Preventie Achtergronden en mogelijkheden voor preventie activiteiten binnen het zorgprogramma voor...
-
Upload
thijs-jacobs -
Category
Documents
-
view
218 -
download
1
Transcript of Preventie Achtergronden en mogelijkheden voor preventie activiteiten binnen het zorgprogramma voor...
preventieAchtergronden en mogelijkheden voor
preventie activiteiten binnen het zorgprogramma voor mensen met een
verstandelijke beperking en psychiatrische problemen
MHID Antwerpen 2007
Petri Embregts, Nathalie Graef, Marleen Grimbel du Bois
Radboud Universiteit & GGZ Eindhoven en de Kempen
Inhoud workshop
• Geestelijke gezondheidszorg voor VB; ontwikkeling van een zorgprogramma
• Vormen van preventie en het integratieve stresstheoretisch model van Hossman
• Determinanten- analyse, interventie-analyse en doelbepaling
• Lopend onderzoek• Discussie en relevantie eigen praktijk
Omschrijving doelgroep• altijd sprake van ernstige, meervoudige ofwel complexe
problematiek.• handelingsverlegenheid van de omgeving is groot: bij
het zoeken naar perspectief voor cliënt zowel als omgeving is specialistische deskundigheid nodig.
• complexe problemen zijn zichtbaar op diverse (levens)gebieden: problematische psychosociale situatie, gedrag, identiteit, persoonlijkheid, psychopathologie, gezondheid, verslaving (en delictgedrag).
• Psychosociale problematiek m.b.t. wonen, werken, sociale inbedding, intimiteit/relatievorming, financiën, toekomstperspectief. Problematiek multicausaal en cliënt zowel als omgeving heeft er last van. Vaak achterstand in sociaal-emotionele ontwikkeling.
Zorgprogramma en modules
• Een zorgprogramma bestaat uit behandelmodules die in samenhang de behandeling voor de individuele cliënt mogelijk maken.
• Behandelactiviteiten worden gestandaardiseerd per module beschreven waardoor de behandeling meer transparant wordt, individuele accenten bewust gelegd kunnen worden, gekozen kan worden voor gerichte kwaliteitsontwikkeling en eventuele hiaten in de hulpverlening zichtbaar worden
Regionaal Netwerk GGZ ZO -Brabant
Zorgprogrammering VB/GGZ
LKNGMFC platform kenniscentrumLVG
CCE EMHMRInitiatieven /praktijkelders ZVG en GGZ
Eerste wapenfeit: polikliniek GGZ
0
2
4
6
8
10
12
16-20 21-25 25-30 31-35 36-40 41-45 46-50 >50
man
vrouw
Clienten OPSY 01.04.07 ( N=65 )
Vindplaats client
0
5
10
15
20
25
30
24 uu
rs G
GZ
24 uu
rs Z
VB
Ambu
lant G
GZ
Ambu
lant Z
VB
Novad
icNeo
s
Recl /
leger
des
Heil
s
Geen v
erbin
ding
Aantal
Vindplaats client
Diagnose bij N=55 (16-55 jr.)
0
2
4
6
8
10
12
Cogn S
T.
Stem
mingST
Psych
ose
PDD
ADHD
Midd
elen
gebr
uik
Persh
ST
Eetsto
ornis
PTSS
Man
Vrouw
GAF
0
2
4
6
8
10
12
GAF <35 GAF 36-45 GAF 45-55 GAF 56-65 GAF 66-75
Man
Vrouw
Global Assessment of Functioning Scale ( N=43)
Vragen aan OPSY
• Vragen om beeldvorming, diagnostiek, advies• Vragen om individuele en systeembehandeling• Vragen om uitzetten hulpverlening/ begeleidingstraject• Mede-behandeling in geval 24-uurs plaats GGzE of ZVB
(33%)• Mede-behandeling in geval reclassering/justitie (2%)• Hoofdbehandeling in overige alle ambulante cases (65%)• Zorgorganisatie, (tijdelijk) casemanagement• (Niet-cliëntgebonden) informatie en advies (sociale
kaart, kennis ZVB of GGZ)
• Consultatie en dienstverlening 1e en 2e lijn
Nogmaals:een programma voor wie ?• Kinderen en volwassenen met een
verstandelijke beperking en psychische en/of gedragsproblemen
• Complexe problemen zijn zichtbaar op diverse gebieden: problematische psychosociale situatie, gedrag, identiteit, persoonlijkheid, psychopathologie, gezondheid, verslaving en delictgedrag
PREVENTIE
1. GGZ-preventie in Nederland
2. Professionele preventie
3. Mogelijkheden preventie binnen zorgprogramma voor mensen met een verstandelijke beperking en psychiatrische problemen
1. GGZ-Preventie in Nederland•Sterk ontwikkelde nationale infrastructuur
•Sector vanaf 1970 voortdurend in ontwikkeling
•Preventieprogramma’s gericht op thema’s,
problemen en doelgroepen
•Gebaseerd op wetenschappelijke theorieen
2. Professionele preventieTypologie van preventieindeling naar hoogte risico en omvang populatie
Universele preventieGericht op totale populatie
Selectieve preventieGericht op risicogroep
Geïndiceerde preventieGericht op individu met symptomen
Kinderen met beginnende gedragsproblemen
Kinderen met weinig sociale vaardigheden
Alle kinderen op school
2. Professionele preventie•Risicofactoren verminderen in:
Persoon, gezin, buurt en school, werksituatie, samenleving
minder kwetsbaarheid
•Aantal protectieve factoren versterken in:
Persoon, gezin, buurt en school, werksituatie, samenleving
meer weerbaarheid
•Op basis van theoriën, gefaseerd en gepland
Doe-praat groepenInformatieGespreksgroepenWeerbaarheids-trainingenBrochures en video’sBuddy’sPleeggezin
Belangrijke andere steunfigurenFamilieorganisatiesSchooleducatieMassa media campagne
Vroegtijdige behandelingMoeder-kind begeleidingOudertrainingGezinsinterventieGespreksgroepenBrochures en video’s
BijscholingEducatieScreeningsinstrumentProtocol en trainingSamenwerkingCase-managementConsultatieConferenties
Kind Ouders
Netwerk
Hulpver-
leners
Maatschappij
Multi-componenten benadering: interventies ten behoeve van kinderen van ouders met psychiatrische problemen
© Hosman & van Doesem, Prevention Research Centre, Nijmegen University,1999
KOPP-Preventie programma
3. Preventie in zorgprogramma voor mensen met een verstandelijke beperking en psychiatrische problemen
A. Probleemanalyse
B. Interventieanalyse
C. Determinantenanalyse
A. Probleemanalyse• Mensen met VB drie tot vijf maal vaker
psychische en gedragsproblemen
• Gedragsproblematiek aparte aandoening naast VB
Psychische gezondheid bij mensen met VB is te verbeteren
• Gevolgen gedragsproblematiek ingrijpend
Preventie is zinvol
B. Interventie analyseacht strategie-dimensies in preventieprogramma’s
Ontwikkelen preventiestrategie is maken van keuzes
Doelgroepen en netwerk
Systeem niveau
Timing Determinanten
Aanbieder Doelen
Settings
Methoden en mechanismen
© Nijmegen Prevention Research Centre 2000
B. Interventie analyseacht strategie-dimensies in preventieprogramma’s
Ontwikkelen preventiestrategie is maken van keuzes
Doelgroepen en netwerk
Determinanten
Doelen
© Nijmegen Prevention Research Centre 2000
Doelgroepen en netwerk
Preventieve doelgroep: LVB, regio Eindhoven en de Kempen, 4-21 jaarverhoogde risico/eerste signalen, bekend bij instellingen speciaal onderwijs in regio
Intermediaire doelgroep:•Ouders•Leerkrachten•Behandelaren
B. Interventie analyseacht strategie-dimensies in preventieprogramma’s
Ontwikkelen preventiestrategie is maken van keuzes
Doelgroepen en netwerk
Determinanten
Doelen
© Nijmegen Prevention Research Centre 2000
Doelen
Preventief einddoel: voorkomen/verminderen van psychische en gedragsproblematiek bij jongeren met LVB
Meerdere tussendoelen
C. DeterminantenanalyseIntegratief stresstheoretisch verklaringsmodel, Hosman
effect
feedback doelstellingen
behoeften f Competentie g h
Stressoren a b c p
Positieve om-standigheden d e
Sociale steun i j k l m n o q r
waar-neming
reactie voor-
bereiden
Coping
persoon
feedback
micro-niveau meso-niveau macro-niveau
III: Systeem-dimensie
Sociale omgeving
Geestelijke Gezondheid Toename GG meer weerbaarheid homeostasis herstel gedragsproblemen psychische stoornis chronische psychiatrische problematiek
II: Levensloop-dimensie
Ontwikkeling probleem
I Dimensie factoren
effect
ervaren probleem
C. DeterminantenanalyseIntegratief stresstheoretisch verklaringsmodel, Hosman
effect
feedback doelstellingen
behoeften f Competentie g h
Stressoren a b c p
Positieve om-standigheden d e
Sociale steun i j k l m n o q r
waar-neming
reactie voor-
bereiden
Coping
persoon
feedback
micro-niveau meso-niveau macro-niveau
III: Systeem-dimensie
Sociale omgeving
Geestelijke Gezondheid Toename GG meer weerbaarheid homeostasis herstel gedragsproblemen psychische stoornis chronische psychiatrische problematiek
II: Levensloop-dimensie
Ontwikkeling probleem
I Dimensie factoren
effect
ervaren probleem
Verminderen stressoren
Verbeteren en stimuleren van positieve ervaringen
Aanpassen van doelen en behoeften
Versterken competentie
Verbeteren sociale steun
Determinanten scoren Workshop Preventie, MHID Antwerpen 2007
Determinanten
Spelen de genoemde determinanten naar uw mening een rol bij het ontstaan, voortbestaan van gedragsproblematiek bij jongeren met een licht verstandelijke beperking?
Onbelang-rijk Belangrijk
Zeer belangrijk
Geen mening
Verminderen stressoren
Een onveilig hechtingsproces tussen ouders en kind voorkomen.
Overvraging voorkomen.
Negatieve levenservaringen zoals o.a. uithuisplaatsing verminderen of goed begeleiden.
verwaarlozing, mishandeling voorkomen
Verbeteren en stimuleren van positieve ervaringen
positieve gedachten over zichzelf stimuleren
positieve ervaringen creëren.
Aanpassen van doelen en behoeften
zelfbeeld en competentiebeleving realistische vormen aan laten nemen en in een positieve kader
Versterken competentie
Inzicht in sociale situaties verbeteren
Oplossingsvaardigheden vergroten
Verbeteren sociale steun
Ouders ondersteunen bij verwerking en acceptatie van beperkingen van hun kind
Ouders trainen in sensitiviteit
Ouders trainen in vaardigheden in de omgang met hun kind
Aandacht in residentiele instellingen voor aangaan van gehechtheidrelaties met cliënten in tegenstelling tot huidige opvattingen dat dit niet professioneel is.
Bevorderen van een passend niveau van aanspreken zodat onderschatting en overvraging worden voorkomen.
Gezinsfunctioneren bevorderen.
Hulpverlening, begeleiding en behandeling vanuit de verschillende terreinen adequaat op elkaar afstemmen.
Ouders en andere opvoeders beter informeren over mogelijkheden aan passende hulpverlening.
Het onderzoeksproject
• Bijdrage van wetenschappelijk onderzoek
• Doelstelling en vraagstelling• Opzet onderzoeksproject• Actuele stand van zaken
Ontwikkeling en onderzoek
Voorbereidend jaar
Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4
Moduleontwikkeling
Ontwikkeling module 1
Ontwikkeling module 2
Ontwikkeling module 3
Ontwikkeling module 4
Effectonderzoek
Onderzoek (scriptie)Ordening determinanten
Effectstudiemodule 1
Effectstudie module 2
Effectstudiemodule 3
Effectstudie module 4
Ontwikkeling en onderzoek
PreventieProgrammaVB/GGZ
Module 1
Module 2
Module 3
Module 4
Fase A. Explorerend
Resulterend in modulebeschrijvingen“preventie”
Fase B.Toetsend
Resulterend in werkzame(effectieve)preventiemodules
Ontwikkeling en onderzoek
Doel:Het bepalen van de determinanten die van belang zijn bij de ontwikkeling van een preventieprogramma voor licht verstandelijk beperkte jeugdigen.
Hoe:1. Match determinanten met instrumenten2. SDQ als criterium voor groep A (kinderen met problemen) en groep B (kinderen zonder problemen)3. Vraagstelling:Verschillen de groepen A en B op determinanten gemeten met de instrumenten die uit 1. naar voren komen
Ontwikkeling en onderzoek
Match determinanten met instrumenten:
1. Nijmeegse Ouderlijke Stress Index (NOSI),2. Nijmeegse vragenlijst voor de opvoedingssituatie (NVOS, hulpverwachting) 3. Sterke Kanten en Moeilijkheden: Vragenlijst voor
ouders (SDQ-Dut)
Ontwikkeling en onderzoek
• NOSI: Kinddomein: aanpassing, stemming, afleidbaarheid, veeleisendheid, positieve bekrachtiging, acceptatie Ouderdomein: competentie, rolrestrictie, hechting, depressie, gezondheid, sociale isolatie, huwelijksrelatie
• NVOS-schaal D hulpverwachting: hulpverwachting extern, hulpverwachting intern, wilt tot hulp, wil tot verandering, tevredenheid.
• SDQ: subschalen hyperactiviteit, emotionele problemen, problemen met leeftijdsgenoten, gedragsproblemen, pro-sociaal gedrag
Ontwikkeling en onderzoek
• Deelnemers:
- 4 REC-3 scholen Zuidoost Brabant - selectie leerlingen (IQ tussen 55 en 70, leeftijdscategorie
tussen 12 en 16 jaar)- ouders: NOSI, NVOS deel D en SDQ (50 min.) leerkrachten: SDQ (10 min.) leerlingen: SDQ (samen met onderzoeker, 15 min.)
• Respons: 99 aangeschreven ouders; tot nu toe 45 deelnemers
Ontwikkeling en onderzoek
Voorlopige resultaten (N=31):
- Betrouwbaarheidsanalyses- T-toets groep SDQ < 14 versus groep SDQ > 14
Ontwikkeling en onderzoek schaal Cronbach’s alpha
Afleidbaarheid ,753 Aanpassing ,853 Stemming ,851 Positieve bekrachtiging ,779 Veeleisendheid ,878
Kind factoren
Acceptatie ,801 Depressie ,867 Gezondheid ,818 Rolrestrictie ,857 Huwelijksrelatie ,872 Hechting ,697 Sociale isolatie ,665
NOSI
Ouder Factoren
Competentie ,875 Prosociaal gedrag ,836 Hyperactiviteit ,777 Emotionele problemen ,716 Gedragsproblemen ,641
SDQ
Problemen met leeftijdsgenoten ,615 Tevredenheid ,909 Wil tot hulp ,966 Wil tot verandering ,950 Interne hulpverwachting ,917
NVOS deel D hulp- verwachting
Externe hulpverwachting ,790
OuderfactorenSignificant hoger:• Acceptatie problematiek (p=.007).• De mate van stress ervaren bij opvoedingscompetentie (p= .0345)• De mate van depressie ervaren door ouder (p = .0475)• De mate van stress ervaren in huwelijk (p = .019)• De mate van stress ervaren door ouders op gebied van socialisatie (p
= .0125)• De mate van stress ervaren in opvoedingssituatie door ouders (p= .005)Significant lager:• Tevredenheid over de informatie over hulpaanbod (p = .0245)
Niet significant hoger:• De mate van rolrestrictie ervaren door ouders (p = .1355)• De gezondheid van ouders (p= .1665)• Problemen rondom hechting (p = .686)Niet significant lager:• Deskundigheid van hulpverlening (p= .290)
Kindfactoren
Significant hoger:• De mate van afleidbaarheid van kind (p= .004)• De mate van stress ervaren omtrent aanpasbaarheid van kind
(p = .000)• De mate van stress ervaren door ouders over stemming van
kind (p = .001)• De mate van stress ervaren door ouders rondom positieve
bekrachtiging (p = .001)• De mate van stress ervaren door ouders rondom
veeleisendheid van kind (p = .0255)
Workshop Preventie, MHID, 2007
Ontwikkelen preventiestrategie is maken van keuzes
Doelgroepen en netwerk
Systeem niveau
Timing Determinanten
Aanbieder Doelen
Settings
Methoden en mechanismen
© Nijmegen Prevention Research Centre 2000
Neem Zeer Belangrijke determinant als uitgangspunt
Hoe kun je deze determinant beinvloeden?
•Bepaal meerdere doelgroepen •Bepaal doelen behorende bij de doelgroepen•Bedenk een interventie per doel/doelgroep combinatie