N R 3 - 2 0 1 1

TReNds eN oNTwikkel iNgeN iN de vR ijeT ijdssecToR

• GebruikersonderzoekveerverbindingenHoekseWaard• FunshoppeninZeeland• Stressindewellness• Nederlandersinhunvrijetijdbuitenshuis

• DerijkdomvanUserGeneratedContent• Detourismchat• Toerismeopwegnaareenduurzametoekomst• Opzoeknaarnieuwefinancieringsbronneninleisure

InnovatIe

onderzoek

SeCTOrpreSeNTeerTONDerDevlaGvaNGaSTvrijNeDerlaNDGeZameNlijkeviSie

2 nritmagazine

inhoudsopgave

NRIT Magazineverschijntzesmaalperjaarensignaleertrelevantetrendsenontwikkelingenophetgebiedvanrecreatie,toerismeenvrijetijdsbesteding.

UitgaveNriTmediapaardeweide34824eHBredatel:076-5420600e-mail:redactie@nritonderzoek.nlWebsite:www.nritonderzoek.nl

Deze editie van NRIT Magazine is gemaakt door: Ton Vermeulen, Yvonne van den Nieuwenhuizen, Maarten Wingens, Rob Dirven, Kim de Bruijn, Sandra Reusen, Rosa van Roosendaal, Hans Avontuur, Marian van der Ent, Bert Sikken, Gertine Langmuur en Remco Timmermans.

Fotografie:NBTCHollandmediabank,iStockphoto,Stock.XCHNG,Tonvermeulenamsterdammediabank

OntwerpTrichiscommunicatieenontwerp

Lay-out:maartenWingens

Advertenties:redactie@nritonderzoek.nl

Druk:verhaagDrukkerij,Oldenzaal

NRIT Magazine / NRIT Actueel en toegang nieuwsarchief: 100,50europerjaar(excl.btw)

Abonnement Combinatiepakket:NriTmagazine/NriTactueel/toegangnieuwsarchiefenTrendrapporttoerisme,recreatieenvrijetijd174,00europerjaar(excl.btw)

abonnementenkunnenschriftelijktotuiterlijk1novembervanhetlopendeabonnementsjaarbijNriTmediawordenopgezegd.Niettijdigeopzeggingbetekentdathetabonnementauto-matischvoorhetkomendeabonnementsjaarvan1januaritot31decemberwordtverlengd.

©Copyright2011,NriTmediaallerechtenvoorbehouden.

Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveel-voudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestandofopenbaargemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopie,opnamenofenigeanderewijze,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.

Ditbladwordtopzorgvuldigewijzesamenge-steld.NriTmediaaanvaardtechtergeenenkeleaansprakelijkheidvoorschade,vanwelkeaardook,diehetgevolgisvanhandelingenen/ofbeslissingendiegebaseerdzijnopdeinformatieinditblad.

Colofon

4 Betaalt de recreant de veerman? nrItonderzoekvoertgebruikersonderzoekveerverbindingenHoekseWaarduit

10 sector presenteert gezamenlijke visie Gastvrijnederlandstaatbijpolitiekeensgezindopdekaart

16 Funshoppen in Zeeland kenniscentrumbrengtfunshopmarktinkaart

20 Trendmail debelangrijkstetrendsinhetkort

22 Toerisme in 2035 opwegnaareenduurzametoekomstvisie

26 de rijkdom van User generated content Interactiemetklantenvraagtomtransparantieeneenopendialoog

29 Nationaal evenementensymposium evenement&veiligheid

30 stress in de wellness rabobankpresenteertthema-update

34 eropuit! nederlandersinhunvrijetijdbuitenshuis

38 de creatie van het beeldverhaal van de gemeente Boxmeer vandnanaarconcept-enproductontwikkeling

42 succesvol kennisatelier van vrijetijdsnetwerk opzoeknaarnieuwefinancieringsbronnenvoordetoekomst

46 inspirerende trends Innovatieveideeën

48 Twitter als onlineconferentieplatform voor toerisme InterviewmetanneHornyakoverdetourismchat

52 citymarketing is het vertellen van een authentiek verhaal verslagvanhetnationaalCongresCitymarketingenevenementen

56 kennismaken met Yvonne van den Nieuwenhuizen Junior-projectleiderbijnrItonderzoek

3nritmagazine

ditvoorjaarhebbenwijualsabonneegevraagdmeetewerkenaaneenonderzoeknaarhetgebruikendewaarderingvannrItMagazineennrItactueel.omdeonafhankelijkheidtewaarborgen,ishetonderzoekuitgevoerddoordriestudentenvandeSaxionHogeschoolindeventer.altijdspannendalsjeeigenproductenendienstenlangsdemeetlatwordengelegd.toenhetrapportopdematviel,concludeerdenwealsneldatwealsredactieopdegoedewegzitten.zowelnrItactueelalsnrItMagazinewordendoorugewaardeerdmeteendikkevoldoende.nrItMagazinebehaaldeeengemiddeldrapportcijfer7,4.vooraldetoelichtingopditcijferwasvaakhartverwarmend:“Primavakbladophetgebiedvanrecreatie,toerismeenleisure”,“eenleukeninspirerendmagazine”,“Goed,helderenbijzonderinformatief”,“eeninhoudelijkgoedonderbouwdmagazineopmanagementlevel”,“overzichtelijkento-the-point”en“Mooivormgegeven”.demooistevondenwebijderedactietochwel“Cuttingedge,informatiefendeskundig”.natuurlijkwaserookkritiek.zovindteenenkelinghetmagazineteveelgerichtopgrotebedrijvenenorganisatiesenvindtnietiedereendeinterviewsinteres-sant.Positiefiszondermeerdatslechtséénrespondenteenonvoldoende(een5)uitdeelt.datualslezerwiltwordengeïnspireerdmetnieuweideeëneninnovatieveconceptenblijktweluitdegrotewaarderingvoordevasterubriek‘Inspirerendetrends’.daarnaastmogenookdeonderzoeksamenvattingenopeengrotebelangstellingrekenen.Hiermeebevestigthetlezers-onderzoekhetgevoelbijderedactiedathetinhoudelijkeaccentoponderzoekeninnovatiemoetliggen.natuurlijkbiedthetrapportookvoldoendeaanknopingspuntenvooraanscher-pingenverbeteringvanderedactioneleformule.Indekomendeeditieszultuderesultatenhiervanervaren.

GelukkigisdezezomerafleveringvannrItMagazineweerrijkelijkgevuldmetinteressanteonderzoeksamenvattingen,actuelecongresverslageneninnovatievebijdragenvanexterneauteurs.zobestedenweaandachtaanonderzoeknaarfunshoppen,wellness,recreatieveveerdienstenendevrijetijdsbestedingvannederlanders.Benieuwdnaardeactuelepolitiekeontwikkelingenalshetgaatomdegastvrijheidseconomie?LeesdanvooralhetuitgebreideartikeloverdesectorvisievanGastvrijnederland,dereactievanstaatssecretarisBlekervaneL&Ienhetverslagvanderondetafelconferentiedatdetweedekamermetdesectorhad.deredactieisdeafgelopenmaandenvaakoppadgeweestenheeftdiversecongressenenbijeenkomstenbezochtwaarwehierverslagvandoen.zelfhétcongresvanhetjaarbezoe-ken?komdannaar‘Hettoerismeenvrijetijdscongres2011’datnrItonderzoeksamenmetnHtv,Inholland,StendenenSaxionop15septemberorganiseert.Benieuwdnaarhetprogramma?Surfdannaarwww.hettoerismeenvrijetijdscongres.nl.Worsteltualsgemeenteofregiometdeimplementatievanderegionalebeeldverhalen?Wel-lichtinspireertdeaanpakindegemeenteBoxmeeru.Sandrareusendoetverslag.natuurlijkkijkenweookvooruit,uwiltimmerswordengeïnspireerdmetnieuweideeëneninnovatieveconcepten.MarianvanderentintroduceertUserGeneratedContent,remcotimmermanshadeeninterviewmetanneHornyakoverdetourismChatindevSenhoetoerismein2035volledigduurzaamkanzijn,leestuinhetverslagvanhetcrowdsourcingpro-ject‘ourCommonFuture’.

Medenamensderestvanderedactieendeexterneauteurswensikuveelleespleziereneenfijnevakantietoe.•

VoorwoordTon vermeulen, Projectleider NRiT Media

16303442

4 nritmagazine

Betaalt de recreant de veerman? NRiT onderzoek voert gebruikersonderzoek veerverbindingen Hoeksche waard uit

vanjunitotenmetseptember2010zijnpilotsuitgevoerdvantweerecrea-tieveveerverbindingen,namelijktussenNumansdorpenWillemstad,entussenStrijensasenmoerdijk.DezepilotszijnontwikkelddoorhetSamen-werkingsorgaanHoekscheWaard,insamenwerkingmethetintergemeente-lijkSamenwerkingsverbandGoereeOverflakkee(iSGO)endegemeentenuitdeomliggenderegio’sHoekscheWaard,West-Brabant,Goeree-Overflak-keeenvoorne-putten.Derealisatievandergelijkeveerverbindingenkreeghogeprioriteitvanwegedeonvoldoen-detoegankelijkheidvandeHoekscheWaardviahetwater,vooralvanafdezuidkant.en(recreatieve)toegankelijk-heidiseenvandepijlersinhetUitvoe-ringsprogrammaNationaallandschapHoekscheWaard2007-2013.

Tekst:robDirven,NriTOnderzoek

5nritmagazine

de onderzoeksopzet

NriT Onderzoek heeft in opdracht van hetSamenwerkingsorgaan Hoeksche Waardeen gebruikersonderzoek uitgevoerd naarhet succes van de pilots. Doel was inzichtte verkrijgen in de wensen, behoeften enmeningvanhuidigeenpotentiëlegebruikersvandezeveerverbindingen.inhetonderzoekzijn ook enkele andere veerverbindingenmeegenomen, tewetenStadaan ’tHaring-vliet-Nieuwendijk-Tiengemeten,middelharnis-Hellevoetsluis-Tiengemeten enOude Tonge-Benedensas-Steenbergen.

Dit onderzoek fungeert als een nulmeting.Door deze monitor op termijn te herhalenwordentrendsenontwikkelingeninzichtelijk.Tevenskanhetgaandienenalsbenchmarktussendeverschillendeverbindingen.

enerzijdszijndegebruikersvandeveerver-bindingen ter plaatse benaderd. Zij kregeneen vragenlijst mee die zij thuis kondeninvullen.Daarnaast zijn regiobewoners tele-fonischgeïnterviewdomook inzicht te krij-gen indeniet-gebruikersenhunmotieven.aan het gebruikersonderzoek werkten 725respondenten mee, waarvan 227 voor deverbinding Strijensas-moerdijk en 278 voorNumansdorp-Willemstad.Derestisverdeeldover de andere verbindingen. Daarnaastzijn461regiobewoners telefonischgeïnter-viewd.

Het veldwerk

Omtoteenzogoedmogelijkbeeldomtrenthet gebruik van de veerverbindingen teko-men, zijn de gebruikers ter plaatse bena-derd.vanwegedebeperktemaximalecapa-citeit per overtocht is geënquêteerdopdedrukste(teverwachten)tijdstippen.De enquêtering op de veerverbinding Nu-mansdorp-Willemstadvondplaatsop23wil-lekeuriggekozen(halve)dagentussen1julienhalfaugustus2010.Ditzelfde isgedaanopdeverbindingStrijensas-moerdijk,op11

(halve)dagenmedevanwegedebeperkteredienstregeling (alleen zaterdagen zondag).Dedrieoverigeveerverbindingenzijnelkopvijf(halve)dagenbezocht.aandepassagiersisgevraagdomhunme-dewerking aan het gebruikersonderzoek inde vorm van een schriftelijke enquête. Devragenlijstkonmenthuis invullenenvervol-gensportvrijretourneren.Terverhogingvanderesponskregendenon-respondenteneenreminder toegestuurd en is onder de deel-nemerseenaantalaardigeattentiesverloot.

indevragenlijstkwamendevolgendeonder-werpenaanbod:• Waardering;inhetalgemeenenvandedi-

verseonderdelen vandeveerverbindingendeboot.

• Beleving;vandeovertocht,desfeeropde boot, de veiligheid, druktebeleving,netheid,service.

• Belang; vanvoorzieningenopenomdeboot.

• Gedrag van de gebruiker;gebruiksmotie-ven,gebruikvoorzieningen,activiteiten.

• Informatievoorziening; bekendheid/ge-bruik informatiebronnen, en de waarde-ringhiervan.

• Bereikbaarheid; vervoermiddel, beweg-wijzering, parkeren, toegankelijkheid op-stapplaats.

• Klachten en gemiste voorzieningen. • Achtergrondkenmerken bezoeker; per-

soonskenmerken, groepssamenstelling,verblijfsduur bezoek omliggende regio,aantalkeergebruikveerverbinding(en).

Watbetrefthet niet-gebruik van de veerver-bindingenvaltmetnametedenkenaanmo-tievenomergeengebruikvantemakenende voorwaardenwaarondermenereventu-eelwélgebruikvanzalgaanmaken.Gezienderelatiefbeperktevraagstellingvol-stond het om deze enquête telefonisch uittevoeren.Desteekproef is,medegezienhetgeringeaantalverblijfsrecreatiebedrijveninderegio,getrokken uit bewoners in de omliggenderegio. verondersteld is dat uit deze bewo-nersgroep de meeste gewenste informatieomtrent niet-bezoek boven water kon wor-dengehaald.intotaalzijnwillekeurig2.000telefoonnummersgeselecteerd.Omtoteengoedeaselectesteekproefqualeeftijdengeslachttekomen,isdeenquêteafgenomenbijdiepersoonvan15jaarofou-derinhethuishoudendieheteerstjarigis.

6 nritmagazine

conclusies en aanbevelingen

Uit het onderzoek zijn de volgende conclu-sies te trekken tenaanzienvanhethuidigeen toekomstige gebruik van de veerverbin-dingenindeHoekscheWaard:

ProfielDeveerverbindingenwordenvooralgebruiktdooreenwatouderpubliek,meestalafkom-stiguitderegio.Nogeens15%isverblijfs-recreantindeomgeving.meestalkomtmeningezelschapvanpartner/vriend(in)of eengroter groepje volwassenen. ruim tweederde(67%)komtmetdefietsnaardeveer-

pont. De overigen komen met de auto(23%)oftevoet(8%).Deovertoch-tenhebbeneensterkrecreatiefensociaalkarakter.perseizoendenktmen2à3keervaneenveerdienstgebruiktemaken.

GebruikDe overtochten zijn ofwel eenuitstapje op zich, ofwel onder-deelvaneengroteredagtocht.Ditisdanvaakeenfietstocht,waarbij een plaatsje aan deoverkant wordt bezocht in-clusiefhorecabezoek.ruimdehelftvandegebruikersvaart met dezelfde veer-dienst terug. een ander

deel(15%)combineertpontjesomeenrond-jetekunnenfietsen.Demeestvoorkomendecombinaties zijn Numansdorp-Willemstadmet Strijensas-moerdijk en middelharnis-Hellevoetsluis-TiengemetenmetStadaan ’tHaringvliet-Nieuwendijk-Tiengemeten.Demeestegebruikerswillennogmaalsover-varen:36%noghetzelfde jaar,22%beslistvolgend jaar en 9% waarschijnlijk volgendjaar.Bijnaeenderdeweetnognietwanneer.ruimdehelftvandegebruikersmaaktinhet-zelfdeseizoenookgebruikvaneenandereveerverbinding.mengeeftbijna17eurouit,waarvan7eurovoordeovertochtzelfenderestvooralindehoreca.Ditisbeduidendhogerdanlandelijkvooreendagtochtofvoorfietstochtjes.als informatiebronnen voor de veerverbin-dingen fungeren vooral de gedrukte media(kranten, tijdschriften, brochure ‘Deltapont-jes’) en mond-tot-mondreclame (familie/vriendenofkennissen).informatieverkrijgingviainternetofvvvligtvooralsnogopeenbe-scheidenniveau.Zonder het bestaan van de veerdienstenhad men veelal geen uitstapje gemaakt ofeen ander gebied bezocht. Circa 60% vandeuitgavenkanwordentoegeschrevenaandepontjes.metzo’n6.000passagiersresul-teerteeneconomischespin-offvan60%van€102.000=€61.000.

WaarderingDe veerdiensten worden met een 8,3 alsrapportcijfer zeer hoog gewaardeerd. Ditis vooral te herleiden naar sfeeraspecten(vriendelijke, bekwame schipper, gezellig-heid/sfeer). Wat betreft de faciliteiten zou-den de dienstregeling (frequenter), beweg-wijzering, comfort, in- en uitstapfaciliteitenen de (lage) capaciteit verbeterd kunnenworden. Ook de prijs-kwaliteitverhoudingscoortrelatieflaag.Bepaaldeverbeteringenkunnen echter tot hogere tarieven leiden.Bovendienzaldetotaalwaarderingnietveelhogerworden. indienverbeterpunten leidentothogergebruik,isdituiteraardzekerhetoverwegenwaard.

MarktpotentiesUitderesultatenblijktnogveelpotentiemetbetrekkingtotdevolgendepunten:• Bekendheid genereren/promotie: Bijna

de helft van de regiobewoners kent deveerdienstennogniet(zo’n176.000per-sonenvan15 jaarenouder).Uitgaandevanhetzelfdegebruik alsonderde ken-nersvandeverbindingen,zijndatiederedrie jaar ruim 75.000 extra gebruikers.Uiteraard isditeenmaximum.Zijdieernietmeebekendzijn,zullenhierminderopgeattendeerden/ofingeïnteresseerdzijn.eenopdevijfpersonenbetekentalhetdubbeleaantalpassagiers.Demees-te personen die onbekend zijn met het

7nritmagazine

aanbod,bevindenzichonderdebestaan-de doelgroep (vrouwen, 40- tot 65-jari-gen, tweepersoonshuishoudens zonderkinderen). Deze groep kan men wellichtbereiken met de huidige boodschap,maar via andere media. Daarnaast valtnogwinsttebehalenonder65-plussers,gezinnenmet jongekindereneneenper-soonshuishoudens. Daarvoor moet deboodschapwordenaangepast.Hetgaathierdanechteromkleinereaantallen.Ditgeldtookvoorverblijfsrecreanten.Uiter-aard kan altijd foldermateriaal wordenverstrektaanondernemers.

• Redenen niet-gebruik wegnemen: naastde bekendheid wordt ook om andereredenen geen gebruikgemaakt van deveerdiensten.Dezeredenenzijnnietaltijdtebeïnvloeden,bijvoorbeeldtijdgebrekofgeenbehoefte.Ookmaakteendeelgeenrecreatievefietstochtjesindeomgeving.Ongeveer 7% van de regiobewoners(30.000 personen) zou alsnog gebruik-maken van de veerdiensten als er ietsaan het aanbod zou veranderen (bereik-baarheid,bewegwijzering).

• Frequenter gebruik stimuleren: onge-veer15% van de regiobewoners die deafgelopen drie jaar gebruikmaakten vaneen veerdienst, deed dat het afgelopenseizoen niet. De verbinding ligt te verwegofmenhadgeentijd.ruimdehelftzouerwelgebruikvanmakenalserietsaanzouveranderen.60%daarvan (tochruim20.000personen)wensteeenver-beteringvandevaartijden(verhogingda-gelijksefrequentie,ookvarenopanderedagen), samen met uitbreiding van decapaciteit.

• Bovenregionale aantrekkingskracht: pro-motie is vooral gemaakt in de eigen,directe regio.Dezeheeftechtereen re-latiefbescheidenmarktpotentie.eenveelgrotere potentiële markt is te vinden inWest-Brabant,dezuidelijkerandstad,deZuid-HollandseeilandenenGoereeOver-

Een opdrachtgever aan het woord...

NriTOnderzoekheeftinopdrachtvanhetSamenwerkingsorgaanHoekscheWaard(SOHW)een

onderzoekuitgevoerdondergebrui-kersvanveerverbindingeninde

HoekscheWaard.HetSOHWisergtevredenoverdeuitvoeringvanhet

onderzoekendeuiteindelijkeresulta-ten.Deprofessioneleaanpakenuitvoeringvanhetonderzoekin

combinatiemetdepositieveresulta-tenhebbenertoegeleiddatereensubsidieaanvraagisingediendbijpOp/provincieZuid-Hollandvoor

verleningvanhetprojecttot2013.aanheteindvandezeperiodeiseentweedegebruikersonderzoekvoor-zien.HetSOHWisopditmomentinafwachtingvaneenpositievebesluit-

vormingbijdeprovincie.Deregioheeftwelhetvoortouwgenomenom(uiteigenmiddelen)hetprojectvoor

2011veiligtestellen.

Ingrid VeltSamenwerkingsorgaan Hoeksche

Waard (SOHW) Projectleider Recreatie & Toerisme

flakkee. Het eiland Tiengemeten, maarookeenplaatsjealsWillemstad,kunnenhierincentraletrekpleistersworden.menmoet dan het goede fietsroutenetwerk,dat aansluit op de veerdiensten, bena-drukken.

• Herhalingsgebruik stimuleren: Degebrui-kerszijnergtevredenoverderecreatieveveerdiensten.De faciliteiten kunnen nogverbeterdworden(bewegwijzering,com-fort, prijsniveau). Dit geldt ook voor decapaciteitvandeboot,dein-enuitstap,endeinrichting.menmistmeerofbeterezitplaatsen, een toilet en drankjes/hore-ca.Wellichtdragenverbeteringenbijaanhogerherhalingsgebruik.

• Verlengen van de verblijfsduur en (daar-mee) verhogen van bestedingen: aanbe-volenwordtondernemerstebetrekkenbijhetverderbenuttenvandemogelijkhedenvandeveerdiensten.Zijkunnenbijdragentoteenbeterepromotieendaarmeebe-zoekin/naarderegiostimuleren.Ookisernogvoldoendepotentievoorarrange-menten als stimulans voor een langereverblijfsduurenmeerbestedingen.Daar-bij kan gekeken worden naar mogelijk-heden van vooraf reserveren. Dat geeftondernemersookmeerzekerheidbijhetaanbiedenvanarrangementen.

Deresultatenvandepilotverbindingenwijkennietnoemenswaardigafvanhetgemiddeldebeelddathiervoorgeschetst is.Zijhebbenzekerpotentiealsrecreatieveverbindingge-ziendewijzewaaropzegebruiktwordenendewaarderingervoor,alsmededeuitgavendie eraan gekoppeld zijn. met deze nulme-tingishetenthousiasmevoorhetproductinde beginfase duidelijk geworden. Door hetonderzoek over enige tijd te herhalen, zalduidelijkwordenwatheteffectvanmaatre-gelenenvoortzettingvanhetaanbodzullenzijn.•

NRIT OnderzoekStaat u als belanghebbende in de vrijetijdssector voor een belangrijke beslissing? Wilt u de concurrentie voorblijven, uw kwaliteit verbeteren, op de hoogte blijven van trends? Of zoekt u een heldere onderbouwing voor uw beleid: NRIT Onderzoek kan het inzicht geven waar u om vraagt. En dit voor alle bedrijven en organisaties die in de sector opereren, waarbij wij relevante en beproefde kwalitatieve en kwantitatieve onder-zoeksmethoden inzetten. Door samenwerking met onze partner NRIT Advies kunnen we u op alle onderzoeks- en adviesvlakken van dienst zijn. Daarnaast nemen wij op gezette tijden het initia-tief om een vraag/aanbodinventarisatie in een bepaalde sector uit te voeren. Voorbeelden hiervan zijn de kampeersector, de bungalowsector en de congres-, evenementen- en vergadersec-tor. De onderzoeksresultaten verschijnen meestal in publicatie-vorm, met het jaarlijkse Trendrapport Toerisme, recreatie en vrije tijd sinds 1980 als bekendste voorbeeld.

NRIT MediaBinnen onze afdeling NRIT Media publiceren wij de wekelijkse e-mailnieuwsbrief NRIT Actueel en het vaktijdschrift NRIT Magazine dat elke twee maanden verschijnt. In deze publica-ties volgen we de heartbeat van de sector. Met actueel en relevant nieuws, achtergrondartikelen en interviews volgen we de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de vrijetijdssector. Daarnaast inspireren we de lezers met innovatieve ideeën en concepten. Tevens geven wij aan het vakgebied gerelateerd werk van derden uit en werken wij samen met vooraanstaande marktpartijen zoals branche-, belangen-, kennis- en koepelorga-nisaties en opleidingsinstellingen. Voor meer informatie kunt u gebruikmaken van de onderstaande contactgegevens.

Het Nederlands Research Instituut voor Recreatie en Toerisme (NRIT) is actief vanaf 1970 en heeft sindsdien een naam van kwaliteit en deskundigheid opgebouwd. NRIT Onderzoek en NRIT Media zijn integere, meedenkende, professionele en vakbekwame partners werkzaam in en voor de gehele vrijetijdssector. Het leveren van toegankelijke onderzoeksresultaten en bouwstenen voor uw strategie staat daarbij voorop.

Paardeweide 3L • 4824 EH Breda • T (076) 548 21 70 • F (076) 548 21 79 • www.nritonderzoek.nl • info@nritonderzoek.nl

- adver tent ie -

De markt voortweede woningen

De m

arkt voor tweede w

oningen

N R 4 - 2 0 1 0

TRENDS EN ONTWIKKEL INGEN IN DE VR IJET IJDSSECTOR

An Alyse

LOSGESLAGEN

BRITSE TOERISTEN

IN AMSTERDAM

s peci Al

TRENDRAPPORT TOERISME,

RECREATIE EN VRIJE TIJD

2009/2010

innov Atie

NO NONSENS SPAREN

ANNO 2010 MET

DE FRIENDSCARD

TOERISTISCH IMAGO

VAN 18 GROTE STEDEN

ONDER DE LOEP

NRIT ONDERZOEK ANALYSEERT

HET KAMPEERGEDRAG

VAN DE NEDERLANDER

onderzoek

VERTROUWD RAPPORT

IN EEN FRISSE EN

NIEUWE JAS

R E C R E A T I E O N D E R Z O E K

Specia l recreat i eonderzoek• PLEIDOOI VOOR DE MONITORkeozredno

interview

SPECIAL

• STRANDONDERZOEK SCHOUWEN-DUIVELAND• RECREATIEONDERZOEK ZUIDERPARK DEN HAAG• VERNIEUWEND KLANTTEVREDENHEIDSONDERZOEK BIJ STENA LINE

• WATERSPORTONDERZOEK WEST-BRABANT• JAN BLOK, BELEIDSMEDEWERKER RECREATIE STAATSBOSBEHEER

N R 2 - 2 0 1 0

TRENDS EN ONTWIKKEL INGEN IN DE VR IJET IJDSSECTOR

Duinrell- Directeur r oDerickvan Zuylen van nijevelt:

R E P O R TA G E

“ HET MUSEUM OPNIEUW UITVINDEN”

‘ t wentse welle’ een nieuw museum op een verrassen De locatie

PROMOTIEONDERZOEK VAN PIETER CORNELIS

NAAR EUROPESE PRETPARKEN

I N T E R V I E W

“ TOERISME IS EEN ENORME KANS VOOR NEDERLAND”

NIEUWE WEGWIJS IN DE BED&BREAKFASTSECTOR’VERSCHENEN

Dynamische B&B-sectorBlijft sterk groeien

wat is De invloe D van nieuwe attracties?

O N D E R Z O E K

N R 1 - 2 0 1 0

TRENDS EN ONTWIKKEL INGEN IN DE VR IJET IJDSSECTOR

Niche-markt of Nieuwe ka Ns voor toeristische bestemmi NgeN ?

O N D E R Z O E K

DUURZAME VAKANTIE

ver va N mij N bed of dicht bij huis ?

A N A LY S E C B S

AFNAME AANTAL GASTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2009 BEPERKT

A R T I K E L

DARKTOURISM

K E N N I S M A K E N M E T:

BERT ANVELINKdirecteur N rit oNderzoek

v4 magazine sp1 oktober 2010.indd 36 28-10-2010 14:06:39

Neem een voordelig abonnement via www.nritonderzoek.nl

- adver tent ie -

• Alle nieuwe trends en ontwikkelingen in één publicatie!

• Het standaardwerk voor de sector• Coproductie met NHTV en NBTC

Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2010/2011

Het ‘Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd’ geeft een samenhangend beeld van de gehele Nederlandse vrijetijdsindustrie. Op basis van de meest toon-aangevende (statistische) onderzoeken komen de belangrijkste trends en ontwik-kelingen in toerisme, recreatie en vrije tijd aan bod. Het rapport verschijnt dit jaar alweer voor de dertigste keer en is inmiddels uitgegroeid tot hét standaardwerk voor de sector. Het ‘Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd’ voert u langs de belangrijkste toeristisch-recreatieve trends en ontwikkelingen van 2010 en geeft een doorkijk naar de toekomst. Dit wordt aangevuld met visies en inzichten van toonaangevende branche- en kennisorganisaties uit de sector. Door de pre-sentatie van al deze informatie in één overzichtelijke uitgave is het rapport ook uitstekend bruikbaar als naslagwerk.

Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2010/2011

2011 omslag trendrapport.indd 1 9-8-2011 09:43:54

10 nritmagazine

Sector preSenteert gezamenlijke viSie gastvrij Nederland staat bij politiek eindelijk eensgezind op de kaart

Tekst:Tonvermeulen,NriTOnderzoek

eindaprilheeftstaatssecretarisBlekervanel&idesectorvisievanGastvrijNederland,deNationaleraadvoortoerisme,recreatie,horecaenvrijetijdinontvangstgenomen.inditdocumentpresenterenzestien

organisatiesuitdegastvrijheidseconomiehunambitiesvoordekomendejaren.volgensGastvrijNederland-voorzitterTheoruijsiszo'nvisiebelangrijkzodatanderenrekeningmetonzesectorkunnenhouden.eensectordieruim35miljardeurobijdraagtaandeNederlandseeconomie,zo’n3%vanhetBrutoNationaal

product.indegastvrijheidssectorzijncirca400.000personenwerkzaam,verspreidoverzo’n50.000bedrijven.Daarnaastisdegastvrijheidseconomieeensectormeteengunstigtoekomstperspectief.

Behalveeconomischrelevantlevertzijeenbijzonderemaatschappelijkeprestatieophetterreinvansocialecohesie,integratie,welzijnenontspanning.indesectorvisievanGastvrijNederland'versterkenenveraan-genamen,degastvrijheidseconomieophaarwaardebeoordeeld'wordentiendoelstellingenbenoemddie

weerwordenvertaaldinmaarliefst33kansen.inditartikelbestedenweallereerstaandachtaandesectorvisie,vattenwevervolgensdereactievandestaatssecretarissamenomtenslotteverslagtedoen

vanderondetafelconferentiediedeTweedekamereindjuniorganiseerdeoverdesectorvisie.

‘Gastvrijheidseconomie levert ook sociale cohesie, integratie,welzijn en ontspanning’

De sectorvisie ‘Versterken en Veraangenamen’

De visie ‘versterken en veraangenamen’ isgeenvrijblijvenddocumentvoordeledenvanGastvrijNederlandende50.000aangeslo-tenondernemingen.Zowordtvande ledenverwacht dat zij de visie bij haar stakehol-dersonderdeaandachtgaatbrengenenge-organiseerdengezamenlijkblijvenopereren.De ondernemers moeten een topprestatieophetgebiedvangastvrijheidengastheer-schapbieden,wetenregelsnaleven,desec-torverderprofessionaliserenenknelpuntensignaleren. van de rijksoverheid verwachtGastvrij Nederland de erkenning dat desector voor deNederlandse economie vanbelang is. Die erkenning moet in een sub-stantiële rijksbijdrage aan de internationalepositioneringenpromotievanNederlandtotuitdrukking komen. verder moet de regel-

‘De erkenning van de sector moet in een substantiële rijksbijdrage aan de internatio-nale positionering en promotie van Neder-

land tot uitdrukking komen’

11nritmagazine

Sector preSenteert gezamenlijke viSie eengunstigondernemersklimaatomdatondernemerswillenondernemen

eensterkimagoinbinnen-enbuitenlandomdatditeendirecteimpulsgeeftaandeNederlandseeconomie

• minderadministratievelasten• inspectievakantiealsbonusvoorrisicogerichttoezicht• transparanterondernemenmethetondernemingsdossier• sameninvullinggevenaande24uurseconomie

• structureelinvestereninbuitenlandpromotie• stimulerenvakantie-envrijetijdsbestedingineigenland• vereenvoudigenprocedurestoeristen-enwerkvisa

eeninnovatievesectoromdatvernieuwingendegastvrijheidseconomiestimuleren

eenkansrijkearbeidsmarktomdatditkansengenereertvoorwerknemersenwerkgevers

• kansenvoorinnovatieveconcepten• socialmediabeterbenuttenvoormarktvraag• duurzaaminnoveren

• meerwerkgelegenheid• meerstage-enleerwerkplekkenvoorkwetsbaregroepen• opleidenmetperspectief• binden,boeienenbehoudenvanpersoneel

eengezondeenvitalesamenlevingomdatditdeproductiviteitvanNederlandbevordert

eenaantrekkelijkeenveiligeleefomgevingomdatdeNederlandsesamenlevinghierdoorbeterfunctioneert

• meergezamenlijkwerkenaangezondheidskwesties• gezonderontspannenengenieten• stimulerenbewegenen(inter)nationale(sport)evenementen

• kansenvoor(potentiële)gebiedendoorstuwendesector• verbeteringimagosector• eenbeterecohesievandesamenleving• veiligheidzonderbureaucratischerompslomp

eenuniekebelevingvannatuur,landschapencultuuromdatditeeneconomischewaardeheeft

eengoedebereikbaarheidomdatstadscentraengebiedenbeterzijnteontsluiten

• bevorderenwisselwerkingnatuureneconomie• stimulerenbestedingenviacoproductiesmetkunstencultuur• vermarktenkleinereCO2-footprint

• beterebereikbaarheidstadscentraenlandelijkegebieden• meergebruikvandewaterinfrastructuur• ruimbaanvoorcollectiefparticulierbusvervoer

eengastvrijheidseconomieinevenwichtomdathetspeelveldbinnenNederlandnietoveralgelijkis

eenhechtesamenwerkingmetdeoverheidvolgenshetprincipejegaateroverofniet

• stimuleerlevelplayingfield• duidelijkerrichtlijnen(toeristen)belastingen• minderbezuinigingenopkunstencultuur

• eenduidigeregelgevingenhandhaving• eenslagvaardigeoverheid• eenduidigesectorkengetallen

12 nritmagazine

drukwordenverminderd,gerichtinternationale(sport)evenementenwordengeworvenenmoetGastvrijNederlandeenrolkrijgenbijinhettop-sectorenbeleid omdat onze sector zorgt vooreen gunstig vestigingsklimaat voor bedrijven.vandedecentraleoverheidwordtverwachtdatzezorgenvooreengelijkspeelvelddoorunifor-meregels.Daarnaastmoetenzededienstver-leningaanondernemersverbeteren,moetGastvrijNederlandeenduidelijkerolkrij-genbij degebiedsontwikkelingenmoeter voldoende geld zijn voor de binnen-landsepromotie.GastvrijNederlandwilin2011vooralwerkenaaneenduidigekengetallenvoordesector,structureelinvesteren in de buitenlandpromotieenmatigbezuinigenopkunstencul-tuur. in een reactie stelde BernardWientjes,voorzittervanvNO-NCW,datwealleensuccesvolzijnalswesamenwerken.Hijvroegzichverderaf waarom wij geen Topsector zijngeworden.GastvrijNederlandisinzijnvisieheelbelangrijkalshetgaatomhetcreërenvaneenklimaatwaarinmensenprettigwerken,wonenenontspannen.

De reactie van staatssecreta-ris Bleker van EL&I

HalfjunireageerdestaatssecretarisBlekervanel&ischriftelijkopdesectorvisie.HijerkentdaarinhetbelangvandesectorvoordeNederlandseeconomieenondersteuntdegezamenlijkevisie.volgensBlekerisdegastvrijheidseconomieeensectormeteengunstigtoekomstperspectiefendoordeverwachtewereldwijdegroeivandewelvaartzalhetbelangvandegastvrij-heidseconomieindenabijetoekomstwaarschijnlijkgroeien.Degastvrijheids-economielevertdaarnaasteenbijdrageaanhetvestigingsklimaat.Desectordraagtbijaande“qualityoflife”,waardooronslandaantrekkelijkwordtvoorbedrijven,bewonersenbezoekers.ZoalsGastvrijNederlandstelt,isdesectordaardoorrandvoorwaardelijkvoordenegentopsectoren,diehetkabinet

‘Gastvrijheidsecono-mie is randvoorwaar-delijk voor de negen

topsectoren’

‘Kabinet zet in op verlaging regeldruk’

‘Met een verminderde rijksbijdrage moet

NBTC een compacte, gerichte organisatie in standhouden voor de

internationale marketing en congreswerving van

Nederland’

ondersteuntvanuithetnieuwebedrijfslevenbe-leid.Onslandis,volgensdestaatssecretaris,ookvanuiteenbredereconomischperspectiefgebaatbijeengoedtoeristischimago.Nadezemooielovendewoordengeeftdestaats-secretarisindebriefinvullingaanzijnbeleid.Helaasiservanwegedebezuinigingenopderijksbegrotingendeafsprakeninhetregeerak-

koordweinigruimtevooreendaadwerkelijkebijdrageinklinkendeeuro’s.

Het nieuwe rijksbeleid

eenvandehoofdlijnenvanhetnieuwebedrijfslevenbeleidvanderijksoverheidismeerruimtevoorondernemers.Ditkabinetgelooftindekrachtvanondernemers.Zijjageninnovatieaan,zorgenvoorwelvaartenwerkgelegenheidendragenbijaaninnovatieveoplossingenvoor

maatschappelijkeuitdagingen.GastvrijNeder-landvraagtin“versterkenenveraangena-

men”ommeerruimteenvertrouwenvoorondernemers.Hetkabinetzetdaaropin

doorverminderingvanregeldrukvoorallebedrijveninNederland.Daarnaastzethetkabinetinopsectorspecifiekeregeldrukver-

minderingvoordegastvrijheidseconomie.Helaasisdestaatssecretarisnietvan

plandebezuinigingenopdeHolland-promotieterugtedraaien.indereactie

spreektBlekerovermeerfocusindeHolland-promotie.metdenieuwe

rijksbijdragevan5,8miljoeneuroishetNBTCvolgensBlekerinstaatomeencompacte,gerichteorganisatieinstandtehoudenvoordeinternatio-

nalemarketingencongreswervingvanNederland.BlekersteltdathetNBTCzich

metdenieuwerijksbijdragesterkermoetrichtenopdebelangrijkstetoeristische

herkomstmarkten(zoalsBelgiëenDuitsland)enbezoekerssegmenten(zoalsstedenbezoe-kersenzakelijkebezoekers).OpbasisvanhetnieuweStrategischmarketingplanvoor2012–2015vanhetNBTCwordennieuweprestatieafsprakenmethetNBTCvastge-legd.HetNBTCzalvoordeuitwerkingvanhetStrategischmarketingplanmeermoeten

13nritmagazine

samenwerkenmetpartnersuithetbedrijfs-levenenmetregionaleoverheden.HetligtvolgensBlekervoordehanddathetNBTCdaarbij,methetoogopdeverminderderijksbijdrage,onderzoektofhetmogelijkisderelatievebijdragevandezepartnersaanhaarbegrotingteverhogen.

Hetkabinetkiestvooreendecentralisatievanbeleidvoornatuur,toeristisch-recre-atievegebiedsontwikkelingenregionaleeconomie.Daarmeebrengthetkabinetditbeleidzodichtmogelijkbijdeburgerenondernemer.Denieuwerijksroltenaanzienvantoeristisch-recreatievegebiedsontwik-kelingisomdenationalewettelijkekaderstestroomlijnenindenieuweWetNatuur.eengoedevenwichttussendebeschermingvannatuurenerzijdsenvoldoenderuimtevoorondernemersanderzijds,isdaarbijvanbelang.

De sector in gesprek met de Tweede Kamer

eenkleineweeknadebriefvandestaats-secretarismochtdesectorafreizennaarDenHaagenhaarvisieophetsectorbe-leidenhetbeleidvandestaatssecretaristoelichten.DeNederlandsetoeristischesectorwordtonevenredighardgetroffen

‘Sector wordt door stapeling van maat-

regelen onevenredig hard getroffen’

doordebezuinigingenvanderijksoverheidenandereontwikkelingenwaardesectorzelfgeeninvloedopheeft.DetoeristischesectorheefttemakenmeteenforsebezuinigingopdeHolland-promotie,hetcompleetwegbezuinigenvanhetkennis-centrumrecreatie,majeurebezuinigingenopdekunstencultuur,grotestijgingenvanlokalelastenwaaronderdetoeristenbelas-ting,deBTW-verhogingeneenmaarnietafnemenderegeldruk.DatverslechtertdeconcurrentiepositievanNederlandengaatonslandalopkortetermijntoeristeneninkomstenkosten.DatwasdeboodschapdiedesectordeTweedekamerineenrondetafelconferentievoorhield.

indrierondesmochtdesectormetdezesaanwezigeTweedekamerledenjansen(Sp),Smeets(pvda),vanBemmel(pvv),Ziengs(vvD),verhoeven(D66)enkoppejan(CDa)indiscussie.Decommissiesteldevooralvragenenlietzichnauwelijksverlei-dentotpikanteuitsprakenwaardesectorhoopuitzoukunnenputten.paulineSmeetsvandepvdazagweldirectdatdegast-vrijheidseconomiedooreencumulatievanmaatregelenonevenredighardwordtgetrof-fen.verdermaaktezezichzorgenomhetverdwijnenvanhetkenniscentrumrecreatieendekennisdiedaarmeeverlorendreigttegaan.

Opdevolgendetweepagina'seencom-pactesamenvattingvandeconferentie.

www.gastvrij-nederland.nl

14 nritmagazine

Theo Ruijs, gastvrij NederlandHet spits werd afgebeten door de voorzit-ter van Gastvrij Nederland, Theo ruijs, diepleittevooreen liaisonofficerbijhetminis-terievaneconomischeZaken,landbouweninnovatie.Dezeambtenaarkandancontactonderhoudenmetanderedepartementenenzodebelangenvandegastvrijheidsindustrieonder de aandacht brengen. volgens ruijsmoeterbijdeoverheidveel integralerwor-dengedacht.Daarnaastkandesectoreenbijdrageleverenaanhetleefbaarhoudenvankrimpregio's.

‘Gastvrijheidseconomie moet binnen EL&I liaison

officer krijgen’

Kees van Wijk, vvv Nederlandvolgens kees van Wijk van vvv NederlandwordtdewaardevandegastvrijheidssectorvoordeNederlandseeconomieonderschat.Daarbijisonzesectorvangrootbelangvoorhettopsectorenbeleid.DatmoetvolgensvanWijknietalleenblijvenbijeenconstatering,maar worden omgezet in daden. Staatsse-cretaris Bleker moet de vrijetijdseconomieadopteren en een wezenlijk onderdeel ma-ken van het topsectorenbeleid. Die stellingonderschreefprofessorHansmommaasvandeUniversiteitTilburg.

‘Sector moet onderdeel wor-den van topsectorenbeleid’

Hans Mommaas, Universiteit van TilburgDegastvrijheidseconomieis intoenemendemate van belang als vestigingsfactor in demondialeeconomie.Onzesector isdaarbijeen belangrijke verbindende factor. Helaasdreigtdegastvrijheidseconomie tussenwalen schip te raken. De sector bevindt zichvolgensmommaasineentransitievanbulk-marktnaarnichesenisnaarstigopzoeknaarnieuweverdienmodellen.Bijveeltoeristisch-recreatieve projecten is bovendien sprakevan een onrendabele top. Daar kunnen deregionale ontwikkelingsmaatschappijen eengrote rolspelen,maardiemogenzichnietmetrecreatieentoerismebezighouden.eengemistekans,steldemommaasdiedeTwee-dekamerledennogdeboodschapmeegafomnationaleparkenmindersmaltezien.inhetbuitenlandliggeninnationaleparkenhelewoonwijken en bedrijventerreinen en gevende beheersorganisatie daardoor voldoendefinanciëleslagkracht.

‘Gastvrijheidseconomie is een belangrijke

vestigingsfactor’

Kees van Wijk, vvv NederlandkeesvanWijkwasergblijdat toerismeenrecreatienu inéénministerieverenigdzijn.Nu moet de uitvoering van het beleid nogwordenontschot.HijpleittevoorééndirectieGastvrijheidseconomiebinnenhetministerievan el&i. van Wijk vreest door de bezuini-gingen op de promotiewel vraaguitval. Desector wordt eigenlijk dubbel gepakt. Debezuinigingen op cultuur en natuur hebbeneen prijsopdrijvend effect terwijl de moge-lijkheden om te investeren afnemen en alsklap op de vuurpijl wordt ook de promotiegemarginaliseerd.

‘Er moet een directie Gast-vrijheidseconomie op het

ministerie komen’

Jos Vranken, NBTcDirecteur jos vranken van het NBTC hieldde commissieleden voor dat een bezuini-ging van 65% op het promotiebudget vanhet NBTC niet het belang reflecteert vande sector voor de Nederlandse economie.Na de bezuinigingen investeert Nederland€0,50promotiegeldinelkebuitenlandsebe-zoeker.inderestvaneuropaisdat€1,50tot€2,50.erisvolgensvrankendaardoorabsoluut geen sprake meer van een levelplaying field. Bovendien is een rendementvan veertig euro van elke in promotie ge-investeerde euro (waarvan slechts 56 centoverheidsgeld)eenmeerdanfatsoenlijkren-dement.Hetideevanuitdekamerledenomde buitenlandpromotie vanuit een revolvingfonds te voeden, is volgens vranken voordekortetermijngeenoplossing.Bovendienparticipeertdesectoralaanzienlijkindebui-tenlandpromotie. probleem is daarbij even-weldatdesectorvooralbestaatuitmkB-be-drijvendietekleinzijnominhetbuitenlandpromotietemakenofincampagnesvanhetNBTCteparticiperen.Grotebedrijvenzijndeafgelopenperiodeveel internationalergaanopererenenkiezendusnietaltijdvooreenparticipatieindeHolland-promotie.Bedrijvenzijnbovendienalleenbereidteinvesterenalshetdirectwatoplevert.vrankenvindtdatdeoverheidmoetblijveninvestereninalgemenebestemmingspromotie.HetNBTCheeftaldi-versebezuinigingsrondesachterde rugenkanvolgensvrankennogmaarweinigwinstbehalenuiteenverbeterdeefficiency.alsdebezuinigingdoorgaat,zalhetNBTCscherpekeuzesmoetenmaken.

‘Bezuiniging reflecteert niet het belang van de sector

voor de economie’

15nritmagazine

Hans Vughts, casa 400DirecteurHansvughtsvanhotelCasa400maaktezichvooralzorgenomdebezuinigin-gen op de Holland-promotie. volgens hemzal Nederland concurrentiepositie verliezenen zijn zelfstandige hotels niet in staat omdebuitenlandpromotievanhetNBTCovertenemen.

‘Zelfstandige hotels kun-nen buitenlandpromotie van

NBTC niet overnemen’

Kees Slager, MolecatenkeesSlager,directeurvanmolecaten,steldedatdeuitgangspositievanNederlandalnietrooskleurigisendatwenuhelemaalachter-opraken.SlagerzietNederlandalseenklei-ne B-bestemming met een zwakke positie.ZoblijftNederlandtenopzichtevandecon-currentieachteropfiscaalbeleid,subsidies,regelgevingenzijndelokalelastentehoog.Slagermaaktezichergdrukomdewillekeurindetoeristenbelasting.Bovendienisdebe-lastingvoorgoedkopelogiesvormen,bijeenvasteheffing,onevenredighoog.

‘Uitgangspositie van Neder-land is al niet rooskleurig’

Harry Boeschoten, staatsbosbeheerDirecteurHarryBoeschotenvanStaatsbos-beheer steldedat het decor van natuur enlandschap -waarwe zograag in recreëren-wel vanzelfsprekend lijkt, maar dat niet is.Het in stand houden daarvan kost energieengeld.Daarommoetenweop zoek naarnieuwe verdienmodellen in de natuur. pro-bleemisdathetgelddatverdiendwordtinde gastvrijheidsindustrie slechts voor eenkleindeelterechtkomtbijdeorganisatiesdiedekostenmaken.Boeschotenvonddatbijdebezuinigingenopdenatuurnadrukkelijkermoetwordengekekennaardevoordelendiemooie natuur de gastvrijheidsindustrie op-levert.Staatsbosbeheerwilommeereigenopbrengsten te genereren meer ruimtelijkemogelijkheden op gebiedsniveau. Daarbijzoekt Boeschoten nadrukkelijk de samen-werking met ondernemers. Gewoon eenwandelingetje in de natuur maken zal altijdgratis blijven, maar voor aanvullende dien-stenzal(extra)moetenwordenbetaald.

’Natuur en landschap is niet vanzelfsprekend’

Hans Haerkens, vNo/NcwHans Haerkens van vNO/NCW brak vervol-genseenlansvoorhetafschaffenvandezogehate toeristenbelasting. De lokale lastenvoor ondernemers zijn de afgelopen jarenveel forser gestegen dan de inflatie. er isvolgensHaerkenssprakevaneenongebrei-delde kostenstijging en vreest bovendiendat gemeenten de rijksbezuinigingen gaanafwentelen op de ondernemers. als hetafschaffen van de toeristenbelasting nietmogelijk is, wil Haerkens dat de belastingaaneenmaximummoetwordengebonden,100% moet worden ingezet voor recreatieentoerisme,overalinNederlandgelijkmoetzijn en gemeenten transparant moeten zijnover de bestedingen. volgens Haerkensvoeltdesectorzichopditdossiervogelvrij.Hij stakookhetNBTCnogeenhartonderderiem.eenbijdragevan16,5miljoenvanhet rijk in de buitenlandpromotie is geziendebatenhelemaalnietonredelijk.

‘Toeristenbelasting afschaffen’

Geert Dijks, HiswAinhetlaatsteblokvanderondetafelconferen-tieginghetvooralomeenmerkbarevermin-deringvanderegeldruk indegastvrijheids-industrie. volgens Geert Dijks van HiSWawordenerwelstappengemaaktmaargaathet veel te traag. als we binnen twee jaarnietmerkbaarresultatenboeken,danishetmomentumvoorbij.Het looptvolgensDijksde spuigaten uit met nieuwe regels en deverschillendelokaleinterpretatiesdaarvan.•

‘Het loopt de spuigaten uit met nieuwe regels’

16 nritmagazine

FunShoppen in zeelandkenniscentrum brengt funshopmarkt in kaart

inZeelandisSluisvanoudshermisschienweldebekendstefunshopbestemming.DeaantrekkingskrachtvanSluiskomtvoortuithetfeitdatdewinkelsopzondaggeopendzijn.vroeger,voordeeuropeseUnie,warenveelproducteninNederlandgoedkoperofinBelgiëverbodenendatverhoogdedeaantrekkingskracht.Tegenwoordiggeldtditnogsteedsvoorenkeleproducten.Hetstadje,datslechtstweekilometervandegrensligt,trektnogsteedsveeltoeristenuitBelgië.maarnietalleenSluisiseenlevendigefunshopbestem-ming.OokinderestvanZeelandspeeltfunshoppeneenbelangrijkerol.

Tekst:rosavanroosendaal,kenniscentrumkusttoerisme

17nritmagazine

Funshoppen in cijfers Zeeuwenhoudenbovengemiddeldvanfunshoppen:met2%vandebevolkingondernemenzij3%vanallewinkelactivitei-ten.in2008/2009werdinZeeland12,4miljoenkeergewinkeldvoorplezierenditisnogexclusiefdewinkeluitstapjesvantoeris-tenenbuitenlandsebezoekersindeprovin-cie.DetotalebestedingenaanfunshoppeninZeelandbedragen295miljoeneuro.Funshoppenwordthetmeestgedaanindebinnenstad(40%)ofstadsdeel/wijkcentrum(25%).in15%vandegevallenwinkeltmenvoorhetplezieropdemarktennogeens14%gaatnaareentuincentrum.vande1,4miljoenNederlandsetoeristendieZeelandjaarlijksvooreenvakantiebezoeken,gaat27%tijdensdevakantiewinkelenvoorplezier.Daarnaastbezoekenzo’n630.000buitenlandsegastenZeelandvooreenvakantie,vanhenwinkeltmaarliefst51%voorpleziertijdenshetverblijf.eenopdedrievlamingenkomtweleenswinkeleninZeeland.OokbrengtonzezuiderbuurvakereenbezoekaanZeelanddandriejaargeleden.vooralhetboodschappendoenenhetfunshoppenzijnergintrek.Ditblijktuiteengrootscheepsonderzoekdatdekamervankoophandelsamenmettweevlaamseonderzoeksinstellingenheeftuitgevoerdnaarhetgrensoverschrijdendconsumenten-

gedragtussenvlaanderenenZeeland.voorZeelandzijndefunshoppersalmetaleenrelevantegroep.ShoppenisechtermaarzeldenhethoofdmotiefomnaarZeelandtekomen:hetgaatvoornamelijkomvakan-tiegangersdievoorandereredenennaarZeelandgaan,maartijdenshunvakantietochgaanshoppen.OokdeZeeuwenzelfdoenhieraanmee.

economisch belang kopenissterkverwevenmetverzorgingenwelzijnvandebevolking.vanuithetper-spectiefvantoerismegaathetomdeeco-nomischebetekenisvankopen.Demarktvanfunshoppenisgroot.Naarverwachtingheeftdegroeivanhetmarktvolumeinbestedingenbelangrijkeparallellenmetdealgemeneeconomischeontwikkelingen.Opditmomentspeeltdaarbovendiennogeensbijmeedathetklimaatvoorfinancieringvanprojectenrelatiefongunstigis.Teldaarbijnogeensdedemografischeontwikkelingen(krimp)bijopenhetmagduidelijkzijndatdestructuurvandedetailhandelookinZeelandmaarbeperktegroeilaatzien.Hetgrootstegevaarhierbijisechterstilstand.Constantekwaliteitsverbeteringeninnovatieblijftnoodzakelijkmaarvraagtominzetvannaderinstrumentarium,zoalsbegeleiding.

"Nederlandse winkelstraten zijn relatief saai"

OndankshetpopulairefunshoppenzijndewinkelstrateninNeder-landeenstuksaaierdaninhetbuitenland.Ditheefttemakenmetdestandaardwinkelsdiezijngevestigdopdea-locaties.Opdea-locatieskomtdemassaendaarstekengroteketensgraaghunkapitaalin.voordekleinereondernemersisditonbetaalbaar.menvindtopdezelocatiesdusdestandaardketens(v&D,C&a,Bijen-korf,etc.).verrassendeaankopendoenlukttegenwoordigalleennogmaarindeaanlooproutesnaardea-locaties(straatjesnaardeGrotemarktinGroningen,tussendeamsterdamsegrachten,etc.).Daarzittendecreatieveondernemers,dedesignersenspecialisteninvanallesennogwat.eenandereverklaringwaaromdeNeder-landsewinkelstratensaaierzijndaninhetbuitenland,ishetstrikteruimtelijkbeleiddatinNederlandwordtgevoerd.erisinNederlandbeperkteruimtevoormegawinkelcentraaandestadsranden.Bron: Elsevier

‘Een op de drieVlamingen komt

shoppen in Zeeland’

18 nritmagazine

omgevingsperspectiefHetgedragvandeconsumentwordtbeïnvloeddoorverschillendeomgevings-factoren,trendsenontwikkelingen.Samenvormenzijdeomgevingwaarinfunshop-penzichafspeelt.NaaraanleidingvandelandelijketrendsenontwikkelingenendeinputvanexpertstijdensdeexpertmeetingXlkooptoerismewordthieronderhetomgevingsperspectiefvanfunshoppeninZeelandgeschetst.

van eenheidsworst naar identiteit eenvandeprojectendieinZeelandopditmomenteengroterolspelen,is‘ZeelandechtWaar’waarbijhetDNavandeprovincieenafzonderlijkekernenvastgesteldwordt.DoorhetvastgesteldeDNavanZeelandisnaarvorengekomendatbijvoorbeeldgrotewinkelmallsnietpassenbijdeidentiteitvanZeeland.HetwerenvangrotewinkelmallsisgunstigvoorhetaantrekkenvandeBel-gischebezoeker,dievoornamelijkvoordekleinschaligheid,ruimteenrustkomt.DoorhetvastgesteldeDNaperkernkunnendekernen/gemeentenzichprofilerenopbasisvanhuneigenidentiteit.Ditkanversterkendwerkenvoordegeheleregiowaardoorergeensprakemeerisvanconcurrentie.erontstaateengroterengedifferentieerderaanbodwaardoorgezamenlijkmeerbezoe-kersgetrokkenkunnenwordenenZeelandalsshopdestinatiekangaanconcurrerenmetstedenalsrotterdamenantwerpen.

‘Zeeland moet metgedifferentieerd aanbod

concurreren met Rotterdam en Antwerpen’

van traditionele naar moderne toerist De‘nieuwe’toeristwiltijdenshetverblijfveelkunnenontdekken.Doorookanderesectoren‘toeristisch’tevermarktenkanhetZeeuwseaanbodverbreedwordenwaar-doorerveelteontdekkenvalt.Hiermeeisinhetprovincialeproject‘ZeelandechtWaar’eenaanzetgegeven.Doorookwinkelgebie-denenwinkelsaantelatensluitenbijhetDNacreëerjeauthentiekebelevenissen.Ookishetvanbelangdezogenaamde‘dwaalmilieus’instandtehoudenendezebijvoorbeelddoormiddelvansocialmediatecommuniceren.Opdezemanierkunnentoeristenzelfoponderzoekuitopdebestemming.alsergekekenwordtnaardekenmerkenvantoeristeninZeelandvalthetvolgendeop:inhetlaagseizoenzijnerwei-nigtoeristeninZeelandeniserweinigtedoen,degemiddeldetoeristischebestedinginZeelandisrelatieflaagenerisonvol-doendelinktussendeshopdestinatiesinZeelandenwatertoerisme.OokisduidelijkteziendatdeBelgischedoelgroepsteedsbelangrijkerwordtvoorZeeland.DooreengoedenaameneengoedprijsniveaumetdaarbijbehorendecommunicatiekunnenmeerBelgischegastenaangetrokkenworden.

van concurrent naar concullega Zeelandheeftalsfunshopdestinatie-bestemmingconcurrentievangrotestedenalsantwerpenenrotterdam.Zoalseerderbeschrevenschietengrotewinkelmallsalspaddenstoelenuitdegrond.GemeenteninZeelandzienelkaarvaaknogalsconcurrentalshetgaatomhetwinkelbestandenhetaantrekkenvanbovenlokalekoopstromen.Doorhetaanbodindestedentespeciali-serenendebinnenstedentevernieuwenwordtdeconcurrentiepositietenopzichtevandegrotestedenverbeterd.Tevenskunnendegrotesteden‘gebruikt’wor-denindepromotievanvlissingenalscruisedestinatiemetveelzijdigachter-

land,deconcurrentiewordtdanomgezetinsamenwerking.

van kleine thuismarkt naar authentiek Zeelandkenteenrelatiefkleinethuismarktendedetailhandelisverspreidovereengrootaantalkernen,waardoorhetvoorveelondernemersindedetailhandelmoeilijkisomteoverleven.Ditgeldtnietalleenvoorkleinschaligewinkelsinkleinekernen,maarvoorkleinschaligewinkelsinhetalgemeen,waarbijditveroorzaaktwordtdoordatfiliaalbedrijvendeoverhandhebben.Doorbeleidsmatigintezettenophettoerismekunnenfaciliteiteninkernengehandhaafdworden.DoorhetvastgesteldeDNavanZeelandkunnenookkleineondernemerszichbeterprofilerenenwordtdewaardevandezebijzonderewinkelsonderkend.Daarnaastishetzinvolwatersporterstebewegenmeeraanlandtekomen(endaargelduittegeven),ditkomttengoedeaandekleinschaligeuniekewinkelsindecen-trumgebiedennabijvaarwater.Tenslotteisheteenmogelijkheidommet‘slecht’weerdestrandtoeristnaardestadtelokken.

19nritmagazine

evenementen, van doel naar middel metveelevenementeniseraltijdietstedoenindesteden.evenementenkunneneensterkmiddelzijnomhetimagovaneenbestemmingteversterkenalszeaansluitenophetonderscheidendeaspectvandebestemmingendaarmeemeerbezoekerstrekken.Ooklerenbezoekersdebestem-mingdoormiddelvanevenementenanderskennenwaardoorherhalingsbezoekgege-nereerdkanworden.evenementenkunnendoormiddelvansocialmediaeninternetonderdeaandachtgebrachtworden.Doordezemiddelenintezettenbijslechtweerworden‘strandtoeristen’naardestad

getrokken.Doorinhetlaagseizoeneve-nemententeorganiserenkanhetseizoenverlengdworden.evenementenkunnenookeenmiddelzijnomwatersporterstetriggerenomaanlandtekomenengeldtebesteden.Omwatersportersteinforme-renoverdemogelijkhedenaanlandkangebruik,gemaaktwordenvansocialmediaeneenspecifiekewebsitemetinformatieoveraanlegmogelijkhedenenactiviteiten.•

defintie funshoppenFunshoppenbehoorttotdebelangrijkstevrijetijdsactiviteitenvanNederlanders.maarwatisfunshoppennueigenlijk?“Funshoppenishetalleendanwelingezelschapgaanwinkelenzondercon-creetaankoopdoel.Genieten,plezierenrondkijkenstaanvoorop;hetisduseendagjeuit.”

HethelethemarapportFunshop-peninZeelandistedownloadenopwww.kenniscentrumtoerisme.nl

‘Funshoppers kunnenfaciliteiten in dekernen redden’

20 nritmagazine

Trendmail

De'niks-doen-vakanties',cruisesvoorseniorenenhethurenvaneenappartementzijnditjaaruit.rondreizen,activiteitenondernemen,opdebonnefooienluxeall-inresortszijnin2011desleutelwoorden.DietrendssignaleertdeaNWBinderecentverschenenzomerprognose.DeNederlanderwilbetaalbaaropvakantie,maarwildaarnaastookvooralgenietenvanluxeencomfort.Dezezomergaan11,5miljoenNederlanderseenweekoflangerweg,waarvaner3,3miljoenineigenlandblijven.Quaverblijfsrecreatieblijftkamperenergpopulair.Bijna3,7miljoenNederlandersgaankamperen.Zo'n2,6miljoentrekkeneropuitnaarbuitenlandsecampings,vooralinFrankrijk.verdersignaleertdeaNWBdatcruisenvooralleleeftijdensteedspopulair-derwordt.•

niksenopvakantieisuit,opdebonnefooiin

DeStichtingmuseum-kaartheefteensuccesvol2010achterderug.Hetaantalkaarthoudersisvorigjaarmet12%gegroeidtot750.000.Deuitkeringperbezoekisgestegenvan67%in2009tot70%in2010.SiebeWeide,directeurvandemuseumvereniging,isopgetogen.''Ondanks,ofmisschienweldankzijdeeconomischecrisisblijftdemuseumkaartenormpopulair.elkjaargroeit

hetaantalmuseum-

kaarthouders.''HetbezoekaanalleNederlandsemuseain2010schommeltrondde20miljoen.''Demuseumkaartiseeninstrumentdatherhalingsbezoekaanmuseastimuleertenbezoekersmeerbijmuseabetrekt.metdekaartisdedrempelomeenmuseumtebezoekenvoorveelmensenbeduidendlager.Demuseumkaart

isdaaromvangrootbelangvoormusea'',aldusWeide.meerinformatieop:www.museumvereniging.nl •

Museumkaartblijftgroeien

21nritmagazine

Trendmail

DegemiddeldeNederlanderbesteedtruim70%meertijdaangamendantweejaargeleden.DatblijktuithetNationaalGamingOnderzoek2011datisuitgevoerddoormarktonderzoekbureauNewzooonder-steunddooronlinegameaanbiederZylom.in2009spendeerdenNederlandersnog2,9uurperweekaancomputerspelletjeswaarditnunaar4,5uurperweekisgestegen.Destijgingismetnametedankenaandeexplosievegroeiinhetspelenvangamesopmobieletelefoons,tabletsensocialenetwerkenzoalsHyvesenFacebook.Geza-menlijkzijn

dezenieuwegameplatformsinNederlandalverantwoordelijkvoorbijnaeenkwartvandetotalegamingtijd.Hettotaalaantalgamersismet8,5miljoendeafgelopenjarenongeveergelijkgebleven.Nederlan-derszijnhuntijdbestedingandersgaanindelen.Zozijnzijtenopzichtevan2009negenprocentmindertelevisiegaankijkenentwaalfprocentmindernaarradiogaanluisteren.Despellenwordengespeelddoorongeveerevenveelmannenalsvrouwen.Deherenstekenerwelmeertijdin:5,3uurtegenover3,6uurdoorvrouwen.HetpercentageNederlandersdatbetaaltvoorgamesisgedaaldnaar39%vanallegamers,ofwelietsmeerdandriemiljoen

mensen.meerinformatieop:www.newzoo.com•

HetafgelopenjaarhebbenNederlanders15miljardeurouitgegevenaanruim36miljoenvakanties.vanhetbedragging12miljardeuroopaanvakantiesoverdegrens.DatmelddehetCentraalBureauvoordeStatistiek(CBS)gisteren.volgenshetCBSheeftdeeconomischecrisisnauwelijksinvloedgehadopdevakantiebestedin-gen.''indelaatstetweejaarzijndeuitgavenaanbinnenlandsevakantiesvrijwelgelijkgebleven",aldushetCBS.Hetzelfdegeldtvoordebuiten-landsevakanties.Hetafgelopenjaargingenruimachtopdetienmenseneenofmeerkeeropvakantie,naarschattinggoedvoor278miljoenovernachtingen.Debinnenlandsebestemmingenwarengoedvoor94miljoenovernachtingen.DeNoordzeebadplaatsenprijkenmet13%vanallelangebinnenlandsevakantiesaljarenopdeeersteplaatsalsvakantiebestemming.BijlangevakantiesinhetbuitenlandisFrankrijkmeteenaandeelongeveer16%(32miljoenovernachtin-gen)favoriet.Duitslandvolgtopafstandmet14%(18miljoenovernachtingen).WeldaalthetaantalovernachtingenvanNederlandersinFrankrijkenstijgthetaantalinDuitslanddoordathierrelatiefveelkortevakantieswordendoorgebracht.meerinformatieop:www.cbs.nl•

nederlandersbesteden15miljardeuroaanvakanties

nederlandersbestedenforsmeertijdaangames

Hetmarktaandeelvanboekingswebsitesindehotelindustrieblijftstijgen.vanaf2008ishetmarktaandeelvanOTa's(OnlineTravelagencies)indehoteldistributiemetbijna45%geste-gen.DoordezestijgingbetaaldenhotelsaanOTa'sin20103,6miljardeuroaancommissies.in2010kwam64%vandeonlinereserveringenuitdirecteonlinekanalenterwijl33%voort-kwamuitdeindirecteonlinekanalen.in2008verliepnog75,2%vanalleonlinereserveringenvandeeigenwebsites.Hoteliers

kunnenmogelijknogmarktaandeelterugwinnendoorintespelenopdenieuweontwikkelin-genophetgebiedvanmobielinternet.meerinformatieop:beta.khn.nl•

Marktaandeelboekingswebsiteshotelsblijftstijgen

22 nritmagazine

Toerisme in 2035op weg naar een duurzame toekomstvisie

Tekst:Tonvermeulen,NriTOnderzoek

Opvrijdag20mei2011heeftoud-premierruudlubbersindeeusebiuskerkinarnhem,ondergrotebelangstelling,hetboek‘Duurzaamdenkendoen2011-2035’inontvangstgenomen.Ditboekishetresultaatvanhetcrowdsourcingproject‘OurCommonFuture2.0:roadmaps forOurFutureSociety’,waarbij ruim400mensenopvrijwilligebasiseennieuweduurzametoekomstvisievoorNeder-landhebbenbeschreven.ruudlubberskreeghetinspira-tieboekvooreengezamenlijke toekomstuithandenvandeinitiatiefnemervanhetprojectjanjonkervanderadboudUniversiteit.jonkerzetzichalvijftien jaar invoormaatschappelijk verant-woord en duurzaam ondernemen vanuiteen bedrijfskundig perspectief. in hetproject zijn negentien thema’snaderuitgewerkt waaronder ook toeris-me.Dezehebben inhetuiteinde-lijke boek allemaal een eigenhoofdstukgekregen.

23nritmagazine

Nederlands toerisme kan volle-dig duurzaam

DeprojectgroepOCFToerismegaatervanuitdathetNederlandstoerismeinde

toekomst volledig duurzaam is en dat heteengroeimarktbetreft.HethoofdthemavantoeristischNederlandin2035is‘water',eenverbindingdievanwegedehistorieeenvou-dig te maken is. Nederland moet zich vol-gens de projectgroep als duurzame deltavaneuropaprofileren,waarbijwatermanage-ment de economische kernkracht is. in deanalyse zien de toerismedeskundigen eenvergrijzend Nederland met cultureel divers

samengestelde bevolking in eengoedegezondheid.Daarbijisdeintegratie van zorg en toerismeeenvandekansenvoordesec-

tor.economischisdeopkomstvande BriC-landen vooral opvallend. Het

isdaarbijweldeuitdagingomNederlandopdeshortlistvaneuropesebestemmingente krijgen. in 2035 is er in Nederland eentoenemendebehoefteaanvakantieenvrijetijdenbepaaltdevrijetijdsbestedingdeper-soonlijkheidvandemens.Daarbijwordtderegionaleidentiteitineenglobaliserendewe-reldsteedsbelangrijker.erzalin2035eenintegratiebestaanvanwonen,werkenenre-creëren.voorhetaanbodwordteengrotereversnipperingvandemarktverwachtmedeomdat mensen vooral unieke belevenissenwillen meemaken. massa-individualiseringishetsamenvattendebegripdathierwordtgeïntroduceerd.Detechnologielaatzichvol-gensdeprojectgroepOCFToerismenoghetlastigst voorspellen.Wel zien ze eengrotetoekomst voor virtueel toerisme. Sommigemensenzullenhelemaalnietmeeropvakan-tiewillenomdatin2035devariatieinvirtu-eelvermaakeindelooszalzijn.Denualalomaanwezige informatietechnologie zal dangeheelvanzelfsprekendengeïntegreerdzijn.voor wat betreft de energievoorziening na-derenwein2035hetend-of-oilmomentenzalereenverscheidenheidaanenergiebron-nen beschikbaar zijn waarbij toeristischevoorzieningen vooral energie leveren aan

hetnet.kijkendnaardeecologievindtdeprojectgroep dat we moeten accepterendatdeklimaatveranderingonvermijdelijk isen dat we een verdere klimaatveranderingmoetenzientevoorkomen.Daarbijmoetenweaccepterendattoerismeeensignificantebijdragelevertaandeklimaatverandering.in2035zaldebalanstussenmens,natuurendiermoetenzijnhersteld.eeneerstestapisdaarbijdattoeristischevoorzieningenzoveelmogelijkgebruikmakenvanlokaleproducteneneenstrategievoorafvalpreventieontwik-kelen.

wie pakt de handschoen op?Samenvattend stellen de onderzoekers datdeuitdagingomtoteensamenhangvandeTriplep's(people,planet&profit)tekomenmet beide handen zalmoetenworden aan-gegrepen. Op basis van de ontwikkelingenin demografie en de stijgende welvaart ingrotedelenvandewereldzaldewinst-gevendheidvandetoerismeindustrieals geheel gewaarborgd blijven. Oplokaalniveauwordthetbelangrijkomdeinkomstenopeenjuistemanierteverdelen.Ophetgebiedvanprofitzienzij dus voldoende mogelijkheden omhiereenbalansintebrengen.Watbetreftdepijlerpeoplemoetgestartwordenbijhetcreërenvanbewustwordingoverduurzaam-heid.Naasthetcreërenvandraagvlakmoetook gestreefd worden naar een duurzamewaardering voor mensen. De meerwaardevanlokaleproducten,hetinspelenopverde-resegmenteringbinnentoerismeenrespectvoor de eigen en andere culturen. Dankzijtechnologische ontwikkelingen wordt hetmogelijk om alternatieve energiebronnenaantewendenendemilieubelastingvantoerisme tot nul te reduceren. Toerismekandusgebruiktwordenalsmiddelomtotdeze duurzame doelen te komen. "een ba-lanstussendedriep’sisbinnendetoerisme-sectorvan2035mogelijk,maardanmoetenwewelmetz’nallenonzeschouderseronderwillenzetten.Wijzijnervanovertuigddathethaalbaaris.Helptumee?”

24 nritmagazine

de analyseTot zover de bevindingen van de project-groep toerisme zoals die op de eindconfe-rentiewerdengepresenteerd. inhetachter-liggendedocumentenhetboek ‘Duurzaamdenken doen, 2011-2035, inspiratieboekvooronzegezamenlijketoekomst’heefttoe-risme een eigen hoofdstuk. Hieronder eensamenvattingvandathoofdstuk.

Toerisme in 2011 vervuilt de omgevingHetreizenperauto,bootenvliegtuigisanno2011verrevanduurzaam.verbrandingvanfossiele brandstoffen geeft vervuiling enbroeikasgassen. De beschikbaarheid vanolie is bovendien eindig. Helaas lijkt op ditmoment vervuilend reizenminder duur danschoon reizen. verblijven op toeristischelocaties levert ook veel afval op. Hierdoorgaan accommodaties, attracties en niet tevergetende leefomgevingvan lokalebewo-nerssterkachteruit.Delokalenatuurkanlij-denondervervuiling,waterschaarste,lawaaiof verstoring door aanwezigheid van men-sen.eenuitdagingvoordetoekomstisdusdatreizen,verblijvenenanderetoeristischeactiviteitendewereldendenatuurgaanont-zienoflievernogverrijken.

Het verschil tussen echt en virtueel ver-dwijntDe wereld wordt steeds opener en dezeontwikkelingblijftdoorgaan.in2035isieder-eensteedsbetergeïnformeerd.Demensenzullenin2035gerichtzijnopsamendelen,beseffenddatzemetzijnallenmeerwetenenkunnendanalleen.vrijetijdentoerismeworden nog meer het domein waarin menzichkanonderscheidenvananderen.Onder-scheid tussen “echt” en virtueel verdwijnt;hetisgewoonwegnietmeerrelevant.

Demensvan2035vraagtenkrijgttotaalbe-leving. meer dimensionaal en multimediaal,reëel en virtueel gecombineerd: onze zin-tuigenwordenin2035rechtstreeksgeprik-keld, zodatweervaringen intenserbelevenenalswerkelijkheidervaren.Dit isgewooneenvervolgopdeontwikkelingensindsheteindevande20eeeuw.Ditbetekentnietdatmensenernietmeeropuit trekken.Debe-hoefteomeropuittetrekkenzitimmersdiepindegenenenvirtueleervaringenzullendereislustvoeden.vakantieisenblijftaltijdeeneerste levensbehoefte. een uitdaging voordetoekomstisdusdatvelebestemmingenwereldwijdtoegankelijkwordenvoormensenvanuitdehelewereld,betaalbaarenverant-woord.

op weg naar 2035Dewereldvan2035wordteenGlobalvilla-ge.mensenbuitendewestersewereldgroei-ennaareensteedshogerelevensstandaard.Zij kunnensteedsmeerbestedenenzullenditookdoen.Dewestersewereldkan,dooral deze ontwikkelingen, in 2035 veelmeerniet-westersetoeristenerbijverwelkomenenmensenuitwesterselandenkunnenzelfnaarsteedsmeernieuwegebiedenopvakantie.Hetblijktdatdemeestepersonensamenwil-lenrecreëreningroteattracties.Toeristischeondernemerszullendanookkansenaangrij-pen en nieuwe grote voorzieningen opbou-wenmetvoorelkwatwils.Dezetoeristischeattractiesenhunomgevingwordenvanafdeopstartduurzaamopgezet:

• slimmeindelingvanlandschappenontzietkwetsbaredelenvandenatuur;

• bezoekers worden bewustgemaakt vande natuurbescherming waardoor zij denatuur beter beleven zonder de omge-vingteschaden;

• de attracties hebben weinig energie no-dig om te functioneren, ze producerenenergie voor zichzelf en nog veel meervoorhunomgeving;

• lokaal voedsel en lokale producten wor-denaangeboden,verantwoordeninver-antwoordehoeveelheden.

Doortechnologischeontwikkelingenslimenverantwoordtoetepassen,kanerruimvoor2035albetaalbaarenverantwoordwordengereisd met hernieuwbare brandstoffen enalternatieveenergiebronnen.Ookanderszinsgaatonmerkbaretechnologiehelpendewe-reldteverbeterenenhetleventeverrijken.er waren begin 21e eeuw bijvoorbeeld alsmartphones. rond 2035 kan er nog veelmeer.Hetgaatervooralomwatiemandno-digheeft,waariemandzininheeft.jeroeptpreciesde informatieopdie jenodighebt,ofjelaatjeverrassen.Devariatieinvirtueelvermaakiseindeloos.Beeld,geluid,geurenwaarschijnlijknogveelmeerdanbegin21eeeuwvoormogelijkwerdgehouden.altijdenoveral,eennieuwevormvanvakantievierenerbij.

25nritmagazine

wat moet er nu gebeuren?vergelekenmet2011zalereenenanderindewereldmoetenverbeteren,wilzo'nideaal-beeldwerkelijkheidworden.Sommigeveran-deringen in de nabije toekomst zijn nauwe-lijkstebeïnvloedenenredelijkvoorspelbaar:bijvoorbeeld de al genoemde groei van dewereldbevolking en de doorgaande techno-logischeontwikkelingeninclusieftoenemendgebruiksgemak. De bevolking in westerselandenzalongeveerevengrootblijvenalsbe-gin21eeeuw.DitgeldtookvoorNederland.Desamenstellingvandebevolkingwordtwelanders. Door die gewijzigde samenstellingkomtereennogsterkergevarieerdevraagnaarallerlei vormenvanvrijetijdsbesteding.eenduurzaamideaalbeeldzoalsbeschrevenvergtookontwikkelingendievanzelfnietofniet snel genoeg zullen gaan. Hier is werkaandewinkel vooroverheden, toeristischeondernemers en vooral ook toeristen zelf,degewonemensen.Belangrijkedoelstellin-genvoordekortetermijnzijnomduurzaam-heidonderdeaandachtvandeconsumenttebrengen.eeneerstestapismeergebruik-makenvan lokaleproducten,voorzieningenenattracties.Ditvermindertvervoerenbiedtmogelijkheden voor regionale economischeontwikkeling. De productieketen van toeris-tische accommodaties eindigt met de pro-ductievanafval.Sommigepartijenbinnende

sectorbevorderenalmetafvalvermindering,maar uiteindelijk is afvalpreventie het doel.kwetsbare gebieden moeten al tijdens deplanvormingwordenontzienentoeristischeattractiesmoetenzorgvuldigwordengeïnte-greerdinhetlandschap.Samenvattendkangezegd worden dat redelijk te overzien iswaternodigenmogelijk is vooreenduur-zamersamenlevingendebijdragehierinvantoeristischeactiviteiten.eenverbeterslagintoerismeheeftgroteinvloedomdathetwe-reldwijdgezieneenzeergrotesectoris.•

www.ourcommonfuture.nl

26 nritmagazine

De rijkdom van User Generated Content (UGC)

door: Marian van der ent, NHTv @entconcept

Doordeinteractievemogelijkhedenvaninternetendeopkomstvansocialmediagenererenconsumentensteedsmeerzelfcontent.Ditontwikkelenvancontentneemtexponentieeltoeendeverscheidenheidaantoepassingsvormenwordtdiverser.Hoekaneenbedrijfgebruikmakenvandezeschataaninformatiealshulpmiddelvoorhetrealiserenvandebedrijfsdoelstellingen?

vODWmarketingenjoycevanDijkhebbenmodellen ontwikkeld waarin ze vijf rollenonderscheiden die consumenten kunnenspelen in productinnovatie. van der ent enleijserhebbendezetweemodellensamen-gevoegd om te verduidelijken welke rol deconsument kan spelen in het productiepro-

ces in de vrijetijdssector. in het gecombi-neerdemodelwordtdebetrokkenheidinhetproductieproces bepaald door de invloeddie consumenten kunnen uitoefenen op deinteractieendematevanautonomie inhetproces. Naarmate deze betrokkenheid toe-neemtzijneranderemogelijkhedenvoorhet

gebruikvanUGC.Devijfcategorieën(kolom-men)inhetmodelzijninditartikeluitgewerktener isgekekenhoehier concreet inhoudaanwordtgegeven.eenverkenningvandeempirische stand van zaken medio 2011,mettalvaninspirerendevoorbeelden.

27nritmagazine

Insight Provider Reviewer

Personaliser Customiser

Inpirator Ideator

Co-creator Creator

Leve

l of

cons

umer

infl

uenc

e Level of consumer autonomy in innovation

Toename betrokkenheid bij het productieproces

Initiativeproducer

Customi-zation

Co-creation

Crowd-sourcing

Initiative consumer

Ugc als bron van informatie en inspira-tie (feedback en customizing)

Onlinegesprekken, tweets en andere UGCkunnen ten eerste als ‘insight information’wordengebruiktbijmarktonderzoek.erzijnallerlei nieuwe technieken, zoals de velediensten voor Twitter (zoals Twitter alerts,Crowdbooster en Tweetreach), om dezecontent te analyseren. Het biedt de moge-lijkheidomdirectedata teverkrijgen. infor-matiediedeconsumentzelfbelangrijkvindt.Ookreviewszijneenvormvanfeedback-in-formatiediegebruiktkanwordendoorhotelsvoor eventuele productverbeteringen en/ofvernieuwingen.TentweedewordtUGCsteedsmeergebruiktom consumenten te inspireren bij het aan-koopproces.Bijcustomizationspeeltdecon-sumenteenmeeractieverol.Deconsumentkanbepaaldeonderdelenvanstandaardpro-ductenaanpassen,hetpersoonlijkmakenof-welcustomizen.inhettoerismespreektmenvan ‘dynamicpackaging’. er komensteedsmeertoolsdie‘dynamicpackaging’mogelijkmakenopinternet.eenvoorbeeldisdereis-inspiratiesiteWanderfly.Opdezesitekunnenreizigerseenreisplannen,delenenboeken(viaexpedia).Opbasisvanhetvertrekpunt,budget,reisperiodeeninteressesgenereertWanderflydeidealereisbestemming.

Dedynamiekvanhetzelfsamenstellenvanreizen wordt op gespecialiseerde sites alsGogobot,DopplrenTripsayverdervergrootdoordatconsumentenzichdaarkunnenlateninspirerendoordecontentvanhun(virtuele)vrienden of andere leden uit de (reis)com-munity. Tripadvisor heeft door samenwer-kingmetFacebookzo’nsocialelaagtoege-voegd.TripadvisorbestaatbijdegratievanUGC.Hetiswereldwijdeenvandegrootstereiswebsites (onderdeel van expedia) metreviewsenfoto’s,gemaaktdoorconsumen-ten.DezegrotehoeveelheidUGCblijkteengoudmijn,‘contentisking’,voorinspiratiebijhet samenstellen van reizen.Door verschil-lendepollskanmen informatievindenoverde meest favoriete attracties, steden, etc.DoordesamenwerkingmetFacebookkrijgtmen dit soort informatie ook specifiek uitzijn/haareigennetwerk.

DegrotehoeveelheidUGCdieondertussenaanwezig is op internet wordt door Travlr,eenonlineservicevandeklm,bijelkaarge-brachtopbasisvandepersoonlijkeinteres-sesvanreizigers.Hetbiedtdemogelijkheidomdeidealevakantiebestemmingtevindendoorhunwensentekoppelenaanrelevantecontent uit een groot aantal social media-bronnen.Bezoekersvanhetplatformkunnenvrij zoeken in UGC. Deze zoektocht wordtdoor Travlr samengevat in een (mogelijk

verrassend)persoonlijkadvies.enmetééndrukopdeknopkomtdebezoekerterechtopeenpaginavandeboekingssitevanklmmetalleinvulveldenomdirecteenvluchtteboeken.

Ookde‘ebookersexplorer’appvoordeipadmaakthetmogelijkomUGCteverzamelenop basis van specifieke wensen. Daarmeewordteenpersoonlijk reismagazinesamen-gesteld,datfraaitotuitingkomtophetipad-scherm.

Ucg verkregen door crowdsourcing

Bij deze vorm worden consumenten doorcrowdsourcing opgeroepen om content tegeven aan het bedrijf om te gebruiken inhet productieproces. een merk/site kandaardoor organisch groeien. Het biedt demogelijkheid om authentiek materiaal teverwerven, hetgeen ook goed is voor dezoekresultaten bij Google. Om mensen teactiverenwordtervaakgebruikgemaaktvaneen wedstrijdelement. Zo worden aNWB-ledengevraagdomleukedagtripsopdesite‘landvananwb.nl’teplaatsenenmeetestem-menophet‘allerleuksteuitje’.

methetbetrekkenvandeconsumentbijhetproductieproces raken bedrijven ook (ge-deeltelijk)decontrolekwijt.eenvoorbeeldis

28 nritmagazine

Transavia.com,datcrowdsourcingheeftge-bruiktomtekomentoteennieuweslogan.ineersteinstantiebleekheteengrootsuccesmet110.000inzendingen,maartoendetienwinnaarsbekendwerdengemaakt,sloegdestemmingom.OpdeFacebook-paginavanTransavia.comkwamenzeerveelnegatievereactiesoverdegekozensloganstestaan.De grootste critici zijn uitgenodigd om bijTransaviaopde ‘koffie tekomen’.Doorditgesprek is er veel begrip ontstaan; moge-lijkwasditdebeste‘web’caredieTransavia.comheeftkunnendoen.

Content invormvan foto’senvideo’sbiedtvele mogelijkheden. Disney heeft de siteDisneyparks.com/memoriesinhetlevenge-roepenomteprofiterenvandeopkomstvanhetmakenvan foto´smetdemobiele tele-foon.Dewebsitegeeftde foto´seenplek,zodat ze daarna makkelijk kunnen wordengedeeldmetanderenviaFacebook,YoutubeenTwitter.

Bijdeactievandeklmkoneenprofielfotoop een Delfts blauw tegeltje worden ge-plaatst. De meest inspirerende tegels wor-denafgebeeldopeenechteBoeing.

Bij het platform ‘Oneindig Noord-Holland’wordt het publiek via crowdsourcing ge-vraagd om de geschiedenis van deze pro-vincieopdesiteteverlevendigenmeteigenervaringen. iedereenkanzijnof haareigenverhaalaandewebsite toevoegen in tekst,(bewegend) beeld of met een geluidsfrag-ment.Zo’nverhaalkangaanovereenmonu-ment,eenpersoonofbijzondereplekinhetlandschap.Decontentophetplatformwordtopdezemanierverrijktdoorhetpubliek.

Ugc en cocreatie

Door consumenten te betrekken bij meer-derefasesvanhetontwikkelingsprocesont-staatermeerbetrokkenheid.Hierzijnindevrijetijdssectornognietveelgeslaagdevoor-beeldenvantevinden.Nietallesisbekend,

aangezienerookineengeslotenomgevingmee kanwordengeëxperimenteerd. Daar-voorkanmenbijvoorbeeldterechtbijhetincocreatiegespecialiseerdebedrijfredesign-me. redesignme ideations is een op maatgemaakt cocreatie en onderzoeksplatform,waaropeeneigenonlinecommunitykanwor-den gecreëerd, waarin ideeën met klantenkunnenwordenuitgewisseld.

De Canadese fietstouroperator TourD’afriquegeeftconsumenteneenwezenlijkerol op haar publieke site. Bij het productDreamTours worden consumenten uitgeno-digdomhunconceptfietsreisopdesite teplaatsen om het daarna gezamenlijk metandere fietsers tot een mooie reis uit tebouwen.als het allemaal logistiekmogelijkis,wordtdereisdoorDreamToursgoedge-keurd.Danmoetdeontwikkelaarvandereisweerzelfdereispromoten.alservoldoendeliefhebbers zijn, zorgt DreamTours voor deverdereafwerking.

de consument als creator

in het geval dat consumenten zelf het initi-atiefnemenkomenwebijdeconsument inde rol vancreator.OphetsocialeplatformGlobetrooper kunnen consumenten zelf rei-zencreërensamenmetvriendenenanderegeïnteresseerden.allereizenstaangepubli-ceerd op de site en er kan door iedereenaan deelgenomen worden. Consumentenkunnen veelal gratis lid worden en gebruikmakenvandefaciliteitenvanditsoortsites,omdatdeverdienstenvoortkomenuitadver-tentiegelden en aanvullende diensten zoalsdemogelijkheidomteboeken.

Daarnaast zijn er veel voorbeelden waarbijdereizigerssamenmetdelocalstotnieuwecreatieskomen.ZoisGuidedByalocal.comeen verzamelplaats voor locals die zonderenigetegenprestatiebereidzijnomdereizi-gertevoorzienvangratistipsentripsenzethuiswillenontvangenen/ofmeenemenopeentourdoorhun‘hometown.’Devisievan

Bronnen:Van Leeuwen-Fontein, M. van

en Vulink, H.(2007). Van consumer naar prosumer: cocreatie maakt klant tot ambas-

sadeur. Time to market VODW MarketingDijk, J. van (2011). De cocreatieve

consument. Frankwatching.nl 6 mei 2011. http://www.frankwatching.com/

archive/2011/05/06/de-cocreatieve-consument/

Geraadpleegd 28 mei 2011

Het model van Van der Ent en Leijser zal worden behandeld in het door NRIT Media in september te publiceren boek ‘Concept- en

productontwikkeling in het toerisme’ van Boer, J. et al.

Over de auteurDrs. Marian van der Ent is hogeschooldo-

cent aan de NHTV University of Applied Sciences in Breda. Naast het verzorgen van onderwijs doet ze onderzoek naar cocreatie in de toerisme- en recreatiesector. Ze heeft

verschillende publicaties over interactief consumentengedrag (reviews, communities, social shopping, etc. ) op haar naam staan.

GuidedByalocal.com is ‘free local tips foreverytraveler intheworldatanymoment’.andere voorbeelden zijn sites als like-a-lo-cal,virtualtourist,TrippingenCouchsurfing.

voor bedrijven zijn dit soort consumenteni-nitiatieven interessantom tevolgen,ofomzelfaandeeltenemen.Hetbetreftmeestalzeerbetrokkenconsumenten, die enthousi-astbezig zijnmet vormgeven vaneen reisofanderproduct.inhetalgemeengeldtdathetgebruikvanUGCeninteractiemetklan-ten vraagt om transparantie en een opendialoog.Hethuidigetijdperkbiedtuitgelezenkansenom(potentiële)klantenmeerbijhetproductieproces te betrekken en daardoormeerloyaliteitteverkrijgen.•

29nritmagazine

Nationaal Evenementen Symposium:

Evenement & VeiligheidTekst:YvonnevandenNieuwenhuizen,NriTOnderzoek

Donderdag12meivondinhetGelredomedeeersteeditievanhetNationaalevenementenSymposiumplaatsmethetthema'evenement&veiligheid'.Hetsymposium,georganiseerddoorvvemenveHB,hadalsdoelommetelkaartotnieuweinzichtentekomenomdeheleNederlandseevenementenmarktteverbetereneninhetbijzonderomopzoektegaannaarnormenomkwaliteitvanevenemententebeoordelen.

annemarie jorritsma, burgemeester vanalmereenvoorzitster vanvNG,opendededagmetdeboodschapdathetbelangrijkisomevenementengoedenveiligtelatenver-lopenzonderdaarbijteoverdrijveninregel-geving.Overdelandelijkevoorzieningeve-nementen(lve),eennieuwestandaardvoorhetverlenenvanvergunningen,iszekritisch:"Nietallesmoethetzelfdeworden.Daarvoorzijnalleevenemententeverschillend.Hetisgoed om dezelfde vragen te stellen, maarjemoetnietgedwongenhetzelfdeantwoordgeven."projectleidervandelve,petervaneijck,steltdedeelnemersvanhetsymposi-umhierovergerust.Delandelijkestandaardwordteentoolwaarbijnietméérregelsgaangelden,maarjuistdegoedevragenwordengesteld.Hetmakkelijkermakenvoorzoweldeorganisatoralsde lokaleoverheid isdeessentie. Het bepalen van het beleid staathier los van: dit blijft in handen vandege-meente.

volgende programmapunt was de Handrei-king evenementenveiligheid, gepresenteerddoor projectleider Herman van Hijum. Hetdoel van deze handreiking is om een een-duidige werkwijze tot stand te brengen bij

risicovolleevenementen.Gemeenten,brand-weer, GHOr en politie kunnen de Handrei-king evenementenveiligheid gebruiken alshulpmiddel bij de voorbereiding, uitvoeringen nazorgfase van alle (in het bijzonder ri-sicovolle)publieksevenementen.Depresen-tatie van het concept van de handreikingwerdgevolgddooreenpaneldiscussieoveraanvaardbare restrisico's bij evenementen.Zowel indepresentatiesals vanuitdezaalwerd herhaaldelijk geconcludeerd hoe be-langrijkhetisommetallebetrokkenpartijenbijelkaartekomenenaftestemmenwaariedersverantwoordelijkhedenliggen.

Het middagprogramma bestond uit eenviertal workshops waarin de volgende on-derwerpenaanbodkwamen:keurmerken&certificering, het beveiligingsplan, brandvei-ligheidbij tijdelijkeconstructiesen toezichtbij evenementen. Conclusies waren onderanderedaterbehoefteisaaneenkwaliteits-keurmerkvoorevenementen (mitsditonaf-hankelijkwordttoegekend)enuniformiteitophet gebied van regels rondom brandveilig-heid.DenieuwevoedselenWarenautoriteitlichttetoedatde lastendrukvan inspectiesdrastischisverlaagd.Dedeelnemersvandeworkshopsgavenechterwelaandathetbe-

langrijk isdatdenvWamethethandhavenvanregelgevingookrekeninghoudtmetdegevolgenhiervanvoordegeheleorganisatievaneenevenement.

inhetalgemeenwasderodedraadvandedag dat de veiligheid van evenementen inNederland uitstekend is, maar dat we hetmakkelijkerkunnenmakenomditookindetoekomstteblijvenwaarborgen.Niekmeijer,burgemeestervanZandvoort,lichttoe:"Hetdoelvandenieuwestandaardendelveisniet om veiligere evenementen te bieden,wanterzijninNederlandmaarrelatiefweinigincidenten. Wel ben ik ervan overtuigd datdelandelijkevoorzieningechtgaatwerken".Hans ligtermoet, directeur van de vvem,slootdedagtevredenaf.

De presentaties van het symposium zijn tedownloadenopwww.nes2011.nl •

‘Het is goed om dezelfde vragen te stellen, maar je moet niet gedwongen het-zelfde antwoord geven’

‘Handreiking Evene-mentenveiligheid is een hulpmiddel’

‘Er is behoefte aan een kwaliteitskeurmerk voor evenementen’

30 nritmagazine

Stress in de wellnessRabobank presenteert Thema-update wellness

Decapaciteitvandewellnessbrancheisdeafgelopenvijfjaar2xzohardge-groeidalsdevraag.Hetaantalwellnessbezoekensteegmettweemiljoen,maardecapaciteitsteegmaarliefstmetviermiljoen.vooraldeopkomstvangroterefullservicewellnesscentra,meteencapaciteitvanmeerdan700wellnessgastenperdag,heeftdezegestrestesituatieopgeleverd.Dewellnessbrancheblijftweleengroeibranche,maardeconcurrentieneemtflinktoe.Ondernemersmoetenonherroepelijkeenprofessionaliseringsslagmakenomvoldoendetoekomstper-spectieftehouden.Datsteltrabobankinhaarthema-updateWellness.

Tekst:GertinelangmuurenBertSikken,sectormanagersHoreca&recreatie,rabobankNederland

31nritmagazine

Stress in de wellness

Toename vraagHet groeiende aanbod heeft de behoefteaanwellnessaangewakkerdensteedsmeermensen weten de weg naar een wellness-centrum te vinden. Naast het toegenomenaanbod zijn er meer verklaringen voor degestegenvraag.Dezeisooktedankenaanveranderingen in de samenleving. Zo heeftdeverhardingvandemaatschappijeengro-te invloedgehadopdegroeiendebehoefteaan rustenontspanning.mensenproberenopallerleimaniereneventeontsnappenaandehardewerkelijkheid.Stressenspanning

op het werk zijn geen uitzondering meer.Ook hebben de trends individualisering enspiritualisering een steentje bijgedragen.Zo isersteedsmeeraandachtvoorhetei-genlichaamendegezondheiddaarvan.Devergrijzing van Nederland heeft zeker ookeen positieve invloed. De bevolking wordtgemiddeld steeds ouder en de vraag naarzo gezond mogelijk ouder worden, wordtdaardoor steeds groter. Daarnaast hebbenseniorenoverhetalgemeenookmeer(vrije)tijdengeldtebestedenaanwellness.Door

hetstijgendeopleidingsniveauvanvrouwen,en het daarmee samenhangende stijgendeinkomenvanvrouwen,neemtdeinvloedvanvrouwen op de consumptieve bestedingenverder toe.Dit heefteveneenseenpositiefeffect op wellness. Zij zijn nog steeds degrootste afnemer van wellness, maar demannen krijgen ook in toenemende matebelangstelling voor wellness. Uiterlijke ver-zorging wordt voor de nieuwe man steedsbelangrijker.afgelopenjaarheeftnaarschat-ting20-30%vandebevolkingtussen18-65jaareenwellnesscentrumbezocht.

32 nritmagazine

Forse toename aanbodWe schatten het aantal wellnesscentra op200. De sector groeit snel, want vier jaargeleden waren dit er nog maar 160. ver-derzijnernogdebedrijvenwaarvansaunageen corebusiness is, waaronder hotels,fitnesscentra, zwembaden, vakantieparkenensportcentra.Dezelaatstegroepblijftookdoorgroeien.vrijwelelknieuwhotelwordtge-bouwdmetsaunafaciliteiten.intotaalwordthetaantalbedrijvenmetsaunageschatopruim2.500.Bovendienwordenvandaagdedagnogmeernieuweinitiatievenontplooid.alleen al bij rabobank zijn tientallen plan-nenbekendvoorhet realiserenvannieuwewellnesscentra. Daar komt bij dat veel be-staandecentrauitbreidingsplannenhebben.kortom,deconsumentheeftveelkeuze,hetaanbodisgrootenneemtdekomendejarennogverdertoe.

Huidige situatie: crisis raakt omzet en rendementTot en met 2008 was er een flinke groeiwaarneembaar inhetaantalwellnessbezoe-kers. Door de economische crisis moestde wellnessbranche een pas op de plaatsmaken.De jaren2009en2010warendanook geen topjaren. De bezoekersaantallenstagneerden en de gemiddelde bestedin-genstondenonderdruk.Omdebezoekers-

aantallenoppeil tehouden,werddemarktoverspoeldmet2=1entreeactiesenaanbie-dingsarrangementen.De entreeprijs daaldefors.Ookgafdewellnessgastminderuitaanhorecaendebeauty-afdeling.Zodaaldedebestedingperbezoekermaar liefstmet10tot15eurotenopzichtevandetopjaren.Degemiddeldebestedingperbezoeker ligtnutussende45en65euro(zietabel1).Doorde gematigde economische verwachtingenblijft de consument ook in 2011 terughou-dend. De bestedingen blijven onder drukstaan. De wellnessmarkt heeft pas vanaf2012eenechtekansomophetoudegroei-niveauterugtekomen.

Toekomst: kansen voor professionele ondernemersWellness is een ware trend in de samenle-ving. Tegenwoordig beïnvloedt het begripwellnessbewust enonbewust tal vanonzedagelijkse beslissingen. Het staat dan ookbuiten kijf dat er nog volop groeipotentieis. alleen hebben de wellnessbedrijven welte maken met toenemende concurrentie.Zemoetensteedsbeterinspelenopdebe-hoeftevandeconsumentomhemteblijvenverleidentoteenbezoekjeaanhetwellness-centrum. een professionaliseringslag in debrancheisdaaromonvermijdelijk.•

inzicht in de exploitatieDe omzet van een wellnesscentrumbestaat uit verschillende componentendieallemaaleeneigenbrutowinstmargekennen (zie tabel 2). voor een goedeanalyse van de cijfers is opsplitsingvandeomzetende inkoopnaardedi-verse categorieën vereist. De exploita-tierekening van grotere wellnesscentraheeft vier belangrijke componenten dieeengoed inzichtgeven indebehaalderesultaten (zie tabel3). Zo isdebruto-winstmarge afhankelijk van het aandeelwellness,horecaenverkoopproductenin de omzet. De personeelskosten zijnde grootste kostencomponent van eenwellnesscentrum.Degemiddeldeperso-neelskosten zijn inclusief ondernemers-beloning.voordeoverigekostengeldtalle andere exploitatiekosten exclusiefhuur, afschrijvingen en rente (bijvoor-beeld energiekosten, verkoopkosten).WatdanoverblijftisdeGrossOperatingprofit (GOp). Dit is een kengetal welkeinzicht geeft in de kwaliteit van het re-sultaat.DeGOp is hetbedrijfsresultaatvoorkapitaalslastenenbetaaldehuurennaondernemersbeloning.

Tips voor de start: wat kun je leren van anderen?Tip1:Doeeengedegenhaalbaarheidsonderzoek.Tip2:maakrealistischeprognosesenhoudrekeningmetaanloopverliezen.Tip3:Zorgvooreengoedonderbouwdinvesteringsplanengoedebouwbegeleiding.Tip4:Weeskritischopuweigenervaringenkwaliteiten.Tip5:Stuurscherpopproductiviteitenrendement.

33nritmagazine

Gemiddeldebestedingperbezoeker* Tabel 1

in euro's

entree 15-20

Horeca 20-25

Beauty 10-15

verhuurspullen 1-4

verkoopproducten 0-3

Totalebestedingperbezoeker 45-65

* we gaan uit van een gemiddelde. Niet elke bezoeker besteedt geld aan elke categorie

bron:rabobank

Brutowinstmargeomzetcategoriëen Tabel 2

% van omzetcategorie

Wellness* 90-95

Horeca 65-70

verkoopproducten 38-42

* Tot de categorie wellness behoren onder meer entree, beauty en verhuur

bron:rabobank

exploitatierekeninggroterewellnesscentra Tabel 3

% van omzet

Brutowinst 81-86

personeelskosten 35-42

Overigekosten 20-24

GOp 20-25

bron:rabobank

kritieke succesfactorenWatzou jealsbedrijfmoetenbiedenomklantentebinden?• Watisjeonderscheidendvermogen?• Goedeprijs-kwaliteitverhouding;• eenonderscheidendproductbieden;• ambianceensfeer;• Goedeserviceengastvrijheid;• aandachtvoordemarktendeklant;• Goedonderhoudenfaciliteiten;• Continuinvesterenineenoptimalebele-

vingvandeklant.

nritmagazine

34 nritmagazine

Eropuit!Nederlanders in hun vrije tijd buitenshuis

Tekst:kimdeBruijn,NriTOnderzoek

Nederlandershebbenruimdrieuurmindervrijetijdperweekdan30jaargeleden.Tochtrekt30%vandeNederlanderserdagelijksopuitvoorvrijetijdsactiviteiten.Tenopzichtevan1975ishetaantalurendatNederlandersbuitenshuisdoor-brengengelijkgebleven.Nederlandersbrengenduseengroterdeelvanhunvrijetijdbuitenshuisdoor.Ongeveertweederdevandevrijetijdsactivi-teitenbuitenshuisdoetmeningezelschapvananderen,enongeveereenderdeonderneemtmenalleen.ruimeenderde(37%)vandebevolkingzouhetliefstmeersamenmetanderenwillendoen.vrijetijdsmobiliteitisveruitdebelangrijkstebronvanmobiliteit:demeesteverplaatsingenwordengemaaktvoordevrijetijd.Deautoishetdominantevervoermiddelindevrijetijd.Ditzijnenkelebevindingenuithetrapport‘eropuit!Nederlandersinhunvrijetijdbuitenshuis’vanhetSociaalenCultureelplanbu-reau(SCp)datopdinsdag26aprilisversche-nen.inditrapportgevendr.Desiréeverbeekenprof.dr.josdeHaaneenbeeldvandemanierwaaropNederlandershunvrijetijdbuitenshuisbesteden.

35nritmagazine

Minder vrije tijd, even vaak eropuitSinds1975 is de omvang van de vrije tijdmetgemiddeld ruimdrie uur perweekge-krompen van 47,9 uur naar 44,7 uur perweek. Dit is een direct gevolg van het feitdatmeermensen,vooralvrouwen,werken.Hetaantalurenvrijetijddatmensenbuitens-huisdoorbrengenbleefdeafgelopen30jaarechtergelijk(17,4uur).Hetisoverigensnietdatdeparticipatieaanuithuizigevrijetijdsac-tiviteiten is toegenomen. Die schommelt aldertig jaar rondde90%.maarmensendiedezeactiviteitenondernemen,zijnhiermeertijdaangaanbesteden.vooralaansportieverecreatie,hetbezoekaanhorecaenoverigerecreatieveactiviteitenzoalshetdagjepret-parkofdierentuinwordtmeertijdbesteed.

waarom sommigen er vaker opuit gaan dan anderenin2008/’09warenNederlandersgemiddeldcircazeskeerperweekminimaal1uurvanhuisvoorvrijetijdsdoeleinden.Groteverschil-lenzijnerondermeertussende6-12-jarigenmet351activiteitenperjaar,ende35-44-ja-rigenmet260activiteitenper jaar. vandemensen met weinig vrije tijd (36 uur perweek of minder) ondernemen vrouwen, al-leenstaanden,gezinnenmet jongekinderenenkinderendienogthuiswonenrelatiefveelvrijetijdsactiviteitenbuitenshuis.mensendiemeerrekeningmoetenhoudenmetanderenenmeermoeiteervarenbijhetplannenvanhunvrijetijdsactiviteiten,gaanermindervaakopuit.DemeesteNederlanderszijntevredenoverdebalanstussendevrijetijddiezijthuisen die zij buitenshuis besteden. een derdevandeNederlanderswilervakeropuitmaarkomt daar niet aan toe door gezondheids-problemen,eenbeperktsociaalnetwerkofdoordatjongekinderenhenaanhuisbinden.

HoeveelheidvrijetijdenuithuizigheidvanNederlanders,inurenperweek Tabel 1

1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

vrijetijd 47,9 47,0 49,0 47,2 47,3 44,8 44,7

w.v.thuis 30,5 30,5 31,1 29,6 28,7 28,5 27,0

w.v.buitenshuis 17,4 16,4 17,9 17,3 18,5 16,3 17,4

%uithuizigevrijetijd 36 35 37 37 39 36 39

Bron:SCp

vrijetijdsactiviteiten van ouderenOuderen beschikken over het algemeenoverveelvrije tijd (58,5uurperweek).De65-74-jarigen gaan er in die vrije tijd vaakop uit: 352 keer per jaar.Daarna daalt devrijetijdsfrequentie fors: 75-plussers onder-nemenper jaar273vrijetijdsactiviteiten.eriseenonderscheidtussenvitaleouderendierelatief veel vrijetijdsactiviteiten buitenshuisondernemen en kwetsbare ouderen, maarook volwassenen, die daar door gezond-heidsklachten of andere beperkingen nietmeer toe in staat zijn.Ouderenvannuzijnactiever in de vrije tijd en trekkenermeeropuit dan ouderen van vroeger. Bovendienzettendehuidigeouderenhun actieve vrijetijdspa-troontotophogereleef-tijdvoort.

Activiteiten naar levensloopDe voorkeur voor het soort vrijetijdsactivi-teiten verschuift gedurende de levensloop.Oudersmet jongekinderensportenmindervaakengaanmindervaakuitdanvolwasse-nen(tot35jaar)zonderkinderen.inplaatsdaarvan ondernemen zij meer wandel- enfietstochten en bezoeken vaker de kinder-boerderijendespeeltuin.methetouderwor-denvandekinderenvertoonthetvrijetijds-repertoireweermeergelijkenismetdatvanvoordekomstvankinderen,behalvewathetuitgaanslevenbetreft.vergelijkenwedevrije-tijdsrepertoiresvanmensendiebijna,net,ofal wat langer gepensioneerd zijn, dan zienwebijnageenverschillen.Seniorenlateneenduidelijkevoorkeurzienvoorrecreatieveac-tiviteitenindenatuur.Welblijvendehuidige

ouderenvergelekenmeteerderegeneratiestotopeenhogere

leeftijd actief in de vrijetijd.

36 nritmagazine

sociaal contact in de vrijetijdsbesteding buitenshuisNederlandersondernemendemeestevrije-tijdsactiviteiten buitenshuis in gezelschap(71%),in30%vandegevallenmetdepart-ner.inbijnadehelftvandegevallenwordenrecreatieveactiviteiten indeopenluchtmetde partner ondernomen. Tijdens uitgaanwordenvooralcontactenmetvriendenaan-gehaaldenhetbezoekaaneenattractie isbijuitstekeenactiviteitommetkinderentedoen.in42%vandegevallendoetmendatmet kinderen in het gezelschap. Wellness-activiteitendoetmenveelal in kleinegezel-schappen, terwijl men uitgaan, sporten ofbezoek aan attracties juist veel in groteregroependoet.

vrijetijdsmobiliteitDevrijetijdsmobiliteitisomvangrijk:38%vande verplaatsingen wordt ten behoeve vandevrijetijdgemaakt,tenopzichtevan17%voorhetwoon-werkverkeer.Ookwatbetreftdeafgelegdeafstandenvoertdevrijetijddeboventoon:42%wordtafgelegdvoordevrijetijden28%voorhetwoon-werkverkeer.Ge-middeld reizen Nederlanders 15 kilometernaareenvrijetijdsactiviteit.meerdandehelftvan de vrijetijdsverplaatsingen (56%) heefteenbestemmingbinnendevijfkilometervanhetherkomstadresenbijnadriekwart(72%)binnen de tien kilometer. Gemiddeld reizenNederlanders vijftien kilometer enkele reisvoor een vrijetijdsactiviteit. Dat is iets min-der dan een aantal jaren geleden toen de

vervoermiddelkeuzeindevrijetijdvoordeverschillendevrijetijdsactiviteiten,% Tabel 3

auto ov fiets tevoet overig

Sportwedstijdbezoeken 57 3 30 8 2

Winkelenvoorplezier 55 8 22 12 3

w.v.binnenstad 49 12 25 12 2

w.v.meubelboulevard 87 2 6 2 4

evenementen 54 11 18 14 4

Waterrecreatie 43 3 28 10 6

Cultuur 52 15 19 11 3

Uitgaan 52 9 20 16 3

Wellness,beauty,ontspanning 49 3 22 19 7

attracties 48 4 18 26 3

w.v.attractiepark 83 6 3 3 5

w.v.speeltuin 25 0 20 52 3

Zelfsporten 37 2 30 24 7

Hobby,vereniging,cursus 36 5 33 19 8

Openluchtrecreatie 30 2 21 26 23

Bron:SCp

Top5vanondernomenvrijetijdsactiviteitenbuitenshuis2008/'09,in% Tabel 2

1.recreatievewandelingmaken 11

2.Winkelenindebinnenstad 7

3.recreatievefietstochtmaken 5

4.Uitetengaan 4

5.Winkelenvoorplezierinstadsdeelofwijkcentrum 4

Bron:SCp

gemiddelde afstand 17 kilometer bedroeg.voor 7% van de vrijetijdsactiviteiten reistmen verder dan vijftig kilometer. De domi-nantepositievandeautoisindeuithuizigevrijetijdsbestedingwelietskleinergeworden.Bij een vijfde van de vrijetijdsactiviteiten ishetonderwegzijnjuisthetdoelvandevrije-tijdsbesteding.Gemiddeldwandeltmenachtkilometer, maakt men een fietstocht van21 kilometer en een autotoertocht van 74kilometer. een motortoertocht is met 105kilometer een stuk langer. Gezinnen metjongekinderenzoekenhunvertierdichterbijhuis. voor 42% van de vrijetijdsactiviteitenreistmenmet de auto, het dominante ver-voermiddel indevrije tijd.eenbezoekaande meubelboulevard is een typische auto-activiteit(87%),evenalshetbezoekaaneenattractiepark (83%). voor evenementen ismenbereidverdertereizenomdathethiervaakeenuniekebelevenisbetreft.voorcafé-bezoek,hetbijwonenvaneenamateurvoet-balwedstrijdofeenbezoekaandespeeltuingaatmenjuistvaaklopendofmetdefiets.

37nritmagazine

samenvattendNederlanders hebben het de afgelopende-cenniasteedsdrukkergekregenenhieldenminder vrije tijd over. Ondanks die krimpisdehoeveelheidvrije tijddiezijbuitendedeur doorbrengen, gelijk gebleven. kenne-lijk isdebehoefteomeenaantaluithuizigeactiviteitenovereindtehoudengroot.indevrije tijdvaltmeer tekiezendanvoorheen.erwordtmeeraangebodenenalleenaldoorde toegenomen financiële mogelijkhedenvan Nederlanders kan er meer afgenomenworden.Datbetekentdatdevrijetijdmeerenmeereendrukbezetterreinismetsomsconflicterendebelangen. Omdat leeftijdenlevensfasebelangrijkedeterminantenzijn inde vrijetijdsparticipatie, vrijetijdsfrequentieen vrijetijdsrepertoires heeft de vergrijzinggrotegevolgen voordebehoefteaan vrije-tijdsvoorzieningen. Het is de vraag of devrijetijdsvoorzieningen voldoende inspelenop deze ontwikkeling. Daarnaast speelt dedigitalisering ook een nadrukkelijke rol. insommigegevallenkanditleidentoteenmin-der uithuizig vrijetijdspatroon. Denk daarbijaanwinkelenvanuithuisofsportenmet in-teractieve gameconsoles. Daarnaast wordtde uithuizige vrijetijdsbesteding ook beïn-vloeddoordedigitaliseringmetbijvoorbeeldsmartphoneapplicaties.•

Het rapportHetrapport‘eropuit!’vanhetSociaalenCultureelplanbu-reaugeeftinzichtinde‘uithuizigevrijetijdsbesteding’vanNederlanders.Hetbetreftuiteenlopendevrijetijdsactivitei-tenzoalsmuseumbezoek,winkelen,eenterrasjepakken,sporten,saunabezoek,eendagjenaardedierentuinenopenluchtrecreatie.DitrapportonderzoektdeverschillentussengroepenNederlandersindefrequentiewaarmeezijeropuitgaan.Hetlaatzienhoevrijetijdsrepertoiresperlevensfaseverschillen.OokgeefthetinzichtindegrootteensamenstellingvandegezelschappenwaarmeeNeder-landersdevrijetijdbuitenshuisdoorbrengen.Tenslottebrengthetdevrijetijdsmobiliteitinkaart.meerinformatieop:www.scp.nl

voorhetrapportzijndevolgendedatabestandengebruikt:Beleving van de vrije tijd: BVT 2010

ContinuVrijeTijdsOnderzoek: CVTO 2004/2005, 2008/2009Mobiliteitsonderzoek Nederland: MON 2009Tijdbestedingsonderzoek: TBO 1975-2005

38 nritmagazine

De creatie van het beeldverhaal van de gemeente Boxmeervan dNA naar concept- en productontwikkeling

Tekst:Sandrareusen,reusenprojectN

Devrijetijdssectoriseenbelangrijkedragervandeeconomie.ToerismeenrecreatiegenereninNederlandjaarlijks35miljardeuroaanbestedingenenruim400.000banen.erisechterbehoefteaanverbeteringindesectorgezienhetgebrekaaninnovatie,hetverouderdeaanbod,kleinerwordenderendementenenonvoldoendeinvesteringinomge-vingskwaliteit.Overheden,sectororganisatiesenondernemerskunnenviagebiedsontwikkelingdesectorenderegioweertotbloeibrengen.eenmiddeldaarvoorisdecreatievaneenregionaalbeeldverhaaldatdeuniekeidentiteitendetoekomstigeontwikkelrichtingenvaneenregiobeschrijftenverbindtmetbedrijfswaarden.Ditenthousiasmeertondernemersenoverhedenomsamenderegioteontwikkelentoteenaantrekkelijketoeristischebestemming.

39nritmagazine

gedragen beeldverhaalin 2010 is de gemeente Boxmeer aan deslaggegaanmetdecreatievaneenbeeld-verhaal, met als doel een concreet, doorstakeholders gedragen, beeldverhaal teontwikkelen,teneindeinzichttekrijgenindemogelijke ontwikkelingskansen ten aanzienvanondermeergebiedsvisie,productontwik-keling,promotieenmarketingenmogelijkeinnovatievesamenwerkingsallianties.

voordegemeenteBoxmeerwerddeontwik-keling van een beeldverhaal vooral gezienals een methode (een kapstok) waarmeehetgebiedopdekaartgezetkanwordenenzichtbaar gemaakt kan worden voor onderandere inwoners en bezoekers. Wethoudererikronnes,gemeenteBoxmeer:”Uiteinde-lijk dient het beeldverhaal in de toekomst een ‘kralensnoer’ van activiteiten te genereren, die aantrekkelijk is voor bewoners, bezoe-kers en mensen die werken in en voor de gemeente Boxmeer. Het dient ondernemers, sectororganisaties en overheid te stimuleren om samen nieuwe product-marktcombina-ties te ontwikkelen, met als doel recreanten en toeristen naar de regio te trekken en in-direct te zorgen voor economische groei.”

voor de creatie van het beeldverhaal heeftde gemeente de samenwerking met NHTvBreda, academy for leisure, gezocht, on-der aansturing van projectenbureau reu-senprojectN.een4e-jaarsprojectgroepmetvierstudentenisinseptember2010gestartmetdezeopdracht.einddecemberwerdenderesultatengepresenteerd.

Het ´dNA´ van de gemeente Boxmeer!als startpunt van het onderzoek is onder-zocht wat de identiteit ofwel het onder-scheidende vermogen is van de gemeenteBoxmeer.Omditteachterhalenisallereerst'het DNA van de gemeente' onderzocht.HetDNa van eengebied laat zich vertalenin menselijke gevoelens of emoties, maarook fysieke iconenenmetaforenzoalseenbepaaldecultuurhistorischeparel,hetmooi-

ste plekje, een (vergeten) anekdote,een belangrijk feit, een specifiek(gemeente) Boxmeers ambacht,een bepaald ritueel en/of een bij-zondere gebeurtenis die mensen(onderzoeksgroep:±100 respon-denten) hebben meegemaakt ofassociërenmetdatgebied.Neven-staande afbeelding laat het DNavandegemeentezienineenaantalkernwoorden.

UiteindelijkishetDNavandegemeenteinge-deeldonderdevolgende4pijlers:• Natuur• Cultuur• religie• Historie

Deze vier pijlers zijn allen sterk vertegen-woordigd in de gemeente middels diverseaspectenals:Natuur:maasheggen,deviltCultuur: metworstrennen, evenementen alsmaasheggenvlechtenen´DaagsnadeTour´Religie:devaart(religieuzemaria-processie),kerken,kloostersHistorie: libertypark (WOii), romeinse tijd,bronstijdDitismaareenkleinegreepvande(potentië-le)pointsofinterestdiegemeenteBoxmeerinhaarbezitheeft.

Beeldverhaal ´een bewogen weg´vervolgens isopbasis vanhet verzameldeDNaendevierpijlershetconceptontstaan:´eenbewogenweg.´Ditconcept,ofwelhetcreatievegedachtengoed, is gebaseerdopdevelegebeurtenissendiedoordeeeuwenheen hebben plaatsgevonden en in de toe-komstzullenplaatsvinden,maarookdebe-reikbaarheidvandegemeenteinhethedenen verleden (romeinse legerweg, moeras-sigepeel) demaas en het huidige net vanomringendewegenenwaterwegen.

nritmagazine 39

40 nritmagazine

TrekdelaarsvanBoxmeeraanenvolgeenbewogenweglangsdeelfkernenvandege-meenteBoxmeer!Hetbeeldverhaalwordtgesymboliseerddoor´delaarsvanBoxmeer´.Delaarsisontstaanuit het feit dat degemeenteBoxmeermethaarelfkernendevormvaneenlaarsheeft(een laars die met de rug tegen de maassteunt).De laars isdus letterlijkde ´finger-print´(footprint)vandegemeenteBoxmeer!De laars is dan ook tot het beeldmerk (ofwel:icoon)vanhetbeeldverhaalgekozenenzalhetbeeldverhaalvandegemeentegaanvormgevenenuitdragen.

De elf dorpen hebben allemaal een eigenachtergrondenidentiteit.Delaarszaldebe-wogenweglangsdeelfkernenbewandelenendevoetstappendiewordenachtergelatenvertellenhetverhaalvaneenuniekegebeur-tenisen/ofbezienswaardigheidindedesbe-treffendekern.Deboodschapisdussimpel:volgdelaarsophaarbewogenweglangsdeelfkernenenbeleefdegemeenteBoxmeer.

Herbelevingsroute woii (toeristische ´augmentend reality´ route)aanditregionaalbeeldverhaalkunnendiver-seproductengehangenwordendiederegioaantrekkelijkermaakt voor toeristen,bewo-ners en ondernemers. Het eerste productdat de laars op haar bewogen weg heeftafgelegd,isdeherbelevingsroute WOIIinOverloon.Dezeroutevertelthetspannendeverhaal over de bevrijding van Overloon inoktober1944.Dezeroute isontwikkeldopbasis van de digitale techniek ‘augmentedreality’ (toegevoegde werkelijkheid). Omdeze route te kunnen ondernemen, dientmen over een Smartphone (met een an-droidbesturingssysteem)of iphonemet in-ternetverbindingencamera,tebeschikken;vervolgenskanmenopvierlocatiesinOver-loon en omgeving de geschiedenis van deTweede Wereldoorlog herbeleven. Op dezelocatieskanmendoormiddelvanhet‘scan-nen’ vande locatie (layar) of eenQr-code,informatie, zoals filmpjes, beeldmateriaalengetuigenverslagen,ontvangen.Dezeher-belevingsroute (folder) is tedownloadenopwww.toerisme.boxmeer.nl/er-op-uit. Hierinstaattevensuitgebreidbeschrevenhoehetwerkt!

ToekomstDepresentatievanhetbeeldverhaal,desym-boliek en het eersteproduct, is zeergoedontvangenbijderelevantestakeholdersvande gemeente Boxmeer. Het beeldverhaalmoetdanookverderuitgedragengaanwor-den. De bedoeling van het beeldverhaal isdatdegeschiedenisvandegemeente/regiotot leven wordt gebracht. in feite dient ereen(virtuele)gids‘eenbewogenweg’teont-staan,metdaarindeverhalenoverdevelegebeurtenissen van Boxmeer die door deeeuwenheenhebbenplaatsgevonden.Dezegidsdientvanafhedengevuldtegaanwor-denmetverhalenovernatuur,cultuur,religieenhistorie.Heteersteverhaal is reedsge-vormdentoegevoegdaandevirtuelegids:detoeristische´augmentedreality´route inOverloon.Devertellingkanopverschillendemanierengeuit worden: in een beeldenboek of eenfilm, op een website of in een folder. Devorm hangt af van de doelgroep. moetenpotentiële partners enthousiastworden omzich bij het initiatief aan te sluiten, dan zaldevorminhoudelijkvooralopdevoordelenvan samenwerking inzoomen. moeten be-zoekerswordenaangetrokken,danmoetdevormeenandereinsteekhebben.Dithangtookafvanhetmomentinhetproceswaarinhetregionalebeeldverhaalalsproductwordtgelanceerd.vormenomhetbeeldverhaaluittedragenzijn:

• Websiteensocialmediavormen• (Beelden)boek/brochure• Film/visualisatie• inspiratieatlas(beleidsgericht)• vertelling• Nieuwemediametgebruikvanaugmen-

tedreality• Diverse producten, arrangementen en

routes• etc.

41nritmagazine

voordegemeenteBoxmeeriseendingheelduidelijk:hetgecreëerdebeeldverhaalbiedtvolop ontwikkelingskansen ten aanzien vanproductontwikkeling en promotie van degemeente (regio). De gemeente Boxmeerwildaarbijgraagoptredenals facilitatorenhetinitiatiefoverlatenaanondernemers,diemoeten gaan zorgen voor de ‘kralensnoer’vanactiviteiten,dieaantrekkelijkisvoorbe-woners, bezoekers en mensen die werkenin en voor de gemeente Boxmeer. Op ditmomentlijkener,nogwelonderaansturingvan de gemeente, voorzichtige samenwer-kingsalliantiestegaanontstaan,diewerkenaanverdiepingvanhetbeeldverhaalenin-novatieveproducten.Ditzalindeloopvan2011duidelijkenzichtbaarwor-den.•

Meer informatieWenst umeer (achtergrond)informatieoverdecreatievanhetbeeldverhaal?

erik ronnes, Wethouder gemeente Boxmeer,portefeuilleoa.recreatieentoerismeennatuurenlandschap;

rob Setz, Beleidsmedewerker Natuur, land-schap en Toerisme gemeente Boxmeer:r.setz@boxmeer.nl;

drs.Sandrareusen,project-encommunicatie-managerreusenprojectN:sandra@reusenproject-n.nl.

meerinformatienaarwww.toerisme.boxmeer.nl/er-op-uit.

nritmagazine 41

42 nritmagazine

SucceSvol kenniSatelier van vrijetijdSnetwerk

Tekst: Ton vermeulen

op zoek naar nieuwe FinancieringSbronnen voor de toekomSt

vrijetijdsnetwerkheeftdinsdagmiddag21juniindeverkadefabriekinDenBoscheensuccesvolkennisatelier'leisureopeigenbenen'georganiseerd.Tijdensdezeinspirerendemiddagverkendenderuimzeventigdeelnemerssamenmettiensprekersfinancierings-mogelijkhedenvoordetoekomstvandevrijetijdssector.Deverenigingvoorberoepsbeoefenarenindevrijetijdssec-torhadeenafwisselendinteractiefprogrammasamengesteldmetondermeereendubbelinterviewmetFrankvandenWallBakeenGiepHagoort,vijf20x20sessies,speeddatesenpresentatiesvanlianDuif(jheronimusBosch500),albertvanSchendel(NHTv)enFrankBoss(leisureBoule-vard).Dedagwerdgeorganiseerddoorhetbestuurvanvrijetijdsnetwerk,ondersteunddoorNriTmediaenhetNHTvexperienceCentreeventmanage-ment.

43nritmagazine

dubbelinterview met giep Hagoort en Frank van de wall Bakealhoewel het financierings-ei-van-Columbusnietwerdgevonden,gingendedeelnemersmet veel ideeën en mogelijke strategieënweernaarhuis.Dedagstarttemeteendub-belinterview waarbij cultureel ondernemerGiepHagoortensportsponsoringdeskundigeFrankvandeWallBakewerdenondervraagddoorroy vanDalm, hoofddocent creatievestedenencitybrandingaandeHogeschoolarnhem en Nijmegen. een pittig gesprekwaardeervaringvandebeidedeskundigenals het gaat om op een andere wijze overfinanciering te denken goed voor het voet-lichtkwam.Daarbijmoetenorganisatiesdieop zoek zijn naar alternatieve aanvullendefinancieringvolgensFrankvandenWallBakevooral lef tonen.eensponsormoetnietal-leen worden gezien als geldschieter maarjuistalspartnerdietoegevoegdewaardekanbieden.jemoethetdaarbijvooralzoekeninde eigen, lokalegemeenschap, ieder initia-tiefheeftnamelijkopzijnniveaueensponsor.Zoekdaarbijvooraldeverbindingtussendesponsorenjeeigenpropositie.volgensGiepHagoortmoetendezepartnersvooralbuitende eigen sector worden gezocht. Daarbijmoetenweonsaltijdrealiserendatweeenleukebelevenistebiedenhebbenwaarveelpubliekopafkomt.jeverdiepeninmogelijkepartnersisdaarbijessentieelenvraagvoor-alnietdirectomgeld:"ikhebeenvoorstel-lingdievoorjullieinteressantkanzijn",iseenveelbeterestartvaneengoederelatiemet

‘Zoek een sponsor die toegevoegde waarde kan

bieden’

sponsorsenpartnersdaneenplattevraagomgeld.Wemoetendaarbij volgensbeideherenhetbedrijfslevenuitdagentoteenveelkleurigersponsorschap.Sponsoringmoetenwe tenslottegaanzienalseenmaatschap-pelijkeverantwoordelijkheid.Hiernawashetdebeurtaandeeerste ‘echte’sprekervanhetprogramma.Zijhadeenthuiswedstrijd.

lian duif, jheronimus Bosch 500lianDuif lichtte hetevenement jheronimusBosch500toe.in2016ishet500jaarge-ledendatdezeBosscheschilderoverleed.indeaanloopnaar2016isalin2010metditmeerjarenprogramma gestart. De verwach-te economische impuls van het evenementwordtgeschatop112miljoeneuro,waarvan41 miljoen in de stad en 81 miljoen in deregio wordt besteed. De organisatie werktmeteenmeerjarenbegrotingvanintotaal36miljoeneuro.Daarvankomt8miljoenvandegemeente,8miljoenvandeprovincieNoord-

‘Ben bereid cross-overs naar andere sectoren te maken’

Brabant,8miljoenvanhetrijkendeeUen12miljoenuitfondsen,sponsoringeneigeninkomsten. De stichting die dit evenementtrekt,heeftvoordesponsoringsamenmeteensponsoradviseureensuccesvollestrate-gieontwikkeld.Opditmomentisdehelftvanhettotaalbenodigdesponsorgeldalbinnen.volgenslianDuifheeftDenBoschmetjhe-ronomus Bosch een pareltje in handen diebijhetgrotepubliekensponsoreningoedeaarde valt. Het succes van de organisatiewordtveroorzaaktdoordekeuzevooreenmeerjarenprogramma,out-of-the-box-denkenen de bereidheid cross-overs naar anderesectorentemaken.

20x20-sessiesToenwashettijdvoordenieuwe20x20ses-sies. in dit deel van het programma kreegelkesprekerdekansomrond20sheetszijnverhaaltedoen.kleinehinderniswasweldatelke sheet maximaal 20 seconden op hetscherm stond. Daar hadden niet alle spre-kersevengoedopingespeeld.Gevolgwasweleendynamischenflitsendonderdeelvanhetprogrammadatergwerdgewaardeerd.inde20x20sessiessprakenvooraldemo-gelijkheden rond crowdfunding het publiek

lianDuif

v.l.n.r:FrankvandeWallBake,royvanDalmenGiepHagoort

44 nritmagazine

ergaan.alhoewelditeeneenvoudigconceptiswaarbijveelmenseneenkleinbedrag in-vesteren,iseengoedereturnoninvestmentvoor de vrijetijdssector wel een hele uitda-ging. Want hoe kun je een rijksmonument,fietspadofnatuurgebiedcrowdfunden?robBerkersvanSTirrsteldedatderecre-atiesector van groot economisch en maat-schappelijkbelangismaardatzemetgroteproblemenkampt.Zostaanderendementenonderdruk,staatdesectorbekendalseenbedreiging van de ruimtelijke kwaliteit enmoethet innovatiefvermogenbeter.Het isdeuitdagingomanderstegaandenken,hetandersaantepakkeneneenandererol tekiezen.Dat kandoor eendrager van ruim-telijkekwaliteitteworden,devraagcentraaltestelleneneenactieve rol tekiezen.HetSTirrbegeleidenondersteuntsinds1999innovatieprojecteninrecreatie.Goedevoor-beelden van innovatieve projecten in derecreatie zijn Waterdunen in Zeeuws-vlaan-deren,Buitengoedpanoven inZevenaarenhet Zonnebos in Bussloo. Deze projectenversterken de ruimtelijke kwaliteit, biedenmeer rendement, zijn sectoroverschrijdendensluitenaanbijderegionaleidentiteit.volgensGooflukken(NHTv,vrijetijdskennis)moetenbedrijvennietopzoeknaarklantenmaarnaarfans.indezetijdwaariniedereenkan zenden, wordt het steeds moeilijkerom de ontvangers te bereiken. "maak vanje klant een fan en zij gaan jouw promotiedoen",hieldGoofhetpubliekvoor.Bedrijven

moeten daarbij wel toegevoegde waardebieden,zichonderscheidenendepotentiëleklantvooralnieuwsgierigmaken.

‘Crowdfunding is hot’

‘Ook andere onverwachte sectoren profiteren van

toeristen’

‘Durf groot en cross-sectoraal te denken’

speeddatesToenwashettijdvoordepauzeendeaan-sluitende speeddates waar in wisselendegroepjeswerdgediscussieerdoverfinancie-ringsvraagstukken van de toekomst. alge-meneconclusiewasdatwegeziendegewij-zigdefocusvanhetrijkopzoekmoetennaareennieuwebalansindefinanciering.

Albert van schendel, het verhaal achter de centenin de plenaire zaal was het vervolgens debeurt aan NHTv-docent albert van Schen-del. volgens van Schendel levert leisurezowel positieve als negatieve effecten op.Dit op economisch, toeristisch commerci-eel, fysiek, infrastructureel, psychologischen politiek gebied. in de twee casesginghijvooralinopdeeconomischeeffecten.Hijreiktedeaanwezigeneenmodelaanwaar-meeduidelijkwordtwat investeringenindevrije tijdanderesectoren vandeeconomiekan opleveren. Dit model biedt handvattenompartijenoptesporendieprofiterenvaninvesteringeninleisure.

Frank Boss, Midpoint BrabantFrankBossvandeleisureBoulevardslootde dag af met de boodschap om vooralgroottedenken. inmidden-Brabanthebbenveelpartijenzich rondéénregionaalbeeld-verhaal verenigd. “als je veel projecten sa-menvoegt rond één thema dan komen erheleanderefinanciersinbeeld.Durfdaarbijgrootencross-sectoraaltedenken!”•

albertvanSchendel

FrankBoss

Depresentatiesenfoto'svanhetkennisatelierstaanopwww.vrijetijdsnetwerk.nl

45nritmagazine

46 nritmagazine

inspirerende trends

Facebook-vriendenvanBellewaerdeParkbepalen

sluitingstijdOp2juli2011vondinBellewaerdeparkinBelgiëdeeerste'FacebookFanday'plaats.DeFacebook-vriendenvanhetparkwarentegeneenvoorde-ligtariefwelkomvanaf15:00uurennasluitingstijdbleefhetparkexclusiefvoorhenopentot21:41uur.DesluitingstijdwasafhankelijkvanhetaantalaanwezigeFacebook-fans.Dekaartverkoopbepaaldemedehetaantalgeopendeattracties,datdoordesuccesvollevoorverkoopsteegvanvijfnaaracht.DankzijdeveleenthousiasteFacebook-fansvanhetparkwasdeeerstefandagdageengrootsucces.•

StudentennHtvwinnen20.000eurovoorenergiemeter

hotelkamers

StudentenvandeopleidinginternationalHotelmanage-mentaanNHTvhebbendetweedeprijsvan20.000eurogewonnenindeGasTerraTransitiejaarprijs2011.Destudentenkregendeprijsvooreeninterac-tieveenergiemeterinhotelkamersomgastentestimu-lerenbewusterenzuinigermetenergieomtegaan,zowelbinnenalsbuitendehotelkamer.Demetermeetdeenergieconsumptievangastenindehotelkamer.

Daarnaastmeethetdeactiviteitendiegastenbuitendehotelkameromondernemen,zoalsbijvoorbeeldhettransportmiddel,diedegastenzelfmoeteninvullenindemeter.metditideewillendestudentengastenbewustmakenvanhetbelangvanduurzaamheid.meerinformatieop:www.gasterratransitiejaarprijs.nl •

47nritmagazine

inspirerende trends

Schipholheeft'swereldseersteairportPark

eerstesnurkvrijehotelkamer

inmeiishetairportparkopamsterdamairportSchipholofficieelgeopend.Hetinnova-tieveairportparkiseen

omgevingvanrust,groen,horecaenwinkelkioskenineen.inhetparkzijnverschillendeduurzametoepassingenaanwezig.Zokunnenreizi-gersfietsenopeenfietswaarmeeenergiewordtopgewektomhiermeevervolgenseenmobieletelefoonopteladen.WaarmogelijkwordtgebruikgemaaktvanleD-verlichtingendaglichtwordtbinnengebrachtvialichtbuizenenglasvezelkabels.erwordtfairtradeenbiologischehorecaaangeboden.HetparkpastbinnenSchiphol'sambitieomeurope'sprefer-redairporttezijnenteblijven.•

mensenmetsnurkendepartnerskunnenein-delijkrustigslapendoordeeerstesnurkvrijehotelkamer.Denieuwekamerisontwikkeldnaaraanleidingvaneenonderzoeknaarsnurkendepartnersennachtrust.Crowneplazatestdeeerste‘snurkvrijezone’inNederlandinhetCrowneplazaamsterdamSchipholhotel.Dekamermaaktgebruikvandiversetechnologischesnufjesomhetvervelendegeluid

tereduceren,zoalseengeluidswerendemuur,eenspeciaalontworpengeluidsab-sorberendhoofdeinde,eenanti-snurkbed

wig,anti-snurkkusseneneenwhitenoisemachinewaarvanisbewe-zendathethelpthetgeluidvanhetgesnurkteverdrijvenenvooreenbeterenachtrustenontspanningzorgt.•

File-informatiebijdiergaarde

BlijdorpDerotterdamsewethouderBaljeuheeftop15juni2011inDiergaardeBlijdorphetbeeldscherm'Blikopbereikbaarheid'onthuld.Hetbeeldschermgeeftfile-informatieoverdewegenrondomrotterdam.voorBlijdorpbetekentditprojecteenextraserviceaandebezoekers.Dooronderanderedefile-informatie

inbeeldtebrengen,kunnenbezoekersveelbeterinspelenopfiles

eneenvoorhengunstigerouteoftijdstipvanvertrekkiezen.Nietalleendebezoe-kersmaarookdestadrotterdamheefthierbaatbij.''Dezefile-informatieisgoedvoordebezoekersenvoordeDiergaarde.Daarnaastdraagthetbijaaneenbeterespreidingvanhetverkeer.Daaromishetookgoedvoordestadenhaarinwoners'',aldusBaljeu.HetprojectisgerealiseerdinsamenwerkingtussenDiergaardeBlijdorp,deviDenBereik!•

48 nritmagazine

interviewmetanneHornyakoverdetourismchat

Twitter als onlineconferentie-platform voor toerisme

Tekst: Remco Timmermans, Future Matters

injanuari2010begoneengroepjemensenindeverenigdeStateneentweeweke-lijkseonlinebijeenkomstopTwitter,onderdehashtag#tourismchat.Dezetweetchatrichtzichopmensendiezichbezighoudenmetsocialmediavoorlokaleverkeersbu-reausenvvv’s.Dezevaakkleineorganisatieskampenregelmatigmettechnischevragenoverhetgebruikvanverschillendesocialmediaenkunnenelkaaropdeonlinebijeenkomstvrijblijvendeneenvoudigvragenstellenentipsgeven.Hetconceptvaneenregelmatigetweetchatslaatgoedaan.Hetaantaldeelnemersgroeidevanenkeletientalleninhetbegintotsomswel100personenperkeer.DezeweekwasanneHornyak,eenvandetweeoprichtstersvantourismchatensocialmediaspecia-listuitindiana,vS,inNederland.ZereisdesamenmetkatherineHoppe,demanagervanhetCoosBaytoeristenbureauuitOregon,vS.katherineisookeentourismchat-deelneemstervanheteersteuur.inditinterviewmaaktukennismetdetourismchat.

49nritmagazine

Hoe kwam je op het idee voor een tweetchat over social media in toerisme?“ik was door een collega gewezen op eensuccesvolleonlinechatvoorjournalisten,de#journchat.Het leekmeeengoedmediumomtegebruikenvoordeonderwerpenwaarik zelf veel vragen over had. ik werk aansocialmediaprojectenvoorinkomendtoeris-meorganisaties,waarbij ikmerktedatdezevaakvragenhaddenoverhetgebruikvanso-cialmedia.ikhebtoeneennieuwehashtagbedachtenmijnbestaandenetwerkuitgeno-digdomopeenbepaaldtijdstipoversocialmedia in toerisme te praten. al snel bleekdatikhiermeeaaneenbehoeftevoldeed.”

Hoe werkt de tourismchat?“Dechatwordtelketweewekenopeenvantevoren vastgestelde datum en tijd gehou-den. Deze datum en tijd worden op onzeFacebook-pagina en uiteraard op Twitterbekendgemaakt. We hebben gekozen vooreentijdstipopeenwerkdag,middenopdedag,omdatweeenprofessioneledoelgroep(B-to-B)bedienen,dieoverwerkgerelateerdeonderwerpenwilpraten.Nietelkebaaszietditalswerk,maarerlijkteengroeiendbesefdat dit gebruik van Twitter tijdens werktijdeennuttigetijdsbestedingis.Weorganiserenhet tweewekelijks,omdatermisschiennietvoldoende afwisselende onderwerpen vooreenwekelijksebijeenkomstzijn.”

Op welke manier start je een chat?“in de huidige opzet kiezen we voor elkebijeenkomst een bepaald onderwerp. Dezekeuzeisgebaseerdopmijneigenvragen,ofop onderwerpen die door deelnemerswor-denaangereikt. vervolgenszoekenweeenof twee industryexpertsdieeenkort lijstjemetvragenofgespreksonderwerpensamen-stellen.Dezevragenvormenvervolgensdeleidraad voor de chat.Gedurendede chat,dieongeveereenuurduurt,stellenwezo’n6 tot 10 vragenomdediscussie opgangtehouden.Deexpertsdoenvervolgensmeeaan de chat om zoveel mogelijk relevanteantwoordenenreactiestegeven.Devragenstellenwevanuiteenspeciaal@tourismchataccount,datweookalleenvoorditdoelge-bruiken.Hetisdanduidelijkvoordeelnemerswiedediscussieleidtendevragenstelt.”

Hoe zorg je ervoor dat de juiste mensen deelnemen?“De tourismchat is voortgekomen uit eenduidelijk afgebakende groep inkomend toe-rismeprofessionals. Door expliciet mensenuitdezegroepuit tenodigenen tebetrek-kenendooronderwerpenaantedragendievoordezegroepinteressantzijn,houdjehetpubliek gefocust. Daarnaast hanteren weregelsvoordeelname.alsmensenteveelir-relevantezakenbesprekenofalleenreclamemaken,danwijstmijnstrengemedeopricht-sterBetsyDecillisdezedeelnemersophun

(onbedoelde) misbruik van de hashtag. Depopulaire#journchatheeftinmiddelseenlijstmetgedragsregelsophaar Facebook-pagi-nastaan,waardeelnemersbijovertredingdi-rectopwordengewezen.jezoudenkendatdergelijkemisschienstrengeregelsmensenafschrikt, maar het tegendeel is waar. Hethoudtdediscussierelevantenophetjuisteonderwerp.”

Wat zien deelnemers als de belangrijkste toegevoegde waarde van de tourismchat?“Wekrijgenveelpositievefeedbackvandeel-nemers,dieookelkekeerweerterugkomen.voorvelenisheteenvastonderdeelvandewerkroutinegeworden.menroemtzakenalsdeeenvoud,detoegangtotgelijkgestemdenen industrie-expertsalsbelangrijkeredenenommee tedoen.Ookhet feit dat hetwei-nigtijdengeldkostomelkaarregelmatigteontmoeten,terwijlmenweldezelfdewaardekrijgtalsopeenlivenetwerkevenement.Om-dat veel deelnemers werken in heel kleineorganisaties,metweinig feedbackoverheteigen functioneren, ishetvaakeenverade-mingomtehorendatanderenmetdezelfdeissues zitten. anne: ‘it’s a validation thatyou’renotcrazy’.eenbelangrijkenwaardevolelementvandetourismchat,ookvoordemanagersvandeel-nemers,isdatveelmensenhetbeschouwenalseenuurtjepersoonlijkeenprofessioneletraining.Doordatdechatsbegeleidworden

50 nritmagazine

door speciaal uitgenodigde specialisten ophet gebied van verschillende social media,komener vaak heel leerzameenpraktischtoepasbarenieuwetechnischeofcommerci-ele ideeën aandeorde, specifiek voor hetwerkveldvandeelnemers.Ditiseenbelang-rijk element om de tijdsbesteding te recht-vaardigen.immers:deelnemenisgratis.”

Wat werkt goed en wat minder goed?“Toenwebegonnenhaddenweeigenlijkal-leen een datum, tijd en een idee voor eenonderwerp. We merkten dat mensen weldeelnamen,maardegroeikwampasnadatwe voor elke chat een aantal gerichte vra-gen zijn gaan gebruiken, vastgesteld doorexperts op het gebied van het onderwerp.Datwaseengoedezet.OokhetgebruikvaneenspeciaalTwitter-accountomdevragentestellenmaakthetvoordedeelnemersdui-delijkwiedediscussieleidt.”

Hoe kom je aan deelnemers?“Ompubliek te trekken gebruikenwe onzeFacebook-pagina, die veel volgers heeft.Wemaken voor elke chat een nieuweventaan, waar volgers mee worden uitgeno-digd. in Twitter zelf werken we veel metfollower-lists,waarinwemensenuitdejuistedoelgroep proberen te verzamelen. voortourismchat zijn datwereldwijde lokale ver-keersbureaus/vvv’sendemensendiedaarachter zitten. Overigens raden we mensenaanommee tedoenmethunpersoonlijkeaccountennietmetdatvandevvv-organi-satie.HetisopTwitterbelangrijkominterneenexternecommunicatieheldergescheidentehouden.”

Hoe ontwikkelt de tourismchat zich naar de toekomst?“Wehebbennietechteenheelbewusttrajectin gedachten, het ontwikkelt zich nog heeladhoc.Opde‘SocialmediainTourism’con-ferentieinnovember(inTunica,mississippi,vS,red.)willenwevoorheteersteeen livechat organiseren. We projecteren dan detwitterstream op een groot scherm in dezaal. We kunnen dan aan de hele zaal dekrachtvanhetmediumdemonstreren,dooreendiscussietehebbenmetaanwezigenindezaalenmensendienietpersoonlijkopdeconferentieaanwezigzijn.voor het voortbestaan zijn we grotendeelsafhankelijk van ontwikkelingen bij Twitter.Het platform is in het verleden niet altijdevenbetrouwbaargebleken,metsoms lan-gere perioden van technische problemenentrageperformance.Ookdebeschikbaar-heidvanhistorischegegevensenbeperktezoekmogelijkhedenzijneenprobleem.Hetishierdoorlastigomgoedetranscriptsvandediscussiestemaken.Ookaandegebruikers-kantvalternogwelietsteverbeteren.ToolsalsTweetdeck,TweetchatenTwitterfalllijkenhetmeestgeschiktvoorTwitter-discussies,maarhetkannogwelbeter.vooralbijgroteaantallendeelnemersishetsomslastigomde gesprekken goed te kunnen bijhouden.Bijongeveer100deelnemerswordteenkri-tischegrensbereikt,waaropeentweetchatlastigtemanagenwordt.”•

Tweetchats in NederlandDetourismchatheeftvooralgebruikersuitdeverenigdeStaten,maarstaatnatuurlijkwereldwijdopenvooriedereendieinhetonderwerpvansocialme-diavoortoerismegeïnteresseerdis.Devoertaalisengels.eris(nog)geendirectNederlandsequivalent,maardereisvergelijkingssiteZooverisditjaarbegonnenmetde#ZNlZooverTravellounge.Ditiseentweetchatwaarintoe-ristischeaanbiedersdirectmetconsumentendiscussiërenovertoeristischeonderwerpen.elkevrijdagmiddagopTwitter,tussen15en16uur.

wat is een tweetchat?een tweetchat is een virtuele confe-rentie op Twitter, over een bepaaldonderwerp. Door gebruik te makenvaneenzogenaamdehashtagkanmenberichtenovereenbepaaldonderwerpfilteren en volgen, zolang alle deelne-mers deze hashtag in hun berichtenmeenemen. een hashtag is een on-derwerpvoorafgegaandooreenhekje(#). inditgevaldus#tourismchat.Omeen tweetchat goed te kunnen volgenis het aan te raden een applicatie tegebruikenwaarmeeeenvoudigopeenhashtag kan worden gefilterd, zodatalleendeberichtenmetdezehashtagzichtbaarworden.Hetmeest gebruiktzijn Tweetdeck, Hootsuite, TweetchatenTwitterfall.

51nritmagazine

Het zwarte gat

Column

Schat,wegaanhetdezekeerhéélandersdoen.opdelaatstedagvandevakan-tieneemiksteevastdathelderebesluit.navierwekenzuid-Frankrijkhebikhetlichtgezien.Werkenomteleven.nietandersom.ommijnbesluitkrachtbijtezettenrijikdannogevenlangsdedorpswinkelomeenkofferbaklevens-vreugdeinteslaan:driedozenlokalewijn,eenkilovandatheerlijkekaasjevangisterenentienflessenbiologischeolijfolievandeboer.

onderwegnaarhuiswordtopderouteduSoleildeCdmetFransechansonsgrijsgedraaidenzelfsindefilevoorLyon,Metzenantwerpenweetikmijnrusttebewaren.terwijliknormaalgesprokenm’nstuuropvreetenmezigzaggendeeenwegnaardekopvandefilebaan,lachiknuomaldieopgewondenrodekoppenommeheen.Waardezomervakantiealnietgoedvooris.daarzoudenzeeensonderzoeknaarmoetendoen.

netalsanderejarenwordtdeautonabijna1.300kilometersnelwegrechtvoordehuisdeurgeparkeerdomdebagagesnelenefficiënttekunnenuitruimen.dedeurgaatmoeizaamopenmeteenhalvemeterpostindegang.devuilewas–zekervijfdraaien–wordtindebijkeukengekieperd,terwijldevoicemailvandehuistelefoonmeldtdater58onbeluisterdeberichtenen71nieuwenummermel-dingenzijn.

nee,iklaatmenietverleiden.Wissendieboel.alshetbelangrijkisbellenzewelterug.Hup,delaatstespullenaandekantendaarnagaanwebuitenzittenomnogevenzorgeloostegenieten.Waaromzoudatalleeninzuid-europakun-nen?omdathethiereenpaargradenfrisseris?Benjegek.enwehebbendezonmeenaarhuisgenomen,weetjenog.kaas,olijfjesendatgeweldigewijntjevandiekleinewijngaardinBranchémont.

detelefoonrinkelt.vrienden.Hoedevakantieisgeweestenofwemorgeneenhapjekomeneten.detelefoonrinkelt.ouders.Hoedevakantieisgeweestenofwemorgenochtendkoffiekomendrinken.detelefoonrinkelt.dekrant.ofikdiereportageeendageerderkanleverenenevendoordeplanningkanlopen.dieispermailverstuurdenzittussende386andereongelezenberichten.

Uitgeputtrektikuiteindelijkdekurkuitdeflesensnijikdekaasinstukjes.Wezettenonsnogevenmoedigophetterras,drinkenwatennemeneenpaarhapjes.danslaatdeontnuchterendewerkelijkheidkeihardtoe:,,Schat,ziterbijjouookzo’nzurenasmaakaandiewijn?”Mijnvrouwweetgenoeg.Binnen24uurishetvakantiegevoelverdwenenenallesweerbijhetoude.

erisgeenontsnappenaan.•

Hans Avontuur, reisjournalist

52 nritmagazine

Citymarketing is het vertellen van een authentiek verhaalverslag van het Nationaal congres citymarketing en evenementen

Tekst:Tonvermeulen,NriTOnderzoek

venlowasditjaargastheervanhetcongresomdatvolgendjaarhierdeFloriadeplaatsvindt.DecongresgangerskregendegelegenheiddeFloriadeinaanbouwtebezoeken.

53nritmagazine

Op30mei2011wasvenlogastheervanhetjaarlijkse‘NationaalCongresCitymarketingenevenementen’.Deorganisatiehadflinkuitgepaktmettweebuitenlandsekeynotesprekers,achtparallelsessieseneenbezoekaandeFloriadeinaanbouw.aanheteindvanhetprogrammawashettijdvoordeuitreikingvandeNationaleCitymarketingTrofeeenwerddeGemeentevanhetjaarbekendge-maakt.Genoegingrediëntenvoorderedactieomnaarhetmaaspoort-theateraftereizen.

Placebranding: Mihalis kavaratzisDieochtendwerdhetspitsafgebetendoormihaliskavaratzis.Hij is verbondenaandeUniversiteitvanleicesterengeldtalsexpertophetgebiedvanplacemarketingenplace-branding.volgenskavaratzisgaatheterbijplacebrandingnietomwat jewiltzijnmaarwatjebent.eenmerkomvatveelmeerdanalleeneensloganofeenlogo.Tochbeginnenveelstedenjuistmethetontwikkelenvaneenlogoenslogan.volgenskavaratzistotaalon-belangrijk.Demeestesloganszijnnietszeg-gendenallestedenclaimeninhetcentrumvan europa te liggen. andere misvatting isdat placebranding veel te veel geconcen-treerdisophetaantrekkenvantoeristenennieuwebedrijven.vaakwordtdeplaatselijkebevolking totaal vergeten of speelt die opzijnbesteenondergeschikterol.Hoemoethetdanwel?volgenskavaratzismoetenweonsvooralafvragenenonderzoekenhoean-deren ons zien.Het gaat bij placebrandingomhetbegrip,deintegratieenhetmanagenvan bewuste en onbewuste communicatieendieinovereenstemmingmetdewerkelijk-heidtebrengen.“placebrandingisnotabouttellingtheworld‘lookhowgreatweare’but‘lookhowhardwe’re trying’”,hieldkavarat-zis de zaal voor. Daarnaast moeten we inplacebranding veelmeer de samenwerkingzoeken dan de competitie met anderen. inCentraaleuropawerkenbijvoorbeeldzevensteden in Duitsland, Oostenrijk, TsjechiëenHongarijesamenonderdenaam‘SevenStarsofCentraleurope’indeinternationalemarketing.

’Placebranding gaat niet om wat je wilt zijn maar wat je bent’

54 nritmagazine

Ruhr.2010: oliver scheyttDaarmeewasdirect het bruggetje naardevolgende spreker gemaakt. Dat je met sa-menwerking veel kunt bereiken, bewijst deaanwijzingvanhetruhrgebiedalsCultureleHoofdstadvaneuropain2010.Onderleidingvan general manager Oliver Scheytt is hetessenendeandere52stedeninhetDuitseruhrgebied gelukt om teworden aangewe-zenalseuropeseCultureleHoofdstad2010.Scheyttheeftmeerdan25jaarervaringophet gebied vangrootschalige culturele pro-jecten.Daarnaast is hij professor voor cul-turelepolitiekencultureleinfrastructuuraande Universiteit van Hamburg. kern van zijnbetoog in venlo was dat je een authentiekverhaalmoet vertellenwaar iedereen inderegioachterstaat.Zokrijgjeruimvijftigste-den en honderden andere stakeholders opéénlijn.Hetverhaalvanderuhrisereentjevankolen,staalenoorlog.Hetwasdeuitda-gingomhetimagovaneenvervuilendstoffigindustriegebied-juistmetgebruikmakingvanhet industrieel erfgoed- om te buigen naareenbeeldvaneengroenecultuurmetropolis.Nieuwlandmarkvoorhetgebiedisdeoudekolenmijn Zollverein.Op hetmijnterrein zijnde oude gebouwen blijven staan en heb-beneennieuweculturele functiegekregen.Zollverein moet zich als landmark kunnenmeten met de eiffeltoren en daarmee hetbeeldvanderuhralseurope’sNewmetro-

‘Kom met 1 beeld, 1 bood-schap en 1 verhaal naar buiten’

polis verbeelden. De organisatie heeft veelmet foto’sgewerktomdenieuwe identiteitvanhetgebiedindehoofdenvandemensentekrijgen.elkvandenegen thema’skreegeeneigensterkefoto.Hetbetrekkenvandeeigen bevolking in het project was daarbijessentieel. Zij kunnen bovendien hun eigenverhalen en beelden toevoegen. resultaatwaseenprogrammamet300projectenmet5.000 verschillende evenementen. Boven-dien zijn veel culturele instellingen intensiefgaansamenwerken,eenontwikkelingdiena2010nogzijnvruchtenafwerpt.Bezoekersaan het gebied zijn de ruhr veel meer alseenheid gaan zien. vooral het industrieelerfgoedheefteengroteaantrekkingskrachtoptoeristen.Opvallendwasdatdestreekbe-wonersmeerbuitendeeigenwoonomgevingeencultureleinstellinghebbenbezocht.vol-gensScheyttiscitybrandingeenopgavevantientallen jaren en is het daarbij essentieelommet1beeld,1boodschapen1verhaalnaarbuitentetreden.

Degenomineerdenindecategorie‘grotesteden’vlnr:DenHaag,eindhoven,Dordrecht,BredaenHaarlem

55nritmagazine

Floriade 2012: kris van MeelHet ochtendprogramma werd afgeslotendoor kris van meel van de Floriade 2012dietervoorbereidingophetbezoekaandeFloriade inaanbouwindemiddagwatoverdeachtergrondenvertelde.HetisdeeersteFloriade buiten de randstad en wordt veelmeereenattractieparkdanvoorgaandeedi-ties.Daaromheeftdeorganisatieeennieuwconcept ontwikkeld met vijf verschillendebelevingswereldenwaarduidelijkwordtwattuinbouwbetekentinonsdagelijksleven.Op66hectarevindenzo’n100exposanteneenplekje.DeFloriadeiseenofficiëlewereldex-poenmagdaarommaar180dagenopen.elkedagstaatdaarombolvandeactiviteitenenevenementen.erwordenminimaal2mil-joen bezoekers verwacht waarvan 40% uitdeBenelux,40%uitDuitslanden20%uitan-derelanden.Opditmomentzijnal400.000ticketsaantouroperatorsverkocht.

lelystad en den Haag winnen Nationale citymarketing Trofee 2011DegemeentenlelystadenDenHaaghebbendeNationaleCitymarketingTrofee2011gewonnen.Dezeprijsisditjaarvoordetweedekeeruitgereiktaandebestecitymar-ketinggemeentenvanNederland.lelystadwondetrofeeindecategorietot100.000inwoners.DenHaagwerdeersteindecategoriegrotegemeentenbovende100.000inwoners.DenHaagwondeprijsvoorhettweedejaaroprijvandeanderegenomi-neerdestedeneindhoven,Haarlem,DordrechtenBreda.Dejuryverkoosindecate-goriekleinestedenlelystadbovendewinnaarvanvorigjaarassenendegemeentenCulemborg,leeuwardenenNoordwijk.DejurywaardeertDenHaagmetnameomzijnscherpepositioneringenprofessioneleorganisatievandecitymarketing.Defocusals"Stadvanvredeenrecht"enhetgebruikvaneenaantalonderscheidendekernwaar-den zijn afgelopen jaar consistent doorgetrokken. "BovendienmaaktDenHaag ookaantoonbaarprogressie.Zowerdenderesultatenzichtbaarvanhetfilmbeleiddatdegemeentemetsuccesvoert",zosteltdejuryinhaarrapport.Dejuryconstateertookdit jaarweereensignificantverschilmetdeanderegemeenten.Winnaarlelystad indecategorieonder100.000inwonerswordtgewaardeerdomdevolhardingdiedezegemeenteaandedagheeftgelegd,ookwaarhetcitymarketingbetreft."Degemeenteisvanvermoetenkomenenheeftzichvanuiteenmoeilijkepositieomhooggewerkt",aldushetjuryrapport.Dejurygeeftverderaan,dathetbeleidmeetbaareffectiefisendatrelevantestakeholders,metnameuithetbedrijfsleven,eennadrukkelijkerolspeleninhetkadervancitymarketing.Ookdegerichtefocusopeigeninwonersalsambas-sadeursvandestadwordtgewaardeerd.

Nade lunchstaptehethelegezelschapopdefietsenreedineenkleinhalfuurnaarhetFloriadeterreininontwikkeling.Hetprevisitor-centerendekabelbaanzijninhetweekendal geopend. Zo kanvenlo alvast kennisma-ken met het evenement. Wij mochten diemaandagookeenritjeindekabelbaanma-kenenmeteigenogendevorderingenendeindrukwekkendearchitectuuraanschouwen.

Afsluiting: den Haag en lelystadeenmaalteruginhetmaaspoort-theaterkoniedereen in twee sessies deelnemen aanacht verschillende themasessies. De dagwerd centraal afgesloten met de uitreikingvan de Nationale Citymarketing Trofee endebekendmakingvandeGemeentevanhetjaar. De Zeeuwse gemeente kapelle werdvoordetweedemaaloprijverkozentotGe-meentevanhetjaar.•

‘Floriade 2012 wordt veel meer attractiepark’

56 nritmagazine

Kennismaken met ...

Waarbenjegeboren/opgegroeid?HetisnietaanmetezienalsechteHollandsemeid,maarikbengeboreninryiadh,dehoofdstadvanSaudiarabië.Mijnouderszatendaardestijdsalsexpatsvooreengrotenederlandseorganisatie.deeerstejarenvanmijnlevenreisdenweveelopenneer,tochweleenspeciaalstukjevanmijnkindertijd.Innederlandhebikeengrootdeelvanmijnjeugddoor-gebrachtindeMidden-BrabantsedorpenHelvoirtenoisterwijk.

Watwasjemeestbijzonderevakantie-ervaringinjejeugd?MijnvaderheeftonderandereinItaliënabijveronagewerktenondanksdathetallanggeledenis,hebikdaardoorwelietsmetdatland,desfeer,detaalendiespecifiekeomgeving.opjongeleeftijdwasikdaaralbovenmatigaangetrokkentotGardalandenookbijanderevakantiebe-stemmingenwildeikperséhetdichtstbij-zijndeattractieparkbezoeken.datstaatmevansommigevakantiesnogwelmeerbijdandefeitelijkelocatiewaarwever-bleven.verderhebikgoedeherinneringenaandeveleweekendjesenvakantiesdiewehebbendoorgebrachtop(inmid-delsvannaameneigenaarveranderde)Grandorado-bungalowparken.Ikdenkdatdaardoorookweleensmijninteresseopprofessioneelvlakinditsoortorganisa-tieszoukunnenzijnontstaan.

Welkeopleidinghebjegenoten?van2002totenmet2006hebikdoorge-brachtaandenHtvinBredawaarikManagementtoeristischeBestemminghebgestudeerd.Ikhebmedaarvanafde

Yvonne van den NieuwenhuizenNriTOnderzoekiseenonafhankelijkonderzoeksbureau,gespecialiseerdinonderzoeknaartoerisme,recreatieenvrijetijd.NriTOnderzoekwerktinopdrachtvantoeristisch-recreatievebedrijvenenorganisaties,gemeenten,provinciesenandereoverheden.alsmeedenkendeprofessioneleonderzoekspartnerverdieptNriTOnderzoekzicheerstgrondiginuwvraag.afhankelijkvanhettypeonderzoekhanteertNriTOnderzoekvervolgensdiverseonderzoeksinstrumentenenonderzoeksmethodenomuwvraagstukobjectiefenpreciestebeantwoorden.Doordebetrouwbaretoegankelijkeonderzoeks-resultatenenconcreteadviezenverbetertuwinzicht.Zokuntuuw(markt)strategiegerichtaanpassenendoelgerichteronder-nemenofbeleidontwikkelen.

NriTmediaisdeuitgeverijtakvanNriTOnderzoekenverzorgttoonaangevendepublicatiesbinnenhetvakgebied.NriTmediaisdéleveranciervanbetrouw-barevakinformatieindevrijetijdssector.publicatiesdieNriTOnderzoekzelfheeftgeschrevenenwaar‘onderzoek’deboventoonvoert,brengenweuitonderdemerknaamNriTOnderzoek.Hetbekend-stevoorbeeldhiervanishetjaarlijkseTrendrapporttoerisme,recreatieenvrijetijd.Daarnaastwordenregelmatigdiversesectorstudiesuitgebracht.OnderhetmerkNriTmediawordenallemeerjournalistiekeuitgavenalsmedepublicatiesvanderdenuitgebracht.voorbeeldenhiervanzijnNriTmagazineenNriTactueel,‘Travelinglargein2009’,‘productiviteitsverbeteringintoerisme,recreatieenvrijetijden‘vrijetijd-studies’.recentheeftNriTmediasamenmetNHTveenacademischeserieopgezetwaarindiverseproefschriftenvandocentenwordenuitgegeven.

eerstedagheelergthuisgevoeldenkomernogaltijdgraag.

Watisjevanjeopleidinghetmeestbijgebleven?Hetleukevaneentoeristischeopleidingisnatuurlijkdatjeverplichtopstudie-reismoet!dereizennaardePortugesealgarveenzuid-Bohemenintsjechiëzaliknooitvergeten.

Watisjebeste/slechtsteeigenschap?Ikhebergbredeinteresseseneenposi-tieveinstelling,wateronderanderevoorzorgtdatikheelactiefensnelenthousi-astben,eneentomelozeenergiehebomdingenaantepakken.dekeerzijdeisweldatmijnhoofdsomsvollooptenhetteleurstellendkanzijnalsweereensblijktdatdedagmaar24uurheeft,eniknietalleskandoenwatikzograagzouwillen.dingenloslatenisnietmijnsterkstekant.Goedeeigenschappendieinmijnwerkvanpaskomenzijnanalyserenenmijnpassievoorschrijven,tweedingendiejealsonderzoekeraleenheeleindopweghelpen.

Watwasjeeersteechtebaan?IkbennadenHtvaanvankelijkbuitendetoeristischesectorterechtgekomen,enwelbijHallmarkCards,bekendvandewenskaarten.IkbegondaaralsjuniorassistentopdeinternationaleafdelingenbenuiteindelijkdoorgegroeidtotProductManagervanenkeleeuropeselanden.Hetbewijsdatjemeteentoeristischecq.leisureopleidingergbreedinzetbaarbent.tochbenikblijomnuechtietsinhetstraatjevanmijnopleidingtedoen.

57nritmagazine

Waarwerkjenu?SindsbeginditjaarbenikwerkzaamalsjuniorprojectleiderbijnrItonderzoek.Helemaalnieuwwasikhierechterniet,in2009hebikookaltijdelijkvoordeonderzoekstakgewerkt.ooknrItMediakendeikalomdatmijnscriptiedaarnamijnopleidingisuitgegeven.

Watisdegrootsteuitdaginginjewerkopditmoment?Mijnaandachtverdelenoverdevelepro-jecten.IkwerkbinnennrItonderzoekzowelaanonderzoeksprojectenalsvooronzeuitgeverijnrItMedia.endanmagikooknogdecoördinatievoorvrijetijds-netwerkopmenemen.ergafwisselend,maardedagenzijnhieraltijdtekort.

Wieisjegrotevoorbeeld?Ikbennietheelsnelidolaatvaniemand,maarheelveelbewonderinghebikwelvoorWaltdisney.zijnvisieoponderanderehetbelevenvanattractieparkenheefteenenormeimpactgehadopdezebrancheenzijnemporiumheeftgewel-digedingengecreëerd.eenvandisney’sbekendeuitsprakenis“Ifyoucandreamit,youcandoit”.diespreukhangtbijmijthuisaandemuureninspireertmeomteblijvenwerkenaanmijneigendromen.

Watisjegrootstesucces?datgaatnogkomen:eenvanmijndromenisomooiteenboekteschrijven.

vanwelkinitiatiefhadjeveelverwachtmaarwerktehelaasniet?MijnafstudeerrichtingIrCaLt(Interna-tionalresearch&Consultancyacademy

forLeisureandtourism)hadeenmeeracademischeinsteekdannormaalgespro-kenophetHBohetgevalis,metalsdoelomhetbrugjaartussenHBoendemasterovertekunnenslaan.ditkwamechternietvandegrond.IrCaLtbestaatinmid-delsnietmeer,maarsluitwelgoedaanbijmijnhuidigebaan.

Watisvoorjoudeultiemevakantie?SindsikenkelejarengeledeneenzomerlanginCaliforniëhebgewerkt,benikverslingerdgeraaktaandecombinatiediejedaarvindtvanschitterendenatuurge-biedenzoalsYosemitenationalParkendereusachtigesequoia’sinhetnoorden,degeweldigesfeervanSanFrancisco,demooiekustlijnenhetfijneklimaat.Ikbenernogtweekeerteruggeweestomvriendenoptezoekenenhebtelkensweernieuweervaringenopgedaan.datwarentotnutoeweldemooistereizendieikhebgemaakt.actiefeenlandofgebiedbeleven,maardanwelopeenontspannenmanier,zozoujemijnultiemevakantie-ervaringkunnenomschrijven.opdiemanierwilikgraagnogveelmeervandewereldzien.

Watwordtinjouwogenhettoekomstigedagjeuit?Ikdenkdathetinessentienietzoveelverschiltvannu,debehoefteaanontspan-ningenevenwegzijnuitdedagelijkseomgevingblijftbestaan.ookalkunjemetnieuwetechnologieënindetoekomstmisschienwelheelveelbelevenvanuithuis,ikdenkdatdaardoorjuisteenauthentiekeervaringergwaardevolblijft.

Ikdenkweldatweonzebelevenissensteedsmeerwillendelenmetvriendenengelijkgestemden,endattechnologieomditmogelijktemakentijdenseendagjewegdusooknogveelbelangrijkergaatworden.

verdernogiets?Ikvoelmehieralseenvisinhetwaterenvoelmevereerddatikinmijnjongecar-rièrealuitgenodigdbenommezelfopdezeplaatseensvoortestellen.IkhoopveelvandelezersvannrItMagazineofonzeanderepublicatiesinhetechttegaanontmoeten,bijvoorbeeldbijonsnaderendecongresinseptember.Spreekmegerusteensaanomechtkennistemaken!•

• Verschijnt al in het najaar van 2011

• Reserveer nu uw exemplaar via www.nritonderzoek.nl

- adver tent ie -

• Mis de aansluiting met uw doelgroep niet!• De markt voor schoolreizen compleet in

kaart gebracht

Sectorrapport

Schoolreizen

59nritmagazine

- adver tent ie -

Aan de slag met trends en ontwikkelingen tijdens het Toerisme & Vrijetijdscongres

Dewereldomonsheenverandertineenenormtempoendeconsumentlooptindatprocesvoorop.Nieuwemogelijk-hedeneninnovatiesbuitelenoverelkaarheenengoedinspelenoptrendsenontwikkelingenisvooriedereenindevrijetijdssectordéuitdagingvoordetoekomst.maarwelketrendszijnechtrelevantenhoemoetudaaralsbedrijfoforganisatiemeeverder?Datisdeactuelevraagdienuvoorligt.

in één middag op de hoogte van de nieuwste trendsDaaromorganiseertNriTOnderzoeksamenmet de vier grootste toerismeopleidingenopHBO-niveauinNederlandheteersteToe-risme & vrijetijdscongres. in één interac-tievemiddagwillenwedeheleNederlandsevrijetijdssectorinformerenoverdenieuwstetrends en mogelijke toekomstscenario’s.NaastdevierHBO’shebbenallebelangrijkebrancheorganisatieszichaanditevenementverbonden.Wehebbeneenuitdagend,afwis-selendeninspirerendprogrammasamenge-steldwaardoorditcongreshétkennisuitwis-selings-ennetwerkmomentvanhetjaaris.

Het programma in vogelvluchtHansUiterwijk,voorzittervanhetCollegevanBestuurvanNHTv,opentdemiddagnamensalle deelnemende HBO-opleidingen. Dan ishetdebeurtaantrendwatchersenfuturolo-genrichard&liekelambdieuin45minu-tenbijpratenoverdebelangrijkstetrendsenontwikkelingen waar we de komende jarenals vrijetijdssector voor staan. Zij gaan indeze interactieve sessie specifiek in opdemogelijkhedenenkansendieweindezedy-namischetijdmetveeleisendeconsumenten

kunnen pakken. kern van het programmazijnnegen inspirerendeworkshopsdiewor-den ingevuld door NHTv internationaal ho-geronderwijsBreda,Hogeschool inholland,Stenden University en Saxion Hogeschool.Zijorganiserendezeworkshopssamenmetde brancheorganisaties en innovatieve be-drijven en organisaties uit de sector. in deworkshops aandacht voor onder meer ‘Debedrijfsvoering inde toekomst’, ‘Waron ta-lent’, 'microfinanciering', ‘Our Common Fu-ture2.0’,‘Detoekomstvancityenregiomar-keting’, ‘vitaliteitsmanagement’ en ‘eventsals strategisch marketinginstrument’. NriTOnderzoekgeeft samenmet haarpartnerseenworkshopwaaractuelecijfersentrendscentraal staan. Tussende tweeworkshopsingaanwecentraalaandeslagmetdeemo-tie indesector.eenverrassendepresenta-tie die wordt ondersteund met modernsteaudiovisuele middelen. De middag wordtafgesloten met de spetterende ja-maar®Omdenkshow.Dit iseen interactief, inspire-rendenhumoristischtheaterprogrammadatop indringende en onontkoombare manierdevoordelenlaatzienvandenkeninkansenenmogelijkheden.

de organisatieHet congreswordt afwisselend bij een vandevierdeelnemendeHBO’sgeorganiseerd.Het spits wordt afgebeten door NHTv dieditjaaruwgastheeris.Demiddagstartom13:00umeteenlunchenukuntnahetafslui-tendborrelengeïnformeerdengeïnspireerdweernaarhuis,filevrij!NHTvisgevestigdinBredaeniszowelperautoalsopenbaarver-voeruitstekendbereikbaar.

inschrijvenHet aantal deelnemers is beperkt, dusschrijf u snel in! De kosten bedragen€ 225,- per persoon. meer informatie op:www.hettoerismeenvrijetijdscongres.nl

’De nieuwste trends en mogelijke toekomstscenario’s’

’Trendwatchers en futurolo-gen Richard & Lieke Lamb’

‘Negen interactieve work-shops en lezingen’

Inspirerend en interactief congres van NRIT Onderzoek, NHTV,Hogeschool Inholland, Saxion Hogeschool en Stenden University

‘Ja-maar Omdenkshow als spetterende uitsmijter’

• Verschijnt november 2011

• Reserveer nu uw exemplaar via www.nritonderzoek.nl

- adver tent ie -

• Meer inzicht in de markt van attractieparken!

• Een analyse naar vraag, aanbod en toe-komstige ontwikkelingen

Sectorrapport

Attractieparken