OHM Vani 4e kwartaal 2005

I N F O B L A D O H M • P R O G R A M M A ’ S11e jaargang • oktober/december 2005 • nr 4 • prijs € 12,00 per jaar

Oud en eenzaam?

Moeder Kali

Als de ziel valt

OHM Vani 4e kwart. 2005 21-09-2005 13:53 Pagina 1

OHM-Vani is een uitgave van de StichtingOrganisatie voor Hindoe Media. OHM-Vanigeeft achtergrondinformatie over deprogramma’s van OHM en maakt meldingvan relevante ontwikkelingen in de hindoe-gemeenschap. Wij nodigen u uit opmer-kingen of commentaar op onze program-ma’s of op dit blad te zenden aan StichtingOHM.

De redactie behoudt zich het recht voorom ingezonden stukken in te korten, teredigeren of niet te plaatsen. Geplaatstestukken geven niet altijd de visie van deOHM weer.

Een jaarabonnement kost €12,- Opzeggingdient uiterlijk 1 maand voor het verstrijkenvan dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Niets uit deze uitgave mag worden overge-nomen zonder voorafgaande schriftelijketoestemming van Stichting OHM.

EindredactieSavitrie Marhe-BenieCaspar Dullemond

AuteursSharda BallaKees BoukemaRon van EsBikram LalbahadoersingChander MathuraMansukh PatelRobert Swami PersaudPandit Attry RamdhaniWierish Ramsoekh

Met dank aanR. ChanderMoti Marhé

Grafische verzorgingAdri Segaar

© Foto Cover boven (oude man)M.J. Smets

LogistiekRené van der Linden

DrukPRACTICUM GRAFIMEDIA GROEP B.V.

Stichting OHM (redactie OHM-Vani)Koninginneweg 81217 KX HilversumTelefoon 035 - 6260920Fax: 035 - 6280843E-mail OHM: [email protected] OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

Colofon

2 - oktober/december 2005

Het LichtHet Licht

Het Licht dat de donkerte doet verdwijnenHet Licht dat de donkerte doet verdwijnenHet Licht dat kwaad doet verblekenHet Licht dat kwaad doet verbleken

Het Licht dat het hart doet verwarmenHet Licht dat het hart doet verwarmenHet Licht dat mensen doet stralenHet Licht dat mensen doet stralen

Het Licht van innerlijke vredeHet Licht van innerlijke vredeHet Licht van de Goddelijke liefdeHet Licht van de Goddelijke liefde

Dat is het ware Licht.Dat is het ware Licht.

DhirenDhiren

Subh DivaliSubh Divali


pagina 4

pagina 9

pagina 10

pagina 14

pagina 19

Pagina 22

pagina 24

pagina 26

pagina 30

Pagina 34

Pagina 38

Pagina 40

Pagina 44

Pagina 47

Inhoud

Televisie zondag

Televisie Hindi

OHM Radio De Lotusvijver

OHM Radio Darshan

Divali: een feest van geluk en bezinning

De kracht van dankbaarheid en vrijgevigheid

Zelfdoding en hindoeïsme

Wanneer valt de ziel?

De oude dag in Baghban en Familiekwesties

Een monnik en een vader op zoek naar bevrijding

Geen woord zonder Saraswati

Moeder Kali: een westerse benadering

Ouderdom als kroon op het leven

Mantra yoga



Televisie


ZONDAG 2 OKTOBER 2005 Ojhai of bijgeloof ?

Veel mensen roepen voor verbetering van hun fysiek engeestelijk welzijn de hulp in van een witte of zwarte magiër,ook wel ojha genoemd. Ojha’s zeggen natuurkrachten tekunnen manipuleren, waardoor ze mensen kunnen helpenbij problemen waarvoor de reguliere geneeskunde geenoplossingen weet. Wat doet een ojha precies? Waar haalt hijzijn veronderstelde krachten vandaan? En waarom denkenmensen steun te vinden bij deze ojha’s?

ZONDAG 9 OKTOBER 2005OHM Magazine

Actuele ontwikkelingen in de hindoegemeenschap inNederland op het gebied van cultuur en religie. In hetmagazine ook verslag van de wijze waarop autochtone Hin-does met elementen uit het hindoeïsme omgaan.

ZONDAG 16 OKTOBER 2005Als de ziel valt (deel 1)

Polariteit vormt de grondslag voor ons bestaan. Scheidingtussen het mannelijke en het vrouwelijke, tussen mens enGod, maar ook tussen goed en kwaad en tussen licht enduisternis, bepalen ons denken en handelen. De advaita-filo-sofie gaat ervan uit dat tweedeling niet bestaat. Zij vindt dat

Televisie 4 e K WA RTA A L 2005

IE D E R E Z O N D A G

O P NE D E R L A N D 113.00 - 13.30 uur

HERHALING

8 OKTOBER

OM 10.00 UUR

HERHALING

15 OKTOBER

OM 10.00 UUR

HERHALING

22 OKTOBER

OM 10.00 UUR



de meest fundamentele werkelijkheid zonder tweeheid is endat de schepping een onderling verbonden eenheid vormt.En dat iedereen zich dit besef hoort eigen te maken en vanhieruit hoort te leven. Hoe internaliseer je dit besef? Enwelke consequenties heeft de realisatie ervan voor het indi-vidu en de wereld? In dit programma vertelt een viertalmensen in leidinggevende functies over de tegenstellingendie zij in hun persoonlijk en sociaal maatschappelijk levenervaren. Kunnen zij een eenheidservaring krijgen door dietegenstellingen te beschouwen in het licht van de eenheids-filosofie uit de advaita-filosofie?

ZONDAG 23 OKTOBER 2005Als de ziel valt (deel 2)

ZONDAG 30 OKTOBER [email protected]

De meeste hindoe-ouders vinden het een ouderlijke plichtom te ervoor zorgen dat hun kinderen ‘goed’ trouwen en -eventueel - een gezin stichten.Maar tegenwoordig kiezensteeds meer jongeren voor een alleenstaand bestaan. Of zebeginnen heel laat aan een relatie. Ze kunnen geen geschiktepartner vinden in de eigen groep of ze werken langdurig aanhun persoonlijke ontwikkeling. Tussen wat de traditie voor-schrijft en wat jongeren wensen heerst een spanning. Somsvindt dit zijn uitdrukking in een conflict tussen ouders enkinderen. Waarom kiezen jongeren voor een bestaan alleen?

HERHALING

29 OKTOBER

OM 10.00 UUR

HERHALING

5 NOVEMBER

OM 10.00 UUR


Televisie

HERHALING

VRIJDAG 4 NOVEMBER

OM 14.45 UUR

HERHALING

12 NOVEMBER

OM 10.00 UUR

HERHALING

19 NOVEMBER

OM 10.00 UUR


Speciale uitzending! DINSDAG 1 NOVEMBER 2005 Divali 2005

Divali, het lichtfeest van de Hindoes, is een feest van bezin-ning en vooral overwinning. Overwinning van licht op duis-ternis, van goed op kwaad en van onwetendheid op wijs-heid. Wie het kwade of de eigen onwetendheid overwint iseen gelukkig mens, zegt de hindoetraditie. Divali is daaromook het feest waarop je bidt voor en je bezint op je eigengeluk. Geluk wordt gesymboliseerd door Lakshmi, eenGoddelijke manifestatie in de vorm van een vrouw of moe-der. Maar Lakshmi wordt te vaak eenzijdig geassocieerd metsucces en materieel geluk, met name geld. Met geld kun jegeluk als het ware kopen. Maar hoeveel geld maakt geluk-kig? Heb je ooit genoeg? Hoe verhoudt de behoefte aan geldzich tot de hindoeïstische kerngedachte van de onthechting?Op pagina 19 vertelt professor Rao over de betekenis dieDivali voor hem heeft.

ZONDAG 6 NOVEMBER 2005Zelfmoord onder jongeren

Uit diverse onderzoeken, zoals dat van de GGD in DenHaag, blijkt dat het aantal pogingen tot zelfmoord onderjonge hindoestaanse meisjes in verhouding hoog is.Onvoldoende communicatie tussen ouders en dochtersen/of gebrek aan keuze en bewegingsvrijheid zijn de belang-rijkste oorzaken. Binnen de hindoestaanse gemeenschapheerst rond dit onderwerp een taboe. Uit schaamte wordt ergeen hulp gezocht. OHM maakte een docudrama over ditonderwerp. Hierin vertelt een jong meisje aan een onderzoe-ker wat haar tot een zelfmoordpoging bracht en hoe zij laterhulp vond. Zie ook het artikel op pagina 24.

ZONDAG 13 NOVEMBER 2005 Maya, het wezen der dingen (deel 1)

Volgens nieuwe inzichten in de kwantumfysica schommelende kleinste deeltjes waaruit materie ontstaat tussen zijn enniet-zijn. De ene keer hebben ze de vorm van een golf, de


andere keer vertonen ze zich als een schijnbaar chaotischbewegend deeltje. Constante verandering schijnt eenwezenskenmerk te zijn van alles wat er is. Maya: illusie ofconstante verandering, zo noemde de advaita-filosofie dezeeigenschap van de schepping al vele duizenden jaren gele-den. In dit programma gaan we op onderzoek uit naarparallellen tussen de nieuwe inzichten van de kwantumme-chanica en de advaita-filosofie.

ZONDAG 20 NOVEMBER 2005Maya, het wezen der dingen (deel 2)

ZONDAG 27 NOVEMBER 2005 De teloorgang van Nickerie

In de tweede helft van de jaren zeventig trokken veel jonge-ren weg uit het Surinaamse district Nickerie. De streek leekweinig toekomstmogelijkheden te bieden. Hoger onderwijswas er niet. En als je werk kreeg dan was dat bijna altijd inde agrarische sector. Op zoek naar meer ontplooiingsmoge-lijkheden trokken veel jongeren naar Paramaribo ofNederland. Nu zo’n dertig jaar later bezoekt een van dezejongeren van toen, de heer Ramlal, Nickerie opnieuw.Ramlal staat symbool voor alle jongeren die Nickerie verlie-ten. Hij blikt terug. Hoe was het om in Nickerie te leventoen hij nog jong was? Hoe hebben zijn ouders het vertrekvan de kinderen verwerkt en welke gevolgen heeft zijn ver-trek uit Nickerie voor zijn ouders en het district zelf gehad?Voelt hij zich schuldig?

ZONDAG 4 DECEMBER [email protected]

Jongeren denken mede vanwege hun ontwikkeling in deNederlandse samenleving anders over relaties en anderezaken dan hun ouders. OHM wil met dit programma bevor-deren dat conflictueuze en taboeonderwerpen niet onbe-sproken blijven.

HERHALING

3 DECEMBER

OM 10.00 UUR


HERHALING

26 NOVEMBER

OM 10.00 UUR

HERHALING

10 DECEMBER

OM 10.00 UUR

Televisie OHM Vani 4e kwart. 2005 21-09-2005 13:53 Pagina 7

Televisie

ZONDAG 11 DECEMBER 2005Burhapa ki Laathi (deel 1)

Een gedramatiseerd verhaal over oud worden en op zoekgaan naar nieuw geluk. Een oudere man komt alleen testaan. Volgens de hindoetraditie zou één van zijn kinderende zorg op zich moeten nemen, maar dit gebeurt niet. Deman wordt geconfronteerd met hun sterk geïndividualiseer-de kijk op het leven. Bovendien wonen ze ver weg, hebbenhun eigen gezin en zijn ze klein behuisd.

Hindoestaanse jongeren in Nederland zijn goed geïnte-greerd. Ze hebben veel van de Nederlandse waarden en nor-men overgenomen. In hun dagelijks leven denken en han-delen zij Nederlands. Maar als hun oude vader zelf het ini-tiatief neemt en op zoek gaat naar nieuw geluk, blijken zeineens traditionele opvattingen te hebben. Naar hun ideemoet een Hindoe zich op gevorderde leeftijd bezighoudenmet zijn spirituele ontwikkeling en niet met een ‘aardse’leefwijze.

ZONDAG 18 DECEMBER 2005Burhapa ki Laathi (deel 2)

Een gedramatiseerd verhaal over oud worden en op zoekgaan naar nieuw geluk.

ZONDAG 25 DECEMBER 2005 Geen uitzending van OHM in verband met kerstviering.

HERHALING

17 DECEMBER

OM 10.00 UUR

HERHALING

24 DECEMBER

OM 10.00 UUR



VERT

ALIN

GDO

OR: D

R. P

T. A.

BIE

RDJA

Televisie hindi


Met dank aan Shami Chander voor sponsoring



ZONDAG 2 OKTOBERMagische praktijken in de hindoetraditie

In de hindoecultuur gaat men als vanzelfsprekend uit vanhogere machten en krachten die het leven van de mensbeïnvloeden. Bij sommige kwesties of bij zaken die nietgoed gaan, richt men zich dan ook soms tot deze machten.In het westen is er weinig ruimte en erkenning voor boven-natuurlijke krachten. De Lotusvijver bespreekt de plaats diemagie inneemt onder Hindoes.

ZONDAG 9 OKTOBERAls offer voor Saraswati

Kunst komt voort uit inspiratie. Dat kan een gebeurteniszijn, een persoon of een ingeving. Voor veel kunstenaars uitde hindoetraditie is kunst een gift van Saraswati, waarmeezij erkennen dat kunst dankzij Haar bestaat. Zij is de Godinvan wijsheid, kennis, muziek, kunst en literatuur. In dezeLotusvijver gaat het over kunstenaars en hun Goddelijkeinspiratie. Meer weten over Saraswati? Zie dan het artikel oppagina 38

4 e K WA RTA A L 2005

Zondag14.15 - 15.00 uurO P RA D I O 747AME N V I A D E K A B E L :DE N HA A G 88.1 FMAM S T E R D A M 96.6 FMRO T T E R D A M 90.0 FMOF VRAAG UW KABELEXPLOITANT

NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN

UW REGIO.

Radio de

(f

AA aa nn dd aa cc hh tt !! !!nieuwe aanvangst i jd 14.15 uur



ZONDAG 16 OKTOBERMijn hogere Zelf en de samenleving

Veel spirituele zoekers zijn ervan overtuigd dat spiritueleontwikkeling noodzakelijk is voor een goede toekomst vanonze samenleving. Maar spiritualiteit wordt voornamelijkgezien als een individuele aangelegenheid. Hoe kan dezezeer persoonlijke benadering leiden tot positieve resultatenvoor de gehele gemeenschap?

ZONDAG 23 OKTOBERMantra’s voor elk moment

In het hindoeïsme zijn mantra’s essentieel. Voor elk momentvan de dag is er wel één. Mantra’s zijn er om je op te con-centreren, om te reciteren en op te mediteren. Het herhalen-de aspect zorgt ervoor dat je geest tot rust komt en dat je toteen hoger spiritueel bewustzijn kunt komen. In dezeLotusvijver hoort u de basisprincipes van mantra’s.

ZONDAG 30 OKTOBERDe kracht van de vrouw

Met Divali, het hindoefeest ter ere van Godin Lakshmi, vra-gen Hindoes voorspoed, kracht en geluk voor iedereen.Amma, de knuffelende moeder, reist de hele wereld overmet dezelfde boodschap. Eind oktober was zij in Nederland.In de Lotusvijver hoort u over de kracht die mensen puttenuit een Darshan - een ontmoeting met deze bijzonderevrouw.

ZONDAG 6 NOVEMBERDe ervaring van Advaita: één zijn

De advaita vedanta-filosofie gaat uit van het principe: Atmanis Brahman. Je individuele ziel verschilt niet van hetGoddelijke en zal er ooit weer in opgaan. Er zijn inNederland veel mensen die zich door deze gedachte aange-sproken voelen. Maar wat is die ervaring van één-zijn? Wat verandert er dan in je dagelijks leven? In De Lotusvijververtellen mensen over hun eigen ervaringen met hetGoddelijke.

lotusvijver

(foto) © Buro voor Verbeeldingskracht



ZONDAG 13 NOVEMBERDe essentie van de mens

‘Ik denk dus ik besta’ is een overbekende uitspraak, waarinhet denken de essentie van het mens-zijn wordt genoemd.Maar jij zorgt niet zelf voor je gedachten: ze komen uit hetniets naar je toe. Denken is dan niet ‘slechts’ een hersenacti-viteit. Maar wat dan wel? De Lotusvijver gaat op zoek.

ZONDAG 20 NOVEMBERPremayoga - yoga van de liefde

Sri Satya Sai Baba is al jaren een welbekend fenomeen. Eénvan zijn belangrijkste boodschappen is: God is liefde, liefdeis God. Hij noemt het zelfs premayoga, de yoga van de lief-de. Pas wanneer je God in alles en iedereen ziet, heb je dehoogste wijsheid bereikt. Welke weg beschrijft Sai Baba omtot dit doel te komen?

ZONDAG 27 NOVEMBERHoezo maya?

We ervaren deze wereld als de werkelijkheid. We identifice-ren ons met dit lichaam, met onze naam, ons beroep, onzenationaliteit, ons werelddeel. Volgens hindoegeschriften alsde Bhagavad Gita en de Upanishads is het allemaal maya,illusie! Maar wat kun je met een dergelijke benadering? Jemoet toch elke dag gewoon eten, drinken, slapen en wer-ken? Wat bedoelen genoemde hindoegeschriften nu preciesmet illusie?

ZONDAG 4 DECEMBERIk ben dankbaar voor…

Heel veel gebeden gaan over het uiten van dankbaarheidvoor alles wat we mogen ontvangen. Maar hoe vaak zijn weécht tevreden en blij met wat we hebben, doen of kunnen?De Lotusvijver praat met mensen die de kunst verstaan omdankbaar te zijn voor ieder moment, elke dag.

Radio de



ZONDAG 11 DECEMBEREetyoga

Al vroeg in december denken we na over wat er allemaalgegeten en gedronken gaat worden met de feestdagen. Maarniet iedereen wil zich te buiten gaan aan de meest exorbi-tante gerechten. Soms willen mensen op een meer bewustemanier omgaan met dat wat elke dag in het lichaam wordtgestopt. In De Lotusvijver hoort u over de spirituele beteke-nis van voedsel.

ZONDAG 18 DECEMBERPutten uit herinneringen of leven in het nu?

Er wordt wel gezegd dat je, om spiritueel te groeien, moetleven in het moment, zonder je bezig te houden met wat isgeweest of wat komen gaat. Maar voor veel mensen ligt deessentie van het leven juist in alle opgedane levenservarin-gen, alle herinneringen. Wie heeft het bij het rechte eind?

ZONDAG 25 DECEMBERJezus bestudeerde het hindoeïsme

Het lijkt alsof de historische ontwikkeling van het christen-dom helemaal los staat van die van het hindoeïsme. MaarHindoes zien Jezus als grote yogi en verlichte goeroe. Ensommige bronnen beweren dat Jezus ook in India geweestmoet zijn en daar het hindoeïsme heeft bestudeerd. Watbetekent deze informatie voor Hindoes en Christenen?

lotusvijver

Illus

trat

ie: ©

Ale

k Ta

mlim

son




Maandag21.00 - 22.00 uurO P RA D I O 747AME N V I A D E K A B E L :DE N HA A G 88.1 FMAM S T E R D A M 96.6 FMRO T T E R D A M 89.9 FMOF VRAAG UW KABELEXPLOITANT


UW REGIO.MAANDAG 3 OKTOBERKali, de duistere Godin

Waar beeltenissen van Ganesha, Shiva of Lakshmi gebruike-lijk zijn, zullen weinigen iets met een afbeelding van Kalihebben. Zij wordt geassocieerd met dood, duisterheid enmagie. Men schrikt van haar. In Darshan spreken we metmensen voor wie Kali een belangrijke en positieve rol speeltin hun leven. Wat spreekt hen aan in deze Godin en hoe kij-ken anderen daarnaar? Zie ook het artikel op pagina 40.

MAANDAG 10 OKTOBERDe teloorgang van Nickerie

Ooit was Nickerie het rijkste deel van Suriname. De toe-komst voor dit district, dat zich grotendeels richtte op land-bouw, leek veelbelovend. Nu is er sprake van grote econo-mische en sociale problemen. Hoe kijkt de overwegend hin-doestaanse bevolking naar deze malaise? En wat doet zij erzelf aan?

MAANDAG 17 OKTOBERIk wil dood!

Bijna iedereen heeft wel eens meegemaakt dat iemand inzijn of haar omgeving niet langer wilde leven. Sommigenervan brachten hun wens zelfs ten uitvoering. Hoe kijkenHindoes tegen het zelf beëindigen van het leven aan? Zieook het artikel op pagina 24.


Maandag16.00 - 17.00 uurO P RA D I O 747AME N V I A D E K A B E L :DE N HA A G 88.1 FMAM S T E R D A M 96.6 FMRO T T E R D A M 90.0 FMOF VRAAG UW KABELEXPLOITANT


UW REGIO.

Radio OHM Vani 4e kwart. 2005 21-09-2005 13:53 Pagina 14


MAANDAG 24 OKTOBERWat zijn mantra’s?

In het hindoeïsme zijn mantra’s essentieel. Iedere pooja,katha of havan gaat ermee gepaard. Mantra’s zijn er om je opte concentreren, om te reciteren en om op te mediteren. Hetherhalende aspect zorgt ervoor dat je geest tot rust komt endat je de eigenschapen die ermee beoogd zijn je eigen kanmaken. In Darshan hoort u over toepassing van mantra’s.

MAANDAG 31 OKTOBERDe vrouwen van Suriname

Als we denken aan hindoestaanse vrouwen uit Surinamedan komt het beeld van de gehoorzame, lekker kokendevrouw in ons op. Klopt dit wel met de werkelijkheid? Welkemogelijkheden en ambities hebben vrouwen in dat land?Darshan onderzoekt de dromen, verlangens en kansen vanHindoestaanse vrouwen in Suriname.

MAANDAG 7 NOVEMBERDoe wat ik zeg, anders…!

Ahimsa, geweldloosheid, is een hoog ideaal in het hindoeïs-me. Wat moeilijk hiermee te rijmen valt, is het geweld datmen jegens elkaar in huiselijke kringen uitoefent. Slaan, uit-schelden, commanderen, onderdrukken en kleineren zijnook in hindoestaanse kring een groot probleem. In Darshanindringende verhalen van slachtoffers en hulpverleners. Watzijn de oorzaken van dit geweld?

MAANDAG 14 NOVEMBERDe eerste dagen van deHindoestaanse Surinamers

In 1975 kwamen veel hindoestanen aan op Schiphol. Wekennen allemaal de foto’s nog van deze Surinamers, hoopvolgestemd, op het vliegveld. Wat ging er door hen heen? Hoekeken ze aan tegen het vreemde Nederland? In Darshan ver-tellen ze hun ervaringen.

Darshan


Radio MAANDAG 21 NOVEMBERMet grote dromen…

Veel ouders kwamen in 1975 met grote dromen vanSuriname naar Nederland. Men verwachtte maximale kan-sen voor hun kinderen in dit land te krijgen. Voor sommi-gen is die droom uitgekomen, voor anderen helaas niet.Darshan praat met de hindoestaanse ouders en kinderen vantoen.

MAANDAG 28 NOVEMBERSchaam jij je voor je culturele uitingsvormen?

Een modieuze bindi voor vrouwen is in Nederland algemeengeaccepteerd. Maar met een tilak van chandan lopen ookHindoestanen liever niet over straat. Waarom roepen som-mige culturele uitingen een gevoel van schaamte op? Moetenwe niet juist streven naar algemene acceptatie van het eige-ne? In Darshan hoort u mensen die liever niet met elemen-ten uit hun eigen cultuur naar buiten komen en mensen diedat juist wel doen.

MAANDAG 5 DECEMBERWat willen we nog weten?

Veel hindoes konden vroeger alles over personages ofgebeurtenissen in hindoegeschriften woordelijk herhalen.Tegenwoordig weten veel mensen niet meer wie Rukmini,Savitri, Bhishm en Sugriva waren. En wie weet nog wietegen wie streed in de Mahabharata? Wat willen we tegen-woordig nog weten over het hindoeïsme?

MAANDAG 12 DECEMBERWat staat in je janamkundali?

In India is het gebruikelijk om je kundali te raadplegen omer achter te komen of je de juiste studie hebt gekozen, of jepartner goed bij je past, of er kinderen in het verschiet lig-gen en wanneer een eind aan je leven komt. NederlandseHindoes hebben steeds minder met dit gebruik. Maar ookhier zijn er mensen die zich in deze materie hebben ver-diept. Darshan kijkt met hen mee.



DarshanMAANDAG 19 DECEMBEROrthodoxe Hindoes

In elke familie of kennissenkring is er wel iemand die zichmeer dan anderen met religieuze regels bezighoudt: striktvegetarisch leven, het superieur achten van de eigen(sub)stroming of weigeren iemand de hand te schudden. Opzich mag iedereen zijn of haar eigen invulling geven aan hetleven. Maar hoe is het voor anderen om met zo iemand omte gaan?

MAANDAG 26 DECEMBERBekering van Hindoes

Het is bekend dat sommige Hindoes in Suriname zich toteen andere religie bekeren. Maar ook in Nederland komt ditvoor. Geboren Christenen keren de kerk de rug toe, maar dekerken stromen vol met bekeerde Christenen. Waarombekeert een hindoe zich tot het christendom?



Advertenties

EEN AYURVEDISCHE BEHANDELING VOOR U?De Ayurveda is een bijzonder effectieve natuurgeneeskunde. Het Ayurveda Health Center metpraktijken in Nijmegen, Gouda en Bloemendaal bestaat thans meer dan 20 jaar en is vermaardom haar resultaatgerichte behandelingen zoals zeer veel patiënten in binnen- en buitenlandhiervan mogen getuigen. Wat bieden wij u?

1. krachtige medicinale geneeskruiden die úw apotheek levert op ons recept.2. een vlot resultaat zonder u afhankelijk te maken van een arts.3. een consult tussen de anderhalf en twee uur. Het tarief bedraagt nooit meer dan

tussen de € 80,- en € 100,-. Vanwege hun lengte zijn de meeste consulten éénmalig!4. meer dan 30 zorgverzekeraars vergoeden onze behandelingen.5. wij analyseren zeer nauwkeurig uw persoonlijke type, uw medicijngebruik en

probleemstelling; wij geven daarbij waardevolle voedingsadviezen en vele aanwijzingen.6. Indien nodig verwijzen wij u na het consult door naar een van onze ervaren

therapeuten in uw eigen regio (we hebben er meer dan 60).7. in sommige gevallen zijn ook e-mail consulten mogelijk: effectief en betrouwbaar.

Zie daarvoor onze website.

Uw Ayurvedisch geneesheer is vaidya R.H. Swami Persaud. Prof. Molkenboerstraat 30 A,Nijmegen. Tel. 024-641 83 98. www.ayurveda-center.com

Ayurvedisch kuren inBloemendaal

- Consulten- Individuele behandelingen- Hoge Darmspoelingen- Ayurvedische verwendag- Panchakarma (kuur)

De consulten worden gegeven doorgeneesheer Robert H. SwamiPersaud. Ook de Panchakarma enhet Ayurvedisch geschoolde teamstaan geheel onder zijn leiding.

Bel voor gratis brochureen/of info: 023 - 5254897

Rijperweg 9, 2061 BG,Bloemendaal, www.mayura.nl



‘In de Divaliperiode mis ik India hetmeest. Ik woon nu 40 jaar in Amerika.Ik voel me meer Amerikaan dan Indiër,behalve op Divalidag. Divali in Indiabetekent feest. Feest alom. De verlichtestraten, winkels, mandirs. Waar je ookbent, de gezelligheid en de feestsfeerkomt je tegemoet. Je ontkomt er nietaan. De warmte, de gezelligheid, defamiliebijeenkomsten en de gebeden,dat alles mis ik heel erg. In Amerika isDivali vooral een gezinsfeest. Er zijn delaatste tijd wel bijeenkomsten, bijvoor-beeld in het cultureel centrum, maar datis een momentopname. Want daarnaben je alleen, met je gezin. Divali is inAmerika daarom meer een bezinnings-feest geworden. Voor mij betekenden deeerste divalifeesten die we hier mee-maakten, een begin van bezinning.Bezinning vanuit de advaita-filosofie, dieniet ophoudt na het Divalifeest, maar

vooral doorgaat om op de volgendeDivalidag verder te worden verdiept.

‘Divali staat voor de overwinning vanlicht op duisternis, van goed op kwaaden van wijsheid op onwetendheid. Enhet staat vooral voor geluk. Het geluks-aspect van Divali wordt gepersonifieerddoor Lakshmi, een vrouwelijke uitdruk-kingsvorm van God. Als schenker vangeluk wordt Lakshmi vaak afgebeeld alseen (oer)moeder die geluk brengt in devorm van geborgenheid, zorgzaamheid,begrip en vooral onuitputtelijke liefde.In onze huidige sterk gematerialiseerde,consumptieve en vooral competitievesamenleving wordt Lakshmi vaak geas-socieerd met geld. Geld als bron vooraanschaf van geluk. Want wie geld heeftkan geluk als het ware kopen. We heb-ben het dan natuurlijk over geluk inmateriële vorm. Voor veel mensen geldt

CHAN

DER

MAT

HURA

Divali: feest van geluken bezinning

Professor Venugopala Rao, verbonden aan de Emory

University in Atlanta (VS), houdt zich naast zijn wetenschap-

pelijk werk op het gebied van kwantumfysica, ook bezig met de

advaita-filosofie. Na zijn studie natuurkunde studeerde hij

Sanskrit en verdiepte zich in de advaita. Onlangs was hij in

Nederland. Wat betekent Divali, het lichtfeest van de hindoes,

dat dit jaar op 1 november wordt gevierd, voor hem?


de hoeveelheid geld die zij te bestedenhebben en het bezit dat ze daarmeekunnen verwerven - een groot huis, eenmooie auto, dure kleren - als maat voorhun geluksgevoel. Hoe meer geld enexclusief bezit, hoe intenser hun geluks-beleving. Op zich is daar niks mis mee.Zo lang je het geld en deze bezittingenop een zo eerlijk mogelijke wijze hebtverkregen, is er niets op tegen. Maar alsjouw geluksbeleving uitsluitend van ditsoort materiële genoegens afhangt, is datte eenzijdig en doe je jezelf eigenlijktekort.

‘Divali benadrukt daarom ook anderevormen van geluk. Bijvoorbeeld dat watje ervaart als gevolg van contact met jediepste kern, het Goddelijke in jou.Maar ook het geluk als gevolg van eeneenheidservaring met andere schepse-len: medemens, planten, dieren, materie

en kosmos, dat als resultaat van devoorgaande ervaring tot stand komt.Omdat ook zij hetzelfde Goddelijkebeginsel in zich dragen als jij. Debelangrijkste attributen die wij opDivali-avond gebruiken, en de daarmeesamenhangende symbolieken, verwijzennaar deze twee vormen van ervaring:het Goddelijke in je en eenheid met jeomgeving. Het diyalicht symboliseerthet innerlijk licht, God in ons. Met hetaanmaken van dit licht spreken we onzeintentie uit daarnaar op zoek te gaan.De diya is van aarde gemaakt. Je zoukunnen zeggen dat de diya moederaarde symboliseert. De ghi die we erindoen als energiebron komt van de koeen symboliseert de fauna. De lont diewe aansteken wordt van katoen gemaakten symboliseert de flora. Het licht ver-wijst naar onze verlichting via ontdek-king van het innerlijk licht. Voor de



vlam hebben we zuurstof, een elementuit de kosmische ruimte nodig. Kortom:het hoofdelement van de Divaliviering,de brandende diya, is een oproep toteen zoektocht naar ons innerlijk licht.En dat vanuit een besef van verbonden-heid met moeder aarde, flora, fauna enkosmische ruimte.

‘Wie zich verbonden weet met zijnomgeving, leeft niet alleen vanuit eensterk solidariteits- en verantwoordelijk-heidsgevoel met betrekking tot zijnmedemens, maar ook vanuit een verant-woord rentmeesterschap ten aanzienvan het milieu, flora en fauna. Voorzowel de Goddelijke als de eenheidser-varing moet je jezelf ontwikkelen. Nietalleen cognitief, maar ook spiritueel enemotioneel. Wie die diepste bron ont-

dekt, heeft contact met het absolute endat wat alleen maar gelukzaligheid kent.Iets wat je in staat stelt tot beleving vande meest ultieme gelukservaring. Ditcontact met de oorsprong van alles water in de schepping is, ontwikkelt ookeen soort eenheidsbesef in je, een invoe-ling of identificatie en verbondenheidmet alles en iedereen om je heen. Jerealiseert je dat je niet alleen deel bentvan een groter geheel, maar ook vanalles in dat geheel.Wie die wijsheid inzichzelf ontwikkelt wordt gelukkig.Want je verbonden te weten met allesen iedereen maakt je niet alleen meermens, maar het verbindt je met alles eniedereen in je omgeving. De wereldwaarmee je in contact staat wordt ineenszo veel groter. De dingen waarvan jekunt genieten en, ik wil bijna zeggen,

mee kunt communice-ren worden onuitputte-lijk en onbegrensd. Ikzelf heb het gevoelbeide soort ervaringenaf en toe te beleven.Zeker in momentenvan bezinning. Het opzoek gaan naar dezeervaringen of het ver-diepen ervan, is voormij de belangrijksteboodschap van hetDivalifeest.’




De meeste mensen staan er niet bij stildat dankbaarheid de eenvoudigste ennatuurlijkste weg naar succes is. Het ligtzo voor de hand dat het veel mensenontgaat. Hoe dankbaar ben je voor wathet leven je heeft gegeven? Als je in staatbent om al je gedachten te baseren opdankbaarheid, ga je altijd opgewektdoor het leven. Opgewektheid geeft jede innerlijke vreugde die je ook ziet bijkinderen. Dankbare mensen zijn spran-kelend door hun positieve instelling. Zijnemen actief deel aan het leven. Als jein staat bent om vanuit dankbaarheid te

leven, ga je anders kijken naar je nega-tieve ervaringen. Je bent in staat omzelfs in het negatieve iets positiefs teervaren.

Het uiten van je dankbaarheid geeft eenpositieve reactie. Toon daarom altijd jedankbaarheid. Leer eenvoudige dingente waarderen, zoals de zang van eenvogel, de kleur van herfstbladeren enhet veranderen van de seizoenen. Weesdankbaar voor een gezond lichaam eneen gezonde geest.Wees dankbaar voorde mensen om je heen en voor het

MAN

SUKH

PATE

L

De kracht van dankbaarheid en

vrijgevigheid

December is een tijd die uitnodigt om te geven. We weten allemaal hoe de

reclame op ons inspeelt om vooral veel te geven en te kopen. Het principe

van het geven wordt in deze tijd eigenlijk misbruikt om de consument tot

kopen aan te zetten en dan vaak van totaal onnodige cadeaus. We hoeven

geen dure cadeaus te kopen om onze vrijgevigheid te tonen. Er zijn tal van

eenvoudiger, zinvolle mogelijkheden waarmee je genegenheid kunt tonen

zonder er iets voor terug te verwachten. Het gaat er niet om wat je geeft

maar hoe je het geeft en daarbij is het fijn om iets te geven wat inspireert.

Denk bijvoorbeeld aan vriendschap, aan gezond en lekker voedsel, aan

kaarsen, of als je wel iets meer wilt besteden, aan een goed boek.



voedsel dat je in leven houdt. Oefen jegeest om alles te waarderen, waardoor jein staat bent om ook dankbaar te zijnvoor minder prettige ervaringen. Ditgeeft een verrijking in je leven die jeeerder niet voor mogelijk had gehou-den. Zonder dat je het merkt verande-ren gedachten als ‘Oh nee, niet weerzo’n dag’ in ‘Hoera, een nieuwe dag!’.Succes is volledig afhankelijk van jelevenshouding. Als je belaagd wordtdoor negatieve gedachten is het moeilijkze om te zetten in iets positiefs. Dit luktwel als je uitgaat van dankbaarheid,want dat stelt je in staat om in iederesituatie het beste te zien. Door je teoefenen in dankbaarheid wordt alles watje doet positief. Dit geeft je vertrouwenin je eigen mogelijkheden. Geef jezelfgelegenheid om te beseffen hoeveel er isom dankbaar voor te zijn. Een dankbaarmens is zich volledig bewust van debetekenis van geven. Dankbaarheid envrijgevigheid zijn nauw met elkaar ver-bonden.

Alles komt en gaat, maar er is eenkracht die onuitputtelijk is en dat isvrijgevigheid. Deze eigenschap komt totuiting als je alles met anderen deelt: jehuis, je kleding, je geld, je tijd en jeenergie. Het effect van een vriendelijkwoord of een daad die uit vrijgevigheidvoortkomt, is groter dan je denkt. Als jeiets met liefde geeft, word je deel vaneen kringloop, want alles wat je geeft,komt als een boemerang weer bij jeterug. Dit is een universele wet.

Het idee destijds een eigen centrum opte richten kwam voort uit de zes uur dieik iedere week doorbracht met gehandi-capte kinderen. Die tijd kon ik nietbesteden aan mijn studie, maar ik wist

dat ik door tijd en energie daarin teinvesteren iets blijvends zou creëren. Ikbegon gratis yogalessen te geven op deuniversiteit. In plaats van geld te vragenvoor de lessen, stelde ik de deelnemersvoor dat zij iets zouden geven aan eengoed doel, zodat zij profijt konden heb-ben van de wet van het geven. In dieyogalessen heb ik mijn beste vriendenleren kennen. Veel van hen werken van-daag nog met mij samen.

Jaag geen macht of roem na want alleendoor te geven ontvang je en ben je instaat om de volheid van het leven teervaren. Mijn moeder zei altijd: ‘Als jede kracht van het geven zou kennen,zou je nooit een gelegenheid voorbijlaten gaan om je maaltijd met iemand tedelen’. Neem de tijd om hierover na tedenken en de betekenis ervan tot jedoor te laten dringen.

Spontaan geven is de krachtigste vormvan vrijgevigheid. Ken je de momentendat je iets wilt weggeven, maar dat hetniet verstandig lijkt? Mijn advies is: doehet voordat je er teveel over nadenkt.Als je die momenten aangrijpt, komt ereen enorme kracht beschikbaar diezorgt voor welvaart en succes in jeleven.

Dit artikel is mede ontleend aan het boek:Vrede begint bij jezelf.


24 - oktober/december 200524 - oktober/december 2005

PAND

ITAT

TRY

RAM

DHAN

I Het tweede wat mij opviel was een ver-warring bij de betrokkenen omtrent rol-len en taken. De pandit werd meteengebombardeerd tot sleutelfiguur. Hij waste verleiden voor een rol als taboe-door-breker. Hij zou tijdens religieuze bijeen-komsten aandacht kunnen besteden aandit probleem. Wie ook zijn authentici-teit kwijtraakte in dezen was de hulp-verlener. Hoe neutraal kan een hulpver-lener luisteren als er zoveel aandacht isgeweest aan dit onderwerp? Een vanmijn cliënten voelde zich bespied doorhaar eerste hulpverlener. Ze zei: ‘Zij

vroeg of ik wel eens thuis werd geslagen. Ikhad haar verteld dat mijn ouders er nietsmee te maken hadden, maar mijn familieeromheen.’ Als er veel wordt gesprokenover de hindoestaanse gemeenschap ende specifieke problemen, dan ontkom jeer als hulpvrager niet aan dat je in hetgesprek als exotica wordt gezien: je hebtdan niet alleen een probleem maar jebent deel van een groep die veel proble-men heeft.

De sociaal wenselijke rol waartoe depandit heeft zich laten verleiden zien we

Zelfdoding en hindoeïsme

Over zelfdoding als fenomeen binnen de hindoestaanse gemeenschap is heel

lang gezwegen. Men nam aan dat dit wel eens plaatsvond. Over de oorza-

ken en gevolgen daarvan werd daarna niet of nauwelijks gecommuniceerd.

Oorzaken lagen in de taboesfeer en gevolgen werden niet gezien. De laatste

jaren zijn er wel veel publicaties geweest. Aanleiding hiervoor waren

onderzoeken waaruit bleek dat zelfdoding relatief vaak voorkomt bij jonge

hindoestaanse meisjes. Na veel aandacht in de media leek een bewustzijn

wakker te zijn geworden om dit probleem aan te pakken. Vanaf dat

moment heb ik ook steeds mijn bijdrage geleverd tijdens congressen en bij-

eenkomsten. Wat mij als eerste opviel – en wat nog steeds een rol speelt -

is de grote gedrevenheid naar aanleiding van onderzoeken om zelfdoding

als fenomeen te onderzoeken. Hulpverlening na suïcidepoging, preventie en

gesprekken in de leefwereld van de Hindoestanen zijn belangrijke pijlers.



terug op organisatieniveau. Volmondigzeggen ze toe dat ze aandacht zullenbesteden aan zelfdoding onder de hin-doestanen. Vijay is een hulpvrager dieeens heeft aangeklopt bij eenHindoestaanse organisatie. Hij kreeg tehoren dat ze op macroniveau wel aan-dacht aan dit onderwerp besteden, maarop individueel niveau niets voor hemkunnen doen. ‘Vind je het gek dat ik nietmeer onder de Hindoestanen wil komen. Zezeggen ja maar het is vaak nee.’ Bij dewitte hulpverlening voelt hij zich weloké, omdat ze zich aan hun afsprakenhouden en niet te veel persoonlijke vra-gen stellen. ‘Maar vaak heb ik het gevoeldat ze mij niet begrijpen. Ze stellen van dieoppervlakkige vragen. Dan zag ik vaak jaterwijl ik eigenlijk nee had moeten zeggen.Eigenlijk ben ik het ook zat om steeds vra-gen te moeten beantwoorden.’

Veel van de hulpvragers voelen ook detwee werelden waar ze naar toe kunnengaan voor hulpverlening: de eigen kringvan pandits, familie en vrienden en dewereld van de reguliere hulpverlening.In hun eigen godsdienst vinden ze weltroost, maar daar hebben ze veelal nie-mand anders bij nodig. ‘Ik hou niet vanmensen die interpretaties geven van watwel mag en niet mag. Mijn godsdienst ispuur en zal niemand veroordelen. Ook nietals ze zelfmoord hebben getracht te plegenof daarin zijn geslaagd.’ Vijay is voorzichzelf heel duidelijk, hij wil geenmoralisten om zich heen. Sharita heeftveel steun aan haar godsdienst omdat zeer troost in kan vinden. Ze heeft nooitbegrepen waarom haar broertje henheeft verlaten. Ze stond altijd klaar hemmet daad en raad, maar dit had ze nooitzien aankomen. Die avond toen zethuiskwam hing hij aan een touw. Ze

was als verlamd. Ze zal nooit een ant-woord vinden op haar ‘waarom?’ Nuberust ze in hoe het is gebeurd en heeftze zelf ruimte weten te creëren om haargevoelens een uitweg te bieden.

In onze poging om het probleem vanzelfdoding onder Hindoestanen aan tepakken is een groep die we hebbenovergeslagen: de nabestaanden. Zij zit-ten met heel veel vragen en zoekenhulp. De filosofen die verkondigen dathet leven maya (illusie) is kunnen henniet troosten, ook niet degenen die pro-beren het gesprek op tafel te krijgen alstaboedoorbrekers. Hun dierbaren heb-ben hen op een abrupte manier verla-ten. Na de diverse onderzoeken is erheel veel aandacht geweest voor ditthema. Maar voor hen is alles opeensheel stil geworden.



Zolang de tegenstellingen in balans zijnis er geen vuiltje aan de lucht. Maar ookhierin schuilt de tegenstelling, wanttegenover balans staat de tegenstellingniet-balans. Ja, zult u denken, waar blij-ven we met al die tegenstellingen? Wel,in de spanning zou ik zeggen, en diespanning zorgt ervoor dat we onslevend voelen. Dus tegenstelling leidttot spanning en spanning leidt totmens-zijn? Ja, precies, in de spanningkomen we tot soms grootse daden, wor-den we geïnspireerd, komen we inbeweging. De Griekse denkerPythagoras stelde in zijn logisch denkende volgende tien dualiteiten voorop:

En toch is er meer dan alleen de tegen-stelling in ons leven. We kunnen als hetware boven die tegenstelling uitstijgen.Want in tijden van vrede kan oorlog welde tegenstelling zijn, maar ook een ver-keerde keuze. Tegenover de rust kan hetrusteloze staan, maar is dat de weg?Tegenover wij staan zij, maar waarbrengt ons dat dichter bij elkaar?Tegenover mijn ideeën staan jouwideeën. Kan ik in die polarisatie hetgemeenschappelijke blijven ontdekken?

We leven in een (westerse) maatschappijwaarin de tegenstelling steeds scherperwordt neergezet. Die tegenstelling leidttot onverdraagzaamheid en ook tot eenzeer beperkte blik op onze mogelijkhe-den. Is er een uitweg uit deze impasse?

‘Leg dit zout in het water en kom morgenbij me terug’. Hij deed zoals hem gezegdwas. Toen zei zijn vader: breng me het zoutdat je gisteravond in het water hebt gelegd.Hij voelde er naar maar kon het niet vin-den. Zijn vader sprak: ‘Je kunt het niet vin-den omdat het volledig in het water is opge-

Wanneer valt de ziel?RO

NVA

NES

Stelt u zich eens een wereld voor waarin er geen tegenstellingen meer

zouden zijn. Alleen maar gezondheid, dus geen ziekte. Geen dood,

alleen maar leven. Misschien een fijne gedachte. Maar ook geen don-

ker tegenover het licht. Of geen stilstaan tegenover voortbewegen. Iets

minder prettig al. Of geen slaap tegenover het wakker zijn. U begrijpt

het al: ons leven bestaat uit tegenstellingen. Sterker nog; zonder tegen-

stellingen is er geen leven. Want leven staat tegenover niet-leven.

Alleen zo kunnen we het herkennen. Zonder binnen geen buiten.

Zonder haat geen liefde. Zonder vrouw geen man.

De grens en het onbegrensdeHet evene en het oneveneHet ene en het veleHet rechtse en het linkseHet mannelijke en het vrouwelijkeHet rustende en het bewogeneHet rechte en het krommeHet licht en de duisternisHet goede en het kwadeHet vierkant en de rechthoek



lost. Indien je het wiltwaarnemen, proef er danvan. Hoe smaakt het?Zout. Precies. Dat zout isoveral in het water. Zo ishet Zijn overal. Je kunthet niet waarnemen,maar het is er.’

Deze tekst komt uit deUpanishaden, die weerhet laatste deel vormenvan de Veda’s. In dezetekst zijn het zout enhet water elkaars tegen-stelling. Totdat het zoutoplost in het water enverdwenen lijkt. Maaris het zout ook verdwe-nen? Zout en water zijnopgegaan in ietsnieuws. Je kunt hetweliswaar niet zien, maar wel proeven.Het waterige zout of het zoute water iseen nieuwe substantie geworden. Detegenstelling is hier niet opgehevenmaar tot iets anders geworden. Hetoude is overgegaan in iets nieuws zon-der dat de oude bestanddelen weg zijn;het zout kan weer uit het water wordengewonnen.

In de documentaire ‘Wanneer valt deziel?’ willen we op avontuurlijke manierkijken naar de tegenstellingen in onsleven en werk. Waar leiden die ‘beken-de’ wegen nu naar toe en hoe kun je –door anders te kijken – dat nieuweervaren?

‘Breng me een vrucht van deze boom. Hieris zij, heer. Breek haar open. Zij is openge-broken, heer. Wat zie je daarbinnen? Heelkleine zaden, heer. Breek er een open. Het

is opengebroken heer. Wat zie je daarbin-nen? Helemaal niets, heer. Toen zei hijtegen hem: “Waarlijk dat subtiele dat jeniet kunt waarnemen, daaruit ontstaatdeze reusachtige boom. Vertrouw erop datwat deze subtiele essentie uitmaakt, Dat alshet zelf heeft. Dat is waarheid. Dat is hetAtman.’Aan de hand van de oude teksten uit deUpanishaden willen we met drie mensenuit bedrijfsleven en non-profit sectorkijken waar deze teksten hun geldigheidnog steeds hebben. Waar leidt de syn-these tussen de tegenstelling toe? Waarzit de eenheid in de tegenstelling? Het isopvallend hoe juist de westerse maat-schappij zoekt naar die essentie, die jeniet kunt waarnemen, maar die er onderalles en in alles is en het leven daardoormogelijk maakt. Uitspraken als van bij-voorbeeld Dee Hock, de oprichter vanVisa International, geeft dat wel aan:


Advertenties

"DAT JE VERLEDENJE ZO IN DE WEG

KAN ZITTEN"

REGRESSIEREGRESSIEREÏNCARNAREÏNCARNATIETHERAPIETIETHERAPIE

Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapiedat geschikt is voor werken met een breedscala aan klachten, problemen en levens-thema's, waarvoor inzicht, verandering of

meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht.

* Totale gezichts- en lichaamsverzorging* Vergoeding zorgverzekeraar* Lid VNT

Voor inlichtingen:Savita D. HarpalTel. 035 - 6214405Noordse Bosje 33d1211 BD Hilversum

Lees 'India Nu'Het enige Nederlandstalige tijdschrift over

India!

• Cultuur en Religie• Politiek en Economie• Samenleving en Milieu

Recent verschenen specials over o.m. vrouwen,gezondheidszorg, Religie en maatschappij, sport enmilieu India. India Nu is een tweemaandelijks blad.

Een jaarabonnement kost €17,50, losse nummers € 3,50

India Nu wordt uitgegeven door de Landelijke IndiaWerkgroep, een organisatie die vanuit Nederland wil

bijdragen aan een menswaardig bestaan van(kans)armen in India.

Voor meer informatie:Tel: 030-2321340, www.indianet.nl

“Every living being in this world is knowingly or unknowingly on a spiritual pilgrimage” (Baba)

"The present is a product of the past. But al sothe seed for the f uture". (Baba)

Stichting Shri ShirStichting Shri Shirdi Babadi BabaDonaustraat 167 • LD Lelystad • Tel.: 0320-251116

H e a l i n g T e m p e l S h r i S h i r d i B a b aH e a l i n g T e m p e l S h r i S h i r d i B a b a

WWilt u een consult? ilt u een consult? WWilt u meer weten?ilt u meer weten?

Of helpen een tempel voor Shri Shirdi Baba

in Holland te realiseren, dan bent u

van harte welkom.

VVoor donat ies: Rekeningnummer: 8754034oor donat ies: Rekeningnummer: 8754034

Joke Broeke is al jaren

een devotee van

Shri Shirdi Baba.

Zij gebruikt nu haar

gaven om te helpen bij

geestelijke, lichamelijke

of spirituele problemen.

Vol dankbaarheid is de stichting Shri Shirdi Baba in Holland opgezet.



‘Verandering gaat niet over reorganisatieof herstructurering. Het gaat over her-zien. Wanneer je iets her-ziet - eengedachte, een situatie, een bedrijf, eenproduct - creëer je een hele nieuweorde.’

Er is dus wel een tegenstelling, maar alsje goed kijkt valt die tegenstelling opeen ander niveau ook weer samen. Doorde drie mensen te volgen die we in heteerste deel van de documentaire uitvoe-rig spreken en in het tweede deel ook inhun dagelijks werk (en daarnaast) zien,zullen we ontdekken waar die nieuwe‘orde’ werkelijk gestalte krijgt. De tek-sten in de Upanishaden vragen bijna omer iets mee te doen in het dagelijksleven. Juist in een wereld als de onzewaar de tegenstellingen zo makkelijkgehanteerd worden en we er ons maar alte graag achter verschuilen. Het ìs nueenmaal zo, zeggen we dan, en dat iswaar. Maar er is meer. Als we maar wil-len kijken. En het toelaten. En wat nuals de wijsheid van de Upanishaden, dieuniverseel van aard is, toepasbaar blijktte zijn in ons leven? Sterker nog: alsdeze wijsheid zo praktisch is dat het eeneye opener kan zijn om leven en werk teverlichten? In ‘Wanneer valt de ziel?’gaan we dat onderzoeken. Voordat u datechter te zien krijgt, kunt u misschienvoor uzelf eens de volgende simpeleoefening doen. Probeert u het eens uiten laat – via de redactie – eens wetenhoe het u bevallen is. Welke inzichtenkreeg u? wat ‘her-zag’ u bij deze oefe-ning? Wat zegt het over de tegenstellin-gen in uw leven?

Pak een blad van een boom. Je kunt de ner-ven voelen. De aderen van dit blad. Delevenslijnen. Welke beelden komen in je op

als je zo deze bronnen van dit blad voelt? Jezou kunnen zeggen dat naast het zintuig‘tasten’ er nog een zintuig beslag op je legt.Niet het zintuig van het letterlijk zien naarbuiten, maar het zintuig van zien naar bin-nen. Het zien naar de beelden die je spon-taan krijgt als je je hand op het blad hebtgelegd. Het schouwen. Deze aanvulling ophet zintuig ‘tasten’ is een verdieping, geefthet tasten perspectief. Met een beetje ver-beelding zou je zelfs kunnen ‘zien’ dat hetblad ademt door de aderen heen. En nietalleen het blad, maar de hele boom.Wonderlijk, niet? De boom is er niet, alleenhet blad waar je hand op ligt, en toch kunje, door het blad heen als het ware, je deboom voorstellen waar het blad aan vastgezeten heeft. En misschien nog steeds aanvast zit. Schrijf beelden en gedachtennaderhand eens op.

Wanneer valt de ziel?

(foto) © Buro voor Verbeeldingskracht



Tijden veranderen en daarmee normenen waarden, ook voor Hindoestanen.Twee boeiende werken van de afgelopentijd hierover zijn de Indiase filmBaghban, met Amitabh Bachan in dehoofdrol, en het reeds genoemdeFamiliekwesties. Hoofdthema in beidewerken is de familie en meer in het bij-zonder de veranderende omgang vankinderen met hun bejaard rakendeouders. Beide werken hebben dezelfdecentrale boodschap: ouderen, pas op jetellen, neem maatregelen voor je oudedag en vertrouw niet blind op je kinde-ren. Hun normen en waarden hoeven

niet dezelfde te zijn als die van jullie.

In Baghban besteedt de vader al zijngeld, ook zijn pensioenvoorziening, aande opvoeding van zijn vier zonen. Uitonbaatzuchtige liefde. Hij verwacht nietanders dan dat zijn zonen later eveneensuit liefde voor hun ouders zullen zor-gen. Kortom, het traditionele hindoe-staanse ideaal. Als echter na de pensio-nering van vader puntje bij paaltje komten vader en moeder denken in te trek-ken bij de kinderen, blijken deze mid-denklassestedelingen vooral bezig te zijnmet hun eigen leven en weinig trek te

De oude dag inBaghban en

Familiekwesties

WIE

RISH

RAM

SOEK

H

Als Hindoestanen hun cultuur vergelijken met die van het

westen, dan is een voornaam punt vaak de centrale, koeste-

rende rol van de familie, afgezet tegen het naakte individu-

alisme van de westerse cultuur. De Nederlandse vertaling

van de titel van het boek Family matters van de Indiaas-

Canadese schrijver Rohinton Mistry lijkt dit vooroordeel te

bevestigen. Immers, de Nederlandse vertalers kiezen voor

het meer naar zakelijk individualisme riekende

Familiekwesties, terwijl de vertaling “Familie is belangrijk”

meer overeenkomstig het hindoestaanse denken zou zijn.


hebben in inwonende ouders, die hunleefritme zullen verstoren. Al die warmegezinstaferelen in het ouderlijke huis tij-dens Divali en Holi blijken dan flinter-dun te zijn geweest. De elkaar innig lief-hebbende vader en moeder worden zelfsvan elkaar gescheiden door het intrek-ken bij verschillende kinderen. Deouderlijke verbittering vindt zijn hoog-tepunt in het wonderschone lied “Mainyaha, tu waha”, waarin vader en moederelkaar via de telefoon in troost liefheb-ben.

Familiekwesties speelt zich af in het ste-delijk middenklasse milieu vanMumbaise Parsi’s. De oude professorNariman heeft zijn opgebouwde vermo-gen besteed aan huisvesting voor zijnkinderen. Zijn verzorging valt zijn tweeongetrouwde stiefkinderen, met wie hijsamenleeft, zwaar en alsde aan Parkinson lijden-de Nariman ook nog tenval komt en zijn beenbreekt wordt de dage-lijkse zorg zijn verbitter-de stiefdochter Coomyte veel. Gedetailleerdbeschrijft Mistry poep-en schoonmaakscènesmet de bedlegerigeNariman: ‘Ze waren ver-bijsterd en verontwaardigdover het feit dat een men-selijk schepsel van vlees enbloed, in goede gezondheidzo efficiënt, plotseling zovies kon worden’. Dooreen list weet Coomyhaar stiefvader uit haarhuis en naar het gezinvan zijn uitwonendeandere dochter te krij-

gen. Hier blijkt een vijfde inwoner inhet tweekamer-appartement echter teveel en schoonzoon Yezad, in het verle-den zo joviaal tegen zijn schoonvader,valt deze situatie heel zwaar. De steedshulpelozere Nariman, wel liefdevol ver-zorgd door zijn steeds vermoeideredochter, wordt lijdend voorwerp in eensteekspel tussen verschillende familiele-den, die het probleemgeval liever bij deander geparkeerd zien.

Baghban is meer zwart-wit in de karak-terisering van ouders en kinderen. Deouders zijn een soort rechtschapen Ramen Sita, terwijl de kinderen gekarakteri-seerd worden als egoïstisch, zelfs eentikje decadent, met weinig inlevingsver-mogen voor het denken van de oudersen weinig erkenning voor hun offersvoor de kinderen (‘Ik dacht dat ik thuis




kwam, maar je noemt me een gast’). Denaïviteit van de vader om zo blind opzijn kinderen te vertrouwen is niet echteen issue (‘met vriendelijkheid en vertrou-wen heb je nog geen dak boven je hoofd’ -Familiekwesties). Integendeel, het tradi-tionele Hindoestaanse ideaal dat de kin-deren uit plicht en liefde zorgen voorhun ouders blijft overeind en inBaghban uiteindelijk bevestigd als eenaangenomen zoon, hoewel niet vaneigen vlees en bloed, wel liefdevol allezorg op zich wil nemen.

In Familiekwesties hebben we veel meerte maken met menselijke onmacht ineen kader van de individuele struggle forlife. Het is niet zozeer een kwestie vanniet willen, zoals in Baghban, maar voor-al van niet kunnen. De stiefdochter kande zorg voor haar stiefvader lichamelijkniet aan. Het gezin van de andere doch-ter heeft het financieel niet breed. Zezijn zo kleinbehuisd, dat een kind ophet balkon onder een afdakje moet sla-pen als opa erbij komt. De stiefzoon wilwel goed doen, maar durft niet tegenzijn zus op te komen. Het is jammer dathet karakter van de stiefdochter te hek-serig wordt gemaakt, waardoor dezedimensie van niet kunnen toch eenbeetje overschaduwd wordt door nietwillen.

Het zwart-wit karakter van Baghbankomt ook tot uiting in de liefde en loya-liteit die niet-bloedverwanten aan vaderen moeder geven. Naast de aangenomenzoon zijn er verschillende karakters diezonder reden goed voor de ouders zijn:menselijke relaties zonder winstoog-merk, die de basis vormen voorgemeenschapszin. De vader stelt hetvoor als een generatieverschil: ‘De nieu-

we generatie is praktisch, elke relatie is eenladder om maatschappelijk verder tekomen. En als een ladder niet meer nuttigis, wordt deze zonder pardon opzij gescho-ven’. Familiekwesties is somberder enwordt gedomineerd door de tragiek vanindividuele mensen, die worstelen omzingeving. ‘Iedereen onderschat zijn eigenleven. Het grappige is dat uiteindelijk alonze verhalen, jouw leven, mijn leven, oudeHusains leven, hetzelfde zijn. En waar jeook komt op de wereld, er is slechts éénbelangrijk verhaal: dat van jeugd, en ver-lies, en verlangen naar verlossing’. Toch isook hier sprake van hoop in de vormvan menselijke liefde. Niet alleen is erde zorgzame dochter, maar ook dekleinkinderen die extra bijverdienen omhet gezinsinkomen stiekem aan te vul-len.

Hoe belangrijk ook de boodschap is datkinderen zorg aan hun ouders moetengeven op hun oude dag, beide werkenhadden wat realistischer kunnen zijndoor meer aandacht voor de beweegre-denen van de kinderen. Het leven isimmers zelden zwart-wit, good guy-badguy. Vaker is sprake van grijstinten,waarbij iedereen vanuit het eigen per-spectief zijn eigen gelijk heeft en de spe-cifieke situatie daaruit tragiek voort-brengt. Wat voor de vader in Baghbanonvoorwaardelijke liefde is, blijkt voorde zoon verstikkende dominantie tezijn. De verboden liefde in Familie-kwes-ties van Nariman met een niet-Parsivrouw herinnert ons eraan, dat een ster-ke familieband niet altijd een zegen is:‘Ze waren vermalen door hun families’.Denk ook aan het conflictpotentieel tus-sen man en vrouw naar aanleiding vaneen inwonende ouder. ‘Waarom voeldehij in gedachten alleen maar liefde voor

De oude dag in Baghban OHM Vani 4e kwart. 2005 21-09-2005 13:55 Pagina 32

haar en kwam er voortdu-rend geruzie en animosi-teit over zijn lippen als zetegenover hem stond, alsofze de vijand was?’(Familiekwesties). Dekinderen dienen derhal-ve ook rekening te hou-den met hun partner,hetgeen overigens ietsanders is dan zich uitle-veren: ‘Doe niet zo mal,Yezad. Ze zullen altijdonze zonen blijven’. ‘Nee.Ze zullen de echtgenotenvan hun vrouwen zijn’(Familiekwesties).

Hoewel zowel Baghbanals Familiekwesties zichin een snel veranderendIndia afspelen, waarnormen- en waardenconflicten tussengeneraties onvermijdelijk zijn, is er veelherkenbaars voor NederlandseHindoestanen. Dat is niet vreemd,indien men zich realiseert dat de huidi-ge ouderen opgegroeid zijn in het arme-re Suriname en hun kinderen toch sterkbeïnvloed zijn door Nederland. Ook indit geval is er dus sprake van grote ver-anderingen en derhalve van normen- enwaardenconflicten tussen generaties.Toch is er het fundamentele verschil, datNederland een ontwikkeld land is meteen verzorgingsstaat die ruimte biedtaan individuele vrijheid, terwijl Indianog steeds een ontwikkelingsland iswaar de kinderen voor velen nog steedsde belangrijkste oudedagvoorzieningzijn. Nederlandse voorzieningen als de

AOW en woon-varianten alsaanleunwonin-gen voor oude-ren maken hetmogelijk eentussenweg tevinden tussenaan de ene kant(vaak de onmo-gelijkheid van)het inwonen bij kinderen enaan de anderekant (deschaamte over)het bejaarden-huis. Dit schept meerruimte voormaatwerk geba-seerd op de indi-

viduele vrijheid van zowel ouderen alshun kinderen (‘die fijne balans tussen tra-ditie en moderniteit’). Gelukkig maar,want iets doen alleen uit sociale dwangleidt uiteindelijk tot ellende. ‘Hoe kun jemensen dwingen? Kun je zorg en aandachtafdwingen? Of het zit in het hart, of ner-gens’ (Familiekwesties).

Overigens behandelen zowel Baghban als(vooral) Familiekwesties (kandidaatBooker Prize 2002) nog tal van anderethema’s: de schaduw van armoede overmenselijk handelen, de relatie man-vrouw, godsdienst, hindoefundamenta-lisme, corruptie, de langzame verdam-ping van de Parsi-gemeenschap in India.Zowel de film als het boek worden vanharte aanbevolen.


en Familiekwesties

Het thema ‘ouderdom’ komt uitgebreid aan de orde in de tweedelige dramaserie Burhapa ki Laathi

die OHM op 11 en 18 december uitzendt.



Uitgangspunt in deze discussie is devolgende stelling van Kadamba KananSwami: ‘Het voornaamste wat menwenst met onthechting is: tijd en ener-gie bnesparen. En die tijd en energiekan men richten op spiritualiteit.’

U verspilt dus die tijd en energie, meneerMehdi Jiva…Mehdi Jiva: ‘Ik weet niet of dat waar is.Ik geloof dat het de situatie is waarin ikgeplaatst ben. Ik heb vier dochters enben werkzaam in de wereld. Ik heb niethet gevoel dat dit één deel is en dat de

spiritualiteit een ander deel is.’

U bent getrouwd, vader van vier dochters.U bent zo bezig met het tijdelijke?Mehdi Jiva: ‘Ja, maar door het tijdelijkeheen, door de dingen die steeds veran-deren, blijft er altijd iets over dat als eencontinue stroom aanwezig blijft. Hoe jedit moet noemen? Bewustzijn waarvanal deze situaties modificaties zijn? Ofnoem het liefde.’

Kadamba Kanan Swam, bent u het hiermeeeens?

Een monnik en een vader op

zoek naar bevrijding

BIKR

AMLA

LBAH

ADOE

RSIN

G

De wereld om ons heen verandert voortdurend; we worden ouder, de seizoenen

veranderen, de buurt verandert etc. Is verandering dan de essentie van ons

bestaan? Nee, zeggen hindoeïstische denkers. Er ligt iets eeuwigs, iets perma-

nents aan de basis van deze veranderende wereld. Maar hoe komt het dan dat

we het eeuwige niet waarnemen en slechts de verandering zien? Maya, illusie!

Om deze werking van maya teniet te doen, hebben vele spirituele tradities uit-

eenlopende wegen ontwikkeld. In het volgende interview leest u hoe Kadamba

Kanan Swami en Mehdi Jiva met het besef van maya in het leven en in de

wereld staan. Kadamba Kanan Swami is een monnik (sannyasin) bij de Hare

Krishna organisatie (ISKCON) en bewandelt de weg van onthechting. Mehdi

Jiva heeft een gezin, is werkzaam als patholoog in een ziekenhuis. Tien jaar

geleden richtte hij de Stichting voor Filosofie en Meditatie op.


Kadamba Kanan Swami: ‘Ja, je kunt hettijdelijke ofwel de maya energie noe-men, zoals in de Bhagvad Geeta bespro-ken wordt. Deze energie kun je gebrui-ken en spiritualiseren.’

Hoe zou je in de praktijk de maya energiekunnen spiritualiseren?Kadamba Kanan Swami: ‘Denk maar aangeld. Geld wordt gezien als het symboolvan materialisme. Maar als je geldgebruikt voor spirituele doeleinden, danwordt dat geld gespiritualiseerd en danwordt het tegelijkertijd een spirituelekracht die zelfs een positieve spiritueleinvloed kan hebben.’

Mehdi Jiva: ‘Ja, dat geloof ik ook, desituatie is niet bepalend. Het motief datje diep in jezelf voelt en hoe je die situ-atie tegemoet treedt, is bepalend. En ditbepaalt of het een egoïstische handelingis of een open spirituelehandeling. De BhagvadGeeta zegt ook: de hoog-ste manier van handelenis het offer. Hoe maak jeeen handeling tot eenoffer? Dit zit diep in je.Het gaat om de dieperemotieven en de intentiewaarmee je het tegemoettreedt.’

Wanneer ben je danslachtoffer van die illusie?Kadamba Kanan Swami:‘Als je gelooft dat het tij-delijke de werkelijkheidis. Als ik bijvoorbeeldzou geloven dat mensendoor mijn toedoen beterzouden worden, dantrap ik in een valkuil.’

En trapt u ook in een valkuil als u denkt:die dame is mijn vrouw?Kadamba Kanan Swami: ‘Absoluut! Enook als ik denk: dit zijn mijn kinderen,ik ben verantwoordelijk voor hunopvoeding. De Vedische cultuur biedteen traditie aan, waarin de mens gelei-delijk aan vooruitgang kan boeken. Hetgaat er vanuit dat de invloed van mayaheel subtiel werkt. En we zien dit indiverse geschriften waarin staat dat degetrouwde persoon wordt aanbevolen,nadat de kinderen opgegroeid zijn, omzich terug te trekken uit de verwikkelin-gen van de materie.’

Ziet u een verschil tussen de fase waarin ueen gezinsleven leidde en de fase waarin unu verkeert? U heeft oranje kleding aan, ubent kaalgeschoren. Bent u nu mindergehecht en minder gegrepen door maya,door illusie?




Kadamba Kanan Swami: ‘Voor mij is heteen verschil van dag en nacht, omdatmijn meditatie op Krishna enorm is toe-genomen. Het offer wat gebracht wordt,heeft onmiddellijk als resultaat dat eriets teruggegeven wordt.’

Mehdi Jiva, hij was wat u nu bent en hij iswat u zult zijn…Mehdi Jiva: ‘Als het zo gezegd wordt,dan zal het wel zo zijn. Ik heb zelf nooithet gevoel gehad dat ik daarin een echtekeuze heb gehad. Als ik terugkijk opmijn leven en als ik zie waar ik nu zit,dan denk ik: hoe ben ik hiertoe geko-men? Heb ik nou zoveel gekozen, hebik daar allemaal beslissingen in geno-men? Ik heb zelf het gevoel dat ik hetleven volg dat me aangeboden wordt.’

Nooit gedacht: ik ben slachtoffer gewordenvan maya, van de illusie?Mehdi Jiva: ‘Eén van de geschriften waar

ik gek op ben is de Yoga Vashistha, Wijdenken dat de geest maya oproept en zokan je ernaar kijken. De Yoga Vashisthazegt: je kan het ook andersom zien. Degeest is een product van maya. Hoe wilje met je geest maya overstijgen, die alshet ware de basis en wortel van dezelfdegeest is. Dat is niet iets wat daar zomaarbuiten staat.’

Kadamba Kanan Swami, is die goddelijkegenade u wel ten deel gevallen zodat u uit-eindelijk een onthecht leven als sannyasinkon gaan leven? Kadamba Kanan Swami: ‘Ik denk nietdat een onthecht leven als sannyasin vrijis van de invloed van maya. Het helesysteem van varna ashram is een gelei-delijk systeem, bedoeld om de mens,die op subtiele manieren beïnvloed isdoor maya, toch langzaam maar zeker tebevrijden. Zo’n sannyasin is daar ookmee bezig. Je spreekt echt over een par-

Advertentie

Een monnik en een vader OHM Vani 4e kwart. 2005 21-09-2005 13:55 Pagina 36


mahamsa, iemand die volkomen bevrijdis. Die is vrij van de invloed van maya.’

Waar is een sannyasin nu aan gehecht?Kadamba Kanan Swami: ‘De illusie inde geest is ook nog aanwezig, het speeltzich op een subtieler niveau af. Dus erkan gehechtheid zijn aan positie, aanmacht, aan de tegenovergestelde sekse.Het is niet eenvoudig om dit op tegeven. Lust is een hele krachtige drijf-veer. In de Bhagvad Geeta wordt lustbeschreven als ‘de eeuwige vijand’. Enom die eeuwige vijand te overwinnen,die kan nog heel subtiel in de geestdoorwerken en blokkeert ons tot opzekere hoogte om ons open te stellenvoor Krishna. De kern van het pro-bleem is egoïsme. Zolang er sprake isvan egoïsme en zolang men niet alles inperfect offer kan doen is er sprake vande invloed van maya. Dus men kanzelfs sannyasin zijn in egoïsme.’

Mehdi Jiva, wat is nou de juiste remedietegen die illusie?Mehdi Jiva: ‘Ik geloof dat je de illusiepas te boven kunt komen als er eenheel diep besef in de mens oprijst datwat de wereld te bieden heeft, het uit-eindelijke doel van het leven niet zalgeven. Wat mij altijd een beetje zorgenbaart is dat heel veel mensen eigenlijkmet die vraag komen als ze bijvoor-beeld ongeneeslijk ziek zijn: als ze wer-kelijk zien dat alles wat ze hebben, nietmeer meetelt. Ik heb het zo vaakgezien, in ziekenhuizen komen arme enrijke mensen; ze hebben dezelfdetumor, ze zijn allemaal heel bedroefd,ze zien er hetzelfde uit. Ze hebben niksmeer aan hun dure auto, niks meer aanhun huis met zwembad, ze hebben er

niks meer aan. Ook de armoede van dearmen valt weg. Alle zorgen daarvanvallen weg. Dan wil je maya overwin-nen. Dan moet dat besef komen dat hetrelatieve werkelijk relatief is en dat hetgeen betekenis heeft. En dan ook nietstiekem…’

Kadamba Kanan Swami, is het soms ookeen illusie om te denken dat je zelf spiritu-eel bezig bent?Kadamba Kanan Swami: ‘Ikzelf denkdat het één van de grootste illusies iswaar een mens door gevangen kan wor-den. Zelfs het hele concept van bevrij-ding. Als je daar mensen over hoortspreken, ademt daar heel vaak de sfeervan illusie vanaf. Ik bedoel, bevrijdingvan wat? Iedereen wil naar de scheppertoe, maar wijst de schepping af. Dat iseen hele merkwaardige manier van kij-ken naar de zaak. Ik denk dat hetgrootste verschil is, dat ik in een spiri-tuele traditie bezig ben. De traditie opzich, als deze niet zuiver gevolgd wordt,kan een illusie zijn. Maar als men zichbevindt in een zuivere spirituele tradi-tie, dan staat er aan het hoofd daarvaneen goeroe. Die goeroe, Prabhupada inons geval, is degene die de perfecte gidsis. En onder zijn leiding worden wijgeleid uit de illusie.’

Mehdi Jiva, in uw methode, staat die ookgarant?Mehdi Jiva: ‘Misschien wel, ik denk datiedere inspanning, mits met zuiver hartgedaan, z’n resultaat heeft. De BhagvadGeeta zegt ook: wat je ook aan mijoffert; een blaadje, een bloemetje, zelfseen beetje water, het is goed genoeg.Mits het met zuiver hart gedaan wordt.Het zal door mij worden aangenomen.’

op zoek naar bevrijding

Dit artikel is een bewerking van een gesprek dat enige tijd geleden werd uitgezonden in het OHM radioprogramma Lotusvijver (voor uitzendtijden zie de radioprogrammering).



Saraswati is een prachtige Indiase vrouwin een smetteloos witte sari, een kroonop haar hoofd en een veena, snaarinstru-ment, in twee van haar handen. Somsheeft zij ook een rozenkrans vast, sym-bool voor de kracht van meditatie enspiritualiteit. En in één van haar vierarmen het heilige geschrift, de Veda’s,symbool voor universele Goddelijkekennis. Vaak zit zij op een lotusbloem,symbool voor absolute waarheid, daar-mee aangevend dat zij sterk verankerd isin de ervaring van het Absolute. Haarrijdier is een zwaan. Daarvan wordtgezegd dat die het verschil tussen pureen aangelengde melk feilloos kent.Ofwel: hij leert ons het onderscheid temaken tussen goed en kwaad. Somszien we ook een pauw bij haar. Deze ishooghartig en trots op zijn schoonheid.Hij leert ons dat we niet moeten ver-dwalen in uiterlijke zaken, maar ons

moeten richten op de eeuwige waarheid.Ook is Saraswati een manifestatie van demoedergodin, Devi, en de personificatievan de vrouwelijke energie, Shakti. Erzijn vele namen en gedaanten voor haar.Zij is onder andere Sharada (bron vankennis), Gayatri (hymne), Savitri (ver-lichting) en Vacdevi, Godin van geluiden spraak.

Godin Saraswati wordt als de metgezelvan de Godheid Brahma, de schepper,gezien. Alleen door de kracht vanSaraswati kan Brahma scheppen encreëren. En door Saraswati heeft Brahmade kracht om het oergeluid, nada brah-ma, de bron van creatie, te horen.Zonder Saraswati, zijn Shakti, kan zelfsde Godheid Brahma weinig beginnen.Maar zonder Brahma is Saraswati ookincompleet.

Geen woord zonderSaraswati

SHAR

DABA

LLA

In de eeuwenoude hindoetraditie zou de vrouw het hoogst

mogelijke respect en de grootst mogelijke erkenning genieten.

Wijsheid wordt zelfs gepersonifieerd door een vrouw, een

Godin. Heb je wijsheid, inspiratie, kracht en helderheid van

geest nodig, dan richt je je tot de Godin Saraswati. Zij is een

oceaan van kennis, de oorzaak van alle beweging, de bron

van het spirituele licht, verwijderaar van onwetendheid en

verspreider van kennis.



Het hindoeïsme onderscheidt verschil-lende wegen naar het Goddelijke.Saraswati wijst ons op de bhakti marga,de devotionele weg, en de gyana marga,de weg van kennis. Zij heeft in één vanhaar handen het boek, de kennis van deVedanta, waarin de verschillende lagenvan de mens worden beschreven, metals onderliggende essentie het Atmandat deel uitmaakt van het Brahman, hetGodddelijke. Door studie en reflectieleert men het innerlijke kennen en daar-mee het Goddelijke. Anderzijds wijst zijop de weg van de bhakti door de veenate bespelen. Door het vanuit het hartzingen van bhajans, kirtans en hetbezield bespelen van muziek, ontwik-kelt men een gerichte devotie voor hetGoddelijke. Zo kan men ook tot hetGoddelijke komen.

Tijdens Navratri, Basant Panchami enDivali wordt Saraswati aangeroepen.Vooral kunstenaars, musici, wetenschap-pers en kinderen doen gebeden voorSaraswati. De laatste drie dagen van deNavratri zijn gewijd aan de Saraswatipooja. Op de laatste dag worden allemuziekinstrumenten symbolisch in haarbuurt gelegd en zijn er speciale mantra’sen gebeden om haar zegeningen te vra-gen. Op deze dag wordt er nietgespeeld, gezongen of gestudeerd wantSaraswati zegent dan de boeken en ins-trumenten. Op de tiende dag, VijayaDashami, wordt het gebed afgesloten enbegint men weer met de studie op dezedag, de dag van het begin van kennis(Vidya arambh). Elk instituut waaronderwijs, kunsten of wetenschappenwordt onderwezen is de tempel vanSaraswati. Muziekinstrumenten zijnsymbolen van Saraswati. Heel veel hin-

doestudenten doen voor elk belangrijkexamen eerst een gebed voor dezeGodin om haar te vragen hen wijsheiden creativiteit te schenken. Studentendie willen ontdekken, creëren en ken-nen zijn afhankelijk van haar gratie.

Geïntegreerde wijsheid en scheppendecreativiteit leiden tot een mooiere, ver-fijndere en subtielere wereld, waarinmen door middel van kennis en devotieprobeert te groeien naar het Goddelijke.Zeg mooie, zoete, positieve woorden.Want Saraswati weerklinkt door dewoorden. Maak mooie, geïnspireerde,bezielde muziek. Dan hoor je Saraswati.Zing en dans met overgave. Je zultSaraswati ervaren. Misschien is hetGoddelijke niet buiten onszelf te vin-den, maar juist te ervaren in onze eigencreaties.

De uitzending van De Lotusvijver van zondag 9 oktober is gewijd aan de godin Saraswati.



In het hindoeïsme staan de vele godenen godinnen voor de vele aspecten vande uiteindelijke werkelijkheid:Brahman. Elk aspect van het als manne-lijk opgevat transcendente principe vanBrahman wordt in relatie gezien met hetals vrouwelijk opgevat dynamisch prin-cipe. Zo is Shiva - de god van vernieti-ging, onthechting, ascese en zuivering -verbonden met Kali, die als Moederhaar kinderen beschermt en fel strijdvoert tegen het kwaad. Kali wordt voor-

al vereerd in Bengalen en Assam.Verering van een van de aspecten vanBrahman wordt beschouwd als één vande vele wegen die leiden tot het kennenof ervaren van God.

Het beeld dat in de Kalitempel vanDakshineswar staat opgesteld is vanzwart basalt en is onmiskenbaar hetbeeld van een vrouw. Iemand die isopgegroeid in ‘de vreeze des Heeren’ endie het ‘Onze Vader’ heeft leren bidden,

Moeder Kali: een westerse benadering

KEES

BOUK

EMA

Wie, zoals schrijver dezes, gefascineerd is geraakt door leven en leer

van Sri Ramakrishna, de heilige van Dakshineswar (1836 – 1886), kan

niet om de Moedergodin Kali heen. Ramakrishna was priester van de

aan Kali gewijde tempel en vereerde haar beeld met ongekende intensi-

teit. Hij versierde het met bloemen, brandde wierook, offerde voedsel,

zong hymnen en zat urenlang voor haar beeld in diepe meditatie. In

deze Kalitempel kreeg Ramakrishna ook zijn eerste visioen. Hijzelf

beschreef dit als volgt : ‘Plotseling openbaarde de Goddelijke Moeder

zich aan mij. De tempel en al het andere verdween voor mijn ogen zon-

der enig spoor na te laten en daarvoor in de plaats zag ik een grenzelo-

ze, blinkende oceaan van Bewustzijn of Geest. Zo ver het oog reikte,

stormden glanzende vloedgolven op me af om me te verzwelgen. In een

oogwenk waren ze bij me en overspoelden me volledig. Ik snakte naar

adem, maar binnen in mij was een ononderbroken stroom van pure

gelukzaligheid en ik voelde de aanwezigheid van de Goddelijke Moeder’.



gaat begrijpen hoe cul-tuurgebonden zijn denk-beelden over God zijn.Immers, in dejoods/christelijke traditieis God mannelijk. Slechtsop één plaats in de bijbelis sprake van een godin:Sofia (Wijsheid). Jobhunkert naar Haar. Hijwil inzicht in de ellendigesituatie waarin hij ver-keert en betreurt het dathem de Wijsheid wordtonthouden. Maar alleenGod kent Haar en kentde weg naar Haar toe. Totde mens heeft Godgezegd: ‘De vreeze desHeeren, dat is wijsheid enhet kwade vermijden isinzicht.’

Het Kalibeeld heeft vier armen. Omhaar hals heeft ze een guirlande vanschedels. Met haar rechterarmen geeft zehet universele teken van vrede en zegentzij ons. Haar linkerzijde toont geweld-dadigheid en doodslag. Ze heft hetzwaard en houdt het afgehouwen hoofdvast van een demon, druipend van hetbloed. Uit elke druppel bloed die op degrond valt groeit een nieuwe demon.

Een westerling heeft uit het bijbelboekGenesis geleerd, hoe het kwaad is ont-staan. Satan, een gevallen engel, heeftAdam, de eerste mens, verleid om teeten van ‘de boom der kennis des goedsen des kwaads’. Toen Adam de vruchtvan die boom gegeten had, viel hij uitde eenheid van het ‘zijn-zoals-hij-is’. Hijzag de dualiteiten: ik - de ander, naakt -bedekt, oorzaak - gevolg, waarheid -

leugen, goed - kwaad. Toen afgunstbezit nam van Adams zoon, Kaïn, ont-stond het eerste kwaad. Kaïn had geziendat het offer van zijn broer Abel doorGod werd aanvaard, maar het zijne niet,omdat het niet goed bedoeld was.Daarop werd Kaïn woest en met ver-trokken gezicht sloeg hij Abel dood.

De bijbel zegt niet dat de mens verdor-ven is. Integendeel; hij is door Godgeschapen en God had gezien ‘dat hetzeer goed was wat hij gemaakt had’. Hetverderf komt voort uit de weg die demens kiest. Hij hoeft zijn driften niet uitte roeien, maar hij moet zijn stuurlozepassies verenigen met zijn verlangennaar wijsheid en ze op God richten. Metandere woorden: ‘Hij moet God liefheb-ben met geheel zijn hart, geheel zijnziel, geheel zijn verstand en geheel zijnkracht’. Hij moet, zoals Martin Buber


Tewarie & Partners Accountants en Belastingadviseurs

Parmessar & Tjon A TenAccountants en Belastingadviseurs

T&H Groep Accountants & Belastingadviseurs bestaat uit:• Tewarie Accountants en Belastingadviseurs• Parmessar & Tjon A Ten Accountants & Belastingadviseurs• Admi Services, administratieve dienstverlening voor het midden & kleinbedrijf.

T&H Groep is uitgegroeid tot een organisatie met een gevarieerd samengesteldepraktijk voor controle, beoordeling en samenstellingsopdrachten.Naast adviespraktijk en de financiële-administratieve begeleiding biedt de organisatie tevens fiscale dienstverlening.

Een belangrijk uitgangspunt is de betrokkenheid bij de cliënt, waarbij kortecommunicatielijnen zowel binnen als in de relatie met de cliënt een belangrijke rol spelen.

Naast de specialisten in eigen huis beschikt T&H Groep over een met zorgontwikkeld contactennetwerk van externe onafhankelijke adviseurs uit diverse disciplines.

Nederland: Oranje Nassaulaan 55 • 1075 AK AmsterdamTel: 020-6711256 • Fax: 020-6737272 • [email protected]

Suriname: Mr. F.H.R. Lim A Poststraat 19 • Postbus 1700 • ParamariboTel: 474452 • Fax: 474643 • [email protected] G.G. Maynardstraat • Nieuw Nickerie. Tel: 00-597-232955

K.B. Tewarie RA

P. Parmessar FB

M.L.J. Braspenning AA

Mr. L. Krokke-Toffoli

Drs. Ing. W.N.B. Tewarie RE

OntspanningPancha Karma

MassageYoga - Meditatie - Pranayama

Voedings- en leefstijladviesOpleiding Ayurvedische massage

J a d e H e a l t h C e n t e r i s h e t g r o o t s t e A y u r v e d i s c h e c e n t r u m v a n N e d e r l a n d .Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e in de generatie Ayurvedische artsen) worden traditionele Ayurvedische behandelingen gegeven, afgestemd op de westerse mens.Frieda de Putter is gespecialiseerd in Ayurveda, naast Levend Bloed Analyse, acupunctuur en ooracupunctuur. Een team van massagetherapeuten zorgt voor de Ayurvedische behandelingen.

integraal kankeronderzoekSamen met arts Prem Heera worden Ayurveda en reguliere geneeskunde complementair gebruikt om tot een integrale behandelingvan kanker te komen.

Het centrum verzorgt een 1-jarige opleiding traditionele Ayurvedische massage en geeft regelmatig workshops Ayurvedisch koken.

Hieronder volgt een selectie uit de aandoeningen die wij behandelen.burn-out slapeloosheid menstruatieklachten migraine RSI hoge bloeddruk diabetes fybromyalgiereuma huidklachten maag- en darmklachten whiplash

Elke dinsdag van 10.00 tot 11.00 en vrijdag van 9.00 tot 10.00 is er een gratis diagnose en een pranabehandeling. Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons bellen:Mississippidreef 81 • 3565 CE Utrecht • Tel. 030-2734171 • www.jade-health.nl • E: [email protected]

Jade Ayurvedic Health Center

Advertenties



zegt, ‘het vermetele werk van de zelf-éénmaking beginnen’.

Het beeld van Kali de Moedergodindrukt de gruwelijkheid uit die dewereld ons te bieden heeft en de troostdie we erin kunnen vinden. We zien datKali met één voet staat op het wit-mar-meren beeld van Shiva die onbeweeglijkvoor haar op de grond ligt en naar haaropkijkt. Kali’s dans van destructie isabrupt tot stilstand gekomen. Hier is hetmoment van Verlichting uitgebeeld: de

ziel, gezuiverd van alle angsten en aard-se verlangens, kijkt naar de wereld enziet God.

De toeschouwer herinnert zich hetwoord van Christus: ‘Zalig zijn de rei-nen van hart, want zij zullen God zien’,en realiseert zich dat in het hindoeïsmedeze uitspraak letterlijk wordt genomen.

Kees Boukema was werkzaam aan deUniversiteit van Amsterdam en had zittingin het Amsterdamse Gerechtshof.

De uitzending van Darshan van 3 oktober is gewijd aan de godin Kali.



Dat ouderdom met gebreken gepaardgaat is een volkomen onjuiste veronder-stelling. In mijn praktijk, die ook veeldoor ouderen wordt bezocht, mag ik datdagelijks meemaken. De jonge patiëntenkomen praktisch altijd met gezond-heidsproblemen, maar de ouderen zoe-ken vaak een nieuw begin, een weg totregeneratie, tot vernieuwing. Natuurlijklopen ouderen vaker risico’s bij bepaaldehandelingen in het dagelijks leven, maardat weten zij zelf ook wel. Tijdens dezomer van dit jaar liep ik met een goedekennis van mij, die de gezegende leeftijdhad van tachtig jaar, door een woestberglandschap in de Franse Alpen. Hetwas klimmen, klauteren en afzien, en naeen wandeling van bijna drie uren hadik het wel gezien. Mijn tachtigjarigekennis mompelde na afloop vergenoegd:‘Zo, deze ervaring pakken ze niet meer

van mij af’. Zelf was ik blij dat het eropzat met mijn bijna vijftig jaren!Ouderdom kan een bekroning zijn ophet leven. Je kunt jonge artsen, leraren,politieagenten, rechters, therapeuten,professoren en directeuren dan aankij-ken met de blik: ‘ja, je mag dan eenhoop boeken gelezen hebben, maar delevenservaring die ík heb, heb jij niet!’

Toch is de ouderdom niet voor iedereeneen bekroning, en dat heeft deels metde eigen gezondheid, deels met de cul-tuur te maken waarin je leeft. Ondergezondheid verstaan wij niet het louterafwezig zijn van bepaalde aandoenin-gen, maar het zich goed en gelukkigvoelen. De ouder wordende mens zalaan één ding nimmer ontkomen: hij zalmensen verliezen. En die mensen zijndikwijls zijn dierbaren en vrienden met

ROBE

RTH.

SW

AMIPE

RSAU

D

Ouderdom als kroon op het leven

Je hoort ouderen wel eens zeggen: ‘Hoe ouder ik word, hoe

sneller de jaren voorbij lijken te gaan’. En inderdaad, hoe

langer je verleden wordt, hoe meer tijd je toen ook scheen

te hebben. Je kinderen jeugdjaren lijken eeuwig, maar je

huidige jaren vliegen voorbij. Is oud worden een kunst? Of

gaat het allemaal maar vanzelf? Als Ayurvedische artsen

denken wij dat je er eigenlijk een kunst van zou moeten

maken: je leven wordt er alleen maar mooier door.



wie hij jarenlang eenvertrouwelijke relatieheeft gehad. Voor dejongere lezers klinkthet misschien onzinnig,maar dat proces begintal op je vijfenveertigste;in de geneeskunde ken-nen we enkele levensfa-sen waarin het mense-lijk leven verdeeld is ende twee laatsten zijn defasen tussen het vijfen-veertigste en vijfenze-stigste levensjaar, en delaatste vanaf het vijfen-zestigste levensjaar. Zokijken we naar bepaal-de ‘stressoren’, dat zijnomstandigheden ofsituaties, die kenmer-kend zijn voor dielevensfasen en die zo’nfase erg negatief kunnen kleuren. In delevensfase vanaf het vijfenveertigste jaarzien we bijvoorbeeld: bezorgdheid overde ouder wordende ouders alsmede hunsterven, ontslag bij het bedrijf waar menjaren heeft gewerkt, achteruitgang vande eigen gezondheid en het niet meerbij kunnen houden van de modernetechnologische ontwikkelingen. Destressoren van de daaropvolgendelevensfase kun je benoemen als: het ver-lies van dierbaren, achteruitgang vangeheugen en gehoor, minder inkomen,verlies van onafhankelijkheid, een nogslechter wordende gezondheid en toene-mende eenzaamheid. En dit laatste iswel één van de ergste stressoren. Detelefoon rinkelt niet meer, en als je ’savonds naar bed gaat doe je dat somszonder één woord gesproken te hebbenmet iemand, want er was niemand en er

kwam niemand. En dat niet alleen van-daag, ook gisteren, eergisteren, vorigeweek, vorige maand, en je weet niet ofiemand je morgen wel zal bezoeken, jeweet het gewoon niet. En zo worden jeherinneringen langer, waardoor je erlangzaamaan in gaat leven. Want alleenin je herinnering zie je je vrouw nog, ofje man, of je kinderen…

Wie te maken heeft met dit soort stres-soren, kan moeilijk van een ‘bekroning’spreken. Voor die mens betekent deouderdom een lijden. Daarom kunnenwij het niet lang en niet duidelijkgenoeg zeggen: verzamel jezelf een gees-telijke schat als je nog jong bent! Wantals deze stressoren bij je toeslaan kun jenóg zoveel geld hebben, je zou het zowillen inruilen voor wat geestelijke rusten rijkdom. Een geestelijke schat bou-



wen doe je met de cultuur waartoe je jeaangetrokken voelt of waarin je thuisbent. Ben je Hindoe, neem dan regelma-tig de tijd om haar bijzondere geschrif-ten te lezen, het liefst zoveel mogelijkmet je hart. Niet allerlei moeilijke litera-tuur, maar bijvoorbeeld de mooiegedichten van Tagore of Kabir. Ben jechristen, doe hetzelfde: lees MeesterEckhardt of Thomas a Kempis. Maarverzamel die schat want ze zal op jeoude dag van grote waarde blijken tezijn!

Dat de bekroning van de ouderdom ookmet de cultuur te maken heeft, zien weduidelijk bij de verschillen tussen deoosterse en westerse culturen. In deoosterse culturen ontstaat er een soortvanzelfsprekende plicht om zorg te gaandragen voor de ouder wordende ouders,terwijl in de westerse culturen die zorgwordt overgenomen door de officiëleinstanties. Dat dit laatste opvallend vaakspaak loopt hoeven we hier niet uit teleggen. Wij leven hier in een ‘verzor-gingsstaat’ waarbij de economie bepa-lend is voor de kwaliteit van de zorg.Maar juist die economische aspecten

mogen in veel oosterse culturen, metname in de hindoecultuur, geen rol vanbetekenis spelen bij het al of niet ver-zorgen van de oudere mens, met nameje eigen ouders. De hindoecultuur heefthiertoe het begrip dharma ontwikkeld,dat je zou kunnen vertalen met ‘levens-roeping’ of ‘ordenend gedrag’. Wie dedharma een plaats geeft in zijn leven iseen ‘drager’ van bepaalde waarden meteen normatief karakter. Je dharma spruitvoort uit je dienstbaarheid aan de anderen aan de samenleving waar je deel vanuitmaakt. Wie zei het prachtiger dan degrote dichter Tulsidas:

Parhit saris dharma nahi bhaiPar piya sam nahi adharma(‘Er is geen hogere deugd -dharma- danhet zorgen voor het welzijn van deander’).

Dat betekent in de praktijk dat je jeouders te allen tijde zult blijven steunenen onderhouden, hoe je eigen financiëlepositie er ook uitziet. Maar moeten wijdaar nu een pleidooi voor houden? Ikdenk niet dat dat zin heeft. Wat wél zinheeft is de onschatbare waarde van hetbegrip dharma te leren kennen, zoalshaar betekenis voor een zinvol leven ende rijkdom die ze biedt aan de geest,indien ze toegepast wordt. Niet voorniets – zouden we kunnen zeggen –rijmt dit woord op karma, de handelingen de oogst der handelingen. Tot slotzou ik de ouderen onder ons willenaanbevelen: het belangrijkste medicijnom je geest helder en levend te houdenis het veel luisteren naar muziek waar jeecht van houdt. En heb je zin in eendansje, ga je gang!

Het thema ‘ouderdom’ komt uitgebreid aan de orde in de tweedelige dramaserie Burhapa ki Laathi

die OHM op 11 en 18 december uitzendt.



Mantra-yoga komt in bijna iederelevensbeschouwing of religie voor. Hetkan de zachtjes uitgesproken herhalingvan een gebed zijn of een mantra vooreigen meditatie, een gezamenlijk zingenvan spiritueel verheffende liederen ofhet noemen van de namen van deAllerhoogste. Het is hetzelfde principe,maar in de hindoetraditie wordt hetmantra-yoga genoemd, omdat het eenmakkelijke manier is om de gedachtente concentreren op de Allerhoogste omzodoende tot een hoger spiritueelbewustzijn te komen. Dit is het doel vanieder spiritueel pad. Mantra bestaat uitman en tra. Man betekent geest en tra

verlossing of bevrijding. Een mantra iseen combinatie van heilige woorden diesamen de kern vormen van spiritueleenergie. Iedere traditie kent zijn eigengebeden of mantra’s. Zo ook de Vedischemantras die ons in verbinding brengenmet het spirituele bewustzijn. Vele vandeze mantra’s bestaan nog steeds maarmensen die het op de juiste wijze kun-nen chanten of reciteren worden steedsschaarser. Mantra’s die makkelijker tereciteren zijn en voor ons bereikbaar,kunnen ons helpen om het bewustzijnte zuiveren, spirituele verlichting te ver-krijgen en daardoor in contact te tredenmet de Allerhoogste.

MANTRA - YOGAVE

RTAL

ING

MAN

TRA’S

: MOT

IM

ARHÉ



Om Bhoor Bhuvasvaha Tatsavitur varenyam,

bhargo devasya dhimahi

Dhi yo yo naha prachodayaat

Wij richten onze geest op de verheven pracht en schittering van God, die met Zijn Zonneglans al het leven in beweging zet. Moge hij aan onze geest inspiratie schenken.

Om Poornamada Poornamidam Poornat Poonamudachyate

Poornasya poonamaadaaya Poornamevaa vashishyate

Om Shantih! Shanti! Shanti!

Dit is Volmaakt en dat is Volmaakt. Alles wat uit die Volmaaktheid voortkomt is opnieuwVolmaakt. Wat overblijft nadat deze Volmaaktheid daaruit is weggehaald blijft steeds Volmaakt.Moge vrede en harmonie in het universum heersen.



Ya Devi Sarva Bhutesu, Matru Repena Sansthita

Namastasyai Namastasyai Namo Namah

O Devi die in alle wezens verblijft als de liefhebbende God de Moeder,Ik vereer Je. Aanvaard mijn nederige begroetingen.

Twameva Mataa cha Pitaa twameva

Twameva Bandhushcha Sakha twameva

Twameva Vidhya Dravinam twameva

Twameva Sarvam mama deva deva

Jij bent mijn Vader en Moeder tegelijkJij bent mijn Broeder en MetgezelJij bent mijn Kennis en mijn RijkdomO Heer, Jij bent Alles voor mij


• Doku / Drama• Doku / Drama

• Producent van film en video producties• Producent van film en video producties

• Ruim 35 jaar ervaring in creativiteit en kwaliteit• Ruim 35 jaar ervaring in creativiteit en kwaliteit

FILMS INTERNAFILMS INTERNATIONALTIONAL

Laan van Meerdervoort 316 • 2563 AM Den HaagTe l e f o o n : 0 7 0 - 3 6 5 8 2 1 8 • F a x : 0 7 0 - 3 6 5 3 7 1 6

e - m a i l : r f i f i l m s @ c a s e m a . n e t

Laan van Meerdervoort 316 • 2563 AM Den HaagTe l e f o o n : 0 7 0 - 3 6 5 8 2 1 8 • F a x : 0 7 0 - 3 6 5 3 7 1 6

e - m a i l : r f i f i l m s @ w a n a d o o . n l

Advertenties

Mr Drs T. BissessurADVOCAAT & PROCUREUR

• Strafzaken• Echtscheidingen• Kort Gedingen• WAO-zaken• Verblijfsvergunningen• Letselschade• Ontslagzaken• Schadeprocedures

Grotewaard 1 • 2716 XPGrotewaard 1 • 2716 XP ZoetermeerZoetermeerTTel: 079 - 352 15 16 • Fax 079 - 352 19 82el: 079 - 352 15 16 • Fax 079 - 352 19 82

Eigen kantoren in India, Mauritius, Suriname.

[email protected] Lid van SGR en IATA, dus u reist op zeker !!

Bezoek: www.ercoreizen.nl www.ercotravels.com www.mauritiustours.com

Regentesseplein 122562 EV DEN HAAGTel. 070 - 363 95 36

Dordtselaan 1443073 GL ROTTERDAMTel. 010 - 484 91 77

SPECIALE AANBIEDINGEN

3 weekse ticket met KLM/SLM naar Suriname voor € 620,-Inclusief luchthavenbelasting, visumkosten en brandstoftoeslag.

DUBAI MET KLM VOOR EEN SUPER PRIJS

8 dgn DUBAI voor € 550,-

12 dgn MAURITIUS voor € 800,-

15 dgn INDIA voor € 895,

15 dgn SRI LANKA voor € 1050,-

15 dgn THAILAND en SINGAHPORE voor € 1250,-

21 dgn SINGAPORE, MALEISIE

en THAILAND voor € 1440,-

15 dgn Promotiereis INDIA voor € 895,-

22 dgn Rondreis INDIA voor € 1250,-

8 dgn CURACAOmet KLM en verblijf in appartementen voor € 595,-

SPECIALE TICKETPRIJZEN VAN AIR MAURITIUS , AIR INDIA, SINGAPORE AIRLINES EN KLM


Advertentie



Ayurvedische behandelingen bij klachten zoals chronischevermoeidheid, stress, burnout, Candida-syndroom, parasieten,slaapstoornissen, darm-en spijsverteringsklachten, spier- engewrichtsklachten, etc.

Gespecialiseerd in Levend-Bloed-Analyse (geavanceerde micros-copisch bloedonderzoek waarbij u meekijkt op de monitor),Pancha-Karma (ontgiften, onthaasten, verjongen en vitaliseren),Hoge darmspoeling (met Ayurvedische kruiden en olieën), Moratherapie (meten van orgaan-energieën en uittesten vanAyurvedische kruiden), NAET (elimineren van allergieën).

Tevens verzorgen wij erkende opleidingen op het gebied vanLevend-Bloed-Analyse (diploma Bradford) en Ayurvedischemassages (diploma Poona).

Premdani Ayurveda

Premdani-Health-Clinic, Rijksstraatweg 195, 3956 CM LEERSUMTel. 0343-461300, [email protected], www.premdani.nl

Verbonden aan de universiteit van Poona. Prof. Dr. P.H. Kulkarni en Prof. Dr. Yogesh Bendale. Erkend lid van de NWP en LVNG.

Premdani-Health-Clinic te Leersum Premdani Onthaastingskliniek te Olst

Etienne Premdani en de Bradford microscoop Beena Premdani en een hoofdmassage


OHM Vani 4e kwartaal 2005

Documents

Transcript of OHM Vani 4e kwartaal 2005

OHM Vani 2e kwartaal 2005

Stromende elektriciteit, circuits/schakelingen, schakelaars en … · 2018. 12. 7. · Dit beeld is een eerbewijs aan George Ohm Houd je aan de Wet van Ohm: U = I x R Geleiders zijn

OHM Vani 3e kwartaal 2006

4e Nationale Docentencongres Biologie

Kasper Ohm un ick - foruq.com

OHM Vani 1e kwartaal 2009

OHM Vani 4e kwartaal 2003

OHM Vani 3e kwartaal 2007

OHM Vani 1e kwartaal 2008

Dell OptiPlex 5260 All-in-One · 7 Diagnostisch lampje voeding ... De volgende specificaties worden in naleving van de wet bij de ... Microfoon 40k ohm~60k ohm Lijningang N.v.t.

OHM Vani 2012 4e kwartaal

welkom bij de 4e bijeenkomst

OHM Vani 1e kwartaal 2012

Emigreer Magazine 4e kwartaal 2011

4e stageverslag

Reacties 4e avond

OHM Vani 4e kwartaal 2002

OHM Vani 1e kwartaal 2007

OHM Vani 1e kwartaal 2005

FM3 - 4 - Circuitos electrícos - R e Lei de Ohm