april 2009 :: nr. 9 :: voor en door sociologen :: USOCIA

Libertarir Hub JongenBelastingheng is een vorm van geweld

p. 16

Paul Nieuwbeerta Veel criminologisch onderzoek voldoet niet aan M&T1-criteria

p. 4

Het sprookje leeft voortDemocratie is te idealistisch

p. 12

PAMFLET

april 2009 :: nr. 9 :: voor en door sociologen :: USOCIA PAMFLETPAMFLET

Colofon:

Voorwoord

Een dikke Pamet dit keer! De meeste redacties van kranten en tijdschriften moeten in deze tijden van crisis

gaan snijden in hun werknemersbestand maar Het Pamet hoeft zich nergens zorgen over te maken. Misschien

moeten wij eens na gaan denken over een overstap naar de publieke omroep.

Hoe dan ook: ik zie tot mijn vreugde dat Het Pamet zich steeds meer tot een discussieplatform ontwikkelt.

Naast de gebruikelijke polemiek die we elk nummer hebben heeft deze keer oud-redacteur Leonard van t

Hul (momenteel studerende in Amsterdam) een reactie geschreven op het betoog tegen de vrije wil van Tito

Sixma uit het vorige nummer. Daarnaast hebben we twee ingezonden stukken: pre-master en U-raadkandidaat

Maarten Hillebrandt heeft kritiek op het Strategisch Plan van de Universiteit Utrecht en eerstejaarsstudent Jarl

Mooyaart heeft een prikkelende aanklacht tegen de democratie. Ik ben benieuwd wat voor reacties we hier op

gaan krijgen!

Twee interviews dit keer: met docent en criminoloog Paul Nieuwbeerta en met libertarir Hub Jongen. Deze

man is misschien wel de felste aanhanger van een ideologie die maar weinig mensen kennen. Ook hebben

we een verhaal over de achtergrond van de naam van Usocia en haar connectie met Thomas More, en een

boekverslag van het onlangs verschenen boek van Femke Halsema!

Een nieuwerwetsigheid, gentroduceerd door een onzer vaste redacteuren, is de sociologische beschouwing

van een oude foto uit Peru. Ook hebben wij uiteraard ht verslag van de studiereis!

Dan rest mij te zeggen dat ik je, namens de redactie, veel leesplezier wens.

Groeten,

Jasper van de Pol

Redactie: Thijs van Dooremalen, Laura Vonk, Job van den Berg, Tito Sixma, Jasper van de Pol

Met dank aan: Remmert van Haaften, Jarl Mooyaart en Leonard van t Hul

Vormgeving/ foto omslag: Mark Veenbrink Postadres: sociologievereniging Usocia,

Heidelberglaan 1 K. 14.39 3584 CS Utrecht

2

april 2009 :: nr. 9 :: voor en door sociologen :: USOCIA PAMFLETPAMFLET

04 Docent aan het woord: Paul Nieuwbeerta

06 Cartoon

07 Vrije wil? Ik wel!

10 Polemiek: Veiligheid is belangrijker dan vrijheid

12 Democratie. Het sprookje leeft voort.

15 Peiling: Wat is je geloofsovertuiging?

16 Belastingheffing is een vorm van geweld

20 De betekenis van de naam Usocia:

een verkorte inburgeringscursus

23 O fortuna

24 De illusie van materieel geluk

Boekverslag: Geluk! van Femke Halsema

26 Weemoed naar Madrileense sferen

29 De sociologische foto.

32 De opleidingscommissie sociologie

32 Agenda Usocia

33 Ingezonden brief

Inhoud:

De redactie

3

april 2009 :: nr. 9 :: voor en door sociologen :: USOCIA PAMFLETPAMFLET

Paul Nieuwbeerta is de derde docent die wij

interviewen in de reeks de docent aan het woord.

Hij is bijzonder hoogleraar bij de vakgroep

sociologie met als leeropdracht de analyse van

maatschappelijke eecten van strafrechtelijke

interventies. Sinds vorig jaar geeft hij in blok 3 het

vak Crimineel gedrag over de levensloop. Daarnaast

is hij werkzaam bij het Nederlands Studiecentrum

Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) in

Amsterdam.

Onlangs is aan Nieuwbeerta een prestigieuze VICI-

subsidie toegekend, wat hem de mogelijkheid geeft

om voor een enorm geldbedrag de eecten van

gevangenisstraf te gaan onderzoeken. Dit was voor

ons een mooie reden om hem uit te nodigen voor

een interview. Eigenlijk weten we bijna niets over de

werking van gevangenisstraen.

Promotieonderzoek naar klassengebonden

stemgedrag

Mijn promotieonderzoek, ja, dat lijkt al weer heel

erg lang geleden! Ik ben in 1995 gepromoveerd

op klassengebonden stemgedrag in 25 westerse

democratische landen vanaf de Tweede Wereldoorlog.

Daarbij heb ik gekeken naar verschillen tussen landen en

veranderingen binnen landen. Als je naar de verschillen

tussen landen kijkt, valt op dat er veel variatie is: in

Scandinavische landen en Groot-Brittanni stemmen

mensen bijvoorbeeld veel meer volgens hun sociale

klasse dan in bijvoorbeeld Nederland of de Verenigde

Staten.

Wat de veranderingen binnen landen betreft werd

duidelijk dat stemgedrag sinds de Tweede Wereldoorlog

steeds minder klassengebonden is geworden. Overigens

had mijn dataset alleen maar betrekking op de situatie

tot 1990, dus de ontwikkelingen in de recente 20 jaar zijn

er niet in opgenomen. Eerlijk gezegd volg ik mijn oude

vakgebied niet meer zo goed, maar volgens mij zet deze

trend naar minder class voting nog steeds door.

Vervolgens ben ik gaan kijken naar verklaringen voor

deze verschillen en veranderingen. Stemgedrag wordt

zowel benvloed door de klasse van je ouders als die

van jezelf. Dus de gedachte van mij en mijn promotoren

was: in een meer open samenleving, waar meer

intergenerationele mobiliteit is, zal stemgedrag minder

van iemands klasse afhangen. Als het makkelijker is om

van klasse te veranderen zul je je immers ook minder

bekommeren om de belangen van de klasse waarin je

bent opgegroeid. Maar dit bleek niet te kloppen!

Ik heb ook nog gekeken naar andere verklaringen,

en ontdekt dat de verschillen tussen landen

voornamelijk moeten worden gezocht in historische

factoren. Sommige landen hebben bijvoorbeeld sterk

georganiseerde vakbewegingen, die conicten tussen

klassen aanwakkeren en mensen bewuster maken van

hun sociaal-economische belangen. Daarnaast is ook

de sterkte van andere maatschappelijke scheidslijnen

van belang. In sommige landen, zoals Nederland, waren

mensen juist sterker georganiseerd langs religieuze

scheidslijnen. In deze landen speelt religie een veel

sterkere rol bij stemgedrag dan sociale klasse.

Criminologisch onderzoek

In 2000 ben ik van onderzoeksonderwerp veranderd:

van de politieke sociologie naar criminologie. Na tien

jaar leek het me leuk om weer eens wat anders te

doen dan onderzoek naar stemgedrag, en daarnaast is

criminaliteit een ontzettend interessant onderwerp. Ik

had destijds nog helemaal geen expertise op dit gebied,

maar dat was niet zon probleem. In de eerste maanden

heb ik er gewoon heel erg veel over gelezen.

Bovendien blijft de manier van onderzoek bedrijven

hetzelfde. Ik ben groot geworden in de sociologie

zoals die ook hier in Utrecht wordt toegepast: met

De docent aan het woordAevering 3: Paul Nieuwbeerta

4

april 2009 :: nr. 9 :: voor en door sociologen :: USOCIA PAMFLETPAMFLET

PTOB-schemas, theorie gestuurd empirisch onderzoek,

et cetera. Omdat in de criminologie een zelfde

werkwijze zeer goed kan worden toegepast was het

vrij gemakkelijk om over te stappen naar een nieuwe

discipline met een ander inhoudelijk terrein.

Ik heb mij sindsdien vooral bezig gehouden met

het bestuderen van criminele carrires. We gebruiken

daarvoor een dataset met gegevens over ruim 5.000

mensen die in 1977 voor een crimineel delict zijn

veroordeeld. We hebben hun gehele levensloop van hun

12 jaar tot aan 2006 in kaart gebracht en dezelfde soort

informatie over hun partners en kinderen toegevoegd.

Inmiddels hebben we over de meeste personen

gegevens voor minstens 60 jaar. Met deze unieke dataset

kunnen we dus zo ongeveer de gehele levensloop van

deze mensen en hun directe omgeving onderzoeken. Op

dit project zijn ook een aantal promovendi werkzaam.

Twee belangrijke perspectieven in de criminologie zijn

het biologisch/ psychologische en het sociologische.

Vanuit het biologisch/psychologisch perspectief wordt

vaak gesteld dat de criminele carrire van mensen

rond hun twaalfde al wel min of meer vastligt. Het

sociologisch perspectief gaat er juist vanuit dat er

gedurende het hele leven allerlei sociale factoren van

invloed blijven.

Binnen het sociologisch perspectief zijn twee

belangrijke theorien de bindingstheorie, die stelt

dat sociale controle criminaliteit voorkomt, en de

socialisatietheorie, die juist stelt dat criminaliteit mede

veroorzaakt wordt door contact met criminele mensen.

De resultaten van het onderzoek geven op dit moment

aan dat zowel de bindings- als de socialisatietheorie

waar zijn: sterke sociale bindingen zorgen er voor dat

mensen minder snel crimineel gedrag vertonen, maar

wanneer dit bindingen zijn met criminelen dan plegen

ze zelf ook weer eerder crimineel gedrag. Een voorbeeld

hiervan is het onderzoek dat Marieke van Schellen,

AIO bij de vakgroep sociologie aan de UU, doet naar

de invloed van trouwen op crimineel gedrag. Hieruit

blijkt dat getrouwde mensen over het algemeen minder

crimineel worden als ze trouwen. Maar wanneer ze

met een