Stadsmuseum Gent nodigt uitNr. 2

STAM T +32 (0)9 269 87 90

B IJ LO KE S ITE F +32 (0)9 233 07 09

GO D S H U I Z E N LAAN 2 STA M@G E NT.B E

9000 G E NT WWW.STAM G E NT.B E

Stambladcover_Nr2 27-04-2010 22:41 Pagina 2

1

Beste lezer

We hebben er lang naar uitgekeken en in oktober, bij de start van het nieuwe culturele seizoen, is het eindelijk zover: het STAM gaat open! Tijdens het feestelijke openingsweekend op 9 en 10 oktober, zet het STAM zijn deuren wijd open voor het publiek. De hele Bijlokesite viert mee. Wees er dus zeker bij!

In dit STAMblad nummer 2 geven we u een voorsmaakje van wat u in het STAM kunt ontdekken en beleven. Het vaste parcours dat u door de geschiedenis van Gent tot in de huidige stad leidt en u een blik op de toekomst biedt. De tijdelijke tentoon-stellingen die telkens een ander aspect van stedelijkheid in het algemeen belichten. De eerste expositie, over de combinatie van stad en licht. De knappe foto’s van Carl De Keyzer die een actuele dimensie geven aan het historische verhaal van Gent. De educatieve werking van het STAM, met de stadsklassen en ook binnenshuis een mooi aanbod voor kinderen en jongeren.

Wilt u graag uw kennis over Gent verdiepen, dan vindt u in dit nummer een aantal leestips voor nieuwe publicaties over de stad, het STAM en de tentoonstelling ‘Belichte stad’. Helemaal gebeten door het Gent-virus? Dan is de cursus over Gent van vormingsorganisatie Amarant beslist iets voor u.

Het STAM zet binnenkort zijn deuren voor u open. Het verwelkomt u niet alleen binnen zijn muren maar nodigt u ook uit om de stad Gent in al zijn facetten te leren kennen en ontdekken.

Heel graag tot binnenkort in het STAM!

Lieven DecaluweSchepen van Cultuur

het STAM nodigt uit

P.S. Wilt u weten wat er voorafging? De vorige nummers van het STAMblad zijn nog steeds online beschikbaar via www.stamgent.be – bezoek – shop. In het 0-nummer leest u meer over het hoe en waarom van het nieuwe Stadsmuseum. Nummer 1 geeft uitleg over de infrastructuur, de collectie en de inrichting van het STAM.

open vanaf

9 oktober 2010STAM

Bijlokesite

Godshuizenlaan 2

9000 Gent

T + 32 (0) 9 269 87 90

F + 32 (0) 9 233 07 09

stam@gent.be

www.stamgent.be

STAMteam:Christine De Weerdt, directie

Jeannine Baldewijns, collectie

Roger Cloetens, logistiek

Annelies Cornelis, public relations

Freddy De Coninck, administratie

Lars De Jaegher, projecten

Hendrik De Smedt, coördinatie

tentoonstellingen

Wout De Vuyst, onderzoek & documentatie

Maria De Waele, onderzoek

Rika Deltour, administratie

Anja Hellebaut, publiekswerking

Sarah Maréchal, communicatie

Nazmiye Sönmez, administratie

Kris Uyttersprot, infrastructuur

Terenja van Dijk, curator ‘belichte stad’

Thierry Van Gheyt, techniek

Véronique Van Goethem, ICT & financiën

Marieke Vangheluwe, onderzoek

Frederik Verstraete, pers & educatie

scenografie, inhoudelijk concept en research voor vast STAMcircuit: Tijdsbeeld & Pièce Montée, Gent

architect nieuwbouw: Koen Van Nieuwenhuyse

projectleiding infrastructuur: Erik Bonte

raad van bestuur Gent Cultuurstad vzwvoorzitter: Lieven Decaluwe

leden: Frank Beke, Ignace Bolle, Ludo Collin,

Lieven Daenens, Chantal De Smet, Doreen

Gaublomme, Hans Kerrinckx, Marie Christine

Laleman, Dirk Laporte, Gustavo Mulhall,

Hedwig Van den Bossche, Johan Van

de Wiele, Astrid Van Ingelgom, Sylvia Van

Peteghem

waarnemers: Bart Doucet, Daniël Verbeken

concept: STAMteam

redactie: Hilde Pauwels & Sarah Maréchal

eindredactie: Mia Verstraete

grafisch ontwerp: Dooreman & Stijn Dams

coverfoto: Phile Deprez

druk: New Goff, Gent

v.u.: Lieven Decaluwe, Gent Cultuurstad vzw,

Bijlokekaai 7b, 9000 Gent

Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder toestemming van de uitgever en de rechthebbenden.

2

ruimtes voor zich te laten spreken, worden ze zo sober mogelijk aangekleed en krijgen ze slechts een minimale museale invulling.

In de pandgangen komt een fotoreeks van de Gentse Magnum-fotograaf Carl De Keyzer, die het chronologische circuit telkens weer linkt met het hedendaagse Gent. Meer hierover op p. 15.

Wie meer wil weten over de multimediale toe-passingen in de vaste tentoonstelling kan terecht op www.stamgent.be.

Een bezoek aan het STAM levert een verrassende kijk op de stad op. De vaste tentoonstelling vertelt het verhaal van Gent op een eigentijdse manier. De vroegere Bijlokeabdij, die momenteel prachtig gerestaureerd wordt, is een pareltje. Een schitte-rende locatie om dit verhaal in onder te brengen.

introductie Bij een bezoek aan het STAM

maakt u, voor u in de tijd teruggaat, kennis met het huidige Gent. In de introductieruimte afb.0 is op de vloer een enorme luchtfoto te zien, die van onder uit belicht wordt. De schaal is 1/1000. Eén kilometer in het echt is één meter op de foto. Gen-tenaars kunnen er hun eigen huis op terugvinden en bezoekers in het oog springende herkennings-punten. Een filmprojectie maakt een schets van Gent, cijfers illustreren hoe de stad is geëvolueerd en maken de vergelijking met andere Europese steden. Deze introductie geeft u voeling met de stad van vandaag en plaatst die in een ruimere context.

chronologisch parcours Het STAM

bundelt het geheugen van de stad in een chrono-logisch parcours ontworpen door Tijdsbeeld & Pièce Montée. Daarin wordt laag per laag ontra-feld hoe het verleden de stad gestalte gaf (en geeft).

Objecten die tot de verbeelding spreken, vor-men een boeiend geheel met interactieve multi-mediale toepassingen. Voor elke periode is er een zaal, zes in totaal.

zaal 1 groeiende stad, tot 1200

Hier staat de oudste stadskern centraal. Toch wijzen ook heel wat relicten op de menselijke aan-wezigheid in de voorafgaande periode. Steensculp-turen en verluchte handschriften illustreren het belang en de bloei van de Sint-Baafsabdij en de Sint-Pietersabdij, die toen elkaars ‘rivalen’ waren.

zaal 3 gelouterde stad, 1600 – 1800

Schilderijen, processietoortsen, gravures… her-inneren aan de grootse festiviteiten die georgani-seerd werden bij talloze evenementen, zoals de blijde intrede van vorsten. Na de woelige tijden uit de vorige eeuwen kwam er een periode van relatieve politieke rust en economische her-opbloei. Er werd weer volop gebouwd in Gent.

zaal 4 industriestad, 1800 – 1950

Onder invloed van de industrialisering barstte de middeleeuwse stad definitief uit haar voegen. De stadspoorten verdwenen en buiten de (voor-malige) stadsomwallingen groeiden nieuwe wijken. Grote infrastructuurwerken moesten die evolutie in goede banen leiden. Ook het historische centrum onderging een grondige transformatie.

zaal 5 netwerkstad, 1950 – vandaag

Na de Tweede Wereldoorlog ging het bergaf met de textielnijverheid. Gent kreeg de troosteloze aanblik van een grijze fabrieksstad, maar nieuwe economische activiteiten gaven de stad en haar haven een nieuwe dynamiek. Gent groeide ook uit tot de belangrijkste onderwijsstad van Vlaande-ren. Door de fusie met de aangrenzende gemeen-ten werd Gent een stedelijke agglomeratie. Deze periode komt tot leven in een omvangrijke ver-zameling (bewegend) beeldmateriaal. U kunt zelf kiezen wat u eruit naar boven haalt.

zaal 6 toekomstige stad

De stad is een levend organisme, voortdurend in beweging. Allerlei stedenbouwkundige en/of architecturale projecten illustreren dit. Ze worden in deze zaal voorgesteld. De opstelling zal hier dan ook geregeld wisselen. Bij de opening zet het STAM de ‘Oude Dokken’ in de kijker (zie p. 4 en 5).

en er is meer Als u het STAMparcours

aflegt, vindt u nog veel meer op uw weg. Twee thematische zijsprongen focussen op onderwer-pen die groter en bekender zijn dan Gent zelf: Keizer Karel en het Het Lam Gods. Deze thema’s worden afzonderlijk uitgelicht. Bij het Lam Gods staat de diefstal van het paneel met de Recht vaardige Rechters centraal. De speurtocht naar het verdwenen paneel is nog steeds actueel en zorgt voor een speels element in de opstelling.

Doorheen het hele parcours, maar in het bijzonder in de kerk, de refter en de pandgangen van de abdij, ontdekt u de historische pracht van de voormalige Bijlokeabdij. Om deze abdij-

zaal 2 grootstad, 1200 – 1600

In de middeleeuwen was Gent een van de grootste steden van Europa. De lakenhandel en de graan-opslag brachten grote rijkdom. Dat was duidelijk te zien in de stad: er werden grote stenen wonin-gen, gildehuizen en monumentale openbare ge-bouwen opgetrokken. Het groeiende zelfbewust-zijn leidde ook tot aanslepende conflicten met graven, hertogen en keizers die Gent onder hun centraal gezag wilden brengen.

de vaste tentoonstelling

het verhaal van gent

0 – 5. visualisatie introductieruimte en zaal 1– 5 © Tijdsbeeld & Pièce Montée

0

2

3

4

5

1

4

stad als een samenhangend geheel wordt bekeken. Men moet rekening houden met alle mogelijke functies van een stad. Het volstaat niet om huizen bij te bouwen; men moet ook voor extra speel-, parkeer- en handelsruimte zorgen, er moet ge-dacht worden aan de capaciteit van ziekenhuizen, scholen, nutsvoorzieningen, enzovoort. Het is niet alleen belangrijk te beantwoorden aan de basis-behoeften van de stad en haar inwoners, gebrui-kers en bezoekers, het eindresultaat moet ook aangenaam en esthetisch verantwoord zijn. Een goede planning en een structurele aanpak zijn dan ook essentieel.

De stad heeft een lange traditie van strategische ruimtelijke planning. De basis daarvan ligt vast in het Ruimtelijk Structuurplan Gent, dat op zijn beurt deel uitmaakt van het Ruimtelijk Structuur-plan Vlaanderen.’

Het structuurplan bevat drie delen. Het infor-matieve gedeelte beschrijft de stad zoals die is, met alle mogelijkheden en problemen die daar-mee samenhangen. Het richtinggevende gedeelte beschrijft de gewenste structuur en ontwikkeling van de stad. Het bindende gedeelte somt een aantal opdrachten, acties en ambities op die bin-dend zijn voor het stadsbestuur.

In de toekomstzaal van het STAM vindt u een vlot leesbare versie van het Ruimtelijk Structuur-plan Gent.

Het STAM laat niet alleen het verleden zien, maar ook hoe Gent evolueert en welke plannen het daar voor maakt. Dit gebeurt in nauwe samenwer-king met de Dienst Stedenbouw en Ruimte lijke Planning.

Gent heeft de afgelopen jaren hard gewerkt aan de herwaardering van de stad. Denk maar aan Portus Ganda, het park aan de Groene Vallei, de heraanleg van de Korenmarkt… Heel wat pro-jecten zitten in een uitvoeringsfase, andere worden volop voorbereid. In de laatste zaal van het vaste tentoonstellingscircuit besteedt het STAM aan-dacht aan dergelijke plannen voor stadsontwikke-ling in de Gentse agglomeratie. U vindt er niet alleen informatie over concrete projecten, maar er wordt ook stilgestaan bij visie en meer abstracte onderwerpen. Ook ontwerpoefeningen van archi-tectuurstudenten kunnen er aan bod komen. De toekomstzaal wordt een zaal van maquettes, plannen, foto’s en simulaties.

nieuwe woonwijk aan het water

Bij de opening van het STAM staat in deze zaal het project ‘Oude Dok-ken’ centraal. Vlakbij de Dampoort lag ongeveer 150 jaar geleden het kloppend hart van de haven van Gent afb.1+2. In de loop der jaren schoof de economische havenbedrijvigheid op, weg van de stad. Vandaag worden er plannen gemaakt om het gebied rond het Achterdok, het Handelsdok en het Houtdok nieuw leven in te blazen.

Het stadsbestuur besloot op deze plaats een nieuwe woonwijk te creëren. Hiervoor werkt het samen met het internationaal spraakmakende architectenbureau OMA, Office for Metropolitan Architecture. OMA leverde onder meer het idee om met dwarsverbindingen over het water te werken, zodat er afgebakende terreinen ontstaan. Andere inventieve architecturale ingrepen zijn stapelbouw, groenterrassen boven garages en

een blik op de toekomst

stad van morgen

geschakelde woningen. Er komen buurtparkjes, een crèche, een bibliotheek en een school. Onlangs is de bouw van een eerste fiets- en voetgangers-brug van start gegaan afb.4+5.

De coördinatie is in handen van AG SOB, het autonoom gemeentebedrijf Stadsontwikkelings-bedrijf. Meer hierover op www.oudedokken.be.

de ruimere context Vanuit dit con-

crete Gentse project zoomt het STAM ook uit naar andere steden zoals Hamburg, La Rochelle, Vlissingen, Amsterdam,… en laat het zien hoe zij met hun oude havensites omspringen. Welke pistes volgde men elders bij gelijkaardige sites? Hoe komen dit soort stedenbouwkundige projec-ten doorgaans tot stand?

Philippe Van Wesenbeeck, directeur van de Dienst Stedenbouw en Ruimtelijke Planning van Stad Gent: ‘Het belangrijkste hierbij is dat een

1. handelsdok met op de voorgrond pas geloste houten balken eind 19de eeuw, Edmond Sacré © Stadsarchief Gent

2. handelsdok en ‘Usines Carels Frères’ het latere ACEC ten tijde van de Eerste Wereldoorlog © Stadsarchief Gent

3. kaaimuren van het houtdok © foto Yves Deckmyn

4. toekomstbeeld Oude Dokken met fiets- en voetgangersbrug © Feichtinger Architectes

5. toekomstbeeld Oude Dokken © Nero

1

2

4

5

3

een blik op de toekomst 5

6

Een stad is een permanente licht- en donkershow: pleinen baden in het zonlicht, huizen en torens werpen hun wisselende schaduwen, stadswoningen zoeken het licht, vrolijk lichtgeschetter verdrijft de nacht, kunstlicht valt ons bioritme aan, donke-re stadskantjes keren zich af van fel belichte stedelijke highlights… Licht en donker bepalen het leven van de stad. Dat is het uitgangspunt van de fascinerende tentoonstelling waarmee het STAM zijn reeks tijdelijke exposities over stede-lijkheid opent.

gent heeft iets met licht Met zijn

vaste tentoonstelling toont het STAM wat Gent tot Gent maakt, in zijn tijdelijke tentoonstellingen onderzoekt het wat een stad tot een stad maakt. Het STAM pakt het universele begrip ‘stedelijk-heid’ aan vanuit telkens andere invalshoeken.

‘Licht’ is de perfecte opener, want Gent heeft iets met licht. Sinds tien jaar heeft Gent een sub-tiel lichtplan. Het is maatwerk dat de persoonlijk-heid van de stad alle eer aandoet. Het Gentse plan werd in 2004 internationaal bekroond. Dit jaar wordt het uitgebreid naar de rand van de stad.

Gent behoort tot het internationale netwerk van lichtsteden LUCI. Sinds kort zet de Dienst Toerisme de winterperiode van Gent ook in het teken van licht. En eind januari 2011 vindt in Gent een heus lichtfestival plaats.

het ritme van de stad Hoe beleeft een

blinde de stad? Een intrigerende vraag voor zien-de mensen, waarmee deze tentoonstelling opent. We onderzoeken hoe licht en het ontbreken van licht de ontwikkeling van de stad en het stadsleven beïnvloeden. Neem nu de pre-industriële tijd, toen het levensritme het natuurlijke ritme van dag en nacht volgde. Was dat wel zo? Hoe bepaalden licht en donker wat mensen deden? In de 19de eeuw zorgde kunstlicht voor een ommekeer. Nacht werd dag. Het leven veranderde ingrijpend – niet alleen het economische en het werkende leven, maar ook het sociale en zelfs het slapende leven.

‘De tentoonstelling is opgevat als een rijk geïllustreerde en associatieve documentaire’, zegt tentoonstellingscurator Terenja van Dijk. ‘Het campagnebeeld ‘In de schaduw van Sint-Baafs’ is veelzeggend afb.3. We kozen bewust voor een beeld dat de kracht van daglicht, en niet van kunstmatig licht, in zich draagt. ‘Belichte stad’

wordt immers geen tentoonstelling over de geschie-denis van het kunstlicht, maar gaat over de vele facetten van de combinatie van stad en licht. Het thema wordt universeel benaderd, maar we leg-gen ook telkens de link met Gent. Ook dat zit in het campagnebeeld: elke stad kan zich erin her-kennen en toch is het onmiskenbaar Gent.’

dagboeken en één-minuutfilms

De tentoonstelling doet haar verhaal aan de hand van documenten en dagboeken, maquettes, schilderijen, foto’s en installaties. ‘We vonden oude dagboeken van Christiaan Andriessen. Hij woonde in Amsterdam en tekende tussen 1805 en 1808 verschillende taferelen afb.1 en schreef er rake commentaar bij. Zijn werk laat bijna fotografisch het dagelijks leven van toen zien en toont hoe groot de rol is die licht daarin speelde’, zegt Terenja van Dijk.

We linken Gent ook met de wereld: een video-installatie verbindt de hedendaagse stad een etmaal lang met de wereld dankzij City One Minutes. Dit project staat voor 24 filmpjes van 1 minuut, één voor elk uur van een dag, van steden uit diverse tijdzones. Zo zie je bijvoorbeeld hoe een vliegtuig boven Toronto de ochtend doorklieft, terwijl in Ouagadougou op de middag venters hun waar aan de man brengen en drie

mannen in de late namiddag aan het baden zijn tegen de skyline van Mumbai afb. p.9. De Gentse one minutes worden op dit moment gerealiseerd in samenwerking met verschillende filmmakers en kunstenaars.

conflict Licht, en hoe we ermee omgaan,

zorgt soms ook voor conflictsituaties. Door kunst-licht werd nachtwerk mogelijk, wat tot een ver-stoord bioritme en stress leidt. Straatverlichting is een middel om controle te houden op de inwoners van een stad. Bij protestacties moet die verlich-ting het dan ook niet zelden ontgelden. Verlichte hoogbouw brengt vogels in de war, waardoor ze tegen de ramen te pletter vliegen, enzovoort. Aan kwesties als deze wijdt de tentoonstelling een intrigerende aparte zaal.

eerste tijdelijke tentoonstelling

belichte stad 9.10.2010 –1.05.2011

1. tekening ‘Onderhandelingen bij maneschijn’, 27 mei 1806, uit: ‘Het getekend dagboek van Christiaan Andriessen’ 1805-1808 © Stadsarchief Amsterdam

2. volksdrukkerij Het Licht (zicht op de rotatie-pers) 1931, Edgar Barbaix © Amsab-ISG

3. campagnebeeld ‘In de schaduw van Sint-Baafs’ 1934, Charles Buyle © Fotomuseum Antwerpen

4. volksdrukkerij Het Licht (voorgevel) 1931, Edgar Barbaix © Het Huis van Alijn

eerste tijdelijke tentoonstelling 7

1

3

4

2

8 eerste tijdelijke tentoonstelling

tweelingmaquettes en glasramen

Is er in de stedenbouw en in de architectuur van woningen een evolutie naar meer licht? Zoekt de stadsvernieuwing bij het inrichten van openbare plaatsen meer en meer de zon op? Heeft het modernisme het ‘lichte’ wonen uitgevonden?

De tentoonstelling belicht enkele goed geko zen plekken en bouwwerken. De voormalige Drukkerij ‘Het Licht’ in de Sint-Pietersnieuw-straat, bijvoorbeeld. De oorspronkelijke burger-woning kreeg door architect Brunfaut een gevel als een soort lichtreclame voorgezet afb.4. Op de werkvloer in de drukkerij zelf werd er een overvloed aan natuurlijk daglicht binnengehaald afb.2, iets wat toen heel vernieuwend was.

Tweelingmaquettes gaan met een zonnesimu-lator de lichtinval na op twee momenten in het leven van dit gebouw en van nog vier andere markante plekken.

symboliek De tentoonstelling eindigt in

de oude abdijkerk, een uitgelezen plek om na te gaan hoe licht volop symbolisch wordt ingezet: de schitterende collectie glasramen van het STAM fonkelt er afb.6, er wordt getoond hoe licht en propaganda, geloof en licht naadloos samengaan, hoe lichtrijk een stad feestviert en zichzelf in het zonnetje zet… Een van de blikvangers hier wordt het schilderij ‘De Verdeelers’ afb.5, waarop een verlichte socialistische arbeider omgeven is door een aureool.

boek nu een rondleiding in de tentoonstelling– duur: ca. 1,5 uur– prijs: € 75 (max. 20 personen per gids)– contact: +32 (0)9 269 60 04, info@boekjebezoek.be

tip!Lichtfestival: Gentle Light, 27 – 30.01.2011

5. schilderij ‘De verdeelers’ 1895, Jules De Bleye © Amsab-ISG

6. glasraam ‘Jezus in de hof van olijven’ 16de eeuw © STAM

5

6ci

ty o

ne m

inut

es

ww

w.c

ityo

nem

inut

es.o

rg

8 –

9 u

ur

Bue

nos

Air

es

8 –

9 u

ur

Rio

de

Jane

iro

6 –

7 u

ur

New

Orl

eans

7 –

8 u

ur

Tor

onto

13 –

14 u

ur

Joha

nnes

burg

14 –

15 u

ur

Add

is A

baba

13 –

14 u

ur

Cai

ro

14 –

15 u

ur

Mos

cow

18 –

19 u

ur

Yog

yaka

rta

16 –

17 u

ur

Mum

bai

19 –

20 u

ur

Nan

jing

19 –

20 u

ur

Ula

n B

ator

22

– 2

3 u

ur

Sidn

ey

4 –

5 u

ur

Los

Ang

eles

20

– 2

1 u

ur

Tok

io

2 –

3 u

ur

June

au

11 –

12 u

ur

Oua

gado

ugou

11 –

12 u

ur

Lis

bon

12 –

13 u

ur

Gen

t

13 –

14 u

ur

Stoc

khol

m

com

ing

soon

10 publicaties 11

Naar aanleiding van de opening van het STAM verschijnen er vier nieuwe publicaties: twee over Gent, een over de vaste tentoonstelling en een over de eerste tijdelijke tentoonstelling.

gent Gent heeft een lange geschiedenis, die erg

tot de verbeelding spreekt. Het veelgelaagde ver-leden van de stad laat zich op verschillende manie-ren lezen. Bij uitgeverij Mercatorfonds verschij-nen er twee boeken over Gent, elk met een totaal verschillende benadering.

Aangezien het standaardwerk Gent. Apologie van een rebelse stad (1989) al jaren niet meer verkrijgbaar is, werd het de hoogste tijd voor een nieuwe historische synthese. Gent. Stad van alle tijden wordt meer dan alleen een historisch boek, het wordt een gids om het stedelijke geheugen te ‘lezen’. De auteurs gebruiken de actuele stedelijke ruimte – de straten, de vier torens en de universi-teit – en de typische Gentse sporen van een rijk verleden – de Gentse Feesten, de scheldwoorden en liedjes, de Stroppendragers en de andere stads-legenden – als uitgangspunt en geheugensteun voor een historische wandeling door Gent.

Deze bundeling van wetenschappelijk onderbouw-de, vlot geschreven essays is een must voor elke Gentenaar die zijn stad in het hart draagt. En een ideaal cadeau voor niet-Gentenaars om de stad te leren kennen.

Gent. Stad van alle tijden afb.1o.l.v. Marc Boone en Gita Deneckere

met bijdragen van Marc Boone, Georges Declercq,

Gita Deneckere, Marie Christine Laleman,

Pieter Uyttenhove en Anne-Laure Van Bruaene

beeldredactie: Kristin Van Damme (Tijdsbeeld

& Pièce Montée)

uitgever: Mercatorfonds & STAM

29,5 × 25,5 cm

240 p.

300 kleurenillustraties

Hardcover met stofomslag

N | F | E

prijs: € 49,95

Marc Reynebeau vertrekt als Gentse historicus ook

vanuit het verleden van de stad in zijn boek over Gent.

Toch is het vooral uitkijken naar de eigenzinnige kijk

van de schrijver-columnist op ‘zijn’ stad. Ook dit boek

wordt rijkelijk geïllustreerd.

uitgever: Mercatorfonds & STAM

21,5 × 17 cm

144 p.

150 kleurenillustraties

Softcover

N | F | E

prijs: € 19,95

een stadsmuseum voor gent

In de reeks Openbaar Kunst- bezit in Vlaanderen (OKV) verschijnt een thema-nummer over het nieuwe museum, geschreven door STAMmedewerker Maria De Waele. Een stads museum voor Gent focust op het museum en de vaste opstelling. Veel aandacht gaat ook naar het gebouwenpatrimonium van de Bijlokeabdij, dat een extra dimensie toevoegt aan het STAM-verhaal, en naar de Bijlokesite, een plek met een lange en bewogen geschiedenis. De publicatie wordt geïllustreerd met een uitgebreide selectie afbeeldingen van collectiestukken en beeldmate-riaal uit de multimediamodules van het STAM. Het wordt een feest voor het oog! afb.2+3

Een stadsmuseum voor Gentauteur: Maria De Waele (STAM)

beeldredactie: Wout De Vuyst (STAM)

uitgever: Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen

29 × 23 cm

35-40 p.

60 kleurenillustraties

N | F | E

prijs: € 6,20

belichte stad Bij de tentoonstelling

‘Belichte stad’ verschijnt een boek met dezelfde titel. Daarin gaan 15 auteurs na hoe (stads)mensen met licht en donker omgaan.

In de openingsbladzijden vertelt een blinde hoe hij de stad ervaart. Daarna komen tal van vragen over licht aan bod. Waren de pre-industriële tijden ‘donker’? En hoe veranderde alles in de 19de eeuw, ook op de werkplekken, die voortaan permanent belicht werden? Hoe werd licht doorheen de tijd gebruikt ‘voor de gezondheid’? En hoe beleven mensen hun (verstoorde?) dag- en nachtritme? Verder bevat het boek vier beeldessays, met onder meer een dag- en nachtboek van een Gentse facteur charmeur en prachtige werken van Frans Masereel.

Ook de verhouding tussen stad en licht komt aan bod. Hoe spelen licht en donker een rol in stedelijke ruimtes en de architectuur? Verder focust het boek op uitgelezen thema’s uit de stadslichtgeschiedenis: glasramen uit de STAMcollectie als lichtkunst-werken, licht tijdens stedelijke festiviteiten, licht als retorisch middel in de barok, het socialisme en het licht, het licht in het theater. Uitsmijter is een be-schouwing over een vergeten literair genre waarin de komst van het licht wordt vervloekt: de aubade.

Belichte stado.l.v. Patrick De Rynck en Terenja van Dijk

met bijdragen van Erik Raspoet, Wim Blockmans,

Hendrik Defoort, Bart De Wilde, Bruno Vanobbergen,

Raymond Cluydts, Veronique Boone, Yves Schoonjans,

Aletta Rambaut, Maarten Delbeke, Stijn Bussels,

Paule Verbruggen, Evelien Jonckheere en Herman

Balthazar (o.v.)

uitgever: Lannoo & STAM

26 × 21 cm, 208 p.

180 kleurenillustraties

N (met Engelse en Franse samenvatting)

prijs: € 29,95

publicaties

rijkelijk geïllustreerd

1. foto plaatsing draak op nieuwe Belfortspits 1913 © Stadsarchief Gent

2. schilderij ‘De 9 meimarkt te Sint-Amandsberg’ ca. 1771-1796, Engelbert van Siclers, STAM © foto Michel Burez

3. gedenkpenning inhuldiging Gentse gevangenis Nieuwe Wandeling 1861, Jacques Wiener, STAM

2

1

3

12

Het STAM organiseert al een tijdje stadsklassen. Die laten kinderen en jongeren tijdens een meer-daags verblijf kennismaken met het leven in Gent. Met de opening van het STAM komen er ook andere educatieve formules bij.

stadsklassen Stadsklassen maken kinde-

ren vertrouwd met de stad. Drie dagen worden ze ondergedompeld in wat een stad te bieden heeft. Het STAM wordt de gedroomde eerste kennis-making met de stad. Zodra het museum open is, zullen de stadsklassen hier beginnen en eindigen.

Scholen krijgen een pakket activiteiten aan-geboden waarmee ze zelf een programma kunnen samenstellen. Het aanbod is opgesplitst in diverse thema’s: kunst en cultuur, economie, multicultu-raliteit, stadswandelingen, enzovoort. Kinderen

nieuw educatief aanbod Bij de

opening van het STAM komen er enkele nieuwe elementen bij, niet alleen voor de stadsklassen maar ook voor het educatieve aanbod in het algemeen.

In het nieuwe museum is er ruimte voorzien voor een atelier en een vertelhoek. Daar kunnen allerlei activiteiten plaatsvinden, bijvoorbeeld naar aanleiding van een tijdelijke tentoonstelling of Erfgoeddag. Hiervoor zal het STAM samen-werken met creatief talent uit de stad. Ook de stadsklassen kunnen hier terecht voor hun afsluitende creatieve ‘STAMmoment’.

Andere nieuwigheden zijn de rondleidingen voor 10- tot 18-jarigen en de workshops voor kin-deren van 6 tot 12 jaar. Gezinnen die het STAM bezoeken, kunnen voor een prikje een boekje ko-pen met leuke opdrachtjes voor de kinderen. Al deze initiatieven hebben één rode draad gemeen: ze leggen de link tussen het STAM en de stad.

de stad maakt indruk Pepijn Decorte

is klastitularis in de middenschool Sint-Rembert in Torhout. Begin 2010 kwam hij voor het derde jaar op rij op stadsklas naar Gent.

‘Vanuit educatief oogpunt zijn stadsklassen zeer interessant. Vooraf staan we stil bij de geschie-denis van Gent, bij het stratenplan, bij het dialect, enzovoort. We kunnen er heel veel uithalen voor onze lessen.

Een populaire activiteit is een bezoek aan de Volkssterrenwacht Armand Pien. Ook de graffiti-wandeling kent steevast bijval. We tonen de leer-lingen hoe daar ook artistieke en kunstzinnige facetten aan verbonden zijn. Beginnen doen we meestal met het Gravensteen. Dat ligt midden in de stad en spreekt tot de verbeelding.

Fijn is dat er ook een afsluitend moment is. De leerlingen nemen bijvoorbeeld foto’s met hun gsm en maken op het einde een collage van hun indrukken. Dit zorgt voor een waardevolle rode draad doorheen de driedaagse. Zo gaan de leer-lingen spontaan bewuster om met de vele indruk-ken die ze hebben opgedaan.

Gent is ideaal om onze leerlingen nieuwe dingen te laten ontdekken: groot én tegelijk klein genoeg. Ze tuimelen van de ene verbazing in de andere. Zo beseffen ze niet altijd hoe compact een stad eigenlijk wel is. Soms verrast het hen dat we na een kwartiertje op de tram al op onze bestemming zijn, of dat veel plaatsen ook perfect te voet bereikbaar zijn.

kunnen onder meer kennismaken met graffiti in de stad, de universiteit verkennen, een wandeling maken langs historische monumenten in de bin-nenstad, een bezoek brengen aan een moskee of gaan piepen achter de schermen van de opera.

Verplaatsingen gebeuren met het openbaar vervoer. Zoiets hoort immers bij een stad als Gent. Voor kinderen die er niet vertrouwd mee zijn, is de tram nemen een heel avontuur. Ook ontspanning hoort erbij: de binnenstad verkennen met de kano, picknicken in een park, sporten op de Blaarmeersen… Leerlingen maken op het ein-de van hun stadsklas ook iets dat later als herin-nering kan dienen. De indrukken die ze opdeden, kunnen ze kwijt in een creatieve workshop. Ze maken bijvoorbeeld een radioreportage, een pop-song of een montage van foto’s of tekeningen die ze tijdens de stadsklas hebben gemaakt.

De jongeren vinden de stadsklassen fantastisch. Velen geven aan dat ze graag nog eens naar Gent willen terugkeren of maken plannen om nog een keer een museum te bezoeken. Het leuke is dat hun enthousiasme aanstekelijk werkt en ook hun ouders aanspoort om een bezoek te brengen aan Gent!

Wij zijn bijzonder tevreden over de stadsklas-sen. De formule is heel gebruiksvriendelijk. We kiezen op de website uit het aanbod van activitei-ten en het STAM zorgt voor de volledige orga-nisatie. Dit jaar gingen we op stadsklas met drie klassen tegelijk; in totaal waren we met 39. Stadsklassen worden bij ons op school stilaan een vast programmapunt. Het is een unieke kans om de wereld van de jongeren te verruimen op een manier die hen echt aanspreekt. We zijn benieuwd naar de opening van het STAM. Dit zal als nieuw vertrekpunt vast iets extra’s aan de stadsklassen toevoegen.’

www.stamgent.be/stadsklassen

educatie

van STAM naar STAD

1. op stadsklas in Gent © Phile Deprez

2 – 3. op stadsklas in Gent © STAM

1

2

3

14 15

De opening van het STAM is voor vormings-organisatie Amarant de aanleiding om haar passie voor Gent volop uit te spelen, in een cursus over de geschiedenis van Gent. Daarin wordt elke periode vanuit een specifieke invalshoek tot leven gewekt door een specialist ter zake.

Johan Hoorne (Kale-Leie Archeologische Dienst) bijt de spits af met een blik op het voor-stedelijke Gent. Vervolgens licht een keur aan mediëvisten het absolute hoogtepunt van Gent toe. Georges Declercq (VUB) vertelt over het vroeg- middeleeuwse Gent van heiligen, abten en hande- laars (7de-11de eeuw). Ludo Milis (emeritus UGent) schetst het succesvolle verstedelijkings proces in de 12de en 13de eeuw, terwijl Marc Boone (UGent) de droom van de middeleeuwse stadstaat in de 14de en 15de eeuw evoceert. Johan Decavele (voor-malig departementshoofd Cultuur, Stad Gent) laat u de 16de-eeuwse stad kennen als een geduchte dwarsligger in de verhoudingen tot het centrale gezag. Hoe Gent na de beeldenstorm evolueerde van een calvinistisch bolwerk naar een ‘voorbeel-dige’ katholieke provinciestad, verhaalt Anne- Laure Van Bruaene (UGent). Geert Van Doorne (voormalig directeur Dienst Monumentenzorg, Stad Gent) toont aan waar de wortels liggen van de talloze 18de-eeuwse stadspaleizen afb.2.

carl de keyzer is als fotograaf ver-bonden aan het gerenommeerde internationale agentschap Magnum. In opdracht van het STAM maakt hij beelden van plaatsen in Gent die veel lagen ‘stad’ in zich dragen. Voorbijgangers laat hij een cruciale rol spelen als figurant.

wat doet u precies voor het STAM?Carl De Keyzer: ‘Voor de opdracht kreeg ik een lange lijst van plaatsen in en rond Gent, van de binnenstad tot in de randgemeenten, die een link hebben met het verhaal dat het STAM brengt. Op voorhand werd besloten naar zestien grote werken te streven. Die grote beelden zullen te zien zijn in de pandgangen die de tentoonstel-lingsruimtes met elkaar verbinden. Ze geven een actuele extra dimensie aan het chronologische verhaal van Gent.’

hebt u een bijzondere band met gent?‘Gent is een zeer dynamische stad. In de dertig jaar dat ik hier woon, heb ik zowat elk plein, elk gebouw en elke straat zien veranderen. Van een grijze en verwaarloosde binnenstad tijdens mijn studententijd is de stad geëvolueerd naar een haast afgelikte trekpleister voor bezoekers en toeristen. Het enige wat in mijn ogen niet veranderde, waren de bewoners. Ze werden wel ouder, maar in die dertig jaar heb ik opvallend weinig vrienden en kennissen zien vertrekken naar andere oorden of steden. Dat zegt veel over de leefbaarheid van Gent.

Zelf beleefde ik een moment van twijfel toen ik in 1994 definitief lid werd van het agentschap Magnum. Toen lonkten steden als New York en Parijs. De evolutie van het internet, de trein-verbinding met de Thalys en vooral de charme van Gent hebben me doen besluiten om toch hier te blijven.’

De hedendaagse geschiedenis komt aan bod bij Gita Deneckere (UGent). Zij duidt de in-grijpende industriële transformatie op het einde van de 18de eeuw en geeft aan hoe de stad de bakermat werd van emancipatorische bewegingen in Vlaanderen. Aansluitend evoceert Hendrik Defoort (UGent) het Gent van de belle époque, toen de stad uit haar middeleeuwse voegen barstte en één grote bouwwerf werd afb.1. Stad in oorlog en tussenoorlog is het terrein van Herman Balthazar (emeritus UGent). Els Veraverbeke (Het Huis van Alijn) toont aan hoe Gent een moderne stad werd, vertrekkend vanuit de drastische veranderingen van het dagelijks leven in de jaren vijftig.

Als afsluiter hoort u van Philippe Van Wesenbeeck (Dienst Stedenbouw en Ruimte- lijke Planning, Stad Gent) en Marie Christine Laleman (Dienst Stadsarcheologie, Stad Gent) op welke manier de vele stadsontwikkelings-projecten in Gent dialogeren met de historische structuren. Gaan authenticiteit en stedelijke vernieuwing hand in hand?

meer info over de cursus ‘Gent,stad van alle tijden’ op www.amarant.be of 070 233 048. De cursus vindt plaats in het STAM, op dinsdagavonden vanaf 14.09 of op zaterdagochtenden vanaf 18.09.2010

blijft gent u als fotograaf nog verrassen?‘Een stad die je goed kent, is het moeilijkste om te fotograferen: te weinig afstand, te veel herin-neringen. Als men je vraagt om bijvoorbeeld de Graslei, de Korenmarkt of het Sint-Baafsplein nog eens te fotograferen, lijkt dat haast onmo-gelijk. Die plekken hebben echt geen geheimen meer. Je herinnert je elke metamorfose en haast elke ontmoeting op die overbekende locaties. Om mezelf te dwingen anders naar mijn stad te kijken heb ik het element tijd in mijn foto’s geïntroduceerd.

De historische dynamiek van de stad kun je niet fotograferen. Daarvoor ontbreekt het tijds-element. Een schilder daarentegen kan perfect twee edellieden schilderen die een document ondertekenen terwijl je op de achtergrond de stad ziet zoals die er pas dertig jaar later zal uitzien.’

hoe pakt u dat dan concreet aan?‘Mijn oplossing is om op zoveel mogelijk plaatsen, van de Graslei tot de kerk van Gentbrugge, mijn camera op een statief neer te zetten en gedurende een halfuur tot een uur te kijken wat er verandert, en vooral: wie er zoal figureert in het ‘tableau’. Er worden tientallen beelden genomen. Achteraf bepaal ik wie een plaats krijgt in het definitieve beeld. Op die manier wordt de – weliswaar beperk-te – tijdsdynamiek toch bevroren in een beeld. Als eindresultaat krijg je beelden die ook een moment-opname zouden kunnen zijn.’

cursus

gent, stad vanalle tijden

gent door de lens van carl de keyzer

niet zonder gentenaars

1. aanleg van de Sint-Michielshelling 1906 © Stadsarchief Gent

2. gevelontwerp voor hotel Reylof in de Hoogstraat 1724 © Stadsarchief Gent 1. foto gerechtsgebouw © Carl De Keyzer

1

2

1

16

STAM opent Het wordt een druk cultu-

reel najaar in Gent. Bij het begin van het nieuwe seizoen, tussen het Festival van Vlaanderen en het Filmfestival in, opent het nieuwe Stadsmuseum. zaterdag 9 oktober om 10 uur zwaaien de deuren open voor een feestweekend waarin het STAM laat zien wat het in huis heeft en ook de weg wijst naar de stad zelf.

Het concrete programma wordt in de aanloop naar de opening bekendgemaakt. Het STAM ver-wacht u!

bijlokesite De Bijlokesite, waar het STAM

gevestigd is, is een creatieve smeltkroes. Deze historische plaats herbergde vroeger een hospitaal en een abdij. Nu zijn er tal van organisaties uit onderwijs en cultuur te vinden. De Bijloke Muziek-centrum, LOD, Les Ballets C de la B, Opera-studio, KASK, Conservatorium, VLAMO, BAM, KUNSTWERK[t], Gidsenbond. Zie www. bijlokesite.be. Tijdens het openingsweekend van het STAM kunt u de sfeer opsnuiven van zoveel creatief talent op één plek.

kalender tentoonstellingen

Het STAM program-meert de komende jaren alvast volgende tijdelijke tentoonstellingen:

Belichte stad . . . . . . . . . . . . . . . 09.10.2010 – 01.05.2011Liber Floridus . . . . . . . . . . . . . . 30.09.2011 – 08.01.2012Edmond Sacré . . . . . . . . . . . . . 30.09.2011 – 08.01.2012Water works . . . . . . . . . . . . . . . . voorjaar 2012

praktisch

het STAMverwacht u!

toegangspoort en infopunt

De bezoeker kan met zijn vragen terecht aan een cultuurtoeristische info balie in het STAM. Dit betekent een aan-vulling op het toeristische infokantoor van de Dienst Toerisme dat momenteel nog in de kelder van het Belfort huist, maar binnenkort verhuist naar de oude Vismijn. De twee locaties zijn met elkaar ver bonden via het water. Door zijn ligging aan de rand van de stad is het STAM het ideale vertrekpunt voor groepen.

openingstijden

Vanaf zaterdag 9 oktober 2010.Dinsdag tot zondag van 10 tot 18 uur.Gesloten op maandag en op 24, 25 en 31 december en 1 januari.

toegangsprijzen

€ 6 voor volwassenen€ 4,50 voor reductiehouders:– groepen vanaf 15 personen– senioren 55+ – Gentenaars€ 1 voor jongeren 19 tot – 26 jaargratis voor:– jongeren –19 jaar– Gentenaars op zondag (10 tot 13 uur)

en tijdens de Gentse Feesten

combinaties

Museumpasalle Gentse musea, 3 dagen lang, inclusief bus/tram in Gent centrum, voor €20STAM + Muziekcentrummuseumbezoek + concert met tussenin een stop in STAMcafé of Bijloke Bistro (zie www.debijloke.be)

groepen

STAMrondleidingcirca 1,5 uurgids: € 75 (max. 20 personen per gids)Combinatie met taxiboot, stadswandelingenen thematische rondvaarten op aanvraag.

reservering en info

BOEKjeBEZOEK+32 (0) 9 269 60 04, info@boekjebezoek.bevanaf 01.07.2010+32 (0) 9 269 87 98, boekjebezoek@gent.be

faciliteiten

– volledig toegankelijk voor rolstoelgebruikers – zaalteksten N | F | E | D | S – café-restaurant – cultuurtoeristische infobalie

bereikbaarheid

Het STAM ligt op één aangename kilometer van het centrum van Gent (15 min. te voet).openbaar vervoerstation Gent-Sint-Pieters (15 min. te voet)tram 1, halte Holdaal of tram 4/21/22, halte Bijlokehof (3 min. te voet)fiets fietsknooppunt Bijlokekaaiautoafrit Gent-CentrumP-route naar Parking Sint-Pietersplein (15 min. te voet)autocarpark & ride

G O D S H U I z E N L A A N

E17E 4 0

S TAT I O N (1 K M )

B I J LO K E K A A I

C E N T R U M (1 K M )

Blijf op de hoogte en teken in op de digitale STAMbrief op

www.stamgent.be

Stadsmuseum Gent nodigt uitNr. 2

STAM T +32 (0)9 269 87 90

B IJ LO KE S ITE F +32 (0)9 233 07 09

GO D S H U I Z E N LAAN 2 STA M@G E NT.B E

9000 G E NT WWW.STAM G E NT.B E

Stambladcover_Nr2 27-04-2010 22:41 Pagina 2