Mediageschiedenis - SamenVatting - Deel B - Lister

8/3/2019 Mediageschiedenis - SamenVatting - Deel B - Lister

http://slidepdf.com/reader/full/mediageschiedenis-samenvatting-deel-b-lister 1/7

SV tekst – Lister ‘new media’- Deel B –

OnderdeelstudieMedia&CultuuraandeUvA–Mediageschiedenis2011/2012

Copyright©DropboxMedia&[email protected] MadebyIrisVerhulsdonk||EditbyAsefeh

1

Introductie

Dit artikel zal de nadruk leggen op de relatie tussen biologie en technologie. Met de cyborg

lijkt het zo dat het cybernetische tijdperk de eerste zal zijn waarin technologie en biologie

gecombineerd zouden worden. Echter, de combinatie van levende dingen met technologie

heeft een veel grotere geschiedenis. In dit artikel zal het vooral gaan om automata (=self

moving things). Hoewel cyborgs horen bij de cybercultuur zijn hiervoor al veel ideeënopgedaan over deze combinatie (denk aan monster van Frankenstein, Terminator etc.)

daarom mogen we er niet vanuit gaat dat de cybercultuur de eerste was. Wel is het

waarschijnlijk zo dat in dit tijdperk de invloed van technologie op biologie groter is dan in

andere tijdperken.

Automata: De basis

Onderscheid moet gemaakt worden tussen gereedschap en machines en aan de andere

kant simulacra en automata.

& Gereedschap&Machines

Dit verschil gaat in op in hoeverre het object afhankelijk is van zijn gebruiker om te kunnen

functioneren. Handgereedschap heeft een externe bron nodig om te kunnen bewegen

terwijl machines zichzelf kunnen laten bewegen. Volgens deze redenering is dus alleen de

machine automata. Echter: er zijn machines die zelf gereedschappen gebruiker of die alsnog

een gebruiker nodig hebben om hun taak uit te voeren. Ook is het niet altijd het apparaat

dat afhankelijk is. Marx zei dat bij machines uit de industriële revolutie, het de mens is, die

afhankelijk is van de machine en niet andersom. Hierbij wordt de relatie tussen gebruiker en

de gebruikte omgedraaid en heeft de mens maar een lage onafhankelijkheid.

KORTOM; wie kan wat alleen, en hoe afhankelijk is het daarin??

& Simulacra&Automata

Er zijn twee verschillende manieren om automata in te delen volgens Homer en Aristoteles:

Homer: Leeft iets? (= natural automata of natural machines)

Aristoteles: Kan iets zichzelf in beweging houden?

De automatie die iets levends simuleert

& De automatie van het zichzelf bewegende ding

Derek J. De Solla Price maakte dezelfde vergelijking:

Simulacra: Een apparaat dat iets anders simuleert ( bestaand iets, mens, dier, ect.)

Automata: Apparaten die zichzelf bewegen

Vroege automata

Automata zou begonnen zijn bij de constructie van hydraulische (=werkend door waterdruk)

en pneumatische (=werkend door lucht) apparaten. Deze waren er al in het oude

Griekenland, oude Iran etc.) Yeah Iran baby!! Toen het nog een positief woord/land was..

Het meest bekend waren de werken van Hero van Alexandria (1e eeuw na christus) :

Fontein door druk van lucht. 2e was het mechanische theater. Dit maakte een connectie

tussen automata en de poppenshow maar ook naar mechanische schilderijen in de 18e en

19e eeuw (eerste voorbeelden van bewegende beelden)






2

Pneumatische niet-simulerende automata werd aan veel onderzoek onderworpen,

maar pas na de opkomst van de mechanische klok (14e eeuw) werd automata complexer.

Het idee kwam op dat klokwerken niet alleen een model was om de natuur te beschrijven,

maar een mechanisme van de natuur zelf.

Klokwerken: Technologie en natuur gecombineerd.

& Mechanisme

Klokwerken zorgde voor een nieuwe filosofie: Mechanische filosofie. Dit hield in dat alles

verklaard moest worden in termen van mechanismes en constructies.

Het won van Aristoteles’ teksten over natuurlijke fenomenen, omdat Aristoteles alleen

sprak over het definitieve einde: Dingen konden wel verklaard worden aan de hand van hoe

ze waren, maar niet hoe ze zo geworden waren.

& Man-machines: de la Mettrie en Descartes .

Filosofen zagen levend mechanische automata als een noodzakelijke uitkomst van hun

filosofie. De la Mettrie verwierp elke mening die niet accepteerde dat natuurlijk leven en

machinaal leven hetzelfde waren. Franse filosofen van de 18e eeuw namen deze kijk over.

Descartes vergeleek het menselijk lichaam met een machine om zo het lichaam te

kunnen begrijpen. Echter, hierbij ging het alleen om machines die uit zichzelf konden

bewegen. Hij haakte hier dus in op Aristoteles’ theorie dat dit een daadwerkelijke

mogelijkheid was.

Vaucanson’s eend

Vaucanson maakte een eend die net zo functioneerde als een levende eend, inclusief de

spijsvertering. Dit zorgde ervoor dat hij erg rijk werd en werd aangenomen op de French

Académie waar hij de leiding had over nieuwe uitvindingen binnen de wereld van

automata.

Automata werd uiteindelijk minder interessant voor de psychologie en de

wetenschap omdat studenten zich niet meer konden vinden in de psychologie van Newton.

Automata bleef wel populair, maar op een andere manier: Vaucanon’s eend leverde vooral

veel geld op in de entertainmentwereld.

De Jaquet-Droz adroïdes.

De aandacht voor apparaten zoals Vauconson’s eend, bleef vooral in de entertainment

wereld. Al rond 1610 waren er al mechanische simulaties van verscheidene diersoorten.

In 1773 maakten Pierre en Henri-Louis Jaquet-Droz een apparaat wat zij ‘androids’ noemden.

Automata die eens mens simuleerde. Ze werden gebruikt voor veel dingen (er waren

schrijvers, muzikanten etc.) met name voor tentoonstelling.

In de 18e eeuw was automata dus vooral bedoeld voor entertainment, maar het

zorgde echter wel voor discussie over automata binnen wetenschappelijke kringen. Hierbij

ging het vaak om: Als automata lijkt de handelen als een levend wezen, in hoeverre zijn zeniet wat ze lijken? Met andere woorden: Wat maakt automata anders van levende wezens?






3

Populaire werktuigen: Het einde van automata

Automata was dus altijd al populair geweest in entertainment, maar in het midden van de

19e eeuw veranderde het publiek. Het ging niet meer om aristocraten die zich interesseerde

in automata, maar om ‘het gewone volk.’ Automata werd een soort vertier voor op de

kermis. Dit zorgde ervoor dat de reputatie van automata nog verder daalde. De status wasnu gezakt tot speelgoed. Wel was het zo dat in deze tijd het onderscheid tussen het simuleren

van intelligentie en het automatiseren van biologische systemen weer terug kwam.

Continuïteiten en breekpunten in de geschiedenis van automata

2 hoofdzaken naar voren gehaald in het kijken naar de geschiedenis van de automata

1) De geschiedenis bestaat uit discontinuïteiten; gemarkeerd door ‘normale’ en ‘crisis’ technologieën

2)Aandacht schenken aan de groter wordende culturele impact van technologie.

Androids en intelligentie

In de beroemde Encyclopédie werd al onderscheid gemaakt tussen automaten en android.

David Brewster maakte dit onderscheid ook in 1830 in de Edinburgh Encyclopaedia. Prince

ging door met dit onderscheid in de tweede helft van de 20e eeuw, deze keer ging het

onderscheid tussen simulacra en automata.

De aandacht in de wereld van automata was verschoven van psychologie naar

fascinatie voor intelligentie. Het onderscheid van aan de ene kant automata en aan de

andere kant simulacra en androides, zorgt ervoor dat vragen wat betreft intelligentie buiten

het bereik valt van wat uitgelegd kan worden aan de hand van mechanismes.

Hierbij worden wel uitvindingen over het hoofd gezien, zoals (bijvoorbeeld) rekenmachines.

Price hangt de theorie van René Descartes aan, die claimde dat alles mechanisch is

uit te leggen, behalve de menselijke geest. Tussen Blaise Pascal en Charles Babbage is een

lijn op te merken in ontwikkelingen. Het gaat telkens om intelligentie in techniek. Op deze

manier kan er een lijn worden gevonden tussen de eeuw van de klokken en de eeuw van de

computers.

Waarom er geen stoom-aangedreven simulacra zijn

Jean Baudrillard maakte in 1976 wederom het onderscheid tussen machines die ons wel

simuleren en degenen die dat niet doen. Hij maakt het onderscheid tussen robots enautomata. Volgens Baudrillard lijkt een robot op een mens en automata niet (maar werkt wel

als een). Baudrillard laat door middel van de geschiedenis zien dat het zwaartepunt in de

wereld van automata is verschoven. Eerst wilde men machines die leken op de mens, maar

sinds de industriële revolutie is het veranderd naar de mankracht die een machine oplevert.

Deze verandering is precies het verschil tussen het tijdperk van de klokken en het

stoomtijdperk. Hierom bestaat er dus geen stoom simulacra, omdat men niet meer

geïnteresseerd was in de vorm van de machines, enkel in de functie.

Terugdraaien van de natuur

Het maken van androids en simulacra zorgde voor het begrijpen van het menselijk lichaam in

termen van mechanica. Na het midden van de 18e eeuw kwam een nieuwe manier van het






4

leven begrijpen naar voren: biologie. Biologie ging om levende dingen en maakte dus

onderscheid tussen ‘leven’ en ‘klokwerk’. Na de opkomst van de biologie werd het leven niet

enkel meer begrepen in termen van mechanica. De drang om androids en simulcera te

maken was weg in de wetenschap, dus moest er een nieuwe manier komen om het leven en

lichamen te begrijpen. Men ging nu uit dat het menselijk lichaam functioneert als een motor

in een machine. Biologen zagen deze manier alleen toereikend als het ging om analyses,maar vonden dat dit niets kon zeggen over het leven op zich: Hoe ontstaat het? Hoe

onderscheid het zich van niet-levende dingen? Biologie keerde zich af van het begrijpen van

leven in termen van technologie. Hierdoor zag men in dat biologie ook belangrijk was, als

tegenstelling van de techniek.

Het is echter niet zo dat het maken van kunstmatig leven de biologie negeerde. Het is

juist zo dat men niet meer zozeer het leven probeerde na te bootsen, maar het leven

probeerde te herdefiniëren aan de hand van het functioneren van machines.

Door de komst van stoom konden steeds sterkere machines gemaakt worden, hierdoor was

stoomkracht in staat de natuur te herdefiniëren.

Nieuwe Automata: Motors en fabrieken

De eerste uitvinding met stoom was gemaakt om een waterstroom in een mijn te leiden.

Stoom bood als zijnde een autonome bron van energie, extreem veel mogelijkheden om

werk te verzetten dat ‘tegen de natuur’ inging. Het kwam hierdoor dat de ‘filosofen van de

fabricage’ (Andrew Ure, Charles Babbage en Dr Price) fabrieken ook zagen als automata. In

fabrieken was er geen automata om het leven te simuleren maar om de functie van

menselijke kracht over te nemen. Met het opgeven van simulacra van mensen wordt

automata min of meer autonoom. Marx zei dat de bewegingen van deze automata het

werk van de arbeider vaststelt en bevestigd.

Automata en sociale techniek

Charles Babbage maakte een onderscheid tussen machines: .

1) De machine aangesteld om kracht te produceren .

2) De machine wiens doel is deze kracht over te brengen en werk te verzetten.

gemechaniseerde arbeid had dus centralisatie nodig om goed te kunnen functioneren.

Het feit dat dit nodig was, verbande fabrieken naar afgelegen industrieterreinen. Mensen

bleven wel nodig; de stoommachine die de andere machines aandreef had alleen nut als

het ook daadwerkelijk in staat was de andere machines aan te drijven. Mensen hadden nutmet betrekking tot de machine omdat ze er een onderdeel van werden. Ze dreven de

machine niet aan, maar waren een deel ervan. De stoommachine gebruikt de mens als

vervangende kracht. Op deze manier is de ‘meester’ van de machines niet altijd menselijk.

Het kan ook machinaal zijn, met de enige voorwaarde dat het zichzelf kan bewegen

(automata) en dat het een ‘slaaf’ heeft die beweegt na aandrijving van de meester.

Echte en ingebeelde systemen

De eigenaar van de fabriek is geen onderdeel van de machine. De fabriek is een realisatie

van zijn design. Hierdoor is het mogelijk het idee van ‘een technisch systeem’ af te doen als

een ‘ingebeelde machine.’ (Theorie van Adam Smith). Het lichaam van de arbeider staat tot






5

de machine als intellectuele organen. Hierdoor blijft de machine toch in verband staan met

het menselijk domein.

Adam Smith maakt onderscheid tussen ‘actual machines’ en ‘ingebeelde systemen,’:

[Letterlijke citaat] “A machine is a little system created to perform as well as to connecttogether in reality those different movements and effects of which the artist has occasion

for.” & “A system is an imaginary machine invented to connect together in fancy those

different movements and effects which are already in reality performed”.

Maar in wiens ‘fancy’ gebeurt dit? Simon Shaffer noemt het ‘enlightened mechanic’

die verder gingen op Diderot’s en Smith’s psychologie van het fabriceren. De verlichting

prees de reden boven alles en op dezelfde manier prezen de enlightened mechanics

intellectuele productie over manuele productie.

Kortom: machine bestaat nu eenmaal gewoon (concreet) maar een fabriek (een

technisch systeem) is een vorm van design, iets wat iemand bedacht heeft. Een systeem

bestaat ook uit componenten die niet concreet zijn en kunnen dus af worden gedaan als

'ingebeeld' . Een systeem is een ingebeelde machine dat bedacht is om

effecten+bewegingen samen te voegen die al in de realiteit plaats hebben gevonden (Vrije

vertaling van een citaat); credits: Iris Verhulsdonk FB page

Echte technologieën van governance

Er zijn echter meerdere uitvindingen die het ‘probleem’ dat Adam Smith voorlegt op kunnen

lossen: Wat betreft de status van het systeem als mechanisch of puur ingebeeld. Deze

hebben alle 2 de functie van ‘conscious linkage’ in een systeem van machines.In de late 18e eeuw werd het probleem van het controleren van machines altijd opgelost

door menselijke aanwezigheid. Menselijke intelligentie bleef nodig omdat het systeem niet

zelfcorrigerend was. Men kan ervan uitgaan de cybernetica al in de 17e eeuw in het stadium

van potentiele realisatie was aangekomen. De eerste stappen in deze richting werden gezet

door hitteregelaars (door Cornelius Drebbel) in machines aan te brengen, waarbij de

machine dus min of meer zelf corrigerend werd.

Dit wordt ook wel een ‘feedback mechanisme’ genoemd.

Het probleem van zelf-correctie was natuurlijk ook aanwezig bij de stoommachines. James

Watt introduceerde een zogenoemde ‘govenor’ in motors om zo de snelheid binnen

proporties te houden. Zulk soort machines – die iets binnen bepaalde lijn willen houden –

benoemd de cybernetica ‘negatieve feedback’ op een systeem geven- zijn nodig om een

machine te laten functioneren maar geven nog steeds geen antwoord op de vraag wat

betreft de ingebeelde of technische status van systemen. Ze geven wel aan dat bepaalde

functies die eerst alleen bestemd waren voor de mens (monitoren) nu ook mogelijk was te

automatiseren. Babbage gaat hierop in: Mensen zijn de aanstuurders van een systeem van

machines in zoverre in intelligentie op zich niet-mechanisch blijft. Ada Lovelace bracht de

geschiedenis van geautomatiseerde intelligentie en het systeem van de fabrieken samen.

Het gaat hierbij niet om simulacra; het automatiseren van een levend wezen, maar om de

automatisering van intelligentie. Ada wordt gezien als de ontwerpster van het eerste

computerprogramma. Ze schreef ‘programmas’ om symbolen volgens vaste regels temanipuleren met de analytical engine die Babbage nog moest maken. Ze zag ook in dat






6

computers in staat waren meer dan alleen zware berekeningen te doen, terwijl anderen, zelfs

Babbage alleen geïnteresseerd waren in het rekenwerk van computers.

Kunstmatige intelligentie

De geschiedenis van de kunstmatige intelligentie begint bij de mechanische rekenmachines.

Het verschil is dat rekenmachines maar 1 functie van menselijke intelligentie kunnen

nabootsen. Kunstmatige intelligentie komt dichter bij zodra ‘programmeren’ in plaats van

‘berekenen’ in beeld komt. Ada Lovelace speelt hierin een belangrijke rol om een

programmeertaal te maken. Ze analyseerde de 2 uitvindingen van haar mentor Babbage:

The Difference Engine en de Analytical Engine. Deze uitvindingen vormen een belangrijke

brug tussen rekenen en programmeren. De eerste pogingen tot het automatiseren van

intelligentie zijn namelijk door berekenende uitvindingen.

De ‘Pascaline’ en Leibniz’s ‘mechanical reasoner.’

De eerste mechanische rekenmachines waren enkel bedoeld om tijd uit te sparen.

Blaise Pascal bracht rekenmachines – bekend als Pascalines - uit in 1642. Het was hierbij niet

zijn bedoeling intelligentie te automatiseren maar om simpelweg rekenen makkelijker te

maken, tijdbesparen. Sommigen hebben de Pascaline de eerste echte digitale computer

genoemd. Dit is min of meer waar, maar de rekenmachine werd nog wel manueel

aangedreven. Wat de Pascalini onderscheidde van eerdere rekenmachines was dat het

getallen kon ‘overdragen’ van enkele cijfers naar tientallen. Dit deed het onafhankelijk van

de gebruiker en dit maakte deze rekenmachine echt tot ‘machine’

(het verschil tussen een ‘tool’ en een ‘machine’ gaat erom dat een machine tot op zekere

hoogte onafhankelijk van zijn gebruiker kan functioneren).

G.W Leibzig liet in 1673 zijn prototype van de ‘calculus rationator’ zien. Deze kon

automatisch vermenigvuldigen en delen. Leibniz’s rekenmachine was zoals de Pascalini, niet

enkel bedoeld om tijd te besparen maar vormde het begin van een groter geheel. Het ging

erom te laten zien dat redeneren gemechaniseerd kon worden. Leibzig redeneerde dat elke

vorm van redenatie met elkaar in verband stonden. Dus rekenen is principe hetzelfde was als

filosoferen. Hierdoor begon hij te zoeken naar een code: logica opbreken in componenten

om het zo te mechaniseren. Hij probeerde zo ‘the language of thoughts’ te maken.

Hij probeerde een taal te creëren om dit te verwezenlijken en zo kwam hij tot de binaire

code. Hij heeft veel plannen gemaakt voor machines die met deze taal werkten maar er

nooit echt een geproduceerd. Hij zag zijn uitvinding (het prototype er dus van) als een

voorbode van kunstmatige intelligentie.

Ada en Babbage: Programmeerbare motoren

Leibzig’s ideeën werden dus nooit werkelijkheid. Dit geldt ook ongeveer voor de

Difference&Analytical Engines van Babbage. Hoewel hier wel een demonstratie model van is

gemaakt. Het probleem waardoor ze niet echt zijn gemaakt, was niet omdat het theoretisch

niet haalbaar was, maar omdat de mechanica uit die tijd nog niet zo goed was.






7

Ana Lovelace heeft diepgaande analyses gemaakt over deze engines en concludeerde dat

– als de machines gerealiseerd zouden zijn- het de potentie zouden hebben gehad (met

name de Analytical Enginge) om de Industriële Revolutie in de eerste computer eeuw te

veranderen. Hoewel de twee gehuldigd worden als de voorlopers van de eerste computers,

is het belangrijk in te zien dat daar niet hun enige nut lag. Hierbij is het nodig een functioneelonderscheid te maken tussen de twee machines:

The Difference Engine: Werd zo genoemd omdat het werkte aan de methode om te

kunnen differentieëren. Met andere woorden, het was in staat te rekenen aan de hand van

een formule die opgeslagen zat in de machine zelf.

The Analytical Engine: Opvolger van Difference Engine. Was in staat te analyseren:

kon ‘beslissen’ welke formule er gebruikt moest worden.

Babbage haalde Luigi Menabrea (engineer) over Babbage’s werk te publiceren

(1842) Ada Lovelace vertaalde het naar het Engels en maakte zoveel kanttekeningen dat

deze belangrijker bleken dan het essay op zich. Ada’s analyse van de Analytical Engine

kwam neer op het feit dat de Analytical Engine geen duidelijk bepaalde functie heeft, het

kan geprogrammeerd worden tot meerdere gewenste functies. Op deze manier komt de

Analytical Engine dus het meest dichtbij onze huidige computer. Ada maakte onderscheid

tussen het ‘opslaghuis’ en de ’molen’ dat wat wij nu ‘memory’ en ‘processor noemen.

Volgens Ana Lovelace was de Analytical engine veel meer dan een tijdbesparende

rekenmachine maar net zo uitvoerbaar en onwaarschijnlijk als een denkende/redenerende

machine.

De geschiedenis van kunstmatige intelligentie is nog lang niet afgelopen en er is geen

eindpunt in zicht. Dit sluit ook aan bij de manier hoe de uitvinders omgaan met hun – nogniet gerealiseerde – uitvindingen. Ze weigeren een duidelijke functie toe te kennen aan de

ideeën.

Mediageschiedenis - SamenVatting - Deel B - Lister

Documents

Transcript of Mediageschiedenis - SamenVatting - Deel B - Lister