praktijkonderzoek

Gezond in het praktijkonderwijs

12-1-2013

Bart Hoogvorst500 15 17 07Domein Onderwijs & Opvoedingdocent Horeca & Voeding dt jaar 2ABV didactiek & diversiteitAnnelotte van Bergen

Voorwoord

Dit onderzoek is onderdeel van de module ABV didactiek & diversiteit. Ik volg deze module in het tweede jaar van mijn deeltijd opleiding tot docent Horeca & Voeding aan de Hogeschool van Amsterdam.

De onderzoeksvraag is tot stand gekomen tijdens mijn stage op praktijkschool de Brug in Assendelft. De leerlingen uit mijn klassen hadden zulke goede vragen over voeding, dat ik besloot om daar iets mee te doen. Voeding is voor mij, als docent Horeca & Voeding, een enorm interessant onderwerp en via dit onderzoek heb ik weer enorm veel geleerd. Wat is bijvoorbeeld een gezond voedingspatroon en hoe kijken leerlingen hier tegenaan? Het was heel leuk om hierover met de leerlingen te praten en discussiëren.

Maar daarmee ben je er nog niet! Bij het maken van dit, voor mij allereerste, praktijkonderzoek heb ik enorm veel hulp gekregen van Nynke de Vries (hbo-pedagoge) bij het begrijpen hoe je onderzoek doet . Ook wil ik Annelotte van Bergen (docent ABV) bedanken voor haar hulp bij het formuleren van de deelvragen en het enthousiasme in haar lessen. Als laatste wil ik iedereen van praktijkschool de Brug bedanken. Vooral de leerlingen die hebben meegedaan aan het onderzoek. Mijn stage begeleider Cees de Jong (docent Horeca) en de collega’s van taal, die de enquête vooraf hebben nagekeken en tips en suggesties in overvloed deelden.

Hopelijk beleeft u net zo veel plezier aan het lezen van dit onderzoek, als ik heb gehad met het onderzoeken zelf.

Bart Hoogvorst.

Inhoud

Voorwoord..........................................................................................................................................2

Samenvatting....................................................................................................................................4

Inleiding...............................................................................................................................................4

Probleemstelling..............................................................................................................................5

Aanpak.................................................................................................................................................6

Resultaten..........................................................................................................................................7

Conclusies........................................................................................................................................12

Vooruitblik........................................................................................................................................13

Evaluatie...........................................................................................................................................13

Literatuurlijst...................................................................................................................................14

Bijlagen..............................................................................................................................................15

Samenvatting

Binnen dit praktijkonderzoek wordt onderzocht wat de invloed is van mijn kooklessen op de leerlingen die deze lessen volgen. Het doel hiervan is om inzicht te geven in de invloed die je als docent kunt hebben op een gezonder voedingspatroon van de leerlingen. Dit is van belang omdat een ongezond voedingspatroon tot ernstige gezondheidsproblemen kan leiden. Daarnaast kun je op deze manier ook kijken of bepaalde doelstellingen, zoals bijvoorbeeld het over brengen van basiskennis over voedingsproducten aan de leerlingen, ook daadwerkelijk behaald worden.Dit onderzoek heeft plaatsgevonden aan de hand van de volgende vraag:

“Wat is de invloed van mijn kooklessen op het eetpatroon van mijn leerlingen?”

Om antwoord te krijgen op deze vraag heb ik, aan de hand van deelvragen, een enquête opgesteld. Deze enquête heb ik afgenomen onder 18 van mijn leerlingen. De resultaten zijn redelijk positief.Zo geeft bijna de helft van de leerlingen aan dat er een verandering in hun eetpatroon heeft plaats gevonden sinds ze kookles hebben. Hieruit zou kunnen worden geconcludeerd dat er wel degelijk invloed valt uit te oefenen op het eetpatroon van jongeren! Of dit werkelijk het geval is kunt u ontdekken in het hier volgende onderzoek.

Inleiding

“Geef mij maar kip, patat en appelmoes!...... met grote klodders mayonaise!..... wij willen kip, patat en appelmoes! En als toetje een tompouce, en een roomsoes!” Kinderen voor kinderen deel 10 (1989).

Lekker is nooit gezond, en gezond vind ik niet lekker. Dit was voor mij als kind, de waarheid wat betreft voeding. Ik zal daarom ook dit nummer van kinderen voor kinderen vaak opgezet hebben als er thuis weer eens hutspot, spruitjes of snijbonen op tafel kwamen. Maar ja, het was eten wat de pot schaft en eet je bord leeg want het is goed voor je.

Tegenwoordig is voeding een belangrijk gespreksonderwerp, een bron van controverse en een belangrijke kwestie in ons leven. Er zijn krantenartikelen, tijdschriften, boeken, tv-programma’s en vele internetpagina’s die zich bezig houden met voeding. Van recepten tot diëten en van hardnekkige mythes tot wetenschappelijk onderzoek, er is nu meer informatie over voeding dan ooit tevoren. Maar wat gaat er dan eigenlijk verkeerd? Want elk jaar wordt de groep mensen die last hebben van overgewicht en de daarop volgende aandoeningen als diabetes en hart- en vaatziekten, alleen maar groter. Ook bij jongeren groeit de groep die gezondheidsklachten ondervindt als gevolg van een verkeerd voedingspatroon nog elk jaar. Twee van de grootste oorzaken hiervoor zijn te weinig lichaamsbeweging en een ongezond voedingspatroon (C.F. van Kreijl & A.G.A.C. Knaap, 2004).

Het doel van dit onderzoek is om te kijken wat de invloed is van kooklessen op de manier waarop jongeren omgaan met hun voedingspatroon. Dit is om twee redenen van belang. In de eerste plaats kun je als docent je lessen over voeding gerichter geven als je weet welke invloed jouw lessen op de leerlingen hebben. In de tweede plaats is het beantwoorden van deze vraag nodig om vervolgonderzoek over dit onderwerp richting te kunnen geven.

Laten we nu eerst kijken naar de probleemstelling.

Probleemstelling

Volgens vele wetenschappelijke studies naar de directe en indirecte invloed van voeding op onze gezondheid, blijkt juist het aantal mensen met overgewicht en diabetes type 2 (ouderdomsdiabetes) nog elk jaar toe te nemen. En niet zo zuinig ook!Uit een onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid & Milieu [RIVM] uit 2009 (Baan & Schoemaker, 2009) ontstaat een weinig rooskleurig beeld. Volgens dit onderzoek verwacht het RIVM, bij ongewijzigd beleid, een stijging van het aantal mensen met diabetes van 200%(!) in 2025. Naar schatting is ruim de helft hiervan toe te schrijven aan de groei van het aantal mensen met overgewicht door onder andere lichamelijke inactiviteit en een ongezond voedingspatroon. Onder jongeren blijkt daarnaast ook steeds vaker sprake te zijn van ondergewicht (Centraal Bureau Statistiek [CBS] 2012). Als oorzaak van over- en ondergewicht wordt een verstoorde balans tussen energie-inname via voeding en energie verbruik door lichamelijke activiteit als één van de belangrijkste factoren genoemd (RIVM 2012). Men noemt dit beïnvloedbare factoren, maar hoe beïnvloedbaar zijn deze factoren eigenlijk? Zijn mensen in staat om te onderscheiden wat voor effect hun keuzes in voeding hebben op hun gezondheid? Zijn mensen in staat om zelf veranderingen in hun voedingspatroon door te voeren? En kunnen wij deze keuzes beïnvloeden door mensen beter te leren omgaan met voeding? Door bijvoorbeeld mensen al op jonge leeftijd te les te geven over voeding en gewicht.In dit onderzoek wil ik me daarom richten op de vraag of mijn kooklessen op praktijkschool de Brug, invloed hebben op de eetgewoonten van de leerlingen. Om deze vraag te beantwoorden zal ik in eerste instantie onderzoeken wat de leerlingen weten van een gezond voedingspatroon. Vervolgens zal ik me richten op het eetpatroon van de leerlingen. Ik wil onderzoeken wat ze zelf dagelijks eten. En zal ze vragen of en waarom ze dit in een gezond voedingspatroon vinden passen. Uiteindelijk wil ik van ze weten in hoeverre zij vinden dat de kooklessen een effect hebben op wat ze eten en hoe ze over eten denken.Dit heeft geresulteerd in de volgende vragen:

Hoofdvraag:

Wat is de invloed van mijn kooklessen op de eetgewoonten van mijn leerlingen?

Deelvragen:

Wat weten de leerlingen van een gezond eetpatroon?Wat eten de leerlingen als ontbijt?Wat eten de leerlingen als lunch?Wat eten de leerlingen als tussendoortje?Wat eten de leerlingen als avondeten?Is er iets veranderd in het eetpatroon sinds de kooklessen?

Aanpak

Voor dit onderzoek heb ik gebruik gemaakt van een schriftelijk enquête formulier met 23 vragen. Deze vragenlijst is ingevuld door 18 leerlingen van praktijkschool de Brug, in de leeftijd van 13 tot 16 jaar, die allen al minimaal één schooljaar kookles hebben gehad. De vragenlijst is anoniem ingevuld door de leerlingen waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen jongens en meisjes, leeftijd of niveau. Zij hebben de enquête geheel zelfstandig ingevuld.

De vragen zijn opgesteld aan de hand van de deelvragen uit dit onderzoek. Hierbij is ook gekeken naar het algemene niveau van de leerlingen. Dit niveau heb ik vastgesteld aan de hand van de lessen die ik de leerlingen heb gegeven en daarnaast ook door de vragen voor te leggen aan diverse docenten. Hierop is de vragenlijst éénmaal getest op diverse neefjes en nichtjes van de onderzoeker, in de leeftijd van 11 tot 15 jaar. Op deze manier is van te voren bekeken of de vragen goed begrepen werden en of de antwoorden daadwerkelijk vaststelden wat ik wilde weten.

De vragenlijst is afgenomen in week 50 en week 51 van 2012. Op de dinsdag- en de donderdagochtend.

De vragen uit de enquête zijn vervolgens gesorteerd op deelvraag en daarna per antwoord verdeeld. Bij de multiple-choice vragen is er een percentage gehangen aan de antwoorden en verwerkt. Bij de open vragen zijn eerst alle antwoorden op dezelfde vraag bekeken en per antwoord samengevat tot één woord. Vervolgens zijn deze samenvattingen verdeeld over een aantal groepen en verwerkt in een analyse. Deze analyse heb ik weer verwerkt in resultaten per deelvraag.

afbeelding 1: cyclus praktijkonderzoek

Resultaten

Hieronder volgen de resultaten van de afgenomen enquête. De resultaten worden veelal kort toegelicht en geïnterpreteerd. Uiteindelijk zijn de conclusies die ik hieruit getrokken heb, terug te vinden in het hoofdstuk Conclusies.

Eet je meestal gezond?

Wat de leerlingen weten, van gezond eten.

Wat is de schijf van 5?

Ik ben begonnen met de vraag of de leerlingen vinden dat ze zelf (meestal) gezond eten. En de leerlingen vinden van wel! Allemaal vinden ze dat ze (meestal) gezond eten, zoals blijkt uit onderstaande tabel:

totaal 18 leerlingen

ja 100%nee 0%

Nu dit is vastgesteld, wil ik weten in hoeverre de leerlingen weten wat gezonde voeding is. Veel vaker wordt er op scholen aandacht besteed aan gezonde voeding. Ik wilde weten of de leerlingen les hebben gehad over gezond eten en drinken en zo ja, hoe intensief.

totaal 18 leerlingen

elk jaar 0%ja, soms 100%nee, nooit 0%

Uit het onderzoek blijkt dat alle leerlingen wel eens les hebben gehad over gezonde voeding. De kennis is ook redelijk blijven hangen, blijkt uit de volgende vragen.

Veel van de ondervraagden weten wat de schijf van 5 is. En, zo blijkt uit de vervolg vraag waarin ze de schijf moeten invullen, kunnen de kennis ook aardig toepassen. Eerst de vraag: “Wat is de schijf van 5?”

totaal 18 leerlingen

een boek 0%een manier om eten op je bord te leggen 6%informatie over hoe je gezond eet 82%dat je vijf dagen gezond eet en twee dagen niet

12%

Toepassings-vragen.

Schijf van 5.

2 ons groente.

2 stuks fruit.

Het ontbijt.

Dan de toepassingsvragen. Eerst wil ik weten of ze de kennis over de schijf van 5 ook kunnen gebruiken in een andere context. De vraag luidt hier: “Als je in een gezonde maaltijd je gebakken kipfilet wilt vervangen, uit welk vak van de schijf zoek je dan de vervanging?”

totaal 18 leerlingen

vak 1: bevat groente & fruit 0%vak 2: bevat brood, granen & aardappel 6%vak 3: bevat zuivel, tofu & vis 88%vak 4: bevat margarine, olie & roomboter 6%vak 5: bevat water & thee 0%

Ook in dit geval geven de meeste leerlingen, zonder veel moeite, het juiste antwoord. Vervolgens laat ik de leerlingen een inschatting maken met betrekking tot het eten van groente en fruit. De vragen zijn: “Hoeveel groente en hoeveel fruit per dag zou genoeg zijn om gezond te kunnen noemen?”

groente totaal 18 leerlingen

1 grote lepel 22%2 grote lepels 22%3 grote lepels 34%4 grote lepels 22%

fruit totaal 18 leerlingen

1 stuks fruit 0%2 stuks fruit 88%3 stuks fruit 6%4 stuks fruit 6%

Het inschatten van de hoeveelheid groente, blijkt voor bijna de helft van de leerlingen lastig. Om aan een voldoende hoeveelheid van 2 ons groente per dag te komen moeten er minimaal 3 grote opscheplepels aan groente worden gegeten. Bijna de helft denkt dat 1 of 2 lepels wel voldoende zijn.

Uit diverse onderzoeken is gebleken dat een goed ontbijt thuis hoort in een gezond eetpatroon. Zo voorziet een gezond ontbijt de hersenen van belangrijke voedingsstoffen en brengt het de bloedsuikerspiegel weer op peil na het slapen. Daarnaast voorkomt het dat leerlingen op school honger krijgen en zich daardoor minder goed kunnen concentreren. Bij de volgende vragen wil ik onderzoeken hoe de leerlingen omgaan met het ontbijt. Wat nemen de leerlingen als ontbijt? Ontbijten ze wel? En hebben ze daarin zelf een keus? Ik heb daarin eerst gevraagd waar de leerlingen ontbijten.

totaal 18 leerlingen

thuis 34%onderweg naar school 40%

Wat eet je als ontbijt?

Mag je het zelf (w)eten?

De lunch.

ik eet geen ontbijt 26%

Van de 18 leerlingen zijn er 5 die aangeven geen ontbijt te eten. Dit is meer dan ¼ van de ondervraagden(!). Ze geven alle 5 aan dat ze niet denken dat dit erg is.

Daarna volgt de vraag wat de leerlingen voor hun ontbijt eten. Volgens het Voedingscentrum bestaat een goed ontbijt uit een graanproduct, zuivel en wat fruit. De meeste leerlingen gebruiken minimaal één van deze producten in hun ontbijt.

totaal 13 leerlingen

brood met beleg en vruchtensap 34%brood met beleg en een glas melk 42%brinta of cornflakes 16%yoghurt 8%

Op de vraag of de leerlingen zelf mogen beslissen wat ze eten voor het ontbijt, antwoordt iedereen ‘JA’. Ook de leerlingen die geen ontbijt eten geven aan dat zij dat zelf beslissen.

totaal 18 leerlingen

ja 100%nee 0%

Al met al eten de leerlingen die wel ontbijten een vrij gezond ontbijt. En is het goed om te zien dat brinta pap nog steeds door jongeren wordt gegeten als ontbijt. Wie is er niet groot mee geworden?

Bij het onderzoek naar wat de leerlingen voor de lunch eten, wil ik ook kijken of en waarom ze dit een gezonde lunch vinden. Vaak kiezen leerlingen zelf wat ze tussen de middag eten. Ze gaan naar de schoolkantine of naar een supermarkt en kopen daar waar ze trek in hebben. Bij de eerste vraag “wat eet je als lunch?” verwachtte ik daarom veel verschillende antwoorden.

totaal 18 leerlingen

brood met beleg 50%fruitreep, crackers of koekjes 17%soep 28%niks 5%

Die vele verschillende antwoorden kwamen er niet. Het meest opvallende is dat één van de leerlingen aangeeft niet te lunchen. Dit is één van de leerlingen die aangeeft ook geen ontbijt te eten. Toch geeft de leerling bij de eerste vraag van de enquête aan dat ze vindt dat ze (meestal) gezond eet.

De vraag of wat ze eten ook gezond is, maakt de vragenlijst ineens een stuk moeilijker voor de leerlingen. De meeste twijfelen over hun antwoord. Hier

Is dat gezond?

Waarom?

Mag ik er even tussendoortje?

Het avondmaal.

begint duidelijk te worden dat kennis hebben en kennis op jezelf toepassen twee verschillende dingen zijn.

totaal 18 leerlingen

ja 45%nee 35%weet niet 20%

En de vervolg vraag maakt het zo mogelijk nog lastiger. Waarom denk je dat? Veel van de antwoorden komen er op neer dat het toepassen van de kennis hierbij niet wil lukken. Vaak is het antwoord “omdat ik dat denk” of “als je het op school koopt zal het wel goed zijn”. Wat voor een ander onderzoek wel weer een interessant antwoord zou kunnen zijn. Eén antwoord vind ik wel van belang. Dat is het antwoord van de leerling die aangeeft geen ontbijt of lunch te eten. Deze leerling geeft aan dat ze wel begrijpt dat het beter is om 3x per dag een maaltijd te gebruiken. Langzaam komt er dus een beeld van een verschil tussen weten en doen boven drijven.

Een tussendoortje is een aanvulling op je eetpatroon. En hoewel ze vaak niet de hoeveelheid van de voedingsstoffen leveren die je nodig hebt, kunnen ze zeker een aanvulling zijn op een gezonde voeding. Daarom wil ik van de leerlingen weten wat ze als tussendoortjes eten en of ze dit een gezonde aanvulling vinden.

totaal 18 leerlingen

koekjes & crackers 24%chips 48%snoep (drop & chocolade) 14%fruit 14%

De meningen of dit gezond is zijn eerlijk verdeeld. Van de 18 leerlingen vinden 6 dat ze gezond snacken, 6 leerlingen vinden het niet gezond maar ook niet ongezond en 6 leerlingen vinden hun snacks ongezond. Het beste antwoord was dat chips als tussendoortje best gezond kan zijn omdat het vetten en koolhydraten bevat en dat dat voedingsstoffen zijn die je ook nodig hebt. En dat is, mits niet elke dag een hele zak, een goed antwoord. Het laat ook zien dat deze leerling zijn kennis inventief kan toepassen.

Wat een belangrijk onderdeel is van een evenwichtige voeding, is veel variatie. Eet je vaak dezelfde producten, dan is het lastig om genoeg van alle voedingsstoffen binnen te krijgen. Ik vroeg de leerlingen, met behulp van een invuloefening, wat ze ’s avonds (meestal) eten. Meerdere antwoorden zijn hier mogelijk.

greep uit de antwoordenaardappels met ….. sperziebonen, vlees, spinazie, appelmoesrijst met …. kip, hachee, chicken tonight

pasta met …. bolognaisesaus, macaroni (?)couscous met …. -brood met …. kroket, biefstuk, soepiets anders namelijk ….

patat (?), pannenkoeken

Wat opvalt is dat bijna alle leerlingen minimaal drie opties hebben ingevuld. Dit geeft aan dat er toch een redelijke variatie is binnen hun voedingspatroon. En geen van de leerlingen kent en eet couscous. Interessant detail voor de docent is dat de patat (toch 4x genoemd) door niemand bij aardappels wordt ingedeeld.

Wie beslist er wat er wordt gegeten?

Veranderingen.

Invloed?

Wie heeft er allemaal invloed op de variatie in het menu? Komt dit bij de ouders/verzorgers vandaan of hebben de leerlingen hier ook een stem in? Over het algemeen worden de beslissingen in overleg genomen. Waarbij de ouders/verzorgers vaak een sturende rol hebben. Er zijn een paar leerlingen die zelf mogen bepalen wat ze willen eten, maar dan moeten ze het ook klaar maken. Hierdoor laten ze hun keuzevrijheid toch vaak maar varen.

Nu is natuurlijk de vraag of er iets is veranderd in het eetpatroon van de leerlingen sinds mijn kooklessen? De leerlingen:

totaal 18 leerlingen

ja 44%nee 56%

Vervolgens is de vraag of ze dan ook gezonder zijn gaan eten?

totaal 18 leerlingen

ja 44%nee 56%

De 8 leerlingen die aangeven dat ze sinds de kooklessen een verandering merken in hun eetpatroon, geven ook allemaal aan dat ze vinden dat ze gezonder zijn gaan eten.

Is er dan een invloed van mijn kooklessen op het eetpatroon van de leerlingen? Je zou al bijna willen zeggen dat dat het geval is, maar ik wil de leerlingen nog aan één vraag onderwerpen. Op de vraag of de leerlingen thuis wel eens koken, wordt door iedereen positief geantwoord. Vervolgens wil ik weten wat ze dan koken? De volgende antwoorden werden gegeven, waarbij moet worden aangetekend dat het laatste antwoord (2x gegeven) natuurlijk het meest van belang is voor dit onderzoek.

totaal 18 leerlingen

pasta 56%pannenkoeken 11%salade 11%

soep 11%iets wat ik op school heb geleerd 11%

Conclusies

Nu de resultaten van de enquête zijn verwerkt is het tijd om antwoord te geven op de hoofdvraag en de deelvragen. Ik begin hierbij met de deelvragen om zo toe te werken naar een antwoord op de hoofdvraag.

Deelvragen:

Wat weten de leerlingen van een gezond eetpatroon?Over het algemeen genomen zijn de leerlingen redelijk toegerust met kennis van een gezond eetpatroon. De leerlingen zijn goed bekend met de schijf van 5 en ook het gebruik hiervan gaat de meeste leerlingen goed af. Op het toepassen van de kennis op de eigen situatie valt voor iets minder dan de helft van de leerlingen nog wel wat te verbeteren.

Wat eten de leerlingen als ontbijt?Volgens het voedingscentrum bestaat een goed ontbijt uit graanproducten, zuivel en fruit. De leerlingen die wel ontbijten doen dit, volgens de criteria van het voedingscentrum , op een gezonde manier. Maar er is een significant deel van de ondervraagden (26%) die ’s morgens niet ontbijten. Deze leerlingen zijn zich ook niet bewust wat een goed ontbijt bijdraagt aan een gezond eetpatroon.

Wat eten de leerlingen als lunch?Bijna alle leerlingen eten iets tussen de middag. Veelal wordt er brood van thuis of soep uit de schoolkantine gegeten. Soms alleen een fruitreep of een cracker. Wat opvalt is dat er niemand aangeeft daadwerkelijk fruit te eten. Terwijl een appel of banaan bij je boterhammen mee naar school juist een goede kans is om aan de helft van je dagelijkse 2 stuks fruit te komen. Het schrikbarende is dat één van de leerlingen aangeeft tussen de middag niets te eten. Dit terwijl ze ook aangeeft ’s morgens niet te ontbijten. Dit is een ernstige verstoring in een gezond eetpatroon.

Wat eten de leerlingen als tussendoortje?Meestal chips, blijkt uit de vragenlijst. Maar koek en snoep zijn ook favoriet. Gelukkig wordt er door een aantal leerlingen ook fruit genoemd. Daarnaast weten de meeste leerlingen ook

goed wat er wel en niet gezond is. En is er zelfs één leerling die de theorie zo weet toe te passen dat zelfs het eten van chips soms goed is voor je.

Wat eten de leerlingen als avondeten?De leerlingen hebben over het algemeen een redelijke variatie in hun avondeten. Dit wordt vooral vanuit de thuissituatie gestimuleerd. Dit is de maaltijd waarbij de leerlingen nog het meest afhankelijk zijn van de ouders/verzorgers en daardoor het minst interessant voor het onderzoek.

Is er iets veranderd in het eetpatroon sinds de kooklessen?Iets minder dan de helft van de leerlingen geeft aan dat er sinds de kooklessen een verandering is opgetreden in hun eetpatroon. Dit eetpatroon is, volgens deze leerlingen, ook gezonder geworden. Met dit resultaat kunnen we ons richten op de hoofdvraag.

Hoofdvraag:

Wat is de invloed van mijn kooklessen op de eetgewoonten van mijn leerlingen?Uit de geraadpleegde bronnen komt naar voren dat er, vanwege de alsmaar groeiende problemen op het gebied van obesitas, diabetes en hart- & vaatziekten, een grote behoefte is om mensen bewuster te maken van het effect van voeding op hun gezondheid. Daarbij komt dat deze bewustwording ook door moet werken in het eetpatroon wil het, in de toekomst, effect hebben op de gezondheid.Het onderzoek richtte zich op de vraag of je, als kookdocent, invloed kan uitoefenen op de eetgewoonten van leerlingen. Het antwoord hierop luidt dat die invloed zeker aanwezig kan zijn. De invloed is er voornamelijk op het gebied van het reproduceren van gerechten uit de praktijklessen. Maar deze invloed is niet vanzelfsprekend en niet op ieder individu toepasbaar. Wel denk ik dat als docenten hier bewuster mee omgaan en meer aandacht besteden aan een gezond eetpatroon in de lessen, het rendement hoger kan worden dan dat het op dit moment is.

Vooruitblik

Uit het onderzoek blijkt dat ik, als docent, wel degelijk invloed kan hebben op de eetgewoonten van mijn leerlingen. Maar op welke manier kan ik hier, als docent, nou het best gebruik van maken? En heb je als school ook de verantwoordelijkheid om hier iets mee te doen? Dit zijn enkele vragen die de uitkomst van dit onderzoek bij mij oproept. Ik hoop daarom ook dat dit onderzoek slechts een eerste stap is op weg naar meer antwoorden op het gebied van jongeren en voeding.

Evaluatie

Mijn allereerste onderzoek heeft me vooral veel geleerd over wat er allemaal komt kijken bij het maken van een praktijkonderzoek. Ik vond het erg lastig om het onderzoek af te bakenen en om

literatuur te zoeken over het onderwerp. Ik ben uiteindelijk wel trots op het resultaat en tevreden met de stappen die ik heb gemaakt in het aannemen van een onderzoekende houding.In de manier van onderzoeken ben ik, achteraf, tot de conclusie gekomen dat je uitkomsten nog meetbaarder zou moeten maken. Zo zou je eerstejaars leerlingen in het onderzoek kunnen betrekken, om te meten wat de kennis over gezonde voeding is bij beginnende leerlingen. Zo maak je het verschil in eetpatroon duidelijker. Ook zou je de kennis kunnen meten voor- en na lessen over gezonde voeding, zo wordt de invloed beter te meten.Op het gebied van planning valt uiteindelijk ook nog veel winst te halen. Nu ik heb geleerd hoeveel werk er komt kijken bij het maken van een praktijkonderzoek, besef ik me dat een goed tijdsschema geen overbodige luxe is.Tot slot wil ik nog aangeven dat het zeer bevredigend is om op zoek te gaan naar antwoorden op vragen die je zelf hebt binnen het nieuwe vakgebied.

Literatuurlijst

N. Verhoeven (2010). Wat is onderzoek? Praktijkboek methoden & technieken voor het hoger onderwijs

Den Haag: BoomonderwijsBaarda, De Goede & Kalmijn (2007). Basisboek enquêteren. Handleiding voor het maken van een vragenlijst en het voorbereiden en afnemen van enquêtes.

Groningen: Wolters-NoordhoffJ. Fullerton-Smith (2007). The truth about food. Eerlijk over eten (Nederlandse vertaling door A. Penta (2007).

Utrecht: A.W. Bruna Lev.C.A. Baan & C.G. Schoemaker (2009). RIVM rapport 260322004/2009 diabetes tot 2025

geraadpleegd op 12 december 2012, van http://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/260322004.pdf

Centraal Bureau Statistiek (2012). Steeds meer overgewicht, geraadpleegd op 14 december 2012, van http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/gezondheid-welzijn/publicaties/artikelen/archief/2012/2012-3651-wm.htm

C.F. van Kreijl & A.G.A.C. Knaap (2004). RIVM rapport 270555007/2004 ons eten gemetengeraadpleegd op 18 december 2012, van http://rivm.openrepository.com/rivm/bitstream/10029/8860/1/270555007.pdf

T.L.S. Visscher, A.M. van Bakel, E.M. Zantinge (2012). Wat zijn de mogelijke oorzaken van overgewicht? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid,

geraadpleegd op 14 december 2012, van http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/persoonsgebonden/lichaamsgewicht/wat-zijn-de-mogelijke-oorzaken-van-overgewicht-en-ondergewicht/

Bijlagen

bijlage 1, de enquête:

Meester Bart onderzoekt voor zijn school of de kooklessen die je op school krijgt, invloed hebben op jouw eetgedrag. Hiervoor heb ik een aantal vragen opgesteld die gaan over wat je eet en wat je weet. Ik wil je vragen om de vragen zo goed en eerlijk mogelijk te beantwoorden. Voor het onderzoek gebruik ik alleen de gegevens. Dat betekent dat je antwoorden anoniem worden verwerkt en je naam dus niet in het onderzoek komt. Als je hulp nodig hebt dan kun je me altijd vragen.Heb je nog vragen?Dan volgen hier de mijne................

1. Vind je zelf dat je (meestal) gezond eet?

..............................................................................................................................................................

..........................

2. Heb je wel eens les gehad over gezonde voeding?a) ja, elk jaar.b) ja, soms.c) nee, nog nooit.

3. Wat is de schijf van vijf?a) een boek.b) een manier om eten op je bord te leggen.c) informatie over hoe je gezond eet.d) dat je vijf dagen gezond eet en twee dagen niet.

4. Als je in een gezonde maaltijd je gebakken kipfilet wilt vervangen uit welk vak van de schijf zoek je dan de vervanging?

a) vak 1: bevat groente & fruit.b) vak 2: bevat brood, granen en aardappels.c) vak 3: bevat zuivel, tofu, biefstuk en vis.d) vak 4: bevat margarine, olie en roomboter.e) vak 5: bevat water en thee.

5. Waar ontbijt je ’s morgens?a) thuis.b) onderweg naar of op school.c) ik eet geen ontbijt.

6. Als je wel ontbijt, wat eet je dan?

..............................................................................................................................................................

..........................

7. Mag je dat zelf beslissen en klaar maken?........................................................................................................................................................................................

8. Wat eet je als lunch?

..............................................................................................................................................................

..........................

9. Denk je dat dat gezond is?

............................................................................................

10. Waarom denk je dat?

..............................................................................................................................................................

..........................

11. Wat eten jullie ’s avonds meestal? (je mag meer antwoorden geven)a) aardappels met.................................................b) rijst met.............................................................c) pasta met..........................................................d) couscous met....................................................e) brood met.........................................................f) iets anders namelijk..........................................

12. Wie beslist er wat er gegeten wordt?a) ouder(s) of begeleider(s).b) ik of mijn broer(tjes), zus(jes)c) iedereen samen

13. Kook je zelf ook wel eens thuis?

..............................................................................................................................................................

..........................

14. Wat kook je dan graag?

..............................................................................................................................................................

..........................

15. Wat eet je als tussendoortje?

............................................................................................

16. Vind je dat een gezond tussendoortje, en waarom?

..............................................................................................................................................................

..........................

17. Wat is nu eigenlijk gezonder voor je?a) 3 grote maaltijden per dag en daarnaast maximaal 4 tussendoortjes.b) veel kleine beetjes: 12 keer per dag een klein beetje eten en drinken.c) maakt niks uit als je maar iets binnen krijgt.

18. Hoeveel groente per dag zou genoeg zijn om gezond te kunnen noemen?a) 1 grote lepel.b) 2 grote lepels.c) 3 grote lepels.d) 4 grote lepels.

19. Hoeveel fruit per dag zou genoeg zijn om gezond te kunnen noemen?a) 1 stuks.b) 2 stuks.c) 3 stuks.d) 4 stuks.

20. Ben je door de kooklessen op school anders over gezond eten gaan denken?

..............................................................................................................................................................

..........................

21. Ben je daardoor ook gezonder gaan eten?

............................................................................................

22. Wat vind jij dat er nog kan worden verbeterd, in de kooklessen, aan gezond eten?

..............................................................................................................................................................

................................

23. Bedenk een vraag die jij zou willen stellen over eten.

..............................................................................................................................................................

..................................

Heel erg bedankt voor je medewerking!!