1

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

ITEM

NOVEMBER 2012

maandblad, verschijnt niet in januari en in augustus - jaargang 45 nr. 9

9

okra.beAfgiftekantoor Aarschot - Erkenningsnummer P106333 Tijdschriften - Toelating gesloten verpakking - Antwerpen X - BC 1145

Win een

weekendje

in Amiens

blz. 35

blz. 10

202630

Je tuin voor de vogelsGeuze uit LeuvenParijs, maar dan anders

magazine

Lieve Devos:“Perfect gelukkig zijn, lukt niet, volop leven wel.”

Beantwoord onderstaande vragen in eer en geweten. Noteer je antwoorden en tel de score op. Op het einde van de test lees je welk OKRA-lid je bent.

dOe de

1 2 3

OKrA-TeST

Je score

Wat weet jij van het ledenvoordeel van OKRA bij Lampiris?

A. Je bent meteen overgestapt naar energieleverancier Lampiris met je gas en elektri-citeit en zo heb je je lidgeld

al lang terug verdiend.

B. Je belt onmiddellijk naar je buurvrouw om haar te vertel-len dat ze wint bij OKRA als ze nu lid wordt.

C. Je betaalt te veel voor je energiefactuur en bekijkt van-daag nog hoe je kan overstap-pen.

Een kennis vraagt je waarom je lid bent van OKRA. Dat is toch niets voor onze leeftijd, zegt hij. Hoe reageer je?

A. Je geeft de persoon gelijk maar denkt ondertussen aan

al die plezante activiteiten van OKRA.

B. Je houdt een pleidooi waarom die kennis ook bij

OKRA moet komen. Je zegt daarbij dat als hij nu lid wordt, hij een gratis fles wijn krijgt.

C. Je stapt naar een plastisch chirurg voor een verjongings-kuur.

De man van je buurvrouw overlijdt. Na twee weken kom je haar tegen in de supermarkt. Wat zeg je?

A. Je praat over koetjes en kalfjes om toch maar niets

verkeerd te zeggen.

B. Je vraagt hoe het gaat en je biedt aan om haar mee te

nemen naar een volgende OKRA-activiteit.

C. Niets. Je draait je kar om haar zeker niet tegen te komen.

←

Je antwoordde vooral A?Jij bent een zelfbewust OKRA-lid. Je weet zeer goed wat je aan OKRA hebt en maakt van alle voordelen gebruik. Proficiat. Maar houd OKRA niet voor jezelf. Deel het met anderen. Vertel mensen in je omgeving enthousiast over OKRA.

Je antwoordde vooral B?Jij bent een echte OKRA-ambassadeur. Jij kent de voordelen van OKRA en vertelt het tegen iedereen die het wil horen. Doe zo verder.

Je antwoordde vooral C?Jij bent een OKRA-lid met humor en energie. Je hebt zoveel aan je hoofd dat je de voordelen van OKRA wat vergeet. Gelukkig lees je OKRA-magazine regelmatig en blijf je op de hoogte van OKRA. Maar je kan ook anderen aansporen OKRA te leren kennen en lid te worden.

Jij wint met OKRA. Laat anderen ook winnen met OKRA. Jij bent de beste ambassadeur van OKRA. Vertel daarom aan anderen over OKRA en overtuig hen lid te worden van OKRA. Voor amper 20 euro per jaar geniet je heel wat voordelen, maak je veel plezier en ontmoet je nieuwe mensen.

3

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

3

Zijn drie belangrijkste voorwerpen

3dedrie“Deze drie voorwerpen zijn belangrijk voor mij, vooral om de dingen waarvoor ze staan: mijn familie, een open manier om in de wereld te staan en poëzie.” Voor Guy De Groote zijn voorwerpen niet louter gebruiksartikelen. Altijd hangt er een verhaal aan vast en zelden kan hij er afstand van doen. “Dat wordt puzzelen als we binnenkort verhuizen.”

Familieportret“Ongeveer dertig jaar geleden contacteerden we een professio-nele fotograaf om een familiepor-tret te maken. Het werd deze bij-zondere foto. Hij is hier in huis genomen, midden tijdens de ver-bouwingen, vandaar het plastic zeil als achtergrond. De fotograaf snuisterde in onze kleerkasten en vertelde ons wat we moesten aan-doen. Ze had ook wat accessoires bij zoals het schaakbord. Ze bepaalde ook hoe we moesten staan. Al die kleine ingrepen maakt deze foto bijzonder - de gedateer-de kleren, de serieuze gezichten, de hoed en het schaakbord. En toch zie je al aan de gezichten van onze kinderen hoe ze zullen wor-den: Hannah serieus, Thomas nieuwsgierig en Birte vrolijk. Voor mij staat deze foto niet alleen voor ons gezin, ook voor al wie ervoor en erna komt: onze kleinkinderen

nu maar ook onze ouders en groot-ouders. Die verbondenheid is belangrijk.”

Kippenpoot“Dit is een peper- en zoutvaatje dat we van een Russische vriendin kregen. Het lijkt op een hutje met enkele schouwen gebouwd op een kippenpoot. Dat tafereel komt uit een Russisch sprookje dat iedere Rus kent: de hut van baba Jaga. Het sprookje is trouwens ook een thema in de muziek van Mussorgsky. Het vaatje lijkt een beetje op Delfts blauw en dat is niet toevallig. Peter de Grote reis-de naar Nederland en nam de ken-nis van het porselein mee naar Rusland. Nu staat er in de buurt van Moskou een porseleinfabriek die ook wit met blauw porselein maakt. Ja, over een klein peper- en zoutvaatje valt veel te vertel-

len. En toch staat dit voorwerp vooral symbool voor onze vele reizen en mijn passie voor kunst-geschiedenis. Door te reizen, sta je op een bepaalde manier in de wereld, je hebt vele contacten die je vormen. Ze bepalen hoe je denkt over mensen, gemeen-schappen en ook over tolerantie.”

Poëzie“Boven, in de boekenkast staan heel wat bundels poëzie. Gerrit Achterberg, Lucebert maar ook Russen en Oost-Europeanen als Wislawa Szymborska, Anna Achmatowa en Osip Mandelstam. Die laatste werd trouwens gede-porteerd naar de kampen en zijn vrouw leerde zijn gedichten van buiten om ze te kunnen bewaren.Vroeger was ik geen fan van poë-zie. Nu nog vind ik gedichten het moeilijkste wat er is. Wat doe je daar nu mee? Je krijgt er snel een indigestie van, je moet poëzie met mate consumeren. Daarom lees ik iedere avond in bed een gedicht, ik degusteer. En dan kan poëzie me enorm raken. Zo simpel, zo tref-fend, zo mooi vaak. Je bougeert de wereld er niet mee maar poëzie heeft wel kracht. Soms deel ik gedichten die me getroffen hebben met wie me lief is. Met een ver-jaardag of rond het eindejaar zet ik het op mail en stuur het rond.”

Tekst Nele JoostensFoto Jürgen Doom

okramagazine november 2012

6 OKRA-ZINGEVING Fasen van Herman Hesse

8 STANDPUNT De drempel voorbij

10 OVER WAT TELT Voluit leven, hoe dan ook

15 TENTOONSTELLING Gevloerd en betegeld

18 BOEKEN Familie

20 GROEN Je tuin vol vogels

22 INFO Geef een stukje van jezelf

24 DE KEUZE VAN LIESBET WALCKIERS

Is er wel een keuze?

OKRA-magazine Ledenmagazine van de grootste beweging voor 55+. OKRA, trefpunt 55+: Open, Kristelijk, Respectvol en Actief. Je ledenmagazine zit boordevol OKRA-leven, niet te missen info, lifestyle, cultuur, ontspanning, leden-voordelen… Vertel wat je ervan vindt aan Chris Van Riet 02 246 44 37, chris.vanriet@okra.be.

inhoud 15

26 MENU Oude geuze uit Leuven

29 UITJES

30 UIT Een beetje Parijs

34 KRUISWOORDRAADSEL

36 SPEEL EN WIN 62 winnaars

37 OKRA-LIDKAART = GELD WAARD!

5

okra

mag

azin

e m

aart

2011

2630

10 Voluit leven, hoe dan ookSociaal engagement, een gezin en een job. Maar ook

Congo, een groot verlies en de opstart van een gezins-

ondersteunende organisatie. Een rijk leven, veel mooie

verhalen. Lieve Devos-Vandewoude vertelt over leven en

dood, liefde en zorg.

15 Gevloerd en betegeldOp oude gevels zie je ze nog wel eens: kleurrijke tegels.

Van het midden van de 19de eeuw tot de 20ste eeuw maakten

de tegels het verschil tussen bourgeoisie- en arbeiderswo-

ningen. Het MIAT in Gent weidt er een kleurrijke en boei-

ende tentoonstelling aan.

24 Is er wel een keuze?De Amerikaanse presidentsverkiezingen naderen hun ont-

knoping. Wat onderscheidt beide kandidaten van elkaar en

is er eigenlijk wel een keuze voor de Amerikaanse kiezer?

Liesbet Walckiers zocht het uit.

okra.be

Waar je je ook bevindt in Amiens, de kathedraal

torent als een baken boven de stad uit.

20

6

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

OKRA-ZINGEVING

Zoals de bloem verwelkt en onze jeugd

wijkt voor de ouderdom, bloeit elke fase

des levens evenals wijsheid en deugd

slechts korte tijd: zij mag niet eeuwig duren.

Als ’t leven roept, dan moet ons hart zich haasten

afscheid te nemen, overnieuw beginnen

en zich moedig, zonder om te turen,

aan andere verbanden overgeven.

En in elk nieuw begin schuilt diep vanbinnen

iets magisch, dat ons hoedt en helpt te leven.

we mogen aan geen daarvan als aan

een thuisland hangen:

de wereldgeest bindt niet, wil ons niet vangen

maar tree voor tree verwijden en verhogen.

Want amper zijn wij met een levenswijze

vertrouwd geraakt, of daar dreigt het verslappen;

slechts wie zijn tent opbreekt om voort te reizen,

kan aan verlamming en aan sleur ontsnappen.

Wellicht is zelfs het stervensuur bij machte

nog nieuwe ruimten te ontsluiten;

de stem des levens blijft zijn oproep uiten…

Neem afscheid dus, mijn hart, en kom op krachten!

Herman Hesse

FasenBlij gaan wij vele ruimten door;

7

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

Er gaat niets boven wonen in uw eigen huis en het is niet de trap die de inrichting van uw huis mag bepalen. Want dan is het hoogtijd om kennis te maken met de trapliften van ThyssenKrupp Encasa.

Blijf gerust boven op uw beide oren slapen, de traplift brengt u geruisloos, comfortabel en veilig op de gewenste verdieping. Een traplift die bovendien uitstekend past bij uw interieur.

En de prijs? Maak uw keuze uit het uitgebreide gamma en vergelijk de prijs van één van onze trapliften met de kosten van bijvoorbeeld een herinrichting van uw huis.

Maar bovenal, in uw huis blijven wonen zoals het nu is, geeft u een onbetaalbaar gevoel...

Bel voor een afspraak en gratis bestek.

0800 94 365www.tk-traplift.be

✁

Terug te sturen naar: Kaleweg 20 - 9030 Gent

OK

RA M

AG

AZI

NE

Ik blijf boven slapenNaam:

Voornaam:

Adres:

Tel.:

“ Onze slaapkamer naar beneden verhuizen? Dat is voor oude mensen!”

TK_Annonce_sept2012_297x105_NL.indd 1 08/10/12 12:39

www.thuiszorgwinkel.be

Acties geldig in de Thuiszorgwinkel tot 31 december 2012, zolang de voorraad strekt. Actie niet cumuleerbaar met andere acties en/of voordelen.

- 20% op bed-bodem

2de matras aan HALVE

prijs

Bij aankoop van 2 TEMPUR hoofdkussens. Korting geldig op het goedkoopste kussen.

Bij aankoop van 2 TEMPUR Combi Special matrassen (20 cm) met velours of PU-hoes. Korting geldig op de goedkoopste matras.

Bij aankoop van 1x 2-motorige bedbodem type F400.

2de bedbodem

GRATIS

Bij aankoop van SET: 2 TEMPUR Combi-Special matrassen (20 cm) met velours of PU-hoes en 2-motorige bedbodems type F400.

- 20% op de matras

Bij aankoop van 1 TEMPUR Combi Special matras (20 cm) met velours of PU-hoes.

Actiestot

31 december 2012

De adressen van onze Thuiszorgwinkels vind je op onze website of via 02 246 49 49.

2de kussen aan HALVE

prijs

11 Okra Tempur.indd 1 8/10/2012 17:16:09

8

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

STANDPUNT

Terugblikken op de gemeente- en provincieraadsverkiezingen, lukt niet in dit magazine. Dit nummer werd immers gedrukt nog voor de verkiezingen plaatsvonden. OKRA kreeg echter sterk de indruk dat het ouderenbeleid nauwelijks aan bod kwam in de programma’s. Zo bleef het stil rond dit thema in het enige grote voorzittersdebat. Ook in folders en in de pers behoorde een goed ouderenbeleid niet tot de prioriteiten. Dat maakt OKRA ongerust. Ouderen vormen im-mers een derde van het verkie-zingspotentieel. Bovendien gaat het om mensen met veel ervaring en wijsheid. Ze verdienen het dat aan hun bekommernissen aan-dacht wordt besteed. Al is het maar omwille van hun bijdrage aan meer welvaart en welzijn tij-dens hun lange loopbaan.

Armoede bij ouderenToch zijn ouderen een kwetsbare doelgroep. Ze lopen een veel gro-ter risico dan de doorsnee Belg om in armoede terecht te komen. Belangrijkste reden daarvoor is het lage pensioen. Samen met OKRA voert Welzijnszorg dit

najaar actie tegen armoede bij ouderen. OKRA hoopt dat de poli-tieke eisen verbonden aan deze campagne niet in dovemansoren vallen. Ze zijn klaar en duidelijk: een inkomensgarantie voor oude-ren, een solidaire Vlaamse sociale bescherming, de uitbreiding van de huursubsidie en ten slotte meer middelen voor lokale projec-ten die het sociaal isolement doorbreken.

BezoekenDie laatste eis, de eenzaamheid bij ouderen wegwerken, is ook een verantwoordelijkheid van OKRA. OKRA telt meer dan 200 000 leden. Elke maand bezoe-ken de 14 000 bestuursleden alle andere leden. Dat betekent op jaarbasis anderhalf miljoen bezoe-ken. Op deze manier tracht OKRA heel concreet de vereenzaming tegen te gaan, zeker bij de oudste leden.Maar OKRA moet en kan nog meer investeren in het persoonlijk con-tact. Het zou mooi zijn, mocht ieder OKRA-lid zich inzetten om andere ouderen de kans te geven aan te sluiten bij OKRA. Een klei-

ne inspanning voor jou, vaak een grote stap voor wie OKRA leert ontdekken. Dikwijls vult OKRA een leemte in en brengt de vereniging wie eenzaam is terug onder de mensen. Zoek het niet te ver en kijk even rond in je buurt, in je vrienden- of kennissenkring, bij vroegere collega’s en familie.

Drempels wegwerkenStraks zijn de feestdagen daar. Voor vele ouderen is dit een drem-pel. Zeker voor zij die voor het eerst kennismaken met OKRA. Durven ze wel naar het kerst-feestje te gaan? Zullen ze er iemand kennen? Kunnen ze het wel betalen? OKRA wil er een ere-zaak van maken dat deze stap voor niemand te groot is. Maak een afspraak met nieuwe leden en ga samen. OKRA wil haar activitei-ten zo optimaal mogelijk toegan-kelijk maken, vooral voor wie het wat moeilijker heeft. Dat is niet enkel een zaak van het bestuur maar van elk lid.

Jan VandecasteeleAlgemeen secretaris

De drempel voorbijWas het ouderenbeleid een belangrijk thema tijdens de gemeente- en provincieraadsverkiezingen en de huidige coali-tiebesprekingen? OKRA heeft het gevoel van niet en vindt dat jammer.

OKRA moet en kan nog meer investeren in het persoonlijk contact. © Jürgen Doom

PUBLIREPORTAGE

MEER DAN 50 JAAR Een uitgebreid en kwalitatief productgamma, een eerlijke prijs en een uitgesproken technische expertise; dat is waar het Oudenburgse familiebedrijf Claeys-Verhelst, groothandel in sanitair en verwarming, al meer dan 50 jaar voor staat. Dankzij een jarenlange af niteit met de zorgsector vervult het bedrijf een pioniersrol in sanitair comfort voor ouderen en andersvaliden. In de professionele zorgsector zijn producten in verschillende ziekenhuizen, woon-en zorgcentra en service ats geleverd. Maar ook steeds meer vijftigplussers vinden hun weg voor een aanpassing van hun woning afgestemd op de volgende levensfase.

VRIJHEID Actief blijven en zijn kostbare zelfstandigheid zo lang mogelijk behouden is een keuze geworden die dikwijls mogelijk is, mits enkele aanpassingen in de woning en vooral in de badkamer. Claeys-Verhelst wil via hun toonzaal ‘De Andere Badkamer’ mensen de vrijheid geven om zelfstandig te kunnen baden, douchen of naar het toilet gaan.

MEEST COMPLETE GAMMAVan ergonomische handgrepen tot aangepaste toiletzittingen, instapbaden en badliften, kipspiegels en drempelvrije instapdouches en dit in het meest complete gamma op de Belgische markt. Een andere kijk geven op uw badkamer, dat is wat de showroom wil

bereiken. Maar meer nog, aangepast sanitair hoeft niet kil en on-persoonlijk te ogen, dit kan ook in een trendy design, met voor ieders budget wat wils.

ADVIES Een keuze maken is niet alleen het meest geschikte product bepalen maar ook de ideale montagematen bepalen voor de gebruiker. In sommige gevallen is een aanpassing van de ruimte nodig voor een meer comfortabel bewegen, het gebruik van een rolstoel of voor assistentie van een verzorger. Vrijblijvend advies omtrent maatvoering, de plaatsingshoogte van een steungreep , de instapbreedte van de douche of de zithoogte van het toilet wordt u aangeboden alsook doorverwijzing indien u niet beschikt over een installateur voor de deskundige plaatsing. Als groothandel voorziet Claeys-Verhelst in de toelevering van de goederen naar de professionele vakmensen in de sector die met technisch advies worden bijgestaan.

Een andere kijk op uw badkamer, kwaliteit en design in aangepast sanitair.

Contact:Steelandt Johan Stationsstraat 56 - 8460 Oudenburgwww.claeys-verhelst.be - Tel: 059/25.52.66

Claeys-Verhelst, een andere kijk op uw badkamer

OPENDEURDE ANDERE BADKAMER zaterdag 10 november 2012

Het adviesteam van “De Andere Badkamer” nodigt U graag uit

Een andere kijk op uw badkamer, kwaliteit & design in aangepast sanitair.

→

“Ik ben de vijfde van zes kinderen. Mijn moeder was blij dat ik er was, ze had net een kindje verloren. Ik kreeg veel traantjes over mijn wieg. Mijn broer is de oudste, hij is nu 87. De anderen waren meis-jes. Na dat zusje van twee, stierf tot hiertoe ook mijn jongste zus, ze werd 48. Ik heb een gelukkige jeugd gehad, met heel veel gene-genheid. Ik werd bemind, als kind voel je dat.”

De oorlog“Ik heb goede herinneringen aan mijn jeugd, ondanks de oorlog. We hadden niet zo veel als nu en zeker niet zo veel speelgoed. Maar we hebben samen veel gespeeld en gelachen. Mijn vader was advo-caat, mijn moeder huisvrouw. Ik herinner me de grote bombarde-menten op Leuven. We schuilden in de kelder van de Scheutisten. We zagen hoe gewonden opge-raapt werden en speelden dat na. We zijn zelf ook gevlucht, naar Hondschote in Frankrijk.Onderweg moesten we de gracht induiken voor laagvliegende vlieg-tuigen. Na de oorlog volgde ik Latijn-Grieks aan het Heilig Hart-instituut in Heverlee. Ik was drie jaar extern, drie jaar intern. Ik was niet graag op internaat, daar wisten ze alles van je. Maar ik had

een goede lerares in de retorica, zuster Beatrijs. Van haar kreeg ik veel mee. Ze was een idealiste, terwijl de realiteit toch vaak anders is.”

“Na het middelbaar wilde ik soci-ale school doen. Maar zuster Beatrijs zei: ‘jij moet naar de uni-versiteit.’ Ik volgde vier jaar poli-tieke en sociale wetenschappen aan de KU Leuven. Het waren de jaren vijftig. Het handjevol meis-jes dat toen studeerde, moest op de eerste rij zitten, apart van de jongens. Als je jong bent, denk je dat je de wereld kan verbeteren. Met enkele vriendinnen werd ik lid van Sociale hulp. We gingen armen bezoeken in de Leuvense steegjes. Ik heb bijna altijd vrij-willigerswerk gedaan. Aan de unief leerde ik mijn man, Renaat Devos, kennen. Hij combineerde zijn studies rechten met een licen-tie politieke en sociale weten-schappen. Na zijn opleiding moest hij naar het leger. Ik werkte toen voor het Vlaams Woningfonds van de Gezinsbond.”

Naar Congo“We trouwden en een maand later vertrokken we naar Congo. We zijn er negen jaar geweest, op tal van plaatsen. Mijn man was er

arbeidsinspecteur. Onze twee oudste kinderen zijn in Congo geboren, Annelies in Kisangani, Johan in Lisala. We hebben vier kinderen. Drie meisjes en één jon-gen. Terwijl ik in verwachting was van Johan, ben ik serieus ziek geweest. Ik verbleef in het zieken-huis in Lisala en was vooral bezorgd om de kleine baby in mijn buik. Maar de zuster zei: ‘Dat kindje zal alles nemen wat het nodig heeft, jij moet aan jezelf denken.’ Ik ben er goed doorgeko-men maar heb wel een jaar met bloedarmoede te kampen gehad.” “Toen de onafhankelijkheid van Congo er aan kwam, moesten we vluchten. We vertrokken ’s nachts met twee kleine kinderen: Annelies op mijn schoot, Johan vanachter in zijn wiegje. Intussen was ik zwanger van ons derde kindje. De deur van de auto sloot niet goed. We reden 600 km tegen 25 km per uur vooraleer ik met de kinde-ren het vliegtuig kon nemen. Mijn man moest achterblijven. Dat was hard. Marijs is in België geboren terwijl haar papa nog in Congo was. Het was een makkelijke bevalling. Ik was heel gelukkig met Marijs maar tegelijk voelde ik me eenzaam. Mijn man ver weg, mijn twee andere kinderen bij hun grootouders. Toch herinner ik me

‘Verdriet gaat nooit voorbij. Zelf moet je verder gaan’, schreef Carla Pols. “Dat is waar, wat er ook gebeurt”, zegt Lieve Devos-Vandewoude (81) uit Tielt-Winge. Ze had een rijk gevuld en gevarieerd leven.

Voluit leven, hoe dan ook

10

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

OVER WAT TELT

11

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

De dood van een kind legt een hoop bladeren op je leven en daaronder smeult de pijn.

12

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

ook hoe lief zo veel mensen voor mij geweest zijn.”

“Ik was heel graag in Congo. Congo is een pracht van een land en de mensen zijn er zo vrolijk. Het klimaat was hard, je was er vaak op jezelf aangewezen. Maar er was nog zo veel te realiseren en daar was ook ruimte voor, op allerlei vlakken. De eerste zes jaar reisden we veel rond en leefden op tal van plaatsen. In de brousse waren de mensen enorm vriende-lijk. We hadden er een goede band met de zwarten. We woonden wel primitief, er vlogen veel insecten rond en we zijn eens door mieren overvallen. Maar je wordt dat gewoon, je leert je plan te trek-ken. Bovendien waren we jong. Mijn gezondheid was wel minder, ik had veel last van malaria.”

Terug naar België“Na de onafhankelijkheid keerden we nog drie jaar terug met de drie kinderen, naar Kinshasa nu, een vaste standplaats. Renaat gaf er les. De omstandigheden waren toen al anders. Ik moest vaak in de file staan om eten voor de kin-deren. In 1964 zijn we definitief teruggekeerd. Dat was niet mak-kelijk maar het was het beste wat we konden doen. We zagen geen toekomst voor onze kinderen in de Congolese context.”“We gingen in Heverlee wonen, later in Tielt-Winge. Mijn man werkte bij de Boerenbond. Toen is Kati geboren. Enkele jaren later werd ik lesgever voor KVLV en ook voor CMBV, het huidige Markant. Gaan spreken voor groe-pen deed ik graag. Ik hield het achttien jaar vol. In die periode kreeg ik ook de behoefte om wat bij te leren. Ik volgde vier jaar familiale en seksuologische wetenschappen aan de KU Leuven. Ik deed er wel acht jaar over, alleen op die manier kon ik dat combineren met mijn gezinsleven en andere activiteiten.” “Intussen werd in Leuven de

gezinsraad opgestart en werd ik voorzitter. Nog later startten we vanuit de gezinsraad een werk-groep kindermishandeling. Ik kwam een vroegere vriendin tegen, Adèle Picard. Zij was vrij-williger in het ziekenhuis en ver-telde dat er soms kinderen kwa-men die echt mishandeld waren. Mijn eigen kinderen hadden intus-sen zelf een gezin. Ik zag van dichtbij dat jonge mama’s het niet altijd makkelijk hebben. Ik reali-seerde me ook hoeveel deugd het kan doen als er steun is en een luisterend oor geboden wordt.”

DOMO, voor kwetsbare gezinnen“Adèle en ik hebben toen DOMO opgericht. Dat was niet niets. Ik heb daar van wakker gelegen. DOMO, afkorting van Door Ondersteuning Mee Opvoeden, werd een organisatie waarbij vrij-willigers wekelijks een paar uur bij een gezin in nood doorbrengen. Op studiedagen vertelden we over ons werk en zo boden zich nieuwe vrijwilligers aan. Al snel waren we met twaalf, later met vijftig. Nu bestaat DOMO in Leuven, Antwerpen, Hasselt en binnenkort ook in Sint-Niklaas. We kregen vragen via het OCMW en het CAW. Een van de eerste gezinnen waar ik naartoe ging, was een gezin met zeven kinderen, het oudste veertien, het jongste twee. Die mama kon dat niet aan. Soms kre-gen haar kinderen geen eten.”“Een glimlach, een babbel: soms kan dat wonderen doen. Wat maakt een mens gelukkig? Geluk ervaar je bijna altijd in relatie met anderen. Je gaat iets eten met vrienden. Een van je kinderen komt op bezoek. Maar in kansar-me gezinnen zijn er veel mama’s die er alleen voor staan en zich

geïsoleerd voelen. Als vrijwilliger bij DOMO kan je veel betekenen voor zo’n gezin, gewoon door er te zijn, wat te luisteren, wat mee te helpen. Iemand zei eens tegen een vrijwilliger: ‘Had mijn moeder ook zo iemand gehad, ze had mis-schien geen zelfmoord gepleegd.’ Of, iemand anders: ‘Je auto staat hier voor de deur, nu zien de buren dat ik ook een vriendin heb.’ Een druppel op een hete plaat? Soms wel, soms niet. Soms denk je: wat kan ik hier doen? Er is niets dat helpt. Een andere keer ga je naar huis en denk je: waw! Dat geeft je zo’n voldoening. Met mensen een stukje levenswandel meegaan, gewoon wat rust bren-gen, ze eens vastpakken, de drempel leren overwinnen om hulp te zoeken: dat is veel. Alle beetjes helpen maar je moet ook realist zijn.”

Geloof en moed“Waar dat engagement vandaan komt? Ik ben eerder verlegen, praat niet makkelijk tegen men-sen. Maar ik geef wel veel om anderen. Mijn moeder was erg sociaal. Ik ben ook gelovig opge-voed. In de oorlog ging ik vaak met mijn moeder naar de kerk. Zij bad veel, had veel vertrouwen. Mijn vader was ook gelovig maar hij sprak er niet over.Ik ben mijn geloof niet verloren toen Johan gestorven is.Integendeel. Johan was 33, getrouwd en had drie kindjes. En plots was hij weg. Een ongeval. Toch heb ik heel sterk het gevoel dat hij er nog is en dat hij me helpt. Hij geeft me inspiratie. Een kind verliezen, dat gaat nooit over. Het valt zo moeilijk te plaat-sen, je kan het niet vatten, laat staan aanvaarden. Maar het is niet allemaal verloren. Mensen van wie

Bij het leven hoort alles, ook het verdriet en de tegenslag.

13

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

→

je hebt gehouden, zijn niet weg. Zolang er een relatie is, blijven ze bestaan. Als ik zou zeggen dat Johan er niet meer is, verklaar ik hem een tweede keer dood. Ik spreek hem ook aan. ‘Help me nog eens, geef me de nodige moed’. En dan zegt hij: ‘Moeke, ’t zal wel gaan’. En dan gaat dat. Ja, het is een geloof. Maar ook een steun.”

Verdriet is een vertragend ding“Je kan niet beschrijven wat het is, een kind te verliezen. Na Marijs heb ik een miskraam gehad. Dat is alsof er iets uit je wordt weg-gerukt. Toen Johan stierf, had ik datzelfde, onbeschrijfelijke

gevoel. Dat gaat tot op het bot. Hij had een ongeval. Het regende fel, er was aquaplaning, hij was op slag dood. Als ik nu iets lees of hoor over iemand die verongelukt is, wil ik naar die mensen om hen te troosten. Dat is… (stilte). Ik had het ook heel moeilijk. En soms nog. Ik had Johan een paar dagen tevoren nog gezien en had hem toen gezegd: ‘Wees toch voor-zichtig.’ Zoals ik altijd zei. En dan plots… Die pijn. Dat is zo brutaal, hé. Op een dag weende ik zo veel dat ik niet meer door mijn ogen zag. Maar het moet er uit. Toch beleeft iedereen dat anders. Verdriet gaat nooit voorbij maar je moet wel verder. Toen Johan

stierf, waren zijn kinderen nog heel klein. Maar onze schoon-dochter heeft dat fantastisch gedaan, chapeau. We hebben ook altijd een warm contact gehou-den, dat is voor ons erg belang-rijk. En onze dochters die toch ook hun broer verloren hadden, zijn in die periode heel lief voor ons geweest. Iemand die met zo’n verdriet wordt geconfronteerd, moet tijd krijgen om te rouwen. Om te praten. Veel mensen dur-ven dat niet.”

“Twee van onze kinderen zijn gescheiden. Na twintig jaar. Dat brengt veel conflicten, veel mise-rie en veel verdriet mee. Je kan

Lieve Devos-Vandewoude: “Er zijn veel mama’s in kansarme gezinnen voor wie het soms even te veel is. Waarom zouden wij niet naar hen toe gaan?”

14

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

MEVROUW MENEER

NAAM I I I I I I I I I I I I I I I VOORNAAM I I I I I I I I I I I I

STRAAT I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I N° I I I I I Bus I I I I

PC I I I I I GEMEENTE I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I

Ondervindt u moeilijkheden bij het lezen, auto rijden of bij het herkennen van gezich-ten? Tal van personen krijgen bij het ouder worden te maken met leeftijsgebonden maculadegeneratie (LMD). Vervorming van rechte lijnen, vage kleurwaarneming, donkere vlek in het midden van het ge-zichtsveld, ... Vaak gaan deze symptomen onopgemerkt voorbij omdat het gezonde oog het gezichtsverlies van het getroffen oog compenseert. In haar natte vorm evolueert LMD heel snel. Als zij echter vroeg genoeg wordt gedetecteerd, kan ze behandeld worden. Het zicht kan hierdoor gedeeltelijk gered worden, vandaar het belang van een jaarlijks bezoek aan uw

oogarts vanaf 60 jaar. Test uw zicht op www.lmdinfo.be. Als u ongerust bent over uw zicht, raadpleeg dan snel uw oogarts.

Behoud uw zelfstandigheidDankzij gericht advies en aangepaste hulp-middelen kunnen blinde en slechtziende personen hun zelfstandigheid behouden. U kan dit alles ontdekken in een praktische gids die de Brailleliga u aanbiedt. U kan deze ontvangen door onderstaande bon in te vullen.

Ik wens volgende gids gratis te ontvangen: Visuele beperkingen bij senioren. Technische hulpmiddelen leren gebruiken. Bewaar uw autonomie.

Gelieve dit antwoordformulier terug te sturen naar: BrailleligaEngelandstraat 57 - 1060 BrusselT +32 (0)2 533 32 11 | Fax: 02 537 64 26info@braille.be | www.braille.be O

K

Ouder dan 60? Bescherm uw zicht

daar niet over oordelen maar je voelt je wel machteloos. Ik ken weinig families waar geen geschei-den kinderen zijn. Toch zijn we dankbaar. Opa en oma zijn is fan-tastisch. Annelies heeft drie kin-deren, Johan drie, Marijs twee en Kati drie. De kleinkinderen heb-ben elk hun eigen leven. Als ze klein zijn, mag je voor hen zor-gen. Als ze groter worden, zie je ze minder maar als ze er zijn, vertellen ze. Oma dit, oma dat. Ik doe nu regelmatig een instuif en nodig hen uit per mail. Wie kan, komt. Dan zien ze elkaar nog eens.”

Dankbaar om het leven“Ik ben intussen 81. Als ik dood ga, denk ik dat ik al wie daar al is, terug zal zien. Ik hoop dat toch, al weet je het niet. Ik heb een goed leven gehad en heb veel gekre-gen. Renaat en ik zijn al 56 jaar

samen en zijn daar zo dankbaar om. Kijk naar het Zuiden, naar de duizenden jonge mensen die een nutteloze dood sterven in oorlo-gen en niets aan hun leven heb-ben gehad. Als je 81 bent, kan je alleen hopen dat je niet te veel meer afziet. Alzheimer krijgen, zou ik verschrikkelijk vinden. Ik sta wel serener tegenover de dood dan twintig jaar geleden. Toen dacht ik aan mijn kinderen. Nu weet ik dat ze hun weg wel zullen vinden.”“Ik had gedacht mijn geloof te kunnen doorgeven aan mijn kin-deren maar weet niet of dat gelukt is. Ik durf niet zeggen dat ze niet gelovig zijn. Het is anders. Er is veel geëvolueerd. Wij gingen nog te biecht. Nu zeggen de kleinkin-deren: oma, denk eens aan ons als we examen hebben. Een kaars-je. Dus geloven ze toch in iets. In de essentie.”

“Ik haal soms kracht uit een boek. La vie devant soi van Romain Gary gaat over een jongetje van tien. Een oude prostitué vangt hem op. Hij houdt van haar. En hij zegt: ‘Je ne veux pas être heureux, je veux vivre.’ ‘Ik wil niet gelukkig zijn, ik wil leven.’ Dat vind ik fantastisch. Mensen willen gelukkig zijn. Maar dat jongetje zegt: ‘Ik wil leven.’ En daar hoort alles bij, ook het ver-driet en de tegenslag. Dat trof me. Perfect gelukkig zijn, lukt nooit. Maar volop leven, dat wel. Dat je op 81-jarige leeftijd nog tot dat inzicht mag komen, is fantastisch. Maar alles gaat voorbij. Het pret-tige en het triestige. Panta rhei: alles in deze wereld is in verande-ring”.

Tekst Dominique CoopmanFoto’s François De Heel

15

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

TENTOONSTELLING

Gevloerd en betegeld

okra

mag

azin

eno

vem

ber 2

012

Lange tijd waren kleurrijke vloer- en wandtegels een onderschatte decoratievorm. Nochtans maakte het gebruik ervan lang het verschil uit tussen bourgeoisiewoningen of kasteeltjes en boerderijen of arbeiderswoningen. In het Gentse MIAT legt de tentoonstelling Gevloerd en betegeld een nieuwe glans op onze Belgische ticheltjes of steentjes.

Mario Baeck is een internationaal gerenommeerde tegelspecialist en gastcurator voor deze tentoon-stelling die eerder al te zien was in het Fliesenmuseum van Boizen-burg (D). “De geschiedenis van de Belgische tegelindustrie gaat terug tot het midden van de 19de eeuw”, vertelt hij. “Tot dan was tegels maken nog een ambacht, met het handgeschilderde Delfts blauw en de Boomse rode of grijze plavuisjes. De komst van de neo-gotiek hernieuwde in de jaren 1840 de interesse voor de middel-eeuwse tegels met ingelegde patronen zoals lelies, leeuwen en spreuken. De kleuren waren hoofdzakelijk bruin en geel. Enkele fabrieken in Engeland probeerden ze op grote schaal na te maken, wat hen ook lukte. Het Europese vasteland volgde snel en tegelfa-brikanten als Villeroy & Boch in Duitsland, Boch Frères in La Lou-vière en Gilliot & Cie in Hemiksem werden toonaangevend. De com-binatie van vaklui die wisten hoe ze met klei moesten omgaan, kunstenaars zoals Joseph Roelants die schitterende tekeningen

maakte en duizenden arbeidsters die in de fabrieken de tegels deco-reerden, bracht de Belgische tegel tot in alle hoeken van de wereld.”

Een bloeiende industrieAan de hand van archieffoto’s, fabrieksfilmpjes, documenten en catalogi toont het MIAT hun rijke geschiedenis. Net als hun teloor-gang in de 20ste eeuw toen de arbeidsintensieve productie ver-huisde naar de lageloonlanden. Ook de sociale kant wordt belicht want werken in de tegelfabriek was allesbehalve gezond. “Denk maar aan loodziekte en stoflong door het contact met glazuren en andere chemische samenstellin-gen en het stof van kleipoeder”, zegt Mario Baeck. Naast de econo-mische evolutie komen ook de verschillende productieprocessen aan bod. Zoals de droogperstech-niek die klei tot gemakkelijk ver-werkbaar poeder vermaalde wat het probleem van de krimp oplos-te en de definitieve doorbraak van de industriële tegel betekende. In hoogdagen verlieten bij Gilliot per dag niet minder dan 250 000

Ontegensprekelijk heeft de art nouveau de wand- en vloertegel tot kunst verheven.

→

Drieluik Helman, Sint-Agatha-Berchem.

16

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

tegels de fabriek. Decoreren bleef echter een werk voor kunstenaars en fijne vingers. Getuigen daarvan zijn de ponsiefkartons waarmee de tekeningen minutieus werden overgebracht. De kunstenaar moest met zijn ontwerp niet alleen rekening houden met zijn compo-sitie. De figuren en de afstanden ertussen moesten ook kloppen met de afmetingen van de tegels. Nadien gingen in de fabriek de fijne vingers aan de slag met droge lijn of de cloissoné-tech-niek, waardoor op een tegel niet alleen een figuur ontstond maar ook een reliëfpatroon en het effect van lichtbreking.

HoogglansOntegensprekelijk heeft de art nouveau de wand- en vloertegel tot kunst verheven. De architec-ten in het spoor van Victor Horta en Henry Van de Velde fleurden prestigieuze burgerwoningen op met prachtige tegeltableaus. Op de buitengevels verschenen hele verhalen in kleurrijke keramiek. Binnen belegden ze de vloeren met keramische decortegels of

met goedkopere cementtegels die ware vloertegeltapijten vormden. “We hebben voor de tentoonstel-ling verschillende mooie wand-tegeltableaus en vloertegeltapij-ten in bruikleen gekregen”, zegt Mario Baeck. “Naast stukken uit het Gilliot & Roelants Tegelmuseum in Hemiksem die de collectie uit de toonzalen van de Gilliot fabriek bewaart, ook prachtige panelen uit privébezit vervaardigd door concurrerende fabrieken als Helman uit Brussel en Boch Frères in La Louvière.” Zelf weet Mario Baeck van haast elk tegeltje te vertellen in welke fabriek het ooit werd gemaakt. Voor de tentoon-stelling bracht hij van de belang-rijkste ondernemingen een over-zicht samen dat een representa-tief beeld geeft van hun productie. Een echt feest voor het oog.

Los van wand en vloerDe tegeltableaus die in het MIAT tentoongesteld worden, zijn nog maar een topje van de kleiberg. De mooiste uitvoeringen in wand- en vloertegels zitten gelukkig nog steeds in openbare gebouwen,

Tegel van Gilliot. Privé-collectie.

Drieluik Helman, Sint-Agatha-Berchem.

Rendement tot 4,6% netto

Meer informatie?Contacteer ons vrijblijvend ofschrijf u in voor de eerstvolgende infoavond.

09 336 37 95info@seniorhomes.bewww.seniorhomes.be

Beukenhofte Vichte

Residentie

Senior Homes is dé specialist in de

ontwikkeling van vernieuwende

woonprojecten van assistentieflats.

Onze centrale waarden

- Uniek servicepakket

- Comfort en luxe

- Veilig wonen

- Toplocaties

Laat uw geld groeien!

Investeer in assistentieflats! - Uniek woonconcept op centrumligging- Veilig huurrendement en meerwaarde

- Eigen beheer- en uitbatingsfirma- Deskundig advies

salonbouw- & immobis Bezoek ons

tijdens BIS 2012 (Hal 5 - Stand 5122)

AANKOOP IN

VOLLE EIGENDOM!

17

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

handelshuizen en rijke burgerwo-ningen. “En daar blijven ze hopelijk ook”, oordeelt Mario Baeck. “Aan de hand van film- en fotomateriaal halen we ze toch naar de tentoon-stelling, zodat de bezoeker een beeld krijgt van wat er in België aan tegelpracht nog bestaat. Van elke provincie brengen we de mooiste realisaties in beeld.”

Het MIAT hoopt met deze galerij van glazuur en keramiekkunst ook de bezoeker te inspireren. Met een code op het toegangsticket voor het museum krijgt hij een ‘tegel’ toegewezen waarmee hij kan meewerken aan de samenstelling van een tableau. Daarbij zal hij ongetwijfeld ondervinden dat tegels maken en plaatsen hele-maal geen industrieel bandwerk is maar een werk van meesterschap.

Tekst Suzanne Antonis

InfoTentoonstelling Gevloerd en Betegeld tot 10 maart 2013 in het MIAT, Museum voor Industrie, Arbeid en Textiel, Minnemeers 9, 9000 Gent, 09 269 42 00, www.miat.gent.be en www.gevloerdenbetegeld.be.Open van 10.00 tot 18.00 uur, gesloten op maandag.Tickets: 5 euro, met reductie 3,75 euro.

Zicht in de fabriekshal van Gilliot in Hemiksem.

Maak kans op een gratis ticket. Kijk op blz. 37!

Rendement tot 4,6% netto

Meer informatie?Contacteer ons vrijblijvend ofschrijf u in voor de eerstvolgende infoavond.

09 336 37 95info@seniorhomes.bewww.seniorhomes.be

Beukenhofte Vichte

Residentie

Senior Homes is dé specialist in de

ontwikkeling van vernieuwende

woonprojecten van assistentieflats.

Onze centrale waarden

- Uniek servicepakket

- Comfort en luxe

- Veilig wonen

- Toplocaties

Laat uw geld groeien!

Investeer in assistentieflats! - Uniek woonconcept op centrumligging- Veilig huurrendement en meerwaarde

- Eigen beheer- en uitbatingsfirma- Deskundig advies

salonbouw- & immobis Bezoek ons

tijdens BIS 2012 (Hal 5 - Stand 5122)

AANKOOP IN

VOLLE EIGENDOM!

18

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

BOEKEN

De eer van de familie SantoroHet topje van de Italiaanse laars. Al ben ik er nooit geweest, ik heb me er wel een beeld van gevormd. Slome dorpjes die sluimeren onder een loden zon. Huizen die tegen elkaar leunen rond gammele marktplaatsjes. Geblindeerde ramen. Saffraangele stadjes en aan de einder een postkaartland-schap. Maar wat speelt zich af in deze huizen als gesloten harten?De Italiaans-Canadese auteur Genni Gunn beschrijft het in haar beklijvende familieroman over de familie Santoro. In 2002 wordt het lijk ontdekt van de oudste zoon Vito Santoro. Hij blijkt te zijn ver-moord in 1955. Vito was, volgens de familieverhalen, in die jaren naar Argentinië geëmigreerd. Dan breekt de hel los. Piera Santoro, de oudste dochter, sluit zich op en weigert elk contact met de buiten-wereld. Alleen haar neef David kan tot haar doordringen. Via hun gesprekken wordt het familie-geheim ontraadseld.De eer van de familie Santoro is geen thriller. Het is een sfeervolle, ontroerende roman waarin zeven

Santoro’s zich laten horen. De schets van het naoorlogse Italiaanse zuiden verhoogt de waarde van dit boek.

In tweestrijdNa het grote succes van Het fami-lieportret heeft Jenna Blum haar tweede roman klaar. In tweestrijd vertelt de geschiedenis van de tweeling Karena en Charles, naza-ten van Scandinavische immi-granten. Charles heeft een bipo-laire stoornis die steeds erger wordt. Zijn ziekte drukt zwaar op het gezinsleven tot het eraan kapot gaat. Charles is bezeten door tornado’s en op de achttien-de verjaardag van de tweeling rijden ze samen een tornado ach-terna. Wat er daarbij gebeurt, is zodanig ingrijpend en verschrik-kelijk, dat vanaf dit ogenblik elk contact tussen de twee wordt verbroken. Twintig jaar later krijgt Karena een telefoon van de psy-chiatrische instelling waar Charles opgenomen was. Ze besluit dat het tijd is om komaf te maken met het verleden en gaat op zoek naar haar broer. Het boek is een mooi portret van

een broer en zus die aan elkaar vasthangen maar zich voortdu-rend proberen los te maken van elkaar. Net zoals in haar debuutro-man beschrijft Blum ook hier een complexe ouder-kindrelatie. Een mooi, vlot leesbaar boek. Maar om echt groots te zijn, mist de roman wat psychologische diepgang.

AangeraaktZelden heeft een familiegeschie-denis mij zo geraakt als de fami-lieroman van de Amerikaanse auteur Alexi Zentner. Het hoofd-personage is Stephen, een pas-toor die met vrouw en kinderen terugkeert naar zijn geboorte-streek om zijn stervende moeder bij te staan. In de periode van de goudkoorts stichtte zijn grootva-der dit afgelegen stadje Saw-gamet. In het ijzige landschap ontdekt Stephen geleidelijk het familiegeheim dat op zijn groot-vader drukte en hem Sawgamet deed verlaten.Je adem bevriest in de koude van dit witte landschap. Maar de nos-talgische tederheid van het ver-haal ontdooit je meteen weer. Zo menselijk, zo geheimzinnig en zo mythisch tegelijk. De roman raakt even aan de grens van het magisch realisme maar blijft waarachtig. Mildheid kenmerkt zowel de per-sonages als de schrijfstijl. Een fragment: “Ik besefte dat deze sneeuw misschien wel iets anders was: misschien waren die zachte, dwarrelende sneeuwvlokken wel

FamilieGeen roman over de eindeloze tv-reeks, wel vier familie-romans. Ideaal voor november: de maand van de geborgen-heid. Terwijl buiten de wind, regen en hagel hoogtij vieren, kan je binnen genieten van vier uitstekende romans.

Genni Gunn. Alexi Zentner.Jenna Blum. Joanna Briscoe.

© L

ynn

Way

ne.

© C

laur

ie W

illic

k.

19

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

een soort tederheid, een offer van liefde, een zegening om mij veilig naar Edmondson te geleiden, opdat ik ooit weer naar Sawgamet terug kon komen.”

JijJij is een gecompliceerd en lijvig boek maar tegelijk ook een page-turner in de klassieke zin van het woord. In deze mooie roman tekent de auteur een bijzondere moeder-dochterrelatie via hun gecompliceerd liefdesleven.De opbouw van het verhaal is vrij clichématig, eigen aan dit soort romans. Gebeurtenissen van twin-tig jaar geleden worden opnieuw bovengehaald wanneer de dochter terugkeert. De feiten blijken onuit-wisbare sporen te hebben nagela-ten. Al is de opbouw klassiek, Joanna Briscoe schreef het ver-haal treffend en vooral in een mooie taal. De cover liegt niet wanneer hij vermeldt: een roman

Genni Gunn, De eer van de familie Santoro, Artemis & Co, Amsterdam, 2012, 254 blz., 18,95 euro.Jenna Blum, In tweestrijd, Boekerij, Amsterdam, 2011, 377 blz., 19,95 euro.Alexi Zentner, Aangeraakt, De Bezige Bij, Amsterdam, 2011, 284 blz., 19,90 euro.Joanna Briscoe, Jij, Anthos, Amsterdam, 2011, 397 blz., 19,95 euro.

“Zet u schrap voor een uitdagend jaar! Met de Denksport Varia Scheurkalender of de Denksport Sudoku kalender ligt er iedere dag een nieuwe puzzel voor u klaar om opgelost te worden. Meteen een goed voornemen voor 2013 én een leuke cadeautip voor het eindejaar.”

Vind ons ook op www.denksport.be

Braintainment voor het hele gezin!

CADEAUTIPS!

slechts€ 9,95!

NU in de

winkel!

SCHEURKALENDER

SCHEURKALENDER 2013

De Sudoku Scheurkalender houdt u het hele jaar door

scherp. De kalender bevat eenvoudige en iets meer

uitdagende sudoku’s. De oplossing van elke sudoku

vindt u op de achterzijde van iedere pagina. De regels

voor het oplossen van een sudoku zijn eenvoudig:

elke rij, elke kolom en elk vierkant van drie bij drie

vakjes mag slechts één keer de cijfers van één tot en

met negen bevatten.

SLECHTS€ 9,95!

234

365 DAGEN SUDOKUPLEZIER!

PEFC/30-31-321

PEFC gecertificeerd

Dit papier komt uit duurzaam beheerd bos en gecontroleerde bronnen

www.pefc.org

€ 9,

95T

BK

005

Vind ons ook op:

www.denksport.com

KEE2256-TKB005-240712.indd 124/07/12 10:43

over liefde, de bizarre werking van het geheugen en de last van de familiegeheimen.Precies zoals Slaap met me, het vorige boek van deze Engelse auteur, is dit het betere werk in

zijn genre. Een knap geschreven verhaal hoeft niet altijd de Nobelprijs te winnen. Briscoe werd trouwens met haar eerste roman Mother and Other Lovers bekroond met de Betty Trask Award.

Tekst Annemie Verhenne en Hugo Verhenne

20

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

GROEN

Je tuin vol vogels

In het voorjaar renderen de nest-kastjes ten volle. Mezen en mussen nemen ze in beslag. In elke vogel-vriendelijke tuin huist wel een rood-borstje. Het verdedigt zijn territo-rium met overgave en gaat zelfs zijn spiegelbeeld in het vensterglas te lijf.

Mussen en musiciZijn vinken niet mooi? En is het geruzie van twee mannenmerels voor een popje of een optrekje in je tuin geen spektakelstuk? De acro-batieën van een meesje dat op een halm van een siergras naar luizen snavelt, stelt veel circusartiesten in de schaduw. Boomklevers en spechten hebben een verenpak met een snit en een kleurenrijkdom die slechts weinig wolververs wisten te benaderen. Het spectaculairst is echter het klankvolume van dat kleine grut dat zoals elk vogeltje zingt zoals het gebekt is, net als de

verschillende instrumenten van een filharmonisch orkest.

Misschien is het je al opgevallen dat de vogels rond half februari aan hun aubades en serenades beginnen. Volgens mij was het vogelgekwetter onbewust van invloed op de keuze van Valentijn als dag van de gelief-den. Lang nadat zelfs het hartelijk-ste boeket is verslenst, gaan deze verenpakjes door met hun gezang. Zingen hoort nu eenmaal bij een vogelleven. Hun kleine borstkastjes vormen de onvolprezen geluids-installatie van elke tuinier. Wie in de tuin aan het werk is of stil geniet op de tuinbank hoeft geen radio of cd-speler aan te zetten. Al deze voor-delen in ogenschouw genomen, zou je er alles aan moeten doen om je tuin zo vogelvriendelijk als mogelijk in te richten.

Kleine ingrepenEen goede vogeltuin is een eerbaar compromis tussen de wensen van de tuinier en die van de geveerde zangers. De beste vogeltuinen zijn tamelijk volgroeide tuinen met vol-doende bomen en heesters. Ze bevatten een gazon en veel bor-ders. Heel gewoon dus. Ook tuin-huisjes, muurtjes en schuttingen trekken vogels aan. Ze bieden tal van hoekjes en gaatjes maar de heg spant de kroon. Hoe wilder die is, hoe meer ze tot toevluchtsoord en nestelplaats zal dienen. Wilde heggen waarin inheemse gewassen

staan zoals bramen, rozenbottels, bessen en meidoorn bevatten alles wat een vogel nodig heeft. Het kri-oelt er immers ook van de insecten en de rupsen. Heggenmusjes en winterkoninkjes vinden er een gedroomd onderkomen.

Wie oude bomen bezit, is bevoor-recht in vogelland. Zij zijn van levensbelang voor boomkruipers, boomklevers en spechten. Inlandse bomen herbergen het grootste aan-tal insecten. Op een eik komen er wel driehonderd verschillende voor. Wilgen die met hun katjes de eerste insecten van de lente aantrekken, zijn daardoor ook de eerste leveran-ciers van vogelvoedsel. En alle bloeiende bomen doen hen dat later op het seizoen na. Struiken en klim-planten vormen een ondoordring-baar struweel waarin allerlei vogel-tjes talloze insecten verschalken. Hoe groter de variatie aan struiken en planten, hoe groter de variatie aan vogels die je tuin bevolken of bezoeken. De wintergroene klimop is een topper: hij levert nestel-plaats, beschutting, bloemen vol insecten en bessen in de winter. Ook de zo vaak verguisde sierconiferen geven vele vogels beschutting in de winter. Je zal er vooral merelnesten in vinden. Ook borders leveren zaden, beschutting en kleine insec-ten. Waarom zou je het de holen-broeders dan niet makkelijk maken en nestkastjes ophangen? Daarvoor zijn de maanden november en december uitermate geschikt.

Nestkastjes ophangenHet vogelvolkje in je tuin gaat over een maand of vier op zoek naar gepaste nestgelegenheden. Omdat in onze moderne huizen spleten en

Wat zou een tuin zonder vogels zijn? Sla jij de ringmussen niet gade wanneer ze aan de vijverrand een bad nemen? En moedig je de mezen niet aan die alle vervelende insecten naar het leven staan zodat je de gifspuit aan de kant kan laten?

21

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

katten. Als je in de handel een nestkast wil kopen, kies dan bij voorkeur een van de goedgekeurde modellen waarop een koperen label van de vogelbescherming staat. Ze werden door de vogel bescherming getest op kwaliteit. Uiteraard vind je deze nestkastjes ook bij Natuurpunt.

Tekst en foto’s Ivo Pauwels

Een koppel koolmezen vangt in broed tijd

ongeveer 10 000 rupsen voor zijn jongen.

Een koppel koolmezen vangt in broed tijd

Een koppel koolmezen vangt in broed tijd

Een koppel koolmezen

ongeveer 10 000 rupsen voor zijn jongen.

holten vaak ontbreken, vinden huismussen maar ook holenbroe-ders als mezen geen of nauwe lijks nestgelegenheid. Met die nestkast-jes nodig je insec teneters uit in de tuin en geef je levensruimte aan de kleurige verenpakjes en de amu-sante zangertjes. Die nestkastjes hang je het best in het najaar op, of in de winter want vogels kijken de kast uit de boom. Je mag niet ver-wachten dat een of meer mezen-families alle insecten in je tuin verorberen. Wat ze wel doen, is de ergste plagen wegvan gen. Een kop-peltje koolmezen vangt in de drie weken durende broed tijd ongeveer 10 000 rupsen voor zijn nestjon-gen. Het legt daarvoor ongeveer 100 km af. Daarom verdienen ze een degelijk onderkomen.

OpeningHet is van groot belang dat de vliegopening de juiste vorm en afmetingen bezit. Die factoren zijn van groter belang dan de afmetin-

gen van het kastje zelf. De vlieg-opening voor een koolmezenkastje is 32 mm. Pimpelmezen verlan gen een opening van 28 mm. Huismussen en boomklevers wen-sen eveneens een invliegopening van 32 mm. Een nestkastje mag nooit met chemische producten zoals vernis, carbolineum of een andere houtbeschermer zijn bewerkt. Vogels pikken vaak aan het vlieggat en zouden op die manier de giftige producten bin-nenkrijgen. Het dak van het nest-kastje mag wel bewerkt zijn, bijvoor beeld met een milieuvrien-delijke verf of met asfaltpapier.

Hang een nestkastje op een rustig plekje op een hoogte tussen 2 en 3 meter. De vogels moeten vlot en vrij op de opening kunnen aanvlie-gen. Hang het niet in volle zon en hang het uit de regen. Zorg dat de invliegopening op het oosten of het zuidoosten is gericht. Hang het nestkastje op buiten het bereik van

22

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

INFO

Geef een stukje van jezelf

Orgaandonatie betekent dat je een of meerdere organen afstaat als je dood bent die nadien gebruikt worden voor transplanta-tie. Iedereen komt in aanmerking als donor, hoe oud of jong ook. Onder de achttien is wel de toe-stemming van de ouders nodig. Uiteraard moet het om gezonde organen/weefsels gaan.

Wettelijke regelingIn principe is iedereen impliciet orgaandonor, behalve als de betrokkene uitdrukkelijk heeft

laten weten dat hij dit niet wenst. De wet waarop deze stelling steunt, is echter vaak slechts theorie. Want bij een overlijden is de instemming van de onmiddel-lijke familie nodig voor het wegne-men van organen. Vijftien tot twintig procent van de families verzet zich tegen orgaandonatie. Daarom doe je er goed aan vooraf expliciet toe te stemmen dat dok-ters je organen of weefsels mogen gebruiken. Dit doe je met een for-mulier dat je bij de gemeente kan krijgen. Zo vermijd je dat de fami-

lie deze pijnlijke keuze moet maken. Uiteraard kan je ook voor-af laten weten dat je geen orga-nen wil afstaan. Artsen moeten je wens dan respecteren. Ook dit kan via een formulier dat je bij je gemeente kan halen. Praat over deze kwestie ook eens met je arts.

Oudere donorenDoor de medische vooruitgang komen ook oudere donoren in aanmerking. Twee decennia gele-den was de transplantatie met een zestigplusser nog een uitzonde-ring. Tegenwoordig is een grote meerderheid van de donoren min-stens ouder dan vijftig. Niet alleen komen meer oudere patiënten in aanmerking, bovendien worden met de wat oudere organen goede resultaten geboekt.

GemeenteDe administratieve registratie moet gebeuren bij je gemeente via een speciaal formulier dat de waarde heeft van een testament. Zo beslis je vooraf over de bestem-ming van je organen. De registra-tie is gratis. Tegenwoordig kan je ook via facebook opgeven dat je dit engagement wil aangaan. Je kan doorklikken naar het formulier waarmee je bij het gemeente-bestuur terecht kan voor regi-stratie.

Bloed gevenJe kan trouwens ook tijdens je leven al levens redden. Elke dag hebben mensen immers bloed nodig: na een operatie, een beval-ling of een verkeersongeval. Gemiddeld bevat het lichaam van een gezonde, volwassen persoon zo’n 4 tot 6 liter bloed. Wie niet te veel schrik van naalden heeft kan door één zakje bloed te geven meer dan één patiënt helpen. En bloed geven duurt maar een half-uurtje.

Het spreekt voor zich dat de bloedgever gezond moet zijn. Het

Voor heel wat zieke mensen is de enige hoop op genezing een orgaan- of weefseltransplantatie. Helaas zal een op de drie wachtenden sterven door een tekort aan donoren. Met jouw organen kan je dus een leven redden. Ook met een bloedgift kan je trouwens veel mensen helpen.

Wie niet te veel schrik van naalden heeft kan door één zakje bloed te geven meer dan één patiënt helpen.

AMBIANCEFESTIVAL VAN DE

AMBIANCEFESTIVAL VAN DE

1 DECEMBER

KUIPKE - GENT

TICKETS via: boekjeticket.be 0902 / 69 666 Free Record Shopwww.festivalvandeambiance.be

Afterparty met: MILK INC.

ChristoffPeter KoelewijnSam GoorisPaul SeversLuc SteenoLindsay

Willy SommersDe Romeo’s

SergioLaura Lynn

PiratentoppersDavid Vandyck

Swoop

is immers van cruciaal belang dat een bloedafname geen schade toebrengt aan de bloedgever maar ook niet aan de ontvanger. Voor je bloed geeft, vul je een medische vragenlijst in en bespreekt deze met een arts. Na dit gesprek zal de arts je aan een beperkt medisch onderzoek onderwerpen.Vervolgens neemt een verpleeg-kundige bloed af met steriel mate-riaal. Na de bloedafname kan je iets drinken en even bijpraten met andere donors. Je voelt je over het algemeen niet moe of leeg. Later wordt het bloed klinisch onderzocht. Als de arts van het transfusiecentrum het heeft goed-gekeurd, is het klaar voor donatie.

Tot je zeventigsteVanaf 18 jaar mag je bloed geven. Vroeger kon je slechts tot je 65ste bloed geven maar nu is de boven-grens verhoogd tot zeventig jaar. Dat heeft te maken met de stij-

ging van de gemiddelde leeftijds-verwachting en de verbetering van de gezondheidstoestand. Bloed geven tot je zeventigste mag echter alleen als je in de drie jaar voor je 66ste verjaardag al een bloed-, plasma- of bloedplaatjes-gift hebt gedaan.Het Rode Kruis veranderde ook van tactiek omdat oudere bloed-gevers regelmatig bloed geven, wat de transfusieveiligheid ver-hoogt. Daarnaast zijn het gemid-deld veiligere bloedgevers en wor-den zij minder geweigerd omwille van risicogedrag op het vlak van overdracht van besmettelijke ziektes. Ze vertonen bovendien minder ongewenste reacties bij het bloedgeven.

Meer info over orgaandonatie via www.beldonor.be, beldonor@gezondheid.belgie.be en over bloed geven via www.rodekruis.be/NL/Steun/Bloed.

Rode KruisIn bijna elke gemeente organi-seert het Rode Kruis bloedinzame-lingen. Je kan ook bloed geven in bloedtransfusiecentra van het Rode Kruis. Je mag maximum vier keer per jaar bloed geven. Na elke bloedgift moet je minstens twee maanden wachten voordat je opnieuw mag. Naast bloed kan je ook bloedplasma en bloedplaatjes geven. Je helpt er bijvoorbeeld mensen met brandwonden, pro-blemen met bloedstolling, een verzwakt afweermechanisme of een bloedziekte mee. Plasma en bloedplaatjes geven kan zelfs om de twee weken.

Tekst Niek De Meester

24

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

DE KEUZE VAN LIESBET WALCKIERS

Het zat niet mee voor Obama. Hij kreeg te maken met een overwel-digende bankencrisis waarvan de gevolgen voor de zwaksten in de Amerikaanse maatschappij alles-behalve zijn weggewerkt. Recessie en werkloosheid sneden sinds de crash van de jaren dertig nooit zo diep. De banken heeft hij gered maar hij liet een kans iggen om ze drastisch aan te pakken.Wat de grootste verwezenlijking moest worden van de president, een nieuwe ziekteverzekering, is er maar gekomen na een ware uitputtingsslag met de Repu-blikeinse afgevaardigden. De nieu-we wet moest een ziekteverzeke-ring voor alle burgers mogelijk maken in een land waar miljoenen onverzekerd leven. Hoewel hij zijn hervorming slechts gedeeltelijk heeft kunnen doorvoeren, wordt ze uitgespuwd door een overwel-digend aantal Amerikanen. Zij ervaren ze als een beperking van hun vrijheid.

Flip-flopJe zou dus verwachten dat de weg open ligt voor de Republikeinse kandidaat. Niet dus. De overwin-ning is al even weinig een zeker-heid voor Mitt Romney als voor het staatshoofd. Nog minder zelfs. De voornaamste reden hiervoor zit hem in de talloze bochten die hij voortdurend maakt. Flip-flopping, noemen ze dat daar. De kiezers weten echt niet meer wat ze aan hem hebben. Eerst valt hij

in alle hevigheid de hervorming van de gezondheidszorg aan, een soortgelijk plan als wat hij destijds als gouverneur van de staat Massachusetts verdedigde. Nu zegt hij dat hij het gedeeltelijk wil behouden. Als gouverneur was hij voor het recht op abortus, nu is hij tegen, behalve bij verkrachting of incest. Hij weigerde lange tijd gegevens vrij te geven over zijn financieel verleden terwijl hij beschuldigd wordt van fiscale fraude via belastingparadijzen. En ga zo maar door.

Leugens De Republikeinse campagne had dus dringend nood aan enige dui-delijkheid. Die is er gekomen - ten overvloede! - met de figuur van de kandidaat voor het vice-president-schap, Paul Ryan. Hij vertegen-woordigt de harde kern van de partij rond de tea party en loopt in de voetsporen van zijn voorgang-ster, Sarah Palin. Misschien een tikkeltje minder karikaturaal. Hoewel… Hij is tegen de hervor-ming van de gezondheidszorg,

voor belastingverlaging voor de rijksten en de bedrijven, voor een verbod op abortus, tegen het homohuwelijk, tegen contraceptie en zoveel mogelijk tegen elke rol van de staat. Duidelijk genoeg dus. Intussen heeft Paul Ryan het wel al verkorven omdat hij zijn beschuldigingen ten aanzien van Obama steevast doorspekt met flagrante leugens. Zelfs zijn vurig-ste aanhangers, zoals de televisie-zender Fox news, vinden het niet meer kunnen. Maar met zijn opvattingen staat hij zeker niet alleen. Er zijn er die zelfs nog ver-der gaan.

Vrouwen Uiteindelijk zouden het wel eens de vrouwen en de Spaans-sprekende immigranten kunnen zijn die de Republikeinen fataal worden. Inzake abortus zijn enke-le congresleden namelijk nog extremer dan het officiële partij-standpunt. Zo is in eigen rangen deining ontstaan toen een kandi-daat voor de senaat op de televisie beweerde dat je van een ver-

Is er wel een keuze?De reusachtige hoop die bij zijn aanhangers was gere-zen na de verkiezing van de Democraat Barack Obama tot president van de Verenigde Staten, is al lang als een pudding in elkaar gezakt.

Het probleem van het Amerikaanse kiessysteem is het feit dat de keuze beperkt blijft tussen twee mogelijkheden.

25

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

krachting haast nooit zwanger kon geraken omdat het lichaam daar een afweermechanisme tegen heeft. Met andere woorden, een zwangere vrouw zou nooit kunnen bewijzen dat ze verkracht was. De partijtop heeft geprobeerd de man te overtuigen om zich terug te trekken, beseffend dat deze uit-spraak hen nogal wat stemmen kan kosten van vrouwelijke kie-zers. Tevergeefs. Obama kan er maar wel bij varen.

LatinosDe immigranten uit Latijns-Amerika zijn nog altijd overtuigde aanhangers van de president hoe-wel hij hun verwachtingen niet echt heeft waargemaakt. Ze heb-ben de beslissing gunstig ontvan-

gen dat jonge inwijkelingen zon-der papieren, die als kind het land zijn binnengekomen, de eerste twee jaar niet meer worden uitge-wezen en een tijdelijke werkver-gunning krijgen. Maar wat nadien? Ze vergeten niet dat er onder Obama meer mensen zonder papieren het land zijn uitgezet dan onder zijn voorganger George W. Bush. Toch zijn ze met hem nog beter af dan met de Republikeinen. Die zijn immers voorstander van een extreem repressieve migratiepolitiek.Vrouwen en Latinos vormen dus een aanzienlijke stemmenreserve voor Obama. Niet onbelangrijk, want het aantal Spaanssprekenden neemt in de Verenigde Staten jaar na jaar toe. Maar ze moeten wel

bereid zijn te gaan stemmen. Het is de vraag of ze niet te zeer ont-goocheld zijn na deze eerste ambtstermijn. De zwarte Amerikanen zijn dan weer - om begrijpelijke redenen - de groot-ste bewonderaars van Obama. Maar ze leveren traditioneel het allerlaagste percentage aan kie-zers.

TweestromenlandOp de keper beschouwd is het fun-damenteel probleem van het Amerikaanse kiessysteem het feit dat de keuze - hoe je het ook draait of keert - beperkt blijft tus-sen twee mogelijkheden. Het kan toch niet zijn dat er in dat reus-achtige land nooit iemand opstaat met frissere ideeën.Die zijn er inderdaad wel geweest. Bij zo goed als alle voorbije maar ook bij deze verkiezingen. Twee marginale kandidaten hebben enige tijd het hoofd boven water kunnen houden. Een ervan is Jill Stein van de Green party. Die par-tij heeft het eerder vrij goed gedaan op het lokale vlak. Zo leverde ze de huidige burgemees-ter van de stad Richmond in Californië. Het ingewikkelde kies-systeem blokt de toegang tot hogerop kordaat af. Maar wat bovenal de weg naar de top ver-spert, is dat je in dat land geen enkele kans maakt zonder finan-ciële steun van het bedrijfsleven. En die kanalen leiden uitsluitend naar de twee grote partijen: zowel de Democraten als de Republi-keinen. De Verenigde Staten zijn een tweestromenland maar het manna vloeit uit eenzelfde bron. Alternatieve stemmen worden daarin tot nader order in de kiem gesmoord.

Tekst Liesbet Walckiers

26

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

MENU

Oude geuzeuit Leuven

“Waarom zou je kiezen voor Argentijns rundvlees als hier ook heerlijke runderen te vinden zijn?” In de keuken vind je mosterd uit Lubbeek, appeljenever uit Meensel-Kiezegem en Hagelandse boerenhesp. Het is niet ver zoeken naar streekgerechten op de kaart

van de Gempemolen. Wat dacht je van ‘vol-au-vent gelak Mariette van Louis van Marjake et gereed miek’ of ‘varkenskroontje volgens Liezeke van Binkom’? “De keuze voor authentieke gerechten lag voor de hand in dit pand vol geschiedenis”, aldus Hans Meus.

De eerste vermelding van de Gempemolen dateert uit 1229. Toen schonk de hertog van Brabant een lap grond met water-molen aan een nieuwe kloosterge-meenschap. De molen werd gebruikt om graan te malen. Nadat de Franse overheid de religieuze gemeenschappen afschafte na de Franse Revolutie, kwam de molen in privéhanden. Tot na de Tweede Wereldoorlog bleef de molen in gebruik al onderging hij doorheen de eeuwen uiteraard heel wat aan-passingen. Na een grondige res-tauratie in 1990 van zowel de molen als het molenhuis, bleef de ziel van het pand toch bewaard. Regelmatig wordt er trouwens nog graan gemalen.

Om de authentieke sfeer te beklemtonen, werkt Hans Meus zo veel mogelijk samen met lokale producenten. Vlaams-Brabant in het algemeen en het Hageland bij

“Streekgerechten zijn mijn passie. Hagelandse streekproducten zijn helemaal niet oubollig. Ik probeer ze net hip te maken door ze in nieuwe gerechten te verwerken.” Aan het woord is Hans Meus, broer van. Hij baat de Gempemolen uit, een eethuis in Tielt-Winge met een stokoude geschiedenis.

Bak de konijnenruggen aan alle kanten mooi bruin. Kruid met peper en zout en smeer in met mosterd. Blus met het bier en bouillon. Laat de konijnenruggen zachtjes garen.

Maak de groenten schoon en blancheer ze kort. Haal het vlees uit de jus en stoof de groenten kort tot ze beetgaar zijn. Voeg de konijnenruggen opnieuw toe en laat nog enkele minuten stoven.

Konijn met oude geuze en Leuvense mosterdVoor vier: 2 konijnenruggen | 1 flesje oude geuze | Leuvense mosterd | 1 dl gevogeltebouil-lon | bakboter | peper en zout | seizoengroenten (raapjes, jonge wortelen, peulerwten).

→ 27

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

uitstek leveren heel wat uiteenlo-pende streekproducten. Denk maar aan druiven, asperges en appelen. Maar ook de Lambiek- en Geuzebieren uit het Pajottenland en de Hagelandse wijn. In de Gempemolen vind je ze allemaal – op je bord.

Geniet van een gratis glaasje bubbels. Kijk op blz. 37.

28

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

Leuvense mastellen500 gr bloem | 100 gr zachte boter | 3 dl melk | 35 gr suiker | 25 gist | 10 gr zout | 5 gr kaneel.

Maak een zacht deeg van de bloem, de boter, de melk, de gist en het kaneel.Verdeel het deeg in bolletjes van 20 gr en laat die 20 min. rijzen. Rol opnieuw uit en bestrooi met kristalsuiker. Laat opnieuw een halfuur rij-zen. Bak 10 min. op 210°C.

Gevulde perzik met rood fruit en Hagelandse wijnVoor vier: 4 perziken | 1 fles mus-kaatwijn | 2 dl water | sap van 1 citroen | 400 gr gemengd rood fruit | 1 fles Hagelandse wijn.

Snijd de perzik in twee en haal de pit eruit. Laat 10 min. pocheren in muskaatwijn met wat water en citroensap. Zet de perziken in een diep bord en laat afkoelen. Vul de helften met rood fruit. Giet wat wijn rond de perziken en dien op met ijsgekoelde Hagelandse wijn.

Leuvense biersoep50 gr boter | 2 eetlepels bloem | 1 ½ liter Leuvens witbier | 2 eidooiers | 1 dl room | peper en zout | croûtons.

Smelt de boter op een zacht vuur-tje en voeg al roerend de bloem toe. Doe er bier bij terwijl je blijft roeren. Laat 30 min. op een zacht vuurtje garen. Breng op smaak met peper en zout of een rund-bouillonblokje. Doe de eidooiers en de room in een soepterrine. Giet de biersoep bij het ei-room-mengsel. Roer goed. Versier met de gebakken croûtons.

Hagelandse rosbiefVoor vier: 800 gr rosbief | bakboter | 1 dl groentebouillon | 1 ui | 1 wortel | 1 selder | 4 stronken witloof | 4 schor-seneren | 600 gr Hagelandse geiten-hoorn (vastkokende aardappelen) | honing.Voor de saus: 1 lepel bakboter | 1 ui (fijn gesnipperd) | 1 dl porto | 1 dl rundbouillon | 0,5 dl groentebouil-lon | 0,5 dl room.

Maak de schorseneren schoon en snijd ze in stukken van 4 cm. Bak ze goudbruin en giet er de groente-bouillon bij. Laat koken tot ze beet-gaar zijn. Reinig het witloof en snijd elke stronk in de lengte door. Stoof het beetgaar en voeg een weinig honing toe. Breng op smaak. Reinig de ongeschilde aardappelen en kook gaar. Bak de rosbief aan alle kanten bruin en overgiet met water. Voeg de ui en wortelen bij en laat in 20 min. garen. Snijd het vlees in dunne plakjes en versier met de aardappelen, de schorseneren en het witloof. Maak dan de saus. Fruit de ui in bakboter. Voeg de runder-bouillon, de porto en de groente-bouillon toe. Laat inkoken, werk af met room en breng op smaak.

Tekst Nele Joostens en Blanche Vanbelle

Foto's Emy Elleboog

Parelhoen met druivenVoor vier: 1 parelhoen | bakboter | 1 sinaasappel | 2 trossen Brabantse druiven | 2 glazen witte wijn | peper en zout.

Snijd de parelhoen in stukken. Bak aan alle kanten bruin en laat gaar worden. Voeg af en toe wat witte wijn of water toe. Pel de appelsien en verdeel in partjes. Doe een derde van de druiven in een kookpot met witte wijn en laat even koken. Haal de parelhoen uit de pan. Voeg de sinaasappelpartjes en het mengsel van druiven en witte wijn toe. Laat koken en breng op smaak. Bind de saus eventueel met sausbinder. Voeg net voor het opdienen de rest van de druiven toe als versiering. Leg de stukken parelhoen even voor het opdienen in de saus.

29

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

Prinses Marie-José, tussen België en ItaliëEen koninklijke garderobe

In 1930 huwde prinses Marie-José, dochter van koning Albert I en konin-gin Elisabeth, de Italiaanse kroon-prins Umberto. Vanaf dan droeg zij uitzonderlijke toiletten, geheel in stijl met het prestige dat het Romeinse hof wilde uitstralen. De kroonprins schonk zijn echtge-note avondjurken en hofmantels van ongekende luxe, met de hand gebor-duurd door Italiaanse haute-couture-huizen. In totaal 145 voorwerpen, waaronder negen hofmantels en zeventien avondjurken, zullen de sfeer van de jaren dertig tot leven brengen. Met haar knappe uiterlijk en slanke silhouet werd de prinses een voorbeeld van de stijlvolle ele-gantie typisch voor de jaren dertig. De tentoonstelling wekt de glamour-wereld van toen tot leven en plaatst die in een tijd waarin het optreden deel uitmaakte van de politieke stra-tegie. Dankzij onuitgegeven foto’s en archiefdocumenten wordt uitgelegd hoe deze complexe periode in elkaar zat en hoe het turbulente leven van de prinses daarin verliep. Zij zou op veertigjarige leeftijd het land in bal-lingschap moeten verlaten.

Constant Permeke – Retrospective

Permeke overleed zestig jaar gele-den in Oostende. Als geen ander wist hij zich in te leven in het harde leven van vissers en boeren, werkmensen die een intieme band onderhouden met het land en de zee. Door uitver-groting en abstractie zette Permeke archetypen neer met een universele uitstraling. Een indrukwekkende selectie van 130 schilderijen, teke-ningen en sculpturen, waaronder tal van topwerken, laat alle facetten van Permekes oeuvre zien: vrouwelijke naakten, land en zee, vissers en boeren in het leven van alledag. Permeke verdient internationaal rui-mere erkenning tussen zijn tijdgeno-ten. BOZAR wil de retrospectieve daarom ook ver buiten de landsgren-zen brengen. Nieuwe landschappen van Thierry De Cordier en naakten van Marlene Dumas benadrukken Permekes actuele waarde.

Kunstendag voor kinderen

Wil je samen met je familie een hele dag kunst beleven? Kom dan naar de Kunstendag voor kinderen. Er zijn meer dan 175 activiteiten in heel Vlaanderen en in Brussel. Een hele-boel cultuur- en kunstenorganisaties hebben gezorgd voor evenementen waar je nog lang over zal praten.Er is aan iedereen gedacht: aan erg jonge en iets oudere kinderen, tot twaalf jaar. Hun (groot)ouders, ooms, tantes, broers en zussen zijn even welkom. Alle kunsten komen aan bod: theater, film, muziek, dans, architectuur, literatuur, beeldende kunst en combinaties daarvan. Je kan voorstellingen bijwonen, je op een tentoonstelling laten rondleiden of aan een workshop meedoen. Voor kinderen is er nagenoeg altijd een voordeel- of nultarief; daarenboven bieden de meeste organisatoren allerlei extra’s aan. Vergeet niet te reserveren: de plaatsen zijn beperkt. Een voorsmaakje? In het kasteel van Gaasbeek kan je genieten van Curieuzeneuzemosterdpot.Ontdek er samen de kasteelgehei-men. Geef je ogen de kost, kruip in de huid van een museumgids en vertel je (groot)ouders wat er op de schilderijen en wandtapijten staat. Voor kinderen van zes tot twaalf en hun (groot)ouders. Tickets 3 euro; kinderen tot twaalf jaar gratis.

InfoTot 3 maart 2013 in het Jubelparkmuseum, Jubelpark 10, 1000 Brussel, 02 741 72 11, www.kmkg.be.Open van dinsdag tot zondag van 10.00 tot 17.00 uur.Tickets: 10 euro.Bereikbaarheid: trein: Brussel-Centraal (+ metro), Schuman; metro: Schuman; tram-bus: 22, 27, 61, 80, 81; ruime parkeergelegenheid voor auto’s en autocars.

InfoTot 20 januari 2013 in het Paleis voor Schone Kunsten, Ravenstein-straat, 1000 Brussel, 02 507 82 00.Open van dinsdag tot zondag van 10.00 tot 18.00 uur, donderdag tot 21.00 uur.Tickets: 11 euro, 9 euro voor 65+.

InfoOp zondag 18 november 2012 in Vlaanderen en Brussel. Ontdek alle info op www.kunstendagvoorkinderen.be of in het Nieuwsblad van 14 november. Hierin vind je de programmakrant. Of luister naar de spotjes van Radio 2. Ook op de cultuurwebsite cobra.be vind je alle info.

UITJES

Maak kans op

gratis duotickets.

Kijk blz. 37!

foto R.Marchand ©APR-AKP

Constant Permeke De Sjees 1926 Collection MuZEE, Oostende Fotograaf : AD-ART Sint-Amandsberg © SABAM 2012

30

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

UIT

Een beetje Parijs

Waar je je ook bevindt in Amiens, de kathedraal torent als een baken boven de stad uit. Ze is de grootste en een van de eerste gotische kathedralen uit de 13de eeuw ter wereld. “Alhoewel ze in Beauvais stellen de hoogste te hebben, hou-den wij vol dat we de hoogste afge-werkte kathedraal hebben”, beweert Julia Maassen van de dienst toeris-me. “In Beauvais en Parijs stopten de arbeiders na driehonderd jaar omwille van geldgebrek, hier tim-merden ze naarstig verder tot na 68 jaar het bouwwerk voltooid was. Dat kon omdat de inwoners van Amiens een goede verstandhouding hadden met de kanunniken in tegen-stelling tot andere steden in Picardië waar ze elkaar bestreden. De wer-ken lagen daar soms tientallen jaren stil. Maar ook omwille van hun toe-genomen kennis en de start van de massaproductie van materialen ging het hier een stuk vlotter. Daarom spreken we in Amiens van een puur gotische stijl. De architecten die eraan werkten, leefden in dezelfde tijd en gebruikten dezelfde plannen.

Dat kan niet als je een paar eeuwen bezig bent. Onze kathedraal heeft ook de grootste glasramen. We heb-ben hier te maken met wat we noe-men een ‘harmonische’ gevel. De buitenkant toont in drie niveaus hoe de binnenkant eruit ziet: de pilaren met de bogen, het triforium en daar-boven de roosvensters. Picardië is de wieg van de gotische stijl. Je vindt hier maar liefst zes gotische kathedralen. Eeuwen geleden was Amiens belang-rijker dan Parijs want de stad lag aan de Via Appia, een belangrijke Romeinse weg die vanuit Rome ver-trok naar verschillende bestemmin-gen in het Romeinse Rijk. Toen de inwoners van Picardië het indigo-blauw ontdekten in de wede, een moerasplant met gele bloemen, werd het blauw belangrijker dan het koninklijke rood. Blauw werd nu de kleur van de rijken en de verf een belangrijk handelsproduct.”

De middeleeuwse kleurenWie niet naar Jeruzalem kon, ging op bedevaart naar een van de kathe-

dralen. Op het labyrint in het midden van de kathedraal legde je dan de laatste 335 meter af op je knieën. Het centrum van het labyrint symbo-liseert Jeruzalem en het paradijs. Omdat een brand de archieven ver-woestte, lees je de geschiedenis van de kathedraal in een notendop op de steen in het middelpunt. Let op de jaaraanduiding. In de Middeleeuwen rekende men anders dan nu. In plaats van 1288 telde men 1300 min twaalf. Japanners rekenen nog steeds op die manier. Het kruis dat de vier windstreken aangeeft, staat niet in de juiste positie. Het oosten wijst iets afwijkend van de richting van het koor. Op het einde van de vierde kruistocht, in 1207, bracht de kanunnik een belangrijk relikwie mee van Constantinopel, namelijk de schedel van Johannes de Doper. De architect plaatste de kathedraal zo dat ze de grootste lichtinval kreeg op 24 juni, de naamdag van deze heilige. De architecten waren echte meesters in hun vak. De lichtinval door de vier magnifieke roosven-sters is fabelachtig en optimaal

Dertig jaar geleden was Amiens een troosteloze stad waar je het liefst zo vlug mogelijk vandaan wou. Tot men het stof van een handvol prachtige monumenten haalde. “Want als Picardiërs zich ergens in vastbijten, laten ze niet meer los. Ze gaan tot op het bot”, beweren ze zelf.

Via de oudste brug van de stad kom je in Saint-Leu terecht.

31

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

tijdens het najaar wanneer de zon laag staat. Tijdens de Middeleeuwen was het interieur in felle kleuren geschilderd, vooral om de vuursteen die achter de zandsteen zit te camoufleren. Maar in de 19de eeuw wilde iedereen overal meer licht en werden vele kerken en kathedralen wit geschilderd. Zo gingen alle mid-deleeuwse kleuren verloren. Van juni tot eind september kan je iede-re avond genieten van een klank- en lichtspektakel, geprojecteerd op de kathedraalgevel. De middeleeuwse kleuren komen dan voor even opnieuw tot leven.

Sint-MaartenTijd om de bovenstad rond de kathe-draal te ontdekken. “Achter de soms sombere gevels en gesloten poorten schuilen vaak gezellige binnentuin-tjes en moderne gebouwen”, merkt Julia op.

Het indrukwekkende gerechtsge-bouw werd opgetrokken naar het Parijse voorbeeld. In het parkje voor het gebouw ontdekken we tussen de kleurrijke bloembedden ook rode bietjes en slasoorten. Een nieuwe trend, volgens onze gids, en ook een ode aan de tuiniers van de streek. In het merkwaardig hoekgebouw met torentje aan de overkant verbleef de Franse koning wanneer hij op bezoek was in Amiens. Het aanpalende Maison Sagittaire verdient evenveel aandacht want het is een gotisch pareltje dat met zijn grote vitrines refereert aan het vroegere handels-pand. In deze omgeving zou Sint-Maarten tijdens de vierde eeuw de bedelaar ontmoet hebben aan wie hij zijn mantel schonk.

Venetië van het noordenVia de bisschoppelijke tuin achter de kathedraal dalen we af naar de benedenstad aan de Somme en belanden zo in de wijk Saint-Leu, het meest levendige en pittoreske deel van de stad. Hier wandelden des-tijds de ververs rond en dreven ze handel. Tijdens de Middeleeuwen kwamen de zeeschepen tot hier. Nu is de bedding verzand. Kanaaltjes lopen kriskras door de wijk. Veel

bruggetjes vormen de enige toe-gang tot de woning. Het Venetië van het noorden ligt hier en niet in Brugge, dixit onze gids. Op de gezellige Place du Don kan je vooral ’s avonds terecht in een van de restaurantjes en bistro’s. De oudste brug van Amiens leidt je naar de Quai Bélu waar het eveneens op de koppen lopen is. De man in het water, een beeldhouwwerk van Stephan Balkenhol, heet L’homme sur sa bouée en is onderdeel van een driehoeksverhouding. De man kijkt naar twee andere figuren op de gevels aan de overkant. Je ontdekt er ‘de vrouw in de gele jurk’ en ‘de man met het rode hemd’, die de minnaar van de vrouw voorstelt. De man in het water wordt door fees-tende studenten geregeld letterlijk in zijn hemd gezet.

De biomarkt langs de kade.Met een bark vaar je de Hortillonages

op, een uniek landschap.

De pittoreske wijk Saint-Leu. Hier wandelden vroeger de ververs rond.

Tijdens het dagelijkse klank- en lichtspektakel komen de middeleeuwse kleuren van de kathedraal opnieuw tot leven.

→

32

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

Op de kade aan de Place du Don verkopen de fruit- en groenteboe-ren hun biologische producten. Nog eenmaal per jaar, de derde of vierde zondag van juni, verkopen ze, net als vroeger, hun waar rechtstreeks vanaf de boot.Via de universiteitsgebouwen wan-delen we naar het belfort, symbool van de vrijheid van Amiens. Het robuuste gebouw dateert uit dezelfde periode als de kathedraal. Hier hangen de stadsklokken, van levensbelang tijdens de Middeleeuwen. De overdekte

markt vlakbij is iedere dag, ook zondagvoormiddag, geopend behalve op maandag. Interessant wanneer je op picknick wil. Je vindt hier alle streekproducten zoals de typische kaas Maroilles, de ficelle picardie, een soort worst, terrines van eend, foie gras en tal-loze eendbereidingen.

Les t’cho légumesDe Hortillonages van Amiens bestaan sinds mensenheugenis. Ze situeren zich in de originele rivierbedding van de Somme, toen moerasland. De naam is ontleend aan het Latijnse hortus wat tuin betekent. Lang geleden al werd dit moerasland omgevormd tot groen-tekwekerijen. De handel bereikte zijn piek in de 19de eeuw. Vandaag vormen deze kwekerijen nog 300 hectare tuinen, een complex net-werk van kanalen, plassen en landpercelen. Een uniek landschap dat vanuit de lucht op een lappen-deken lijkt.Begin 20ste eeuw waren er nog 250 groentekwekers of Hortillons. Ze gebruikten speciale boten met opstaande voorsteven aan beide kanten. Met deze barques à cor-nets konden ze makkelijk hun land bereiken. Vandaag zijn er minder dan tien Hortillons werkzaam in de Hortillonages. Ze brengen hun producten aan de man onder de naam Les t’cho légumes des hortil-lons. Je kan een deel van deze 65

kilometer rieux, Picardisch voor waterwegen, bezoeken met een bark onder begeleiding. Tenzij je de streektaal machtig bent, steek je niet veel op van de gondelier die al grappend de tocht aaneen praat. De ongerepte natuur, de stilte vlakbij de stad en af en toe een glimp van de kathedraal in de verte vormen een belangrijk tegenwicht.

Amiens naar Jules VerneNadat Jules Verne de liefde van zijn leven ontmoette in Amiens, settelde hij zich er in 1871. In het huis aan de rue Charles Dubois zou hij achttien jaar wonen. Hij schreef er zijn beroemdste werken zoals Reis rond de wereld in tachtig dagen, 20 000 mijlen onder zee maar ook Een ideale stad, Amiens in het jaar 2000, een bewijs dat hij echt hield van zijn nieuwe thuis-stad. Het huis is publiek toeganke-lijk en straalt tijdloze magie en schoonheid uit. Hoewel in 2005 volledig gerenoveerd, ademen kamers, meubilair en boeken de sfeer van de 19de eeuw uit. Je voelt overal Vernes aanwezigheid, kijkt mee over zijn schouder op de wereldkaart, neust in zijn reisdag-boeken en deelt zijn levendige verbeelding. Niet toevallig noemde de stad haar universiteit naar deze notoire auteur. Wie wil, kan hem nog even gaan groeten op het kerkhof van Amiens, La Madeleine.

StreekverhaalOp sommige huizen merk je nog een huisnummer bestaande uit vier cij-fers. De oorsprong hiervan moeten we zoeken in de oorlog, toen de sol-daten nog geen kazerne hadden in Amiens en een kamer moesten zoeken bij de inwoners. Om hun weg naar huis makkelijk terug te vinden, teken-den ze de straten als een slakkenhuis en nummerden ze doorlopend. Op die manier vonden ze steeds hun huis terug. Hetzelfde gebeurde ach-teraf in Keulen. Het befaamde huisnummer 4711 van Keuls Water stamt uit die tijd. Maar niemand kent de geschiedenis die erachter schuilt.

Het huis van Jules Verne straalt een tijdloze magie en schoonheid uit.

33

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

InfoAtout France, Louizalaan 222, 1050 Brussel, 0902 88 025 (0,15 euro/12 sec.). Office de tourisme van Amiens, Onthaal, Place Notre Dame 40, BP 11018-80010 Amiens, 00 33 3 22 71 60 57.www.franceguide.com, www.picardietourisme.com, www.amiens-tourisme.com. Wil je per fiets de stad in trekken? Een Vélam fiets huren kost slechts 1 euro per dag, www.velam.amiens.fr.

Musée de PicardieFrançoise Lernout, conservator: “De geschiedenis van dit museum, een privé-initiatief uit de 19de

eeuw, is een uitzonderlijk en onge-woon verhaal. Het betreft hier een van de eerste acht musea in Frankrijk, in die periode gebouwd. De bedoeling was om alle kunst-werken te verzamelen in één gebouw. Hiervoor was veel geld nodig. In 1854 slaagde de voorzit-ter van deze société savante erin door de Nationale Raad een wet te laten stemmen om geld in te zamelen door middel van drie lote-rijen. De biljetten werden in heel Frankrijk via kranten verspreid. De architect ontwierp het museum in 1855 zoals een villa, met een bin-nentuin die toeliet dat er licht langs twee kanten binnenviel. Men wilde een echt paleis bouwen om hulde te brengen aan de kunste-naars en genieën uit de streek. Eind 19de eeuw was er al een plaatsprobleem want de architec-ten hielden er geen rekening mee dat er ook ateliers nodig waren. Vandaag moet een museum ook een onthaalruimte, cafetaria, boe-tiek en toiletten hebben. In 1880 besliste men om het binnenhof te bedekken en de zalen dubbel zo groot te maken. Dit gaf duizend vierkante meter meer ruimte. Voordien werden kunstvoorwer-pen bewaard in de kloosters en abdijen uit de regio. Amiens ver-

Maak kans op een gratis verblijf in hotel Mercure in Amiens. Zie blz. 35!

Een heel uitgebreid assortiment aan streekkazen vind je op de overdekte markt.

zamelde alles in een paleis waar het publiek zich thuis voelde. Een uitzonderlijk moderne gedachte bovendien gekenmerkt door een dynamiek die zich van bij het begin naar de toekomst richtte.”In de bibliotheek, het museum-geheugen, bewoog sinds de 19de eeuw geen jota. Zelfs de geur bleef twee eeuwen hangen! Ook

bij de recente renovatie vond de directie het enorm belangrijk niets te wijzigen aan de structuur van het gebouw. De architect en desig-ner raakten niet aan de vloermo-zaïek, aan deuren noch muurlijs-ten. Het resultaat is verbluffend.

Tekst Chris Van Riet Foto’s Jolien Kennis

3434

KRUISWOORDRAADSEL

34

SUDOKU

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16

17 18 19 20

21 22 23 24 25 26 27 28 29

30 31 32 33 34 35

36 37 38 39 40

41 42 43

44 45 46

47 48 49 50 51

52 53 54 55

56 57 58 59 60 61 62 63 64

65 66 67 68

69 70 71

HORIZONTAAL

1 onder leiding van 4 balspel 10 Amerikaanse politieorganisatie 13 het koken 15 uit Keu-len 16 teken 17 spil van een tol 19 ondergevel 20 werkelijk 21 grootte van een drukletter 23 betrekkelijk klein 26 politieke groepering 28 regelmatig zesvlak 30 emeritus 32 boezem 34 stopmechaniek 35 mij 36 vloerbedekking 38 zitplaats 40 theoretische drukeenheid 41 deel van een geweer 42 tuinkamer 43 deel van een huis 44 ongeveer 45 klassiek zang-spel 46 stellig 47 en dergelijke 48 afgemat 49 Bijbelse figuur 51 op dit ogenblik 52 projec-tiel 54 zeer boos 56 vliegensvlug 58 zeker hoefdier 60 zichzelf voortstuwend projectiel 61 bruinrode vlinder 63 gebak 65 voedsel 66 Afrikaans land 68 van geringe hoogte 69 Eu-ropeaan 70 zitplaats aan een bar 71 ten behoeve van.VERTICAAL

1 oktober (afk.) 2 plantengeslacht 3 in overvloed 5 in orde 6 bedrog 7 verkorting van ku-bieke meter 8 sprot 9 spil 10 helleveeg 11 kroot 12 inlichtingen (afk.) 14 vuurwapen 16 ent-stof 18 visje 20 oproerling 22 straat (afk.) 24 narigheid 25 deel van een huiskamer 27 pool-zee 29 bergkam 31 deel van een jaar 33 kleur 35 lange nekharen bij dieren 37 pagina (afk.) 39 oogvocht 40 bergplaats 42 zuigdop 43 zeer begaafd 45 opbrengst 46 met het gevolg dat 48 maalinrichting 50 volgroeid 52 optisch instrument 53 inwendig orgaan 55 visbeentje 56 vleesgerecht 57 lokkende blik 59 grondsop 60 koordans 62 Engelse titel 64 ten gunste van 66 vogel 67 scheikundig element (afk.).

Kruiswoordraadsel

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

O L V H O N K B A L F B IK O O K K E U L S S E I NT O L A S P U I R E E E LK O R P S B E P E R K T

E P A R T IJ K U B U S BE M B O R S T R E M M ET A P IJ T Z E T E L B A RH A A N S E R R E G A N GO N G O P E R A Z E K E RE D M O E A A R O N N UK K O G E L N IJ D I G GP IJ L S N E L P A A R D

R A K E T V O S T A A R TE T E N K E N I A L A A GI E R B A R K R U K T B V

9

HORIZONTAAL1 onder leiding van 4 balspel 10 Amerikaanse politieorganisatie 13 het koken 15 uit Keulen 16 teken 17 spil van een tol 19 ondergevel 20 werkelijk 21 grootte van een drukletter 23 betrekkelijk klein 26 politieke groepe-ring 28 regelmatig zesvlak 30 emeritus 32 boezem 34 stopmechaniek 35 mij 36 vloerbedekking 38 zitplaats 40 the-oretische drukeenheid 41 deel van een geweer 42 tuinkamer 43 deel van een huis 44 ongeveer 45 klassiek zangspel 46 stellig 47 en dergelijke 48 afgemat 49 Bijbelse figuur 51 op dit ogenblik 52 projectiel 54 zeer boos 56 vliegensvlug 58 zeker hoefdier 60 zichzelf voortstu-wend projectiel 61 bruinrode vlinder 63 gebak 65 voedsel 66 Afrikaans land 68 van geringe hoogte 69 Europeaan 70 zitplaats aan een bar 71 ten behoeve van.

VERTICAAL1 oktober (afk.) 2 plantengeslacht 3 in overvloed 5 in orde 6 bedrog 7 verkor-ting van kubieke meter 8 sprot 9 spil 10 helleveeg 11 kroot 12 inlichtingen (afk.) 14 vuurwapen 16 entstof 18 visje 20 oproerling 22 straat (afk.) 24 narigheid 25 deel van een huiskamer 27 poolzee 29 bergkam 31 deel van een jaar 33 kleur 35 lange nekharen bij dieren 37 pagina (afk.) 39 oogvocht 40 bergplaats 42 zuigdop 43 zeer begaafd 45 opbrengst 46 met het gevolg dat 48 maalinrichting 50 volgroeid 52 optisch instrument 53 inwendig orgaan 55 vis-beentje 56 vleesgerecht 57 lokkende blik 59 grondsop 60 koordans 62 Engelse titel 64 ten gunste van 66 vogel 67 scheikundig element (afk.).

Stuur je oplossing naar: OKRA-magazine, Kruiswoord november 2012, PB 40, 1031 Brussel, voor 30 november 2012. De winnaars verschijnen in het februarinummer 2013. Voeg één postzegel van 0,75 euro toe (niet vastkleven).Winnaars september 2012 zie blz. 36.

Naam:

Straat: Nr.:

Postnr.: Woonplaats:

Tel.: E-mail:

OKRA-lidnummer of trefpuntnummer:

Schiftingsvraag: Hoe groot is de ideale vliegopening van een koolmezenkastje?

Vergeet niet een postzegel van 0,75 euro toe te voegen!

1 2 83 94 5 6 7

Alle cijfers van 1 tot en met 9 moeten één keer voorkomen in alle kolom-men, in alle rijen en in elk van de 9 vierkantjes van 3 keer 3 vakjes.

9 8 3 2

2 7

6

3 7 5 4

8 6 1 9

5 8 1 2

7 3

5 3 8

3 9 2 1

SudokuVul het diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant van

3 bij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer voorkomen.

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

697 483 215153 276 984284 159 736371 592 468826 714 359549 638 127962 841 573415 367 892738 925 641

Oplossing kruiswoordraadsel november 2012

34

5 2

8

1

6

4

3

7

9

KRUISWOORDRAADSEL

Verblijf ter waarde van 125 euro

Te gebruiken in De Kinkhoorn, Ravelingen of Ol Fosse d’Outh. Een heerlijk ontspannend verblijf gegarandeerd. Aan zee of in de Ardennen.

Info■ De Kinkhoorn, Zeedijk 330, 8400 Oostende, 059 70 16 97, fax 059 80 90 88, receptie@dekinkhoorn.be, www.dekinkhoorn.be.■ Ravelingen, Zeedijk 290, 8400 Oostende, 059 55 27 55,

fax 059 55 27 59, info@ravelingen.be, www.ravelingen.be.■ Ol Fosse d’Outh, rue Ol Fosse d’Outh 1, 6660 Houffalize,

061 28 88 01, fax 061 28 88 04, olfosse@olfossedouth.com, www.olfossedouth.com.

Speel en win een van deze prijzenprijzen35 Maak kans op een van onderstaande prijzen en stuur je oplossing van het kruiswoordraadsel naar OKRA-magazine.

Verblijf voor twee personen in hotel Mercure te Amiens (waarde 196 euro).Inbegrepen: een overnachting met ontbijt voor twee personen.

Info:Hotel Mercure Amiens Cathédrale, 21-23, rue Flatters, 80 000 Amiens, +33 (0)3 22 80 60 60, www.mercure.com, h7076-gm@accor.com.Hotel Mercure ligt in het centrum van Amiens, aan de voet van de kathedraal, vlakbij de historische wijk Saint-Leu en op wandelafstand van het Huis Jules Verne en de Hortillonages. Slechts 10 min. te voet van het station.

33 boeken Vijf exemplaren van De eer van de familie Santoro van Genni Gunn (waarde 18,95 euro).Vijf exemplaren van Aangeraakt van Alexi Zentner (waarde 19,90 euro).Vijf exemplaren van Jij van Joanna Briscoe (waarde 19,95 euro).Drie exemplaren van In tweestrijd van Jenna Blum (waarde 19,95 euro).Tien exemplaren van Kleine oorlogen van Sadie Jones (waarde 6,95 euro).Vijf exemplaren van Alles wacht op ons. Gedichten over liefde, tijd en afscheid van Claire Vanden Abbeele (waarde 14,95 euro).

35

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

012

SPEEL EN WIN

■ Naar wie gaat het verblijf voor twee personen in Meisenthal, Frankrijk?J. Schouteden uit Deurne.

■ Wie krijgt de waardebon van 125 euro?Daniel Vandenbussche uit Wielsbeke.

■ Wie ontvangt straks een duoticket voor Countryside?Louis Verbruggen uit Antwerpen, Paula Bussé uit Stevoort, Germaine Liégeois uit Merksem, Roza Verhoeven uit Brasschaat, Andrea Jolie uit Evergem, Magda Masfranck uit Herfelingen, Jac Vanderhoydonks uit Lommel, Emma Hollants uit Wachtebeke, Frida Wilms uit Heist op den Berg, Marie-Louise Lauwers uit Aartselaar, Magda Pinnoo uit Ledegem, Nellie Salimans uit Maaseik, Maria Delen uit Brussel, Marcel Brisol uit Linkebeek, Isabelle Driessens uit Mortsel, Ivonna Happaerts uit Bunsbeek, Albertine Schietse uit Assenede, Anne-Marie Goffart uit Bierbeek, Richard Leemans uit Willebroek, Maria Verachtert uit Meerhout.

62 winnaars

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27

28 29 30 31

32 33 34 35 36 37

38 39 40 41 42

43 44 45 46 47 48 49 50

51 52 53 54 55 56

57 58 59 60 61 62 63

64 65 66 67

68 69 70 71 72 73

74 75 76 77 78 79

HORIZONTAAL

1 machteloosheid 6 uitspringend aanbouwsel 12 deel van de hand 14 gegevens 15 sint 17 per uur 18 woonschip 20 noordwest 21 middeleeuwen 22 fijn, leuk 24 met huizen bezet 27 Bijbelse figuur 28 type wegdek 30 omslagdoek 31 één der Verenigde Staten 32 voeg-woord 33 oppervlakte 35 doortochtgeld 37 lidwoord 38 erfelijk materiaal 39 toestel (afk.) 41 loofboom 43 gekleurd ei 44 kantoor 46 kleefmiddel 47 november (afk.) 49 antiblokkeer-systeem 51 voorzetsel 53 knaagdier 55 insect 56 sciencefiction 57 grote, dure auto 59 gard 62 deel van het oog 64 gymnastiektoestel 65 voegwoord 67 Spaanse edelman 68 Olympi-sche Spelen (afk.) 69 muzieknoot 70 seconde 71 tussentijds 73 muzieknoot 74 klinknageltje 76 westerse verdragsorganisatie 78 lawaaiige slaper 79 leefgemeenschap.VERTICAAL

1 zee in Europa 2 militaire politie 3 vierhandig zoogdier 4 sociëteit 5 hectometer 7 hetzelf-de 8 puntig uitsteeksel 9 soort omzetbelasting 10 onder andere 11 treurige stemming 13 indrukwekkend 16 klank 18 hoofd van een abdij 19 nonsens 21 jonge vrouw 23 muziek-noot 25 boom 26 vragend voornaamwoord 27 vreemde munt (afk.) 29 één der Nederl. An-tillen 31 lekkernij 34 Italiaanse deegwaar 36 Russisch gebergte 38 bedekking 39 metaal 40 ten behoeve van 42 betaalplaats 45 kasbloem 48 keukengerei 50 afsnijdsel 52 glazen verpakking 54 brandgang 55 boerenbezit 56 knevel 58 eerste kwartier (afk.) 60 gewicht 61 december 63 uitgave 65 vleugel 66 ruit 69 Engelse titel 72 in verband met 74 op dit mo-ment 75 voorzetsel 76 noordoost 77 Open Universiteit.

Kruiswoordraadsel

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

O N M A C H T U I T B O U WO P A L M G D A T A ES T P U A R K N W M ET O F B E B O U W D S E MZ O A B S T O L A O H I OE N O P P T T O L D EE D N A T S T E I K DP A A S E I B U R E A U

K K I T N O V A B S AA F R A T P V L O S FS L E E R O E D E L E N SR E K W A N N E E R D O NO S S I S E C A I R EO N I E T R N A V O DS N U R K E R C O M M U N E

7

9 8 3 2

2 7

6

3 7 5 4

8 6 1 9

5 8 1 2

7 3

5 3 8

3 9 2 1

SudokuVul het diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant van

3 bij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer voorkomen.

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

697 483 215153 276 984284 159 736371 592 468826 714 359549 638 127962 841 573415 367 892738 925 641

Oplossing kruiswoordraadselseptember 2012.

Oplossing sudokuoktober 2012.

■ Wie kan binnenkort wegduiken in De kattentafel?Irma Sauffriau uit Herzele, Edgard Deroost uit Tremelo, Suzanne Waem uit Antwerpen, Jozef Driesen uit Herentals, Leandra Mathieu uit Tienen, André Cuppens uit Zonhoven, Christina Struyf uit Turnhout, Marcel Beck uit Sint-Gillis-Waas, Noëlla Demuynck uit Zwevezele, Monique Baetens uit Lier.

■ Wie mag Het geluid van de nacht ontdekken?Marc De Groote uit Zottegem, Raymond Flamant uit Maarkedal-Nukerke, André Huwel uit Sijsele, Roger Reyniers uit Temse, Roger Vanlaere uit Aalter.

■ Voor wie ligt Agent 6 klaar?Elisa Verreth uit Mechelen, Gerda Frans uit Bonheiden, Irma Neyens uit Genk, Rita Bettens uit Sint-Joris-Weert, Monique Verkinder uit Wervik, Louisa Totté uit Deurne, F. Steenwinckel uit Neerlinter, Guido De Zutter uit Oostkamp, Wagemans-Brauns uit Hasselt, Anne Palmans uit Blaasveld.

■ Wie leest straks Manieren van Leven?Luc Coppens uit Blaasveld, Johan De Boiserie uit Dendermonde, Madeleine Desmedt uit Zonnebeke.

■ Wie geniet straks van Off the record. Gesprekken met de grootste rocksterren van vandaag?Raymond Steegmans uit Hasselt, Frieda Lenaerts uit Zonhoven, Roger Donny uit Nieuwpoort, Carlos Van Driessche uit Aalter, Christiane Reynaert uit De Pinte.

■ Wie kan rekenen op De zeven levens van Rome?Arlette Leen-Grauls uit Hasselt.

■ Wie verdiept zich straks in Wie mooi wil zijn, moet leiden?Willy Crombez uit Loppem.

■ Wie kan verdwalen in Leonard Nolens 65?Eliane Oosterbosch uit Bilzen, Roger Malfait uit Ledegem, Wies Verrees uit Mol, Chantal Verhulst uit Bavikhove, Frans Pauwels uit Gistel.

Oplossing: pompoen.Antwoord op de extra vraag: in Saint-Louis.

Gratis en vrijblijvende offerte—

Korte leveringstermijn (vanaf 1 week)—

Dienst na verkoop (24u/24)—

Gratis subsidieadvies—

Conform wetgeving—

Diverse afwerkingen —

Batterijvoeding

Onze traplift ... ... Uw comfort

meer info:

0800 20 950

www.trapliftinfo.be

NV Coopman Liften

Heirweg 123 | B-8520 Kuurne

comfortlift@coopman.be | www.trapliftinfo.be

OKRA-LIDKAART = GELD WAARD

VOORDELIG NAAR ZOO ANTWERPEN EN PLANCKENDAEL Met je OKRA-lidkaart kan je deze winter voordelig naar ZOO Antwerpen en Planckendael. Mits een betalende volwassene (standaard tarief) krijgt een persoon gratis toegang op weekdagen. De actie is geldig van 1 november 2012 tot 28 februari 2013.

Deze dagtickets zijn enkel geldig op de dag van de aankoop van het betalende ticket en voor hetzelfde park. Enkel geldig op vertoon van een geldige OKRA-lidkaart. Niet inwissel-baar in speciën, niet cumuleerbaar met andere acties, promoties of voordelen. Niet geldig op eerder aangekochte tickets.

WIN GRATIS DUOTICKET Uitjes gelezen blz. 29? Nog nooit kennis gemaakt met Permekes oeuvre? Maak kans op een van de twin-tig gratis duotickets (waarde 22 euro) voor een bezoek aan de tentoonstelling Constant Permeke – Retrospective in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel. Stuur deze bon vóór 30 november 2012 naar OKRA-magazine, Permeke, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Permeke.

WIN GRATIS DUOTICKET Uitjes gelezen blz. 29? Benieuwd naar de garderobe van een Belgische prinses? Maak kans op een van de tien gratis duotickets (waarde 20 euro) voor een bezoek aan de tentoonstelling Prinses Marie-José, tussen België en Italië in het Jubelparkmuseum te Brussel. Stuur deze bon vóór 30 november 2012 naar OKRA-magazine, Prinses Marie-José, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Prinses Marie-José.

WIN GRATIS TICKET Tentoonstelling gelezen blz. 15? Ook zo gek van oude tegels? Maak kans op een van de tien gratis tick-ets (waarde 5 euro, 1 betalende + 1 gratis) voor een bezoek aan de tentoonstelling Gevloerd en betegeld. Van art nouveau tot seventies in het MIAT te Gent. Stuur deze bon vóór 30 november 2012 naar OKRA-magazine, Gevloerd & betegeld, PB 40, 1031 Brus-sel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Gevloerd & betegeld.

GRATIS BUBBELS IN DE GEMPEMOLENOp vertoon van je OKRA-lidkaart ontvang je een gratis glaasje bubbels bij een maaltijd in de Gempemolen.

Twee glaasjes per kaart, actie geldig tot eind december 2013.

Info zie blz. 29.

Info zie blz. 29.

Info zie blz. 17.

Naam en voornaam:

Straat en nr.:

Postnr.: Woonplaats: Telefoon:

Naam en voornaam:

Straat en nr.:

Postnr.: Woonplaats: Telefoon:

Naam en voornaam:

Straat en nr.:

Postnr.: Woonplaats: Telefoon:

© R

onnie

Mahie

u©

R.M

arch

and

©APR

-AK

P

37

38

OKRA-magazine ledenmagazine van OKRA vzwPB 40, 1031 Brussel02 246 44 37, fax 02 246 44 42,www.okra.be, magazine@okra.be

RedactieNele Joostens, Chris Van Riet, Katrien Vandeveegaete

RedactieraadHerman De Leeuw, Niek De Meester, Nic Fruru, Jos Lacroix, Hilde Masui, Dirk Van Beveren, Jan Vandecasteele, Hugo Verhenne

Verantw. uitgeverJan Vandecasteele, Vier Uitersten 19, 8200 Brugge

VormgevingGevaert graphics nv

Coverbeeld François De Heel

DrukCorelio Printing, Erpe-Mere

ReclameregiePublicartoSylvain Van Der Guchtlaan 24,9300 Aalst053 82 60 80fax 053 82 60 90com@publicarto.be

Oplage: 169 550 exemplaren

Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever mag geen enkele tekst of illustratie geheel of gedeeltelijk worden gereprodu-ceerd. Advertenties vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever.

OKRA-magazine, trefpunt 55+ is aangesloten bij de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.

Het decembernummer verschijnt uiterlijk op 28 november 2012.

colofon OKRA-regio’sAntwerpenNationalestraat 111, 2000 Antwerpen03 220 12 80 fax 03 220 17 68antwerpen@okra.bewww.okra.be/antwerpen

BruggeOude Burg 23, 8000 Brugge050 44 03 81 fax 050 44 03 90brugge@okra.bewww.okra.be/brugge

BrusselBergensesteenweg 436, 1070 Brussel02 555 08 30 fax 02 555 08 39brussel@okra.bewww.okra.be/brussel

IeperSint-Jacobsstraat 24, 8900 Ieper056 26 63 40 fax 056 26 63 06ieper@okra.bewww.okra.be/ieper

KempenKorte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout014 40 33 50 fax 014 40 33 52kempen@okra.bewww.okra.be/kempen

KortrijkWijngaardstraat 48C, 8500 Kortrijk056 26 63 53 fax 056 26 63 10kortrijk@okra.bewww.okra.be/kortrijk

OKRA-Limburg vzwKoningin Astridlaan 33, 3500 Hasselt011 26 59 30 fax 011 22 59 50limburg@okra.bewww.okra.be/limburg

Mechelen Begijnenstraat 18 bus 2, 2800 Mechelen015 40 57 45mechelen@okra.bewww.okra.be/mechelen

Midden-Vlaanderenwww.okra.be/middenvlaanderenMartelaarslaan 17, 9000 Gent09 269 32 15 • 09 269 32 16middenvlaanderen@okra.be■ Aalst Hopmarkt 10, 9300 Aalst 053 76 16 53 fax 053 76 15 16 aalst@okra.be■ Eeklo Garenstraat 46, 9900 Eeklo 09 376 13 40 fax 09 376 12 99 eeklo@okra.be■ Gent Martelaarslaan 17, 9000 Gent 09 269 32 15 gent@okra.be■ Oudenaarde Sint-Jozefsplein 7, 9700 Oudenaarde 055 33 47 33 fax 055 33 47 94 oudenaarde@okra.be

Oost-BrabantPlatte Lostraat 541, 3010 Leuven016 35 96 94 fax 016 35 95 55oostbrabant@okra.bewww.okra.be/oostbrabant

OostendeIeperstraat 12, 8400 Oostende059 55 26 90 fax 059 55 26 12oostende@okra.bewww.okra.be/oostende

RoeselareBeversesteenweg 35, 8800 Roeselare051 26 53 07 fax 051 22 59 80roeselare@okra.bewww.okra.be/roeselare

TieltOude Stationsstraat 12, 8700 Tielt051 42 38 08 fax 051 40 89 79tielt@okra.bewww.okra.be/tielt

Waas en Dender■ Dendermonde Bogaerdstraat 33, 9200 Dendermonde 052 25 97 90 fax 052 22 97 75 dendermonde@okra.be■ Land van Waas de Castrodreef 1, 9100 Sint-Niklaas 03 760 38 66 fax 03 766 38 17 waasland@okra.be www.okra.be/waasendender

Algemeen secretariaat | www.okra.be | secretariaat@okra.bewww.okrasport.be | www.okrazorgrecht.be | 02 246 44 41

02 246 57 72

02 246 44 47

02 246 44 39

02 246 44 36 02 246 44 35 02 246 42 0902 246 42 07

02 246 44 34

02 246 44 47

OKRA-CM-Pensioendienst 02 246 44 31 02 246 44 45Studiedienst 02 246 44 40 02 246 39 45Communicatie 02 246 44 3302 246 44 3702 246 57 71Websites 02 246 44 57

02 246 39 44

Volg OKRA op Facebook en Twitter.

39

okra

mag

azin

e ok

tobe

r 201

2

€69/kg

€162/kg

€162/kg

€39/kg

€28/st

€28/kg

€18/st

€45/st

€277/kg

€67/kg

€36

€39

€29

€47

€45/kg

€38/kg

€58/st

€45/kg

€25/kg

€54/kg

€39/st

€39/kg

€57/kg

€171/kg

Kaasblok jonge kaas

Rietsuikeroorsprong:Costa Rica

Preioorsprong:Spanje

Lookoorsprong:Portugal

Confi tuurbevat 50% vruchten

Tomatenoorsprong: Spanje

Melkvolle melk

Broodgesneden boerengrijs

SalamiBelgischvarkensvlees

Water25cl

Wortelenoorsprong: Italië

6 eieren

Spaghettimet griesmeel van harde tarwe

Boterverse melkerijboter

Rijstvoorgekookte langgraanrijst

Biergoede hopsmaak

Aardappelenoorsprong: België

Paprikaoorsprong: Spanje

SaladeGehaktgemengd rund + varken

Appelfriszure smaak

Bananen Veldsla

Slechts

72€

36€

38€

Nu:

Peermet zoet aroma

Slechts

Vanaf

€29

€69€69€

/kg69/kg69 €€162/kg

€€162162162/kg/kg

€3939/kg39/kg39€€2828/st

€28/kg

€18/st18/st18

€€454545€45€€45€

/st

€€277277277/kg277/kg277

€6767€67€

/kg67/kg67

€3636

€39

€29

€€47€47€

€€4545€45€€45€

/kg/kg45/kg45 €3838/kg/kg

€5858€58€

/st

€45€45€

/kg/kg45/kg45

€€25/kg/kg

€€5454€54€€54€

/kg/kg54/kg5454/kg54

€€39/st/st39/st39

€3939/kg39/kg39 €5757€57€

/kg57/kg57

€€171/kg

Kaasblok jonge kaas

Rietsuikeroorsprong:oorsprong:Costa Rica

Preioorsprong:Spanje

Lookoorsprong:oorsprong:Portugal

Confi tuurConfi tuurbevat 50% bevat 50% vruchtenvruchten

Tomatenoorsprong: oorsprong: Spanje

MelkMelkvolle melkvolle melk

BroodBroodgesneden gesneden gesneden boerengrijs

SalamiBelgischvarkensvleesvarkensvlees

Water25cl

Wortelenoorsprong: Italië

6 eieren

Spaghettimet griesmeel van harde tarwe

BoterBoterverse verse melkerijbotermelkerijbotermelkerijboter

Rijstvoorgekookte voorgekookte langgraanrijstlanggraanrijstlanggraanrijst

Biergoede hopsmaak

Aardappelenoorsprong: België

PaprikaPaprikaoorsprong: oorsprong: SpanjeSpanjeSpanje

SaladeSaladeGehaktgemengd rund + varken

AppelAppelfriszure smaakfriszure smaak

Bananen VeldslaVeldsla

Slechts

72€72

36€€36

38€38

Nu:

PeerPeermet zoet met zoet aromaaroma

Slechts

Vanaf

€29Basisproducten mogenniet te duur zijn. Een hospitalisatie-verzekering ook niet.Het CM-Hospitaalplan, voor minder dan 1 euro per dag.CM vindt dat iedereen recht heeft op betaalbare basis-producten. Een hospitalisatieverzekering hoort daar ook bij.Daarom garandeert het CM-Hospitaalplan je de beste bescherming tegen hoge hospitalisatiefacturen, inclusief een ruime terugbetaling van geneesmiddelen, voor- en nazorg. Je kunt aansluiten voor een aantrekkelijke prijs: tussen 0,12 euro en 0,70 euro per dag.CM-Hospitaalplan. Onmisbaar en betaalbaar.

Hoeveel betaal jij voor het CM-Hospitaalplan? Bereken je premie op www.cm.be/hospitalisatieverzekering

Opgelet: Aansluiten kan tot en met 65 jaar.

CM_adv_A4algemeen_ICC_aanpassing_OKRA.indd 1 5/10/12 12:03

g

Bescherm u tegen irriterende voedselrestjes en maak van elke maaltijd weer een jne maaltijd!

Start met Corega FreeGeniet u ook zo van lekker eten? Dan is het zonde als u tijdens uw maaltijd last krijgt van irritante voedselrestjes die tussen uw gedeeltelijke prothese en tandvlees komen.Gelukkig is er nu Corega Free. Want ook al past uw prothese goed, Corega Free zorgt voor een beschermend laagje tussen uw tandvlees en tandprothese. Deze afscherming helpt voedsel-restjes buiten te sluiten.

Wilt u ook de voordelen van Corega Free ervaren? Vraag uw apotheker om advies of kijk op www.corega.be

BC19

037

Corega. Eet, praat en lach vol vertrouwen.www.corega.be

COR_1022165046_OkraMAG_210x297mm - FC_NL/VL.indd 1 02-08-12 13:47