NRIT Magazine

IntervIew

N R 1 - 2 0 1 1

TReNds eN oNTwikkel iNgeN iN de vR ijeT ijdssecToR

Ruud vismaNssectorvoorzitter vrije tijdvan Horeca nederland

M a s t e r c l a s s Het gebRu ik van n ieuwe med ia in de Re isbRancHe

Jitske Rooszoover vakantiebeoordelingen

Jacques voRk enHans BRoekmeuleNgroene Hart

• nederland ontving in 2010 meer buitenlandse toeristen• Reizen we op grote voet? • wereldwijd toerisme herstelt razendsnel• streekproducten met een goed verhaal

OnderzOek

2 nritmagazine

inhoudsopgave

NRIT Magazineverschijnt zesmaal per jaar en signaleert relevante trends en ontwikkelingen op het gebied van recreatie, toerisme en vrijetijdsbesteding.

UitgavenRit mediaPaardeweide 34824 eH bredatel: 076-5420600e-mail: [email protected]: www.nritonderzoek.nl

Deze editie van NRIT Magazine is gemaakt door: ton vermeulen, Yvonne van den nieuwenhuizen, Rick Persoon, Hans avontuur, Rob dirven, kim de bruijn, Humphrey Ottenhof, margaret ann mcdonald en marlou koenraads.

Fotografie:nbtc Holland mediabank, istockphoto,stock.XcHng, gHbt, kHn en nHtv.

Ontwerp en lay-out:trichis communicatie en ontwerp

Advertenties:Jan Laban, [email protected]

druk:veenman drukkers

NRIT Magazine / NRIT Actueel en toegang nieuwsarchief: 100,50 euro per jaar (excl. btw)

Abonnement Combinatiepakket:nRit magazine / nRit actueel / toegang nieuwsarchief en trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 174,00 euro per jaar (excl. btw)

abonnementen kunnen schriftelijk tot uiterlijk 1 november van het lopende abonnementsjaar bij nRit media worden opgezegd. niet tijdige opzegging betekent dat het abonnement auto-matisch voor het komende abonnementsjaar van 1 januari tot 31 december wordt verlengd.

© copyright 2011, nRit mediaalle rechten voorbehouden.

niets uit deze uitgave mag worden verveel-voudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens bestand of openbaargemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopie, opnamen of enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

dit blad wordt op zorgvuldige wijze samenge-steld. nRit media aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in dit blad.

Colofon

4 Nederland trekt in 2010 meer buitenlandse toeristen Toeristisch Nederland evenaart recordjaar 2007

6 Reizen op grote voet? Een onderzoek naar de milieubelasting van vakanties

10 Zoover, meer dan alleen accommodatiebeoordelingen Interview met Jitske Roos, commercieel manager Zoover

14 Trendmail De belangrijkste trends in het kort

16 Het gebruik van nieuwe media in de reisbranche Succesvolle masterclass van NHTV, NBTC en HSMAI

24 Ruud vismans Eén jaar voorzitter van de sector Vrije Tijd van KHN

28 Het groene Hart Recreatiegebied voor miljoenen Nederlanders

36 Regiomarketing Acht handige tips voor een betere start

38 streekproducten Een goed verhaal is het hele werk

45 column Hans avontuur Toverwoord streekproduct

46 inspirerende trends Innovatieve ideeën

48 Nieuwe cijfers uNwTo Razendsnel herstel wereldwijd toerisme

52 kennismaken met Peter wijnen Peter Wijnen Public Relations

> Vrijetijdseconomie krijgt meer aandacht van Brabantse politiek Webartikel op www.nritonderzoek.nl (zoek in de kennisbank op ‘vrijetijdseconomie’)

3nritmagazine

NRIT Magazine gaat in zijn huidige verschijningsvorm alweer de derde jaargang in. Eind 2008 hebben we besloten de toenmalige uitgave om te bouwen naar een glossy vaktijdschrift met het accent op relevante onder-zoeksinformatie en inspirerende interviews. Voor de dagelijkse actuali-teit gebruiken we andere middelen als onze nieuwe website, twitter en de e-mailnieuwsbrief NRIT Actueel. Een complete productformule die in de sector erg aanslaat. Dit jaar kunnen we bovendien nog een derde periodiek aan ons portfolio toevoegen. NRIT Media is de uitgever van Vrijetijdstudies geworden. Vrijetijdstudies is het enige wetenschappelijke tijdschrift in Nederland op het gebied van de vrije tijd. Het tijdschrift verschijnt vier-maal per jaar en wordt door een onafhankelijke redactie samengesteld. Om de toekomst van het tijdschrift te borgen, heeft het bestuur van de Stich-ting Vrijetijdstudies (en van het Vrijetijdsnetwerk) aansluiting gezocht bij NRIT Media. Wij zijn erg blij met deze ontwikkelingen en verwachten veel van de samenwerking met de redactie van Vrijetijdstudies en het Vrijetijds-netwerk dat wij bovendien gaan ondersteunen en uitbreiden.

Ook deze eerste editie van NRIT Magazine in het nieuwe jaar is weer rijkelijk gevuld met toonaangevende onderzoeksresultaten en verrassende interviews. We besteden in een drietal artikelen uitgebreid aandacht aan regiomarketing en streekproducten. Zo breekt auteur Humphrey Ottenhof een lans voor het verhaal achter het streekproduct. Streekproducten zijn vooral emotie en daarbij zorgt het verhaal achter het product voor de juiste spanningsboog tussen producent en consument. In het Groene Hart spelen streekproducten ook een belangrijke rol. Met miljoenen Nederlanders in de directe nabijheid is dat niet zo verwonderlijk. Lastiger is het om Randste-delingen de recreatieve kwaliteit van het gebied te laten ontdekken. In een dubbelinterview met Jacques Vork en Hans Broekmeulen maakt u kennis met de ongebruikelijke maar erg succesvolle marketingaanpak in het hart van Holland. Margaret Ann McDonald geeft u tot slot nog acht tips voor een succesvolle inzet van regiomarketing.

Natuurlijk ook volop aandacht voor de nieuwste onderzoeken in ons werk-veld. Kim de Bruijn staat uitvoerig stil bij de milieubelasting van vakan-ties. NRIT Onderzoek heeft samen met het NHTV Center for Sustainable Tourism & Transport een methode ontwikkeld om die belasting inzichtelijk te maken. Nieuwsgierig hoe toeristisch Nederland het in 2010 heeft gedaan? Lees dan snel het openingsartikel op de volgende pagina. Bladert u liever van achteren naar voren? Dan leest u achterin NRIT Magazine hoe het wereldwijd toerisme zich heeft ontwikkeld.

Benieuwd hoe Zoover werkt en wat de mogelijkheden voor regio’s en bedrij-ven zijn? Jitske Roos vertelt u er alles over. Ruud Vismans is nu 1 jaar voorzitter van de sector Vrije Tijd van Koninklijke Horeca Nederland.In een interview licht hij de plannen voor de komende jaren toe. Veel leesplezier met deze editie van NRIT Magazine! •

VoorwoordTon vermeulen, Projectleider NRiT media

6162848

4 nritmagazine

nederland trekt in 2010 meer buitenlandse toeristentekst Ton vermeulen, NRiT onderzoek

volgens het nederlands bureau voor toerisme & congressen (nbtc) bezochten in 2010 zo’n 11 miljoen buitenlandse toeristen ons land. dat is een stijging van 11% vergeleken met het jaar daarvoor. dat verwacht het nbtc op basis van drie kwarta-len cijfers inkomend toerisme uit de cbs statistiek Logiesaccommodaties. Het gaat hierbij om zowel toeristen als zakelijke reizigers. Het aantal vakan-ties in eigen land daalde licht (-1%). dat laatste gegeven is gebaseerd op het continu vakantie Onderzoek. daar was wel een volledig meetjaar beschikbaar.

Toeristisch Nederland evenaart recordjaar 2007

groei uit vrijwel alle herkomstlandenin 2010 hebben ruim 1 miljoen meer buiten-landse bezoekers ons land bezocht met een toeristisch of zakelijk doel. vrijwel alle voor nederland belangrijke herkomstlanden lieten groei zien. vooral uit noord- en Zuid-amerika kwamen meer toeristen (+19%) naar ons land. uit het belangrijkste herkomstland, de verenigde staten, kwamen 16% meer toeristen. in totaal bezochten 890.000 amerikanen ons land. uit europese landen kwamen 8% meer toeristen naar nederland. Ook de voor ons land belangrijke herkomst-

5nritmagazine

landen als duitsland (+5%), belgië (+9%) en groot-brittannië (+11%) deden het goed. italië en spanje plusten met beide 22% flink. uit azië kwamen 14% meer toeristen. daarbij is vooral de groei van het aantal toeristen uit Japen (+23%) en india (33%) opvallend. Ook uit australië en Oceanië (+35%) en afrika (+26%) kwamen meer toeristen naar nederland. daarbij moet wel in ogenschouw worden genomen dat dit relatief kleine herkomstlanden zijn. van de 11 miljoen buitenlandse toeristen komen er 8,9 miljoen uit europa en 1,2 miljoen uit noord- en Zuid-amerika. de rest van de wereld heeft een aandeel van 8% in het totale inkomend toerisme.

Nederland profiteert van herstel wereldeconomievolgens Jos vranken, algemeen directeur nbtc, is deze evenaring van het record-jaar 2007 een gevolg van het herstel van de wereldeconomie: “daarnaast was er

sprake van een stijging van het aantal vliegverbindingen en intensivering van de samenwerking met relevante luchtvaart-maatschappijen. tevens hebben diverse gezamenlijke marketingcampagnes zoals de campagne rond de tentoonstellingen van Holland art cities, bijgedragen aan de groei van het inkomend toerisme.” voor 2011 verwacht het nbtc een lichte groei van het inkomend toerisme. daaraan moet het nieuwe themajaar ‘dutch dna 2011’ ook gaan bijdragen. Hierbij ligt de nadruk in de Hollandpromotie in binnen- en buitenland op dutch design, dutch Fashion, dutch architecture en dutch Heritage.

Binnenlands toerisme blijft achterHet aantal binnenlandse vakanties bleef iets achter bij 2009. in totaal werden ruim 17,7 miljoen vakanties in eigen land ondernomen, een daling van zo’n 250.000 vakanties (-1%). deze daling kwam voor rekening van de zogenaamde vaste standplaatsen, zoals eigen stacaravans of eigen vakantie-

woningen. voor 2011 verwacht het nbtc een stabilisatie van het aantal binnenlandse vakanties.

Toekomstige groei is niet vanzelfsprekendJos vranken stelt in een reactie op deze cijfers dat een verdere groei niet vanzelf-sprekend is: “de cijfers zijn mooi maar het is essentieel te blijven werken aan behoud en versterking van de concurrentiepositie van nederland. de concurrentie is groot en groei niet vanzelfsprekend. Het nbtc ontwikkelt ook in 2011 samen met de sector een reeks marketingcampagnes ter stimulering van bezoek en bestedingen in nederland. Onderzoek heeft aangetoond dat dit ook oplevert: een investering van 1 miljoen euro in promotie leidt tot 40 miljoen euro aan directe toeristisch-recreatieve bestedingen in ons land. dit levert werk en inkomen aan duizenden mensen. Overheid en sector moeten blijven investeren want toerisme loont,” aldus vranken. •

6 nritmagazine

tekst kim de Bruijn, NRiT onderzoek

reizenop grote voet?

wie tegenwoordig een reis of vliegticket boekt, krijgt in veel gevallen een waarde-

ring volgens een eco-, milieu- of duur-zaamheidskeurmerk te zien. dergelijke

keurmerken dienen de consument bewust te maken van een al dan niet duurzame keuze. er zijn echter veel verschillende keurmerken en ze zijn niet eenduidig. een aanzienlijk deel van de vakanties wordt bovendien zelf geregeld, buiten de georgani-

seerde reiswereld om. voor beleidsmakers is het dan ook

nauwelijks inzichtelijk hoe duurzaam de nederlander

reist. en die informatie is nu juist van belang bij het

bepalen van een strategie om negatieve impact te

beperken. daarom ontwikkelden het nHtv centre for sustainable tourism and transport

(cstt) en nRit Onderzoek een methode om dit

inzichtelijk te maken.

7nritmagazine

Toerisme& milieuHet effect van toerisme op milieu en klimaat staat volop in de belangstelling. de world tourism Organization (unwtO) becijferde in 2008 dat de bijdrage van toerisme aan klimaatverandering zo’n 5% bedraagt. bovendien verwacht unwtO dat de emis-sies tot 2035 zullen toenemen met een factor 2,6. informatie over het aandeel van toerisme in de nederlandse milieubelasting is van belang voor de sector bij het verder doorvoeren van maatschappelijk verant-woord Ondernemen (mvO).

Travelling largevanuit deze achtergrond brachten het nHtv cstt en nRit Onderzoek in samenwerking met nbtc-niPO Research in 2008 voor het eerst een rapport van het pilotonderzoek ‘Reizen op grote voet 2005’ uit. in het rapport werden de ecologische voetafdruk en de carbon footprint becijferd, voor zover deze werden veroorzaakt door de nederlandse vakantieganger. een jaar later volgde een update, waarin we ons concen-treerden op alleen de carbon footprint (cF, de emissies van het broeikasgas cO2). en onlangs is de derde editie verschenen, dit keer een engelstalige versie met als titel: ‘travelling large in 2009’. de laatste uitgave geeft inzicht in de milieubelasting van de nederlandse vakantieganger sinds 2002.

doel van het onderzoekaan deze publicaties ligt een omvangrijk onderzoek ten grondslag met een tweele-dige doelstelling. allereerst willen we een volledig overzicht geven van de effecten van de nederlandse vakantieganger op het klimaat en de eco-efficiency. bij dit laatste aspect gaat het om het aantal kilogram cO2 per door de toerist uitgegeven euro. ten tweede willen we inzicht verschaffen in de veranderingen die door de jaren heen optreden. daarom wordt het onderzoek jaarlijks herhaald. Het centraal bureau voor de statistiek neemt de cijfers ook op in haar jaarlijkse uitgave ‘toerisme en Recreatie in cijfers’. vragen die we met het onderzoek willen beantwoorden, zijn:• Watisdetotalecarbonfootprintvan

vakanties van Nederlanders en hoe ontwikkelt deze zich?

• Hoeverhoudtdezecarbonfootprintzich tot de totale carbon footprint van Nederland?

• Welkefactorenzijnbepalendvoordeontwikkeling van de carbon footprint?

• Welkesoortenvakantiesenwelkeonder-delenvanhettoerismezijnhetminst/meest belastend voor het milieu?

• Watisdeeco-efficiencyvanverschillendesoorten vakanties?

de methodebasis voor de analyses vormen de gege-vens over het vakantiegdrag van neder-landers. die worden structureel verzameld door nbtc-niPO Research in het continuva-kantieOnderzoek (cvO). voor de analyses is de carbon footprint (cF, uitgedrukt in kilogram cO2-emissies) als indicator voor milieubelasting door het toerisme gebruikt en toegevoegd aan het cvO. de carbon footprint is een maat voor de bijdrage aan klimaatverandering (de opwarming van de aarde) van een activiteit, land, sector, mens, etc. kooldioxide (cO2) is een van de grootste milieuproblemen van toerisme en wordt over het algemeen als gelegitimeerde indicator voor het berekenen van milieube-lasting geaccepteerd. de cF per vakantie is berekend door emissiefactoren voor cO2 (in kilogram cO2 per overnachting, per afgelegde kilometer, etc.) te vermenigvul-digen met het aantal overnachtingen, de afgelegde afstand, etc. deze berekeningen zijn uitgevoerd op de gegevens over het soort accommodatie, het aantal nachten, de vervoerwijze, de bestemming, het type vakantie en de ondernomen activiteiten. voor elke afzonderlijke vakantie in de cvO-database is op deze manier een cF berekend.

8 nritmagazine

ResultatenTotale carbon footprint de carbon footprint van alle nederlandse vakantiegangers bedroeg in 2009 circa 13,4 mt cO2. dat is ongeveer 7,9% van de totale nederlandse carbon footprint. de carbon footprint per vakantie is 371 kg cO2 en per dag 43 kg cO2. dat is meer dan de carbon footprint van een gemid-delde dag van de nederlander (circa 28 kg cO2). Lange vakanties naar het buitenland nemen meer dan driekwart van de totale vakantie-emissies voor hun rekening. Het vervoer van en naar de bestemming is dan ook verantwoordelijk voor de helft van de vakantie carbon footprint. de accommoda-tie levert een bijdrage van 35%.

Eco efficiencyde carbon footprint van een vakantie kan worden vergelijken met de vakantiebeste-dingen. Zo zetten we de milieueffecten af tegen de economische effecten. dit noemen we de eco-efficiency, uitgedrukt in euro per kg cO2. uiteraard is de eco-

efficiency het gunstigst wanneer dit getal zo hoog mogelijk is en dus zo min mogelijk kg cO2 wordt uitgestoten per verdiende euro. Ondanks de hogere emissies bij buiten-landse vakanties is, door de aanzienlijk hogere uitgaven bij buitenlandse vakanties, de eco-efficiency iets gunstiger voor bui-tenlandse dan voor binnenlandse vakanties. gemiddeld werd in 2009 1,17 euro besteed per uitgestoten kg cO2.

Ontwikkelingenwanneer we naar de ontwikkelingen tussen 2002 en 2009 kijken, blijkt het volgende: de totale nederlandse emissies daalden in deze periode met 3,1%, terwijl de vakantie-emissies toenamen met 16,5%. Het aan-deel van de vakantie-emissies in de totale emissies is dan ook gestegen van 6,5% naar 7,9%. Het positieve is dat de piek in 2008 lag, en de emissies daarna licht zijn afgenomen. de eco-efficiency verbeterde tussen 2005 en 2008 en bleef vrijwel stabiel in 2009. de belangrijkste reden voor de toename in emissies is de stijging

van de gemiddelde afstand tussen huis en bestemming (+26% tussen 2002 en 2009). deze wordt op zijn beurt weer veroorzaakt door de sterke toename van het aantal verre reizen, ook al lieten beide een lichte daling zien in 2009.

Verschillende variatie in carbon footprint per vakantie en per vakantiedag zijn groot: in 2009 geldt voor de carbon footprint per dag dat 76,4% van alle vakanties onder het individuele jaargemiddelde voor vakanties van 43,1 kg zit en slechts 23,6% erboven. bijna de helft (48,4%) van alle vakanties kende een lagere carbon footprint dan die van het gemid-delde dagelijkse leven van de nederlander.

De meest milieubelastende vakanties•cruises(+455%)•verrevakantiesbuitenEuropa(+201%)•(buitenlandse)vliegvakanties(+117%)•allevakantiesinhotels/motels(+72%)•georganiseerdevakanties(+97%)•buitenlandsevakanties(+27%)

Tabel 1 Reference values carbon footprint, 2002-2005-2008-2009

2002 2005 2008 2009

dutch average cO2 emission per holiday (kg) 325 369 384 371

dutch average cO2 emission per holiday per day (kg) 37.0 42.0 43.6 43.1

total dutch holiday cO2 emissions (mt) 11.5 12.7 13.8 13.4

average cO2 emissions per person per year in the netherlands (kg) 10,9 10,7 10,7 10,3*

average cO2 emissions per person per day in the netherlands (kg) 29.9 29.5 29.4 28.3 *

total dutch cO2 emissions (mt)** 175.7 175.8 175.7 170.2*

contribution of dutch holiday cO2 emissions to total dutch cO2 emissions 6.5% 7.2% 7.9% 7.9%

*) preliminary figure (compendium voor de leefomgeving 2010)**) excl. LuLucF (emissions from forestry and land use)

9nritmagazine

centre for sustainableTourism & Transport Het nHtv centre for sustainable tourism & transport bestudeert de relaties tussen toerisme, toeristisch vervoer en de effec-ten van toerisme op economie en milieu. veel werk is en wordt verzet op het gebied van klimaat-verandering: zowel de gevolgen van toerisme voor klimaatveran-dering als de wijze waarop deze gevolgen kunnen worden ver-minderd. doel van dit lectoraat is om een bijdrage te leveren aan zowel de wetenschappelijke als de beleidsdiscussie over het terugdringen van de bijdrage van toerisme aan zowel allerlei

milieuproblemen in het algemeen als klimaatverandering in het bijzonder en op zowel regionale als nationale en internationale schaal. daarvoor ontwikkelt het lectoraat indicatoren, modellen, databases en methodes. Ook heeft het lectoraat nadrukkelijk als doel bij te dragen aan de wetenschappelijke output van nHtv en de rol van duurzame ontwikkeling in het onderwijs. Het lectoraat verzorgt een eigen minor (sustainable business development) en een tweetal cur-sussen voor de nieuwe weten-schappelijke bachelor tourism in samenwerking met wageningen university and Research.

Tabel 1 Reference values carbon footprint, 2002-2005-2008-2009

2002 2005 2008 2009

dutch average cO2 emission per holiday (kg) 325 369 384 371

dutch average cO2 emission per holiday per day (kg) 37.0 42.0 43.6 43.1

total dutch holiday cO2 emissions (mt) 11.5 12.7 13.8 13.4

average cO2 emissions per person per year in the netherlands (kg) 10,9 10,7 10,7 10,3*

average cO2 emissions per person per day in the netherlands (kg) 29.9 29.5 29.4 28.3 *

total dutch cO2 emissions (mt)** 175.7 175.8 175.7 170.2*

contribution of dutch holiday cO2 emissions to total dutch cO2 emissions 6.5% 7.2% 7.9% 7.9%

*) preliminary figure (compendium voor de leefomgeving 2010)**) excl. LuLucF (emissions from forestry and land use)

BestelinformatieHet rapport ‘travelling large in 2009’ wordt uitgegeven door nRit media, is direct lever-baar en kost slechts 19,95 euro (exclusief btw en 3 euro handlingskosten). Het rapport is via www.nritmedia.nl (kies web-shop) eenvoudig te bestellen.

Travelling large in 2009The carbon footprint of Dutch holidaymakers in 2009 and the development since 2002

A project of NHTV Centre

for Sustainable Tourism and

Transport in collaboration with

NRIT Research and

NBTC-NIPO Research

The impact of tourism on the environment, in general and

specifically on the climate, is receiving plenty of attention.

In 2008, the Centre for Sustainable Tourism and Transport of

NHTV Breda University of Applied Sciences and NRIT Research,

in collaboration with NBTC-NIPO Research, published the

(Dutch) pilot-report ‘Travelling large in 2005’. In this report

the environmental impact of Dutch holiday behaviour was

calculated. The carbon footprint was one tool used for this: the

emissions of carbon dioxide are responsible for climate change.

We now present the third volume in this series, presenting the

carbon footprint of holidays by the Dutch in 2002, 2005, 2008

and 2009. This report not only contains a complete overview

of the impacts of Dutch tourists on the climate in 2009, but

also presents the development of the holiday carbon footprint

through the years 2002-2005-2008-2009.

Centre for Sustainable Tourism and Transport

NHTV Breda University of Applied Sciences

PO Box 3917

4800 DX Breda

Phone +31(0)76 533 22 03

Email [email protected]

www.cstt.nl

De minst milieubelastende vakanties•fietsvakantiesbinnenland(-69%)•treinvakantiesbuitenland(-37%)•allekampeervakantiesmettent(-53%)•binnenlandsevakanties(-50%)•alleniet-georganiseerdevakanties(-44%)•allenabijevakantiesdirectoverdegrens

(bijvoorbeeldinBelgië:-40%,Frankrijk:-29%,Duitsland:-25%)

tussen haakjes de afwijking ten opzicht van de gemiddelde footprint van vakanties van nederlanders, 43 kg cO2 per dag.

in algemene zin kan gesteld worden dat de bestemmingskeuze een grote invloed heeft op de milieubelasting, gevolgd door de keuze van de vervoerwijze. de vervoer-wijze hangt uiteraard deels samen met de bestemmingskeuze omdat voor lange afstanden het vliegtuig de enige reële optie is voor de meeste vakantiegangers. accom-modaties en organisatiegraad spelen echter ook een sterke rol.

strategische mogelijkhedenHet onderzoek biedt inzicht in de belang-rijkste factoren die de milieubelasting door vakanties bepalen. dit inzicht kan een belangrijke bijdrage leveren aan beleids-vorming op het gebied van duurzame ontwikkeling van het toerisme. Ook kan het binnen de industrie de discussie voeden omtrent de wijze waarop milieubelasting kan afnemen en om te zoeken naar producten die minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen.

de methode kan ook worden ingezet op grotere (internationale) dan wel kleinere (regionale/lokale) schaal. Zo is aan de hand van dezelfde basisgegevens de carbon foot-print en de eco efficiency voor een stad of regio te bepalen. Ook een touroperator kan voor haar producten de carbon footprint laten bepalen. door dit af te zetten tegen verkoop- en omzetcijfers kan het helpen bij de strategiebepaling binnen de orga-nisatie. de eerste stappen op dit gebied zijn al gezet. wij hopen dat het onderzoek uiteindelijk breed zal worden ingezet in de sector. •

10 nritmagazine

interview jitske Roos, commercieel manager Zoover vakantiebeoordelingen

WaaromzijnNederlanderszodolopbeoordelingssites?dat heeft te maken met verwachtingsma-nagement en bevestiging. daarbij denk ik ook dat wij als nederlanders graag het idee hebben dat we zelf het beste hebben uitge-zocht en daar alles aan hebben gedaan. we hebben bovendien niet altijd het vertrou-wen dat je vanuit de aanbieder het beste advies krijgt. de onafhankelijkheid van de beoordeling van een andere consument is belangrijk. daar ligt ook de grote kracht van Zoover: de consument weet dat we 100% onafhankelijk zijn. Het is niet de touropera-tor die Zoover wat influistert, maar meneer Jansen uit katwijk die er zelf is geweest en zijn mening geeft. daar kan de consument wat mee.

Hoegaanjullieommetreviewsdienietwaarzijn?alle reviews worden door een professioneel team gemonitord. er is een aantal criteria waar een review aan moet voldoen. als iemand een touroperator dusdanig onderuit haalt dat het ongepast is dan wordt de review verwijderd. maar als een review binnen het kader past en er wordt een 2 gegeven dan blijft deze gewoon staan. als aanbieder moet je dan vooral kijken wat je eraan kunt doen. we kiezen op basis van de reviews elk jaar het beste en het slechtste hotel van nederland. natuurlijk is de markt niet altijd blij met die acties, maar het is uiteindelijk de consument die het cijfer bepaalt. en als het gemiddelde cijfer onvoldoende is, kun je als touropera-

tekst Yvonne van den Nieuwenhuizen, NRiT onderzoek

Zoover,meer dan alleen accommodatie-

beoordelingen

11nritmagazine

nederlanders zijn gek op beoordelen. sinds we dat op internet massaal kunnen doen, nemen websites waarop dit centraal staat een grote vlucht. voordat we

een magnetron kopen, gaan we eerst naar kieskeurig.nl om te zien wat anderen van dat model vinden en uiteraard geven we na de aankoop onze

eigen mening. en zo geldt dat ook –misschien nog wel méér- voor vakanties. wie kan beter vertellen of het in dat ene hotel wel goed vertoeven is, dan die andere consument die er al is geweest? Op

Zoover.nl staan al ruim 1,2 miljoen vakantiebeoordelingen bij elkaar. user generated content is hot en de consument zorgt zo zelf voor een schat aan informatie. nRit maga-

zine ging op bezoek bij Jitske Roos, commercieel manager bij Zoover, al enige jaren marktleider in nederland op het gebied van vakantiebeoordelin-

gen. wat doet Zoover eigenlijk precies en wat kunnen bedrijven in onze sector ermee? aan

het drukke spoor in Zeist ligt het kantoor van Zoover en meteovista, waar Jitske

ons een kijkje geeft in de wereld van het beoordelen van vakanties.

tor misschien beter beslissen om het hotel uit je collectie te halen. Of ga strengere eisen stellen aan de hoteleigenaar. maak het bespreekbaar en pak het op. dat is de informatie die wij als platform bieden.

Werkthetookandersomzo:alsjegemiddeldeen8,4hebt,moetjedanalsorganisatieopjetenenlopenomdatdeverwachtingenhoogzijn?Het is uiteindelijk natuurlijk een overall cijfer gebaseerd op ontzettend veel reviews. Het is overigens wel zo dat nieuwe reviews zwaarder wegen dan oude. Juist omdat je als accommodatie in staat moet kunnen zijn om jezelf te verbeteren en uiteindelijk tot een hoger cijfer te komen. ten aanzien van het managen van de verwachtingen van de

consument is Zoover een supertool. want die 8,4 zegt echt iets over de kwaliteit. maar als er een 6,1 staat, kies je dus ook voor een iets minder en moet je ook geen 8,4 verwachten.

Watdoenjulliemetsocialmedia?Onze hele site is in feite gebaseerd op social media. wij hebben er natuurlijk ook belang bij dat mensen zo lang mogelijk op de site zitten en zoveel mogelijk met ons doen. een paar jaar geleden hebben we daarom myZoover geïntroduceerd. inmiddels hebben we 107.000 members met een profiel. net als dat je enorm fanatieke twitteraars, Facebookers en Hyvers hebt, zijn er ook een aantal onwijs fanatieke leden van myZoover. afgelopen

vakantiebeurs hebben we deze mensen een gezicht gegeven en ze laten vertellen over een bestemming waar ze heel veel reviews over geven. dat vonden ze geweldig. we creeëren zo dus meer actie en interactie binnen ons eigen social media platform. dat doen we ook met mensen in de branche: reisbureauemployees kunnen reisexpert zijn binnen myZoover. de consument ziet dat niet meneer Jansen hem van een antwoord voorziet, maar een medewerker van een reisbureau. en die kan vervolgens weer de vraag terug stellen of hij al heeft geboekt.

Waarverdienenjulliegeldmee?Ons verdienmodel zit in online adverteren. aanbieders kunnen een advertentie plaatsen bij de beoordelingen. als een consument

Zoover is in 2004 ontstaan door de overname van vakantieReiswijzer.nl en bestaat tegenwoordig uit Zoover neder-land, Zoover international en meteovista. sinds de overname van metovista in januari 2009 is het concern gevestigd in Zeist waar in totaal 65 mensen werkzaam zijn; ongeveer 35 bij Zoover en 30 bij meteovista. in nederland exploiteert Zoover de websites Zoover.nl, vakantieReiswijzer.nl, cam-pingmening.nl en weeronline.nl, samen goed voor meer dan 4 miljoen unieke bezoekers per maand. sinds 2007 is Zoover ook in het buitenland actief. inmiddels zit het concern in zo’n 20 landen.

12 nritmagazine

naar een hotel in turkije zoekt, ziet hij daar ook advertenties van diverse aanbieders bij staan en hij kan dus direct zien waar hij dat hotel kan reserveren. die adverteerders betalen per keer dat de advertentie wordt aangeklikt, het zogenaamde cPc (cost-per-click) model. een andere mogelijkheid is het plaatsen van een banner.

DusalsjealsaanbiederietsmetZooverwiltdoen,watvoormogelijkhedenzijnerdan?daarbij is het allereerst belangrijk om te weten dat we alles op commercieel vlak zelf doen. alleen op die manier kun je de klant het beste adviseren. we proberen zoveel mogelijk te kijken wat goed bij de klant past. is er behoefte aan branding, ga dan met een banner staan op een plek waar veel traffic komt. als de focus op een bepaalde doelgroep ligt, dan weten wij bij welke landen je het beste kunt staan. we denken heel erg met de klant mee om het beste resultaat te behalen. soms verkijken klanten zich op de traffic die Zoover kan opleveren. als je alle accommodaties live zet dan kan het heel hard gaan op cpc-basis. dit kan tot wel 2.000 clicks per dag opleveren. we raden dan liever aan om met wat minder te beginnen en te kijken hoeveel conversie het oplevert en zo langzaam te groeien.

Zooverisvooralbekendvanwegedebeoor-delingenvanaccommodaties,maarbijjulliekan zowat alles worden beoordeeld als het gaatomvakantieenvrijetijd.WatzijnvoorNederlandse bestemmingen en regio’s de mogelijkheden?consumenten kunnen op Zoover beoordelin-gen geven op land-, regio- en plaatsniveau maar ook bijvoorbeeld van bezienswaardig-heden. we pakken er steeds meer bij. we willen binnen nederland ook steeds meer onze content delen met alles wat om de reisindustrie heen zit. Ook voor een bestem-ming is het mogelijk om allerlei basiscijfers van jouw provincie, regio of stad te krijgen. Regionaal adverteren kan ook op Zoover. we merken dat Zoover ook bij lokale vvv’s begint te leven.

Aanbieders kunnen de beoordeling van Zooverophuneigensitemeelatenlopen.Hoegaatdatinzijnwerk?wij noemen dat een syndicatie en die optie bieden we kosteloos aan op onze website in de categorie ‘widgets en gadgets’. aan tour-operators verkopen we echter ook steeds meer onze content zodat ze alle informatie zoals reviews binnen hun eigen site kunnen aanbieden en dus ook de bezoekers binnen-houden. Of denk aan de reisbureauketens, die zo de consument tijdens de boeking

13nritmagazine

kunnen laten zien welk cijfer er op Zoover wordt gegeven. doe je dat niet, dan gaat hij het thuis eerst zelf opzoeken en is hij misschien weer verdwenen naar een andere aanbieder.

Jullie beschikken over heel veel gegevens van bestemmingen en het zoekgedrag van devakantieganger.Ikkanmevoorstellendat die informatie ook voor derden interes-santis.wij zitten in het boekingsproces vaak vlak voor de daadwerkelijke boeking. dus als een touroperator aangeeft dat er in een bepaalde week veel boekingen in turkije zijn, dan kunnen wij in een stap terug ook vaak het verband in onze data zien. Zo kunnen we straks wellicht in het lastminu-teseizoen zien welke landen veel aandacht krijgen en kan de branche daar weer op inspelen met leuke aanbiedingen.

Uiteindelijkzoujedustoteenmodelkunnenkomen:zijnermomenteelzoveelbezoekersopZoover,danresulteertdatwaarschijnlijkineenx-aantalboekingen.dat klopt. wij zien gewoon heel veel over het gedrag van de nederlanders. dat geldt overigens ook voor weeronline: wanneer iemand uit de betuwe een aantal dagen het weer in groningen aan het bekijken is, dan

belangstelling voor egypte en tunesië van bezoekers op www.zoover.nl Figuur 1

bron: Zoover vakantieonderzoeken

kun je er vanuit gaan dat hij of daar naar-toe wil gaan. we doen nu eigenlijk nog niks met die informatie maar er komt misschien een moment dat niet alleen naar Zoover wordt gekeken om het boekingsgedrag te voorspellen, maar ook naar de weerdata die hier van invloed op zijn.

HoeverhoudtzichhetNederlandsesuccesvanZoovertothetbuitenland?Zijnerveelconcurrerende spelers?in nederland zijn we met Zoover markt-leider, maar die positie hebben we in het buitenland nog niet. we zien dat het op

zoek gaan naar een beoordeling in andere culturen heel anders leeft. daar is een hele slag te slaan. Zie het beoordelen dan maar eens tussen de oren van bijvoorbeeld een duitser te krijgen. Het internetgebruik is in veel landen ook heel anders. in duitsland heeft het reisbureau nog een hele goede positie. in het buitenland zijn we veelal de tweede partij na Holidaycheck en het amerikaanse tripadvisor die inmiddels ook in europa actief zijn. we merken wel dat we dezelfde ontwikkelingen doormaken als onze concurrenten: groeien zij, dan groeien wij ook. •

een goed voorbeeld van hoe Zoover het vakantiegedrag in beeld kan brengen, zijn de recente onrusten in tunesië en egypte. Zoover zag de belangstelling voor deze bestemmingen kelderen. al enkele dagen na het aanscherpen van het reisadvies naar egypte daalde de interesse van bezoekers op Zoover met 75%. de belangstelling voor tunesië was in januari van dit jaar maar liefst zo’n 85 tot 90% lager dan in januari 2010. daarnaast zag Zoover ook de verschuiving van deze interesse naar andere landen: op turkije werd 40% meer gezocht dan gemiddeld. Ook cyprus en Frankrijk waren in hogere mate populair.

14 nritmagazine

trendmail

de toeristische sector in vlaanderen zag in 2010 het aan-tal overnachtingen met 3,7% stijgen ten opzichte van 2009. Het aantal aankomsten steeg met 6,7%. “de toeristische sector heeft zich sneller dan verwacht van de financiële crisis en economische recessie hersteld”, aldus minister van toerisme geert bourgeois. de overnachtingen stegen in heel vlaanderen, maar vooral de kunststeden trokken veel bezoekers. daarnaast is vooral de groei van de buiten-landse markt erg opvallend. deze steeg met 5,8%, oftewel 550.000 overnachtingen in 2010. de buurlanden neder-land, duitsland, Frankrijk en het verenigd koninkrijk zorgden samen voor 6,7 miljoen overnachtingen, met een totale opbrengst van 18,5 miljoen euro.Meerinformatieop:www.toerismevlaanderen.nl •

Toeristische sector in Vlaanderen leefde op in 2010

de boekingen voor zomervakanties zien er tot nu toe al beter uit dan vorig jaar. de omzet van het aantal geboekte vakanties voor komende zomer ligt nu bijna 11% hoger dan een

jaar eerder. Het aantal mensen dat al een reis heeft geboekt, ligt 5,3% hoger. dat blijkt uit cijfers van de gfk travelscan. Het gaat daarbij om de boekingen voor vakanties in het zomerseizoen die tot eind vorig jaar zijn gedaan. volgens gfk vertegenwoordigt

deze boekingsperiode normaliter ongeveer 10% van de totale markt voor de zomer. “Het is dus een signaal”, aldus gfk. vooral vliegreizen deden het een stuk beter dan vorig jaar: het aantal passagiers die al boekten nam met 12% toe en de omzet ligt reeds 13,6% hoger. de groei van het aantal vliegvakanties gaat ten koste van het aantal vakanties met eigen vervoer, dat vorig jaar in het kielzog van de crisis juist groei vertoonde. Ruim 6,5% min-der mensen boekten tot dusver een autovakantie, een omzetda-ling van 1,1%. •

Zomerboekingen in de plus

15nritmagazine

trendmail

Het luchtverkeer heeft zich vorig jaar weer wat hersteld van de grote klap die deze sector in 2009 te verwerken kreeg. Het aantal passa-giers steeg in 2010 met 8,2%, aldus de inter-nationale luchtvaartorganisatie iata. vergeleken

met begin 2008, vlak voor de crisis, lagen de vervoerscijfers in december 4% hoger.

‘’de wereld beweegt weer. na de grootste terugval in vraag in de geschiedenis van de luchtvaart in 2009 zijn mensen in 2010 weer gaan reizen en zakendoen’’, aldus iata-topman Giovanni Bisignani. •

nederlanders hebben het afgelopen jaar ongeveer 395 miljoen euro minder uitgegeven aan voedings- en genotmiddelen. de totale uitgaven kwamen uit op 55,5 miljard euro. deze trend werd ingezet tijdens de economische crisis en volgens Jan-willem grie-vink van het Foodservice instituut nederland (Fsin) wordt het een flinke uitdaging voor restaurants om de verloren klandizie terug te krijgen. ‘’nederland is nu nog een van de duurste landen om buiten de deur te eten en een van de goedkoopste om thuis te eten, het verschil is te groot’’, zegt grievink. de daling in de uitgaven aan eten en drinken was het afgelopen jaar wel minder groot dan in 2009, toen de omzet 570 miljoen euro lager lag. volgens Fsin zullen horecabedrijven als restaurants de prijzen moeten verlagen om marktaandeel terug te pakken. •

Eten buiten de deur verliest nog meer terrein

Luchtvaartsector herstelt zich

nederlanders die een vakantiehuis huren, wijken amper van hun vaste

eetpatroon af. dat blijkt uit een onder-zoek door belvilla onder ruim 2.800 nederlandse en vlaamse huurders.

voor veel van de huurders van belvilla is de mogelijkheid om zelf te kunnen koken een reden om

een vakantiehuis te boeken in plaats van een hotel. Zij hechten daarbij belang aan een goed uitgeruste keuken, en bezoeken graag lokale markten en de warme bakker

in de nabijheid. gezelligheid en prijs spelen een rol bij het zelf koken op vakantie. nederlanders koken vaak net als thuis gezonde en eenvoudige maaltijden. Ook

barbecueën is populair bij de huurders. •

Nederlander wijkt op vakantie

nauwelijks van eetpatroon af

16 nritmagazine16 nritmagazine

17nritmagazine 17nritmagazine

succesvolle masterclass van nHtv, nbtc en HsMaiHet gebruik van nieuwe media in de reisbranche

de nHtv internationaal hoger onderwijs breda organiseerde traditiegetrouw ook dit jaar weer een uitermate succesvolle masterclass op de vakdag van de vakantiebeurs. ditmaal samen met nbtc en de Hsmai. Het thema was het gebruik van nieuwe media in de reisbranche. Het was zeker niet overdre-ven om te stellen dat de belangstelling zo overweldigend was dat de mensen ‘met de benen buiten’ hingen. gelukkig had de altijd parate utrechtse brand-weer daar al ruim op tijd een stokje voor gestoken en het aantal mensen dat de zaal mocht betreden gemaximeerd op 150. de rest moest het schouwspel via een videoverbinding buiten de zaal volgen.

tekst Ton vermeulen, NRiT onderzoek

18 nritmagazine

jos vranken kwam met goed nieuws naar de jaarbeursHet spits werd afgebeten door nbtc-direc-teur Jos vranken die al direct aan het begin van het nieuwe jaar kon melden dat het nederlands toerisme in 2010 alweer op het niveau van het recordjaar 2007 stond: “Het is fantastisch nieuws dat deze sector in staat is geweest om inspanningen te plegen het bezoek ook versneld te laten terugkeren en te laten groeien”, kon hij de volle zaal melden. in 2010 bezochten maar liefst 11 miljoen buitenlandse toeristen ons land. mondiaal groeide het toerisme met 5% en in europa met 2% zodat het marktaandeel van nederland in west-europa is gegroeid. volgens vranken is nederland heel suc-cesvol in het meest concurrerende segment van de city breaks. bijna de helft van de internationale toeristen komt vanwege een citytrip naar nederland. toch is toekom-stige groei volgens vranken zeker niet vanzelfsprekend: “kijken we naar de langere termijn, het perspectief aan de horizon, dan is de vanzelfsprekendheid waarmee die

groei wordt gerealiseerd absoluut niet aan de orde. dat heeft vooral te maken met het veranderende gedrag van de internationale consument. we moeten daarom vraag en aanbod op een moderne eigentijdse manier bij elkaar brengen.” daarmee sloeg de nbtc-voorman direct een bruggetje naar de volgende spreekster, José nieuwhof, onder-zoekster bij het nbtc. Zij heeft onder de vlag van het innovatielab, samen met Hsmai en nHtv, onderzocht hoe de gastvrijheids-industrie nieuwe media kan inzetten om de (inter)nationale toerist/gast te bereiken.

sector moet met nieuwe mediaaan de slagJosé nieuwhof zette met haar eerste opmerking de zaal direct op scherp: “de vraag is niet meer ‘moet ik wat doen’ met social media, maar ‘kan ik het me ver-oorloven’ om niet meer aanwezig te zijn.” basisgegeven is het feit dat het overgrote deel van de bevolking online is en dat travel een van de meest gezochte onderwerpen is. Ruim 80% van alle toeristen die naar

nederland komen, maakt vooraf gebruik van internet. internationale bezoekers zijn ook nog eens bovengemiddeld actief op internet. daarbij bezoeken ze vooral websi-tes van accommodaties (70%), holland.com (34%) en websites van regio’s of steden in nederland (34%). vergeleken met een aantal jaar geleden worden deze websites steeds meer bezocht.

Helft bezoekers kijkt naarbeoordelingssites of blogsde helft van de internationale bezoekers heeft voorafgaand aan het bezoek van nederland beoordelingssites of weblogs bezocht. daarbij zijn beoordelingssites voor de internationale toerist veel belangrijker dan blogs. Per land zien we evenwel grote verschillen. vooral in de usa (71%), italië (61%) en spanje (69%) is het gebruik van beoordelingssites groot. in duitsland is het gebruik met 38% gemiddeld. uit onderzoek in de usa blijkt dat 68% van de reizigers zegt beïnvloed te worden door beoordelin-gen en reviews. daarbij is de wijze waarop

geraadpleegde websites voorafgaand aan bezoek nederland grafiek 1

bron: innovatie Lab

0 20 40 60 80 1000 20 40 60 80 100

websites van accommodaties

www.holland.com

websites over regio’s/

steden in nederland

websites van vervoerders

websites van attracties en evenementen

websites van reisorganisaties

andere websites

70%

60%

34%

26%

34%

25%

30%

30%

26%

21%

17%

11%

16%

10%2005

2009

‘Jos Vranken: Vanzelfsprekende groei is absoluut niet aan de orde’

19nritmagazine

0 20 40 60 80 100

19

gebruik wordt gemaakt van social media ook nog eens verschillend. in de usa zijn veel actieve gebruikers die zelf ook daadwerkelijk berichten plaatsen. Reizigers zijn ook klaar voor mobiel internet: 35% van de smartphonebezitters heeft de intentie om het komende jaar mobiel een reis te boeken. bijna 90% van de gebruikers van social media logt wekelijks of vaker in. Het is opvallend dat veel mensen fan zijn van reizen maar niet van reisorganisaties. José nieuwhof: “Het verschil tussen gewone bedrijven en reisorganisaties is hierbij opval-lend. veel bedrijven hebben een fanpagina op facebook of hyves. meer dan 50% van de social netwerkgebruikers is fan van een bedrijf, maar minder dan 20% is fan van een bedrijf dat werkzaam is binnen de reisindustrie.” door social media is mond-tot-mondreclame volgens haar een ware megafoon geworden waardoor een derde

de gastvrijheidsindustrieen social media

- Het overgrote deel van de reizigers is actief op social media

- beoordelingen en social netwerksites worden het meest gebruikt- interactie is belangrijk- Reiziger is klaar voor mobiel internet- Zorg voor location based services- social media is niet nieuw, het is mond-tot-mond reclame op grote schaal- de reizigers zijn er klaar voor- nu u nog!

38%

46%

34%

38%

61%

69%

47%

48%

71%

61%

bezoek aan beoordelingssites en blogs grafiek 2

bron: innovatie Lab

0 20 40 60 80 100

duitsland

groot-brittannië

belgië

Frankrijk

italië

spanje

scandinavië

Overig europa

verenigde staten

Overig intercontinentaal

3%

3%

3%

4%

21%

14%

11%

10%

18%

6%

van de consumenten wordt beïnvloed door commentaren van anderen als ze een reis boeken. in nederland is 27% van de gebrui-kers van sociale media niet actief, 64% kijkt en leest alleen, 20% post ook berichten en reviews.

in oriëntatiefase is internet dominantvan de nederlanders gebruikt 77% internet in de oriëntatiefase voor een buitenlandse vakantie; voor een binnenlandse vakantie is dat 60%. van de buitenlandgangers boekt ook 61% daadwerkelijk een vakantie via internet. voor het binnenland is dat met 45% wat minder. een minderheid wint alleen informatie via internet in. “Je ziet dat het overgrote deel van internet gebruikmaakt. voor een binnenlandse vakantie wat minder omdat mensen wat vaker op de bonnefooi vertrekken”, hield nieuwhof de zaal voor.

blogs

beoordelingsstites

20 nritmagazine

Bijna de helft van de vakantiegangers bekijkt reviewssocial media spelen een heel belangrijke rol in de oriëntatiefase van de vakantie. Zestig procent van de vakantiegangers heeft een social netwerkprofiel. in nederland is Hyves het populairst. vijf en dertig procent logt dagelijks in en bijna iedereen logt wekelijks in. gemiddeld wordt veel tijd besteed aan social media, gebruikers zitten gemiddeld een half uur op een social netwerksite. Ook tijdens de vakantie wordt gebruikge-maakt van social media, 35% logt tijdens de vakantie in. gedurende een vakantie in nederland zelfs 42%. van de nederlandse vakantiegangers heeft 45% gebruikgemaakt van reviews en beoordelingen voordat ze op vakantie gaan. nieuwhof: “consumenten worden daarbij meer beïnvloed door reviews en beoordelingen van mensen die in hun social netwerk zitten dan van mensen buiten hun netwerk.” smartphonebezitters maken veel meer gebruik van social media, zowel voor als tijdens hun vakantie. 34% van de

nederlanders gebruikt tijdens de vakantie internet, vooral via de eigen laptop (51%) of de smartphone (23%) of de gewone mobiele telefoon (23%). tijdens binnenlandse vakanties wordt meer gebruikgemaakt van de smartphone omdat daar de angst voor hoge rekeningen minder is.

een derde van de vakantiegangers is een actieve gebruiker na de vakantie post 21% van de vakantie-gangers een beoordeling en 13% plaatst foto’s op social netwerksites. José nieuw-hof concludeert dat nederlanders behoorlijk actief zijn op social media en dat gaat in de toekomst alleen nog maar groeien. “in totaal maakt 31% van alle vakantiegangers actief gebruik van social media, dat zijn dus niet de kijkers maar mensen die echt actief beoordelingen plaatsen, een blog schrijven of op Hyves/Facebook laten weten waar ze zijn.” vooral na de vakantie wordt er heel intensief gebruik van gemaakt. eigenlijk kun je zeggen dat de consument al redelijk ver

’De helft van de inter-nationale bezoekers

bekijktvoorafbezoekaan Nederland beoor-delingssites of blogs’

Het gebruik van internet voorafgaand aan een binnen- of buitenlandse vakantie grafiek 3

bron: innovatie Lab

0 20 40 60 80 100

alleen informatie ingewonnen

alleen vakantie geboekt

informatie ingewonnen en vakantie geboekt

niet gebruikt

0 20 40 60 80 100

buitenlandse vakanties

binnenlandse vakanties

14%

17%

13%

11%

32%

50%

40%

23%

21nritmagazine

is met het gebruik van social media”, hield ze de zaal voor.

Toeristische bedrijven zijn nog veel aan het zenden de vraag is wat het aanbod daar tegenover kan zetten. Ook dat heeft het innovatielab onderzocht. Zoekoptimalisatie voor google wordt door 72% van de toeristische bedrij-ven ingezet. Ruim 50% van de bedrijven is actief op het gebied van social media en plaatst zelf berichten. andere populaire tools op internet zijn banners en buttons (42%), onlinecampagnes (37%) en Youtube (34%). José nieuwhof: “wat je ziet is dat men vooral aan het zenden is maar er wordt nog maar weinig gereageerd op berichten van consumenten. Hotels en luchtvaartmaat-

schappijen zijn daarin al een stuk verder dan de rest van de branche.” van de social media worden Linkedin (55%), twitter (44%) en Hyves (33%) het meest ingezet. van de beoordelingssites is volgens dit onderzoek tripadvisor met 29% het populairst gevolgd door Zoover met 18%. “Je ziet wel een heel groot verschil tussen de hotels en de rest van de branche. Zo is 51% van de hotels actief op tripadvisor en maar 15% van de rest van de branche”, stelde nieuwhof.

angst voor het onbekendede onderzoekers van het innovatielab heb-ben ook nog bekeken waarom bedrijven niet actief zijn op social media. niet actieve bedrijven zijn over het algemeen niet goed op de hoogte van de mogelijkheden, zijn

‘Consument is op het gebied van social media

al veel verder dan de meestebedrijven’

0 20 40 60 80 100

22 nritmagazine

bang voor het onbekende en het verliezen van controle. dat laatste is een bijzonder argument, want ook als je niet meedoet met social media kunnen ze nog wel over je schrijven. controle over social media is gewoonweg niet mogelijk. Het is de verwachting dat het gebruik en belang in de toekomst sterk zal toenemen. bedrijven in de gastvrijheidsindustrie hebben wel een grote behoefte aan praktische kennis. nieuwhof: “Op dit moment is het nog veel

trial and error. daarnaast staat de social mediastrategie nog los van de totale mar-ketingstrategie en dat zou eigenlijk moeten worden geïntegreerd. verder is er ook behoefte aan een meetinstrument naar de effecten van social media.

Flitsende afsluiter met marco derksendaarna was het de beurt aan marco derk-sen van marketing Facts die de deelnemers van de masterclass in sneltreinvaart door de wereld van internet en social media leidde. Zo sprak hij de verwachting uit dat

in 2013 meer mobiel van internet gebruik wordt gemaakt dan vanaf een vast punt. “Op dit moment gaat 25% van onze media-tijd naar internet, vinden jongeren e-mail al ouderwets en gebruiken ze Facebook als communicatieplatform.” volgens derksen oriënteert 75% van de vakantiegangers zich online voor de reis en worden jaarlijks drie miljoen vakanties online geboekt. commu-nicatie in de nieuwe tijd staat in het teken van meer, korter en sneller. er is sprake van een information overload en de consument staat aan het roer. tijdens zijn presentatie

passeerden honderden interessante sites de revue en liet hij voorbeelden van bedrij-ven zien die als het gaat om het gebruik van social media vooroplopen.

na een kleine twee uur was het weer voorbij en vatte nHtv-directeur wicher meijer de ochtend samen. toen konden ook de gelukkigen in de zaal weer ver-enigd worden met degenen die buiten de zaal de sprekers via een videoverbinding hadden moet volgen. Op naar de volgende masterclass in 2012! •

’Controle over social mediaisnietmogelijk’

kLmHilton Hotelstownhousehotelmuseum boerhavecheck it outtwitterFacebookHyvesLayarFoursquaretopguest

ZoovertripadvisorsnakewoolgekkodiggwaarbenjijReisreporterHotelloamsterdamslaaptFlightsuniteairbnbYatt-itiens

goede voorbeeldsites volgensmarco derksen

inzet van social media door de nederlandse gastvrijheidssector grafiek 4

bron: innovatie Lab

Linkedin

twitter

hyves

google buzz

tripadvisor

Zoover

0 20 40 60 80 1000 20 40 60 80 100

Overig

Hotel

62%55%

58%

55%37%

44%

32%33%33%

2%6%

4%

51%15%

29%

31%11%

18%

totaal

direct leverbaar!Prijs rapport tijdelijk slechts: €24,95meer informatie op www.nritmedia.nl

- adver tent ie -

Productiviteitsverbetering van bedrijven in toerisme, recreatie en vrije tijd strategieën, instrumenten en succesfactoren

NHTV Lectoraat Productiviteit

Productiviteitsverbetering van bedrijven in toerisme, recreatie en vrije tijd

omslag reader productiviteit.indd 1 2-2-2011 17:54:55

•Zeerinteressantvoorondernemersindetoeristischeenvrijetijdssector

•Directaandeslagmetproductiviteitsverbetering

24 nritmagazine

ruud vismans


Op de Horecava van 2011 besloot de sector toerisme, Recreatie, sport & cultuur van koninklijke Horeca nederland zijn wat ingewikkelde naam in te ruilen voor een simpel maar doeltreffend ‘vrije tijd’. voor de redactie van nRit magazine hoog tijd eens kennis te maken met deze sector van kHn waar horeca en vrije tijd samensmelten. Ruud vismans mag als voorzitter van deze sector samen met sectormanager bas de Jong de kar de komende jaren gaan trekken. we spreken af op de Horecava in het paviljoen van kHn. en natuurlijk bestellen we een culinair hoogstandje, twee maal spa blauw en eenmaal spa rood. ik brand direct los met de eerste vraag.

1 jaar voorzitter van de sector vrije Tijd van kHN.

HoewordjesectorvoorzittervanKoninklijkeHorecaNederland? “ik heb een ruime bestuurservaring in aller-lei verenigingen. toen ik begon in aalsmeer is mij gevraagd om in het lokale bestuur van kHn plaats te nemen. en van daaruit is het balletje eigenlijk gaan rollen en ben je ineens sectorvoorzitter vrije tijd.”

Watiserleukaan?“ik vind het belangrijk om een grotere groep mensen te vertegenwoordigen die er wat meer moeite mee hebben hun stem te laten

horen. daar heb ik geen problemen mee en doe het graag voor ze.”

Kosthetveeltijd?“Je kunt het natuurlijk zo druk en zo moeilijk maken als jezelf wilt. daarbij is de samen-werking met de sectormanager, in dit geval bas de Jong, heel erg belangrijk. we hebben natuurlijk met een vreemde sector te maken en vertegenwoordigen heel wat bloedgroepen. Het is bovendien een jonge sector waar nog heel veel moet gebeuren. de sector heeft nu 1.300 leden en dat

25nritmagazine

varieert van een groot dagattractiepark tot de midgetgolfbaan, strandpa-viljoens, schouwburgen en musea, etc. de verbin-dende factor is dat ze wat met vrijetijdsbesteding doen én een horecavoor-ziening hebben. in onze sector zijn alle bedrijven en organisaties bijeengebracht waar de hoofdfunctie niet draait om eten, slapen of drinken.”

HoeisderelatiemetRECRON?“Prima, op meerdere terreinen wordt er samengewerkt. kHn heeft een natuurlijke focus op de vrijetijdssector waarbij horeca wordt geëxploiteerd. bij ons is de horeca altijd de verbintenis die we met de leden hebben. wij leggen bovendien veel meer het accent op belangenbehartiging. Je kunt ook gewoon van zowel RecROn als kHn lid zijn. dan is er zelfs een speciale regeling rond het dubbel lidmaatschap. sommige dossiers pakken we samen op en we organiseren ook samen activiteiten. de dos-siers verdelen we binnen gastvrij nederland

waar de kar de ene keer wordt getrokken door kHn en de andere keer door RecROn. we proberen daarin samen afspraken te maken. soms ligt een dossier dichter bij RecROn en is het logisch dat zij dat oppak-ken. andersom werkt dat ook. wij blijven natuurlijk altijd een beetje de grote broer. wij hebben 20.000 leden en zij 2.000. in de verblijfs- en dagrecreatie hebben we de meeste dubbele lidmaatschappen”

Waarligtdanjulliekracht?“wij zitten werkelijk in alles wat mensen in hun vrije tijd kunnen doen en waar een kopje koffie of eten bij komt kijken. die bedrijven kunnen zich allemaal bij onze sector aansluiten. wij zien ook steeds meer een brancheverbreding. vroeger was het veel dui-delijker, dát is horeca en dát is recreatie. dat is al lang niet meer. als je kijkt naar bijvoorbeeld ikea of vroom en dreesmann, wat die aan horeca doen, onvoorstelbaar! er zijn tegenwoordig grote schoenenzaken met een koffiecorner om de klant zo goed mogelijk te bedienen. die traditionele gren-zen zijn definitief geslecht. Ook langs de

‘Die traditionele grenzenzijndefinitiefgeslecht’

snelweg zie je het, daar zijn complete cafetaria’s gebouwd. er zijn mensen die daar wel gaan eten maar niet eens meer tanken.”

Waarommoeteenondernemerlidvanjullieworden?“naast de relatief lage contributie heb je nog een aantal erg belangrijke voordelen. bij ons staat belangenbehartiging hoog in het vaandel. Op onze afdeling info & advies hebben wij op ieder gebied gewoon heel goede specialisten zitten. voor alle vragen uit de branche kunnen wij onze leden

daarom op korte termijn van een goed advies voor-zien. we hebben in totaal 20.000 leden. dat zorgt voor een enorme kracht en worden we door die omvang wat makkelijker

gehoord. we zitten natuurlijk samen met de andere brancheorganisaties uit de vrijetijds-sector in gastvrij nederland waarmee we samenwerken. daar werkt de gezamenlijke lobby goed.”

26 nritmagazine

Watzijnjulliedoelenvoordekomendeperiode.WatwillenjulliealssectorVrijeTijdbereiken?“we willen zichtbaarder zijn. Leden moeten weten wat we voor ze kunnen doen. daarnaast is het kenniscentrum via de nieuwe website een belangrijk speerpunt. wij willen vernieuwen, vernieuwend zijn en de innovatie aanjagen. daarbij is meer onderlinge openheid van groot belang en laten we onderne-mers bij elkaar in de keuken kijken. dat is met de inspiratie-tours die we hebben georganiseerd heel goed gelukt. Onder-nemers hebben toen hun nek uitgestoken en vernieuwde plannen en concepten met collega’s gedeeld. ander punt is dat we constateren dat duurzaam en gezond twee heel belangrijke thema’s zijn die overal in terugkomen. duurzaam is geen toverwoord meer, je kunt er niet meer omheen en gezond voedsel is gewoon vanzelfspre-kend. we moeten ons daarbij richten op de kopgroep en de voorkant van het peloton. Het gaat om nieuwe concepten en ideeën. die moeten wij als sector veel meer over het voetlicht brengen. vaak is de horeca een ondergeschoven kindje. ‘Oh we moeten ook nog iets aan horeca doen.’ terwijl het wel zo is dat als je er iets van maakt, het een extra inkomstenbron en een leuke

attractie kan zijn. goede voorbeelden zijn enkele attractieparken die hun voedsel vol-ledig gethematiseerd hebben en aangepast aan de gezondheidstrend. die kijken niet alleen maar naar de vraag want dan blijf je tot in lengte van jaren friet en hambur-gers serveren. als je blijft denken dat je de hardlopers er niet uit kan gooien, kom je nooit ergens. bovendien zijn mensen in een attractiepark toch al binnen. die gaan

echt niet even ergens anders eten. Je kunt eten veel meer onderdeel laten zijn van de fun en de beleving. een ander mooi voorbeeld zijn de strandexploitanten. die zijn zo bezig met vernieuwen en

innovatie. Het zal me niks verbazen als daar de komende jaren een michelinster valt. die zijn echt het doorgeefluik met een patatje ontstegen.”

Injullienieuweaanpakhoortookeenpartici-patieinhetNBTC-NIPOContinuVrijetijdson-derzoek.Hoeisdatzogekomen?“we steken als organisatie heel erg in op kennis. cijfers, cijfers en nog eens cijfers dat vinden onze leden belangrijk. via onze nieuwe website kan een lid inzoomen op de kennis en de gegevens die hij nodig heeft. Op het gebied van horeca zijn veel cijfers beschikbaar via het bedrijfschap Horeca maar niet als het gaat om de consumen-tenkant en de bestedingen in de vrijetijds-

sector. daar hadden we veel te weinig gegevens over. we gaan die cijfers uit het continu vrijetijds-onderzoek frequent afnemen en ontsluiten voor de leden.”

Leden voelen zich niet echt verbondenmetdesectorVrijeTijdvanKHN.Hoegajedatveranderen?“dat is lastig en er wordt hard aan gewerkt. Leden zijn allereerst lid van kHn, dan speelt de plaatse-

‘Duurzaam en gezond zijntweeheelbelang-rijkethema’s’

lijke afdeling een belangrijke rol en pas dan komen de sectoren in beeld. daar moeten we als sector realistisch in zijn. Pas als ze aan de slag gaan met trends en ontwikkelin-gen komen ze bij de sector terecht.”

“dat de leden in de sector weten dat we er zijn en zich bij ons thuis voelen. en dat ze kunnen vinden wat ze nodig hebben. daarom is het kenniscentrum voor ons heel erg belangrijk. als je als ondernemer je plannen wilt uitvoeren dan is goed cijferma-teriaal enorm belangrijk. Je moet sturen op de juiste informatie. we zien dat innovatieve ondernemers die hebben geïnvesteerd juist in deze crisis nog plussen. stilstand is achteruitgang. Het is de enige manier om een gezonde branche te behouden.” Watisdegrootstebedreigingvoorhorecaondernemers?inslapen is de grootste bedreiging. Onderne-mers die niet hun nek uitsteken maar alleen kijken of de buurman het per ongeluk niet drukker heeft dan zijzelf. Je hebt als onder-nemer met zoveel verplichtingen en regels te maken, en daar kun je jezelf bij neerleg-gen maar je kunt ook van elke bedreiging een kans maken. als je bereid bent in

27nritmagazine

’Jemoetbereidzijninoplossingentedenken’

oplossingen te denken dan is het helemaal niet zo erg dat er ook regels zijn. ik ben een grote voorstander van meer belonen en minder straffen. Op elke overtreding staat nu een sanctie. ga als overheid aan de slag door positief gedrag te belonen. Je kunt een sticker op de deur plakken bij de ondernemers die niet verantwoord frituren maar je moet het juist omdraaien. degenen die verantwoord frituren, krijgen een sticker op de deur.”

Watzijnkansenvoorondernemers?“kijk eens naar onwaarschijnlijke regio’s als bijvoorbeeld de krimpgebieden. daar moeten ondernemers creatief nadenken. als bijvoorbeeld de plaatselijke biblio-theek verdwijnt dan kun je kijken of je als bioscoop of camping die bibliotheek in huis kunt nemen. Het is een gek voorbeeld maar ik wil hiermee aangeven dat je vooral in kansen moet denken. Zoek naar nieuwe kansen, nieuwe formules en samenwerking. innoveer, blijf om je heenkijken en deel met

anderen. samenwerking ook buiten je eigen branche kan je eigen product alleen maar beter en sterker maken.”

Watwiljealsondernemernoggraagrealiseren?“ik zou het concept dat ik nu in aalsmeer heb staan op een aantal plaatsen in neder-land weg willen zetten. we zijn al op een aantal plaatsen bezig maar het valt in deze tijd niet mee.”

Iserietsmisluktofietswaarjespijtvanhebt?“nee. ik heb van geen enkel ding wat ik gedaan heb spijt. Het persoonlijke in de beleving blijft belangrijk. Het valt me altijd weer op dat mijn gasten altijd precies weten wie ze heeft begeleid bij het sporten of heb-ben bediend in de horeca. dat persoonlijke is zo belangrijk. een glimlach kost niks en levert het meeste op. als je als consument in je vrije tijd geld uitgeeft, wil je dat wel op een leuke manier doen.” •

wie is Ruud vismansRuud vismans is van oorsprong sportfotograaf maar heeft inmiddels zijn sporen verdiend in de recreatiesector. Hij is eigenaar van the beach, een indoor sporten eventcenter in aalsmeer. grote trekker is daar de beachvolleybalhal maar dan wel eentje met alles er op en er aan. entertainment, vergaderruimten, restaurants, bar, eigenlijk alles wat je in de zomer op het strand onderneemt, kan

bij the beach maar dan wel met een dak erboven. Ruud vismans is 15 jaar geleden begonnen met het organiseren van buitensportevenementen. een landelijke tour langs stranden en steden, met het nederlands kampioensschap beachvol-leybal als topattractie. Je kunt maar een ambitie hebben! Plempten Ruud en zijn kornuiten op de grote markt van bijvoor-beeld breda een paar ton strandzand voor een strandvolleybalveldje. Horeca met dJ

erbij en het feest was compleet. alleen werkten de weergoden niet altijd mee. en ja een strandbeleving met regen……, dat is het niet echt. de sponsoren hadden wel begrip maar haakten toch geleidelijk aan af. tijd voor Ruud vismans om de bakens te verzetten en naar een overdekt beach-volleybalveld uit te kijken. Hij heeft lang moeten zoeken maar vond uiteindelijk zijn stek in de leegstaande bloemenveiling van aalsmeer. Zijn buurman was ook niet

de eerste de beste, Joop van den ende. Je kunt een slechtere buurman treffen. gestart met overdekt beachvolleybal en er langzaam steeds meer bij gaan doen. en ineens was hij op de markt van bedrijfsuitjes een geduchte concurrent van activiteiten als karten en bowlen. beachvolleybal met een dak erboven bleek een schot in de roos te zijn. een activiteit waaraan iedereen mee kan doen en een beetje zomergevoel bij heeft.

28 nritmagazine

Het Groene Hart,recreatiegebied voormiljoenen nederlanders

29nritmagazine

Het Groene Hart,recreatiegebied voormiljoenen nederlanders

dubbelinterview met jacques vork (projectleider Merk & Marketing Groene Hart)

en Hans broekmeulen (directeur Groene Hart Bureau voor Toerisme)

Het groene Hart is wellicht een van de bekendste gebie-den in nederland. qua naamsbekendheid kan het zich gemakkelijk meten met de veluwe, het noordzeestrand en Zuid-Limburg. maar het groene Hart als toeristisch-recrea-tieve bestemming tussen de oren van de nederlanders krijgen, is een heel ander verhaal. de uitgangspositie is dan ook niet eenvoudig. ingeklemd tussen de vier grote steden ligt een bestuurlijke lappendeken waar maar liefst drie provincies en ruim vijftig gemeenten een spreekwoor-delijke vinger in de pap hebben. daarnaast heeft het gebied met nogal wat uitdagingen te kampen. Zo verzakt de bodem, verzilt het water en moeten als gevolg daarvan boeren hun bedrijfsvoering aanpassen. vanwege de woningbehoefte in de Randstad dringt de verstedelijking zich op, maar is tegelijkertijd de behoefte aan natuur en recreatiemogelijkheden groot. in 2006 vonden betrokken partijen dat het roer om moest en stelden ze een geza-menlijk uitvoeringsprogramma vast met vier uitvoeringsac-centen. tussen 2007 en 2013 wordt circa 1 miljard euro in het gebied geïnvesteerd. speerpunten zijn transitie van de veenweidegebieden, een nieuwe toekomst voor de droogmakerijen, wonen en werken met groene Hartkwali-teit en recreatie, toerisme en marketing. die speerpunten zijn vertaald in elf icoonprojecten, waarvan er twee zich richten op toerisme en recreatie. inmiddels is het uitvoe-ringsprogramma al een aantal jaar op weg en is er veel gerealiseerd. tijd om samen met de projectleider ‘merk en marketing’ Jacques vork voor wat betreft recreatie en toerisme de balans op te maken. Later in het gesprek schuift ook de directeur van het groene Hart bureau voor toerisme (gHbt) Hans broekmeulen aan. een gesprek over de marketing van een onmogelijk toeristisch gebied. we spreken hartje gouda af, de standplaats van het gHbt.


30 nritmagazine

icoonprojectentwee van de elf icoonprojecten van het uitvoeringsprogramma groene Hart 2007-2013 richten zich op toerisme en recreatie. dat zijn ‘merk & marketing’ en ‘Recreatief Routenetwerk’. doelen zijn enerzijds de ontwikkeling van een sterk groene Hart-merk, waar alle betrokkenen bij het groene Hart trots op zijn en dat extra bezoek naar het groene Hart genereert. anderzijds is de ontwikkeling van een toegankelijk en bereikbaar groene Hart belangrijk. Het project ‘Recreatief Routenetwerk’ is al een heel eind op streek en is door het project-bureau overgedragen aan de provincies voor de uitvoering. maar het groene Hart als toeristisch-recreatieve regio positione-ren was een heel ander verhaal en heeft het projectbureau heel wat hoofdbrekens gekost. uiteindelijk is gekozen voor een pragmatische en realistische aanpak.

merk en marketingde verwachting dat Japanners, chinezen en andere internationale toeristen het groene Hart als belangrijke bestemming zouden zien, werd al snel als onrealistisch bestempeld. de inmiddels aangestelde projectleider Jacques vork koos voor een radicaal andere aanpak: “Over merk en marketing werd al een tijd nagedacht en gestudeerd. er werd veel gepraat en overlegd met alle partijen in het gebied maar het kwam maar niet van de grond. dat was ook niet zo verwonderlijk als je bedenkt dat er verdeeld over drie provincies zo’n 52 gemeentes in het gebied opereren en in 2008 maar liefst vier verschillende vvv-organisaties het gebied ‘aan de man’ probeerden te brengen. dan werkt een traditionele aanpak waar je als adviseur eerst met alle stakeholders gaat praten om van onderuit draagvlak te creëren, niet. ik heb toen in twee a4-tjes samengevat wat er volgens mij moest gebeuren en wat het zou gaan kosten. daarvoor ben ik eerst binnen de provincies op zoek gegaan naar draagvlak. Omdat we daar te maken

Het groene Hartweinig wereldsteden beschikken over een uitgestrekt nationaal landschap midden in het stedelijk gebied. de Randstad wel. de zes miljoen inwoners van de Randstad leven rondom een polderlandschap van 180 duizend hectare, een landschap waarvan de bijzondere ontstaansgeschiedenis op veel plaatsen nog uitstekend te ervaren is. een levend cultuurlandschap, waar voed-sel wordt geproduceerd, waar liefhebbers van kunnen genieten en waar historische steden en dorpen een vitaal sociaal en economisch klimaat bieden. tezamen vormen Randstad en groene Hart een contrastrijke leefomgeving en bieden zij vestigingsmogelijkheden in vrijwel alle denkbare woon- en werkmilieus. Juist de combinatie van een stedenring en een levend cultuur-landschap kan de Randstad een unieke kwaliteit geven in de europese concurrentie tussen regio’s.

31nritmagazine

’Een traditionele aanpak werkt niet in dit gebied met drie provincies

enmeerdan50gemeenten’

hadden met diverse afdelingen was dat alleen al een hele opgave, maar dankzij een actieve programmabureaudirecteur hebben we uiteindelijk de financiële middelen voor het plan bij elkaar gekregen.”

Het projectbureau heeft van 2009 tot en met 2011 jaarlijks 1,25 miljoen euro te besteden aan marketing. er is direct al besloten om geen eigen organisatie op te zetten, maar het plan met bestaande organisaties uit te voeren. doelgroep waren de bewoners van het groene Hart zelf en de inwoners van de Randstad. de Japanners en de chinezen lieten ze even links liggen. volgens Jacques vork is de keuze voor die primaire doelgroep, de bewoners en Randstedelingen, een logische: “als we aan de direct omwonenden kunnen overbrengen dat het groene Hart een belangrijk en leuk gebied is, dan komen de anderen later wel. als iedere Randstedeling dan ook nog een-, twee- of driemaal per jaar het groene Hart bezoekt, dan doen we het helemaal goed.” toch is dat nog een hele opgave. de mar-keting van een gebied aanpakken zonder uitvoeringsorganisatie. ik ben benieuwd hoe ze dat in het groene Hart hebben georgani-seerd. “Ons uitgangspunt was het juist met bestaande organisaties te doen. daarbij doen we decentraal wat kan en alleen maar centraal wat moet. er zijn heel veel initiatieven in het groene Hart en we hebben niet de intentie dat allemaal te gaan coör-dineren. want dan zijn we alleen maar aan het overleggen en vergaderen. we laten dat

allemaal gewoon gebeuren”, zegt een bevlogen Jacques vork. toch hebben jullie daarin wel gestuurd en de free publicity die bestaande organisaties in het gebied al actief gebruikten, gebun-

deld. “natuurlijk, want anders zitten we allemaal dingen dubbel te doen en samen zijn we veel sterker. daarvoor hebben we een extern bureau ingehuurd die al voor het gHbt werkte. tegen alle bedrijven in

de regio hebben we gezegd, als je een nieuwtje hebt, meldt het hier in gouda want dan kunnen wij dat bundelen en veel meer bereiken. daarnaast richten we ons in de promotiecampagne vooral op het bekend-maken van het groene Hart”, aldus Jacques vork.

groene Hart kloppend Hartin het gebied zijn heel wat organisaties actief. eentje daarvan is ‘groene Hart kloppend Hart’. wat is jullie relatie met hen? Jacques vork: “groene Hart kloppend Hart bestaat inmiddels een jaar of zes. dat pro-ject is indertijd met europese en provinciale subsidie opgestart en is een samenwerking van tien agrarische natuurverenigingen. deze club is van onderaf gegroeid vanuit de ondernemers en niet van bovenaf. er zijn zo´n 250 ondernemers lid, vooral agrariërs die actief zijn in de verbrede landbouw en veel koppelingen hebben met toerisme en streekproducten.” en juist in die streekpro-ducten ziet het projectbureau voor groene Hart kloppend Hart een belangrijke rol weg-gelegd. toch is hun rol in de loop der jaren op initiatief van het projectbureau wel wat gewijzigd. “Ze waren bezig met promotie en productontwikkeling en werkten daarbij samen met het gHbt als uitvoeringsorgani-satie. wij hebben toen gevraagd of ze zich meer wilden concentreren op de ontwikke-ling van streekproducten. want dat vinden wij een belangrijk instrument om van het groene Hart een sterk merk te maken.”

internetsiteHet wordt langzaamaan duidelijk dat het projectbureau vooral een initiërende en stimulerende rol vervult en daarbij de ken-nis en kracht van bestaande organisaties benut. toch moest er wel wat extra’s gebeu-ren wilde het groene Hart ook bij de bewo-

‘Welatenhetallemaalgewoon gebeuren’

32 nritmagazine

ners en Randstedelingen in beeld komen als recreatiegebied. mede vanwege de versnip-pering in de toeristische promotie moest er één gezamenlijk beeld naar buiten worden gecommuniceerd. daartoe was een eigen internetsite een belangrijke voorwaarde. internet is een onmisbaar instrument als het gaat om toeristische marketing. Recreanten en toeristen zoeken voorafgaand aan een

bezoek vooral op internet naar informatie. Om in deze bestuurlijke en toe-ristisch-organisatorische lappendeken één inter-netsite te realiseren waar iedereen gelukkig mee

is, dat lijkt een enorme uitdaging om maar eens een understatement te gebruiken. Ook hier was de aanpak van het projectbureau weer ongebruikelijk: “Halverwege 2009 heb-ben we een lege website online gezet”, zegt Jacques vork. “we hadden alleen een raam-

werk laten bouwen. toen hebben we tegen alle partijen in het groene Hart gezegd dat zij de website moesten gaan vullen. dat kon en kan heel gemakkelijk, gewoon thuis achter de eigen computer. Je moet jezelf aanmelden en je kunt direct je toeristische informatie op www.groenehart.nl plaatsen, helemaal gratis. de site ging 1 juli 2009 online en we spraken af dat we pas richting consument promotie gingen maken als er voldoende inhoud op stond. mocht die inhoud er niet snel komen, dan zouden we helemaal stoppen want dan was er blijkbaar onvoldoende belangstelling en heeft het geen zin”, stelt Jacques vork uitdagend. daarmee hadden de initiatiefnemers wel hun nek uitgestoken. een lege website lanceren en bij onvoldoende belangstelling gewoon de stekker eruit trekken, daar moet je lef voor hebben. gelukkig viel de belangstelling enorm mee en hadden ze binnen zes weken 175 bedrijven en organisaties op de web-

‘Jemoetmaarlefhebben,eenlege internetsite online zetten’

33nritmagazine

site staan. belangrijke factor was wel de beslissing een webredacteur aan te nemen. anders was het volgens Jacques vork nooit gelukt: “die redacteur onderhoudt contact met al die mensen die de informatie erop zetten. en daardoor ont-staat er een nieuw netwerk, los van bestaande partijen en organisaties die actief bezig zijn met het gebied. die website is niet ingedeeld naar aanbod, maar de vraag van de consument staat centraal. er staat bijvoorbeeld schaatsen, wandelen, slecht weer, uitje met de kinderen, zo’n soort indeling. dus niet ‘slechtweeraccommoda-ties’. bovendien een website die steeds met nieuwe leuke tips komt en groeit.”

Promotiebelangrijke vraag is natuurlijk hoe je de consument naar de website krijgt, die komen natuurlijk niet vanzelf. dat doen ze door vooral lokaal te adverteren: “wij adverteren regelmatig met een hele pagina in de huis-aan-huisbladen in het groene Hart onder het motto ‘wat is er de komende periode te doen in uw regio?’. voor elke regio vullen we dat specifiek in”, zegt Jacques vork. “als het aanbod van jouw bedrijf past in het thema van de week of het jaargetijde dan wordt je meegenomen in de advertentie. daar hoef je als bedrijf niets specifieks voor te ondernemen of te betalen. maar we adverteren ook landelijk in magazines als bijvoorbeeld de Flair of de seasons. Ook daarvoor halen we dan aanbod uit de website.” Het is duidelijk dat

de website de spil is waar de marketing om draait. bezoekers worden middels advertenties in andere traditionele media op de website gewezen. Onlinemarketing wordt echter steeds belangrijker. wat doen jullie

daarmee? Jacques vork reageert: “we hebben ook nog een grote online-campagne lopen. want alleen met online haal je direct

bezoek naar je website. daarvoor zetten we met name google adwords in, maar dan niet op het woordje groene hart, want daar staan we toch al bovenaan. we kiezen bewust andere trefwoorden. verder staan we met banners op sites waar mensen naar toe gaan die een dagje weg willen. daarmee hebben we het bezoek aan de website op niveau gebracht. in het eerste halfjaar hadden we 120.000 unieke bezoekers en vorig jaar waren het er 340.000. Op jaarbasis registreren we 1,5 miljoen bezoeken.”

logogrote bindende factor is het groene Hart-logo dat is ontwikkeld. dat zie je overal, maar niet overal precies hetzelfde. wat is daar de achterliggende gedachte? “Het laatste aspect dat we centraal doen, is het stimuleren van het gebruik van het groene Hartlogo. de diverse organisaties voegen aan ons logo eigen elementen toe, maar de basis van het logo is bij iedereen hetzelfde. daarmee willen we de verbondenheid met

het gebied tonen. Ook op de streekpro-ducten staat dat logo.” is het daarmee een paraplumerk, vraag ik Jacques vork: “nee, het logo is beslist geen paraplumerk maar identificeert de afzender. dan zien mensen ‘ik ben in het groene Hart’. dat actief pro-moten van het gebruik van het logo doen we sinds kort. eerst moest de campagne lopen, dan willen mensen erbij horen en pas dan gaan ze het logo gebruiken. in die volgorde.”

stakeholdersHet groene Hart is een heel divers en uitgestrekt gebied van de alblasserwaard in Zuid-Holland tot muiden aan het iJmeer. grote vraag is dan wel hoe je al die stake-holders met elkaar verbindt. “we geven elke drie weken een elektronische nieuwsbrief uit. die gaat naar alle deelnemers aan de website en andere geïnteresseerden in de

voortgang van de campagne. we heb-ben nu ongeveer 1.400 leden voor die nieuwsbrief”, zegt Jacques vork. “we hebben ook

een consumentennieuwsbrief. die verschijnt elke week met drie tips voor het groene Hart en heeft 2.600 leden. dat bestand moet nog wel groeien. daarnaast maken we ook gebruik van social media zoals twitter.”

subsidieHet lijkt allemaal gesmeerd te lopen in het groene Hart maar toch ontstaan er wat donkere wolken aan de horizon. eind 2011

‘De website is de spilwaar alles om draait’

‘Hetlogoidentificeertde afzender’

34 nritmagazine

loopt namelijk de subsidie voor merk en marketing af. Hoe gaat het dan verder, vraag ik aan Jacques vork: “mijn opdracht voor het komend jaar is om te zorgen dat de campagne goed doorloopt. daarnaast moet ik onderzoeken hoe dit project na de subsidie van de provincies kan doorlopen. we zitten nu in een wat ongelukkige periode want overheden zijn allemaal aan het snij-den. binnen onze stakeholders doen we het overigens wel erg goed. die zien allemaal dat dit een succesproject is. er zitten nu 650 organisaties op de website met 1.650 aanbiedingen, en het blijft maar groeien en er komt elke week weer nieuws bij.”

vvv’sinmiddels is de directeur van het groene Hart bureau voor toerisme, Hans broekmeulen, aangescho-ven. bij de start van het project waren er in het gebied maar liefst vier vvv-organisaties actief. dat zijn er nu nog maar twee. dat maakt het leven wel zo overzichtelijk. alleen het groene Hart bureau voor toerisme en de vvv Zuid-Holland-Zuid zijn nog operationeel in het groene Hart. de vvv Hollands midden en het utrechts bureau voor toerisme zijn gestopt. Hun kantoren in het gebied zijn bijna allemaal overgenomen door het gHbt. Hans broekmeulen ziet op termijn nog veel vvv-kantoren verdwijnen: “van oudsher zag je in nederland heel veel vvv-kantoren”, zegt hij. “daar moeten we eigenlijk vanaf. Het kost heel veel geld aan personeel en panden en je kunt je geld maar een keer uitgeven. tegenwoordig moet je de aandacht juist richten op het aantrekken van gasten naar het gebied. vvv-kantoren zie ik in de toekomst alleen nog maar op strategische plekken. de andere kantoren zullen we moeten sluiten. wel moeten we op elke locatie, in elke gemeente op een goed bereikbare locatie foldermateriaal beschikbaar stellen. verder

moeten we vooral zichtbaar zijn op internet en op de mobiel. daarmee wil de moderne consument worden geïnformeerd”, zegt Hans boekmeulen stellig.

maand van het groene Hartevenementen zijn een belangrijk middel om publiciteit te genereren en daarmee de focus op een gebied of regio te vestigen. in het groene Hart hebben ze vorig jaar de ‘maand van het groene Hart’ bedacht. geen internationaal aansprekende evenementen zoals in Rotterdam of amsterdam, maar

evenementen die aansluiten bij het kleinschalige karakter van het gebied. topeve-nement daarbinnen is de wielerronde van het groene Hart die dit jaar vanwege onvoldoende sponsoren niet door kan gaan. dat

was vanwege de nationale tv-coverage een belangrijk promotiemiddel voor het gebied. toch gaat de maand van het groene Hart dit jaar gewoon door. “we hebben de Joop Zoetemelk classic, die gaat dwars door het groene Hart. vorig jaar waren er met noodweer nog 3.000 deelnemers. dit jaar mikken we op 4.000 deelnemers”, stelt Hans broekmeulen die verder vertelt dat de evenementen in het kader van de maand van het groene Hart door externe partijen worden georganiseerd, meestal vanuit de regio zelf. “wij zijn geen eve-nementenorganisatie-bureau. de deelnemers moeten voor de inhoud zorgen. die zelfwerk-zaamheid wordt goed opgepakt. vorig jaar hadden we 120 evenementen, dit jaar meer dan 200. een teken dat het aanslaat en grote betrokkenheid van de organisaties in het groene Hart laat zien.” toch hebben ze zelf ook nog een paar evenementen bedacht. “Zo organiseren we voor de tweede keer een gedichtenwedstrijd. Het thema is poldergedichten. te Hooi & te

‘Hetblijftmaargroeien,erkomtelkeweekwatnieuwsbij’

’Ik zie nog veelVVV-kantorenverdwijnen’

35nritmagazine

kunst met kunst op en rond de boerderij wordt ook door het gHbt georganiseerd.”

gHBTwat heeft dit hele project voor jullie als gHbt gebracht, wil ik graag weten van Hans broekmeulen: “voordat het project-bureau aan de slag ging, waren de vvv’s in het gebied natuurlijk ook wel actief, maar met dit project kreeg je ineens een enorm budget tot je beschikking. daardoor zijn we out-of-the-box kunnen gaan denken en hebben we grotere stappen kunnen maken”, zegt Hans broekmeulen die verder ziet dat

er binnen ondernemers een groot draagvlak is ontstaan. tekenend zijn de bijeen-komsten die het gHbt en merk & marketing voor ondernemers organiseert.

de eerste keer was het maar een beperkt clubje, maar de tweede keer was de zaal al te klein. “dan merk je dat mensen er graag bij willen horen”, zegt Hans broek-meulen. “mensen gaan hierdoor elkaar ook ontdekken. nu zie je ineens de meest gekke dwarsverbanden. er wordt samenge-werkt en dat was tot een paar jaar geleden onmogelijk.”

Het lijkt allemaal koek en ei, toch nog wensen? Hans broekmeulen: “Probleem voor het gebied is dat we weinig logiesac-commodaties hebben. wat we hebben is erg kleinschalig. Hier en daar ook nog een beetje oubollig. we zouden heel graag een plattelandshotel willen ontwikkelen, een hotel met voldoende kamers voor groepen maar die wel in het gebied past.” •

Websiteswww.groenehart.nl(publiek)enwww.groene-hart.nl(bedrijfsleven)

‘De zelfwerkzaamheid wordt goed opgepakt’

Het groene Hart van de Randstad heeft het moeilijk. veenbo-dems verzakken. water verzilt. boeren moeten hun bedrijf aanpassen aan de gewijzigde bodem- en watergesteld-

heid. er is behoefte aan woningen en bedrijfsruimte. de stedelijke omgeving dringt zich op. de vraag naar recreatiemogelijkheden en natuur is groot. voor het eerst hebben de drie provincies nu één uitvoeringsprogramma vastgesteld waarmee deze problemen wor-den aangepakt. met dit programma geven de provincies Zuid-Hol-land, utrecht en noord-Holland antwoord op het verzoek uit 2004 van minister veerman om een samenhangend maatregelenpakket. Het is het eerste programma dat de ambitie heeft om afspraken te maken die voor het héle groene Hart gelden. Het programma is opgesteld in nauw overleg met de gemeenten en de vele actieve maatschappelijke organisaties in het groene Hart.

36 nritmagazine

1. de essentieelke regio is uniek. deze uniciteit komt voort uit een samenspel tussen de ontstaansgeschiedenis, de invloed van de mensen op het gebied en de mensen uit de regio zelf. Het vraagt veel geduld, inzet, analyse, kritisch vermogen en kennis van andere (toeristische) regio’s om de essentie van een regio te benoemen. Het is geen eenvoudige zaak. vaak blijft men hangen in algemeenheden zoals authentiek, sportief of rust en ruimte. Het is dan ook nauwelijks verrassend dat communicatiebureaus op basis hiervan campagnes ontwerpen die weinig uitzonderlijks uitstralen. Devraag:watisdewerkelijkeessen-tie van ons gebied?

2. werkelijk onderscheidRegiomarketing heeft alleen zin wan-

neer de slogan en het beeldmerk niet op andere regio’s van toepassing zou-den kunnen zijn. dat is een bewijs dat de essentie niet voldoende benoemd is. een goede test ten aanzien van het onderscheid-criterium is of de slogan alleen van toepassing kan zijn op deze regio. geeft het al een indicatie van de regio? Devraag:isersprakevanwerkelijkonderscheid?

3. gezamenlijke doelstellingRegiomarketing is vaak een initia-tief van verschillende partijen zoals overheden, ondernemers en andere belanghebbenden. deze partijen heb-ben elk hun eigen belangen, die vaak niet hetzelfde zijn. Zonder gezamenlijk belang wordt samenwerking een stuk ingewikkelder. spreek deze belangen uit. gebeurt dit niet, dan leiden ver-

schillende verwachtingen tot teleur-stellingen. en dit leidt weer tot minder draagvlak voor de campagne. Devraag:zijndedoelstellingenenverwachtingen geïnventariseerd?

4. Het gedachtegoedeen succesvolle campagne stoelt op een doordacht gedachtegoed dat voortvloeit uit de essentie van het gebied. Helaas is dit niet altijd het geval. Het is erg belangrijk dat alle belanghebbenden op de hoogte zijn van dit gedachtegoed en het in hun eigen woorden kunnen vertalen. Zo wordt het hun eigen verhaal. Op zich is dit niet ingewikkeld, aangezien het een uitvloeisel van de essentie is. De vraag: dragen alle belangheb-benden het gedachtegoed van de campagne uit?

36 nritmagazine

regiomarketingacht handige tips

voor een betere starttekst margaret ann mcdonald, TNR advies

tegenwoordig voert elke zichzelf respecterende regio een cam-pagne voor toeristische regiomarketing. veel tijd, aandacht en geld

gaan hier in om. maar levert dit altijd het gewenste resultaat op? elke tip voor een succesvolle aanpak sluiten we af met een vraag. de beantwoording van die vragen helpt u op weg naar een succes-

volle aanpak van regiomarketing.

37nritmagazine

5. Belevingeen goede campagne nodigt uit tot een unieke beleving. de tegenwoor-dige consument is kritisch, verwend en veeleisend. een goed hotel hoort tot de basisinfrastructuur en is geen reden meer om ergens naar toe te gaan. daarbij gaat uiteraard de voorkeur uit naar een beleving die echt bij de regio hoort en daarmee onderscheidend is.De vraag: op basis van welke bele-ving onderscheidt de regiomarketing zich?

6. de toeristische ketenbelanghebbenden in de toeristische sector zijn zich vaak onvoldoende bewust van de positie in de toeristi-sche keten en hun eigen toeristische keten. voor ondernemers begint de eigen keten met de essentie van het gebied, de eigen kernwaarden van het bedrijf die zich doorvertalen in de bedrijfsdoelstellingen. Het toeristisch product, de beleving en de vermarkting zijn concrete uitingen van het geheel. uiteraard geldt dit op aangepaste wijze ook voor overhe-den. als het besef van wederzijdse verbondenheid ontbreekt, mist de regio de gewenste synergie. denk daarbij ook aan de positie van de bewoners in de keten. De vraag: heeft de regio de hele toeristische keten in beeld?

7. lang, langer, langstOmdat regiomarketing een modearti-kel lijkt te zijn, moet op korte termijn gescoord worden. uit onderzoek blijkt dat het positioneren van een regio minimaal zeven jaar duurt. na de introductie is er sprake van een volgende fase in de groei. te vaak worden door beleidsmakers resulta-ten verwacht na campagnes van een jaar of twee. Het is beter te kiezen voor een duurzame investering in de

aanloopperiode. wanneer de werke-lijke essentie benoemd is, biedt deze voldoende diepgang om tientallen jaren mee vooruit te kunnen. Devraag:watisuwvisieopdetijds-duur van uw regiomarketing?

8. autonome structurele financiering

marketing kost geld, veel geld. de consument ontvangt veel prikkels, heel veel prikkels. Om werkelijk een verschil te maken, is regionale samenwerking noodzakelijk. voor de doorsnee gemeente in neder-land is het zowel inhoudelijk als financieel nauwelijks haalbaar (en wenselijk?) een eigen campagne te voeren. medewerkers zijn veel tijd en energie kwijt aan het binnenhalen van financiering voor de te korte marketingperiode door projecten te bedenken die passen binnen de stringente subsidievoorwaarden. deze tijd wordt niet besteed aan de vermarkting van de regio. waardoor de belanghebbenden weer niet tevreden zijn over de resultaten. daarom is het raadzaam aan het begin van een campagne structurele middelen te oormerken voor de hele periode. vaak gaan overheden er van uit, dat ondernemers ‘de financiering overnemen na de startperiode’. ‘Het is immers toch in hun belang?’ vaak wordt deze verwachting onvoldoende doorgesproken en zwart-op-wit vastgelegd. De vraag: is de financiering voor zevenjaargeregeld?

Voor opmerkingen over dit artikel of vragen over strategische regio-marketing kunt u contact opnemen metMargaretAnnMcDonald,[email protected] meer informatie zie ookwww.tnradvies.nl.•

37nritmagazine

TNR advies en veelluwetnR advies is gespecialiseerd in beleids-advisering op het gebied van recreatie en toerisme. daarbij zijn steeds de essentie van de regio en de kernwaarden van de ondernemers het uitgangspunt. deze vormen gezamenlijk de basis, die in alle elementen van de toeristische keten wordt doorvertaald. Het toeristisch product dat hieruit ontstaat, is logisch van opzet en vertoont een samenhang die synergie oplevert. een mooi voorbeeld is het veel Luwe. de vraag was hoe streekproducten van de veluwe het toeristisch imago van de veluwe konden versterken. Het is een hele uitdaging om ruim honderd bevlogen ondernemers te laten komen tot een vruchtbare samenwerking. uiteindelijk vormde de stille oerkracht van de veluwe de basis van waaruit de ondernemers hun producten in de markt zetten. Het zijn dan ook niet de producten die centraal zijn, maar de verhalen van deze producenten. via de kijkwinkel kan de consument ken-nismaken met de producten. de bestel-lingen lopen via de ondernemers zelf, zodat het economisch rendement bij hen zelf terechtkomt. voor meer informatie zie: www.veelluwe.nl.

38 nritmagazine

streekproducten:een goed verhaalis het hele werk

streekproducten zijn hot. ingebed in talloze tv-programma’s, krantenrubrieken en culi-sites en –blogs worden zij steeds meer

genoemd en geroemd. Zij duiken dan ook op als studieobject van hogescholen en universiteiten1 terwijl ministeries, provincies en

koepelorganisaties streekproducten eveneens tot hun beleidster-rein gaan rekenen.2 kortom, iedereen lijkt er wild op te zijn.

natuurlijk klinken er ook kritische geluiden. wouter klootwijk wijst in de gelderlander en in de wilde keuken regelmatig op zin en

onzin van verwijzing naar regionale herkomst van voedingsproduc-ten en laat zien hoe er met die producten over de hele wereld

gesleept wordt teneinde een dubbeltje extra te verdienen.

in dit artikel wil ik proberen uit te leggen waarom onze fascinatie voor streekproduc-ten haaks staat op definiëringsproblematiek van deze producten. Om zin en onzin van definities na te gaan sluit ik aan bij een recent rapport van nadine van Heusden, streekproducten arnhem & veluwezoom,3 dat een uitputtend overzicht biedt van defini-tiebronnen in nederland. ten slotte tracht ik aan te geven welk voordeel zowel consu-menten als producenten kunnen hebben bij het kiezen van een adequate definitie. Het verhaal als communicatiemiddel biedt een

1) HAS Den Bosch, Hogeschool Zuyd Maastricht, Saxion Hogescholen, WUR

2) LNV Taskforce Multifunctionele Landbouw, Provincie Gelderland

Plattelandshuis, Nederland Bloeit

tekst Humphrey ottenhof, Hogeschool van arnhem en Nijmegen

39nritmagazine

Tabel 1 Ranking kenmerken streekproduct

ingrediënten/grondstoffen afkomstig uit streek x x x x x x x

Productie (verwerking) in bepaalde streek x x x x x x x

verantwoord/duurzaam geproduceerd x x x

Historische naamsbekendheid x x x

grondstoffen/product aanvaard als streekeigen x x

streek van herkomst in specifieke naam x x

streekproduct is een voedingsmiddel x x

Recept/bereidingswijze is streekgebonden x x

door meerdere producenten gemaakt x

ambachtelijk/arbeidsintensief geproduceerd x

eigen verhaal over product x

bron: van Heusden

3) Waar ik Van Heusden citeer, doe ik dat zonder paginaverwijzing.

4) BOB: Beschermde Oorsprong Benadering

BGA: Beschermde Geografische Aanduiding

GTS: Gegarandeerde Traditionele Samenstelling

effectief alternatief. in mijn overwegingen komen alfawetenschappelijke benaderingen goed van pas. Ook die zijn in de mode.

definitiesvan Heusden probeert te achterhalen welke streekproducten interessante middelen kunnen zijn om de toeristenstroom naar het gebied de veluwezoom te bevorderen. Zij begint haar studie met de claim dat vanwege het grote verschil in opvattingen een geheel verantwoorde en wetenschap-pelijk onderzochte definitie noodzakelijk is.

daartoe raadpleegt ze een aantal bronnen op europees niveau4. Ze neemt de grootste gemene deler van de door deze bronnen opgesomde kenmerken van het streekpro-duct. door de variabelen op frequentie te scoren brengt ze vervolgens de ranking tot stand zoals opgenomen in tabel 1.

van europees niveau gaat ze naar nationaal niveau, waar ze uitgaat van een zestal bron-nen: ‘www.asg.be’, ‘www.erkendstreekpro-duct.nl’, ‘goei eten, aan de slag met goei eten’, ‘van der meulen, streekproducten

Ranking kenmerken streekproduct Tabel 2

streek van herkomst in naam x x x x x x x

Productie (verwerking) in bepaalde streek x x x x

Levert bijdrage aan plattelandsontwikkeling x x x

streekeigen grondstoffen x x x

streekeigen grondstoffen/ meer dan 51% x x x

Historische naamsbekendheid x x x

duidelijk omschreven ‘streek’ x x x

verantwoord/duurzaam geproduceerd x x x

grondstoffen/product aanvaard als streekeigen

x x

ambachtelijk/arbeidsintensief geproduceerd

x x

streekproduct is een voedingsmiddel x x

door meerdere producenten gemaakt x x

Recept/bereidingswijze streekgebonden x x

Onderscheidende eigenschappen kwaliteit en gezondheid (verantwoord!)

x x

eigen verhaal over product x

dierlijke producten voor meer dan 51% gevoerd met middelen uit de streek

x

bron: van Heusden

in nederland (...)’, ‘koepelproject kennis-ontwikkeling streekgebonden productie en vermarkting (…)’ en ‘www.streekproducten.nl.’ Ook hier laat van Heusden volgens hetzelfde procedé een ranking zien. zie tabel 2)

nu komt van Heusden tot een gewogen definitie: ‘een streekproduct is een product met een historische naamsbekendheid (mini-maal één generatie aangeboden) waarvan de productie & verwerking in de streek gedaan worden waar tevens de grondstof-fen/ingrediënten (minimaal 51%) vandaan komen. bij de productie is rekening gehou-den met het verantwoord en duurzaam produceren, en de streek van herkomst is opgenomen in de naam van het product.’

daarvan vraagt zij zich af, of deze realis-tisch is: ‘na het verloop van het onder-zoek is duidelijk geworden dat de eerder gemaakte definitie niet realistisch is. de definitie is zo strak dat er binnen deze afba-keningen helemaal geen streekproducten te vinden zijn. uiteraard is het doel van dit onderzoek interessante producten te vinden in de gemeentes arnhem en Rheden om deze zodoende als toeristisch interessant streekproduct te vermarkten. er wordt niets bereikt wanneer wordt vastgehouden aan een te strakke definitie zodat het onderzoek op niets uitloopt.’

40 nritmagazine

ik citeer haar verder: ‘Om een interessante definitie te creëren waar daadwerkelijk iets mee te bereiken is, is het noodzaak de volgende centrale vraag te beantwoorden:•Aanwelkaspectdientdemeestewaarde

gehecht te worden gedurende het tot stand brengen van de definitie van het begrip streekproduct?’

Oftewel: is het bijvoorbeeld belangrijk dat er uiteindelijk een streekproduct op de markt komt dat voldoet aan veel eigen gestelde grenzen, daarmee tevens naar alle waarschijnlijkheid erg saai of standaard is, omdat met het stellen van de grenzen vele productmogelijkheden de kop in gedrukt worden? daarbij is het verstandig te refereren aan veel andere streekproducten die in nederland onder de noemer streekpro-duct verkocht worden. deze definities zijn meestal erg ruim. tevens zijn zelfs voorbeelden te noemen van producten die als streekproduct vermarkt worden waarvan de receptuur en productie niet eens in de streek wordt gedaan, alleen de afzetmarkt is in de bepaalde streek die wordt gebruikt als naam voor het streekproduct. deze voorbeelden zijn echter wel erg populair en worden goed verkocht. dat is uiteraard ook het doel van het product dat de veluwe-zoom zal moeten gaan vertegenwoordigen. Het is bovendien noodzakelijk stil te staan in

welk gebied of land het belangrijk is dat het product geaccepteerd wordt als streek-product. Het is mogelijk een erg strakke definitie te maken specifiek voor de velu-wezoom, maar als bijvoorbeeld gelderland, nederland of geheel europa een andere en ruimere definitie accepteert, waarbij de mogelijkheden voor een leuk product veel groter zijn, waarom dan als veluwezoom de kansen verspillen door een onmogelijke definitie?’

Hier valt het geworstel met definities dus op, waarbij wat mij betreft onduidelijk blijft uit welk perspectief een definitie gehanteerd dient te worden en met welk oogmerk dit zou moeten gebeuren. voorts zou ik graag willen weten voor welke doelgroep een definitie in het leven zou moeten worden geroepen.

van Heusden kiest voor een pragmatisch, commercieel perspectief: ‘na verschillende overwegingen en gesprekken komt duidelijk naar voren dat het blijven vasthouden aan strakke afbakeningen het meest onbelang-rijk is. waar wel waarde aan gehecht moet worden, is dat het product door de grote massa geaccepteerd wordt. grotendeels zullen de streekproducten interessant zijn voor toeristen, uit binnenland en buitenland. daarom biedt het de meeste potentie ver-

der te gaan met de europees gehanteerde onderscheidende definitie voor streekpro-ducten. ‘Het toerisme beperkt zich namelijk niet tot nederlandse toeristen, maar richt zich tevens op toeristen uit andere landen uit europa (…).’

Zijkiesterdusvoorhaardefinitietebase-ren op:

‘BoB: de beschermde Oorsprong bena-dering, wordt verleend als de productie, verwerking en bereiding plaatsvinden binnen een bepaald geografisch gebied (volgens een erkende en gecontroleerde werkwijze).Bga: de beschermde geografische aanduiding, hierbij moet minimaal één van de productie-, verwerkings- of bereidingsstadia voldoen aan de geo-grafische oorsprong, of als het product een bepaalde faam heeft binnen een afgebakend gebied. gTs: gegarandeerde traditionele samenstelling, deze term benadrukt de traditionele samenstelling of productie-methode, los van de herkomst.’

ten slotte komt ze, via een methodologie die ik minder goed kan volgen maar waar ik, om hier verderop te expliciteren rede-nen, wel blij mee ben, tot vier hoofdkenmer-ken: ‘aan deze drie onderscheidingen wordt

41nritmagazine

wel een aantal kernwaarden meegegeven waar het product zich mee zal dienen te associëren. deze zijn vastgesteld naar aanleiding van de eerder geturfde kenmer-ken van een streekproduct die door vele bronnen als belangrijk zijn aangegeven:• Maatschappelijk verantwoord ondernemen• Diervriendelijkheid• Streek van herkomst in naam van product• Verhaal achter het product’

we hebben in het betoog van van Heusden een uitgebreid exposé van verbreden, versmallen, oprekken en toespitsen van definities gezien. en dat terwijl het hoofd-doel van een definitie is, dat zij duidelijkheid verschaft. waartoe dit geworstel? waar moet het toe leiden?

definiëren is een retorische vaardigheid en stoelt op formele logica. er bestaan vele soorten definities die alle moeten voldoen aan strenge regels. Zo onderscheiden we de enumeratieve definitie (door opsom-ming), de exemplificerende definitie (door voorbeelden), de synonieme definitie (door een ander woord van gelijke betekenis), definities met genus en differentia (door overeenkomst en verschil), de genetische definitie (door oorsprong), de construc-tieve definitie (hoe wordt het gedefinieerde gemaakt?) en de operationele definitie

(welke handeling moet men uitvoeren om het gedefinieerde tot stand te brengen?)5 een van de regels waaraan een goede definitie moet voldoen, luidt dat zij niet te ruim of te eng mag zijn, wat wil zeggen dat onder het gedefinieerde precies hetzelfde verstaan moet kunnen worden als onder de definitie. alle vier de kenmerken die van Heusden noemt, zijn mijns inziens te ruim: ook andere producten dan streekproducten kunnen er aan voldoen. al haar kenmerken zijn op te vatten als genetisch.

de oplossing ligt in de finale definitie, de definitie die aangeeft waartoe men het gedefinieerde gebruikt of welk doel men er mee beoogt. Producenten en consumenten van streekproducten gaan er in duidelijkheid op vooruit als zij kiezen voor een dergelijke definitie. kiezen voor deze soort definitie versterkt tweezijdige communicatie, zoals ik hierna zal betogen.

Tweezijdige communicatiein ons proces met meer actoren speelt het perspectief een belangrijke rol: wat beoogt de producent met het streekproduct en wat beoogt de consument met het streekpro-duct? en waar kunnen deze perspectieven elkaar vinden? als we die overeenkomst van doelen kunnen formuleren, hebben we waarschijnlijk een goed instrument in han-

5) Drop en De Vries (1977), H2

42 nritmagazine

den om de communicatie en daarmee de goederen- en dienstenstroom op dit gebied te bevorderen.

Laten we verkoopproces van streekproduc-ten eens opvatten als een communicatiepro-ces. Het alom bekende communicatiemodel gaat uit van een zender, een boodschap en een ontvanger.6 Zegt de zender iets over zichzelf, dan heet dat het expressieve aspect. Zegt hij iets over de boodschap, dan is dat het referentiële aspect en zegt hij iets over de ontvanger, dan noemen we dat het relationele aspect. wil hij dat de ontvanger iets met of naar aanleiding van de boodschap doet, dan noemen we dat het appellerende aspect.

in het verkoopproces communiceert de producent verschillende thema’s met de consument. Hij vertelt iets over zichzelf, de maker en bijvoorbeeld iets over zijn maat-schappelijk verantwoord ondernemen, over zijn diervriendelijkheid, over de al dan niet

ideële organisatie waartoe hij behoort. dan is hij expressief bezig. meldt hij iets over het product en over de streek van herkomst daarvan, dan communiceert hij referentieel. in wezen vallen product en boodschap hier samen. Je leest het ook bijna altijd op de verpakking. die verpakking refereert naar het product. wat is doorgaans de inhoud van die boodschap? samenstelling van eerlijke of zuivere ingrediënten, authentieke oorsprong, ambachtelijk vervaardigd. en wat zegt ten slotte de producent over de consument? geeft hij aan welk nut en/of ple-zier deze van het streekproduct zal hebben? en geeft hij expliciet aan welke (re)actie hij van de consument verwacht (het appel-lerend aspect)? naar mijn eigen inmiddels jarenlange waarneming in het veld gebeurt dit niet of nauwelijks.

Laten we nu de consument als ontvanger eens nader onder de loep nemen. in hoe-verre vindt hij het expressieve interessant? stelt hij belang in de maker, in diens ideële

6) Bijvoorbeeld in Jansen e.a.(2007)

43nritmagazine

8) ibidem

9) ibidem: ‘Do good: belangrijk voor hen is dat

producten biologisch zijn, ambachtelijk, authen-

tiek en van goede kwaliteit. Ze houden ervan om nieuwe

producten uit te proberen en willen weten waar hun eten

vandaan komt. Stay good: deze groep vindt zekerheid en

bekendheid belangrijk, (…) kiezen voor bekende, vertrouwde

producten (…). Zij hebben een lokale oriëntatie en veel

behoefte aan overzichtelijkheid en duidelijkheid. Feel good:

(…) Belangrijk voor deze groep is de gezondheid

van producten, omdat zij een fit, gezond lijf

willen houden.’

vervolgens consumentenboodschappen kunnen worden gedestilleerd.9 Het is echter de vraag of deze uit abstractie verkregen boodschap aan de producent bekendge-maakt is. ten slotte klinkt er nergens een zenderoproep tot actie of gedrag van de producent.

en welke rol speelt nu een finale definitie in dit communicatieverkeer? een finale definitie formuleert een doel. Om dat doel te berei-ken is actie nodig. Om die actie dient, door zender en ontvanger, expliciet gevraagd te worden. ik stel daarom voor, dat zenders middels een finale definitie, relationeel en apellerend, expliciteren wat ze beogen met hun product en willen bereiken bij hun ontvangers.

Laat producenten hardop zeggen: - mijn product is bedoeld om er mijn brood

mee te verdienen. u als consument vaart er wel bij, want ik gebruik er pure ingrediënten voor en besteed er alle (maatschappelijk verant-woorde) zorg aan die u maar wenst. koop het en consumeer het. en zegt het voort! Laat koepels, belangenorganisaties en overheden stellen:

- Het streekproduct heeft tot doel de regio-nale economie te bevorderen.10

denk niet dat dit naïef is. een finale definitie schept duidelijkheid, voor ieders verwachtin-gen. maar wat verwacht de consument nu van de producent?

Het verhaalwat de consument van de producent ver-wacht, wat voor actie of gedrag deze zou moeten laten zien, is zo latent of impliciet, dat het doelbewust manifest en expliciet gemaakt zou moeten worden. daarvoor is veel (markt)onderzoek nodig. waarschijnlijk hebben we in de wereld van de streekpro-ducten van doen met een aanbod dat zijn eigen vraag creëert, communicatief ver-taald als: er ontstaat een ontvanger doordat een zender een boodschap stuurt.

de streekproducent kan zijn ontvanger ech-ter wel op weg helpen om zijn verwachting te formuleren. Zijn core business bevat tal van elementen die dat kunnen bewerkstel-ligen. want consumenten zijn net mensen, en mensen worden gedreven door de sterkste prikkel die de menselijke psyche kent: nieuwsgierigheid.11 die nieuwsgierig-heid wordt gestimuleerd door mythes, door verhalen. daarom ben ik zo blij met het vierde kenmerk dat van Heusden gekozen heeft: het verhaal achter het product.

motieven? Onderzoekers van motivaction zien hooguit ‘een kans’ in ‘het uitstralen van de liefde waarmee het product wordt gemaakt’.7 Over referentiële thema’s uit de boodschap als ‘vers van het land’, ‘bij boer vandaan’, ‘specifieke receptuur’ en derge-lijke ‘weten consumenten niet goed wat ze kunnen verwachten’.8 en waartoe voelt de consument zich als ontvanger aangespro-ken? tot welke actie voelt hij zich aangezet? daarover weten we nog maar weinig.

welke boodschap zendt de consument naar de producent? wie is de consument über-haupt als zender? en welke actie verwacht de consument van de producent? expliciete boodschappen worden door de consument niet verzonden, noch individueel noch col-lectief. Hier ligt waarschijnlijk een slapende behoefte aan zoiets als een consumenten-bond voor streekproducten. motivaction heeft wel een drietal consumentengroepen geëxpliciteerd op grond waarvan zenders kunnen worden beschreven en waaruit

7) Wolff, F. e.a. (2009), Het marktpotentieel van streekproducten.

Taskforce Multifunctionele Landbouw, LNV, Onderzoeksrappor-

tage Projectnr. M4245, p.6

10) Dit geldt overigens ook voor

toerisme: streekproducten en toerisme

mogen in één adem genoemd worden.

De finale definitie geeft de natuurlijke

twee-eenheid van deze economische

activiteiten weer op grond van het

gemeenschappelijke doel.

11) R. van der Vorst, (2007) Nieuwsgierigheid. Hoe

wij elke dag worden verleid. NwA’dam

44 nritmagazine

over de auteurdr. Humphrey Ottenhof (1954) schrijft over eten en drinken van de regionale keuken. Hij geeft trainingen over de marketingcom-municatie daarvan. van zijn hand verschenen ‘gelders gekookt’ i en ii en ‘gelders glorie, 100 oude en nieuwe culinaire streekpro-ducten uit gelderland’. inmiddels in de lucht: www.eigenstreek.nl.contact: [email protected]

mensen willen verhalen horen. vanaf hun vroege jeugd – oma, toe, nog één verhaal-tje – tot ver in hun volwassenheid, als ze elke zondagavond naar boer zoekt vrouw kijken. in dit programma wordt hun nieuws-gierigheid op de hoogste proef gesteld: welke vrouw gaat boer x kiezen; is er al verliefdheid; wordt het ooit wat tussen die twee? dit soort vragen vormen het begin van de spanningsboog die pas eindigt als de geliefden elkaar in de armen sluiten.

wat voor verhaal zou de streekproducent moeten vertellen? een spannend verhaal, waarbij je haast niet kunt wachten om te weten hoe het afloopt. een verhaal met personages, plaats en tijd van handeling, een interessante plot. dit nu zijn ingredi-enten waarover de producent meestal in overvloed beschikt. Zijn bedrijf is meestal langdurig een familiebedrijf geweest, waardoor hij tal van intrigerende personen kan opvoeren. vaak woont hij in een oude boerderij op een eenzame plek: de verhaal-motieven liggen voor het grijpen. Hij kan de verhalen volledig fictief (verzonnen) of half fictief maken (gemengd met werkelijke gegevens). Hij kan de verhalen zelf beden-ken, opschrijven en vertellen of dit door derden laten doen, het kan allemaal.

wordt hiermee dan een impuls gegeven aan de verkoop van streekproducten? ik geloof stellig van wel. want de consument zendt pas signalen uit naar de producent als hij weet wat hij verwacht van die producent Hij weet pas wat hij verwacht als hij de bood-schap heeft begrepen en geapprecieerd. begrijpen is, zoals motivaction aantoont, zeer lastig. de boodschap appreciëren doet hij beslist als die verpakt is in een goed verhaal.

BesluitOnderzoekers, beschouwers en belangen-behartigers richten zich hardnekkig op het definiëren van streekproducten. bijna alle definities zijn genetisch van aard. dat zorgt voor verwarring, zowel bij producenten als bij consumenten. een finale definitie biedt tenminste duidelijkheid. tussen de mist van de genetische definities en de economische scherpte van de finale definitie zweeft de warmte van het verhaal. Het verhaal is rijker dan de finale definitie; het verhaal is effectiever dan de genetische definitie. Het verhaal stelt geloof boven logica, emotie boven verstand. streekproducten zijn emotie.

drop, w. en J. de vries (1977), taalbe-heersing. Handboek voor taalhantering. wolters-noordhoff.Heusden, n. van (2007), streekpro-ducten arnhem & veluwezoom, saxion HogescholenJansen, d. e.a. (2007), Zakelijke communi-catie. 5e dr. wolters-noordhoffvorst, R. van der, (2007) nieuwsgierigheid. Hoe wij elke dag worden verleid. nwa’damwolff, F. e.a. (2009), Het marktpotentieel van streekproducten. taskforce multifuncti-onele Landbouw, Lnv, Onderzoeksrappor-tage Projectnr. m4245

Per 1 maart 2011 gaat de website www.eigenstreek.nl ‘in de lucht’. deze site heeft tot doel consumenten en producenten van streekproducten actief met elkaar te verbinden. •

45nritmagazine

toverwoord streekproduct

Column

Je kunt als reisjournalist geen streek meer bezoeken of je wordt bedolven onder de streekproducten. Van het ontbijt tot en met het avondeten komen er regionale specialiteiten op tafel die lange tijd waren vergeten maar weer helemaal in de belangstelling saan. Bord, na bord, na bord. En denkt u vooral niet dat het feest daarmee ten einde is. Als bekroning wordt tot slot steevast de grote trots geserveerd: de borrel. Hoe geheimzinniger de borrel hoe beter. De gastheer die een smoezelige melkfles met doorzich-tige vloeistof op tafel zet, doet daar graag nog een schepje bovenop: ,,Deze Schnaps wordt alleen gestookt door de eenogige schoonvader van de dorps-bakker, die het stokoude recept zeven jaar geleden onder zijn matras heeft gevonden. Niemand anders in de hele wereld kent het geheim.”

Jazeker, regioproducten zijn in. Maar wat is dat nou precies, een regiopro-duct? Mag Beemsterkaas uit de fabriek wel of niet? Lampen van Philips, fietsen van Batavus, een potje honing van de hobby-imker, blauwschim-melboter van de biologische geitenboer? Ik weet niet waar de grenzen lig-gen. Persoonlijk ben ik gek op kleinschalig en liefst een tikje kneuterig. Een dorpsbier dat – gebrouwen in een grote fabriek - onder z’n oude naam opnieuw op de markt wordt gebracht doet mijn hart niet sneller kloppen. Dat bier heeft geen ander doel dan geld verdienen en mist een ziel. Een noga (turon) die met de beste ingrediënten al vijf generaties lang wordt gemaakt in een Spaans bergdorp is het voor mij wèl.

Hoe de definitie van een streekproduct volgens de kenners ook luidt, soms kom je dingen tegen waarover geen twijfel mogelijk is. Zoals de Ahrntaler Graukäse uit Zuid-Tirol, waar een bijzonder verhaal aan kleeft. Graukäse bestaat al honderden jaren en wordt gemaakt van de room die overblijft na het maken van gewone almkaas. Toen het voor de eigen voedselvoor-ziening niet meer nodig was, werd het door de boeren vooral gezien als een hobby van ‘de vrouw’. Want ach, die moest je ook wat gunnen. Maar dankzij een kaasliefhebber met gevoel voor marketing staat de Graukäse plotseling in de belangstelling. Het wordt door zo’n dertig boerinnen gemaakt op de eigen boerderij en is door zijn kwaliteit en schaarste een exclusief product dat intussen tot diep in de keukens van sterrenrestau-rants is doorgedrongen. De ‘nutteloze’ hobby van de Ahrntaler vrouw brengt nu meer geld op dan de hele boerderij van manlief en dat heeft ook zoiets als emancipatie gebracht in het op traditie gestelde dal.

Kortom: hoe een eenvoudig kaasje grote gevolgen kan hebben op een hele gemeenschap. En het is nog een ontzettend lekker streekproduct ook. •

Hans avontuur, reisjournalist

46 nritmagazine

inspirerende trends

Multimediale aanpak rondom Efteling-verhaal Raveleijnde magische stad Raveleijn opent op 8 april 2011 haar poorten, maar de efteling lanceert binnenkort al een tv-serie, een boek en onlinegame rondom de nieuwe attractie.’’Het is voor het eerst dat een efteling-verhaal zo multimediaal wordt aangepakt”, zegt directeur bart de boer. de twaalf-delige televisieserie Raveleijn wordt vanaf 26 februari uitgezonden bij RtL 4. kinderboekenschrijver Paul van Loon heeft het verhaal van Raveleijn verwerkt in een boek dat vanaf 19 maart in de winkels ligt. een speciale onlinegame gaat 16 april live, maar via de website en Hyves is het al mogelijk om vrienden te worden met de hoofdrolspelers van het verhaal. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de openluchtarena met 1.200 plaatsen en de gethematiseerde horeca- en arrangementenlocatie die in totaal 30 miljoen euro heeft gekost.Meerinformatieop:www.raveleijn.nl •

Belgisch Limburg krijgt vijftig

oplaadpalen voor elektrische fietsen

toerisme Limburg in belgië plaatst dit voorjaar vijftig oplaad-palen voor elektrische fietsen. Hiermee krijgt Limburg het dichtste

netwerk van oplaadpunten in de benelux. gemiddeld zal om de veertig kilometer een oplaadpaal staan. dat maakte sylvain sleypen, gedeputeerde van toerisme van de belgische provin-cie Limburg, vorige week bekend. Recent werd Limburg voor het vijfde

jaar op rij verkozen tot populairste fietsprovin-cie van belgië. met de oplaadpunten bevestigt Limburg nog eens haar marktpositie en pioniersrol op het vlak van fietstoerisme. de provincie heeft een fietsknooppuntennetwerk van ongeveer 2.000 kilometer. de verwachting is dat over vijf jaar een op drie fietsen elektrisch zal zijn waarmee de vraag naar oplaadlocaties toeneemt. de nederlandse firma ev-box fabriceert de oplaadpalen. Ze worden geplaatst bij 50 erkende fietscafés. Meer informa-tieop:www.toerismelimburg.be •

47nritmagazine

inspirerende trends

Lekker slapen in Brabantbrabant is sinds vorige week negen

onderscheidende kleinschalige accommodaties rijker. vrijetijdshuis

brabant presenteerde deze over-nachtingsplekken afgelopen week in de publicatie ‘Lekker slapen in

brabant’ waarin de innovatieve kant van het brabantse platteland wordt benadrukt. Zo bestaat er de moge-lijkheid om te gaan slapen in een wijnvat, een bun-ker, een beverburcht of in een luchtballon. negen ondernemers met de meest unieke en creatieve plannen kregen ondersteuning van vrijetijdshuis brabant en ZLtO bij de uitvoering van hun idee.

guido van woerkom, directeur anwb, en gedepu-teerde Ruud van Heugten namen vorige week het eerste exemplaar van de publicatie in ontvangst.

Meerinformatieop:www.vrijetijdshuis.nl •

COPD-vriende-lijke bungalows

in Vakantiepark Vlugtenburg

vakantiepark vlugtenburg biedt als eerste in Zuid-Holland cOPd-vriendelijke

bungalows aan die uitermate geschikt zijn voor mensen met cOPd, astma en

andere long- en luchtwegaandoeningen. vakantiepark vlugtenburg vindt maat-schappelijk verantwoord ondernemen

een belangrijk aspect. directeur w. van Luijk; “ik wil graag iedereen de mogelijk-heid geven ongestoord van een vakantie

te kunnen genieten.” Het park biedt voor zorggroepen al zorg op maat tijdens een

verblijf. Meer informatie op:www.vlugtenburg.nl •

Rijksmuseum enVan Gogh Museum

in Google Art Project

Het van gogh museum en Rijksmuseum zijn een samenwerking gestart met het google art Project waarbij de collecties

van zeventien van de meest belangrijke musea ter wereld op de nieuwe website van google te zien zijn. Ruim 1.000 objecten uit deze musea zijn op hoge resolutie gefoto-

grafeerd en er zijn 385 museumzalen online te zien op www.googleartproject.com. de samenwerking met het google art Project sluit aan bij het beleid van

het Rijksmuseum en van gogh museum om de collectie toegankelijk te maken voor een zo breed mogelijk wereldwijd publiek. ‘’niets gaat boven het origineel maar google art is de perfecte tool om het prachtige werelderfgoed te delen met iedereen’’, zegt wim Pijbes, hoofddirecteur Rijksmuseum. ‘’de release van deze tool past goed in de onlinestrategie van ons museum. via de website, social media, blogs en nu het art Project openen we ons museum, onze collectie en onze kennis voor een breed publiek’’, aldus axel Rüger, directeur Van Gogh Museum. •

48 nritmagazine

in 2010 is het herstel van de economische crisis wereldwijd sterk merkbaar. terwijl het toerisme in 2009 nog de zwaarste klap te verdu-

ren kreeg van de gevolgen van de crisis –het aantal aankomsten daalde in dat jaar mondiaal met 4%– steeg dit aantal in 2010 met 6,7% tot 935 miljoen. dit is ruim 22 miljoen meer dan de piek voor de crisis in 2008. de stijging zet zich sneller in dan verwacht. de wereldwijde toerismeor-

ganisatie van de verenigde naties, unwtO, maakte dit bekend in de vooraankondiging van de unwtO world tourism barometer.

48 nritmagazine

razendsnelherstel wereldwijd

toerismetekst Yvonne van den Nieuwenhuizen, NRiT onderzoek

49nritmagazine

mutatie internationale aankomsten (% verandering over dezelfde periode vorig jaar) Figuur 1

bron: 2010 international tourism Results and Prospects for 2011

-12

-9

-6

-3

0

3

6

9

12

15

noo

rd-e

urop

a

wes

t-eur

opa

cent

raal

-/O

ost-e

urop

a

Zuid

-/m

edite

rraa

ns e

urop

a

noo

rd-O

ost a

zië

Zuid

-Oos

t azi

ë

Oce

anië

Zuid

-azi

ë

carr

ibis

ch g

ebie

d

Zuid

-am

erik

a

cent

raal

-am

erik

a

noo

rd-a

frik

a

sub-

saha

risch

afr

ika

mid

den-

Oos

ten

noo

rd-a

mer

ika

2010

2009

Positieve groeicijferstoerisme lift over de hele wereld mee op de aantrekkende economie. de overgrote meerderheid van de bestemmingen meldt positieve groeicijfers over 2010. vooral de opkomende economieën doen het goed. azië spant daarbij de kroon. deze regio herstelde zich als eerste en liet in 2010 de sterkste groei zien van maar liefst 13% meer internationale toeristische aankomsten, in totaal 204 miljoen. Ook het midden-Oosten doet het goed. bijna alle bestemmingen groeiden daar met meer dan 10%. de totale stijging bedroeg 14% waar-mee het totaal aantal aankomsten eindigde op 60 miljoen.

europees herstelde groei in europa (+3% tot 471 miljoen) was helaas nog niet voldoende om de klap

van 2009 op te vangen. Het europese internationale toerisme trok langzamer aan door enkele tegenslagen. Zowel de vulkanische as, die wekenlang het vlieg-verkeer ontregelde, als de economische onrust in enkele eurolanden zorgden ervoor dat het europese toerisme grotendeels nog niet op het oude niveau van voor 2009 terug is. west-europa zag als enige regio al een stijging tot boven het piekniveau van 2008. centraal-, Oost- en mediterraans europa daarentegen bleven hierop nog achter. noord-europa sloot 2010 zelfs met negatieve cijfers af.

groeimarktenin de groei in bestedingen van internationale toeristen zijn de opkomende economieën duidelijk aanwezig. bestedingen uit brazilië stegen in 2010 met maar liefst 52%. Ook

economische crisissneller te boven

dan verwacht

50 nritmagazine

Tabel 1 groei internationaal toerisme (%)

2010 verwachting2011

wereld 6,7% 4% tot 5%

europa 3,2% 2% tot 4%

azië en Oceanië 12,6% 7% tot 9%

amerika 7,70% 4% tot 6%

afrika 6,40% 4% tot 7%

midden-Oosten 13,90% 7% tot 10%


internationale toeristische aankomsten, 1995-2010 (x mln) Figuur 2


0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

saoedi-arabië (+28%), Rusland (+26%) en china (17%) zijn belangrijke groeimarkten. daarentegen gaven de britten 4% minder uit aan buitenlands toerisme.

veerkrachtigOndanks dat 2010 in een aantal landen het teken stond van economische onzekerheid, natuurrampen, politieke en sociale onrust, de vulkaanas uit iJsland en het slechte weer in delen van europa en de verenigde staten, heeft het internationale toerisme zich goed staande gehouden. “toerisme heeft zich wederom een sterk veerkrachtige

sector getoond”, zegt hoofdsecretaris van unwtO taleb Rifai. “Het herstel van het internationaal toerisme is goed nieuws, maar de uitdaging is om deze groei in de komende jaren vast te houden in de nog altijd onzekere wereldeconomie”.

Zorgende aanhoudende hoge werkloosheidsgraad baart unwtO zorgen. naar verwachting is de daling van de werkloosheid in 2011 nog niet voldoende om alle banen die door de crisis zijn verloren weer te kunnen com-penseren. daarnaast waarschuwt unwtO

overheden wereldwijd voor de tendens om nieuwe en verhoogde belastingen op reizen in te voeren omdat deze een negatief effect zouden hebben op werkgelegenheid in toerisme en economische groei.

verwachting2010 was ook het jaar van een aantal mondiale mega-evenementen zoals de Olympische winterspelen in canada en het FiFa wereldkampioenschap voetbal. deze evenementen waren erg belangrijk voor het aantrekken van bezoekers en het positio-neren van de gastlanden als aantrekkelijke bestemming. al bij al scoorde 2010 volgens de experts bij unwtO over het algemeen erg goed. dit oversteeg het vooruitzicht aan het begin van dat jaar. de verwachting is dat de positieve trend zich voortzet in 2011, zij het op een iets lager tempo. untwO voorspelt een groei van het wereld-wijde internationale toerisme met 4 tot 5 procent; net iets meer dan het langjarig gemiddelde. voor europa is het vooruitzicht een groei van 2 tot 3 procent. •

NRIT OnderzoekStaat u als belanghebbende in de vrijetijdssector voor een belangrijke beslissing? Wilt u de concurrentie voorblijven, uw kwaliteit verbeteren, op de hoogte blijven van trends? Of zoekt u een heldere onderbouwing voor uw beleid: NRIT Onderzoek kan het inzicht geven waar u om vraagt. En dit voor alle bedrijven en organisaties die in de sector opereren, waarbij wij relevante en beproefde kwalitatieve en kwantitatieve onder-zoeksmethoden inzetten. Door samenwerking met onze partner NRIT Advies kunnen we u op alle onderzoeks- en adviesvlakken van dienst zijn. Daarnaast nemen wij op gezette tijden het initia-tief om een vraag/aanbodinventarisatie in een bepaalde sector uit te voeren. Voorbeelden hiervan zijn de kampeersector, de bungalowsector en de congres-, evenementen- en vergadersec-tor. De onderzoeksresultaten verschijnen meestal in publicatie-vorm, met het jaarlijkse Trendrapport Toerisme, recreatie en vrije tijd sinds 1980 als bekendste voorbeeld.

NRIT MediaBinnen onze afdeling NRIT Media publiceren wij de wekelijkse e-mailnieuwsbrief NRIT Actueel en het vaktijdschrift NRIT Magazine dat elke twee maanden verschijnt. In deze publica-ties volgen we de heartbeat van de sector. Met actueel en relevant nieuws, achtergrondartikelen en interviews volgen we de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de vrijetijdssector. Daarnaast inspireren we de lezers met innovatieve ideeën en concepten. Tevens geven wij aan het vakgebied gerelateerd werk van derden uit en werken wij samen met vooraanstaande marktpartijen zoals branche-, belangen-, kennis- en koepelorga-nisaties en opleidingsinstellingen. Voor meer informatie kunt u gebruikmaken van de onderstaande contactgegevens.

Het Nederlands Research Instituut voor Recreatie en Toerisme (NRIT) is actief vanaf 1970 en heeft sindsdien een naam van kwaliteit en deskundigheid opgebouwd. NRIT Onderzoek en NRIT Media zijn integere, meedenkende, professionele en vakbekwame partners werkzaam in en voor de gehele vrijetijdssector. Het leveren van toegankelijke onderzoeksresultaten en bouwstenen voor uw strategie staat daarbij voorop.

Paardeweide 3L • 4824 EH Breda • T (076) 548 21 70 • F (076) 548 21 79 • www.nritonderzoek.nl • [email protected]

- adver tent ie -

De markt voortweede woningen

De m

arkt voor tweede w

oningen

N R 4 - 2 0 1 0

TRENDS EN ONTWIKKEL INGEN IN DE VR IJET IJDSSECTOR

An Alyse

LOSGESLAGEN

BRITSE TOERISTEN

IN AMSTERDAM

s peci Al

TRENDRAPPORT TOERISME,

RECREATIE EN VRIJE TIJD

2009/2010

innov Atie

NO NONSENS SPAREN

ANNO 2010 MET

DE FRIENDSCARD

TOERISTISCH IMAGO

VAN 18 GROTE STEDEN

ONDER DE LOEP

NRIT ONDERZOEK ANALYSEERT

HET KAMPEERGEDRAG

VAN DE NEDERLANDER

onderzoek

VERTROUWD RAPPORT

IN EEN FRISSE EN

NIEUWE JAS

R E C R E A T I E O N D E R Z O E K

Specia l recreat i eonderzoek• PLEIDOOI VOOR DE MONITORkeozredno

interview

SPECIAL

• STRANDONDERZOEK SCHOUWEN-DUIVELAND• RECREATIEONDERZOEK ZUIDERPARK DEN HAAG• VERNIEUWEND KLANTTEVREDENHEIDSONDERZOEK BIJ STENA LINE

• WATERSPORTONDERZOEK WEST-BRABANT• JAN BLOK, BELEIDSMEDEWERKER RECREATIE STAATSBOSBEHEER

N R 2 - 2 0 1 0


Duinrell- Directeur r oDerickvan Zuylen van nijevelt:

R E P O R TA G E

“ HET MUSEUM OPNIEUW UITVINDEN”

‘ t wentse welle’ een nieuw museum op een verrassen De locatie

PROMOTIEONDERZOEK VAN PIETER CORNELIS

NAAR EUROPESE PRETPARKEN

I N T E R V I E W

“ TOERISME IS EEN ENORME KANS VOOR NEDERLAND”

NIEUWE WEGWIJS IN DE BED&BREAKFASTSECTOR’VERSCHENEN

Dynamische B&B-sectorBlijft sterk groeien

wat is De invloe D van nieuwe attracties?

O N D E R Z O E K

N R 1 - 2 0 1 0


Niche-markt of Nieuwe ka Ns voor toeristische bestemmi NgeN ?

O N D E R Z O E K

DUURZAME VAKANTIE

ver va N mij N bed of dicht bij huis ?

A N A LY S E C B S

AFNAME AANTAL GASTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2009 BEPERKT

A R T I K E L

DARKTOURISM

K E N N I S M A K E N M E T:

BERT ANVELINKdirecteur N rit oNderzoek

v4 magazine sp1 oktober 2010.indd 36 28-10-2010 14:06:39

52 nritmagazine

Kennismaken met ...

Waar ben je geboren/opgegroeid? Ik ben net na de oorlog in Nijmegen geboren en heb daar tot mijn zeven-tiende gewoond. Toen ging ik bij Vroom & Dreesmann in Nijmegen werken om al snel via de middenkader-opleiding tot de hoger kaderopleiding te worden toegelaten .

Wat was je meest bijzondere vakantie ervaring in je jeugd? Mijn eerste vakantie bij een van mijn broers in Amsterdam. Voor mij toen de grote stad waar het allemaal gebeurde.

Welke opleiding heb je genoten? HBS-A aan het befaamde Canisiuscol-lege in Nijmegen. Ik was nogal een jong ‘broekje’ toen ik als 16-jarige mijn HBS-A al had voltooid. Op mijn zeven-tiende ging ik bij Vroom & Dreesmann in Nijmegen werken. Al na een jaar werd ik toegelaten tot de middenkader-opleiding en stroomde na een jaar door naar de hogerkaderopleiding. Ook daar was ik weer de jongste. Die opleiding was eigenlijk bestemd voor de familie-leden van de Vrooms en de Dreesmans. Wij waren toen met drie, vier niet-familieleden. Een onvergetelijke tijd met buitenlandse stages in Zürich en Leeds.

Wat is je van je opleiding het meest bijgebleven? De jobrotation bij Vroom & Drees-mann. Zo leerde je het hele bedrijf in al zijn geledingen goed kennen, naast de avondopleiding van drie jaar “Hogere Bedrijfsleiding”.

Peter WijnenPeter wijnen heeft sinds 1983 zijn eigen pr-bureau. In zijn benadering is de persoon-lijke aandacht van cruciaal belang. de specialismen van het bureau zijn marketing, Pr, perscontacten, woordvoer-derschap, crisis Pr en werk-zaamheden in de lobbysfeer. Het bureau heeft met name ervaring in de gastvrijheidsin-dustrie en is lid van Logeion, vPrA, nieuwspoort, Buiten-landse Persvereniging, Fijet en tourPress Holland. vaste klanten zijn onder meer duin-rell, rederij triton, Groene Hart Bureau voor toerisme, AlpenMedHotel Lamm envvv nederland.

Wat is je beste/slechtste eigenschap? Ik kan me wild ergeren aan mensen die hun afspraken niet nakomen. Mijn beste eigenschappen zijn doorzettings-vermogen en enthousiasme.

Wat was je eerste echte baan? In- en verkoopleider van Vroom & Dreesmann in de regio Rotterdam. Ik heb de hele eenwording van het bedrijf meegemaakt en in totaal 18 jaar bij Vroom en Dreesmann gewerkt. Op het laatst was ik adjunct-directeur verkoop van negen filialen in de regio Haarlem. In 1981 ben ik via een headhunter naar een reclamebureau gegaan om een afdeling sales promo-tion op te zetten. Dat was toen net een nieuwe ‘tak van sport’.

Waar werk je nu? In mijn eigen PR/PA adviesbureau Peter Wijnen Public Relations. Dat doe ik samen met mijn vrouw Willy. Al heel wat jaren met succes. Zo is onze eerste vaste account, Duinrell, nog steeds klant bij ons en dat al vanaf 1983.

Wat is de grootste uitdaging in je werk op dit moment? Optimale dienstverlening aan de stakeholders van onze opdrachtge-vers. Dat is elke dag weer een grote uitdaging want je wilt het beste voor je klanten.

Wie is je grote voorbeeld? De veel te jong gestorven Wim van Luyken. Hij had in de jaren tachtig het

53nritmagazine

grootste PR-bureau van Nederland. Wim heeft toen wij pas twee jaar met ons eigen bureau draaiden, gevraagd of we niet in zijn bureau wilden intreden. Dat vond ik toen een hele eer. Dat de toenmalige goero van public relations in ons land mij als beginneling heeft gevraagd.

Wat is je grootste succes? Dat kan ik het beste illustreren met mijn bijnaam bij Vroom & Drees-mann: Piet Evenement. Funshoppen vinden we nu heel normaal maar in de jaren zeventig vonden ze dat maar gek. We hebben van alles gedaan bij Vroom & Dreesmann, je kunt het zo gek niet bedenken. Skishows met een ballet gepresenteerd door Judith Bos, alles kon in die tijd. Daarna rolde ik in allerlei stedelijke promoties zoals ‘Er zit muziek in Den Haag’, ‘Haar-lem hartstikke gezellig’ en ‘Leiden Promotie’ dat ik samen met andere ondernemers mocht oprichten. Door de vele evenementen kwam ik in aanraking met toerisme en recre-atie, mijn latere werkterrein. Ik mag ook wel zeggen dat ik in Nederland Valentijnsdag groot heb gebracht. In die tijd werkte ik bij Vroom & Drees-mann Den Haag en toen zijn we daar begonnen met Valentijnsdag heel groot uit te pakken. Ook voor mijn eigen bureau heb ik goede herinneringen aan bijvoorbeeld de productie van ‘De show van je Leven’ ter gelegenheid van de overdracht van de directievoering door H.R.J. van Zuylen van Nijevelt aan zijn zonen (Duinrell) Ik ben trots

dat we hebben kunnen meewerken en nog steeds meewerken aan de uitbouw van de sterke merken Duinrell en VVV. Zeker het 125-jarig jubileum kan dan niet onvermeld blijven met de vele hoogtepunten, waaraan ik mijn steentje mocht bijdragen. Natuurlijk kijk ook met plezier terug op de vele hoogtepunten in de afgelopen 28 jaar op Duinrell en de voorbereidingen op het nieuwe seizoen, maar ook de verkregen bekendheid van de jaarlijks “Varende Haringparty” Rederij Triton en tenslotte de successtory van het Groene Hart. Overigens kijk ik ook terug op vele successen voor klanten in de afgelopen jaren. Met name denk ik terug aan de nationale en interna-tionale campagne voor de bouw en de opening van het Grand Hotel Amrâth Amsterdam.

Van welk initiatief had je veel ver-wacht maar werkte helaas niet? Soms heb je een heel erg leuk idee maar krijg je de handen daarvoor niet op elkaar Zo hebben we ooit een tele-visieformat mede ontwikkeld dat op financiële gronden geen doorgang kon vinden. Erg jammer want ik geloof er nog steeds in.

Wat is voor jou de ultieme vakantie? Voor mij is vakantie een stuk bedrijfsorientatie en tegelijkertijd een uitdaging om nieuwe dingen te kunnen ontdekken. Ik ga dan ook het liefst naar landen waar ik nog nooit ben geweest. De trip afsluiten met een paar rustige dagen zodat je de accu

weer kunt opladen, maakt een ideale vakantie compleet.

Wat wordt in jouw ogen het toekom-stige dagje uit? Moeilijk te beantwoorden maar bele-ving staat tegenwoordig beslist cen-traal. Toch is een ideaal dagje uit voor elke doelgroep weer anders en bestaat het ideale dagje uit niet. Daarbij is vooral voor kinderen de computer een grote concurrent. Dagattracties zullen een dusdanig attractief aanbod moeten ontwikkelen dat ze ook kinderen blij-ven aanspreken en achter de computer vandaan halen.

Verder nog iets? Naar ik verwacht zal de sector steeds meer met één mond spreken om de poli-tiek op landelijk, provinciaal, regio-naal en gemeentelijk niveau tot een sterker voorwaardenscheppend beleid aan te zetten. Ten slotte vertegenwoor-digt de sector ‘Gastvrijheidseconomie’ een omzet van 65 tot 85 miljard euro. •

Meld u nu aan: pleisureworld.nl/

events

alweer de vierde editie van de toeristische Bedrijven Contactdag van pleisureworld.

Zeeland is een vakantieprovincie bij uitstek en Camping Julianahoeve sleepte de

afgelopen jaren diverse prijzen binnen. de bijeenkomst wordt compleet

gemaakt door een kennisprogramma dat inspeelt op actuele trends, met

bijzondere aandacht voor health & wellness en marketing via social media.

dinsdag 17 Mei, renesse

Kijk voor alle informatie op pleisureworld.nl/events

ook in 2011 weer een praktijkgerichte kennisdag bij een enthousiast topbedrijf!

toeristisChe BedriJven ContaCtdag

dit jaar bij Camping Julianahoeve in renesse

Adv LTBC 190x240.indd 1 09-03-11 13:33

- adver tent ie -

55nritmagazine

de kennisportaal van de vrijetijdssector

•Uitgebreidekennisbankmetexclusieveinformatievoor abonnees

•Handigetoolsvoorgeregistreerdegebruikers

•Elke dag actueel nieuws

NRIT OnderzoekStaat u als belanghebbende in de vrijetijdssector voor een belangrijke beslissing? Wilt u de concurrentie voorblijven, uw kwaliteit verbeteren, op de hoogte blijven van trends? Of zoekt u een heldere onderbouwing voor uw beleid: NRIT Onderzoek kan het inzicht geven waar u om vraagt. En dit voor alle bedrijven en organisaties die in de sector opereren, waarbij wij relevante en beproefde kwalitatieve en kwantitatieve onder-zoeksmethoden inzetten. Door samenwerking met onze partner NRIT Advies kunnen we u op alle onderzoeks- en adviesvlakken van dienst zijn. Daarnaast nemen wij op gezette tijden het initia-tief om een vraag/aanbodinventarisatie in een bepaalde sector uit te voeren. Voorbeelden hiervan zijn de kampeersector, de bungalowsector en de congres-, evenementen- en vergadersec-tor. De onderzoeksresultaten verschijnen meestal in publicatie-vorm, met het jaarlijkse Trendrapport Toerisme, recreatie en vrije tijd sinds 1980 als bekendste voorbeeld.

NRIT MediaBinnen onze afdeling NRIT Media publiceren wij de wekelijkse e-mailnieuwsbrief NRIT Actueel en het vaktijdschrift NRIT Magazine dat elke twee maanden verschijnt. In deze publica-ties volgen we de heartbeat van de sector. Met actueel en relevant nieuws, achtergrondartikelen en interviews volgen we de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de vrijetijdssector. Daarnaast inspireren we de lezers met innovatieve ideeën en concepten. Tevens geven wij aan het vakgebied gerelateerd werk van derden uit en werken wij samen met vooraanstaande marktpartijen zoals branche-, belangen-, kennis- en koepelorga-nisaties en opleidingsinstellingen. Voor meer informatie kunt u gebruik maken van de onderstaande contactgegevens.

Het Nederlands Research Instituut voor Recreatie en Toerisme (NRIT) is actief vanaf 1970 en heeft sindsdien een naam van kwaliteit en deskundigheid opgebouwd. NRIT Onderzoek en NRIT Media zijn integere, meedenkende, professionele en vakbekwame partners werkzaam in en voor de gehele vrijetijdssector. Het leveren van toegankelijke onderzoeksresultaten en bouwstenen voor uw strategie staat daarbij voorop.

Paardeweide 3L • 4824 EH Breda • T (076) 548 21 70 • F (076) 548 21 79 • www.nritonderzoek.nl • [email protected]

- adver tent ie -


De m

arkt voor tweede w

oningen

De markt voor

N R 4 - 2 0 1 0


AnAlyse

LosgesLagen

Britse toeristen

in amsterdam

speciAl

trendrapport toerisme,

recreatie en vrije tijd

2009/2010

innovAtie

no nonsens sparen

anno 2010 met

de Friendscard

toeristisch imago

van 18 grote steden

onder de Loep

NRIT ONdeRzOek aNalyseeRT

heT kampeeRgedRag

vaN de NedeRlaNdeR

toeristisch imagoonderzoek

veRTROuwd RappORT

IN eeN fRIsse eN

NIeuwe jas


oNTwikkel iNgeN iN de v

tweede woningen

de v

tweede woningentweede woningen

R e c R e a t i e o n d e R z o e k

Special recreatieonderzoek•pleidooivoordemonitoronderzoek

interview

SPeciaL

•StrandonderzoekSchouwen-duiveland•recreatieonderzoekzuiderparkdenhaag•vernieuwendklanttevredenheidSonderzoekbijStenaline

•waterSportonderzoekweSt-brabant•janblok,beleidSmedewerkerrecreatieStaatSboSbeheer

uivelandecreatieonderzoekzuiderparkdenhaag

•vernieuwend klanttevredenheidSonderzoek•waterSportonderzoek

•janblok,

klanttevredenheidSonderzoekportonderzoek

lok,lok,

klanttevredenheid onderzoekportonderzoek N R 2 - 2 0 1 0


Duinrell-Directeur roDerickvan Zuylen van nijevelt:

R e p o R ta g e

“ HeT museum opNieuw uiTviNdeN”

‘ twentsewelle’ een nieuw museum op een verrassenDe locatie

pRomoTieoNdeRzoek vaN pieTeR coRNelis

NaaR euRopese pReTpaRkeN

I n t e R v I e w

“ ToeRisme is eeN eNoRme kaNs vooR NedeRlaNd”

Nieuwe wegwijs iN de Bed&BReakfasTsecToR’veRscHeNeN

Dynamische B&B-sectorBlijft sterk groeien

wat is De invloeD van nieuwe attracties?

o n d e R z o e k

R e p o R ta g e

museum ieuw ui

elle’ een nieuw museumelle’ een nieuw museume locatie

ieoNopese p

egwijs iTsec

Dynamische B&B-sector

van nieuwe attracties?

““ HeHeTT museum museum opNieuw ui

‘ t twentsewentsewwelle’ een nieuw museumelle’ een nieuw museumop een verrassenDe locatie

N R 1 - 2 0 1 0


Niche-markt of Nieuwe kaNs voor toeristische bestemmiNgeN ?

O n d e r z O e k

duuRzame vakaNTie

ver vaN mijN bed of dicht bij huis ?

A n A ly s e C B s

afName aaNTal gasTeN eN oveRNachTiNgeN iN 2009 bepeRkT

A r t i k e l

daRkTouRism

k e n n i s m A k e n m e t:

beRT aNveliNkdirecteur Nrit oNderzoek

v4 magazine sp1 oktober 2010.indd 36 28-10-2010 14:06:39

geheel vernieuwde website NRiT onderzoek

- adver tent ie -

download de nieuwe iPhone app van NRiT onderzoek

toename vakantieplannen voor komende zomer

tekst marlou koenraads

uit grootschalig onderzoek van nbtc-niPO Research over de

vakantieplannen van de nederlandse bevolking voor

aankomende zomer is geble-ken dat zo’n 71% van de

nederlanders zeker of waar-schijnlijk op vakantiewil gaan.

momenteel hebben in totaal 11,2 miljoen nederlanders zomervakantieplannen, iets

meer dan vorig jaar.

de meeste zomervakan-tieplannen betreffen een vakantie in het buitenland. Hierbij zijn Frankrijk en spanje de meest populaire bestemmingen. italië en groot-brittannië laten ten opzichte van voorgaande jaren de meeste groei zien. daarentegen daalt de belangstelling voor een vakantie in eigen land met 2%. Ongeveer 2,5 miljoen nederlanders zijn van plan hun vakantie binnen de landsgrenzen door te brengen. Zo’n 800.000 nederlanders moeten de keuze tussen een binnen- of buitenlandse vakantie nog maken.

Ruim 30% van de vakantiegangers hebben de plannen voor aankomende zomer in januari reeds vastgelegd. vergeleken met de boekingen van januari 2010 ligt het aantal gerealiseerde boe-kingen voor de zomervakantie dit jaar ongeveer 5% hoger. •

direct leverbaar!Prijs rapport: €19,95meer informatie op www.nritmedia.nl

- adver tent ie -

Travelling large in 2009The carbon footprint of Dutch holidaymakers in 2009 and the development since 2002

A project of NHTV Centre

for Sustainable Tourism and

Transport in collaboration with

NRIT Research and

NBTC-NIPO Research

The impact of tourism on the environment, in general and

specifically on the climate, is receiving plenty of attention.

In 2008, the Centre for Sustainable Tourism and Transport of

NHTV Breda University of Applied Sciences and NRIT Research,

in collaboration with NBTC-NIPO Research, published the

(Dutch) pilot-report ‘Travelling large in 2005’. In this report

the environmental impact of Dutch holiday behaviour was

calculated. The carbon footprint was one tool used for this: the

emissions of carbon dioxide are responsible for climate change.

We now present the third volume in this series, presenting the

carbon footprint of holidays by the Dutch in 2002, 2005, 2008

and 2009. This report not only contains a complete overview

of the impacts of Dutch tourists on the climate in 2009, but

also presents the development of the holiday carbon footprint

through the years 2002-2005-2008-2009.

Centre for Sustainable Tourism and Transport

NHTV Breda University of Applied Sciences

PO Box 3917

4800 DX Breda

Phone +31(0)76 533 22 03

Email [email protected]

www.cstt.nl

•Handzaamenoverzichtelijkrapport•Inzichtindemilieubelastingeneco-effi-

ciency van Nederlandse vakantiegangers•Eenbelangrijkhulpmiddelvoorhetsamen-

stellen van minder milieubelastende reizen

NRIT Magazine

Documents

Transcript of NRIT Magazine