan

Ralph Wessels Hoofd Beleggingsstrategie ABN AMRO MeesPierson

Judith Sanders Beleggingsstrateeg

INVESTMENT COMMUNICATIONS

Het Global Investment Communications team is verantwoordelijk voor de totstand-koming van deze publicatie.


DisclaimersAlgemeenDeze publicatie is gemaakt door ABN AMRO Bank N.V.. ABN AMRO staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank.

Voor meer informatie over de waardering en/of methodologie, zie de volgende website: www.abnamro.nl/nl/privatebanking/beleggen/beleggingstools/beleggen-bij-abnamro-meespierson/index.html. Daar vindt u ‘Het beleggingsbeleid van ABN AMRO’.

De in dit document aangeboden informatie is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een voorstel of aanbod tot 1) het kopen of verhandelen van beleggingsproducten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden beleggingsproducten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Beleggen ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via www.abnamro.nl/beleggen.

Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen.

AansprakelijkheidABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan.

Auteursrecht en verspreidingABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik.

US Person Disclaimer BeleggenABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke weten regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de beleggingsdienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven beleggingsproducten en beleggingsdiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zin van vorenbedoelde weten regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen.

Andere rechtsgebiedenOnverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.

ABN AMRO MeesPierson

Amsterdam

Jan Willem Hofland

[email protected]

Banque Neuflize OBC S.A.

Parijs

Olivier Raingeard

[email protected]

Bethmann Bank AG

Frankfurt

Thomas Henk

[email protected]

ABN AMRO Private Banking Antwerpen - Berchem

Erik Joly

[email protected]

ABN AMRO Private Banking

Kanaaleilanden

Patrick Millar

[email protected]

Private Banking kantoren

abnamromeespierson.nl | financialfocus.nl

Beleggingsstrategie 2019 Inspelen op verandering · rendementsprofielen, variërend van een zeer...

Documents

Transcript of Beleggingsstrategie 2019 Inspelen op verandering · rendementsprofielen, variërend van een zeer...