Op het Spoor 2 · Lightrail en ERTMS Lightrail Ronald van Oeveren, werkzaam bij Strukton Rail...
Transcript of Op het Spoor 2 · Lightrail en ERTMS Lightrail Ronald van Oeveren, werkzaam bij Strukton Rail...
Op het Spoor
Bovenbouw Hanzelijn is gestart - pag. 8Beter scoren bij de klant
pag. 25
Toekomstige marktontwikkelingen hoopvol - pag. 4Hectiek in de Watergraafsmeer
pag. 11
2m e i 2 0 1 0
Op het Spoor mei 2010 3
Inhoudsopgave Redactie
Elk bedrijfsonderdeel van Rail is via een collega vertegenwoordigd in
de redactie commissie. Als je onder werpen, suggesties of kritiek hebt,
dan houden onderstaande collega’s zich hiervoor aanbevolen:
Strukton Rail nv - België
Kris Mertens, Signalisatie.
T +32 (0)9 210 79 23 E-mail [email protected]
Strukton Rail Noord
Coby Veldhuis, Directiesecretariaat.
T +31 (0)522 27 82 49 E-mail [email protected]
Strukton Rail West
Jolanda Brown, Directiesecretariaat.
T +31 (0)346 26 97 95 E-mail [email protected]
Strukton Rail Zuid
Carla Schilders, Directiesecretariaat.
T +31 (0)40 227 33 02 E-mail [email protected]
Strukton Systems
Sophie Verschure, Directiesecretariaat.
T +31 (0)30 240 76 76 E-mail [email protected]
Strukton Rail Consult, Strukton Rolling Stock
Truus van der Vegt, Directie secretariaat.
T +31 (0)30 248 69 98 E-mail [email protected]
Strukton Rail Equipment
Kees van der Blom, Arbo & Veiligheid.
T +31 (0)73 690 16 00 E-mail [email protected]
Eurailscout
Aad van der Zouwen, Directie.
T +31 (0)33 469 70 00 E-mail [email protected]
Strukton Rail P&O
Anita van Harskamp, P&O.
T +31 (0)30 248 61 69 E-mail [email protected]
Strukton Rail
Linda de Jong, Communicatie.
T +31 (0)30 248 65 47 E-mail [email protected]
Adviserende redactieleden
Ronald van Oeveren
T +31 (0)30 248 66 35 E-mail [email protected]
Pieter-Jan Kastelein
T +31 (0)346 26 99 53 E-mail [email protected]
08 Groot werkBovenbouw Hanzelijn is gestart
26 SpoorzoekenVliegtuigbouw op zolder
PV-kalender 2010
15 Strukton Breed 22 Strukton BreedBouwpendel kan centrum Utrecht van verkeer onlasten Efficiënter plannen met Rostar CAS
16 EurailscoutMeettrein in Noorwegen
23 Ongevallen / BreedVingers bekneldMinder CO2 uitstoten
17 Strukton Rail nv - BelgiëParticipatie in 2 pps-tenders
Even voorstellen Chris Lehouck
24 OndernemingsraadOndernemingsraad wil proactief met
voorstellen komen
04 AlgemeenToekomstige marktontwikkelingen hoopvol
18 Strukton Rail Equipment“Leuk om de concurrentie af te troeven”
Certificaat
25 P&O BreedBeter scoren bij de klant
“Mensen van werk naar werk begeleiden”
12 Strukton Rail Noord“Continue puzzel om alles rond te krijgen”
Strukton Rail Noord verwerkt 25 kilometer montagedraad in nieuw beveiligingssysteem
10 AktueelInnovation Award 2010Vernieuwingsproject binnengehaaldStrukton Rail bereikt top van CO2-PrestatieladderDigitaal veiligheidspaspoort
27 In en uit dienstIn en uit dienst, overplaatsingen, jubilarissen
Bejaardentehuis op stelten
11 BuitenHectiek in de Watergraafsmeer
06 BreedLightrail en ERTMS
14 Strukton Rail WestIn de strijd voor PGO Rijn & Gouwe
Afwijkingen spoorwijdteverloop zorgt voor veel werk
21 Strukton SystemsBusreiziger weet nu hoe laat bus vertrekt
Strukton Systems bundelt elektrische nieuwbouwactiviteiten
Storingshersteltijden verkort
13 Strukton Rail Zuid“Ik zit nu dichter bij de werkvloer”
“Het werk is prettiger geworden”
19 Strukton Rolling StockDe beleving van de reiziger
20 Strukton Rail ConsultInformatie van overweg online beschikbaar
Foto voorzijde: Grote spoorvernieuwing.
Algemeen
Toekomstige markt-ontwikkelingen hoopvol“We hebben een aantal slechte jaren achter
de rug, maar er gloort weer hoop.” In grote
lijnen is Diederik Schonebaum, directielid
Strukton Rail met aandachtsgebied
Nederland, positief over de spoormarkt in
de toekomst. “Onze reorganisatie is op dit
moment in volle gang. Als wij tegelijkertijd
de reorganisatie goed uitvoeren en zorgen
dat wij efficiënt werken, dan durf ik de
strijd met de concurrentie zeker aan.”
Op het Spoor mei 2010 5
Het volume op de projectenmarkt is de afgelopen drie jaar substantieel lager
geweest. Werd daarvoor door ProRail voor zo’n 400 miljoen aanbesteed, in
2007/08/09 lag dat rond de 300 miljoen. De verwachting is dat we dit jaar toch
weer richting de 400 miljoen gaan en de komende jaren daar wat bovenuit
komen. Op zichzelf is dat gunstig, de vraag is wel hoeveel concurrenten er dan
zijn. We verwachten veel van een aantal grote projecten zoals SAAL (Schiphol -
Amsterdam - Almere - Lelystad) en de aanpassing Zwolle die op de markt komen
en waarbij we een goede kans maken.
ProRail bepaalt voor 80% ons werkaanbod in Nederland, maar ook bij decentrale
overheden staan projecten op stapel. Denk aan spoorwerk voor de Amsterdamse
Noord-Zuidlijn. Ook het Havenbedrijf Rotterdam zet de komende jaren flink wat
spoorwerk op de markt vanwege de aanleg van de Tweede Maasvlakte. Daarnaast
zijn Groningen en Utrecht bezig met een tramverbinding en denkt de provincie
Friesland na over de spoorlijn Heerenveen - Drachten - Groningen.
OnderhoudsmarktMet het aanbesteden van de onderhoudscontracten (PGO’s) is de prijs sterk
onder druk komen te staan. We hebben daar zorgen over. We denken dat het
prijsniveau wel weer in balans komt, maar pas medio 2012. De nieuwe markt-
partijen moeten eerst nog ontdekken wat het werkelijk kost om voor een onder-
houdscontract de juiste kwaliteit te leveren.
Voor de komende jaren staat een aantal grote projecten op stapel. Ook zal de onderhoudsmarkt naar verwachting meer in balans komen.
MarktverbredingDe spoormarkt is en blijft een specifieke markt, ook qua vakmanschap.
Het beste is om de mensen binnen de spoorbranche aan het werk te houden.
Een voorbeeld is ons meer te gaan richten op het onderhoud van reizigers-
materieel (zie kadertje). Bij Strukton Systems zijn we bezig met aanpalende
markten, zoals die van windenergie. Verder kijken we naar marktverbreding
door bijvoorbeeld onze locs via een infrapool in te zetten voor externe bedrijven.
Lange termijnOok de lange termijn biedt betere vooruitzichten. Er ligt 4,5 miljard euro klaar
voor uitrol van het programma Hoogfrequent Spoor, waarmee over 5 tot 10 jaar
in de brede randstad spoorboekloos gereden kan worden. Invulling hiervan
hangt nog wel af van de economische ontwikkelingen en de beslissingen van
het nieuwe kabinet.
CO2-reductieGunstig is dat het spoorverkeer een enorme bijdrage levert aan de CO2-reductie.
Een reizigerskilometer met de auto veroorzaakt vijf maal zoveel CO2-uitstoot
als de trein. Diezelfde verhouding geldt voor het vrachtvervoer. Met de klimaat-
conferentie in Kopenhagen in het achterhoofd werkt dit positief voor het spoor.
Het ondersteunt de groei van het treinverkeer voor de komende tien jaar.
Vergroting werkpakket Technische Dienst Strukton Rail EquipmentOm sterker te staan in de toekomst richt de Technische Dienst van
Strukton Rail Equipment zich op marktverbreding. “Wij zijn druk
doende, in samenwerking met Strukton Rolling Stock, om
elektrisch en mechanisch onderhoud van reizigersmaterieel bij ons
te krijgen”, zegt Ben Kosse, hoofd Technische Dienst in Zutphen.
Een ultieme kans om het reizigersmaterieelwereldje binnen te
komen was de omstandigheid dat de firma Voith kampte met grote
problemen bij het onderhoud aan Syntus-materieel. Het in Blerick
(bij Venlo) gevestigde bedrijf verzorgt sinds enkele jaren het
onderhoud, maar heeft te weinig treinspecifieke kennis in huis. De
strenge winter leidde tot veel uitval van treinen waardoor er een
flinke achterstand was ontstaan.
Om te helpen werden twee Struktonmonteurs, Jos Alferink en
Walter Leenders, de eerste drie maanden van het jaar beurtelings
uitgeleend. “De reacties van Voith over de deskundigheid en
gedrevenheid van onze monteurs waren bijzonder positief. Ze
waren dan ook niet meelopend, eerder kartrekkend”, verwoordt
Ben niet zonder trots.
Breed
Op het Spoor mei 2010 7
Wat zijn de verwachtingen in de markten in de landen
waar Strukton Rail actief is? In Nederland en België
biedt lightrail de komende jaren grote kansen voor
Strukton Rail. In Scandinavië kiest de politiek vooral
voor verbetering van het bestaande spoorwegennet.
Ook zit er in Denemarken veel werk aan te komen
rond het European Rail Traffic Management System
(ERTMS). ERTMS is een Europees signaleringssysteem
waarmee machinisten veiliger met hun treinen over de
landgrenzen heen kunnen rijden.
Lightrail en ERTMS
LightrailRonald van Oeveren, werkzaam bij Strukton Rail
Consult, verwacht dat Strukton Rail de komende
jaren veel meer met lightrail te maken krijgt. Het
werk komt niet morgen op de markt, maar op de
langere termijn liggen daar kansen. Steden als
Groningen en Utrecht willen een tram, want anders
slibben ze dicht.
In België zijn ze wat sneller. Ronald: “België loopt
voor op Nederland. Daar zijn we als Strukton Rail al
bezig met prekwalificaties. We hebben ons inge-
schreven voor de prekwalificatie van het lightrail-
project Spartacus bij Hasselt en het pps-tramproject
Pegasus in de regio Antwerpen. Pps staat voor
Publiek Private Samenwerking. Dat betekent dat we
ook moeten zorgen voor de externe financiering van
het plan.”
Strukton Rail is goed thuis in lightrail. Tot nog toe
gaat het vaak om vernieuwingen en onderhoud. In
de toekomst zal dat vaker nieuwbouw worden.
Strukton Rail kan daarbij zijn positie als allround
infraprovider uitbaten. “Als wij lightrail ontwerpen,
weten wij beter dan een ander hoe we het onder-
houdsarm kunnen maken. En we kunnen er ook
voor zorgen dat het makkelijker te onderhouden is.
We kunnen in het ontwerp de elektrakasten bijvoor-
beeld zo plaatsen dat monteurs er bij kunnen zon-
der dat het spoor buiten dienst hoeft.”
Ronald voorziet dat er in België nog veel werk te
doen zal zijn in lightrail. Ondersteuning vanuit
Nederland is daarbij van belang. “Het gebeurt nu al.
Het Nederlandse Strukton Rail West komt regel-
matig in Antwerpen.”
Fehmarnbeltbrug van twee kilometer Voor Scandinavië speelt lightrail veel minder, vol-
gens Jens Otto Daugaard, directeur van Strukton
Rail Consult. Hij is afkomstig uit Denemarken en
houdt zich veel bezig met de markt in Scandinavië.
“De lightrailplannen zijn hier niet het belangrijkste.
Er wordt over gepraat en men wil het wel graag,
maar het is nog veel te vroeg om er iets over te kun-
nen zeggen. In Scandinavië wordt meer ingezet op
de verbetering van het bestaande spoorwegennet.
Dat is een andere politieke keuze dan in Nederland.
Er wordt heel veel in spoor geïnvesteerd. In de
komende jaren komen er flink wat vernieuwings-
projecten.”
In 2018 moet bijvoorbeeld de Fehmarnbeltbrug af
zijn. Dat is een gigantische brug van bijna twee kilo-
meter die Denemarken met Duitsland verbindt. Over
de brug komt naast een snelweg een dubbelspoor.
Dit betekent dat rondom ook nieuwe spoorverbin-
dingen aangelegd moeten worden.
Verder is er met het inbouwen van ERTMS een hoop
werk gemoeid in Denemarken.”
Diederik Schonebaum, directeur van Strukton Rail,
is ook optimistisch over de ontwikkelingen in
Scandinavië: “In Zweden, Denemarken en
Noorwegen ondergaan de markten een behoorlijke
ontwikkeling. Er is veel concurrentie, maar er is ook
veel werk en we hebben daar een goede positie.”
In 2018 moet de bijna 2 km lange Fehmarnbeltbrug af zijn, die Denemarken met Duitsland verbindt. Bron: Femern A/S.
Spoorvernieuwing in Noorwegen.
Groot werk
Op het Spoor mei 2010 9
Bovenbouw Hanzelijn is gestart
Veel aandacht voor duurzaam bouwen en inlopen vertraging
Met het leggen van een gouden dwarsligger heeft de minister van Verkeer en Waterstaat,
Camiel Eurlings, op 3 maart jl. het startsein gegeven voor de bouw van de Hanzelijn.
Deze splinternieuwe dubbele spoorlijn gaat vanaf 12 december 2012 Lelystad via Dronten
en Kampen verbinden met Zwolle.
Voor de bouw heeft een consortium van Strukton Rail, VolkerRail, ARCADIS
en Alstom getekend. Onder de naam HanzaRailTeam is dit consortium verant-
woordelijk voor de bovenbouw van 45 kilometer van de Hanzelijn, die in totaal
50 kilometer lang zal zijn. Onder de bovenbouw vallen ballast, sporen, boven-
leiding, beveiliging, geluidsschermen, energievoorziening, kabels en leidingen.
VertragingDe officiële startdatum was 25 januari 2010. Vanwege de vorst heeft de onder-
bouw echter vertraging opgelopen. Bij de start van de werkzaamheden is er al
een achterstand van acht weken. Maar iedereen is vast van plan om deze acht
weken in te lopen. “Met het versneld aanvoeren van 55.000 ton ballast winnen
we drie weken”, zo verwacht contractmanager Harold Verbruggen. “Voor de
bouw van de bovenleiding zetten we de Gemma in en draaien we dubbele
diensten; dat levert vier weken tijdwinst op. En in de zomervakantie bouwen
we extra lang door; daar winnen we ook tijd mee.”
Duurzaam bouwenMet het indienen van duurzame ideeën heeft het consortium punten verdiend
in de aanbesteding. Harold noemt er een paar: “Langs het hele tracé liggen
stalen rijplaten waarover gewone vrachtauto’s rijden. Deze gebruiken veel
minder brandstof dan de ‘dumpers’ die voor rul zand geschikt zijn. De ballast
komt uit een ‘groene’ groeve in Noorwegen, waar voor zowel de winning als het
transport minder brandstof wordt gebruikt. Winning gebeurt via stortkokers
en het transport in grote schepen waar 86.000 ton ballast in past; deze zijn
zeker zes keer zo groot als de reguliere schepen.”
Andere manieren om milieuwinst te behalen zijn het gebruik van biosmeer-
middelen en het gebruik van thermische aardwarmte voor de wissels.
Medewerkers overnachten zo veel mogelijk in de buurt van het werk, wat
autokilometers scheelt.
Plaatsen fundaties bovenleiding Vooruitlopend op de bouw van het spoor is al begonnen met het plaatsen van
de fundaties voor de bovenleidingportalen. Volgens manager Subsystemen
Bovenleiding Peter van Ginkel is dit niet de gebruikelijke volgorde. “In het
verleden werd de fundatie pas geplaatst nadat het spoor was gelegd.
Maar inmiddels kunnen we heel geavanceerd inmeten via GPS, en op basis van
die gegevens de blokken ingraven.” Deze werkwijze heeft veel voordelen en
spaart het milieu. “Het graafwerk is minder zwaar, want we graven niet onder
het ballastbed. Daarbij kunnen we gemakkelijker een vlak zandbed maken.
Ook wij proberen wat verloren tijd in te lopen. We gaan vanaf de zomer dubbele
diensten draaien en zetten daarmee Olympische doorlooptijden weg!”
Inmiddels is nabij Lelystad een aansluiting gemaakt op de Flevolijn voor de
aanvoer van materialen. Ter hoogte van Swifterbant is een voorbouwterrein
ingericht. Peter: “Hier monteren we alle onderdelen aan de portalen die niet
langs de baan hoeven te gebeuren, zoals klemmen en nummerbordjes.
Uiteindelijk levert dit tijdwinst op. Machines hoeven hierdoor minder lang
te draaien, en dat is gunstig voor het milieu.”
Samenwerking VolkerRailIn de samenwerking met collega-aannemer VolkerRail wordt ook gekeken op
welke manier het meeste voordeel behaald kan worden. Peter: “Uit de verschil-
lende machineparken en werkmethodes destilleren we de beste werkwijze.
Zo maken we gebruik van het softwarepakket dat VolkerRail heeft ontwikkeld
om materiaalstromen te beheersen. In de praktijk proberen we met VolkerRail
tot de ultieme werkmethode te komen.”
Hij besluit: “We willen CO2-uitstoot reduceren door onze werkprocessen te
optimaliseren. Dat hebben we in de tender ook zo vastgelegd. Nu is het zaak
om in de uitvoering niet van het plan af te wijken.”
In het kort
45 km spoor
167,5 km spoorstaaf
140.000 dwarsliggers
1.600 bovenleidingmasten
12,88 km geluidsscherm
210 km rijdraad
470.000 ton steenslag
Contractmanager Harold Verbruggen (l) en twee maatvoerders van ARCADIS. De gouden dwarsligger. Ingegraven fundaties bovenleiding. Maatvoerder van ARCADIS aan het werk.
Op het Spoor mei 2010 11
Buiten
Hectiek in de Watergraafsmeer
Aktueel
Projectleider Jo Derie van Strukton Rail nv (Merelbeke, België) heeft op 3 maart van de
Confederatie Bouw een Innovation Award gekregen voor de door hem bedachte én ontwikkelde
software voor een spoormeetmethode. Jo Derie heeft deze prijs ontvangen omdat het om een
project gaat dat in dit vakgebied baanbrekend is en een grote bijdrage levert aan de uitstraling
van het Belgisch bouwvernuft, ook in het buitenland.
Innovation Award 2010
Wat een normale onderhoudsklus had moeten zijn,
pakte toch anders uit op woensdag 31 maart.
Toen Eddy Overvest met zijn ploeg ’s ochtends vroeg op het terrein Watergraafsmeer arriveerde
was het spoor nog niet buiten dienst. Een ontsporing van twee wagons op de andere zijde van het
emplacement zorgde voor veel hectiek. Vanwege de berging was de buitendienststelling ingekort.
Uiteindelijk kon halverwege de ochtend pas begonnen worden. Eddy: “We zouden de dwars-
liggers vervangen onder een wissel dat de veiligheidswaarde had overschreden. Daarna moesten
we het wissel weer op maat brengen.” Bij aanvang heeft de ploeg gekeken van welke dwarsliggers
de conditie het slechtst was, vervolgens hebben de mannen deze aangepakt. Dat waren er 13
van de 22. “Het was nog een hele klus om het verwijde wissel weer op maat te brengen, maar
uiteindelijk is het heel goed gelukt.” De ploeg is die dag ook eerder naar huis gegaan, omdat ze
de volgende dag het kapotte spoor aan de andere kant van het emplacement moesten vervangen.
En dat betekent heel vroeg op!
Strukton Rail heeft de opdracht voor diverse bovenbouwvernieuwingen in Brabant en Zeeland
binnengehaald mede dankzij het CO2-bewustzijn-certificaat. Door dit certificaat ontving
Strukton Rail een hogere ‘fictieve korting’ dan zijn concurrenten. En dus ging de opdracht
naar Strukton. Het werk start in juni/juli 2010 en loopt tot en met december 2010.
Het project omvat onder andere het compleet vernieuwen van 2,35 kilometer spoor,
2,3 kilometer ballastbed, 6 overwegen en 3 wissels.
Vernieuwingsproject binnengehaald dankzij CO2-ladder
Strukton Rail heeft het hoogste niveau bereikt op de CO2-Prestatieladder van ProRail, niveau 5.
Door het behalen van de top op de ladder tonen wij aan dat wij zeer klimaatbewust zijn.
Dat zegt iets. Dat schept een verantwoordelijkheid. Het is nu zaak om dit vast te houden en bij
alles wat we doen CO2-bewust te blijven ondernemen.
Strukton Rail bereikt top van CO2-Prestatieladder
Strukton Rail West onderzoekt of het mogelijk is een digitaal veiligheidspaspoort in
te voeren. Een digitaal veiligheidspaspoort heeft het formaat van een credit card.
Met deze card kun je op zich niks, dus bij diefstal gaat er alleen een stuk plastic met
foto verloren. Maar zodra de kaart langs een ‘lezer’ - gekoppeld aan een computer -
wordt gehaald verschijnt alle informatie ordelijk op het beeldscherm. Kortom een
systeem dat meer anno 2010 is dan een veelal vies - want altijd bij je gedragen, in
weer en wind en regen - oud paspoort.
Digitaal veiligheidspaspoort
Op het Spoor mei 2010 13
SRN SRZ
“Het werk is prettiger geworden”
“De monteurs worden meer bij het proces betrokken. We inspecteren en
controleren meer en gaan pas daarna eventueel herstellen. Vroeger was
het ‘aanvallen’ en doen wat er op de formulieren staat. Nu wordt gekeken of
een handeling ook echt nodig is, zoals olie van een wisselsteller vervangen.
Nieuw is dat we heel veel doen via de pda. Dat is wel eens lastig voor
collega’s uit Roosendaal of Sittard die deze werkwijze nog niet kennen.
Verder zijn de eisen hoger gesteld. Voorheen werden bijzondere herstel-
werkzaamheden achteraf toch wel betaald. Wanneer je nu drie dwarslig-
gers onder een wissel wilt vervangen, moet je eerst de noodzaak aantonen
en een prijs aanbieden. ProRail moet vervolgens akkoord geven.”
Contractmanager Martijn van Veldhuizen is ook best te spreken over de
gang van zaken. “In de nieuwe contractvorm ligt veel meer risico en
verantwoordelijkheid bij de opdrachtnemer, maar de opdrachtgever gaat
hier billijk mee om.”
Met het binnenhalen van het PGO-contract De Peel is de manier van werken veranderd.
“Het begint te wennen, maar eigenlijk is het voor de monteurs buiten wel prettiger
geworden”, zegt uitvoerder Marco Borgelt.
Een handeling wordt nu pas uitgevoerd als het echt nodig is.
PGO De Peel bestaat uit twee deelgebieden. Vanaf juni 2009 doet Strukton Rail Zuid het
onderhoud rond Venlo; vanaf 1 januari 2010 is Eindhoven er bijgekomen.
KAM-coördinator Sandra de Jong werkt ruim anderhalf jaar bij Strukton Rail Zuid (SRZ).
Sinds kort geeft ze ook leiding aan de KAM-afdeling van Strukton Rail Noord (SRN).
Medewerker van Strukton Rail Zuid aan het werk.
“Ik zit nu dichter bij de werkvloer”
Daarvoor werkte Sandra in Utrecht op de afdeling Arbo en Milieu: “Ik heb nu veel
meer contact met de uitvoerders.” Toen ze in Utrecht werkte, merkte ze dat
regio’s soms heel verschillend beleid hadden. “We hebben een Normenkader
Veilig Werken (NVW), maar daar zit ruimte voor interpretatie in. Je moet de
onduidelijkheden wegnemen. Een monteur moet niet meer hoeven beslissen hoe
hij het zal gaan doen.” SRZ heeft net externe audits achter de rug. Daarbij wordt
gekeken of vastgelegde procedures in de werkelijkheid wel goed worden opge-
volgd. Sandra: “We hadden een paar aanmerkingen. Een van de aandachtspunten
is dat het V&G-plan (Veiligheids- en Gezondheidsplan) niet specifiek genoeg is.
Het gaat niet duidelijk genoeg in op terreinen die niet onder het beheer van
ProRail vallen. Bij een havenspoorlijn, bijvoorbeeld, moet je de opzichter bellen
en heb je geen Leider Werkplekbeveiliging (LWB) nodig. Bij de volgende externe
audit, over een jaar, moeten we een duidelijker V&G-plan hebben.”
Met het verliezen van de twee onderhoudscontracten Maas en Waal en Gelderse Vallei
moeten er in regio Noord helaas mensen gedwongen worden ontslagen.
“Dit gebeurt door middel van afspiegeling, dus enkel op basis van wet- en regelgeving.
Het heeft niets te maken met functioneren of het gebied waar men werkt”, zegt Marc
Maathuis, interim-directeur Strukton Rail Noord.
Marc Maathuis heeft bewondering voor al die medewerkers die zich
ondanks alle emoties ten volle blijven inzetten voor het bedrijf.
(Marc staat hier op een viaduct en hoeft daarom geen vestje aan en helm op).
“Continue puzzel om alles rond te krijgen”
“We moeten nu opnieuw uitvoeringsteams indelen en het kan gebeuren dat we mensen plaatsen in
Friesland en Groningen die daar niet wonen. Dit betekent dat we van hen flexibiliteit verwachten wat
betreft reistijd. Ook in de toekomst is dat noodzakelijk om concurrerend te zijn. Daarnaast raken we
mensen kwijt die elders voor baanzekerheid kiezen, maar die we eigenlijk wel hard nodig hebben.
Het is dus een continue puzzel om alles rond te krijgen.
Tegelijkertijd willen we de organisatie van Strukton Rail Noord opnieuw inrichten en standaardiseren
om te voldoen aan afspraken die we intern en met de klant hebben gemaakt. Met name de uitvoering
van de processen en het werken in Persoonlijke Waarneming (PW) weken nogal af. Deze vernieuwings-
slag brengt extra onrust met zich mee, maar nu we toch bezig zijn kunnen we beter alles in één keer
oppakken.”
Projectleider Richard de Vries: “We vervangen het
bedieningssysteem voor de beveiliging rond wis-
sels, treindetectie en de seinen. Daarvoor moeten de
schakelingen in het relaishuis en de relaiskasten
aangepast worden. Vier man zijn daar deze maan-
den bijna fulltime mee bezig. We leggen 1600 draden
in het relaishuis in Leeuwarden: 25 kilometer
montagedraad. Dat is nogal wat. Ook passen we
de voedingen aan.” Half mei moeten alle draden
getrokken zijn. “In het eerste weekend van juni
zetten we dan de boel definitief om in een tweeën-
vijftig uur durende buitendienststelling. Heel
spannend. Ook omdat tegelijkertijd een andere
partij een spoorvernieuwing doet. Daar doen we
25 kilometer montagedraad.
Strukton Rail Noord verwerkt 25 kilometer montagedraad in nieuw beveiligingssysteem
ook de beveiligingswerkzaamheden voor. De eerste
twintig uur bevestigen we alle draden, demonteren
we de oude draden en bouwen we de nieuwe instal-
latie om. Daarna hebben we achtentwintig uur om
te testen of de seinen op het goede moment het
juiste signaal geven en de wissels inderdaad de
goede kant opgaan. Het is een puzzel en vooral
een kwestie van goede voorbereiding. We nemen
echt alles door wat eventueel mis kan gaan.
Het wordt een behoorlijk spannend weekend.”
Op het Spoor mei 2010 15
Strukton BreedSRW
Operationeel leidinggevende Martin Bensink: “We waren er vroeger puur op
gericht de storingen te herstellen. Maar daarbij verloren we soms de belangen
van de klant en de reiziger uit het oog. We communiceerden niet altijd even
goed. In de afgelopen jaren hebben we onder meer presentaties gegeven in de
regio’s om te zorgen voor een verandering in het denken. De buitenwereld wil
heel graag weten wat de monteurs aantreffen bij een storing. Wat is er mis?
Hoe laat is de storing verholpen? Er staat immers een trein te wachten door de
storing. De klant, de vervoerder, heeft tijd nodig om zijn vervoersproces weer
op te starten. Die wil heel graag horen of de storing om half twee of half drie
is opgelost.”
Minder telefoontjes nodigNog een concreet voorbeeld van een verandering. “Soms is de storing verdwenen
voordat je er bent. Vroeger gingen de monteurs dan toch op zoek naar de oor-
zaak. Ondertussen liep het klokje door. Nu melden we eerst de storing af zodat
de treinen weer kunnen rijden en we niet in de weg lopen. En dan kijken we
daarna wat er aan de hand geweest kan zijn.”
Verder scheelt de komst van de pda, een handcomputer, tientallen telefoontjes
over en weer. De geschiedenis van storingen is voor iedereen van de computer
af te lezen.
Martin: “We proberen als Strukton Rail onze informatie ook beter af te
stemmen met bijvoorbeeld de vervoersbedrijven die over het spoor van ProRail
rijden. Daar valt ook nog een wereld te winnen.”
Eind augustus wordt bekend wie het contractgebied mag onderhouden,
ingaande per 1 januari 2011. “De belangen om dit contract binnen te halen zijn
groot, denk hierbij aan behoud van het marktaandeel en de werkgelegenheid”,
zegt projectleider Ed Leonards.
“Intussen zijn we hard bezig met het vaststellen van de ‘kwantiteiten’ (het
aantal objecten) van de voor ons nieuwe gebieden. Hiervoor zijn veel tekeningen
nodig, bijvoorbeeld uit Artiweb, de database van ProRail. Ontbrekende infor-
matie wordt door collega’s buiten ter plaatse onderzocht. Als dit is afgerond,
worden de normen beoordeeld en wordt vastgesteld hoe het onderhoudsplan
eruit komt te zien. Binnen de gestelde eisen zoeken wij natuurlijk naar een
Onderhoudsengineer Tom Wessels van Strukton Rail West: “De druk op onze
onderhoudsorganisatie is enorm. Vanwege de korte hersteltijd moeten we veel
schuiven in de planning. We proberen de incidenten op te lossen zonder dat het
reguliere onderhoud er onder lijdt.” In sommige gevallen kan met beheersmaat-
regelen – bijvoorbeeld het plaatsen van spoorwijdtehouders – herstel uitgesteld
worden tot een later moment. “Een afwijking van drie meter spoor kan in de
praktijk uitdraaien op herstellen van 1 km spoor. Dat zijn grote opdrachten.”
ProRail geeft opdrachten af om de afwijkingen te herstellen. “Omdat heel snel
moet worden ingegrepen, worden deze opdrachten direct opgedragen”, zegt
Tom. Hij ziet dat er structuur in komt. “We pakken het goed op, zonder dat het
reguliere onderhoud er onder lijdt. Maar het is eigenlijk niet te doen om zoveel
spoedklussen in zo’n korte tijd uit te voeren.”
In de strijd voor PGO Rijn & Gouwe Strukton Rail West is druk bezig met de voor-
bereidingen om het nieuwe PGO-gebied Rijn
& Gouwe te verwerven. De inschrijvingsdatum
is 23 juni 2010 en hierna start ProRail de
onderhandelingen met een aantal aanbieders.
Storingshersteltijden verkortSinds 2007 werken de storingscoördinatoren (Stoco’s) van Strukton Rail in Utrecht en
behandelen ze jaarlijks ruim 20.000 storingen. Door het verbeteren van de communicatie
zijn de storingshersteltijden verkort.
Sinds begin vorig jaar heeft ProRail een nieuwe norm geïntroduceerd genaamd spoorwijdte-
verloop. Met de eerste meetrit in april vorig jaar kwamen 180 afwijkingen aan het licht.
Ook al heeft ProRail de norm tijdelijk verhoogd van 10 naar 14 millimeter, er blijven nog
twaalf situaties per week over, waarvan er voor gemiddeld acht een extra opdracht nodig is.
Het nieuwe PGO Rijn & Gouwe is een samenvoeging van de bestaande onderhoudsgebieden
Leiden (momenteel van BAM) en Rijn & Gouwe (momenteel van Volker Stevin).
De pda geeft veel informatie over de storing, waardoor er sneller een oplossing gevonden wordt.
Het opnieuw op spoorwijdte brengen van een wissel. Zie ook pagina 11.
Afwijkingen spoorwijdteverloop zorgt voor veel werk
zo laag mogelijk kostenniveau. Naast veiligheid vormen beschikbaarheid en
betrouwbaarheid extra belangrijke onderdelen omdat in deze contractvorm
gewerkt wordt met een bonus-malussysteem. Beter presteren op bijvoorbeeld
storingshersteltijden levert extra geld op.”
Op het Spoor mei 2010 17
EURAILSCOUT SRB
Projecten Pegasus en Spartacus Het Pegasusplan heeft als belangrijkste onderdeel de ingebruikname van onge-
bruikte premetrotunnels in Antwerpen. De nieuwe lijn wordt vanaf de huidige
terminus Silsburg doorgetrokken naar het Wijnegem Shopping Center. De
bovengrondse tramverbinding wordt wel behouden, omdat de nieuwe onder-
grondse metro niet overal stopt. Livan 1 gaat om een bedrag van naar schatting
EUR 81 miljoen.
Project Spartacus gaat om een bedrag van rond de EUR 55 miljoen. Het
Spartacusproject moet gaan zorgen voor een snelverbinding tussen de univer-
siteitssteden Hasselt en Maastricht.
Betaling pas als project af isFinancieel & Administratief directeur Patrick Vanhie van Strukton Rail nv:
“Beide projecten zijn als pps (publiek private samenwerking) in de markt gezet
Sinds 1 maart is Chris Lehouck directeur van Strukton Rail nv (Merelbeke, België). Hij werkte voorheen
onder meer als projectleider grondwerken en baggerprojecten in België, Nederland en Azië. Zijn laatste
functie was AREA Manager UK & Ireland voor de DEME groep. In een volgend nummer van Op het Spoor
komt Chris Lehouck uitgebreider aan het woord.
door vervoersmaatschappij De Lijn. Dat betekent onder andere dat de werken
voorgefinancierd moeten worden door het consortium, dat ook voor de aanleg
en het onderhoud zorgt. Dit heeft natuurlijk voordelen voor een overheids-
organisatie als De Lijn. Zij gaan pas betalen als er een goed functionerende
infrastructuur ligt. De risico’s zijn hierdoor voor de overheid gering en voor
de uitvoerende bedrijven een uitdaging. In België zijn pps-projecten gebrui-
kelijker dan in Nederland.
Patrick: “Er komt niet alleen nieuwbouw bij kijken, maar ook onderhoud.
Onderhoud wordt in de Belgische spoorbranche op dit moment nog heel
weinig uitbesteed.”
Patrick verwacht één dezer maanden te horen of Strukton Rail door de prekwa-
lificatieronden van de beide projecten heen is. Als dat is gelukt, kan Strukton
Rail meedoen met de aanbesteding.
In België gaan de aanbestedingen lopen
voor twee pps-projecten:
het Spartacusproject en het project Livan 1.
Strukton Rail nv (Merelbeke, België) heeft
zich voor beide projecten ingeschreven,
samen met Strukton Integrale Projecten en
Jan de Nul Group. Het Livan 1 project is
onderdeel van een groter plan dat bekend
staat onder de naam Pegasus.
Participatie in 2 pps-tenders
Chris Lehouck (41) is per 1 maart directeur Strukton Rail nv (Merelbeke, België).
De Lijn verbindt het Belgische Hasselt met Maastricht. Bron: Zwarts en Jansma Architecten.
Deze ultrasoontrein spoort kleine scheurtjes in de spoorstaaf op en voorkomt daarmee spoorstaafbreuken.
Even voorstellen
Eurailscout gaat in mei voor het eerst op het Noorse
spoorwegnet meten met de UST-02. Deze ultra-
soontrein spoort kleine scheurtjes in de spoorstaaf
op en voorkomt daarmee spoorstaafbreuken. Als de
prestaties goed zijn, zet Eurailscout de metingen in
Noorwegen ook de daaropvolgende jaren voort.
Gert Jansen, productieleider Eurailscout, is druk
met de voorbereidingen. Hij is een paar keer naar
Noorwegen geweest om onder andere toelating en
planning te regelen en een kwaliteitsplan op te stel-
len in samenwerking met Strukton Rail. “Om op
het Noorse spoorwegnet te mogen rijden, moeten
we het Noorse treinbeveiligingssysteem ATC
opbouwen. Dat doet een gespecialiseerd bedrijf in
Van half mei tot eind juni meet de UST-02 ruim vierduizend kilometer Noors spoor.
“Een nieuwe Europese uitdaging voor Eurailscout.”
Meettrein in Noorwegen
Noorwegen. Ik ben met een paar van hun monteurs
naar Brandenburg geweest om naar de UST-02 te kij-
ken die daar stond. Ze moesten weten waar ze de
aanpassingen konden doen en of dat technisch alle-
maal mogelijk was.” Om ATC in te bouwen, moet de
UST-02 drie weken voordat het meetwerk begint naar
Noorwegen. Daarna is er nog een week ingecalcu-
leerd om te testen.
Afgesleten spoorstavenVoor de metingen gaan een Nederlandse meetritlei-
der en een Duitse operator naar Noorwegen. Gert:
“We maken daarnaast gebruik van een Noorse
machinist van Strukton Rail. Die hebben we in de
afgelopen maanden in Duitsland opgeleid om op de
UST-02 te kunnen rijden. Het is de bedoeling dat hij
ook in de volgende jaren de metingen in
Noorwegen doet.”
Gert voorziet op wat afgesleten spoorstaven in
bogen na geen bijzondere problemen. “Er zijn wel
bergen, maar daar kan de UST-02 tegenop. Er is één
plek waar we met een loc omhoog en omlaag
gebracht worden, omdat je daar een speciaal rem-
systeem voor moet hebben. Verder kan de afstand
tussen twee stations wel veertig kilometer zijn. Dat
betekent dat je soms wel een half uur tot een uur
moet wachten om met een trein te kruisen. Maar
dan kan je daarna wel weer lekker doorrijden.”
Op het Spoor mei 2010 19
SREq SRS
Luc begon zijn loopbaan in 1968 bij het Spoorwegbouwbedrijf (SBB), een
dochter van de NS. “Het voordeel toen was dat SBB altijd werk had. Moest er
veel gebeuren, dan konden aannemers daarop inschrijven. De aanbesteding
verliep echter niet helemaal transparant, liever gezegd: helemaal niet, want als
de prijzen te gek waren, kon NS het altijd zelf nog doen.” Na een fusie met het
Deense bouwbedrijf Christiani & Nielsen in 1974 kreeg het bedrijf de naam
‘Strukton Groep’.
Grote herordening
Met de grote herordening in 1997 kwam het fenomeen ‘concurrentie’ een stap
dichterbij. De grote machines van de NS en de bijbehorende mensen werden
verdeeld over drie aannemers, die zich moesten gaan bewijzen. Vanaf een jaar
of zeven geleden werd de concurrentie duidelijk voelbaar, toen onder andere de
Duitse aannemer Spitzke hier “binnen kwam huppelen.” “Daar hebben we wel
wat last van gehad op het gebied van hor- en vernieuwingswerk,” weet Luc.
Blijven investeren
De toekomst van Strukton Rail? “Ik blijf positief ! Besparingen zijn mogelijk
door grote werken nog slimmer aan te pakken of zaken te combineren.
Voordat je een werk start, zou je het eigenlijk met alle betrokkenen al moeten
hebben gemaakt. En verder moet je je onderscheiden door nét iets slimmer te
zijn dan de concurrent. Ik ben voorstander van de aanschaf van de PEM’s en
LEM’s, de nieuwe generatie radiografisch bestuurde portaalkranen die grote,
compleet voorgebouwde wissels in één keer kunnen neerleggen. Er wordt nu
niet geïnvesteerd maar dat zou eigenlijk wel moeten, juist in moeilijkere tijden.
Het wordt leuk als jij de concurrentie kunt aftroeven!”
Van gegarandeerd werk in de begintijd tot felle concurrentie vandaag de dag. Luc Schalkx
heeft het in zijn 41 dienstjaren allemaal meegemaakt. De uitvoerder bij Strukton Rail
Equipment voor met name het hijswerk, de Gemma bovenleidingvernieuwingstrein en de
kleine stopmachines, is nu met prepensioen.
“Leuk om de concurrentie af te troeven”
Strukton Rail Equipment (SREq) heeft een initiële audit van Inspectie Verkeer & Waterstaat
(IVW) gehad. Daarmee heeft SREq een Europese vervoerslicentie verkregen. Het certificaat is
voor drie jaar afgegeven, dit is een bijzondere prestatie. Daarnaast heeft SREq nauwelijks
tekortkomingen gekregen (dit kan de geldigheidsduur van een certificaat beïnvloeden). SREq
heeft dan ook de complimenten vanuit IVW gekregen.
Certificaat
“Mensen in hun waarde laten, respect hebben voor elkaar en samen bouwen,” dat is de levensfilosofie
van Luc, die altijd met hart en ziel bij het spoor heeft gewerkt. Bij deze wil hij nog een ieder bedanken
voor de blijken van belangstelling op zijn afscheidsreceptie.
“Scholieren en studenten reizen vaak in groepen. Voor hen zou je een coupé in kunnen richten met statafels.”
De beleving van de reiziger
Mette geeft als voorbeeld: “Niemand staat graag met zijn rug naar een open
ruimte.” In eerste instantie heeft ze vooral naar scholieren en studenten
gekeken. “Zij reizen vaak in groepen. Voor hen zou je een coupé in kunnen
richten met statafels.”
Respect voor de reiziger Het blijkt niet zo eenvoudig om in de spoorwereld aandacht te vragen voor de
reiziger. Mette: “Het valt me op dat het in de Nederlandse spoorbranche vooral
om geld, techniek en politiek gaat. Wat reizigers willen, is ondergeschikt.
Het moet vooral goedkoop zijn en men kiest voor zekerheid. ‘Deze tram is
toch goed?’ heb ik heel vaak horen zeggen. Heel Nederlands. Vooral de
Wat wil de reiziger? Hoe houd je daar rekening mee in het ontwerp van lightrailvoer-
tuigen? Student Industrieel Ontwerpen aan de Universiteit Twente Mette Klaversma zoekt
voor haar afstudeeronderzoek antwoord op die vragen. Ze heeft onder meer reizigers in
het openbaar vervoer geobserveerd.
Fransen steken meer geld en energie in de beleving van een lightrailvoertuig.
In Marseille rijdt bijvoorbeeld een tram met een boot als voorkant, wat aansluit
bij de havenstad.” Cijfers over het effect van verbetering van de reizigers-
beleving heeft Mette niet. “Ik verwacht dat het meer reizigers trekt of tot
minder vandalisme leidt als er meer rekening wordt gehouden met wat
reizigers willen. In elk geval is het vandalisme in het Nederlandse openbaar
vervoer opvallend hoog. In Brussel rijden trams met leren bekleding.
In Nederland is men er van overtuigd dat dit niet zal werken, maar in Brussel
worden maar enkele stoeltjes per jaar vernield. In Nederland zou men meer
respect voor de reiziger moeten hebben.”
Op het Spoor mei 2010 21
SRC SSY
Binnen Strukton Rail Consult is een systeem voor Visuele Overweg Monitoring (VOM)
ontwikkeld, dat informatie over overwegen en hun gebruikers verzamelt en analyseert.
De gegevens zijn eenvoudig via internet te raadplegen. Strukton Rail gaat er nu mee de
markt op.
Informatie van overweg online beschikbaar
alarmering van defecte lampen of slagboom, verkeersbewegingen, de tijd dat
de overweg niet bezet is, de treinbewegingen en informatie over de overweg-
installatie. Ook informatie over mogelijk vandalisme, snelheid van weg-
gebruikers en slalomgedrag komt beschikbaar. Mogelijke gebruikers zijn in
eerste instantie de verkeersleiding, procesaannemers en infrastructuur-
beheerders. Maar ook gemeenten kunnen dit systeem goed gebruiken.
Bij een overweg in Schalkwijk meet een POSS-systeem momenteel de dicht-
ligtijden van de overwegbomen in het kader van het spoorboekloos rijden.
Roel: “Onze proefopstelling loopt daar parallel mee, zodat we deels de data
onderling kunnen vergelijken. Met het VOM-systeem gaat Strukton Rail
Consult niet alleen de Nederlandse markt op; er is momenteel ook belang-
stelling in enkele andere Europese landen en zelfs in Amerika.”
Het systeem werkt als volgt: Eén of twee videocamera’s maken opnames van
de overwegen. Deze ondergaan vervolgens een beeldanalyse, die de beelden
omzet in data. Via het GSM(-R) netwerk worden de verkregen data draadloos
naar een centrale website gestuurd. Daar zijn ze vervolgens te raadplegen.
“Het systeem is gemakkelijk te installeren”, zegt Roel Westenberg. Hij is
manager System en Software Engineering binnen Strukton Rail Consult.
“De camera’s kunnen uiteindelijk een onderdeel van de bel worden die op
iedere overweg hangt. Er zijn dus geen graafwerkzaamheden nodig. Omdat
de beelden al op de overweg worden geanalyseerd, is een SIM-kaart met
normale databundel voldoende om de gegevens over te sturen.”
BeeldanalyseDe beeldanalyse levert allerhande informatie op. Denk aan gegevens over over-
wegveiligheid, zoals de daaltijd en gelijktijdigheid van de overwegbomen of de Monitoringsysteem kan naast overweginformatie ook het gedrag van weggebruikers in kaart brengen.
Busreiziger weet nu hoe laat bus vertrekt
Dynamisch Reisinformatiesysteem in Zoetermeer
Ook heeft Strukton Systems software en hardware gerealiseerd voor commu -
nicatie met de Dynamisch Reiziger Informatie Server van opdrachtgever
Stads gewest Haaglanden. Bij de communicatie van actuele vertrektijden
naar de displays is een beheerapplicatie ontwikkeld waarmee op afstand
(via internet) statusinformatie kan worden ingezien en instellingen kunnen
worden gewijzigd. Bij de ontwikkeling van de software heeft Strukton
Systems samengewerkt met Strukton Rail Consult.
Strukton Systems is als systeemintegrator verantwoordelijk voor het ontwerp
en de realisatie, zoals projectmanagement, basis- en detailengineering,
inkoop, installatie, testen en in bedrijf stellen. Het bevestigen van de
displays aan de mastconstructie is uitgevoerd in samenwerking met de
PMC Seinwezen & Voedingen van Strukton Systems. Na een succesvolle
inbedrijfstelling is de Site Acceptance Test (SAT) in het bijzijn van de
opdrachtgever goed verlopen. Aansluitend aan de ingebruikname van het
systeem volgt een onderhoudsperiode van tien jaar.
Reizigers die de bus nemen vanaf busstation Zoetermeer Centrum West weten precies hoe
laat welke bus vanaf welk perron vertrekt. Dat is duidelijk af te lezen van negen displays
boven de haltes. De PMC Monitoring & Travel Systems (MTS) van Strukton Systems heeft
het hele systeem geleverd, geplaatst en in bedrijf gesteld.
De displays boven de haltes met reisinformatie.
Strukton Systems bundelt elektrische nieuwbouwactiviteitenSinds 1 januari van dit jaar zijn de elektrotech nische nieuwbouwactiviteiten
van Strukton Rail gebundeld binnen Strukton Systems. Hierdoor kunnen we
kennis en capaciteit optimaal inzetten en nieuwe ontwikkelingen en innovaties
geïntegreerd oppakken. De bedrijven Strukton Rail Installatietechniek,
Strukton Rail Electric, Strukton Rail Kabel en Strukton Rail Installatie Services
zijn met ingang van 1 januari 2010 komen te vervallen.
De PMC’s binnen Strukton Systems zijn:• Electric
• Telecom&TechnischeInstallaties
• Seinwezen&Voedingen
• EnergySolutions
• Monitoring&TravelSystems
• Kabel
• InstallatieServices
• Veiligheid&Meetdienst
Op het Spoor mei 2009 23
Breed Ongevallenrubriek
Op het Spoor mei 2010 23
Dit idee met de naam ‘Bouwpendel’ heeft Strukton
Rail ingediend bij de ‘Gouden Impuls’, een prijsvraag
waarmee de gemeente Utrecht de economie en werk-
gelegenheid wil stimuleren. Het gaat om een pendel-
dienst voor vrachtauto’s per spoor tussen industrie-
gebied Lage Weide en Utrecht Centraal die is opgezet
volgens het principe van de Rollende Landstraße.
Dit is een transportsysteem dat bestaat uit lagevloer-
wagons met speciale kleine wielen, waar vrachtauto’s
met opleggers in zijn geheel op gereden worden.
“Ons idee werd uit de 235 inzendingen als kansrijk
gekozen, maar is uiteindelijk niet in de prijzen geval-
len”, zegt Nick Oversier, één van de bedenkers en
manager bij Strukton Rail Consult. “We gaan wel
door met dit initiatief, omdat we geloven in deze
transportvorm. Inmiddels hebben we hiervoor
Planners, uitvoerders, projectleiders, werkvoor-
bereiders, etc. kunnen overal de planning bekijken.
Op termijn zal dit via ShareWeb mogelijk worden.
Het aanvragen van personeel vindt digitaal plaats
door werkvoorbereiders. Vervolgens koppelen mens-
planners hieraan het personeel. In overleg
met de uitvoerder worden de planningen ‘gehard’ en
Bouwpendel kan centrum Utrecht van verkeer ontlasten
Efficiënter plannen met Rostar CAS
Het stationsgebied van de gemeente Utrecht gaat op de schop en zal de komende jaren een
grote bouwput zijn. Het bouwverkeer gaat nu over de weg. “Dat kan beter”, bedacht
Strukton Rail. Vervoer van bouwverkeer over het spoor in plaats van over de weg betekent
een lagere verkeersdruk, minder lawaai en minder uitstoot van CO2.
Per 1 januari wordt bij een groot deel van Strukton Rail de mensplanning verzorgd door
middel van Rostar CAS. Waar tot dusver gewerkt werd met Excel en andere hulpmiddelen,
is nu een professioneel mensplanningsysteem in gebruik.
contacten lopen met onder andere HIBIN en
Bouwend Nederland. Het idee zou ook kansrijk
zijn in de haven van Rotterdam. De wielen van de
conform CAO-afspraken verstrekt. Dit systeem
maakt het ook mogelijk dat planners onderling
medewerkers uitwisselen. Onopgemerkte reser-
ves in capaciteit worden inzichtelijker zodat
inhuur kan worden beperkt.
Om gemakkelijk inzicht in elkaars planningen te
hebben, zijn de planningen van de regiobedrijven
inmiddels eenduidig gemaakt.
wagons zijn nogal onderhoudsgevoelig. Daar gaan
we verder op studeren.”
Werkvoorbereiders, planners en uitvoerders
hebben pittige weken achter de rug om het systeem
op gang te krijgen en men is er nog niet. Ook ziet
de planning er heel anders uit en moeten de
uitvoerders en monteurs wennen aan de nieuwe
presentatie. Maar Strukton bespaart nu wel kosten
door het slim inzetten en uitwisselen van personeel.
Het stationsgebied van Utrecht zal de komende jaren een grote bouwput zijn.
Energiemanager Egbert Braaksma bevestigt een campagnebord bij de parkeerplaats op het hoofdkantoor.
Vingers bekneldTwee medewerkers van Strukton Rail Equipment
maakten een machine transportgereed. Eén van hen
bracht certificaatstickers aan; zijn collega schakelde
de motor en versnellingsbak uit. De machine was
niet op de (pneumatische) rem gezet en begon te
rollen. In een schrikreactie plaatste de collega die
de stickers aanbracht een steentje voor het wiel.
Twee van zijn vingers raakten licht bekneld tussen
wiel en spoorstaaf.
OnderzoekDe medewerkers waren ervaren; toch werden
procedurefouten gemaakt. Een machine moet eerst
op de ‘kleine (pneumatische) rem’ worden gezet
als je de stuurstand verlaat. Omdat de handrem na
afsluiten van de machine vaak niet meer bereikbaar
is, wordt de handrem bij parkeren niet gebruikt.
Machines worden meestal onberemd weggezet en
door het plaatsen van houten keggen aan weers-
zijden van de wielen tegen wegrollen beveiligd.
AanbevelingIedereen kent de procedure, maar door omstan-
digheden kan dit soort incidenten toch gebeuren.
Alertheid bij risicovol werk is geboden.
Breed
Minder CO2 uitstotenIn 2009 reduceerde Strukton Rail de CO2-uitstoot
van 6% ten opzichte van 2008, 4% meer dan de
doelstelling. “Dat is een prima resultaat”, zegt
Egbert Braaksma. Hij nam begin april 2010 de rol
van energiemanager over van Eric Weerepas en heeft
zich inmiddels al aardig ingelezen in de materie.
“Er is veel gebeurd in het afgelopen jaar. Om nu te
zorgen dat we de trend van CO2-reductie doorzetten,
moeten we structureel op CO2-reductie gaan
sturen”, constateert hij. “Bij alles wat we doen,
moeten we niet alleen aspecten als veiligheid en
financiën laten meewegen, maar ook de CO2-
gevolgen. CO2 is nu een vast onderdeel in de
managementrapportages. Ook in bijvoorbeeld tool-
boxmeetings zal het onderwerp regelmatig aan de
orde zijn.”
Concrete maatregelen in 2010 om onze uitstoot terug
te dringen, richten zich vooral op:
• Schonerenkleinerleasewagenparken/
of minder kilometers
• MeergebruikvandeNS-BusinessCard
• Inkoopvangroeneenergie
• Minderenergieverbruikdataruimte
• Papierreductie
Als onderdeel van deze maatregelen meldde Strukton
Rail zich aan als deelnemer in de fietscampagne
Rij2op5 van mobiliteitsbureau VNM en de
Fietsersbond. De kick-off vond op 26 april plaats.
Diverse communicatiemiddelen en een e-fiets
moeten automobilisten aansporen om minstens
twee keer per week naar hun werk te fietsen. Egbert:
“We zien deze campagne als een proef. Bij succes
zullen we ook op andere vestigingen iets dergelijks
organiseren.”
VEILIG en GEZOND
werken kan altijd!
Op het Spoor mei 2010 25
Ondernemingsraad P&O Breed
Ondernemingsraad wil proactief met voorstellen komen
Hoe gaan jullie je als OR opstellen?“In de huidige situatie kun je heel snel een ‘procedure-OR’ worden die alleen
maar op de regeltjes let. Dat willen we absoluut niet. De directie komt met
een strategische visie op de toekomst en wij willen als OR zelf ook een visie
ontwikkelen. Om tot gefundeerde standpunten en voorstellen te komen,
hebben we adviesbureau Andersson Elffers Felix (AEF) ingeschakeld ter
ondersteuning.”
Wat zie je als sterke punten van Strukton Rail?“Wij hebben veel eigen personeel; collega’s in de branche werken veel met
inhuur. Daar worden de mensen in één grote pool gestopt en door het hele
Het kunnen beïnvloeden en effectiever benaderen van de klant is het hoofd-
thema van de training, die in drie middagsessies wordt gegeven. De training
is bestemd voor medewerkers van Strukton Rail die zeer regelmatig klant-
contact hebben.
Projectleider Huib Stehouwer van Strukton Rail West (SRW) volgt de training“Je kunt niet met alle klanten op dezelfde manier omgaan”, vertelt Huib.
“De cursus gaat uit van vijf verschillende benaderstijlen: de handelaar,
de ober, de rechter, de expert en de kameleon. Je moet kunnen schakelen
tussen die verschillende stijlen. We moesten bijvoorbeeld spelen dat we
reisgids waren in Turkije in de stijl van de onderhandelaar. Dat was een
opdracht voor twee man. Eerst gaven mijn collega en ik dan een kopje
koffie om het reisgezelschap in de stemming te krijgen, vervolgens regelden
we een barbecue en daarna stelden we voor om op excursie te gaan.
Een ander deed dat in de stijl van de ober. Een ober wil door iedereen aardig
gevonden worden. Als reisleider zegt hij bijvoorbeeld: ‘Je mag me ook
“De eerste stap is de motivatie aanspreken. Wat vind ik echt leuk, waar loop
ik warm voor, wat kan ik goed? We houden mensen een spiegel voor.
Mensen beschikken vaak over veel meer talenten en kwaliteiten dan ze zelf
beseffen. Bijvoorbeeld de instelling om bij nacht en ontij te werken. Bij veel
bedrijven scoort deze werkhouding hoog. Dit traject, het vaststellen van de
‘arbeidsidentiteit’, duurt ongeveer zes weken.
Dan volgt de tweede stap, het concreet begeleiden naar werk. We trainen
mensen in sollicitatievaardigheden, helpen ze bij bedrijfsbezoeken, adviseren
welke opleiding nodig is of onderzoeken stagemogelijkheden. Deze fase duurt
totdat er werk gevonden is. Hoe lang is moeilijk te zeggen. Wie bereid is wat
verder te reizen of een beetje water bij de wijn te doen wat betreft salariseisen,
kan zijn kansen aanzienlijk vergroten.”
land ingepland. Eigen personeel heeft meer vakkennis, is doorgaans meer
gemotiveerd en beter op elkaar ingespeeld. Zo’n ploeg heeft ook meer
vertrouwen in elkaar en dat is tevens goed voor de veiligheid. De binding
met het bedrijf zie ik als een concurrentievoordeel.”
Welke richting moet het op?“Nu de procescontracten op de markt komen, zullen we op een andere manier
moeten gaan werken. De in totaal achttien ‘PrestatieGerichte Onderhouds-
contracten’ hebben een looptijd van vijf jaar zodat er jaarlijks zo’n drie worden
aanbesteed. Contractgebieden van ons kunnen bij een andere aannemer
terechtkomen en andersom. Daarom denk ik dat we naar flexibele uitvoerings-
teams toe moeten die zoveel mogelijk op en rond de contractgebieden zitten.
De woonplaats wordt minder bepalend; lange reistijden hebben geen zin.
Het kan wel eens voorkomen bij ondersteuning van een groot project dat
mensen langer moeten reizen, maar voor onderhoud en storingsherstel zijn
korte aanrijdtijden essentieel.”
Hoe zie je de toekomst?“Er moet een veerkrachtig en concurrerend bedrijf overblijven. Dat kun je
bereiken met innovaties en slimmere werkmethodes, bijvoorbeeld door
machines en processen verder te automatiseren. We zullen hoogwaardig
personeel in dienst moeten hebben om die kwaliteit te kunnen leveren.
We moeten dus het vakmanschap van de medewerkers zeker niet uit het oog
verliezen en blijven investeren in mensen. Uiteindelijk zullen kwaliteit en een
nog betere interne en onderlinge samenwerking doorslaggevend zijn.”
De nieuwgekozen OR-leden krijgen het meteen flink voor hun kiezen. “We hebben al
direct te maken met een groot reorganisatietraject. Geen eenvoudige start, maar wel een
periode met vele uitdagingen”, vindt OR-voorzitter Henk van der Meijden.
Strukton Rail organiseert sinds maart van dit
jaar de training ‘Beter scoren bij de klant’.
NS Loopbaancentrum begeleidt in opdracht van Strukton Rail monteurs aan wie ontslag is
aangezegd. “We willen mensen leren hun weg weer te vinden. De essentie is hen van werk
naar werk te begeleiden”, zegt Hanneke Suvaal, manager Loopbaancentrum.
De OR wil ook een strategische visie ontwikkelen voor het juiste spoor naar de toekomst.Naast begeleiding van werk naar werk besteedt NS Loopbaancentrum ook aandacht aan loopbaanontwikkeling voor mensen die niet gedwongen van werk hoeven te veranderen.
Beter scoren bij de klant
‘s nachts bellen. Willen jullie nu een kopje koffie? Of straks?’ Soms moet
je je eerst als ober opstellen om een goed contact te krijgen met de klant.
Daarna word je pas zakelijk. Ik heb contacten met allerlei soorten mensen:
ProRail, techneuten en leveranciers. Het is dan wel goed om deze stijlen in
je achterhoofd te hebben en van stijl te kunnen wisselen als de situatie daar
om vraagt.”
“Mensen van werk naar werk begeleiden”
Medewerkers Strukton Rail tijdens de training ‘Beter scoren bij de klant’.
Bedrijfsonderdeel Naam Functie Datum in dienstEquipment De heer I.J.J.G. Mommen Stagiair Februari 2010 West De heer S.K. Hollestelle Stagiair Februari 2010 De heer M.W.S. Zeilstra Stagiair Februari 2010 De heer J.M. Corvers Stagiair Februari 2010 De heer J.C.M. Heijmans Stagiair Februari 2010 Consult De heer J. Abdo Stagiair Februari 2010 De heer M.M. Ustuner Stagiair Februari 2010 De heer H.H.V. Doan Stagiair Februari 2010 De heer B.F. Ramadhani Stagiair Februari 2010Rolling Stock De heer E.A. Zijdemans Stagiair Februari 2010Systems Mevrouw M. Pleister Stagiair Februari 2010 De heer M.A. Ruisch Produktiemanager Maart 2010 Eurailscout Inspection De heer T. de Wilde Financieel Adm. Februari 2010& Analysis bv Medewerker De heer M. Teunissen Werkvoorbereider Maart 2010
Op het Spoor mei 2010 27
In en uit dienst
In dienstUit dienstBedrijfsonderdeel Naam Functie Datum uit dienstRail Centrale Staven Mevrouw M.A. Gerlagh Secretaresse Februari 2010 De heer S.J. Janssen Systeembeheerder Februari 2010Centraal Bedrijfsbureau Mevrouw S.U. Rohit Bassi - Lal Medewerker Facilitair Februari 2010
Noord De heer J.H. Dollman Monteur Elektrisch Februari 2010 De heer C.J. Verhoef Senior Monteur Elektrisch Februari 2010 De heer D. de Waard Monteur Mechanisch Februari 2010 De heer F.W.P. van der Vlugt Werkvoorbereider Februari 2010 De heer A.D. Datema Projectleider / Projectmanager Februari 2010 De heer G. Bleeker Monteur Mechanisch Februari 2010 Mevrouw A. Brink Secretaresse Februari 2010 Mevrouw L. Koopmans - Mulder Medewerker Bedrijfsbureau Februari 2010 Mevrouw A.K. Huls Secretaresse Maart 2010 De heer G.J.A. Vernooy Projectleider / Projectmanager Maart 2010 De heer H. Dekker Monteur Mechanisch Maart 2010 De heer J. Busscher Monteur Mechanisch Maart 2010 De heer H. Riepma Monteur Mechanisch Maart 2010 De heer D.J. Rijnders Uitvoerder Maart 2010 De heer H.L.H. Thonen Monteur Mechanisch Maart 2010 De heer E. Boesenkool Werkvoorbereider Maart 2010 De heer G.J. Veurink Uitvoerder Maart 2010 Mevrouw A. Hulsbergen Technisch Administratief Medewerker Maart 2010 De heer E.B. Fik Monteur Mechanisch Maart 2010 De heer J. van Dalsem Monteur Mechanisch Maart 2010 De heer R.S. de Jonge Monteur Mechanisch Maart 2010 West De heer M. du Bois Monteur Mechanisch Februari 2010 De heer N. Taleb Veiligheidsfunctionaris Februari 2010 De heer R.J.A. Tammer Monteur Mechanisch Februari 2010 De heer J. Hokke Uitvoerder Februari 2010 De heer R. Barbosa Vicente Monteur Elektrisch Februari 2010 De heer J. Numan Senior Monteur Mechanisch Maart 2010 Mevrouw M. Verkleij KAM Coördinator Maart 2010 De heer J. Bakker Monteur Mechanisch Maart 2010 De heer C.J. Knoppert Veiligheidsfunctionaris Maart 2010 De heer M. Hityahubessy Planner Maart 2010 De heer B. Labots Monteur Elektrisch Maart 2010 De heer V. de Bruin Monteur Mechanisch Maart 2010 De heer M.M.R. de Ridder Monteur Mechanisch Maart 2010 Mevrouw N. de Bruin - Niemantsverdriet Technisch Administratief Medewerker Maart 2010 Mevrouw M.N. van Es Secretaresse Maart 2010 Zuid De heer A.J. Daniels Werkvoorbereider Februari 2010 De heer M. Nederveen Projectleider / Projectmanager Februari 2010 De heer P.L.J. Cornelissens Werkvoorbereider Februari 2010 De heer J.W.A. Schils Monteur Elektrisch Februari 2010 De heer J.P. de Koeijer Monteur Mechanisch Maart 2010 De heer R.H.M.J. Roelofs Monteur Elektrisch Maart 2010 De heer J.F.C.M. de Jong Uitvoerder Maart 2010 De heer S.P.J. Rutten Monteur Elektrisch Maart 2010 De heer P.W. Luijks Monteur Elektrisch Maart 2010Equipment De heer R. Broersma Machinist Materieel Februari 2010Consult De heer A.W. de Jong Engineer Februari 2010 De heer F.R. van der Veen Stagiair Maart 2010 De heer I.H.G. Brugman Stagiair Maart 2010Systems De heer M. Hagedoorn Monteur Mechanisch Februari 2010 De heer R. Gurbuz Monteur Elektrisch Februari 2010 De heer C.J. van der Wal Monteur Mechanisch Februari 2010 De heer E.B.W. Smit Hoofd Bedrijfsbureau Februari 2010 De heer D. Latuheru Uitvoerder Maart 2010 De heer F. Bayyurt Administrateur Maart 2010 De heer J.G. Strengers Inkoper Maart 2010
OverplaatsingenVan Naar Naam medewerker FunctieStrukton Rail Noord Strukton Rail West De heer E.A.G.M. van Blokland ProjectleiderStrukton Rail West Strukton Rail Noord De heer M.B.J. Maathuis Directeur a.i.Strukton Rail West Strukton Rail CBB De heer A.E. Kerckhoff ProjectmanagerStrukton Rail West Strukton Rail Noord De heer F.J.M. Jansen KAM CoördinatorStrukton Rail Noord Strukton Rail Centrale Staven De heer J.J. Hoekstra ControllerStrukton Systems Strukton Rail CBB Mevrouw M.N.J. Buiskool InkoperStrukton Rail West Strukton Rail CBB De heer M.R. de Coo ContractmanagerStrukton Rail Noord Strukton Rail Equipment De heer I.G. Pelgrim CalculatorStrukton Rail Noord Strukton Rail West De heer M. Jansen PlannerStrukton Systems Strukton Rail West De heer R.J. Flos Werkvoorbereider
Spoorzoeken
Het gaat om een Midget Mustang I (model
1948), een eenpersoons 9G airrace-vliegtuigje
van 5,1 meter lengte. Drie jaar geleden liet hij
het als bouwpakket uit Amerika komen;
‘netto’ is hij er nu één jaar mee bezig.
Gescheurde enkelbanden gooiden flink roet
in het eten, maar de animo is terug.
Werk genoeg, want er staan ongeveer 2000
bouwuren voor, exclusief de modificaties die
Martin nog wil aanbrengen om die lange
afstanden te kunnen vliegen.
Het komt allemaal behoorlijk precies. De
delen van speciaal aluminium worden met
5000 nageltjes aan elkaar geklonken en elk
gaatje moet op de millimeter nauwkeurig
worden geboord. Helaas moest een nieuw
paneel van gaatjes worden voorzien, omdat
het houten bouwframe door de lange
vertraging een paar millimeter was gaan wer-
ken. Een noodzakelijke actie, want een vlieg-
tuig dat een paar graden uit het lood staat
‘vervuilt de stroomlijn’ en zal de beoogde
kruissnelheid van 275 km/uur nooit halen.
Het is de bedoeling eind 2011 gereed te zijn en
dan volgt op vliegveld Hilversum de lucht-
doop; een spannend moment.
Vliegtuigbouw op zolder
PV-kalender 2010
Eens hoopt hij met zijn vliegvrienden even een terrasje te pikken in St. Tropez of op
de Noordkaap te genieten van de midzomernachtzon. Maar zover is het nog niet.
Martin Klompenhouwer, in het dagelijks leven projectmanager bij het Centraal
Bedrijfsbureau, is vooral nog hard aan het bouwen aan zijn eigen vliegtuig… op zolder!
Activiteit Wanneer Waar
Kanovaren 29 mei Belgische Ardennen
Kinderuitje 26 juni Dierentuin
Zuiderzeemuseum 10 oktober Enkhuizen
Kerst (kook)workshop december Diverse locaties
(Het programma is onder voorbehoud)
Hier is Martin bezig met de romp. Uiteindelijk zullen vijf losse secties tot één vliegtuigje in elkaar worden gezet.
Ondersteuning in de vorm van technische kennis of speciaal gereedschap krijgt hij van zijn clubgenoten van de NVAV,
de Nederlandse Vereniging van Amateur Vliegtuigbouwers.
Oergezellig, dat was de jaarlijkse Struktonfeestavond in februari. De
festiviteit in Gasterij De Klaveet bij Leusden trok zo’n 400 man/vrouw die
zich al dan niet in bejaardenkostuum hadden gehesen. Aan werkelijk alles
was gedacht: bij pech met de rollator was een klusjesman snel ter plaatse en
voor wie het allemaal teveel werd, had een lieftallige zuster wel een
‘aspirientje’. Tussendoor werd er gezellig gesjoeld en hilarisch hoogtepunt
was de rollatorrace, waarbij verschillende stellen het tegen elkaar opnamen.
Hoofdprijs: een heuse pannenset (vier dakpannen). Verder konden de
aanwezigen nog genieten van een voortreffelijk warm en koud buffet.
Bejaardentehuis op stelten
JubilarissenDatum Naam Bedrijfsonderdeel / afdeling Aantal jaar1 juni De heer F. van den Hoofdakker Strukton Systems 25 jaar1 juni De heer J.C. Konings Strukton Rail Zuid 25 jaar1 juni Mevrouw E. Snoei Strukton Rail CBB 12,5 jaar3 juni De heer A.G. Overeem Strukton Rail Equipment 25 jaar15 juni De heer H.P. Raben Strukton Rail Noord 40 jaar18 juni De heer G.J. van Dam Strukton Rail West 25 jaar24 juni De heer H.G.J. Holtackers Strukton Rail Zuid 25 jaar1 juli Mevrouw A.M.B. Corstjens Strukton Rail West 12,5 jaar1 juli De heer E.B. Hilboezen Strukton Rail Noord 12,5 jaar1 juli Mevrouw M.E.J. Vrancken - Janssen Strukton Rail Zuid 12,5 jaar1 juli De heer A. Rozendaal Strukton Rail West 25 jaar29 juli De heer R.H. Taverne Strukton Rail West 12,5 jaar20 juli De heer A. van Gijssel Strukton Rail Equipment 40 jaar26 juli De heer M.S.H. Bicker Strukton Systems 12,5 jaar
Samen optrekken
Afgelopen twee jaar heeft Strukton Rail Equipment (SREq) grote stappen gezet
in Europa. Samen met onze Europese collega’s hebben onze machines werken
uitgevoerd in België, Noorwegen, Zweden, Duitsland en Denemarken.
Hierdoor heeft SREq vorig jaar al 30% van haar inzetten buiten Nederland
gerealiseerd (tegen 2% in 2007). Natuurlijk gaat zo iets niet zonder slag of stoot.
De impact die het werken in het buitenland heeft voor onze medewerkers moet
niet worden onderschat. Voor een aantal mensen is het een avontuur, anderen
hebben meer tijd nodig om een goede balans te vinden om een langere tijd in
het buitenland te kunnen verblijven.
Afgelopen jaren hebben we al maatregelen genomen om de inzetbaarheid van
onze machines te verbeteren. Het beste voorbeeld is het rondje Nederland,
waarbij een goede landelijke afstemming tussen regio’s en SREq heeft gezorgd
voor optimale inzet van stopmachines in alle regio’s. Het resultaat hiervan is
meer inzetten en minder regio-overschrijdende verplaatsingen. Naast verminde-
ring van transportkosten helpt het ook om CO2-uitstoot te reduceren.
Met deze verbeterde planning hebben we machines vrijgespeeld om buiten
Nederland te werken. Bepaalde machines blijven al voor langere tijd in het
buitenland. Om concurrerend te blijven, moeten onze kosten verder naar
beneden en moet onze machineproductiviteit omhoog. Dit kan alleen als we
als SREq, regiobedrijven en landenorganisaties gezamenlijk als één team
optrekken en ervoor zorgen dat we een project gemeenschappelijk als Strukton
Rail-project oppakken.
Een volgende stap in de verbetering van de effectiviteit van de machines is het
opzetten van een integraal team dat Struktonbreed projecten maakt met onze
grote machines, de kettinghor en vernieuwingstrein. Per project wordt een
dedicated team samengesteld met project-, lokale en machinespecialisten.
Met het rondje Nederland hebben we laten zien dat een integrale aanpak werkt en
dat het Strukton Rail grote voordelen oplevert.
Jacob Zeeman
Directeur Strukton Rail Equipment
Tot besluit
Colofon‘Op het Spoor’ is een uitgave van Strukton Rail en verschijnt vijf keer per jaar
in een oplage van 3.350 stuks.
TekstenAnna Groot, Theo Verheul, Suzanne Brink en collega’s Strukton Rail
FotografieAnna Groot, Theo Verheul, Suzanne Brink, Martin Uitvlugt,
Carry van der Maas, Dario Seiler en collega’s Strukton Rail
Artist ImpressionsFemern A/S, Mette Klaversma, Zwarts en Jansma Architecten
Ontwerp en productieThe Public, Rotterdam T +31 (0)10 760 00 90
Coördinatie en eindredactieLinda de Jong, Communicatie T +31 (0)30 248 65 47
Strukton Rail bvPostbus 1025, 3600 BA Maarssen
Algemeen e-mailadres: [email protected]
De Nederlandse aanbestedingsmarkt voor spoorwerken is open voor buitenlandse
concurrenten. Strukton Rail heeft hier afgelopen jaren actief op ingespeeld en is nu in zes
landen gevestigd. Vanwege deze Europese schaalgrootte is het mogelijk om een materieel-
organisatie als de onze verantwoord te exploiteren en zijn we in de positie om een compleet
pakket machines ter beschikking te stellen aan alle landenorganisaties.