de pedagogische competentie - portfoliobart-hoogvorst.weebly.com/.../reader_vwpl_jaar_2.docx · Web...

Bart Hoogvorst500 15 1707Hogeschool van AmsterdamDomein Onderwijs & OpvoedingDocent Horeca & VoedingVoorbereidend Werkplekleren jaar 2E. van Kooten

Voorbereidend Werkplekleren jaar 2

de pedagogische competentie

opdracht 1 t/m 4

VoorwoordVoor u ligt het resultaat van de opdrachten uit de module Voorbereidend Werkplekleren 2. Deze module heb ik met veel interesse gevolgd, omdat de pedagogische competentie voor mij een nog vrij onbekend terrein is. Door de grote hoeveelheid werk, in verhouding tot het aantal studiepunten, die deze module met zich mee heeft gebracht is er soms veel twijfel ontstaan of ik wel op de goede weg was. Maar zoals Descartes ooit al schreef is “twijfel het begin van wijsheid”. Hopelijk is dat een goede voorbode.

De reader is opgebouwd uit de opdrachten 1 tot en met 4. Deze opdrachten zijn vervolgens uitgewerkt. Aan het eind van de reader zijn alle gebruikte bronnen en bijlagen samengevoegd. Om de verschillende opdrachten individueel te bekijken verwijs ik u naar mijn BSCW-map (https://bscw.hva.nl/bscw/bscw.cgi/204125509 ).

Ik wens u veel leesplezier!

Bart Hoogvorst

2

https://bscw.hva.nl/bscw/bscw.cgi/204125509

InhoudsopgaveVoorwoord...................................................................................................................... 2Opdracht 1..................................................................................................................... 51.1 betoog: “Is gastgerichtheid (geen) opvoeden?”.......................................................6

betoogschema.............................................................................................................71.2 theorieles: omgaan met gasten, omgangsvormen...................................................8

lesplanformulier omgangsvormen theorie...................................................................9powerpoint omgangsvormen theorie........................................................................12

1.3 praktijkles: omgaan met gasten, omgangsvormen................................................13lesplanformulier omgangsvormen praktijk................................................................14powerpoint omgangsvormen praktijk........................................................................17

Opdracht 2................................................................................................................... 182.1 Inleiding.................................................................................................................. 192.2 Onderzoeksvragen.................................................................................................202.3 Theoretisch kader...................................................................................................20

Wat is praktijkonderwijs?...........................................................................................20Leerstijlentesten........................................................................................................21

2.4 Onderzoeksopzet....................................................................................................24Deskresearch............................................................................................................24Fieldresearch.............................................................................................................24Enquête..................................................................................................................... 24Populatie................................................................................................................... 24Dataverzameling en –verwerking..............................................................................24

2.5 Resultaten..............................................................................................................25Leerstijlentest David Kolb..........................................................................................25Leerstijlentest Howard Gardner.................................................................................25Enquête..................................................................................................................... 27

2.6 Conclusies en aanbevelingen.................................................................................31Kenmerken................................................................................................................31Interesses.................................................................................................................. 31Antwoorden op de deelvragen..................................................................................32De Hamvraag............................................................................................................32En dus dat………….....................................................................................................32

Opdracht 3................................................................................................................... 343.1 betoog: loopbaan en burgerschap begint bij de ouders.........................................35

lesplanformulier les 1 loopbaan & burgerschap........................................................37

3

Omschrijving activerende werkvormen.....................................................................41prezilink bij opdracht 3..............................................................................................43

Opdracht 4................................................................................................................... 444.1 planning lessenserie en bedrijfsbezoek loopbaan & burgerschap..........................454.2 lessenserie.............................................................................................................464.3 toetsvragen............................................................................................................574.4 vakoverstijgende onderwerpen..............................................................................60Literatuur...................................................................................................................... 61Bijlage.......................................................................................................................... 62

Bijlage 1; Leerstijlentest David Kolb..........................................................................62Bijlage 2; Leerstijlentest Howard Gardner.................................................................65Bijlage 3; Enquête.....................................................................................................68

4

Opdracht 1

Les beroepsvorming

Bart Hoogvorst500 15 1707Hogeschool van AmsterdamDomein Onderwijs & OpvoedingDocent Horeca & Voeding

5

Voorbereidend Werkplekleren jaar 2E. van Kooten

1.1 betoog: “Is gastgerichtheid (geen) opvoeden?”

“Tegenwoordig moeten we gastgerichtheid er in ‘rammen’, want leerlingen krijgen het vaak niet meer mee in de opvoeding.” Deze boude uitspraak komt van meneer Reimers, de bekende side-kick van Herman den Blijker in tv-programma’s als Herrie in het hotel en Herrie XXL. Hij pleit hierbij voor een harde hand in het bijbrengen van gastgericht handelen door leerlingen. Maar is dat wel de manier om leerlingen iets bij te brengen? Nee, natuurlijk niet! Gastgericht handelen is in grote mate een sociale vaardigheid. En een “harde hand” maakt een leerling niet socialer, integendeel. Doordat de leerling zich niet veilig zal voelen in de les, zal hij zich vooral bezig houden met overleven in die onveilige situatie (S. Ebbens, 2009). Het verkleint dus juist de mogelijkheid om een leerling uit zijn schulp te laten treden, zodat je hem/haar werkelijk iets kan leren.

Het opgroeien in een alsmaar harder wordende samenleving, die meer en meer gericht is op individualiteit en prestaties, is voor kinderen en adolescenten verwarrend genoeg. Kinderen moeten presteren en er is daardoor steeds minder ruimte om fouten te mogen maken, terwijl het maken van fouten juist veel leermomenten bevat. Gevolg van dit niet mogen falen kan het begin zijn van een gevoel van onzeker raken, waardoor kinderen persoonlijk contact meer en meer uit de weg gaan. Het omgaan met mensen wordt eng. Hierdoor raakt het sociale aspect achterop gesteld. Ook is er de afgelopen jaren veel veranderd in de manier waarop we contacten leggen met andere mensen. Tegenwoordig kan dat zeer gemakkelijk via een computerscherm. Trends als facebook en twitter bieden de mogelijkheid om met vele mensen in contact te komen. Maar doen dit op een zeer vrijblijvende en anonieme manier, waarbij je jezelf natuurlijk prima kan verstoppen of anders voordoen. Op deze manier kunnen de omgangsvormen zo zijn veranderd dat het moeilijker wordt om op een persoonlijke manier contact te maken of te onderhouden.Ten slotte groeien steeds meer jongeren op in gebroken gezinnen. Waarmee het gevoel van een veilige thuisbasis verdwijnt. Hierdoor verplaatsen veel aspecten van de opvoeding zich naar het klaslokaal. Zo ook het oefenen in het persoonlijk contact met andere mensen. Wat dat betreft is de constatering dat leerlingen gastgerichtheid niet meer mee krijgen in de opvoeding, juist. Maar “Reimpie” komt hier met een oplossing die sommige jongeren juist terug in een hoek drukt waar ze al niet uit komen.

Er moet dus een andere manier zijn om leerlingen de basis van gastgericht handelen bij te brengen. Een onderdeel hiervan zou het geven van sociale vaardigheids trainingen moeten zijn. Met sociale vaardigheid bedoelt men de menselijke eigenschap goed met je medemens om te kunnen gaan. Zo is in Vlaanderen sociale vaardigheid een “vakoverschrijdende eindterm” in zowel het primair- als het secundair onderwijs. Wat inhoudt dat het een niet aan één vak gebonden onderdeel is van het lesprogramma. Hierbij hebben docenten daadwerkelijk een inspanningsverplichting om thema’s als beleefdheid, assertiviteit, respect vragen en geven en weerstand bieden aan groepsdruk in hun lessen te implementeren. Op deze manier leren de leerlingen dat sociale vaardigheden een belangrijk onderdeel zijn in alle facetten van het omgaan met mensen. Dus ook in het omgaan met je gasten.

6

betoogschema

7

1.2 theorieles: omgaan met gasten, omgangsvormen.

In deze les gaan we het hebben over omgangsvormen. Wat zijn dat eigenlijk, omgangsvormen? Wat kunnen we ermee en waarom moeten we weten wat dat zijn? We gaan dit proberen duidelijk te maken aan de hand van verschillende werkvormen en een klein stukje theorie.

Ik begin de les met het verwelkomen van de leerlingen bij de deur. Ik wil iedereen een hand geven en op een formele manier verwelkomen (goedemiddag mevrouw/mijnheer komt u binnen, gaat u maar zitten). Ik doe dit om de les te beginnen met het activeren van de voorkennis middels een onderwijsleergesprek. Aan de hand van vragen als “wat deed ik bij het binnenkomen?” en “wat vonden jullie hiervan?”. Dit vormt de aanleiding naar een klein stukje theorie over omgangsvormen. Er wordt behandeld wat nu eigenlijk omgangsvormen zijn. En waarom, denken de leerlingen, dat we hier les over hebben? Vervolgens wil ik met behulp van 3 filmpjes over omgaan met gasten, de leerlingen individueel laten nadenken over omgaan met gasten en omgangsvormen. Dit doe ik door vooraf aan elk filmpje een vraag op het bord te zetten die ze voor zichzelf moeten beantwoorden.Met de geformuleerde antwoorden op deze vragen wordt de leerlingen gevraagd naar hun eigen ervaringen en inzicht. We proberen klassikaal te achterhalen wat we met de antwoorden op deze vragen kunnen. De bedoeling is dat de leerlingen gaan inzien dat ze door verschillende situaties in te kunnen schatten, en door hier op een gepaste manier op te reageren, bezig zijn met gastgericht handelen.Als laatste volgt het rollenspel. We maken groepjes van drie, waarmee we verschillende manieren van verwelkomen gaan oefenen. De bedoeling is dat steeds één leerling een andere leerling uit zijn/haar groepje verwelkomd (als vriend, als buurman, als opa of als gast). De derde leerling schrijft op wat hij/zij aan verschillen ziet tussen de verschillende manieren van welkom heten. Deze oefening duurt ongeveer 15 minuten. Daarna bespreken we klassikaal de uitkomsten van de groepjes.De les eindigt met het uitdelen van post-its waarop de leerling in één zin opschrijft wat hij/zij heeft geleerd en meeneemt uit deze theorieles. Deze post-it nemen zij dan daadwerkelijk mee.

9

lesplanformulier omgangsvormen theorie

naam student : Bart Hoogvorst

opleiding : Docent Horeca & Voeding

HvA-begeleider: E. van Kooten

werkplekleren jaar 1 2 3 4 (omcirkelen)

naam school : praktijkschool de Brug

werkbegeleider : C. de Jong

klas : PBH (3e klas Horeca)

datum van de les: 11-02-2013

lesonderwerp: Omgaan met gasten → omgangsvormen

beginsituatie van de leerlingen: De leerlingen zijn nog niet bekend met het begrip omgangsvormen. Deze les vormt het begin voor het omgaan met gasten in het lesrestaurant.

algemene doelstellingen van deze les.begrippen:omgangsvormenetiquettehoudingtaalgebruikstemgebruik

vaardigheden:het inschatten van een situatie en de omgangsvorm hierop aanpassen.

concrete lesdoelen

doel 1: de leerling kan uitleggen wat er onder omgangsvormen wordt verstaan.

doel 2: de leerling kan verschillende begrippen als houding, stemgebruik en taalgebruik uitleggen en herkennen in een praktijksituatie.

doel 3: de leerling leert zich bewust te worden van zijn/haar eigen houding en gedrag t.o.v. andere mensen en de invloed hiervan op de omgang.

doel 4: de leerling kan een relatie leggen tussen verschillende manieren van omgaan met mensen in verschillende situaties.

eigen leerdoelen van de student:

doel 1: ik wil de leerlingen goed betrekken in de les, daarom wil ik op een iets strengere manier de orde bewaren. positief gedrag zal worden beloond en negatief gedrag zal direct worden benoemd en bestraft. ik zal dit aangeven bij de leerlingen aan het begin van de les. op deze manier wil ik kijken of deze manier van werken met de leerlingen, invloed heeft op de kwaliteit van de les.

doel 2 : lesgeven in een minder sterk ontwikkeld deel van mijn eigen vakgebied.

10

fase geplande

tijd

lesdoel nr.

lesinhoud (lesstof) didactische werkvormen hulpmiddelen

leeractiviteit:Wat doet de leerling?

onderwijsactiviteit:Wat doe ik?

fase 1(p. 39)1

5 min. 1aandachtsrichter, activeren voorkennis

verduidelijken van het onderwerp: wat zijn omgangsvormen?

bekend

luisteren, deelnemen aan het gesprek.vertellen over eigen ervaring.

formeel verwelkomen van de leerlingen als in een restaurant.onderwijsleergesprek.

fase 2(p. 41)

5 min. 1 & 2informatie voorziening, voordoen van de belangrijkste dingen (volledige instructie)

behandelen van de theorie.

benieuwd

actief luisteren naar de theorie, verwerken van de begrippen.

uitleg geven, doceren. behandelen van de begrippen voor deze les.

powerpointsmartboard

fase 3(p. 46)

10 min. 1, 2 & 3kijken of alles duidelijk is, terugkoppeling

koppelen van de theorie aan de praktische invulling voor de leerlingen. waar heb je deze informatie voor nodig

verwoorden van de begrippen, met de vragen de filmpjes bekijken, formuleren van antwoorden op de gestelde vragen.

vragen of de begrippen duidelijk zijn. verduidelijken van de lesstof aan de hand van beelden (filmpjes), vragen stellen vooraf aan de filmpjes.

powerpointsmartboardwhiteboard

fase 4/5(p. 50)

15 min. 1, 2, 3 & 4

instructie en uitvoeren oefening

toepassen van de lesstof in een rollenspel.

luisteren naar de instructie. uitvoeren van het rollenspel en hun rol daarin. beschrijven van de goede en verbeter punten in het rollenspel.

volledige instructie voor het rollenspel, begeleiden en stimuleren van de groepjes tijdens het rollenspel. feedback geven.


fase 6(p. 61)

10 min. 1, 2, 3 & 4

afsluiten en terugkoppelen naar de geleerde stof

wat heb je geleerd en wat neem je daar van mee (wat onthoudt je)?bewaard

verwoorden van het geleerde. meenemen van het geleerde.

samenvatten van de les, koppeling maken naar de praktijkles.

powerpointsmartboardpost-its

1 paginaverwijzing naar Ebbens, S & Ettekoven, S. (2005). Effectief leren basisboek. Groningen: Wolters Noordhoff.

bordschema 1vragen bij de filmpjes:

1) hoe zou je de houding van het meisje in het begin van filmpje 1 omschrijven?

2) ben je zelf wel eens in een situatie geweest waarin je je stoorde aan het taalgebruik van een ander? beschrijf de situatie.

3) waarom vind jij de ene reactie in filmpje 3 beter dan de andere?

bordschema 2

12

powerpoint omgangsvormen theorie

dia # 1 theorieles dia # 2 theorieles

dia # 3 theorieles dia # 4 theorieles

OMGAAN MET

GASTENhoe doe je dat?

OMGANGSVORMEN

etiquette aangevuld met sociaal gevoel, ofwel

hoe ga je om met andere mensen?

houdingtaalgebruikstemgebruik

ROLLENSPELgroepjes van 3 maken

1 ontvanger1 vriend/oma/gast/buurvrouw

1 observant

verwelkomen van de bezoeker WAT NEEM JE MEE VAN DEZE LES?

WAT GING ER GOED? WAT VOND JE MINDER GOED?

13

http://passie.horeca.nl/video/15662/Het_communiceren_met_gasten;_lichaamstaal

http://passie.horeca.nl/video/15664/Het_communiceren_met_gasten;_taalgebruik

http://passie.horeca.nl/video/15663/Het_communiceren_met_gasten;_stemgebruik

1.3 praktijkles: omgaan met gasten, omgangsvormen.

In de praktijkles van omgangsvormen gaan we de behandelde stof uit de theorieles uitdiepen en toepasbaar maken in verschillende situaties. Aan het begin van de les blikken we terug op de stof uit de theorieles en wil ik met behulp van een filmpje de voorkennis van de leerlingen activeren. Het filmpje handelt vooral over hoe omgang niet behoort te verlopen en ik zal de leerlingen ook vragen wat zij mis zien gaan op het gebied van houding, taalgebruik en stemgebruik (drie begrippen uit de theorieles).Vervolgens gaan we aan de hand van 4 verschillende casussen, 4 verschillende fases in het omgaan met gasten behandelen, namelijk:

fase 1; begroetingfase 2; benadering (opnemen bestelling)fase 3; klachtenfase 4; afscheid

We doen dit middels een rollenspel in groepjes van 5 leerlingen. Hierin krijgen 2 leerlingen een rol toebedeeld en 3 leerlingen voeren een observatie oefening uit die hieraan is gekoppeld. Elk van deze observanten moet letten op één aspect van de omgang, zoals de houding van de gastheer/vrouw. De casus beschrijft de situatie, bijvoorbeeld: “Een oudere dame komt het restaurant binnen en bestelt een kopje koffie” of “bestel een drie-gangen menu en iets te drinken bij de serveerster”. Na een korte oefen ronde, worden de extra opdracht kaarten ingevoerd. Deze kaarten hebben een individuele instructie die de leerling voor zichzelf houdt. Op deze extra opdracht kaarten staat bijvoorbeeld “zeg dat als de bestelling komt, dat je iets anders had bestelt” of “negeer de bedieningsmedewerker”. Op deze manier verdiepen we de opdracht en krijgt het een meer improvisatie karakter. Na het spelen van een situatie beantwoord elk groepje gezamenlijk 6 vragen op een vragenformulier.

1) Wat viel je op met betrekking tot de houding van de bedieningsmedewerker/ster?2) Wat viel je op met betrekking tot het taalgebruik van de bedieningsmedewerker/ster?3) Wat viel je op met betrekking tot het stemgebruik van de bedieningsmedewerker/ster?4) Wat deed de bedieningsmedewerker/ster goed in deze situatie?5) Wat had de bedieningsmedewerker/ster nog beter kunnen doen?6) Wat hebben jullie geleerd van deze situatie?

Hierna draaien de rollen, zodat iedereen een andere rol krijgt en begint het groepje aan een nieuwe casus.Aan het eind van de les bespreken we de antwoorden per casus met de gehele klas. Ook worden de rollen geëvalueerd. Wat vond je lastig en hoe komt dat? Ik geef aan dat voor de eerst volgende praktijkles de klas in twee groepen verdeeld wordt, waarbij de ene groep de gasten bedient en de andere groep de bediening observeert. De daarop volgende praktijkles draaien we die rollen om. We gaan dit doen om te oefenen met het leren van elkaar.

14

lesplanformulier omgangsvormen praktijk



HvA-begeleider: E. van Kooten




klas : PBH (3e klas Horeca)


lesonderwerp: Omgaan met gasten, omgangsvormen in de praktijk.

beginsituatie van de leerlingen: De leerlingen hebben een theorieles gehad over omgangsvormen. We gaan het geleerde nu middels rollenspellen in de praktijk brengen.

algemene doelstellingen van deze les.begrippen:observeren

vaardigheden:omgaan met gastenimproviserentoepassen van omgangsvormenobserveren

concrete lesdoelen

doel 1: de leerling kan verschillende situaties herkennen.

doel 2: de leerling leert op een juiste manier reageren op verschillende situaties.

doel 3: de leerling kan zich inleven in de rol van een ander persoon (rollenspel).

doel 4: de leerling leert dat hij/zij de verschillende begrippen uit de theorieles kan toepassen in de praktijk.


doel 1: de leerlingen zo veilig laten voelen in de klas dat ze zich overgeven aan het meedoen met het rollenspel.

doel 2 : het goed overbrengen van meerdere werkvormen in een werkvorm. duidelijk gestructureerd uitleg geven.

15

fase geplandetijd

lesdoel nr.




fase 1(p. 39)2

5 min.aandachtsrichter, activeren voorkennis

wat zijn omgangsvormen en waarom moet je dat weten?

gebruiken van de voorkennis bij het beantwoorden van de vragen.

voorkennis activeren middels een filmpje en vragen naar aanleiding van het filmpje.


fase 2(p. 41)

10 min.informatie voorziening, voordoen van de belangrijkste dingen (volledige instructie)

uitleg van de uit te voeren opdracht.

luisteren naar de opdracht die ze straks gaan uit voeren. stellen van vragen als ze het niet begrijpen.

uitleg geven van de opdracht aan de hand van volledige instructie (zie hieronder) op samen leren. beantwoorden van vragen uit de klas.

fase 3(p. 46)

5 min.kijken of alles duidelijk is, terugkoppeling

de leerlingen de opdracht laten samenvatten.

de opdracht samenvatten aan de hand van vragen van de docent. aangeven wat ze (nog) niet begrijpen.

aan de hand van de vragen bij een volledige instructie (zie hieronder) de leerlingen de opdracht mondeling laten samenvatten.

fase 4/5(p. 50)

50 min.instructie en uitvoeren oefening

uitvoeren van de opdracht.

uitvoeren van het rollenspel en de observatie oefening, samenwerkend leren. beantwoorden van de vragen bij de opdracht.

groepjes controleren op de juiste uitvoering, ondersteunen bij de uitvoering. feedback geven op het uitvoeren van de opdracht.

fase 6(p. 61)

20 min.afsluiten en terugkoppelen naar de geleerde stof

behandelen van de antwoorden op de vragen per casus.

antwoorden per groepje formuleren. link leggen met praktijksituaties.

onderwijsleergesprek aan de hand van de antwoorden van de leerlingen. wat ging er goed? wat vond je moeilijk? wat heb je hiervan geleerd?

bordschema 1 bordschema 2


VRAGEN BIJ VOLLEDIGE INSTRUCTIE

Kernwoorden Wat moeten leerlingen weten

1. Wat Wat moeten ze doen?

2. Waarom Waarom doen ze dit?

3. Hoe Hoe moeten ze werken?

4. Met wie Met wie voeren ze de taak/opdracht uit?

5. Hoelang Hoeveel tijd hebben ze ervoor?

6. Welke hulp Bij wie/wanneer kunnen ze hulp vragen?

7. Met welk resultaat

Wat is het resultaat en wat gebeurt ermee?

8. Klaar Wat gaan ze doen als ze (eerder) klaar zijn?

17

powerpoint omgangsvormen praktijk

dia # 1 praktijk

omgaan met gastenhoe zat dat ook alweer?

http://www.youtube.com/watch?v=8nz_rUSmK6U

http://www.youtube.com/watch?v=8nz_rUSmK6U

Opdracht 2

Doelgroeponderzoek

Bart Hoogvorst500 15 1707Hogeschool van Amsterdam

20

Domein Onderwijs & OpvoedingDocent Horeca & VoedingVoorbereidend Werkplekleren jaar 2E. van Kooten

2.1 Inleiding“Het werkelijke doel van onderwijs is het beste uit jezelf halen.” (Mahatma Ghandi)

In het tweede leerjaar van mijn opleiding docent Horeca & Voeding aan de HvA heb ik, via mijn stage, kennis gemaakt met het praktijkonderwijs. Dit was voor mij een leerzame, interessante en bovenal leuke ervaring. Het kleinschalige en persoonlijke van dit type onderwijs spreekt mij zeer aan.Wat mij opviel was dat de leerlingen heel open en direct waren. Ik bouwde snel een band op met de leerlingen in mijn klassen en in de pauzes was er altijd een lolletje of een gesprekje met één of meerdere leerlingen in de aula of op het schoolplein. Zo leerde ik mijn leerlingen snel kennen. Maar bij het maken en geven van een lessenserie over voeding merkte ik dat ik het lastig vond om het juiste niveau te vinden. Het ene moment zat ik aan te kijken tegen vragende gezichten, het volgende moment vonden de leerlingen het “kapot makkelijk”.Aangezien ik volgend jaar een baan als docent aangeboden heb gekregen wil ik graag meer weten van het niveau van de praktijkschool leerling.

Het onderzoek wordt uitgevoerd op praktijkschool de Brug aan de Saenredamstraat 39 in Assendelft. Het is een openbare praktijkschool die onderdeel is van de onderwijsorganisatie OVO Zaanstad (Openbaar Voortgezet Onderwijs). De Brug streeft naar kleinschalig onderwijs. De groepen zijn niet groter dan 15 leerlingen en de totale schoolpopulatie is dit jaar 154 leerlingen. Het onderwijsaanbod richt zich op algemene, praktische, sociale en communicatieve vaardigheden. Daarbij is aandacht voor de persoonlijke loopbaanoriëntatie en begeleiding van de individuele leerling. De praktijkrichtingen die worden aangeboden zijn:

consumptieve techniekhoutbewerkingmetaalbewerkinggroenzorg & welzijndetailhandel & magazijn

Mijn werk begeleider is dhr. Cees de Jong, hij is tevens de docent Horeca van de Brug.

21

AA P N OO T JET D OE Sfig. 1 het nieuwe leesplankje (grap praktijkonderwijs docent).

2.2 Onderzoeksvragen

Het doel van dit onderzoek is om het niveau van de leerlingen in het praktijkonderwijs beter te kunnen inschatten. Ik ben daarbij tot de volgende hoofdvraag gekomen:

hoofdvraag:hoe kan ik mijn lessen beter laten aansluiten bij het niveau van de praktijkschool leerling?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden zal ik eerst een aantal dingen moeten uitzoeken. Dit doe ik aan de hand van mijn deelvragen. De verschillende antwoorden op deze deelvragen zullen leiden naar een concluderend antwoord op de hoofdvraag. De deelvragen zijn:

deelvragen:wie zijn praktijkschool leerlingen?hoe leren praktijkschool leerlingen?welke didactische werkvormen sluiten het best aan bij praktijkschool leerlingen?

2.3

Theoretisch kader

22

Wat is praktijkonderwijs?Om mijn lessen beter te laten aansluiten bij het niveau van mijn leerlingen zal ik eerst een aantal begrippen, die worden toegepast in dit onderzoek, nader omschrijven. Ik begin hier met het begrip “praktijkonderwijs”. Praktijkonderwijs valt tussen het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) en het reguliere Voortgezet Onderwijs (VO). Het is bedoeld voor leerlingen die naar verwachting geen vmbo-diploma kunnen behalen (Onderwijsraad, 2010). De toelating van leerlingen wordt gescreend door de Regionale Verwijzingscommissie (RVC). Een organisatie die valt onder het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap (OCW) die zich bezig houdt met de aanvragen vanuit het VO voor leerlingen die extra zorg nodig hebben. De RVC beslist of een leerling in aanmerking komt voor Leerweg Ondersteunend Onderwijs (LWOO) of plaatsing in het Praktijkonderwijs (PrO). De commissie kijkt daarvoor naar de volgende onderdelen:

de motivering van de vmbo-school, onderbouwd met het schooladvies van de basisschool;

de mening van de ouder(s) of verzorger(s); de leerachterstand van de leerling; het IQ van de leerling (tussen de 60 en 75).

Soms zijn factoren als faalangst of emotionele instabiliteit ook van invloed op het advies, mits dit van invloed is op de leerprestaties (wat meestal het geval is).De leerlingen die worden toegewezen aan het praktijkonderwijs worden opgeleid voor een rol op de arbeidsmarkt (Regionale VerwijzingscommissieVoortgezet Onderwijs, 2013).

23

Het praktijkonderwijs is dus in eerste instantie gericht op leerlingen waarvan verwacht wordt dat ze niet in staat zijn om een VMBO diploma te behalen. Ook niet met extra leerwegondersteuning. De opzet van dit type onderwijs is eigenlijk om eindonderwijs te bieden en daarmee een toeleiding naar de arbeidsmarkt. Toch geldt niet voor alle leerlingen dat de praktijkschool ook het eindonderwijs vormt. Ongeveer één zesde van de leerlingen is doorgestroomd naar het VMBO, en vier procent is ingestroomd in een opleiding tot arbeidsmarkt gekwalificeerd assistent op het ROC. Dit aantal is door verschillende samenwerkingsvormen tussen praktijkonderwijs, VMBO en ROC groeiende, maar vindt nog niet op grote schaal plaats (Koopman, Derriks en Voncken, 2009).Bijna alle praktijkscholen ontwikkelden afgelopen jaren individuele ontwikkelingsplannen. Deze plannen sluiten aan op de mogelijkheden en ontwikkeling van de individuele leerling. Aansluitend worden ook individuele transitieplannen ontwikkeld waarin de aansluiting tussen het praktijkonderwijs en de arbeidsmarkt en het praktijkonderwijs en vervolgonderwijs groeit (Inspectie van het onderwijs, 2012).De kwaliteit van het praktijkonderwijs is in de afgelopen jaren sterk verbeterd. Volgens de onderwijsinspectie is het aantal zeer zwakke scholen in het praktijkonderwijs zelfs gereduceerd tot 0%(!). Intensieve en persoonlijke begeleiding van de leerlingen is hierin een belangrijke factor (Inspectie van het onderwijs, 2012).

LeerstijlentestenVoor dit onderzoek heb ik twee verschillende leerstijlentesten afgenomen onder de leerlingen van de horeca klas op praktijkschool de Brug. In de eerste plaats heb ik een leerstijlentest van David Kolb afgenomen. Mensen, leerlingen dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Voor een docent is het nuttig om te weten welke leerstijl zijn leerling heeft. Of beter gezegd wat zijn voorkeurstijl is. Als je dat weet, begrijp je beter waarom een leerling iets aanpakt, zoals hij het aanpakt. Dan weet je hoe je hem het best kunt ondersteunen bij het leren. David Kolb onderscheid in zijn methode vier verschillende fases van leren. Deze fases zijn hieronder in fig.2 schematisch weergegeven. De fasen volgen elkaar logisch op: als je iets meemaakt (ervaring) is het belangrijk daarna je ervaringen te overdenken (reflectie) en te veralgemeniseren (begripsvorming). Je kunt vervolgens een aanpak bedenken waarmee je een vergelijkbare gebeurtenis tegemoet kan treden (experimenteren). Als je die nieuwe aanpak, dat geleerde gedrag, daadwerkelijk gebruikt doe je weer nieuwe ervaringen op (concrete ervaring) waarover je weer kan nadenken (reflectie), zodat je nieuwe inzichten krijgt (begripsvorming).

Op grond van het model is het mogelijk allerlei verschillende leerervaringen te ordenen en het leren te structureren. De vier fasen herhalen zich volgens Kolb voortdurend in deze volgorde. De vier leerfasen zijn gecombineerd tot de volgende vier leerstijlen:

de dromer: concreet ervaren & waarnemen en overdenken;de denker: waarnemen en overdenken & abstracte begripsvorming;

24

de beslisser: abstracte begripsvorming & actief experimenteren;de doener: actief experimenteren & concreet ervaren.

25

Het is ook interessant om je eigen voorkeurstijl te kennen. Omdat daar je manier van kennis overdragen uit voortkomt. Met deze leerstijlentest kun je uitzoeken op welke manier jij en je leerling meestal een probleem aanpakken. Zo krijg je als docent een inzicht in wat er goed en wat er minder goed werkt in een leerproces van een leerling. En kun je dit koppelen aan je eigen ervaringen met leren. Besef dat jouw manier van leren is niet beter of slechter dan die van een ander. Het is niet meer dan de manier die bij jou past (Wikipedia, 2013).

fig.2 de vier fases van leren volgens David Kolb.

Naast de leerstijlentest van Kolb gebruik ik nog een leerstijlentest. Dit heb ik gedaan als aanvulling op de resultaten van Kolb. Aangezien het praktijkonderwijs een heel praktisch ingestelde vorm van onderwijs is, wilde ik ook onderzoeken of er overeenkomsten waren onder de leerlingen op het gebied van meervoudige intelligenties. Howard Gardner, psycholoog aan de universiteit van Harvard, ontwikkelde deze theorie die ondersteunt dat er verschillende manieren van intelligentie bestaan (Ebbens, 2009). Deze verschillende manieren van intelligentie liggen daarmee ook aan de basis van hoe we leren. Zo leert iemand die logisch-mathematisch is ingesteld anders dan iemand die een sterke lichamelijke manier van leren heeft ontwikkeld. En zal een leerling die muzikaal is ingesteld, makkelijker iets opnemen als je de lesstof in verband kunt brengen met ritme of geluid. In de theorie onderscheid Gardner 8 verschillende intelligenties (zie figuur 3).

26

fig. 3 schematische weergave meervoudige intelligenties volgens Howard Gardner.

27

2.4 OnderzoeksopzetDeskresearchOm gedegen onderzoek te kunnen doen naar de vraag hoe ik mijn lessen beter kan laten aansluiten bij de praktijkschoolleerlingen, zal ik eerst moeten uitzoeken wat het praktijkonderwijs inhoudt. Ook zal ik moeten onderbouwen welke leerlingen hier onderwijs kunnen genieten. Dit wordt gedaan middels deskresearch. Deskresearch of bureauonderzoek is het verzamelen van gegevens die al bekend zijn. Dit kan zijn via literatuur, onderzoeksrapporten en/of internetbronnen. (Verhoeven, 2010)

FieldresearchVeldonderzoek ook wel fieldresearch genoemd is het verzamelen en verwerken van nieuwe gegevens tot bruikbare informatie ten behoeve van het praktijkonderzoek. Er bestaan diverse uiteenlopende manieren van het verzamelen van deze nieuwe gegevens. Voor dit onderzoek heb ik gebruik gemaakt van twee vragenlijsten voor de verschillende leerstijlentesten en een face to face enquête. Al deze onderzoeksmethoden vallen onder kwantitatief onderzoek. Dit houdt voor dit onderzoek in dat we vooral op zoek zijn naar overeenkomsten en verschillen in gegevens die we cijfermatig kunnen uitdrukken. Het onderzoek richt zich dus minder op antwoorden op ‘waarom’ vragen waarbij de gegevens vaak open en flexibel zijn (Verhoeven, 2010).

EnquêteVoor het achterhalen van de interesses van de praktijkschoolleerling is er gekozen voor een face to face enquête. Dat betekent dat de enquête persoonlijk met elke leerling is afgenomen. Er is voor deze manier van enquêteren gekozen om de leerling bij het invullen zo veel mogelijk te kunnen ondersteunen bij eventuele moeilijkheden in de vragenlijst (Verhoeven, 2010).

PopulatieHet veldonderzoek is afgenomen onder twintig leerlingen van praktijkschool de Brug. De respondenten zijn gelijk verdeeld over onder- en bovenbouwleerlingen.

Dataverzameling en –verwerkingDe verzameling van de gegevens heeft op twee verschillende momenten plaats gevonden. De enquêtes zijn afgenomen in week 10 van 2013. De twee leerstijlentesten zijn twee weken later in week 12 van 2013 afgenomen. De verzamelde data van de leerstijlentesten is verwerkt via een bijgeleverd omrekenmodel. De data van de enquête is per vraag gecategoriseerd en verwerkt in de resultaten hieronder.

28

2.5 ResultatenHieronder worden de resultaten van de verschillende veldonderzoeken, die zijn uitgevoerd, weergegeven. Deze resultaten zijn ingedeeld per onderzoekscategorie, dus per leerstijlentest of enquête.

Leerstijlentest David KolbUit de afgenomen leerstijlentest van David Kolb (zie bijlage 1) komt naar voren dat er veel waarnemers (dromers) zijn in het praktijkonderwijs. Maar liefst twaalf leerlingen uitkomen op de overdenkende observatie (7 onderbouw, 5 bovenbouw). Van de overige leerlingen zijn er vijf die uitkomen op het concreet ervaren (3 onderbouw, 2 bovenbouw), maar desondanks met hun leerstijl toch belanden bij de waarnemer (dromer). Twee

leerlingen komen uit op actief experimenteren (beide bovenbouw), waarbij de leerstijl aangeeft dat zij vallen onder de stijl van beslisser. De laatste leerling komt uit op de abstracte begripsvorming (bovenbouw), waarbij de leerstijl ook uitkomt op die van beslisser.

fig. 4 uitkomsten leerstijlentest David Kolb, verdeelt in onder- en bovenbouw.

29

Leerstijlentest Howard GardnerDe uitkomsten van de meervoudige intelligentietest (zie bijlage 2) komen goed overeen met het beeld van de praktijkschoolleerling. Een groot percentage van de leerlingen scoren goed op het interpersoonlijke vlak. Zoals al aangegeven in de inleiding van dit onderzoek is de ervaring dat praktijkschoolleerlingen zeer open en direct zijn in de omgang. Het omgaan met mensen is iets wat door de leerlingen als prettig en leerzaam wordt ervaren.Daarnaast komt ook duidelijk naar voren dat de leerlingen veelal beeldend zijn ingesteld. Het aantal leerlingen dat als visueel-ruimtelijk ingesteld uit de test komt rollen is zeer hoog. Verrassend is dit echter niet, aangezien de beroepskeuze testen van de school vooral bestaan uit plaatjes vragen. In de volgende weergave vindt u de gehele uitslag van de test.

30

1) verbaal-linguïstisch:Denkt in woorden. Formuleert gemakkelijk, kan goed ideeën onder woorden brengen en leest snel en met inzicht.5 uit 20

2) logisch-mathematisch:Denkt in patronen. Ordent de informatie graag, redeneert logisch en heeft een voorkeur voor cijfers (wiskunde).1 uit 20

3) visueel-ruimtelijk:Denkt in beelden. Neemt waar in ruimte en kleur, tekent vaak figuurtjes of krabbeltjes, heeft gevoel voor kleurnuances en heeft een sterk gevoel voor ruimtelijke verhoudingen.14 uit 20

4) lichamelijk-motorisch:Fysiek ingesteld. Een goede (fine) motoriek, sleutelt of knutselt graag en leert gemakkelijker door doen.4 uit 20

5) muzikaal-ritmisch:Gevoel voor ritme. Werkt met ezelsbruggetjes en rijmpjes om iets te onthouden, kan boeiend vertellen (intonatie) en pikt snel melodietjes op.4 uit 20

6) interpersoonlijk:Een mensen mens. Houdt van contact met anderen, werkt graag samen en voelt scherp aan wat anderen bezig houdt.16 uit 20

7) intrapersoonlijk:Op zich zelf. Stelt zich graag op de achtergrond op, kent eigen sterke- en zwakke kanten goed en heeft een goed waarnemingsvermogen.11 uit 20

8) natuurgericht:Een “natuurtalent”. Is gefascineerd door alles wat groeit en bloeit, leert gemakkelijk door waarnemingen buiten en observeert en verklaart graag veranderingen in de natuur.5 uit 20

31

fig. 5 uitslag meervoudige intelligentietest Howard Gardner

32

EnquêteDe enquête bestaat uit tien vragen (zie bijlage 3) die refereren aan de belevingswereld van de leerling. Er is getracht middels deze enquête de kenmerken en interesses van de praktijkschoolleerling in kaart te brengen. De uitkomsten zijn per vraag in een cirkeldiagram geplaatst en waar nodig voorzien van een toelichting.

Alle leerlingen bevinden zich in de leeftijd van 12 tot en met 16. De

scheiding onderbouw en bovenbouw ligt rond het 15e levensjaar.

33

Bijna de helft van de leerlingen komt uit een gebroken gezin. Dit is een ernstig probleem voor de veilige basis van de leerling en heeft ook een effect op de schoolprestaties. Ook zijn er een aantal leerlingen die in een situatie buiten hun eigen gezin opgroeien. Van tijdelijke uit huis plaatsing tot wonen bij een pleeggezin.

Muziek programma’s zijn populair onder praktijkschoolleerlingen, zowel bij de onder- als bij de bovenbouw. Ook sport scoort goed. Kookprogramma’s en het nieuws worden toch ook verassend goed bekeken.

34

Nederlandse artiesten zijn “in”! Al was er wel het lastige dilemma of Gers Pardoel nu Nederlandstalig of hiphop was. Er is toch gekozen voor de eerste categorie, niet in de laatste plaats vanwege zijn samenwerking met Doe Maar en Guus Meeuwis. Verder is er totaal geen interesse in klassieke

muziek en is er bij anders twee maal emo ingevuld. Een muziekstroming bij de subcultuur Emo, een afscheiding van gothic (dank je wel, Wikipedia).

35

Zoals te verwachten viel is er weinig animo voor theoretische vakken als taal en rekenen. Toch scoren de beroepsgerichte vakken erg goed. Zeker als de vergelijking wordt doorgetrokken naar een vak als gym.

36

Niet heel

opvallend, wel heel erg leuk. Gratis communicatiemiddelen zijn het meest in trek. Lastig hiervan is dat het dus ook de hele dag door gebruikt wordt.

Ook hier blijkt de nieuwe media voornamelijk als communicatiemiddel gebruikt te worden. Ook om maar niets van de nieuwste ontwikkelingen te hoeven missen.

Ondanks dat sport door minder dan ¼ van de leerlingen als hobby wordt gezien, doet een grote meerderheid van de leerlingen wel aan sport. Dit

37

ligt ruim boven het landelijk gemiddelde van 60% (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, 2011).

Het overgrote deel van de leerlingen voelt zich vertrouwd en veilig op school en vinden het een leuke school.

38

2.6 Conclusies en aanbevelingenBij het analyseren van de resultaten van het onderzoek komen een aantal gegevens over de leerlingen in het praktijkonderwijs naar boven. Met deze gegevens kan het hier volgende beeld van de leerlingen worden geschetst.

KenmerkenEen kenmerk is een eigenschap of verschijnsel dat typisch is voor een bepaalde zaak of persoon. Dit onderzoek concludeert de volgende kenmerken van de praktijkschoolleerling.

goede kenmerken minder goede kenmerkenEen groot deel van de leerlingen heeft een op waarnemen gerichte leerstijl. Zij hebben een voorkeur voor concreet ervaren en reflectief observeren. Ze zoeken leersituaties op waarin zij zelf kunnen meemaken hoe iets in de praktijk uitpakt. Zij hebben de neiging problemen van alle kanten te bekijken en zien steeds weer nieuwe ingangen en oplossingen. Dromers leren heel snel via identificatie.

Leerlingen komen in het praktijkonderwijs omdat zij geïndiceerd worden. Dat betekent dat de meeste leerlingen moeite hebben met leren, leerachterstand hebben opgelopen of niet in staat zijn om te leren (I.Q.).

De leerlingen zijn praktisch ingesteld. Ze willen graag dingen leren door te doen.

Door de moeilijkheden met het leren en concentreren is de spanningsboog van de leerlingen extreem kort. Het maakt het lastig om grotere hoeveelheden informatie door te laten dringen.

Veel leerlingen zijn ‘beeldknap’, ze zijn in grootte mate visueel ingesteld. Dit houdt in dat zij denken in en leren vanuit beelden.

Naast de leerproblemen in het praktijkonderwijs zijn er ook veel leerlingen met gedragsproblemen.

Veel leerlingen zijn ook ‘samenknap’, ze werken en leren graag samen met anderen.

Bijna de helft van de leerlingen groeit op in een gebroken gezinssituatie.

Leerlingen hebben een open Het zelfvertrouwen van leerlingen

39

houding ten aanzien van de school. Ze vinden het leuk om op school te zijn.

is, door de problemen met leren en de beeldvorming omtrent praktijkonderwijs, laag.

InteressesDe interesses van de praktijkschoolleerlingen liggen vooral bij het contact met leeftijdsgenoten. Het gebruik en volgen van alle ontwikkelingen via social-media is één van de belangrijkste interesses. Ook sporten en uitgaan zijn populaire vrijetijdsbestedingen. Veel leerlingen zijn geïnteresseerd in muziek, al verschillen de muziekstromingen wel onderling.

Antwoorden op de deelvragenNu de resultaten zijn verwerkt en geanalyseerd is het tijd om antwoord te geven op de deelvragen. Via deze antwoorden kan er een conclusie op de hoofdvraag worden geformuleerd.

wie zijn praktijkschool leerlingen?Aan de hand van de kenmerken en interesses is er een redelijk beeld ontstaan van de praktijkschoolleerling. Ondanks de leer- en gedragsproblemen die leerlingen permanent of tijdelijk ervaren, is er een open en sociale houding naar de school. Waarin er vanuit de leerling behoefte is aan een veilige en vertrouwde leeromgeving.

hoe leren praktijkschool leerlingen?Leerlingen zijn praktisch en vooral visueel ingesteld. Leren door doen en ervaren. Dit alles moet wel gegoten worden in kleine, behapbare brokken informatie omdat de aandachtsspanne zeer kort is.

welke didactische werkvormen sluiten het best aan bij praktijkschool leerlingen?Didactische werkvormen die goed zouden aansluiten bij de praktijkschoolleerling zijn werkvormen die zeer gestructureerd vanuit de docent zijn gestuurd, maar die tegemoet komen aan het zelfstandig ervaren en doen. Om de aandacht vast te kunnen houden zal men een ruime variatie aan activerende werkvormen moeten kunnen inzetten.

40

De HamvraagNa al dit onderzoek, analyseren en verwerken van de resultaten is het natuurlijk de vraag of er tot een antwoord op de hoofdvraag van dit onderzoek kan worden gekomen. De vraag was: “hoe kan ik mijn lessen beter laten aansluiten bij het niveau van de praktijkschool leerling?” En eerlijk gezegd heeft dit onderzoek daarop geen sluitend antwoord kunnen geven. Er zijn vele inzichten gekomen hoe de lessen beter aansluiting vinden bij de belevingswereld van de praktijkschoolleerling. Op welke manier deze leerlingen informatie tot zich nemen en welke didactische werkvormen hier goed bij passen. Maar daarmee is het niveau van de leerling niet bepaald. Niet in de laatste plaats omdat het niveau tussen de leerlingen zeer kan verschillen. Er zitten in het praktijkonderwijs zowel leerlingen die in intelligentie achter blijven als leerlingen die vanwege emotionele en/of gedragsproblemen achterop zijn geraakt. Het bepalen van het juiste niveau is dus vooral een kwestie van persoonlijk contact met de leerling, inlevingsvermogen en maatwerk.

En dus dat…………Ondanks het feit dat er geen sluitend antwoord is gevonden op de hoofdvraag, kunnen er toch enkele aanbevelingen voor het eigen docentschap worden gedaan. De belangrijkste is waarschijnlijk een open deur, maar moet toch gegeven worden. Interesseer je oprecht in de belevingswereld van je leerlingen. Doordat de leerlingen in het praktijkonderwijs in een ruime mate interpersoonlijk intelligent zijn, zijn ze hier zeer gevoelig voor. Neem de tijd voor leerlingen en de persoonlijke begeleiding bij opdrachten.Daarnaast is het van belang om je lessen in te richten met veel verschillende werkvormen waarin steeds maar kleine beetjes informatie zijn verwerkt. Geef duidelijke instructies en maak de instructies niet te ingewikkeld. Maar wat zijn nu werkvormen die passen bij het praktijkonderwijs?

Een aantal didactische werkvormen die aansluiten bij het praktijkonderwijs.

De illustratieve demonstratieDe leraar maakt de abstracte informatie concreet d.m.v. een visueel middel. De leraar geeft een demonstratie om de geleerde stof duidelijker te maken of demonstreert het practicum dat de leerlingen later zelf gaan uitvoeren. Hij kan eventueel resultaat laten zien, zodat de leerlingen weten wat ze van het practicum kunnen verwachten.

RollenspelEen rollenspel is een soort toneelstukje. Je moet in de huid van een persoon kruipen en je in hem/ haar verplaatsen. De deelnemers

41

spelen een situatie uit de werkelijkheid (na). Elke deelnemer heeft een bepaalde rol en probeert zich in te leven in de persoon die hij speelt.

GezelschapsspelOnder gezelschapsspel verstaan we monopoly, ganzenborden etc.Je kunt het gezelschapsspel als presentatievorm of als leerdoel gebruiken.

CollageEen collage is een presentatie van een bepaald onderwerp. Je kunt allemaal informatie en fotomateriaal verzamelen, die je vervolgens op bijv. een stuk karton plakt. Het ligt aan je bedoeling hoe je de collage maakt, hij kan druk zijn en vol staan met informatie, maar ook overzichtelijk en in een oogopslag duidelijk zijn.

QuizEen quiz is een leuke manier om de kennis van de leerlingen te testen. Leerlingen zitten al snel in het spel verwikkeld. Een leerling die veel weet kan een ander stimuleren met zijn goede antwoorden. Het is gebleken dat leerlingen onderling snel informatie van elkaar overnemen.

42

Opdracht 3

Les Loopbaan & Burgerschap

Bart Hoogvorst500 15 1707Hogeschool van AmsterdamDomein Onderwijs & OpvoedingDocent Horeca & Voeding

43

Voorbereidend Werkplekleren jaar 2E. van Kooten

3.1 betoog: loopbaan en burgerschap begint bij de ouders

Zouden scholen de ouders van hun leerlingen óók burgerschapsles moeten geven? Het is misschien geen gek idee. Veel mensen hebben de mond vol van de verhuftering in de samenleving, maar weigeren zich in te zetten voor diezelfde samenleving. De gemeenschapszin is aan het verdwijnen, bestuurders vullen hun zakken met onze publieke gelden zodanig dat kruiwagens het niet kunnen dragen en de door ons gekozen politiek bestaat inmiddels uit louter splintergroeperingen. Kunnen we het opvoeden van kinderen tot betrokken, democratische burgers nog wel overlaten aan de ouders?

Volgens de pedagogische driehoek zijn leerlingen samen met de school en ouders, verantwoordelijk voor een succesvolle schoolloopbaan. Deze loopbaan moet uiteindelijk resulteren in goed opgeleide en zelfstandige burgers. Dit vergt een goede samenwerking tussen de school en de ouders. De ontwikkeling van kinderen kan je, zowel op het gebied van educatie als opvoeding, dus niet alleen op het bord van de docent neerleggen. Bovendien heeft de opvoeding thuis, binnen de eigen gemeenschap, in een subcultuur, op straat of op de (sport)vereniging voor veel leerlingen meer invloed op de vorming van het burgerschap dan het onderwijs. Daarom kan je scholen niet verantwoordelijk stellen voor de wijze waarop een leerling zich als toekomstig burger zal manifesteren, zonder andere invloeden te mobiliseren.

Om leerlingen toch een goed beeld te kunnen laten vormen van betrokken burgerschap en hun rol in de maatschappij, zal je meer invloed moeten kunnen uitoefenen op hun wereldbeeld. De makkelijkste manier om dit te organiseren en tevens meest invloedrijke manier is via de ouders. Maar dan moeten diezelfde ouders natuurlijk wel dezelfde ideeën uitdragen als het onderwijs. Daarmee bedoel ik natuurlijk niet dat we ouders bepaalde opvattingen moeten opdringen. Het gaat hier niet om het creëren van brave, volgzame burgers. Het gaat erom dat leerlingen de kennis, houding en vaardigheden leren die nodig zijn om goed te kunnen functioneren in een democratie. Goed functioneren houdt in dat ze een bijdrage leveren aan de gemeenschap, zich medeverantwoordelijk voelen, openstaan voor verschillen, zelf een mening kunnen vormen en kritisch kunnen omgaan met informatie. Dit leer je natuurlijk niet alleen maar op school. Het is iets waar je elke dag mee te maken hebt zodat je, ook buiten de schooluren, bewust wordt en blijft van jouw rol in- en bijdrage aan een democratische samenleving.

Ouderbetrokkenheid is dus voor een onderwijsinstelling van groot belang. Maar doordat de Nederlandse samenleving steeds meer gericht is op individualisering, is de betrokkenheid tussen burgers onderling en tussen burgers en overheid

44

afgenomen. Dit geldt ook voor de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs. Natuurlijk heeft iedereen wel een mening als het gaat om onderwijs, maar dat is altijd nog iets anders dan betrokkenheid. Daar komt nog bij dat veel ouders en kinderen door een allochtone herkomst niet gewend zijn aan de burgerschapstradities en -gebruiken van onze samenleving. In vele niet westerse tradities is de opvatting zelfs zo dat de politie zorg draagt voor de opvoeding op straat, de docent voor de opvoeding op school en de ouders voor de opvoeding thuis. Door de ontwikkeling tot betrokken burgerschap niet alleen een plaats te geven in het onderwijs, maar ook aan de keukentafel, kan worden bereikt dat ouders en leerlingen een gemeenschappelijk beeld krijgen van de bijdrage die zij als burgers aan de samenleving kunnen leveren.

Het onderwijs moet ouders heropvoeden op het gebied van burgerschap, zodat zij dit op een goede manier kunnen overbrengen op hun kinderen. Het woord heropvoeden heeft dan misschien een negatieve lading, maar is in essentie wel wat er bedoelt wordt. Scholen moeten ouders begeleiden en onderwijzen in hoe zij hun kinderen kunnen opvoeden tot democratische burgers. Hiervoor is een verplichte deelname van de ouders noodzakelijk voor het welslagen van zo’n project. Want bij een vrijblijvend karakter komen de ouders voor wie je het ’t meest nodig acht vaak niet opdagen. Denk hierbij als docent maar eens aan de oudergesprekken of vrijblijvende kennismakingsavonden. Zo’n cursus zou op een aantal momenten tijdens de schoolloopbaan van de leerling moeten worden aangeboden. Zo zou men tijdens de fase van het primair onderwijs de nadruk kunnen leggen op pedagogische waarden als respect voor elkaar en omgaan met anderen ofwel sociale integratie. In het voortgezet onderwijs komt de rol van een burger in een samenleving aan bod. De rechten en plichten van een burger in de democratische samenleving en actief burgerschap. Vervolgens kan in het vervolg onderwijs worden ingegaan op de gevolgen van actief burgerschap op de samenleving en de eisen die we hieraan stellen. Dit vergt een meer filosofische stijl en is er op gericht om ouders samen met hun kinderen te laten nadenken over hun eigen rol in de maatschappij en wat zij hieraan zouden kunnen of willen veranderen. Op deze manier kun je pas echt invulling geven aan slogans als “de maatschappij dat ben jij” of “een betere leefomgeving begint bij jezelf”.

45

lesplanformulier les 1 loopbaan & burgerschap



HvA-begeleider: R.J.C. Ruijken




klas : PBH 3


lesonderwerp: Wie ben jij?

beginsituatie van de leerlingen: Dit is voor de leerlingen de eerste les loopbaan en burgerschap. Omdat de leerlingen dit jaar gekozen hebben voor een vakrichting (horeca) wil ik ze laten nadenken over de gevolgen van hun beroepskeuze voor later. De les bedraagt 2 lesuren (90 min.).

algemene doelstellingen van deze les.begrippen:eigenschappenrolmodelmind-map

vaardigheden:het vormen van een beeld van jezelf en dit kunnen omschrijven.zoeken van afbeeldingen op internet.het maken van een mind-map.

concrete lesdoelen

doel 1: De leerling kan zich een beeld vormen van hem/haar zelf en dit beeld beschrijven.

doel 2: De leerling weet wat een rolmodel is.

doel 3: De leerling weet wat een mind-map is en kan een mind-map maken.

doel 4: De leerling kan zich een toekomstbeeld schetsen dat verband houdt met de uitkomst van de gemaakte opdrachten.


doel 1: Een les in kleinere delen hakken om zo meer gevarieerd de lesstof te kunnen aanbieden. Dus niet alle informatie in één keer willen uitstorten.

doel 2 : Goede vragen op de verschillende niveaus (onthouden, begrijpen, integreren en creatief toepassen) stellen tijdens de les.

46

“wie ben jij?”

fase geplandetijd

lesdoel nr.

lesinhoud (lesstof) didactische werkvormen hulpmiddelenleeractiviteit:Wat doet de leerling?


fase 1(p. 39)3

5 min.Aandachtsrichter, activeren voorkennis

bespreken hoe je een beeld vormt van jezelf.

de leerling luistert naar de uitleg en maakt aantekeningen.

met behulp van twee foto’s van mezelf leg ik uit hoe je jezelf kan beschrijven.

smartboard

fase 2(p. 41)

3 min.Informatie voorziening, voordoen van de belangrijkste dingen (volledige instructie)

uitleg van de werkvorm ‘beeldhouwen’.

de leerling luistert en denkt na over zijn eigen beeld.

uitleg geven over en voordoen van de werkvorm met de hulp van een leerling.

fase 3(p. 46)

5 min.Kijken of alles duidelijk is, terugkoppeling

vragen stellen over de werkvorm. hebben ze de opdracht begrepen? (onthouden, begrijpen) kunnen ze hun eigen kennis omzetten in een beeld? (integreren, creatief toepassen)

beantwoord vragen, bedenkt hoe hij/zij het beeld dat men heeft over zichzelf kan overdragen op anderen.

vragen stellen.

fase 4/5(p. 50)

10 min.Instructie en uitvoeren oefening

werkvorm ‘beeldhouwen’de leerling voert in tweetallen de werkvorm ‘beeldhouwen’ uit en presenteert zijn beeld aan de ‘museumbezoeker’ (docent)

als ‘museumbezoeker’ stel ik de leerlingen vragen over het beeld dat ze gevormd hebben.

fase 6(p. 61)

3 min.Afsluiten en terugkoppelen naar de geleerde stof

wat heb je geleerd over jezelf? schrijf dit op en neem mee naar het volgende deel van de les.

de leerling schrijft voor zichzelf op wat hij/zij heeft ontdekt over zichzelf.

leg uit wat je bijvoorbeeld zou kunnen opschrijven over jezelf. zoals een eigenschap of kenmerk, iets waaraan je kan zeggen “dat ben ik.”

whiteboard

“Rolmodel”


fase geplande

tijd

lesdoel nr.




fase 1(p. 39)4


naar aanleiding van het eerste deel van de les wil ik het hebben van eigenschappen doortrekken naar rolmodellen.

de leerling luistert naar de uitleg en beantwoord vragen van de docent.

aan de hand van twee foto’s van rolmodellen die van invloed zijn (geweest) op mijn ontwikkeling maak ik de leerlingen bekend met het begrip ‘rolmodel’.

smartboard

fase 2(p. 41)


uitleg over het begrip rolmodellen.

de leerling luistert naar de uitleg.

geef uitleg over het begrip rolmodellen en wat we hiermee gaan doen.

fase 3(p. 46)


de leerlingen krijgen de opdracht om na te denken over rolmodellen in hun leven.

denkt na over rolmodellen in zijn/haar leven en gaan op zoek naar afbeeldingen van deze rolmodellen.

begeleidt de leerlingen bij hun zoektocht naar afbeeldingen van hun rolmodellen.

computers met internet verbinding voor de leerlingen

fase 4/5(p. 50)


iedere leerling schrijft op wat de gevonden rolmodellen voor eigenschap hebben die de leerling bij zichzelf herkent of ook graag zou willen hebben.

de leerling omschrijft de eigenschappen die hem/haar aantrekken in de gevonden rolmodellen.

begeleidt de leerlingen in het omschrijven van eigenschappen en verwijs daarbij naar mijn voorbeeld.

smartboard

fase 6(p. 61)


leerlingen presenteren in groepjes van 3 aan elkaar wat zij hebben gevonden over hun rolmodellen.

presenteren aan elkaar in groepjes van 3 hun bevindingen.

loop rond tussen de verschillende groepjes en luister naar de presentaties.

computers met internet verbinding


48

“Waar ben jij over 10 jaar?”

fase geplande

tijd

lesdoel nr.




fase 1(p. 39)5


wat is een mind-map?kijken naar een instructiefilmpje over mind-mappen.

leg kort uit wat een mind-map is aan de hand van een filmpje.http://www.youtube.com/watch?v=v28FuN7F9Jo

smartboardinternetverbinding

fase 2(p. 41)


wat gaan we doen met de mind-map?

luistert naar de uitleg en stelt vragen.

vertel wat we gaan doen met de mind-map. de bedoeling is dat de leerling een beeld van zichzelf over 10 jaar schetst. denk hierbij aan werk, wonen, relatie, kinderen, sport etc.

fase 3(p. 46)


gebruik wat je weet.beantwoord de vragen en laat merken dat de opdracht is begrepen.

controleer of de opdracht duidelijk is door gerichte vragen te stellen. geef aan dat je opdrachten uit de vorige delen van de les goed kunt gebruiken.

fase 4/5(p. 50)


integreren en creatief toepassen van de opgedane kennis in een mind-map.

maakt zijn/haar eigen mind-map waarmee ze hun toekomstbeeld schetsen.

loop rond, begeleidt leerlingen en beantwoord eventuele vragen van de leerlingen individueel. motiveer en stimuleer de leerlingen bij het maken van de opdracht.

vellen A2 papierkleuren stiftenpennenprints van de afbeeldingen van rolmodellen

fase 6(p. 61)


presenteren van jouw toekomstbeeld aan de klas.

de leerling presenteert heel kort zijn/haar toekomstbeeld aan de hand van de gemaakte mind-map aan de klas.

geef de presentatie volgorde aan en luister naar de presentaties. tijdsbewaking.

5

49

Omschrijving activerende werkvormen

1) beeldhouwen

materiaalgeen

ruimteeen ruim lokaal waarin men vrij kan bewegen. (liefst ook met computers i.v.m. vervolgopdracht, niet noodzakelijk voor deze opdracht)

voorbereidinggeen

werkwijzeleerlingen verdelen in groepjes van twee. elk groepje bestaat uit een beeldhouwer en zijn klei. neem een vrijwilliger uit de groep en laat zien hoe je een beeld maakt.

beweeg ieder lichaamsdeel van de leerling voorzichtig in de houding die je het beeld wil geven.bij gezichtsuitdrukkingen doe je de uitdrukking voor, omdat deze lastig te kleien is, en de klei kopieert de uitdrukking.klei kan niet praten, dus dat doet het dan ook niet.als de beelden hun vorm hebben loopt de docent rond door het beeldenmuseum en vertellen de beeldhouwers wat hun beeld uitdrukt.als de docent is langs geweest veranderen de beeldhouwer en de klei van rol.

aandachtspuntengeef de leerlingen een duidelijk voorbeeld. geef altijd positieve feedback op de uitingen, het is het zelfbeeld van de leerling.

2) zoekopdracht

materiaalcomputers met internet verbinding voor de leerlingen

ruimtecomputerlokaal

voorbereidingtwee afbeeldingen van een rolmodel van de docent

werkwijzede leerlingen gaan via het internet op zoek naar twee afbeeldingen van mensen die zij als rolmodel zien. de afbeeldingen worden uitgeprint i.v.m. de vervolg opdracht.

aandachtspuntenhoud de vaart erin. leerlingen blijven anders gemakkelijk op het net rondhangen. zorg dat iedereen gericht met de opdracht bezig is.

3) mind-mappen

materiaalcomputer met internetverbindingsmartboardeen vel A2 papier per leerlinggekleurde pennen en stiften

ruimteruim lokaal met ruimte tot presenteren

voorbereidinginstructiefilmpje ‘hoe maak ik een mind-map?’ opzoeken op internet.papier, pennen en stiften verdelen.

werkwijzelaat de instructiefilm ‘hoe maak ik een mind-map?’ zien aan de leerlingen. leg uit wat het onderwerp van de mind-map is (wie ben ik over 10 jaar). geef zelf een voorbeeld op het whiteboard met de voorbeelden die je eerder in de les hebt gebruikt (rolmodellen, wie ben ik, eigenschappen). laat de leerlingen nu zelf hun mind-map maken, gebruik ook de geprinte afbeeldingen van de zoekopdracht.

aandachtspuntengeef van te voren duidelijk aan hoeveel tijd de leerlingen hebben voor de opdracht. geef eventueel op het whiteboard een aantal steekwoorden aan die gebruikt kunnen worden.

4) presenteren

materiaalde gemaakte mind-maps

ruimteruim lokaal

voorbereidingmaken van de opdracht mind-mappen

werkwijzelaat de leerlingen, één voor één, in een korte tijd (circa 1 min.) hun mind-map aan de klas presenteren.

aandachtspuntenhoud de tijd goed in de gaten. stel aan elke leerling een aan hun beroepskeuze gerelateerde vraag over hun toekomstbeeld.

51

prezilink bij opdracht 3

http://prezi.com/dkehr0dfgjwe/present/?auth_key=u6sy30u&follow=-cma1uj8s0io

52

http://prezi.com/dkehr0dfgjwe/present/?auth_key=u6sy30u&follow=-cma1uj8s0io

Opdracht 4

Lessenserie & bedrijfsbezoek

Bart Hoogvorst500 15 1707Hogeschool van AmsterdamDomein Onderwijs & OpvoedingDocent Horeca & VoedingVoorbereidend Werkplekleren jaar 2E. van Kooten

53

4.1 planning lessenserie en bedrijfsbezoek loopbaan & burgerschap

Onderwerp: Bezoek aan dak- & thuislozen opvang

Doelgroep: Praktijkschool Horecagroep (3e en 4e klas)

Aantal leerlingen : 20

Bedrijf: Stichting Volksbond Amsterdam

Contactgegevens: Stichting Volksbond Amsterdam H.J.E. Wenckebachweg 53 A 1096 AK Amsterdam

Contactpersoon: Carmen Videla

Bezoekadres: Haarlemmerstraat 146 – 148 1013 EZ AMSTERDAM 020 - 421 24 24

Doel van het bezoek: De leerlingen in contact brengen met de dak- & thuislozenopvang en ze een gezonde maaltijd te laten koken voor de mensen die worden opgevangen. Op deze manier verbinden we twee dimensies uit het vak burgerschap met het vakgebied van de leerlingen (horeca). Het bezoek sluit ook aan bij de vooraf behandelde lessenserie.

Planning:

1. Toestemming vragen aan leidinggevenden.

2. Overleggen met sectieleden.

3. Budget aanvragen en bijhouden.

4. Lesmateriaal verzorgen/ontwikkelen voor de komende drie lessen.5. Bedrijf benaderen. 6. Brief aan desbetreffende ouders sturen met toestemmingsstrook.7. Vervoer planning maken.8. Tijd inplannen. Welk deel van de dag komt het best uit voor het bedrijf en voor

school i.v.m. uren die evt. uitvallen door afwezigheid.9. Eventueel collega’s benaderen voor deelneming aan bedrijfsbezoek het liefst

een EHBO’er. Of voor leerlingen die geen toestemming hebben om mee te mogen op te vangen.

10. Bedrijf bezoeken voor bezoek met leerlingen. Afspreken met contactpersoon om de dag van bezoek door te nemen.

11. Na gaan of er leerlingen zijn met medische aandoeningen waar rekening gehouden dient te worden.

12. Evalueren met desbetreffende klas.13. Evalueren na het bezoek met alle begeleiders.14. Verslag uitbrengen aan leidinggevenden na bezoek.

55

4.2 lessenserie

Vak onderwerp Loopbaan & burgerschap dimensies

Les 1 gezonde voeding, de schijf van 5. vitaal burgerschap.

Les 2 gezondheid, ergonomisch werken. vitaal burgerschap.

Les 3 Drank- en horecawetgeving, verslavingen herkennen bij je gasten.

vitaal burgerschap, sociaal-maatschappelijk burgerschap.

bedrijfsbezoek een gezonde maaltijd bedenken (zie ook les 1) en maken voor de (opvang)gasten.

bezoek en rondleiding dagopvang dak- & thuislozen in Amsterdam, sociaal-maatschappelijk burgerschap.

56

Introductie les 1: gezonde voeding, de schijf van 5

In deze eerste les ter voorbereiding op het bedrijfsbezoek, gaan we het hebben over gezonde voeding. “Wat is gezonde voeding?” en “Waarom zouden we ons daar mee bezig houden?” zijn vragen die in deze les centraal staan. Dit behandelen we aan de hand van de schijf van 5. We gaan het hebben over wat er in elke schijf hoort, hoeveel daarvan wordt aanbevolen om dagelijks te nuttigen en wat er achter elke schijf schuil gaat (eiwitten, koolhydraten, vetten, vitaminen & mineralen). De leerlingen maken in groepjes hun eigen schijf van 5. Vanuit hun eigen schijf stellen ze een menu samen voor één dag. Dit houdt in een ontbijt, een lunch, een tussendoortje en een avondmaaltijd. Aan het einde van de les wordt dit kort per groepje gepresenteerd. Uit de bedachte menu’s wordt een lunch samengesteld die we gaan bereiden tijdens het bedrijfsbezoek. Belangrijk bij deze les is om aantekeningen te maken over de les. Er wordt namelijk aan het eind van het bedrijfsbezoek een toets gegeven die gaat over de lessen en het bedrijfsbezoek.

De les is goed uitgevoerd als de schijf van 5 klopt en er een menu is gemaakt dat klopt met de A.D.H. en de schijf van 5.

Gebruikte werkvormen:

woordspin

collage maken

57

lesplanformulier gezonde voeding


opleiding : docent Horeca & Voeding

HvA-begeleider: R.C.J. Ruijken



werkbegeleider :C. de Jong

klas : PBH


lesonderwerp: De schijf van 5

beginsituatie van de leerlingen: De leerlingen hebben (op de basisschool) al eens les gehad over de schijf van 5. Vandaag gaan we de schijf verder uitdiepen en toepassen. Dit is de eerste les ter voorbereiding op het bedrijfsbezoek van de Stichting Volksbond Amsterdam.

algemene doelstellingen van deze les.begrippen:wat zit er achter de schijf van 5?(vitaminen, koolhydraten, eiwitten, vetten, mineralen)voedingsstoffenvoedingsmiddelenA.D.H. (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid)B.M.I. (body mass index)

vaardigheden:uitrekenen B.M.I.samenstellen van een gezonde dag voeding (ontbijt, lunch, tussendoortje, avondeten)

concrete lesdoelen

doel 1: de leerling leert wat een gezond eetpatroon betekent en inhoudt.

doel 2: de leerling leert het verschil tussen voedingsstoffen en voedingsmiddelen.

doel 3: de leerling kan de juiste voedingsmiddelen en voedingsstoffen bij elke schijf plaatsen en leert wat A.D.H. inhoudt in relatie tot het eetpatroon.

doel 4: de leerling leert een gezonde samenstelling van ontbijt, lunch, tussendoortje en avondeten op te stellen.


doel 1: het juiste niveau van de leerlingen bepalen in de les.

doel 2 : bewust worden van mijn houding (spelen met pen).

58

fase geplande

tijd

lesdoel nr.




fase 1(p. 39)6


gezonde voeding, wat is dat?

vertelt wat hij/zij weet van gezonde voeding.

leg uit wat het verband is tussen een ongezond eetpatroon en over- ondergewicht.

smartboard

fase 2(p. 41)


de schijf van 5, voedingsmiddelen en voedingsstoffen.

luistert naar de lesstof. vertel over de schijf van 5, voedingsmiddelen en voedingsstoffen.

smartboardwhiteboard

fase 3(p. 46)

5 min.Kijken of alles duidelijk is, terugkoppeling uitleg van de opdracht.

luisteren naar de opdracht en maken groepjes.

leg de opdracht uit en kijk of deze begrepen wordt. deel de materialen uit over de groepjes.

vellen papier (A2)tijdschriftenschaarkleuren stiftenlijm

fase 4/5(p. 50)

20 min.Instructie en uitvoeren oefening uitvoeren van de opdracht.

maken per groepje hun eigen schijf van 5 en stellen hieruit een gezonde dag voeding uit op.

begeleid de groepjes bij het maken van de opdracht.

fase 6(p. 61)

10 min.Afsluiten en terugkoppelen naar de

geleerde stof afsluiting

presenteren per groepje hun schijf van 5 en hun dag voeding.

stel vragen over het gemaakte product.


59

Introductie les 2: gezondheid en werk, lichaamshouding

In de tweede les die behoort bij het bedrijfsbezoek, gaan we het hebben over gezondheid op je werk. In de vorige les hebben we het gehad over gezonde voeding, en hoe dat van invloed is op een gezond leven. Nu gaan we kijken waar je allemaal rekening mee moet houden om gezond te kunnen werken. De gymdocent van de school komt een korte gastles geven over lichaamshouding en sport. We kijken wat een goede lichaamshouding is en oefenen hoe je die kan aannemen. Ook kijken we naar wat de Arbo-wetgeving is en wat daar in staat met betrekking tot het werken in de Horeca. We sluiten af met een rollenspel over hoe je juiste werkomstandigheden kan aankaarten bij je werkgever.

De les is goed uitgevoerd als je weet waarom een juiste lichaamshouding belangrijk is tijdens je werk. En als je weet wat de Arbo-wet is.


gastles

onderwijsleergesprek

rollenspel

bekend, benieuwd, bewaard

60

lesplanformulier gezondheid en werk







klas : PBH


lesonderwerp:gezondheid op je werk, lichaamshouding

beginsituatie van de leerlingen: De leerlingen hebben nog niet eerder les gehad over de Arbo-wet. Dit is de tweede les in de serie voorafgaand aan het bedrijfsbezoek aan Stichting Volksbond Amsterdam.

algemene doelstellingen van deze les.begrippen:lichaamshoudingergonomieArbo-wetgeving

vaardigheden:aannemen van een juiste lichaamshouding

concrete lesdoelen

doel 1: De leerling kan het verband leggen tussen gezondheid en lichaamshouding.

doel 2: De leerling leert het aannemen van een goede lichaamshouding tijdens zijn/haar werk.doel 3: De leerling weet wat de Arbo-wet is.

doel 4: De leerling kan meedoen aan een rollenspel en zich inleven in zijn/haar rol.


doel 1: Het organiseren van een gastles door de gymdocent.

doel 2 : De leerlingen een veilige omgeving bieden waarin ze zich kunnen overgeven aan het rollenspel.

61

fase geplandetijd

lesdoel nr.




fase 1(p. 39)7


introductie les m.b.v. filmpje

luistert naar de introductie, kijkt naar het filmpje

begin met kort filmpje, vertel en stel vragen over arbeidsomstandigheden, introduceer de gastspreker

smartboardhttp://passie.horeca.nl/content/18716/Arbeidsomstandigheden.html

fase 2(p. 41)

15 min.Informatie voorziening, voordoen van de belangrijkste dingen (volledige instructie)gastspreker

luistert naar de gastspreker, maakt aantekeningen, doet mee met de lichaamsoefeningen

introduceer de gastspreker

fase 3(p. 46)


onderwijsleergesprek over de behandelde stof

beantwoorden van vragen van docent en gastdocent

onderwijsleergesprek

fase 4/5(p. 50)


toepassen van het geleerde in een rollenspel

uitvoeren van zijn/haar rol in het rollenspel, beantwoorden van vragen naar aanleiding van het rollenspel

rollenspel

fase 6(p. 61)


bekend, benieuwd, bewaard

schrijft op drie verschillende post-it blaadjes wat hij/zij al wist van dit onderwerp, waar hij/zij benieuwd naar is geworden en wat hij/zij het meest heeft onthouden van de les.

uitleggen van werkvorm, uitdelen van post-its

post-it


62

Introductie les 3: Drank- en horecawetgeving, verslavingen

De laatste les voor het bedrijfsbezoek brengt ons bij de Drank- en horecawetgeving. In deze les gaan we bespreken wat de Drank- en horecawetgeving is en wat de belangrijkste regels zijn die hierin zijn aangegeven. We bekijken wat je er in je vakgebied mee te maken zou kunnen krijgen en wat je dan kan doen. Daarnaast kijken we naar wat je kunt doen als je te maken krijgt met een verslaving en welke zorginstanties hulp bieden bij verslavingen. We kijken met behulp van een test hoe het zit met jouw alcohol consumptie. Daarna gaan we op het internet op zoek naar de verschillende vormen van verslavingszorg. Hierbij komt een vragenlijst met opdrachten die je moet uitvoeren.

De opdracht is goed uitgevoerd als je de zoekopdracht goed hebt afgerond.


woordspin

zoekopdracht

zelftest

discussie

63

lesplanformulier Drank- & horecawet, verslaving







klas : PBH


lesonderwerp: Drank en de horeca

beginsituatie van de leerlingen: De leerlingen hebben nog niet eerder les gekregen over de Drank- & horecawet. Dit is tevens de laatste les voor het bedrijfsbezoek aan Stichting de Volksbond Amsterdam.

algemene doelstellingen van deze les.begrippen:Drank- & horecawetverslavingen

vaardigheden:zoeken op internet

concrete lesdoelen

doel 1: De leerling weet wat de Drank- & horecawet bestaat en welke belangrijke punten hierin zijn opgenomen.

doel 2: De leerling leert gericht zoeken op het internet.

doel 3: De leerling kan een test maken op internet en de uitslag hiervan uitprinten.

doel 4: De leerling leert discussiëren over de uitslag van de test en de gevolgen hiervan.


doel 1: Het maken van een vragenlijst met opdrachten voor het gericht zoeken op internet.

doel 2 : Het sturen en begeleiden van een discussievorm in de klas.

64

fase geplande

tijd

lesdoel nr.




fase 1(p. 39)8


wetten in de horecadoet actief mee aan het invullen van de woordspin

woordspin whiteboard

fase 2(p. 41)


wat is de Drank- & horecawet

luistert naar de docent doceren lesstof drank- & horecawet

smartboard

fase 3(p. 46)


uitleggen en maken zoekopdracht en test Jellinek ‘hoeveel drink jij’

luistert naar de uitleg en stelt vragen, maken van de opdrachten

geef uitleg opdracht, begeleid de leerlingen individueel achter de computer

computers met internetverbinding

fase 4/5(p. 50)


discussie in de klas over de uitkomsten van de opdrachten

discussieert over de uitkomsten van de opdrachten

leid de discussie, draagt standpunten in

fase 6(p. 61)


afsluiting en maken van afspraken voor het bedrijfsbezoek

luistert, beantwoord vragen en stelt vragen

stel de regels vast op het bord, praat met de leerlingen over het waarom en laat iedereen ze op het whiteboard ondertekenen

whiteboard

bordschema 1woordspin

bordschema 2


een wet voor drankgebruik

65

Instructies bedrijfsbezoek: rondleiding in een dak- & thuislozen opvang en een gezonde maaltijd bereiden voor de bezoekers van de opvang.

Het bedrijfsbezoek vindt plaats op de eerste dinsdag na de lessenserie. De les begint gewoon om 08u30 en we verzamelen in de klas. We bespreken wat we gaan doen en wat de regels zijn. Daarna gaan we vanaf school met een gehuurde bus naar Amsterdam. Daar hebben we om 10u00 afgesproken bij stichting Volksbond Amsterdam op de Haarlemmerstraat. Daar krijgen we een kleine rondleiding en introductie over wat de Volksbond doet voor de dak- & thuislozen. Vervolgens gaan we onder begeleiding de keuken in om voor de gasten van de Volksbond een gezonde lunch te maken en uit te serveren. Na de lunch en het opruimen gaan we weer terug naar school voor de nabespreking en het maken van de toets over de lessen en het bedrijfsbezoek.

66

4.3 toetsvragen

1) Wat is de schijf van 5?a) een boekb) een manier om eten op je bord te leggenc) informatie over hoe je gezond eetd) dat je vijf dagen gezond eet en twee dagen niet

2) Wat zijn voedingsmiddelen?a) voedingsmiddelen zijn alles wat je eet of drinkt.b) voedingsmiddelen zijn de bruikbare bestanddelen van

voedingsstoffen.

3) Is melk een voedingsstof of een voedingsmiddel?a) voedingsstofb) voedingsmiddel

4) Is eiwit een voedingsstof of een voedingsmiddel?a) voedingsstofb) voedingsmiddel

5) Welke groepen voedingsstoffen leveren je vooral energie?

a) koolhydraten en vetten

b) vetten en mineralen

c) vitaminen en mineralen

d) eiwitten en vitaminen

6) In de schijf van 5 onderscheiden we

de vijf belangrijke voedingsstoffen.Verbind elke voedingsstof met

het juiste voedingsmiddel.

vitaminen zonnebloemoliekoolhydraten broccolieiwitten aardappelvetten spa roodmineralen tofu

7) Eet veel groente, fruit en brood is één van de vijf regels bij de schijf van 5. Noem nog minstens drie van die regels.……………………………………………………………………………………………………

67

……………………………………………………………………………………………………

8) Als je in een gezonde maaltijd je gebakken kipfilet wilt vervangen uit welk vak van de schijf zoek je dan de vervanging?

a) vak 1: bevat groente & fruit.b) vak 2: bevat brood, granen en aardappels.c) vak 3: bevat zuivel, tofu, biefstuk en vis.d) vak 4: bevat margarine, olie en roomboter.e) vak 5: bevat water en thee.

9) Voor wie is de Arbo-wet van toepassing?a) voor werkgeversb) voor werknemersc) voor werkgevers en werknemersd) voor de regering

10) Waarom moet je op je lichaamshouding letten tijdens je werk?a) anders ziet het er niet uit voor de gastb) om lichamelijke problemen te voorkomenc) om sneller te werken

11) Noem twee aandachtspunten voor het werken aan een werkbank in de keuken.……………………………………………………………………………………………………………………………………

12) Wat heeft gezondheid eigenlijk met werken te maken?…………………………………………………………………………………………………………………………………………

13) Geef aan waar de Drank- en horecawetgeving onder andere over gaat?

a) een wet die aangeeft hoeveel je mag drinken per dagb) een wet die bedoeld is om de verkoop van alcohol op een

verantwoorde manier te laten gebeurenc) een wet die gaat over hoe je moet staan in de horeca

14) Wat is de Jellinek?a) een biermerkb) instelling voor verslavingszorgc) gekleurde snoepjes met vruchtensmaakd) iets voor gezonde mensen

15) Weet jij wat de minimum leeftijd waarop je bier mag drinken is?a) 12b) 14c) 16d) 18

68

16) Dennis viert vandaag zijn 16e verjaardag!!! Het hele huis zit bomvol met visite en het is gezellig en druk. Opeens vraagt ome Joop om een lekkere borrel. “Verdraaid”, zegt vader: “die ben ik vergeten te kopen, Joop”. Vader vraagt aan Dennis of hij even snel naar de winkel zou willen lopen voor een klein flesje jenever. Dennis krijgt geld mee en een briefje waarop vader schrijft dat de fles die Dennis komt kopen eigenlijk voor hem is.Mag Dennis die fles jenever kopen? Leg uit waarom wel of waarom niet.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....………………………………………………………………………

17) Geef in je eigen woorden aan wat de Stichting Volksbond eigenlijk voor werk doet?…………………………………………………………………….…………………………………………………………………….

18) Wat heb jij geleerd van het bedrijfsbezoek aan de Stichting Volksbond Amsterdam?……………………………………………………………………..……………………………………………………………………..

19) We hebben een heerlijke lunch gemaakt voor de mensen bij de Volksbond. Wat zou nu een goede avondmaaltijd zijn voor deze mensen? (Denk aan de schijf van 5)……………………………………………………………………..……………………………………………………………………..……………………………………………………………………..

20) Noem twee dingen die jou zijn opgevallen met betrekking tot de Arbo-wet in de keuken van de Stichting Volksbond Amsterdam.……………………………………………………………………….……………………………………………………………………….

21) Bedenk een vraag die je, naar aanleiding van de lessen en het bedrijfsbezoek, aan je medeleerlingen zou kunnen stellen.……………………………………………………………………………………………………………………………………………....

69

4.4 vakoverstijgende onderwerpenIn deze lessenserie die is gekoppeld aan het bedrijfsbezoek zijn diverse vakoverstijgende burgerschapscompetenties van toepassing.

Vitaal burgerschapheeft betrekking op de bereidheid en het vermogen om te reflecteren op de eigen leefstijl en zorg te dragen voor de eigen vitaliteit als burger en werknemer.

Beheersingsindicatorende leerling weet wat een gezond voedingspatroon inhoud, waarom dit belangrijk is voor je gezondheid en hoe je dit kunt bewerkstelligen.de leerling weet wat de gevolgen kunnen zijn van een verkeerde lichaamshouding op het werk.de leerling weet wat de gevaren van alcohol gebruik zijn voor de gezondheid en hoe het zit met de regelgeving omtrent alcohol en horeca.

Sociaal-maatschappelijk burgerschapheeft betrekking op de bereidheid en het vermogen deel uit te maken van de gemeenschap en daar een actieve bijdrage aan te leveren.

Beheersingsindicatorende leerling kan zich gepast gedragen op school en bij het bedrijfsbezoek.de leerling leert wat maatschappelijke betrokkenheid kan betekenen.de leerling leert verschillende lagen in de sociale klassen te herkennen en hier begrip voor op te brengen.

planning bedrijfsbezoek leerlingen

8u30 verzamelen in het praktijklokaal op school

9u00 vertrek met een bus naar Amsterdam

9u30 aankomst in Amsterdam bij stichting Volksbond, rondleiding en introductie

10u30 naar de keuken voorbereiden lunch

12u00 ontvangen van de gasten, uitserveren lunch

13u00 opruimen en nabespreking

13u45 terugreis met de bus naar school

14u15 aankomst op school

70

14u45 maken vragenlijst en nabespreken

Literatuur

opdracht 1

Ebbens, Ettekoven (2009). Effectief Leren, Basisboek.Groningen: Wolters-Noordhoff

W. Kielstra (2012). Consumatics blog, Herrie in Hospitality.geraadpleegd op 11 maart 2013, van http://consumatics.nl/blog/herrie-in-hospitality/

Taalwinkel (2012). Opbouw van een betoog.geraadpleegd op 11 maart 2013, van http://www.taalwinkel.nl/tekstsoorten/de-opbouw-van-een-betoog-2/

opdracht 2

Ebbens. (2009). Effectief leren. In S. E. S. Ebbens, Effectief leren (pp. 137-140). Groningen: Noordhoff Uitgevers.

Inspectie van het onderwijs. (2012). De staat van het onderwijs. Utrecht: Inspectie van het onderwijs.

Koopman, D. e. (2007). PrO-Loopbanen. Amsterdam: Kohnstamminstituut.

praktijkschool de Brug. (2012, september 07). http://portal.ovo-zaanstad.nl/sites/Praktijkschooldebrugnieuw/onderwijs/Pages/home.aspx. Opgeroepen op februari 23, 2013, van praktijkschool de Brug: http://portal.ovo-zaanstad.nl/sites/Praktijkschooldebrugnieuw/onderwijs/Pages/home.aspx

Regionale Verwijzingscommissie Voortgezet Onderwijs. (2013, maart 23). http://www.rvc-vo.nl/. Opgehaald van rvc-vo: http://www.rvc-vo.nl/

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (2011). Nationaal Kompas Volksgezondheid. Opgehaald van http://www.nationaalkompas.nl: http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/leefstijl/lichamelijke-activiteit/hoeveel-mensen-zijn-voldoende-lichamelijk-actief/

Verhoeven, N. (2010). bureauresearch en inhoudsanalyse. In N. Verhoeven, Wat is onderzoek? praktijkboek methoden en technieken voor het hoger onderwijs (pp. 99-141). Den Haag: Boom onderwijs.

Wikipedia. (2013, Maart 13). David Kolb. Opgehaald van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/David_Kolb

Wikipedia. (2013, Maart 13). Howard Gardner. Opgehaald van Wikipedia:http://nl.wikipedia.org/wiki/Howard_Gardner

71

http://nl.wikipedia.org/wiki/Howard_Gardner

http://www.taalwinkel.nl/tekstsoorten/de-opbouw-van-een-betoog-2/


http://consumatics.nl/blog/herrie-in-hospitality/

opdracht 3

Taalwinkel (2012). Opbouw van een betoog.geraadpleegd op 11 maart 2013, van http://www.taalwinkel.nl/tekstsoorten/de-opbouw-van-een-betoog-2/

Bijlage

Bijlage 1; Leerstijlentest David Kolb

Kolom A Kolom B Kolom C kolom D1 Je wilt leren zeilen. Hoe pak je het aan?

Ik stap direct in de boot en probeer hoe je moet zeilen

Ik blijf eerst op de kant staan en kijk hoe een ander het doet.

Ik kijk eerst in een boek hoe je moet zeilen

Ik vraag iemand om het mij voor te doen en doe het na

2 Je krijgt een nieuwe computer. Je wilt hem meteen gebruiken. Hoe ga je te werk?Ik denk er eerst over na wat je er allemaal mee zou kunnen doen.

Je vraagt eerst precies na wat er allemaal op zit en wat je ermee kunt doen.

Ik lees eerst de gebruiksaanwijzing goed door

Ik probeer direct alles uit

3 Je moet een werkstuk maken bij techniek. Wat doe je?Ik denk er eerst over na wat de bedoeling is en hoe je het aan moet pakken

Ik lees eerst de opdracht helemaal door en bekijk de tekening eerst goed.

Ik kijk eerst waar ik het werkstuk voor kan gebruiken

Ik begin meteen te werken

4 Je hoort op de radio een spannend verhaal. Je wilt het straks navertellen. Wat doe je?Ik doe net of het verhaal nu gebeurt en dat ik er bij ben

Ik vind wat ik hoor geweldig en wil het meteen zelf ook doen.

Ik wil eerst weten of het verhaal wel klopt

Ik vertel het verhaal gewoon na

5 Je gaat op vakantie. Je mag kiezen uit twee landen. Wat doe je?Ik probeer me voor te stellen wat je allemaal in die landen kunt doen. Ik vind het moeilijk om te kiezen.

Ik denk er niet zo lang over na. Je moet er gewoon het beste van maken.

Ik probeer zoveel mogelijk over dien landen te weten te komen. Daarna kies ik een land.

Ik kijk waar ik het meeste aan heb. Ik kan snel kiezen.

6 Je gaat een nieuwe fiets uitzoeken. Hoe ga je te werk?Ik denk na waar ik allemaal met die fiets naartoe zou kunnen gaan en hoeveel plezier ik er van zal hebben.

Ik wil precies weten wat er allemaal op die fiets zit, wat de beste is en hoe duur hij is.

Ik wil direct proberen hoe hij rijdt.

Ik kijk welke fiets het beste voor mij geschikt is.

7 Je krijgt een toets over motormanagement. Hoe bereid je je voor?Ik leer alles wat ik voor die toets moet weten.

Ik probeer alles rond motor-management te begrijpen.

Ik schrijf de belangrijkste dingen even op.

Ik leer, omdat het nou eenmaal moet.

8 Je staat op het punt een totaal nieuwe baan aan te nemen. Hoe beslis je?

72



Ik probeer me voor te stellen hoe het voor me zal zijn om dat werk te doen.

Ik wil eerst precies weten hoe hard ik moet werken en hoeveel ik verdien.

Ik wil precies weten wat iemand in dat bedrijf moet doen en hoe het bedrijf werkt.

Ik ga werken en merk vanzelf wel of het mij bevalt

9 Je mag kiezen hoe je les krijgt in een vreemde taal. Hoe wil je het?Ik wil graag dat de leraar verhalen vertelt.

Ik wil graag werkstukken maken.

Ik wil graag duidelijke opdrachten hebben.

Ik wil graag weten waar de opdrachten voor nodig zijn.

73

Hoe nu verder:Je hebt nu voor de antwoorden 4, 3, 2 of 1 punt gezet. Tel nu de punten die in kolom A staan op; dus van boven naar beneden. Let op! Niet alle vragen doen mee! Kolom Vul de punten in Totaal Kolom A Vraag (2) . . + (3) . . + (4) . . + (5) . . + (7) . . + (8) . . = . . punten = CE Kolom B Vraag (1) . . + (3) . . + (6) . . + (7) . . + (8) . . + (9) . . = . . punten = RO Kolom C Vraag (2) . . + (3) . . + (4) . . + (5) . . + (8) . . + (9) . . = . . punten = AC Kolom D Vraag (1) . . + (3) . . + (6) . . + (7) . . + (8) . . + (9) . . = . . punten = AE Vul de schietschijf (figuur 1) in Op de lijn van de CE-score zet je het aantal punten. Op de lijn van de RO-score zet je het aantal punten, enzovoort. Trek een lijn van het CE punt naar het RO-punt enzovoort. Je ziet nu hoeveel je van elke leerstijl gebruikt.

figuur 1

74

Welke leerstijl heb je?Vul figuur 2 in; Kijk hoeveel punten je hebt bij de CE score, de RO score, de AC score en de AE score. Vul die punten in en maak de berekening. Uit de berekening kan ook een min score komen, bijvoorbeeld - 5, dat mag. AC score .. - CE score .. = .. AE score .. - RO score .. = .. Kruis het bovenste getal aan op de verticale as (AC-CE) Kruis het onderste getal aan op de horizontale as (AE-RO) Trek een lijn tussen de getallen die je aangekruist hebt. Je ziet nu welke leerstijl bij je past.

figuur 2

denkerbeslisser

doener dromer

76

Bijlage 2; Leerstijlentest Howard Gardner

wat zijn jouw meervoudige intelligenties?

lees elke vraag aandacht en omcirkel de letter die het meest van toepassing is (a,b of c)

1. Je leest zo goed als alles; boeken, tijdschriften, kranten etc… a. nee b. een beetje c. veel

2. Je vind het leuk om berekeningen te makena. nee b. een beetje c. veel

3. Je houdt van boeken waar veel foto’s in staana. nee b. een beetje c. veel

4. Als je spreekt maak je vaak gebaren met je handena. nee b. een beetje c. veel

5. Je neuriet vaak of loopt vaak te fluiten of te zingena. nee b. een beetje c. veel

6. Je hebt een hobby of interesse die je het liefst samen met anderen doeta. nee b. een beetje c. veel

7. Je hebt een hobby of interesse die je het liefst alleen doet a. nee b. een beetje c. veel

8. Je vindt het leuk om in de tuin te werkena. nee b. een beetje c. veel

9. Een verslag of rapport schrijven gaat je gemakkelijk af a. nee b. een beetje c. veel

10. Je kunt goed met de computer werkena. nee b. een beetje c. veel

11. Je tekent of schildert graaga. nee b. een beetje c. veel

12. Je vindt het fijn om te dansena. nee b. een beetje c. veel

13. Je kunt gemakkelijk een liedje nazingen, wanneer je het een aantal keren gehoord hebta. nee b. een beetje c. veel

14. Je bent liever een avondje samen met je vrienden dan een avondje relaxt alleena. nee b. een beetje c. veel

15. Je kunt goed zelfstandig werken

77

a. nee b. een beetje c. veel

16. Je maakt graag een wandeling in de natuura. nee b. een beetje c. veel

17. Je kunt goed verwoorden hoe je ergens over denkt en wat je ergens van vindt. a. nee b. een beetje c. veel

18. Je bent goed in hoofdrekenena. nee b. een beetje c. veel

19. Je vindt gemakkelijk de wega. nee b. een beetje c. veel

20. Wanneer je een toestel wilt leren kennen, probeer je het gewoon uit in plaats van eerst de handleiding te lezena. nee b. een beetje c. veel

21. Wanneer je muziek hoort kun je het niet laten om mee te bewegena. nee b. een beetje c. veel

22. Andere mensen komen vaak naar je toe als ze problemen hebbena. nee b. een beetje c. veel

23. Je gaat het liefst op vakantie naar een rustig plekje in plaats van naar een plaats met heel veel mensena. nee b. een beetje c. veel

24. Je kijkt graag naar natuurfilmsa. nee b. een beetje c. veel

25. Je kunt goed luisteren en samenvatten wat je gehoord hebt. a. nee b. een beetje c. veel

26. Je kunt goed afstanden inschatten. a. nee b. een beetje c. veel

27. Je vindt het leuk om foto’s te maken. a. nee b. een beetje c. veel

28. Je bent handig en klust graaga. nee b. een beetje c. veel

29. Je vindt het leuk om muziek te maken en muziekinstrumenten te bespelen. a. nee b. een beetje c. veel

30. Je maakt makkelijk vrienden. a. nee b. een beetje c. veel

31. Je weet goed wat je goede en minder goede eigenschappen zijn. a. nee b. een beetje c. veel

78

32. Je bent gek op dieren en weet daar veel van. a. nee b. een beetje c. veel

33. Je houdt van de Nederlandse taala. nee b. een beetje c. veel

34. Je kunt goed rekenkundige problemen oplossen en ziet snel verbandena. nee b. een beetje c. veel

35. Je vindt het een “eitje” om aan de hand van een tekening de meubels van Ikea in elkaar te zettena. nee b. een beetje c. veel

36. Je vindt het fijn om te sportena. nee b. een beetje c. veel

37. Je luistert graag naar muziek en vindt het tevens prettig als er een muziekje op de achtergrond speelt als je aan het werk bent. a. nee b. een beetje c. veel

38. Je kunt goed samenwerkena. nee b. een beetje c. veel

39. Je vind het prettig om na te denken over je eigen handelen en bent goed in reflecterena. nee b. een beetje c. veel

40. Je houd in je levensstijl veel rekening met het milieua. nee b. een beetje c. veel

79

Bijlage 3; Enquête

ENQUÊTEVRAGEN

1) Hoe oud ben je?o 12o 13o 14o 15o 16o 17

2) Waar woon je?o Bij mijn ouderso Bij mijn moedero Bij mijn vadero Anders, namelijk …………………………

80

3) Welke TV programma’s kijk je het liefst?o Het journaalo Informatief/kennis (Discovery, National Geographic Channel)o Muziek (the voice, MTV e.d.)o Sporto Kookprogramma’so Spelprogramma’so Humor (Comedy Central, Wipe Out)o Beauty en lifestyleo Anders, namelijk ……………………………

4) Wat is je favoriete muziekstijl?o Rocko Popo Nederlandstaligo Rap en hiphopo Hardcoreo Blues en Jazzo Anders, namelijk ……………………………

5) Wat vind je leuk op school?o Taalo Rekeneno Kokeno Groeno Houto Verzorgingo Metaalo Gym

6) Wat is je hobby?o Sporto Uitgaano Bioscoopo Gameno Winkeleno Internetteno Anders, namelijk ………………………………………

7) Mijn mobiel gebruik ik voornamelijk voor?o Belleno SMSo What’s app, pingeno Youtubeo Spelletjeso Internet

81

o Anders, namelijk ………………………………………

8) De computer gebruik ik voornamelijk voor?o Informatie/kenniso Huiswerko Facebook/twitter/MSNo Youtubeo Spelletjeso Anders, namelijk ……………………………………..

9) Aan welke sport doe je?o Fitnesso Voetbalo Hockeyo Tenniso Honkbalo Basketbalo Geeno Anders, namelijk …………………………………………

10)Vind je dit een leuke school?o Jao Nee

bedankt voor je medewerking!

82

de pedagogische competentie - portfoliobart-hoogvorst.weebly.com/.../reader_vwpl_jaar_2.docx · Web...

Documents

Transcript of de pedagogische competentie - portfoliobart-hoogvorst.weebly.com/.../reader_vwpl_jaar_2.docx · Web...