Het rode gevaarHet rode gevaar

Een inbreker spreekt:‘Meer dan minuutheb ik niet nodig'

KLONGKLONGKLANG!!!Het lawaai in de scanner beïnvloedt de testen

Rechtenstudenten zijn niet taalvaardig. Hundocenten wel?

Pagina 3 Pagina 7 Pagina 8

Pagina 3

Pagina 5

Wie heeft de mooiste almanak?Ook dit jaar beloont Mare de vereniging met de meest originele almanak met een fust bier. Inleveren voor 12 juni bij de redactie, Pieterskerkhof 6, Leiden.

‘Beurspromovendi slecht behandeld’Chinese beurspromovendi hebben in een brief hun beklag gedaan over hun positie aan de Leidse universiteit. 'Som-migen hebben geen werkplek.'

Verkiezingsopkomst voor U-raad stijgtDe opkomst was hoger dan voorheen: dertig procent van het personeel stem-de, en iets meer dan twintig procent van de studenten.

Volgende week geen Mare In verband met Pinksteren zal er volgende week geen krant verschijnen. Mededelingen voor Mare 30 dienen voor maandag 4 juni ter redactie te zijn.

Pagina 4

Studentenorganisaties achten de langstudeerboete onrechtmatig. Hun advocaten stonden hen maan-dag bij in een zaak tegen de overheid. ‘De boete is een jaar huur’

DOOR VINCENT BONGERS ‘Het is nog net geen David tegen Goliath’, zegt de Leidse hoogleraar staats- en be-stuursrecht, Tom Barkhuysen, in het Paleis van Justitie in Den Haag vlak voordat hij zijn toga gaat ophalen. ‘Maar we nemen het op tegen de Staat en die heeft veel middelen tot zijn beschikking.’

Barkhuysen is als partner verbon-den aan advocatenkantoor Stibbe, en staat de studentenorganisaties ISO, LSVb en LKvV bij in hun ver-zet tegen de langstudeermaatregel. Die naar inzicht van de organisaties onrechtmatig is. ‘We hebben een ste-vig verhaal. We hopen dat de rechter ons volgt.’

Het is maandagochtend een uur of negen. Meestal een moment van de week dat niet met veel enthousiasme wordt begroet, zeker niet door stu-denten. Maar het anders zo rustige Paleis lijkt wel belegerd. Er staat een lange rij voor de metaaldetector bij de ingang van de rechtbank.

Ook een aantal bestuursleden van Augustinus is naar de zitting geko-men. ‘We hebben een oproep van de LKvV gehad om zo onze betrokken-heid te tonen’, zegt archeologiestu-dent Sterre van Heemst. ‘Maar het gaat mij ook persoonlijk aan. Als de maatregel blijft bestaan, moet ik gaan betalen. Ik overschrijd de termijn die staat voor de bachelor met een half jaar. Nog drie bestuursleden worden met de boete geconfronteerd.’

De medewerkers van de rechtbank worden een nerveus als honderden studenten voor de deur van de zit-

tingszaal staan. Dat gaat nooit pas-sen. Een deel moet in een andere ruimte naar een scherm kijken.

Barkhuysen legt uit wat er gaat gebeuren. ‘We hebben al een schrif-telijke ronde achter de rug. Nu gaan beide partijen een pleidooi houden. De rechters kunnen dan nog vragen stellen en gaan zich dan over de zaak beraden.’ Maar sinds de schriftelijke ronde is er nog wel het een en ander veranderd. Er is een spoedwet naar de Tweede Kamer gestuurd waarin wordt geregeld dat het ministerie van Onderwijs tien miljoen euro in de profileringsfondsen van univer-siteiten en hogescholen stort. Daar kunnen door de boete getroffen deeltijdstudenten dan een beroep op doen. ‘Het bedrag is een druppel op een gloeiende plaat. En de spoedwet neemt de onrechtmatigheid van de regeling niet weg.’

Barkhuysen verbaast zich erover dat de boete is ingevoerd. ‘Het is op-vallend dat Kamerleden miezemui-zen over 1 procent koopkrachtverlies terwijl studenten die getroffen wor-den door de langstudeermaatregel te maken krijgen met een verlies van 30 tot 40 procent. De babyboomers re-gelen het goed voor zichzelf terwijl studenten zonder overgangsregeling en met terugwerkende kracht fors worden aangepakt.’

Barkhuysen wordt in zijn verde-diging bijgestaan door kantoorge-noten Machteld Claessens en Anna Collignon, allebei Leidse alumna. In de rechtszaal betoogt de laatste dat getroffen studenten in totaal 5000 euro gaan betalen. ‘Dat is een jaar huur voor een kleine kamer.’

Barkhuysen legt uit dat de maatre-gel in strijd is met een VN-verdrag waarin juist is vastgelegd dat de on-dertekenaars naar kosteloos onder-wijs moeten streven. Nederland gaat daar nu lijnrecht tegen in. Boven-

dien konden de studenten zich niet konden op de boete voorbereiden.

Landsadvocaat Eric Daalder werpt tegen dat studenten al twee jaar we-ten dat de regeling er aan komt. Vol-gens Barkhuysen is dat onjuist. Pas toen de Eerste Kamer op 5 juli ak-koord ging met het voorstel, mocht van studenten worden verwacht dat ze hier rekening mee gingen hou-den. Daarnaast is het in veel geval-len niet mogelijk om in te spelen op de boete. Problematisch is ook dat deeltijdstudenten bijna per definitie langstudeerders zijn en toch onder hetzelfde regime vallen.

Ook essentieel is volgens hem dat er - in tegenstelling tot vergelijkbare wetgeving - geen overgangsregeling is getroffen. Barkhuysen: ‘Het is ge-lijk: Bam! Boete.’

Daalder ontkent dat de maatre-gel een boete is. Langstudeerders kunnen slechts niet langer gebruik maken van een ‘gereduceerd colle-gegeld.’ Ook stelt hij dat studenten altijd meer kunnen lenen.

Na een uurtje pleiten beginnen de partijen elkaar om de oren te slaan met uitkeringsregelingen voor kun-stenaars, Europese arresten en zaken over kunstmest, en richten verveelde toehoorders hun aandacht op Face-

book en Twitter. Een aantal dames in mantelpak en verenigingsdas leunt achterover en schopt de schoenen uit. Helaas ontbreekt de lentezon.

Pas als de landsadvocaat zegt dat deeltijdstudies officieel helemaal niet bestaan, schrikt iedereen weer wakker.

Volgens Daalder spreken studen-ten en instellingen slechts een afwij-kende studietermijn met elkaar af. Dat deze instellingen deeltijdstudies aanbieden en opleidingsregisters deze vermelden, doet daar volgens hem niets aan af. Deeltijders hebben gewoon pech. Bijzondere gevallen moeten zich maar wenden tot de profileringsfondsen van hun uni-versiteit of hogeschool.

Een golf van onbegrip trekt hoor-baar door de zaal.

Na afloop van de zitting is Bark-huysen tevreden. ‘We hebben duide-lijk laten zien dat er haken en ogen aan de wet zitten. De landsadvocaat had ook niet echt overtuigende ant-woorden op onze bezwaren.

‘Heel belangrijk is dat duidelijk is geworden dat de maatregel ondoor-dacht en veel te snel is ingevoerd. Het ministerie begint nu pas na te den-ken over de effecten van de boete. Dat moet natuurlijk voor invoering

al gebeuren. Het blijkt dat als je wat in de wet prikt er allerlei problemen aan het licht komen.’

Wat vindt hij van de grote publieke belangstelling? ‘Voor de zaak is het heel goed.’ Was hij niet gespannen? ‘Als de zitting begint, vergeet je de zaal. Ik geef hoorcollege aan gro-te groepen studenten, dat scheelt natuurlijk.’

ISO-voorzitter, Sebastiaan Hame-leers, heeft een positief gevoel over de zaak.

‘Ik vond het maar wollig en war-rig verhaal van de kant van de staat. De landsadvocaat kwam er niet he-lemaal uit. Toen we met concrete voorbeelden kwamen van mogelijk getroffen studenten had hij daar nauwelijks een inhoudelijke reactie op.’

Bij één geval liet de landsadvocaat zelfs weten dat wat de student over-kwam ‘een typisch geval van verve-lend was.’

Hameleers: ‘Dat kun je toch niet maken?’

Barkhuysen vindt dan ook dat de zaak er zeker ‘niet minder sterk’ op is geworden. ‘Ik ben blij dat er in ieder geval voor het begin van het college-jaar duidelijkheid komt.’

De uitspraak volgt uiterlijk 25 juli.

Bandirah Pagina 12

24 mei 201235ste Jaargang • nr. 29

Studenten vs. de staat‘Het is gelijk: Bam! Boete!’

De advocaten in actie, met (vlnr) Machteld Claessens, Tom Barkhuysen en Anna Collignon. Foto Taco van der Eb

We hebben een merkwaardige verhouding met oud en nieuw, met traditie en verandering. In bewogen tijden is er altijd een hang naar vroeger, naar houvast en tradi-ties – misschien verklaart dat de recente interesse (en financiering) voor erfgoedbehoud en –onderzoek. In de alliantie die wij met Delft en Rotterdam aangaan, wordt bijvoorbeeld ook gewerkt aan een gezamenlijke LDE Center for Heritage – erfgoed heeft de toekomst.

Maar daar tegenover staat een nog veel sterkere na-druk op vernieuwing, verandering, innovatie. Die term zweeft al een poosje rond in de universitaire wereld en omdat ik (dankzij een Vernieuwingsimpuls-subsidie) tijd heb om af en toe een middag naar praatjes te gaan luisteren ging ik deze week naar een symposium met als titel ‘De Innovatie-paradox’.

In het kort: de Nederlandse wetenschap blijkt het keer op keer hartstikke goed te doen in alle ranglijstjes van landen en universiteiten. Tegelijkertijd maakt het Nederlandse bedrijfsleven bijzonder weinig gebruik van alle vernieuwde wetenschappelijke inzichten. Excellente wetenschap leidt blijkbaar niet tot veel innovatie in het bedrijfsleven. Om iets aan deze ‘paradox’ te doen heeft het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie het topsectorenbeleid bedacht, om onderzoe-kers en ondernemers dichter bij elkaar te brengen.

So far so good, zou je zeggen. Maar helaas komt het geld voor die topsectoren voor het grootste gedeelte uit de NWO-pot. Het geld waarmee eerder fundamenteel onderzoek werd gesubsidieerd, via vrije competities, is nu voor toegepast onderzoek. Nadat eerste geldstroom-fondsen van de universiteiten naar NWO verschoven, worden ze nu ingezet als R&D voor het bedrijfsleven.

Kortom: excellente fundamentele wetenschap wordt financieel gekort omdat het bedrijfsleven niet genoeg innoveert. Dat is pas paradoxaal. Tenzij je fundamenteel wetenschap als linkse hobby ziet, en onderzoek in de eerste plaats als innovatiemotor voor het bedrijfsleven beschouwt, zoals één van de sprekers verduidelijkte.

Wat ook paradoxaal is, is de nationalistische houding die spreekt uit het beleid van Economische Zaken, al-thans zoals die op het symposium werd uitgelegd door een vertegenwoordiger van dat ministerie. Onderzoek is er om economische en maatschappelijke uitdagin-

gen te kunnen aangaan, en om de positie van de ‘BV Nederland’ te promoten. ‘Maatschappelijke opgaven van vandaag zijn de markten van morgen’, werd ons verteld. Die uitdagingen tellen blijkbaar alleen mee als ze in geld uit te drukken zijn, en zich in Nederland afspelen. Alsof de grootste uitdagingen zich netjes aan landsgrenzen houden. En alsof het nationale Nederlandse belang dienen de voornaamste drijfveer van onderzoekers is. Natuurlijk denkt een ministerie in termen van het nationale belang. Maar voor wetenschappers draait het juist om internationale samenwerking, om intellectuele uitwisseling over landsgrenzen (en Europese grenzen) heen, om mondiale of zelfs galactische vraagstukken.

Nog afgezien van politieke schaal is het interessant dat ‘innovatie’ en ‘maatschappelijk belang’ als syno-niemen worden gehanteerd. Zo lijkt innovatie (in het bedrijfsleven) vanzelfsprekend het maatschappelijke belang te dienen, en dat belang kan schijnbaar ook niet zonder innovatie gediend worden.

Maar er zijn toch talloze voorbeelden van econo-mische innovatie te noemen die het maatschappelijk belang duidelijk schaden. De buitengewoon innovatieve Amerikaanse wapenindustrie bijvoorbeeld, of de bio-technologische innovaties van agrarische multinational Monsanto, waardoor zowel biodiversiteit als kleinere boeren het onderspit delven. Maar ook de innovatieve financiële producten die tot de huidige economische crisis leidden, bijvoorbeeld de financiële innovaties waardoor de woningbouwcorporatie Vestia twee miljard tekort kwam, nu werknemers ontslaat en de huren opschroeft.

Eén van de praatjes was van de Rotterdamse viroloog Ron Fouchier, bekend van zijn grieponderzoek, dat om biosecurity-redenen aanvankelijk niet mocht worden gepubliceerd. Hij sprak over dual use research, onder-zoek dat zowel ten goede als ten kwade kan worden aangewend: data over een virusmutatie zijn nuttig voor zowel de WHO als bioterroristen. Misschien zou het goed zijn als onze ministeries wat meer aandacht besteedden aan het dual use- karakter van innovatie.

Rivke JaffeUniversitair docent culturele antropologie

Paradoxale vernieuwing

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR LeidenTelefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288

Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Redactie

Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl

Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl

Judith Laanen redactie@mare.leidenuniv.nl

Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl

Medewerkers

Rivke Jaffe • Petra Meijer • Benjamin Sprecher • Anne van de WijdevenSecretariaat Judith LaanenFotografie Taco van der Eb • Marc de Haan

Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nlBasisontwerp Roeland Segaar, Zabriski CommunicatieArt direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.comDrukwerk Dijkman Offset Amsterdam

Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80

Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • I. Bronstring • A. Brouwer • prof. dr. A.J.W. van der Does • B. van der Donk • J. Egberts • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • D. van der Klugt • A. Liemburg • R. Nieuwenkamp • mw C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver

Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Colofon

Europese toestandenDOOR MARLEEN VAN WEsEL Een fris, jong meisje met een verentooi is leuker dan de vergane glorie van drie lelijke, oude kerels. Daar kan het alvast niet aan liggen. Dus zal het wel weer de vriendjespolitiek van Centraal- en Oost-Europese landen zijn, waarmee we ons volgende week bij de kof-fieautomaat gezamenlijk verdedigen wanneer Nederland voor de achtste keer op rij de finale niet haalt. Of toch in elk geval sinds Ding-a-dong voor de achtendertigste keer op rij niet wint. Zo populair heeft Nederland zich de afgelopen tijd niet gemaakt in Europa. Die vriendjespolitiek werd een paar jaar geleden wetenschappelijk bewezen door de Schotse onderzoeker Derek Gatherer. Op basis van de stempatronen sinds 1975 (Ding-a-dong!) stelde hij vast dat gebieden die hij voor het gemak ‘the Viking Empire’, ‘the Balcan Bloc’ en ‘the Warshaw Pact’ noemt, inderdaad onderling erg gul zijn met de douze points.

Ook de EU vreesde voor vriendjespolitiek toen landen in Centraal- en Oost-Europa toetraden in de jaren negentig, maar dan in de vorm van partijpatronage. Daarbij worden trouwe partijleden voorgetrokken bij het benoemen van ambtenaren, waardoor de partij kan doordringen tot aller-lei instituten. Forse EU-regels moesten dit voorkomen. Onnodig, zo was afgelopen week te horen in het Leidse Academiegebouw. De politicoloog Petr Kopecký vertelde daar in zijn oratie over het onderzoeksproject dat hij leidde naar partijpatronage in verschillende Europese landen. De manier waarop politieke partijen in de meeste landen tegenwoordig georganiseerd zijn, verhindert bevoorrechting vanzelf al. Je moet toch echt geknipt zijn voor zo’n baantje, om ervoor in aanmerking te komen, de mogelijke bu-reaucratische invloed van je partij ten spijt. Controle door de toenemende media-aandacht doet de rest.

Maar het Eurovisie Songfestival is geen zuivere politiek. Het is maar goed dat de Tweede Kamer deze week, nog nét op tijd dus, tegen Blekers plannen met de Hedwigepolder stemde. Want volgens die Schotse statisticus vor-men ook wij met onze zuiderburen een onmiskenbaar bondgenootschap als het op televoting aankomt. ‘The Particial Benelux’, noemt hij dat. Op sympathy votes van echte Indianen hoeft Joan Franka alvast niet te rekenen. De oprichter van een Roosendaalse Indianensteungroep (die zelf eigenlijk ook geen Indiaan is, maar dat tussen haakjes) vond haar maar een wan-nabe. De wilde voorstelling van indianen, die in het lieflijke You and me weliswaar ver te zoeken is, was volgens hem beledigend.

Ook als het gaat om partijpatronage hebben wij trouwens niet de schoon-ste handen van het continent. Nederland vormde namelijk een van de uit-zonderingen in Kopecký’s onderzoek. Juist hier letten partijlobbyisten goed op of er ambtelijke functies vrijkomen. Hoeveel effect dat daadwerkelijk heeft wil Kopecký nog uitzoeken. Intussen duimen we vanwege Franka’s Turkse roots tot het moment waarop we horen: This is Istanbul calling!

2 Mare · 24 mei 2012

Column

Geen commentaar

Cocktails & communisten

Inbreken voor beginners

Lezing over de spionage in de Koude Oorlog

Door Marleen van Wesel Erika (21, stu-dent Nederlands) schenkt net thee in als Jan van Bragt (56) de trap van haar studentenhuis in een zijstraat van het Rapenburg op loopt. ‘Hier kom ik wel erg gemakkelijk binnen.’Op zijn achttiende begon hij met fietsen-diefstal. ‘Ik stapte al snel over op auto’s en later overvallen en inbraken. De laat-ste jaren van mijn criminele carrière han-delde ik in verdovende middelen.’ Pas na twintig jaar liep hij tegen de lamp. Na een gevangenisstraf en een periode in een ontwenningskliniek kwam hij terecht bij Delinkwentie & Samenleving, een project van de organisatie Humanitas, waarvan hij inmiddels regiocoördinator is. ‘Daar werken allemaal mensen met een straf-blad. We geven voorlichting aan jongeren, over criminaliteit, en ook aan bedrijven, gemeentes en politie over inbraak- en overvalpreventie.’ Een studentenhuis is echter een primeur. Erika en haar huisgenoot Ilse (25, stu-dent Bedrijfskunde) doen de voordeur ’s nachts nooit op slot. Erika: ‘Ik ben bang dat ik mezelf binnensluit en dat er dan brand uitbreekt. Ik realiseerde me pas dat ook hier ingebroken kan worden toen het verderop in de straat een keer gebeurde.’ Zelf dacht Van Bragt er ook zo over, zelfs toen hij regelmatig andermans woning

‘Wijken met veel sanseveria’s voor het raam vermeed ik liever. Bejaarden letten veel te goed op.’ Subtiel ging hij vaak niet te werk. ‘Ik gooide gerust een raam ka-pot. Op alarmen reageren mensen nau-welijks. Op glasgerinkel wel, maar pas na een paar minuten. Ik had dus maar een minuut nodig.’ De mariniersmethode noemt hij dat. ‘Vanwege het zeemansde-vies: als geweld niet helpt, gebruik dan grof geweld.’

071 -527 …

De agenten van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) waren tij-dens de Koude Oorlog niet met getrokken pistool op jacht naar vluchtende Russische spionnen. Ze schreven vooral boze brieven, zegt historicus Constant Hijzen.

Door vincent bongers De ‘operateurs’ tikten bijvoorbeeld brieven om de Communistische Partij Nederland (CPN) met succes te destabiliseren, vertelt Constant Hijzen, aio bij het Instituut Geschiedenis en het Cen-tre for Terrorism & Counterter-rorism van Campus Den Haag. Hij onderzoekt hoe de dienst door de

Hoogleraar cardiologie ernst van der Wall, u schreef daar dit voorjaar over in het Netherlands Heart Journal.‘Inderdaad. Ik ben hoofdredacteur van dat tijdschrift, en wijdde mijn redactio-nele commentaar aan het verschijnsel. In het prestigieuze New England Journal of Medicine was een verslag verschenen van de zogeheten RACER-studie – de Race Associated Cardiac Arrest Event Re-gistry. Veel media schreven toen de kans op acute hartdood bij een marathon heel klein was, maar NRC Handelsblad schreef juist het aantal doden bij marathons was toegenomen.’ Wie had er gelijk?‘Allebei. Die studie vergeleek twee pe-riodes: van 2000 tot 2004 en van 2005 tot 2010. Daarbij steeg het aantal doden van 0,7 per 100.000 deelnemers in de eerste periode naar 2 per 100.000 in de tweede. Dat is een drievoudige stijging. De studie stelde verder vast dat man-nen vaker stierven vrouwen, en dat de afstand ertoe deed: het risico was bij de hele marathon drie tot vijf keer zo hoog als bij de halve.’ Waar komt die stijging vandaan?‘Er zijn veel meer marathonlopers bij-gekomen, de afgelopen jaren, en dan vooral mannen. Het is eigenlijk niet te verklaren waarom mannen vaker een hartaanval krijgen dan vrouwen. Wellicht dat het vooral gaat om oudere mannen, die zichzelf willen bewijzen. Dat zie je ook wel aan de deelnemers van mara-thons zoals die van Amsterdam en New York.’ Waarom krijg je eigenlijk hartproble-men van hardlopen?‘Bij jongere mensen is er vaak sprake van erfelijke hartafwijkingen. Bij oudere mensen is het eerder kransvatlijden. Bij een marathon wordt het hart enorm be-last; als dan ergens een vernauwing in de vaten zit, krijg je een zuurstoftekort in het hart en vervolgens een hartinfarct. Als je niet wist dat die vernauwing be-stond, heet dat een zogeheten occulte laesie. Je hebt natuurlijk ook de mensen die na een hartaanval het advies hebben gekregen om te gaan rennen…’ Maar moeten die mensen marathons gaan lopen?‘Nee, maar het gebeurt wel. Als iemand een hartaanval heeft gehad, maar de problemen zijn goed opgelost en hij laat een goed inspannings-ECG zien, zegt de cardioloog: “Doe maar”. Begrijpelijk want zo iemand gaat vervolgens ook gezonder eten, minder roken, enzovoort’ bij andere sporten komt het voor dat je een medische keuring moet laten zien. Zou dat voor marathons een idee zijn?‘Daar wordt driftig over gespeculeerd door mijn collega-cardiologen, en ik weet dat er collega’s zijn die daarvoor pleiten. Maar als je kijkt naar de enorme aan-tallen deelnemers en het relatief kleine risico, geeft dat wel een grote belasting voor de artsen die moeten keuren. Wie bekend is met hartproblemen, zou het in elk geval moeten doen. Ook omdat je dan psychologisch schoon aan de start-lijn verschijnt.’ bb

Doodlopers

Afgelopen zondag overleed een 41-jarige deelnemer van Leiden Marathon. Hij is niet uniek: het aantal hartaanvallen bij marathons neemt de afgelopen jaren toe. Hoe veilig is duurlopen eigenlijk?

Foto Taco van der Eb

binnendrong. ‘Tot het een keer in mijn eigen huis gebeurde. Mensen onder-schatten de impact vaak. Ik vond het zo vervelend, dat ik toen maar op bedrijven ben overgestapt.’ Hij demonstreert hoe hij met een kleer-hanger door de brievenbus de voordeur simpel kan openen. ‘Als je hem op slot doet zou ik nog wel binnen kunnen, maar het kost me een minuut extra. Dan loop ik liever door naar de buren.’Van Bragts inbraken duurden zelden lan-ger dan een minuut. ‘Vijftien seconden prutsen aan het slot, dertig seconden de buit zoeken en dan wegvluchten. Men-sen bewaren hun waardevolle spullen altijd op dezelfde plaats. Heel vriendelijk.’ Sommigen blijven langer binnen. ‘Ze ma-ken bijvoorbeeld uitgebreid gebruik van je keuken. Of ze poepen op je deurmat van de stress.’ Sinds hij op het rechte pad is hebben de inbraaktechnieken zich ontwikkeld. ‘Maar ik train ook nieuwe voorlichters, met ver-se ervaring. Zij speuren bijvoorbeeld so-cial media af. En op het internet vinden ze veel high tech gereedschap.’ Ouderwetse, zogenaamde Bargoense tekens, gebrui-ken ze ook nog wel. Een krijtstreepje op de gevel en een ogenschijnlijk tegen de voordeur gewaaid takje, kunnen tekens voor andere dieven zijn.

Op Ilses balkon laat hij zich buitenslui-ten. Als een heuse Houdini heeft hij zo door hoe hij kan binnendringen. ‘Die mooie wijnglazen zou ik trouwens mee-genomen hebben, als ik nog inbreker was,’ zegt hij terloops bij zijn vertrek. Erika vond het bezoek leerzaam. Ilse kijkt Van Bragt echter een beetje wan-trouwig na. ‘Als hier de komende maand wordt ingebroken, bel ik met een klacht naar Mare.’

jaren heen was georganiseerd en op welke staatsgevaarlijke zaken zij zich richtte. Op 31 mei en 1 juni organi-seert het centre een symposium over veiligheid en samenzweringen in de moderne geschiedenis.

Hijzen geeft een lezing over hoe de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD, tegenwoordig de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, AIVD) het ‘rode gevaar’ probeerde te weerstaan.

‘Als in 1948 de Tsjechoslowaakse communisten in Praag de macht grijpen, ontstaat er een sfeer van hysterie in Nederland’, zegt Hijzen. ‘“Zie je wel, het gevaar Stalin komt ook van binnenuit,” is het idee. Dit beeld is het bestaansrecht van de dienst in deze periode.’

Uiteraard is spionage en contras-pionage belangrijk voor de BVD, maar de dienst blonk ook uit in psychologische oorlogsvoering te-gen de CPN. ‘In 1957 begon pro-ject Toekomst. De opstand tegen de communisten in Hongarije was een jaar eerder neergeslagen. Dat zorgde voor vertwijfeling binnen de com-munistische partijen in het Westen.’

De Hongaren werden keihard onderdrukt door hun Russische ka-meraden. Dat was moeilijk uit te leg-gen aan de achterban. Mensen liepen weg bij de partij, de dienst maakte daar gebruik van.

‘Plots verschenen er open brieven van leden van de CPN die kritiek le-verden op de nogal dictatoriale par-tijleider Paul de Groot.’ Dat zorgde voor tweespalt. Nogal wat kame-raden voelden zich door De Groot miskend.

Een ideale voedingsbodem voor een conflict. ‘Die brieven kwamen natuurlijk van de BVD. Met netjes dezelfde woordkeuze, papier en niet-jes die de partijleden gebruikten. Het werkte, er ontstond onrust.’

Maar de dienst ging al snel nog ri-goureuzer te werk. ‘Project Phoenix volgde. Op instigatie van de BVD werd toen een afsplitsing van de

CPN, de Socialistische Werkers Par-tij opgericht. Dat ging echt ver. En-kele bestuursleden daarvan waren BVD’ers en de partijkas werd gespekt door diezelfde overheidsdienst.’

Maar ook de buitenlandse com-munisten trokken de aandacht. ‘De Russen waren veel op cocktailparty’s. Daar legde een operateur dan con-tacten. Nodigde bijvoorbeeld een Rus uit voor een potje tennis. Dat contact werd gecultiveerd. Dan was het zaak om in te schatten of dit een juist persoon was om “om de broek te laten zakken.” Dat is dienstjargon voor je kaarten op tafel leggen.’

Hijzen stelt vast dat de BVD ver-groeid raakte met de dreiging waar ze ooit voor was opgericht. ‘Ze blij-ven vast houden aan het communis-tische vijandsbeeld. Ook als dat niet meer de grootste bedreiging is.’

Pas vanaf eind jaren tachtig veran-derde dat. Het was een ouderwetse dienst met archaïsche communis-tenvreters in leidinggevende posi-ties. De nieuwe baas, Arthur Docters van Leeuwen, hield dan ook grote schoonmaak.

Sinds 11 september en de moord op Theo van Gogh ligt de focus van de dienst op het bestrijden van mos-limterrorisme. De AIVD werd meer dan twee keer zo groot.

Hijzen vindt het vreemd dat er nauwelijks een publiek debat wordt gevoerd over waar de dienst zich vooral op moet richten. ‘Er is vast wel dreiging van moslimterroristen, maar dat lijkt toch wel een beetje weggeëbd. Wat gaat die dienst in plaats daarvan doen? Dat bepaalt ze zelf als er geen directe dreiging speelt.

‘Het definiëren van gevaar is ook ten dele een politiek besluit. Het par-lement en het publiek moet daar ook iets in te zeggen hebben. Het ver-baast mij dat er nauwelijks discussie is over wat dienst nu eigenlijk pre-cies doet. En vinden we dat eigenlijk goed? Misschien is er behoefte aan inzet op heel andere domeinen.’

24 mei 2012 · Mare 3

Mensen

Frutti di Mare

De personeelspartijen Young Researchers en PhDoc zijn zeer kritisch over de manier waarop de universiteit omgaat met buiten-landse beurspromovendi. Een aantal van hen wordt belemmerd in hun onderzoek en voelt zich niet gewaardeerd. Door Vincent Bongers Dat blijkt uit een rondvraag die de partijen stelden bij de universiteitsraadsvergadering van maandag.

Onlangs ontvingen PhDoc en Young Researchers een brief van

een groep Chinese beurspromoven-di waarin zij hun beklag doen over hun positie aan de universiteit. De brief is nog niet openbaar maar vol-gens de partijen klagen de Chinezen over een gebrek aan helderheid over hun precieze positie en rechten en plichten. ‘Er lijken niet alleen tussen faculteiten maar zelfs tussen institu-ten binnen dezelfde faculteit grote verschillen te bestaan in de behan-deling van deze promovendi’, staat in de rondvraag. ‘Sommigen heb-ben een werkplek, anderen zijn op studentwerkplekken aangewezen. Ook betalen bepaalde faculteiten wel talencursussen en andere niet.

Ook worden sommige promovendi niet eens op de universitaire websites vermeld.’

Het college van bestuur is ge-schrokken van de klachten. ‘Het is een problematiek die ons niet bekend is’, zei rector magnificus Paul van der Heijden tijdens de vergadering. ‘We gaan kijken wat de klachten precies zijn en wat we er aan kunnen doen.’

Inmiddels heeft het Leids Promo-vendi Overleg al gesproken met het college over de klachten.

Waarschijnlijk wordt er in septem-ber of oktober een enquête onder promovendi gehouden om zo een beter beeld te krijgen.

De RijnGouweLijn komt er niet. In plaats van de door het college van bestuur zo gewenste lightrail komt er een snelle busverbin-ding van Katwijk via Leiden naar Zoeterwoude.

Ook gaan er meer treinen rijden tussen Leiden en Utrecht. Dat blijkt uit de vorige week gepresen-teerde plannen van de Provincie Zuid-Holland.

De universiteit is teleurgesteld dat de tram er niet komt, terwijl er al bestuurlijke afspraken lagen over de lightrail. Toch gaat het college ak-koord met de nieuwe plannen mits er wordt voldaan aan een aantal ei-sen. Mocht dat niet gebeuren, dan trekt het college mogelijk haar steun aan het project in.

De universiteit zou meebetalen en grond beschikbaar stellen aan de lightrail. Het college wilde vijf en een half miljoen euro in de ontwikkeling van het Bio Science-parkgebied investeren, waar ook een halte van de RGL onder valt. Ook zou er een halte bij het nieuwe bèta-complex moeten komen.

Rond de komst van de tram speelt al jaren een bestuurlijke soap. Daar komt nu, voorlopig tenminste, een einde aan. Het college liet in 2010 weten desnoods naar de rechter te stappen als het tramtraject door het centrum niet door zou gaan.

Over gerechtelijke stappen had vicecollegevoorzitter Willem te Beest het niet tijdens de univer-siteitsraad van maandag: ‘We krijgen geen tram, dat is duide-lijk. Maar belangrijk is wat er wel komt. Het is voor de universiteit van groot belang dat de busver-binding dezelfde vervoersfunctie krijgt als de RijnGouweLijn. Dus een bus die vanaf de kust, langs Leiden Centraal, via de Breestraat vervolgens naar station Lammen-schans gaat rijden.’

En met de haltes die het college voor ogen had toen er nog werd uitgegaan van een tramverbin-ding. Er wordt nog met gemeente en provincie overlegd over deze zaken. Mocht dat niet gebeuren, dan stemt het college niet in met de plannen. De universiteit voelt zich dan ‘in beginsel niet gehouden gronden en middelen ter beschik-king te stellen’ aan het project,’ al-dus de officiële reactie.

De universiteit maakt zich zor-gen over de gevolgen van de aanleg van de Rijnlandroute, een nieuwe verbindingsweg tussen de A4 en A44. Dit project schaadt mogelijk de ontwikkeling van het BioSci-encepark. Daar moet een oplos-sing voor worden gevonden.

Maar er gebeurt meer. Op een aantal plaatsen wordt op het tra-ject Leiden-Utrecht het spoor ver-dubbeld. Dat maakt meer treinver-keer mogelijk. Vanaf 2018 rijden er dan ook vier treinen per uur op dit traject, nu zijn dat er twee. VB

Studenten lenen gemiddeld 365 euro per maand, maar laten ook flink wat geld liggen, blijkt uit het studentenonderzoek 2011-2012 dat het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting uitvoerde onder drieduizend studenten.

Ruim een derde van alle hbo- en wo-studenten leent op dit moment bij DUO. 22 Procent van de stu-denten leent om “leuk en relaxed te kunnen leven.” De gemiddelde

schuld die een student na vier jaar maandelijks 365 euro lenen op-bouwt, komt uit op 17.500 euro. Het Nibud denkt dat deze schuld alleen maar toe zal nemen als de overheid haar bezuinigingsmaat-regelen zal doorvoeren.

De keerzijde van geld lenen uit zich in de onwetendheid van stu-denten over de leenvoorwaarden van de DUO. Ze weten bijvoor-beeld niet dat je vanaf dag één rente over je lening opbouwt.

Door gebrek aan kennis laten studenten ook geld liggen: een vijf-de van de studenten (zo’n 120.000) weten nog altijd niet dat ze zorg-toeslag kunnen ontvangen, terwijl ze daarmee kunnen besparen op hun kosten in plaats van lenen om rond te komen. Ook bij de Belas-tingdienst blijft veel geld liggen: ruim 12 procent van de studenten weet niet dat aangifte doen geld oplevert. Gelukkig zetten studen-ten ook geld opzij. Het Nibud be-

rekende dat ruim 70 procent van de ondervraagde studenten gemid-deld 100 euro per maand spaart. Studenten die geld bijlenen sparen wel minder vaak dan studenten zonder lening.

Waar geven studenten gemid-deld hun geld dan aan uit? Huur (341 euro) en boodschappen (150 euro) voeren de kostenpostenlijst aan, daarna volgen collegegeld (143 euro) en de zorgverzekering (106 euro). JL

De 58.423 buitenlandse studenten in Nederland leveren jaarlijks mil-joenen op. Dat staat in een rapport van het Centraal Planbureau over de economische effecten van de internationalisering van het hoger onderwijs.

Het onderzoek werd gedaan in op-dracht van het ministerie van On-derwijs, Cultuur en Wetenschap. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft staatssecretaris Halbe Zijl-stra dat de komst van internationale studenten onder meer leidt tot beter

ontwikkelde interculturele vaardig-heden en betere handelsrelaties. Ook zijn er volgens hem aanwijzingen dat buitenlandse studenten beter preste-ren dan Nederlanders, waardoor de onderwijskwaliteit kan stijgen.

Voor een gerichte schatting van het economisch voordeel is van be-lang of de studenten na hun studie in Nederland blijven. Op basis van buitenlandse studenten in de perio-de van 1995 tot 2003 geldt dat waar-schijnlijk voor 19 procent. Met dat percentage is er een jaarlijks voor-deel van 739 miljoen euro.

Wervingsacties van universiteiten om buitenlandse studenten te trek-ken lagen enige tijd onder vuur van-wege de vermeende kosten. VVD-Kamerlid Anne-Wil Lucas stelde daar vorig jaar Kamervragen over. Zij vond dat buitenlandse studen-ten welkom waren, mits dat niet ten koste zou gaan van de kwaliteit.

Aan Nederlandse universiteiten studeren studenten uit ruim zestig landen. Bijna de helft, 43 procent, komt uit Duitsland. Verder staan China (8 procent) en België (5 pro-cent) in de top drie. MVW

‘Student laat honderden euro’s per jaar liggen’

Internationale studenten leveren juist geld op

4 Mare · 24 mei 2012

Nieuws

collegegeldHet college van bestuur is akkoord met een voorstel van de universiteitsraad om het collegegeld in het studiejaar 2012-13 in tien termijnen te innen. In een keer betalen kan overigens ook gewoon. Het college wilde graag overstappen van het maandelijks innen naar vijf termijnen. Studenten die voor de zomer afstuderen, hebben nog wel eens de neiging om nog openstaande termijnen niet meer te be-talen. Zij moeten namelijk ook gewoon betalen voor de maanden juli en augus-tus, maar doen dat dus niet altijd. Het in-schakelen van een deurwaarder is in de meeste gevallen niet lonend, aldus het college. De studentenpartijen in de raad vonden dat bij vijf termijnen wel een erg hoog bedrag per keer moest worden be-taald door studenten. Hun oplossing: tien keer innen voor het einde van het colle-gejaar. In de maanden juli en augustus is het collegegeld dan al betaald. Als blijkt dat de oplossing van de studenten niet werkt, kiest de universiteit in het studie-jaar 2013-2014 alsnog voor vijf termijnen.

Zeldzame ziektesOnderzoekers van het LUMC hebben twee subsidies van elk drie miljoen euro gekregen voor onderzoek naar zeldzame ziektes. Prof. Gert-Jan van Ommen van heeft daar een therapie ontwikkeld voor de ziekte van Duchenne, waar hij al jaren onderzoek naar doet. Met de beurs van subsidieverstrekker ZonMw (Zorg onder-zoek Nederland en Medische Weten-schappen) wil hij gaan uitzoeken of de-zelfde aanpak ook zou kunnen werken bij de ziekte van Huntington en de erfe-lijke ziekte CADASIL, een aandoening aan de spiercellen in de wand van de kleine slagaders. De andere subsidie ging naar stamcelonderzoeker Frank Staal. Hij on-derzoekt de afweerstoornis Severe Com-bined Immuno Deficiency (SCID), waarbij patiënten geen witte bloedcellen aan-maken in hun beenmerg. Daar bestaat al een behandeling voor: een beenmerg-transplantatie. Probleem is echter dat er een tekort is aan geschikte donoren. Staal wil stamcellen uit het beenmerg van de patiënt aanpassen.

MarktaandeelHet college van bestuur blijft vasthouden aan de ambitie om een marktaandeel van tien procent te realiseren in de ba-chelor- en masterfase. Dat bleek tijdens de universiteitsraadsvergadering van maandag. Het marktaandeel van de uni-versiteit schommelt al een tijd tussen de 7 à 8 procent en neemt de laatste jaren zelfs licht af. Roel Glasbeek van de BeP-LVS fractie in de raad vroeg zich af of het niet verstandiger is om naar een wat re-alistischer percentage te streven. Rector magnificus Paul van de Heijden wilde zich niet blindstaren op percentages. Dat getal staat nu eenmaal in het instellings-plan 2010-2014 van de universiteit. Ook wees hij de raad er op dat de universiteit flink is gegroeid en dat er veel aan wordt gedaan om die groei nog een tijd vol te houden. ‘Het gaat ons niet om het getal, of dat nou een percentage van 9,1 of 10 is. Het belangrijkste is dat we vasthou-den aan de gedachte dat we nog een tijdje moeten groeien.’

smaragdlaanDe geplande extra studentenwoningen aan de Smaragdlaan en de Zoeter-woudseweg zijn voorlopig van de baan. De Leidse studentenhuisvester SLS wilde aan de Smaragdlaan een aanbouw ach-ter de al bestaande flat bouwen van twee verdiepingen hoog. Aan de voor-kant moest een toren van tien verdiepin-gen komen. Wegens financiële proble-men bij de SLS worden de bouwplannen voorlopig in de ijskast gezet.

Jazz in de Leidse HoutGare du Nord, Jungle by Night en Marbert Rocel sieren de affiche van de tweede editie van Summerjazz. Ook Vincent Icke, hoogleraar sterrenkunde in Leiden, geeft een presentatie op het festival, dat op 2 juni in het Leidse Hout georganiseerd wordt door leden van Quintus.

Gebrek aan helderheid over positie

‘Beurspromovendi worden slecht behandeld’

‘We krijgen geen tram’

Onderwijscertificaat ligt onder vuurVolgens de personeelspartijen Young Researchers en PhDoc stelt de Basis Kwalificatie Onderwijs (BKO) in de praktijk niet veel voor en is het vooral een papieren tijger.

Bij de faculteit sociale wetenschap-pen zouden zelfs certificaten worden uitgedeeld aan docenten zonder eva-luatie van hun colleges door een ex-pert, beweerden de partijen tijdens de universiteitsraad van maandag.

Alle docenten die sinds 1 janu-ari 2008 in dienst zijn gekomen bij de universiteit Leiden moeten voor een facultaire toetsingscommissie aan de hand van een dossier bewij-zen dat ze voldoen aan de basale onderwijsvaardigheden.

Kunnen ze dat, dan maken ze aanspraak op het BKO-certificaat. Ook is de kwalificatie nodig om in aanmerking te komen voor een bevordering.

Vice-rector magnificus Simone Buitendijk was het niet eens met het beeld dat door de partijen over de BKO werd geschetst. ‘Dit klopt echt niet.’

Buitendijk ontkende dat bij FSW certificaten ‘zomaar worden uitge-deeld. Docenten moeten een port-folio samenstellen en die tonen aan een onafhankelijke facultaire toet-singscommissie. Als daaruit blijkt dat je genoeg ervaring hebt en de studentenevaluaties goed zijn, dan is het glashelder dat je een kwalificatie

verdient.’ Maar het kan ook zo zijn dat beginnende, maar ook ervaren, docenten bijvoorbeeld nog een cur-sus volgen.

‘Dat is ook geen schande. Het is best een zwaar traject, waar niet lichtvaardig over wordt gedacht. Het is geen simpele portfoliocheck.’

‘We zeggen niet dat certificaten zomaar uitgedeeld worden bij FSW’, zei Eric van Hoof van Young Resear-chers. ‘Er is alleen geen beoordeling van de colleges door experts. De ver-strekking gaat op basis van studen-tenevaluaties. Is dat voldoende? Wij vinden van niet.’

Volgens Buitendijk is er wel vol-doende controle door experts. Het is volgens de vice-rector ook niet mogelijk dat faculteiten er een afwij-kend beleid op na houden. ‘De BKO moet zelfs landelijk hetzelfde zijn.’

Het college gaat er zelfs strenger op toe zien dat de certificaten wel op de juiste wijze worden verstrekt. ‘Wij toetsen nu het BKO-proces in-tern. In de toekomst komt er ook een externe controle. Zodat we kunnen laten zien dat het Leidse certificaat van evenveel waarde is als de kwa-lificaties van andere universiteiten.’

Het is ook de bedoeling dat uni-versiteitsbreed de kwaliteit van do-centen verbetert. Er wordt gewerkt aan een Senior Kwalificatie Onder-wijs. Een certificaat dat door alle docenten, behalve wellicht hoogle-raren, behaald moet worden. VB

Politiek en pizza’s‘Woordvoerder hoger onderwijs wilde ik niet per se worden. Al die kritische studenten in je nek’, vertelt PvdA-kamerlid Tanja Jadnanan-sing (45). Inmiddels organiseert ze iedere woensdag haar befaamde pizzasessies in het gebouwencom-plex van de Tweede Kamer.

Ze laat een stapel pizza’s bezorgen en praat met studenten over allerlei onderwijsontwikkelingen. Regelma-tig wordt het gesprek ruw verstoord door een luide bel. ‘Dat wil zeggen dat er een wisseling van wacht plaats-vindt in de plenaire zaal. En als die bel straks een keer héél lang te ho-ren is, waarschijnlijk rond zeven uur, moet ik mijn spullen laten vallen en even weg om te stemmen over een PVV-voorstel.’

Nog geen vijf minuten later, om half zes, snerpt de bel tientallen se-conden oorverdovend door het ver-gaderzaaltje. Het is niet de pizzaboer, maar een teken dat de debatten in de plenaire zaal sneller gingen dan ver-wacht. ‘Wat moet er wel niet te horen zijn als hier brand uitbreekt?’ fluis-tert politicologiestudente Jip uit Nij-megen. Jadnanansing vraagt de deel-

nemers nog snel om hun vijf grootste onderwijszorgen op te schrijven. Aangezien dat bepaald geen lastige taak is, buigen de studenten zich al snel met zijn allen over één smart-phone om de stemming live op Poli-tiek 24 te volgen.

Extra contacturen is een van de eerste zorgen die de studenten noe-men. Een schijnoplossing, vinden ze. Jip: ‘Vaak is dat een extra uurtje col-lege van een promovendus die door zijn trillende handen niet eens iets op het bord geschreven krijgt.’ Ook stoort ze zich aan de zesjescultuur. En dan niet eens aan studenten die een zes voor zichzelf genoeg vinden, maar vooral aan degenen die lache-rig doen over de hogere cijfers van anderen. ‘Toen ik onlangs een negen haalde voor een tentamen werd ik meteen ge-sms’t door studiegenoten dat ik maar wat vaker mee moest naar de kroeg.’

Mark, student commerciële econo-mie in Leeuwarden, is wel van de zes-jes. ‘Of eigenlijk meer van de zevens. Maar ik sta wel vaak in de kroeg. Met negens heb ik niets, want ik haal ze niet. Ik kan wel meer informatie in mijn kop stampen, maar zonder soci-

ale vaardigheden en praktijkervaring ben je nergens,’ vertelt hij tussen twee happen pizza funghi. Jadnanansing kan hem geen ongelijk geven. ‘Ik ont-moet regelmatig buitenlandse stu-denten die harder studeren en meer kennis absorberen, maar ze ontberen inderdaad vaak inzicht.’

Tevreden over het verloop van de avond leidt het Kamerlid de studen-ten nog even rond. ‘Buiten de plenai-re zaal heb ik best een grote mond, maar de eerste keer voor de inter-ruptiemicrofoon heb ik toch even uitgesteld’, bekent ze in het inmid-dels uitgestorven amfitheater van de Nederlandse politiek waar zojuist de camera’s van Politiek 24 nog op ge-richt waren. ‘Doodeng. Tot iemand van een andere fractie, nou ja goed, GroenLinks, vond dat ik mijn mond maar eens moest opentrekken. Hij, oké, het was Tofik Dibi, duwde mij plotseling uit mijn stoel, waardoor ik richting het spreekgestoelte strui-kelde. Toen moest ik wel. Ik stelde meteen de domste vraag ooit. De verbaasde blikken, zelfs van Gerdi Verbeet, toch een partijgenoot, zal ik nooit vergeten. Maar misschien moet je dit maar niet opschrijven.’ MVWFoto Taco van der Eb

Nieuws

24 mei 2012 · Mare 5

Geen aardverschuiving bij verkiezingenStemmers vooral in Campus Den Haag De opkomst voor de universitaire verkiezingen was hoger dan de vorige keren: dertig procent van het personeel bracht een stem uit, tegenover een kwart in 2010. Bij de studenten steeg het percentage van ietsje onder de twintig procent naar iets erboven. Door Bart Braun Het hoogste percen-tage stemmers zat aan de Campus Den Haag, waar bijna 32 procent van de studenten stemde.

In de universiteitsraad twee kleine verschuivingen: in de personeelsge-leding verloor de lijstverbinding PhDocs/Universitas een zetel aan de Akvakabo. Lijst Universitair Belang bestendigde de twee zetels waarmee ze twee jaar geleden de Universiteits-raad binnenkwamen. Bij de studen-

ten verloor de SGL-fractie een zetel aan de LVS.

Namens de LVS toonde student Latijns-Amerikastudies Willem Dekker zich opgetogen: zijn partij won ook bij Geesteswetenschappen en Rechten een zetel. In de univer-siteitsraad heeft de LVS een lijstver-binding met BeP, en samen hebben die nu een meerderheid in de raad. ‘Het wordt vooral zaak om niet te strijden maar samen naar oplossin-gen te zoeken’, benadrukte Dekker.

Anne-Marie Leichsenring van de SGL betreurde het verlies van een ze-tel in de universiteitsraad. ‘Een beet-je een zure pil, vooral omdat het om slechts zes stemmen verschil gaat. Wij gaan er toch samen met de CSL een goed jaar van maken.’ Of studen-ten snel iets van de veranderde ver-houdingen zullen merken, durfde ze niet te zeggen: ‘Een jaar in de uni-

versiteitsraad heeft me geleerd dat je vooral op grote, complexe dossiers zit, die je langdurig moet volgen.’

Historicus Joost Augusteijn van personeelspartij Akvakabo won een zetel. ‘Hoe dat komt? Door mij, na-tuurlijk. Daarnaast hebben we ac-tiever campagne gevoerd, en oppo-sitie gevoerd in de raad.’ Net als zijn studentencollega’s benadrukte hij het belang van samenwerking: ‘Uit-eindelijk moet je toch een meerder-heid achter je krijgen. Dat gaat net ietsje makkelijker met meer zetels: we kregen een sterker mandaat voor wat wij willen.’ Die extra zetel voor de vakbondspartij ging ten koste van de lijst PhDocs/Universitas. ‘Die ene overgebleven zetel is eigenlijk onvol-doende’, aldus lijsttrekker Maarten Jansen. ‘Gezien de omvang van onze potentiële achterban (jonge onder-zoekers, red.), had ik meer verwacht.’

De brede bachelor die in 2014 moet worden ingevoerd, zit nog in de ontwerpfase. Zo is er ook nog geen duidelijk welke bachelors worden opgeheven.

Een brief aan de opleidingsvoor-zitters van de studies Frans, Duits en Italiaans, leidde een paar weken terug tot behoorlijk wat reacties. Promovendus Esfaindyar Danesh-var-Tehranizadeh plaatste toen op de Facebook-pagina Red de studie Franse Taal en Cultuur opgelucht het bericht dat de studie Frans de komende jaren in de huidige vorm blijft bestaan. Geesteswetenschappe-nassessor Arjen Liemburg liet weten dat er juist niets veranderd was. Het plan was namelijk nog altijd om de brede bachelor in september 2014 in te voeren. Inderdaad niet in sep-

tember 2012, maar dat was nooit de bedoeling geweest.

Volgens Johan Rooryck, hoogle-raar Frans, mogen beide berichten van enige nuance worden voorzien. ‘In die brief die wij van het facul-teitsbestuur ontvingen stond het vol-gende: “Langs deze weg wil het fa-culteitsbestuur nogmaals bevestigen dat er nog geen besluit is genomen uw opleidingen te laten opgaan in de brede BA, aangezien een beslissing hierover pas kan worden genomen nadat er een plan voor deze nieuwe BA-opleiding is uitgewerkt.” Je gooit je oude schoenen nu eenmaal niet weg voor je nieuwe hebt. Wij menen dat dit betekent dat opheffing voor-lopig nog niet aan de orde is. In een brief terug hebben we deze interpre-tatie toegelicht, maar daar hebben we geen reactie meer op ontvangen. We

nemen dus aan dat het klopt.’Een tweede reden, die ook in de

brief wordt genoemd, is de zoge-naamde doelmatigheidsregel van staatssecretaris Zijlstra. ‘Het facul-teitsbestuur heeft die regel alvast opgevat als het ruilen van drie op-leidingen voor één. Maar of dat echt de bedoeling is, moet nog blijken. De inhoud van de regel is immers nog niet vastgesteld.’

Intussen werkt het faculteitsbe-stuur nog altijd hard aan het ontwerp van de brede bachelor. De deadline van dat ontwerp is 1 juli. Zijlstra’s re-gel vormt daarbij volgens Liemburg geen struikelpunt. ‘In een maand kan er nog veel gebeuren in Den Haag. En zo niet, dan is die regel pas van belang bij de uiteindelijke procedure. We richten ons nu alleen nog op de in-houd van de nieuwe opleiding.’ MVW

Nog geen besluit over opheffing studies

Rechtenstudenten beheersen het Nederlands maar matig. Een taal-toets moet uitkomst bieden. Maar Marc van Oostendorp vraagt zich af hoe deugdelijk die test is.

Het faculteitsbestuur van Rechten sprak onlangs harde woorden over de ‘taaltoets Juridisch Nederlands’ die eerstejaarsstudenten enkele maanden geleden aflegden. Een meerderheid van de studenten was gezakt en dat was onacceptabel, zei Pauline Schuyt, portefeuillehouder onderwijs, in Mare (24 april): ‘Ei-genlijk moet je Nederlands foutloos zijn als je hier studeert.’

Dat klinkt krachtdadig: weg met de lankmoedigheid! Leve de hoge norm! Maar wat betekent het in de praktijk? Wat meet de toets precies? Welke maatregelen gaat het facul-teitsbestuur nemen?

Ik was benieuwd of ik, als taalkun-dige, wel aan de eisen zou voldoen, en vroeg de taaltoets op, om precies te zijn, de herkansing van afgelopen januari. Wat bleek: ik zou niet in aanmerking zijn gekomen voor de rechtenstudie als Schuyt het voor het zeggen had. Van de 95 vragen had ik er 2 mis. Dat zou weliswaar ruim genoeg zijn geweest voor een voldoende – de grens lag bij 17 fout – maar niet voor wat het faculteits-bestuur ‘eigenlijk’ verlangt.

Zou Schuyt, die behalve Rechten ook Nederlands gestudeerd heeft, de toets zelf wél foutloos maken? Dat weten we niet – om de discus-sie te verhelderen zou het nuttig zijn als het faculteitsbestuur zelf eens zo’n toets maakte, en de resul-taten publiceerde. Ik vraag me af hoeveel foutloze examens daar dan bij zitten.

StrompelenDe belangrijkste oorzaak van de ma-laise, zo blijkt uit bestudering van de gedetailleerde resultaten: de studen-ten kunnen niet lezen. De taaltoets bestaat weliswaar voor een zeer

groot deel uit vragen over de spel-ling, maar het grote struikelblok was de leesvaardigheidstoets. Nogmaals Schuyt: ‘Als het daaraan schort, kun je echt in de problemen komen. Als een student een wettekst leest en niet weet wat het verschil is tussen mits en tenzij, dan kan dat desastreuze gevolgen hebben.’

Nu is de leesvaardigheidstoets in-derdaad het lastigste onderdeel. De belangrijkste reden daarvoor is dat hij bestaat uit ‘echte’, aan juridische hand- en leerboeken ontleende tek-sten. En het is verbazingwekkend wat men een rechtenstudent kenne-lijk aan proza voorschotelt.

‘Onderzoekers delen de sociale werkelijkheid op’, lees ik als voor-beeldtekst in een van de leesvaardig-heidstoetsen, ‘in vele deelaspecten, vaak in functie van wat ze willen on-derzoeken of bestuderen. Theorieën helpen hen daarbij. Immers, elk on-derzoek wordt bepaald en opgezet vanuit een bepaald theoretisch ka-der.’ Zo strompelt de tekst nog enkele zinnen voort tot hij leidt tot bij een witte plek die multiple-choice moet worden ingevuld.

DeelaspectenZo’n beetje alles is mis met die paar zinnen. Degene die dergelijke tek-sten schrijft – een afgestudeerd ju-rist, mogen we aannemen, mogelijk een lid van de staf van de Leidse Rechtenfaculteit – is misschien niet de eerst aangewezene om te mop-peren over de taalvaardigheid van studenten. Opvallend is vooral de mateloze omslachtigheid, het zwel-gen in onzinnige toevoegingen: onderzoekers delen de sociale wer-kelijkheid niet zomaar op, nee, ze delen haar op in deelaspecten (dus ook niet alleen maar in aspecten, maar in deelaspecten). Bovendien doen die onderzoekers dat niet in het wilde weg, maar ‘in functie van wat ze willen onderzoeken’. Of ‘be-studeren’, voegt de schrijver daar nog aan toe, want dat is natuurlijk heel iets anders. En onderzoeken worden niet uit een willekeurig theoretisch

kader opgezet, maar uit een bepaald theoretisch kader. (De laatste zin is natuurlijk ook stilistisch geen parel-tje, met dat ‘bepaald uit een bepaald kader’.) Het enige wat klopt aan dit stukje is dat, inderdaad, alle d’s en t’s keurig op hun plaats staan.

Je zou bijna zeggen: iemand die zo’n krakkemikkige tekst wél hele-maal kan doorlezen – juist met zo iemand moet wel iets mis zijn met de taalvaardigheid. Of beter: misschien moeten eerst de schrijfvaardigheden van de docenten worden aangepakt voordat men van de studenten gaat eisen dat ze beter leren lezen.

TentamenperiodeHet is niet waarschijnlijk dat de Rechtenfaculteit dat ook daadwer-kelijk gaat doen. Alle tekenen wij-zen erop dat men een en ander op een koopje wil doen. Om te begin-nen is een taaltoets die alleen uit meerkeuzevragen bestaat natuurlijk nauwelijks een serieus toetsinstru-ment – vooral ingegeven door het gemak dat het geeft bij het nakijken: je zou een dictee moeten afnemen, je zou de studenten zelf wat moeten laten schrijven om goed te kunnen onderzoeken (of bestuderen) wat er aan de hand is. Verder lijkt men ook niet bereid om studenten die zakken op enigerlei wijze bij te staan.

Wel is gezakte studenten een cur-sus aangeboden voor de prijs van twintig euro. Tot verbazing van het faculteitsbestuur bleek niemand daarop te hebben gereageerd. Het artikel in Mare gaat in op enkele mo-gelijke redenen zoals dat het resul-taat van de taaltoets dit jaar toch nog geen gevolg heeft voor de student of dat er de cursus werd aangeboden tijdens een tentamenperiode. Eén mogelijke reden wordt echter over het hoofd gezien: dat de oproep om aan de cursus deel te nemen was ge-schreven door een docent en dat de studenten hem bijgevolg onmogelijk konden begrijpen.

Marc van Oostendorp is hoogleraar taalwetenschap

6 Mare · 24 mei 2012

Opinie

Krakkemikkig NederlandsRechten toetst met slecht geschreven teksten

Hoe vond het rapport over kinder-misbruik in jeugdhuizen zijn weg naar de media? En waarom staan de Leidse wetenschappers uitge-breid pers te woord als het over vertrouwelijke materie gaat. Peter Vasterman zet vraagtekens bij de gang van zaken.

De Volkskrant kwam dinsdag 1 mei met een opmerkelijke primeur. Uit een uitgelekt onderzoeksrapport van de Universiteit Leiden zou blij-ken dat ‘kinderen in jeugdhuizen “schokkend vaak” misbruikt’ zou-den zijn. Kinderen in pleeggezin-nen en tehuizen zouden volgens het nog geheime rapport ‘drie tot vier keer vaker slachtoffer zijn van seksueel misbruik dan jongeren die thuiswonen’.

Bij uit huis geplaatste jongeren met een licht verstandelijke beperking komt dat misbruik zelfs tien keer vaker voor. De rapportage maakt deel uit van het onderzoek van de commissie Samson die in opdracht van de Tweede Kamer seksueel mis-bruik van minderjarigen in over-heidsinstellingen en pleeggezinnen onderzoekt. Het eindrapport komt in oktober van dit jaar, maar nu zijn de rapporten al uitgelekt naar de Volkskrant.

Meteen dezelfde dag nemen ande-re media zoals ook NRC Handelsblad het nieuws over met een verwijzing naar de Volkskrant. ‘s Avonds be-steedt NOS Journaal er aandacht aan, met daarin zowel een van de onderzoekers prof.dr. Rien van IJ-zendoorn als een woordvoerder van Jeugdzorg. Ook andere onderzoe-kers die hebben meegewerkt zoals prof.dr. Lenneke Alink komen aan bod in de media.

Het lijkt allemaal vanzelfsprekend, maar toch is er iets merkwaardigs aan de hand. De rapporten zijn namelijk nog steeds niet openbaar, zodat ie-dereen, zowel de journalisten als de woordvoerders van de verschillende organisaties het moeten doen met de samenvatting in de Volkskrant op grond van het uitgelekte rapport.

Een kritische evaluatie van de on-derzoeksresultaten - hoe staat het met de representativiteit, hoe is het misbruik vastgesteld, etc.- is onmo-gelijk. En dat is toch wel problema-tisch want de afgelopen jaren zijn er regelmatig ‘schokkende’ cijfers de media in geslingerd die bij nader inzien afkomstig waren tamelijk be-perkt onderzoek met slechte steek-proeven en hele vage definities.

Omdat ik de berichtgeving wilde vergelijken met de inhoud van de rapporten mailde ik zowel profes-sor Van IJzendoorn als Volkskrant-verslaggever, Anneke Stoffelen. Zij antwoordde dat zij het onderzoeks-rapport in vertrouwen had gekregen en dat ze bovendien slechts één pa-pieren exemplaar had. De professor mailde dat hij de definitieve versie van het rapport nog niet kon ver-spreiden, ik moest geduld hebben tot de commissie Samson met haar eindrapport zou komen. In dat mail-tje gaf hij ook aan dat hij geen idee had hoe Stoffelen aan de rapporten was gekomen, ze had geen contact gezocht met de onderzoeksgroep.

Op de website van de Universiteit Leiden staat op dezelfde dag als de

Volkskrant publiceert meteen een sa-menvatting met de toevoeging: ‘De bron waarop de journalist zich ba-seert is inderdaad niet verstrekt door de onderzoekers van de Universiteit Leiden of de Commissie-Samson.’ De onderzoekers van de Universi-teit Leiden distantiëren zich dus na-drukkelijk van het uitlekken, maar ze staan vervolgens wel alle media uitgebreid te woord over de resul-taten van het onderzoek, die dus nog steeds niet openbaar zijn. Laat staan dat deze in een peer review-procedure, zoals gebruikelijk in de wetenschap, zijn beoordeeld door collega-wetenschappers.

Dan gebeurt er iets vreemds: als ik op woensdag 2 mei in Google ‘misbruik jeugdzorg Leiden’ intik, verschijnen er links naar de twee rapporten (met als datum: 30 april 2012) die als pdf zijn te downloaden.

Het gaat om: Prevalentie Seksueel Misbruik in de Nederlandse Jeugd-zorg in 2008-2010 en Prevalentie Sek-sueel Misbruik bij Kinderen met een Lichte Verstandelijke Beperking in de Nederlandse Jeugdzorg in 2008-2010.

Volgens Google zijn ze daar een één dag voor publicatie in de Volkskrant neergezet. Ook al zegt persvoor-lichting van de Leidse universiteit desgevraagd dat ze daar per onge-luk terecht zijn gekomen, rijst toch het vermoeden dat ze op die manier toegankelijk werden gemaakt voor anderen. Met andere woorden: de verdenking is groot dat de onderzoe-kers de rapporten zelf hebben laten uitlekken. En dat heeft voordelen, niet alleen krijg je grote koppen in de kranten (uitgelekt nieuws is nieuws-waardiger dan ‘gewoon’ nieuws), je voorkomt bovendien dat journalis-ten en belanghebbenden het rapport kritisch gaan lezen.

Dat heb ik intussen gedaan en dan kom je tot de conclusie dat de onder-zoeksresultaten op z’n minst nopen tot enige terughoudendheid, niet alleen vanwege de beperkte repre-sentativiteit van de steekproef, maar ook vanwege de zeer kleine aantal-len (informanten melden bijvoor-beeld gemiddeld 13 keer per jaar een vermoeden van misbruik met lichamelijk contact) op grond waar-van uitspraken worden gedaan over 46.826 kinderen in de jeugdzorg. En dan heb ik het nog niet over de pro-blemen met zelfrapportages en de definitiekwesties.

Daarnaast is in de beeldvorming in de media de indruk ontstaan dat het vooral de hulpverleners en pro-fessionals zijn die misbruik plegen, terwijl het volgens het onderzoek voornamelijk leeftijdsgenoten zijn. Maar meer kan ik er niet over zeg-gen want professor Van IJzendoorn die de verslaggever van het NOS Journaal te woord stond, mailde me nog het volgende: ‘Intussen kan ik u niet verbieden de rapporten te lezen, maar ik zou u willen vragen ze als vertrouwelijk te behandelen.’

De onderzoekers zelf zijn niet be-paald terughoudend en doen stevige uitspraken doen over de resultaten, die zij ‘schokkend’ en ‘verschrikke-lijk’ noemen’ Zou het niet beter zijn om zich te beperken tot de feiten en het onderzoeksrapport openbaar te maken zodat iedereen er zich een oordeel over kan vormen?

Peter Vasterman is mediasocioloog aan de Universiteit van Amsterdam

‘Het zou nuttig zijn als het faculteitsbestuur zelf eens een taaltoets maakte, en de resultaten publiceerde. Ik vraag me af hoeveel foutloze examens daar dan bij zitten.’ Aldus hoogleraar taalwetenschap, Marc van Oostendorp. Foto Nationaal Archief/Spaarnestad Photo/Henk Hilterman

Lekken of publiceren?Het ‘geheime rapport’ en de krant

GRRRRDENG-DENGRRRR!!!!!Psychologen doen hersenonder-zoek door hun proefpersonen in een MRI-scanner te leggen. Leids onderzoek wijst erop dat de herrie van dat apparaat je meting beïn-vloedt. Maar niet zoals je zou denken. ‘Ze presteren juist beter, schijnbaar zonder dat ze dat iets kost.’

Door Bart Braun Eén van de groot-ste raadsels van deze tijd is hoe onze hersens werken. Wetenschappers hebben een vrij aardig beeld van hoe één hersencel werkt, maar waarom je zulke opmerkelijke dingen als taal, godsdienst, nachtmerries en begrip van je medemens krijgt als honderd miljoen van die hersencellen samen-voegt, is onduidelijk. Wie die vragen, of zelfs maar één ervan, oplost, vertelt ons meer over wie we zijn, en kan een Nobelprijs ophalen.

Wie mensenhersens wil bestude-ren, heeft echter een probleem. Ze doen het alleen maar in een levend mens. Hersenen op sterk water leren je hoe hersens eruit zien, maar niet hoe ze het deden toen de eigenaar er-van nog leefde. In levende hersenen van levende mensen kan je dan weer niet teveel porren, snijden en roeren, want dan heeft de bezitter er last van.

Hersenonderzoekers behelpen zich daarom tot studies van buitenaf. Ze gebruiken plakkertjes met elektro-den, of ingewikkelde hersenscan-ap-

paraten. De bekendste daarvan is de MRI. Het zijn grote, luidruchtige ma-chines. Je schuift een proefpersoon erin, geeft hem of haar iets te doen, en op de scan lichten bepaalde her-sengebieden op. Als het goed is, heb-ben die hersengebieden iets te maken met datgene wat je ze liet doen, en dan leer je iets over de rol van dat hersen-gebiedje bij die taak.

In het Journal of Experimental Psy-chology schrijven de Leidse psycho-logen Bernhard Hommel en Lorenza Colzato, samen met Duitse en Am-sterdamse collega’s, over de vraag of het inderdaad wel goed is. Ze lieten mensen het soort taakjes doen dat ze ook in een MRI-scanner zouden kunnen doen, maar dan zonder MRI-scanner. In plaats daarvan hadden ze een luidspreker die het geluid van zo’n scanner afspeelt, op hetzelfde volume (70 decibel). Omdat de luidspreker ook uit kan, konden ze zo het effect van die herrie op de proef bepalen.

Dat zo’n effect er is, mag geen ver-bazing wekken. 70 Decibel is onge-veer wat een piano produceert, of een snelweg op 25 meter afstand. Niet pijnlijk hard, maar wel aanwezig. Natuurlijk beïnvloedt dat je meting. ‘Je leert om niet over zulke dingen na te denken. We zijn als psycholo-gen nu eenmaal gewend om mensen in merkwaardige omstandigheden te plaatsen’, verduidelijkt eerste auteur Hommel. ‘Je moet nu eenmaal heel kunstmatig dingen isoleren om de causaliteit onder controle te krijgen.’

Hij haast zich om te zeggen dat hij

hiermee niet al het bestaande MRI-onderzoek omver heeft gekegeld: ‘Niet alles wat gevonden is, is nu ver-keerd. Als je verschil groot genoeg is, blijft je effect bestaan. Het is meer zo dat sommige dingen te hoog of te laag zijn ingeschat.’

Wat voor dingen dat zijn, blijkt uit de aard van het effect dat de onder-zoekers vonden. De proefpersonen doen het beter als de MRI-herrie aanstaat. Ze kunnen sneller van taakje wisselen, zonder dat ze meer fouten maken. Het is alsof de proef-personen weten dat hun opdracht moeilijker is met achtergrondgeluid, en daarvoor op een of andere manier compenseren. Hommel: ‘Dat is gek. Iedereen leert bij mij in het tweede jaar dat er een beperkte capaciteit van mentale resources is: een soort vast geestelijk vermogen dat je kunt leveren. Maar deze proefpersonen presteren juist beter, zonder dat ze dat iets kost in hun efficiëntie. Dat is eigenlijk bedreigend voor veel theo-rieën in de psychologie.

‘Je ziet dus in je resultaten meer controle over het wisselen van taak dan de proefpersoon zou tonen als je de proef zonder scanner zou kun-nen uitvoeren. Op dezelfde manier overschat veel MRI-onderzoek de bijdrage van de zogeheten frontale kwab aan de taak.’

Dat hersengedeelte helpt bij con-centreren: mensen die er bescha-digingen aan hebben zijn sneller afgeleid. In een scanner is die kwab in elk geval gedeeltelijk bezig met

‘geen last hebben van de herrie’, in plaats van met het uitvoeren van het experiment.

Op de vraag wat deze publicatie betekent voor het MRI-onderzoek is volgens Hommel moeilijk objectief antwoord te krijgen. ‘De psychologie is onderverdeeld in MRI-onderzoe-kers en niet-MRI-onderzoekers. De tegenstanders zullen zeggen: “Zie je wel”, en de voorstanders zullen zeg-gen dat het effect dat wij gevonden hebben maar heel klein is.’

Hij vervolgt: ‘De vraag is ook hoe belangrijk we het vinden om een nieuwe techniek te valideren. Dat zie je nu ook met het relatief jonge veld van de TMS (magnetische stimulatie van bepaalde hersengebieden, red.). Er is heel weinig onderzoek gedaan om te bepalen of dat geen kwaad kan bij mensen.’

‘Alleen de mensen die enthousiast zijn, krijgen de grants’, aldus Hom-mel. ‘Wie een beurs aanvraagt voor een apparaat van zeven miljoen, om te kijken of dat apparaat eigenlijk wel werkt, krijgt hem niet. De dynamica waarmee beurzen worden toegewe-zen zijn dan ook niet geschikt om heel kritisch naar het aangeschafte materiaal te kijken. Elke nieuwe technologie brengt beloften met zich mee, en na verloop van tijd blijkt al-tijd dat je daar maar zo’n 20 procent van kunt waarmaken, wat op zich al heel veel is. Maar de tijd die je nodig hebt om dat toe te geven, neemt toe met de hoeveelheid geld die je hebt gekregen.’

Welk effect heeft het geluid van de MRI-scanner op de waarnemingen?

Kale vrouwenNet als mannen krijgen veel vrouwen een dunnere bos haar als ze ouder wor-den. Bij een gedeelte van die vrouwen wordt de scheiding zelfs zo breed dat je ze kaal zou noemen. Dat is voor de meeste mannen al geen feest, maar vrouwen zitten er nog erger mee. Er is dus een grote markt voor producten die er iets tegen kunnen doen.

Een vijftal wetenschappers, onder wie LUMC’ers Esther van Zuuren en Jan Schoones, schreef een overzichtsartikel van al het onderzoek naar behandelin-gen van vrouwenkaalheid. Ze vonden twintig studies waarin een middel werd vergeleken met een placebo. Het artikel is een zogeheten Cochrane review, wat betekent dat alle bestudeerde onder-zoeken volgens een standaard-aanpak streng tegen het licht werden gehouden. Een groot gedeelte verwelkte in dat licht: te hoge uitval, te nauwe banden met de fabrikant, proeven die niet blind zijn uit-gevoerd, proeven waarbij een gedeelte van de proefpersonen ook nog andere medicijnen kreeg, enzovoort.

Al met al blijft er alleen voor het vaatverwijdende middel minoxidil be-wijs staan dat het daadwerkelijk helpt, bij sommige vrouwen. En het heeft bijwerkingen, zoals haargroei op andere plekken dan je hoofd. Blijft dat haar ook zitten als je ophoudt met minoxidil slikken? Het lijkt erop van niet, maar ook dat is nog niet goed onderzocht.

ZetmeelDe Leidse archeologe Hayley Mickle-burgh onderzocht samen met een Puertoricaanse collega tanden uit Caribische graven van voor de tijd dat Europeanen de Cariben annexeerden. In het tandsteen zijn kleine zetmeelkorrel-tjes bewaard gebleven, en die geven je informatie over wat de ‘indianen’ tijdens hun leven aten.

Niet alle planten zijn herkenbaar aan hun zetmeel, maar een gedeelte wel: er zaten onder meer zoete aardappelen in het eetpatroon, pijlwortel, tayerknollen, bonen, en maïs.

Die laatste is extra interessant, omdat maïs behoorlijk verschilt van de wilde grassoort waar het van afstamt. Maïs bestaat dus veel minder lang dan bijvoorbeeld pijlwortel, en zodoende vertelt een vondst als dit je iets over hoe de maïsteelt zich over de Cariben verspreidde. Een van de graven lijkt al uit 350 jaar voor Christus te zijn, verras-send vroeg voor archeobotanici.

Er zaten niet heel veel kindertandjes in het onderzoek, maar toch viel het op dat niet één daarvan sporen van maïs had, terwijl die bij de volwassenen wel voorkwamen. Wellicht waren producten met maïsmeel in die culturen alleen grotemensen-eten, opperen de auteurs in het Journal of Archeological Science.

PiepoorOngeveer 1 miljoen mensen heeft last van tinnitus: het horen van geluid dat er niet is: een piep in je oor, of oorsui-zen. Een gedeelte daarvan heeft daar dusdanig veel last van dat het echt een probleem wordt, maar er is geen verband tussen de hardheid van de tinnitus en het ondervonden ongemak. Blijkbaar maakt het vooral uit hoe je ermee omgaat; het probleem zit niet ìn, maar tussen de oren.

Een Duits-Leids onderzoek naar 118 tinnitus-patiënten onderstreept dat nogmaals. Hoe negatiever mensen zijn over hun piepoor, bijvoorbeeld doordat ze het echt als een ziekte beschouwen, hoe groter de last die ze ervan hebben. Een positievere benadering van tinnitus werkt het beste voor de patiënt, aldus het artikel erover in het Journal of Psy-chosomatic Research.

24 mei 2012 · Mare 7

Wetenschap

Proefjes in de MRI-scanner blijven vreemd. ‘Je moet nu eenmaal kunstmatig dingen isoleren om de causaliteit onder controle te krijgen.’ Foto Marc de Haan

De prijs voor een Maretje be-draagt €8,– per 30 woorden, op-gegeven via redactie@mare.lei-denuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken wor-den aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Doe iets met je kennis. Help een leerling op streek in 1 uur per week. Vijf leerlingen uit groep 7 zoeken dringend hulp bij taal, rekenen en studievaardigheden. Afghaans meisje, Nederlands, NT2. Een leerling Speciaal Onder-wijs heft bijles nodig; 34 leerlin-gen Ba.O. groep 3/tm 6 zoeken hulp bij taal en/of rekenen, van wie twee met vergoeding. Bijles in Onderwijswinkel, buurthuis Vogelvlucht, of bij leerling. Ook zoeken wij vrijwilligers voor bij-les/huiswerkhulp op twee basis-scholen en op het woonwagen-centrum Trekvaartplein, Leiden. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma-, woe en do. 15-17u. Tel: 5214256.

Hey muzikant! Op zoek naar een leuk en goed orkest? Kom dan langs op woensdag vanaf 20.00 uur en luister of speel mee! Meer informatie: www.leidse-harmoniekapel.nl.

Gevraagd studenten (m/v 21 t/m 30 jaar): Vanaf eind juli ga ik, Pauline, 24 en rolstoelgebonden, in Leiden wonen om te studeren aan de Universiteit. Om zelfstan-

dig te kunnen wonen vraag ik het volgende: Hulp bij persoon-lijke verzorging, max. 3,5 uur per dag. Verspreid over de ochtend, middag en avond. Incidenteel ‘s nachts. Het uurloon is vanaf: €12,50. Je werkt samen met an-deren en je schrijft je in op de zorgmomenten. Max. 3 dagen in de week. Betrouwbaar, integer, open, maar ook doortastend zijn, vind ik belangrijk. Ervaring in de zorg is geen vereiste. Wil je meer weten en/of solliciteren? Neem dan contact op met Ellen Jonk van Care2All via 071 888 00 48 of info@care2all.nl

Gezocht: energieke student(e) die ons gezin wekelijks wil hel-pen bij het (samen) schoonhou-den van ons huis. Bel Dick of Mir-jam: 06-22247597. Verdiensten: 10-12 euro per uur, in overleg.

Maretjes

8 Mare · 24 mei 2012

Prof.dr.ir. T.H. Oosterkamp zal op vrijdag 25 mei met het uit-spreken van de oratie benoemd worden tot hoogleraar bij de fa-culteit Wiskunde en Natuurwe-tenschappen om werkzaam te zijn op het gebied van de Expe-rimentele Natuurkunde.Prof.dr. J.J.L. Gommans zal op vrijdag 1 juni met het uitspre-ken van de oratie benoemd worden tot hoogleraar bij de fa-culteit Geesteswetenschappen om werkzaam te zijn op het gebied van Imperial and Global History.S.J. Rhemrev zal op donderdag 24 mei om 11.15 uur promove-ren tot doctor in de Geneeskun-de. De titel van het proefschrift is ‘The non-displaced scaphoid fracture: evaluation of diagnos-tic modalities & conservative treatment’. Promotor is Prof.dr. I.B. Schipper.E. van Uitert zal op dinsdag 29 mei om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Weak gravitational lensing in the RCS2’. Promotor is Prof.dr. K.H. Kuijken.I.M. Heinle zal op dinsdag 29 mei om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Applica-tion of Evolutionary Strategies to Industrial Forming Simula-tions for the Identification and Validation of Constitutive Laws’. Promotor is Prof.dr. T.H.W. Bäck.C.E. de Andrea zal op woens-dag 30 mei om 11.15 uur pro-moveren tot doctor in de Ge-neeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The Epiphyseal Growth Plate and Peripheral Cartilaginous Tumours: The Neighbours Matter’. Promotor is Prof.dr. P.C.W. HogendoornB.M. Reumer zal op woensdag 30 mei om 13.45 uur promove-ren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Co-evolution between partheno-genesis-inducing Wolbachia and its hosts’. Promotor is Prof.dr. J.J.M. van Alphen.A. Fariña Sarasqueta zal op woensdag 30 mei om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Molecular prog-nostic and predictive markers of therapy response in sporadic

colon carcinoma’. Promotoren zijn Prof.dr. H. Morreau en Prof.dr. C.J.H. van de Velde.V.M.N. Breugem zal op woens-dag 30 mei om 16.15 uur pro-moveren tot doctor in de Gees-teswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘From promi-nence to obscurity: a study of the Darumash, Japan’s first Zen school’. Promotor is Prof.dr. W.J. Boot.C. Lukas zal op donderdag 31 mei om 10.00 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Methodological aspects of outcome assessments in in-flammatory rheumatic disea-ses ‘. Promotoren zijn Prof.dr. D.M.F.M van der Heijde en Prof.dr. R.B.M. Landewé (AMC A’dam).M. van der Kaaij zal op don-derdag 31 mei om 11.15 uur promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Een een-zaam staatsman. Dirk de Geer, 1870-1960’. Promotor is Prof.dr. J.Th.J. van den Berg.R.J. van Bommel zal op don-derdag 31 mei om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Cardiac Resyn-chronization Therapy; deter-minants of patient outcome and emerging indications’. Pro-motoren zijn Prof.dr. J.J. Bax en Prof.dr. M.J. Schalij.M. van den Hende zal op don-derdag 31 mei om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Human Papillo-mavirus clade 9 specific cellu-lar immunity during the natural course of disease’. Promotoren zijn Prof.dr. S.H. van der Burg, Prof.dr. G.G. Kenter (AMC A’dam) en Prof.dr. R. Offringa (DKFZ, Heidelberg, Duitsland).E. van der Horst zal op donder-dag 31 mei om 16.15 uur promo-veren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Drugs, Structures, Fragments. Substructure-based approa-ches to GPCR drug discovery and design’. Promotor is Prof.dr. A. P. IJzerman.L.E.I. A’Campo zal op dinsdag 5 juni om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘A Patient and Caregiver Educa-

tion Program’. Promotor is Prof.dr. R.A.C. Roos.P.W. Lindenburg zal op dins-dag 5 juni 15.00 uur promove-ren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘New electromigration-driven enrichment techniques for pep-tidomics and metabolomics’. Promotor is Prof.dr. T. Hanke-meier. J.W.M. Beenakker zal op dins-dag 5 juni om 16.15 uur promo-veren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Un-ravelling the collagen network of the arterial wall’. Promotor is Prof.dr.ir. T. H. Oosterkamp.S.Y. Anvar zal op woensdag 6 juni om 10.00 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Converging models for trans-criptome studies of human diseases’. Promotor is Prof.dr. S.M. van der Maarel. E. Manti zal op woensdag 6 juni om 11.15 uur promoveren tot doctor in de Sociale We-tenschappen. De titel van het proefschrift is ‘From Categories to Dimensions to Evaluations’. Promotoren zijn Prof.dr. E.M. Scholte en Prof.dr. I.A. Van Berc-kelaer-Onnes.N. Zwyns zal op woensdag 6 juni om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Archeologie. De titel vban het proefschrift is ‘Laminar Technology and the onset of Upper Paleolithic in the Altai, Siberia’. Promotor is Prof.dr. J.-J. Hublin.V.M. Oelze zal op woensdag 6 juni om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Archeologie. De titel van het proefschrift is ‘Mobility and Diet in Neolithic, Bronze Age and Iron Age Ger-many-Evidence from Multiple Isotope Analysis’. Promotoren zijn Prof.dr. J.-J. Hublin en Prof.dr. M.P. Richards (Univ. of British Columbia).S. Talamo zal op woensdag 6 juni om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Archeologie. De titel van het proefschrift is ‘Refining 14C dating of bone >30,000 BP: Establishing an ac-curate chronology for the Mid-dle to Upper Palaeolithic tran-sition in France’. Promotoren zijn Prof.dr. J.J. Hublin en Prof.dr. M.P. Richards (Univ. of British Columbia).

Academische Agenda

Maretje extra

Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instan-ties. De prijs voor een Maretje-extra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiter-lijk op de vrijdag vóór het ver-schijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, te-lefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com

Repetitor Inleiding Straf- en Strafprocesrecht, B I, herten-tamen 7 juni 2012. Onderwijs en tentamentraining in 10 les-sen van 2,5 uur door ervaren en succesvolle docent. (Straf-proces-recht, BI en BIII en NOVA). Mr L. Slooter-Satter. lucienne@slooter.com of 071-5157777.

ADVERTENTIES

90012009_Kattekop ad Mare outlines.indd 1 5/21/12 3:31 PM

Leer Gilles van Wezel kennen en ontdek hoe je antibiotica vindtOnze mensen zijn wereldspelers op het gebied van onderzoek en onderwijs. Daarom zijn wij een universiteit zonder grenzen, een universiteit die verbindt.Lees meer over ons onderzoek naar antibiotica en de opleidingen die hierbij aansluiten op universiteitleiden.nl

Bij ons leer je de wereld kennenKoop geen KiloKnaller!

Een kilo vlees is een kilo dier, geen stuntartikel

ADVERTENTIE

Rivaliserende Zuid-Afrikaanse taxi-bedrijven voerden in de jaren negentig een gewelddadige guer-rilla. Dat conflict kan opnieuw oplaaien, vreest antropoloog Erik Bähre. ‘Je moet je mannetje staan, anders word je vermalen.’

Door Frank Provoost ‘Ze zouden een autoband om me heen gooien en me daarna in de fik steken.’ Erik Bähre (1969) kan erom grinniken. Dat, zegt hij, is vaak de beste methode om met zulke bedreigingen om te gaan. ‘Je maakt er een grapje over en dan blijkt er niks aan de hand te zijn.’ De gevaarlijkste mannen, weet hij na jaren veldwerk in de gewelddadige buitenwijken van Kaapstad, zullen je nooit zo direct intimideren. ‘Hun methodes zijn veel subtieler.’

De Leidse antropoloog is gespeci-aliseerd in Zuid-Afrika, waar hij eer-der maffiapraktijken bij ontwikke-lingsprojecten blootlegde. Volgende week houdt hij een lezing over zijn laatste onderzoek: de bloedige taxi-oorlog die decennia lang in Kaapstad heeft gewoed.

Twee rivaliserende organisaties maakten elkaar en soms zelfs passa-giers het leven zuur. En hoewel het de laatste tien jaar redelijk rustig is, blijft het onder de oppervlakte broei-en, zegt Bähre, die gesprekken hield met chauffeurs, taxi-eigenaren en

andere betrokkenen. Zeker nu een grote reorganisatie van de transport-sector op stapel staat, zijn ze bang dat het conflict opnieuw zal losbarsten. ‘En die angst is terecht.’

Eerst de geschiedenis. Eind jaren tachtig trokken steeds meer migran-ten uit de Bantoestan, de aan zwar-ten toegewezen thuislanden, naar de stad. De zwarte bevolking die destijds - in de laatste jaren van de apartheid - het recht had om in de stad te wonen domineerde de taxi-industrie. ‘Maar de migranten die illegaal in town-ships belandden, dachten: “Waarom moeten zij aan ons verdienen? Wij organiseren het vervoer zelf wel.” Kleine ondernemers begonnen hun eigen taxiassociatie.’

Wat begon met bedreigingen tussen twee rivaliserende associa-ties eindigde in een oorlog waarbij bommen op elkaars standplaatsen werden gegooid.

‘Een man vertelde me hoe zijn broer een taxibusje achternazat, klemreed en met passagiers en al in de fik stak, waarbij alle inzittenden omkwamen. De man zei dat hij voor de daden van zijn inmiddels overle-den broer had vastgezeten. Alleen: die broer bestond volgens buurtbe-woners helemaal niet. Ik heb dus sterk het vermoeden dat hij het over zichzelf had.

‘Op den duur hebben de migran-ten een kamp opgetrokken in een onherbergzaam gebied. Zo’n twee

jaar voerden ze vanuit de struiken een ware guerrilla. ’s Nachts gingen ze erop uit om chauffeurs van de concurrent te vermoorden. Er gaan zelfs verhalen over kannibalisme. Een naar het kamp meegesleurde chauffeur zou zijn vermoord, gebar-becued en opgegeten. Verschillende mensen hebben me dat verteld. Of het echt is gebeurd, is niet na te gaan. Maar het zou kunnen. De sfeer was er naar: zo hoog was de spanning opgelopen.’

Op het hoogtepunt van het con-flict, in 1994, liep een als vredesbe-raad aangekondigde bijeenkomst uit op een afslachting. De migranten werden uitgenodigd in een voetbal-stadion in de township Khayelitsha. Toen na afloop het stadion leegliep, werd het vuur op hen geopend. Elf mensen stierven, 23 raakten er gewond.

Wat Bähre verbaasde was dat hij nauwelijks iets over de zogeheten Khayelitsha Stadium Massacre kon terugvinden. ‘Het werd helemaal buiten het politieke discours ge-houden. Dat versterkt ook weer de beschuldigingen van de migran-ten richting het ANC. “Zie je wel”, dachten zij, “jullie steunen alleen de gevestigde zwarte bevolking.”’

Uiteindelijk is in 2000 toch min of meer de vrede getekend. ‘Er kwam een soort van stabiliteit. Er is een weg gekozen tot grens en in overleg is bepaald: jullie rijden aan de ene

kant van de weg, en wij aan de an-dere kant.’ Die relatieve rust maakte de ondervraagden loslippiger, zegt de onderzoeker. ‘Mensen durven er al iets meer over te vertellen, maar zijn nog steeds terughoudend. Ie-dereen weet nog precies wie in welk kamp zat. Helemaal stil is het nooit geweest. Er bleven altijd conflicten bestaan. Wie bij de ene associatie zit, moet nog steeds niet in een wijk gaan wonen waar de andere partij sterk is vertegenwoordigd. Dan krijg je het toch moeilijk.’

Bovendien dreigt het broze be-stand te sneuvelen. ‘De overheid vindt de taxibusjes een ongeregu-leerd zooitje, ziet hun associaties als criminele organisaties en wil het publieke transport beter reguleren. Taxi’s mogen straks niet langer de grote afstanden van de townships naar de stad rijden. Dat moeten grote bussen gaan doen, op de speci-aal voor het WK voetbal aangelegde busbanen. Die buslijnen worden ver-deeld in aanbestedingsrondes. De eigenaren van de taxi busjes hebben niet het kapitaal en de kennis om daar aan mee te doen en zijn bang dat alleen nog kleine ritjes binnen de township overblijven.’

Bähre: ‘Dat leidt tot spanningen. Er is een chauffeur vermoord. Er zijn bussen bekogeld met stenen. ‘Het is goed dat de overheid de criminele aspecten wil inperken, alleen ge-beurt dat vanuit de ideologie van het neo-liberalisme: iedereen mag mee-doen en dan wint de beste. Maar de associaties, die vooral uit kleine on-dernemers bestaan met soms maar een of twee taxi’s, trekken dat hele-maal niet. Ze zijn bang dat een paar

grote ondernemers de aanbesteding controleren en de sector overnemen.’

En dat is niet het enige ergernis. ‘Ook de veiligheidsvoorschriften zijn veel strenger geworden. Wie zijn oude bus laat vernietigen, krijgt subsidie en kan een lening afsluiten om een nieuwe te kopen. Maar, vat Bähre het samen: ‘You can choose any colour, as long as it’s black.’

Oftewel: ‘De nieuwe eisen zijn zo streng en specifiek dat er maar drie modellen voldoen. Twee daarvan, waaronder een Mercedes, vallen af omdat ze veel te duur zijn. En dus is iedereen uiteindelijk genoodzaakt een Toyota Quantum te kopen. Ook dat roept bij taxi-eigenaren vragen op over corruptie: is de autofabrikant betrokken geweest bij het opstellen van de eisen? En ook het toezicht zou corrupt zijn. Mensen worden om fu-tiliteiten aangehouden.’

Gevolg: ‘Het is een spannende tijd. Chauffeurs voelen zich in het nauw gedreven. De kosten gaan omhoog maar tegelijkertijd dreigen hun meest lucratieve routes te worden afgepakt. Dan gaat men natuurlijk protesteren en dreigen. En daarom is het een terechte angst dat het weer uit de hand gaat lopen.’

In zo’n harde wereld is een ruige reputatie heel belangrijk, aldus de antropoloog. ‘Bij de eerste introduc-tie begonnen chauffeurs niet over het weer, maar schepten ze meteen op hoe gewelddadig ze waren. Je moet laten zien dat je je mannetje kunt staan, anders word je vermalen.’

Behalve tot een enkele bedreiging leidde het soms ook tot mooie me-taforen. ‘Een chauffeur zei: I’m not a banana.’

Pardon? Bähre: ‘Een banaan heeft geen pit, die knijp je zo fijn. Hij wilde liever een mango zijn.’

Seminar: Violence, Urbanization and Rationalization in Cape Town’s Taxi Industry (1990-2010). Afrika Studiecentrum, Pieter de la Court-gebouw, 5B04. donderdag 31 mei, 15.30-17 u.

Ik ben geen banaanAntropoloog onderzoekt bloedige taxioorlog in Kaapstad

24 mei 2012 · Mare 9

Achtergrond

In de Zuid-Afrikaanse township Khayelitsha, nabij Kaapstad, kijkt een man naar het taxi-busje van Khonzani Mono. De chauffeur kwam in 2006 om bij een aanslag om het leven. Foto HH/Jeffrey Barbee/The New York Times

Zo’n 65 procent van de forensen in Zuid-afrika is afhankelijk van de taxibusjes, die meestal zo’n twaalf personen vervoe-ren, soms nog meer. ‘vaak word je met zijn allen samengevouwen’, weet Erik Bähre uit ervaring.

En dat is nog niet de enige ontbering. De chauffeurs banen zich – al dan niet dronken – luid toeterend een weg door

het drukke verkeer, draaien keiharde kwaito (de plaatselijke house-achtige hiphop) en houden zich zo min mogelijk aan verkeersregels.

Die machobravoure hoort erbij, zegt Bähre. ‘alle chauffeurs hebben die don’t fuck with me-houding. Zo laten ze zien: ik ben hier de baas. vind je dat ik te hard rijd? Dan geef ik extra gas. staat de mu-

ziek te hard? Dan draai ik het volume nog wat verder open.’

toch schuilt er orde in de schijnbare chaos, zegt hij. Hoewel er geen officiële haltes zijn waar borden staan weet ieder-een op welke plekken de busjes stoppen. ‘Het lijkt of iedereen maar wat doet, maar als je goed kijkt zie je dat het informeel juist heel gereguleerd is.’

Samengevouwen achter een dronken chauffeur

‘Een meegesleurde chauffeur zou zijn vermoord, gebarbecued en opgegeten’

The world’s your piggy bank

With websites like Kickstarter and Rockethub serving as digital collection boxes or share issue, more and more projects are being subsidised by “crowdfunding”; never-theless, it’s still hard to find the cash for scientific research.

By BaRt BRaun Detroit will have its statue of Robocop: Paul Verhoeven’s film about a cyborg-policeman is locat-ed in that city, so one of its residents asked the mayor to erect a statue to it. After all, Philadelphia has a statue of Rocky. As Detroit is one of the poorest cities in America and struggles with high rates of unemployment and crime, the mayor had other things on his mind and the request was met with a tweeted re-sponse: “There are not any plans to erect a statue to Robocop. Thank you for your suggestion.”

The reply hit the Inter-net and was received with a mixture of ironic and real disappointment. Detroit could really do with a statue like that! Everyone who was enthusiastic about the pro-ject could donate money via the website Kickstarter and within two weeks 65,000 dol-lars had been donated – more than was actually needed.

If you click around on crowdfunding-websites like Kickstarter, you will find sim-ilar success stories. The idea is simple: you see something you think is worthy of your cash so you hand it over and help achieve the goal. Bands can arrange money for rent-ing a studio with the help of their fans, manufacturers of board games and computer games can fund the produc-tion costs thanks to gamers, etc.

At best, crowdfunding gives creative minds and entrepre-neurs the chance to operate along roads less travelled without having to turn to the usual moneylenders and to produce something amazing that would otherwise never have been created.

Could this be a way to fund scientific research? There are scientists who hope so. Rock-ethub, another crowdfunding site, has a special division for scientific projects; it features 75 research proposals, each with a promotional film and a brief explanation, many of which propose studies into rare species of animals, but there are some on neuropsy-chology and astronomy.

You can’t help but notice how little the scientists are asking: five thousand dol-lars for a prototype of a de-vice that can produce energy from waves, a thousand dol-lars for a recorder to recorder frog sounds or 2,250 dollars for visits to major astronomy

But it’s still not easy to crowdfund research

annonce

congresses. Not many peo-ple receive funding from the Netherlands’ largest grant provider, the NWO, but when they do, it’s a six-figure number.

“You won’t get such large figures with crowd-funding”, explains Mar-tine Oudenhoven. This biologist is the first Leiden scientist to at-tempt to subsidise her research with this new medium. She wants to set up a large-scale commu-nications project listing Leiden’s science re-search by or-der of size. Rang-ing be-tween the larg-est, clus-ters of galaxies watched by the astronomers and smallest, particles calcu-lated by physicists, it includes everything in between. She wants to use the list to study how science communication works best and hopes to ob-tain her doctoral degree with her work.

“I want to work with crowdfunding because my ideas don’t fit any of the existing subsidy schemes”, Oudenhoven continues. “But it is very exciting to see if it will work at all.”

Her idea is to chop the re-search into small pieces and then to have these pieces – or some of them – crowdfund-ed. Crowdsourcing, whereby some of the work is done by volunteers, is also welcome. “An important resource for my project is the website: it would help me a lot if people want help me build it instead of donating funds.”

Crowdfunding-consultant Gijsbert Koren is in favour of discretion: the projects that collect large sums like the Robocop statue project receive plenty of media at-tention, which distorts the picture. The average project on Kickstarter collects six thousand dollars, and that’s including the few that make millions.

You need to network to suc-ceed. “The word crowdfund-ing implies a large faceless crowd that is searching for ways to spend its money, but of course it’s not like that. I would rather call it com-munity funding. Build up a network of people who think your research is significant.”

Even if it works, scientists are still lagging behind mu-sicians and games design-ers who have a great trade: you pledge your cash and if enough people pay, we’ll send

a CD or a box of counters your way.

That doesn’t work for sci-entists, because if you already know exactly what your study will produce, it isn’t science. How about a copy of your dissertation? Hmmm. You could offer a guided tour of your lab, a field trip, a visit to the dig or souvenirs stamped with your research object. “It’s a bit more of a chal-lenge”, remarks Koren.

While zoologists fight for a few thousand dollars on Rockethub, medical re-searchers have been able to attract funds from private sources for decades. Some of the cash you drop into the collection boxes of the Dutch Cancer Society, the Dutch Heart Foundation and other such clubs finds its way to scientists.

Professor Bart Roep, pro-fessor of diabetology at Lei-den University Medical Cen-tre is one of these scientists and receives funds from both the Dutch Diabetes Fund and the American Juvenile Dia-betes Fund, which amount to a tidy sum. “My group is composed of eighteen people, but I’m the only one on the LUMC’s payroll. The rest are paid by primarily by founda-tions or well-heeled Ameri-cans. It takes me more effort to find the right staff than to find the money.”

The money is not simply handed over to him: “The Dutch Diabetes Fund is more concerned with the idea rath-er than the person, but they have a say in its spending: they might want to concen-trate on Type 1-diabetes. It’s also influenced by what the

Roep has to do something in return for the private mon-ey. He has held a diabetes surgery on Twitter, and was once the guest general editor of the Diabetes Foundation´s patients’ magazine. He con-tinues: “I´ve been invited to attend a gala occasion at the Beverly Hilton, and Halle Berry and Paris Hilton will be among the guests. Last time, they raffled a Mercedes with wing doors for the guests, and at a certain point, Kel-sey Grammer (Frasier, ed.) put his hand up to donate a hundred and fifty thou-sand dollars. In that respect, we still have much to learn about fund-raising here in the Netherlands.”

Roep is very enthusiastic about crowdfunding for sci-ence: “There are very many gifted researchers who can´t get started because no mon-ey comes their way. And like the bands on Kickstarter and Sellaband ensure that more diverse music is produced, this is good for thinking out of the box. There is a great deal of money waiting for these projects.” How much money? “ Say I fell out with those finds, I think I could easily get four to five million under my own steam.”

He adds: “I know a lot of people who would like to

give the money directly to me – they pass round the hat at funerals. But it´s difficult for me to accept it and I have to tell them to give it to the Diabetes Fund who can judge whether the research money is properly allocated. It might be difficult for people looking for crowdfunding to show how it will be spent, so put your ideas on the website and explain what you want to do. Lack of transparency has already had fatal results for very many funds.”

His most important tip is to listen to the public. “ The projects that do well are of-ten the projects that produce tangible things. The sexiest subject doesn´t have to be low-hanging fruit. And the real money is in trade and industry, obviously.”

On the other hand, you have to make sure the public are aware of you, says Roep. “I hold talks in halls every month, and answer people´s questions. I show the media around the lab, and give my assistance if a press release is needed. Sometimes you have to be borne on a tsunami of media attention, which is very difficult. You have to stay optimistic without rais-ing expectations too high, but that happens however hard you try to avoid it.”

patients want and they often want very different projects than scientists. A patient will choose sharper needles

rather than our project on embryonic stem cells. If we ever get the results

we want from that, it might mean that we can cure diabetes, but it could take some time.”

“I frequently have to assess proposals for

the JDF and once somebody

wanted to know

whether there was insu-lin in cow’s milk.

I whole-heartedly re-

jected that re-search project but

they still carried out the study. Of course there

isn’t any insulin in milk, but now they have an answer to their question.”

Like the full crowdfunders,

10 Mare · 24 mei 2012

English page

1-2-3-4!

F I L MTRIANONThe Dictatordagelijks 19.00 + 21.30 za. zo. ma. wo. 14.30Jackiedagelijks 18.45 + 21.30The Best Exotic Marigold Hoteldo. vr. za. 18.45Salmon Fishing in the Yemenzo t/m wo 18.45 The Hunger Gamesdagelijks 21.30 HET KIJKHUISIntouchablesdagelijks 19.00 + 21.30On the Roaddagelijks 20.30LIDOMen In Black III 3Ddagelijks 18.45 + 21.30za. zo. ma. wo. 14.15The Avengers 3Ddagelijks 18.15 + 21.30Dark Shadowsdagelijks 18.45 + 21.30What to Expect When You’re Expectingdagelijks 18.45 + 21.30

M U Z I E KLVCThe Fantom Four + The Arguido vs. Def P en de BeatbustersDo 24 mei 20u €12,50Kraak en Smaak LIVEVrij 25 mei 20u €16,-Fashionparty KRAAKBEATSVrij 25 mei 23u €10,-Finale Werfpop 2012 Zo 27 mei 20u €10,-Marky Ramone’s BlitzkriegDi 29 mei 20u €17,50Summerjazz afterparty ft. GoodLuckZa 2 juni 23u €8,50QBUSSpinifex Indian SpinVrij 25 mei 21u €15,- €10,-Girlyman (USA) + Glossy JesusDi 29 mei 21u €10,-ACADEMIEGEBOUWDebby de Lima (sopraan) en Theo Visser (orgel)Woe 30 mei 13u gratis

T H E AT E RLEIDSE SCHOUWBURGDolf JansenDo 24 mei 20.15u €23,- €20,50 €18,-Nationale Toneel – KoninginnenachtVrij 25 mei 20.15u €25,- €22,50 €20,-C3 – Mike Boddé, Onno Innemee, Jelka van HoutenVrij 1 juni za 2 juni 20.15u €23,- €20,50 €18,-STADSGEHOORZAALL.A.Vation U2 Tribute bandDi 5 juni 20.15u 20.15u €17,50LAKTHEATERSaint Lazare – Boeing Boeing (Franstalig)Do 31 mei 20.30u €15,- €12,50 €10,-

D I V E R S E NBOEKHANDEL SELEXYZ KOOYKERLezing Silvan SchoonhovenZo 3 juni 14u toegang gratis, RSVP: klantenservice.kooyker@selexyz.nlBOEKHANDEL VAN STOCKUMLezing Astrid SchutteDo 24 mei 19-20u Lezing Michiel Janszen Do 31 mei 19.30-20.15uToegang lezingen gratisRSVP: leidenwinkel@vanstockum.nlRIJKSMUSEUM VAN OUDHEDENNieuws uit het Midden-Oostent/m 31 aug 2012Eilanden van de Godent/m 2 sept 2012MUSEUM BOERHAAVEHet Gewichtige Lichaamt/m 9 sept 2012MicroSafari, interactieve audiotour over antibioticaVanaf 17 meiNATURALISNaturalia, van circusdier totwetenschappelijk objectt/m 19 aug 2012SIEBOLDHUISJapanmarktZo 27 mei 12-17u Van Haai tot Koit/m 8 juli 2012MUSEUM DE LAKENHALToverlantaarns De Leidse Koorboeken t/m 12 augustus 2012

Het aankomende weekend is Leiden even de modehoofdstad van Nederland, met een fashion event vol muziek, kleding, fotogra-fie en andere kunst.DOOR JUDITH LAANEN Op de tweede editie van het Fashion Event Leiden (FEL) is er speciale aandacht voor de jonge fotografe Sanne Glasbergen. Ze begon als concertfotografe in het LVC, nu staan haar foto’s ook in mu-ziekblad OOR. Later kwam ze terecht in de modefotografie door ontwer-pers te e-mailen of ze foto’s mocht maken van hun shows. De eerste show waar ze terecht kon was die van Mada van Gaans in 2010. Ook won ze al diverse prijzen, waaronder een fotoreportage van CJP en de Rob Acda Award 2011.

Het afgelopen jaar heeft ze zich bezighouden met fotoreportages achter de schermen van grote mo-de-evenementen zoals de Amster-damse en Londense modeweken. De foto’s die ze daar schoot zijn za-terdag te zien in een speciale expo-sitie in De Waag, voor de gelegen-heid omgedoopt tot Leiden Fashion Center.

Glasbergen: ‘Ik ben benaderd door iemand van de organisatie van het Fashion Event, die ik kende van het LVC. De eerste selectie van de foto-expositie heb ik puur op esthe-tiek gemaakt.’

Alle modefoto’s zijn in het zwart-wit geschoten. ‘Dat is geen bewuste keuze, want ik heb ook wel eens mo-defoto’s in kleur gemaakt, maar de sfeer is bij zwart-wit foto’s veel pak-kender. Het geeft ook een mysterieus randje aan de foto’s. Ik hou van een hoog contrast, dat alle foto’s hebben. Daardoor is de expositie een eenheid geworden.’

De foto die hiernaast is afgebeeld is Glasbergens favoriet. ‘Die is ge-maakt bij een show van het Eindho-vense modelabel Sage & Ivy in het spiegelatelier van Anouk Beerents in Amsterdam. Het was daar zo mooi.’

Behalve mode en fotografie is er tijdens FEL ook muziek, straatthe-ater en kunst te zien. Zo zullen de

The Ramones (vlnr) Johnny, Joey, Marky, Dee Dee.

Een weekend lang catwalk

Leidse dj-heren van Kraak & Smaak vrijdag 25 mei in het LVC met hun mix van funk, pop, disco en electro de muzikale omlijsting verzorgen op de KRAAKBEATS Fashion Party. Het wordt een bijzonder optreden, vertelt Wim Plug. ‘We hebben al sinds 2008 niet meer in Leiden ge-

speeld dus ik ben heel erg benieuwd. Eerder op de avond spelen we een echte hometown show met veel eigen nummers, daarna wordt het op de Fashion Party een dj-set die clubge-richter is.’

Ook Kraak & Smaak is mode niet vreemd. ‘Modeontwerper Hans Ub-

bink kleedt de band. Je weet wel, die van die bloemetjeskraagoverhem-den. Sinds een paar jaar verzorgt hij onze podiumkleding en zien we er een stuk beter uit.’

Voor meer informatie over de activiteiten:www.leiden.nl/fel

Leiden staat in het teken van mode

Ramones was de belangrijkste punkband aller tijden. Drummer Marky Ramone probeert de glorie-tijden te laten herleven. Tot in de keuken.DOOR FRANK PROVOOST Het kost 88 dol-lar, maar dan heb je ook wat: twaalf potten pittig gekruide tomatensaus.

Met Marky Ramone’s Brooklyn’s Own Marinara Pasta Sauce zet je binnen de kortste keren (1-2-3-4!) een heerlijk potje punkrockpasta op tafel. En bovendien gaat 10 procent van de opbrengst naar het goede doel: de belangenorganisatie Au-tism Speaks. Maar dat kan ook een knipoog zijn naar de verhoudingen binnen de beste punkrockband aller tijden. Want vanaf halverwege hun loopbaan wisselden de leden van Ramones (geen echte broers) nau-welijks nog een woord met elkaar.

Het moet gezegd: de echte Ramo-nes zijn eigenlijk al dood. Slungelige zanger Joey en gitarist/rasdictator Johnny stierven aan kanker, bassist Dee Dee overleed aan een overdo-sis heroïne. Oerdrummer Tommy

leeft nog wel, maar hij was er al na de eerste drie (beste) platen mee opgehouden.

Blijven over: reservebassist C.J. en invaldrummers Richie en Elvis (voor de jaren waarin Marky van-wege overmatig drankgebruik was ontslagen). Nog steeds zijn ze alle-maal hardnekkig ‘Hey! Ho! Let’s Go!’ blijven roepen. C.J. toert de wereld over mijn zijn zoveelste Ramones-coverband. Marky - die met zijn vijftien dienstjaren de meeste cre-dits van de achterblijvers geniet - is behalve achter de potten en pannen ook nog achter zijn drumkit te vin-den. Met zijn band Blitzkrieg ramt hij er dinsdagavond in LVC voor de zoveelste keer het oeuvre doorheen.

En zelfs de doden zingen. Deze week verscheen postuum het twee-de soloalbum van Joey, getiteld ...Ya Know?, met Richie op drums.

Zo klinkt het ‘Gabba! Gabba! Hey!’ ook nog uit het graf. Of zoals Joey op zijn ‘nieuwe’ plaat zingt: ‘I couldn’t sleep.’

Marky Ramone’s BlitzkriegLVC, dinsdag 29 mei, 20.00 u, € 17,50

Cultuur

24 mei 2012 · Mare 11

Agenda

Marky Ramone in LVC

Model tijdens een show van het Eindhovense modelabel Sage & Ivy. Foto Sanne Glasbergen

‘Ik heb Mein Kampf in het Arabisch’ Nicky van de Beek, zevendejaars egyptologie en archeologie Huis: appartement WassenaarsewegBewoners: 2 Grootte: 21,5 m2 Huur: € 250,- incl Je hebt vijf boekenkasten. ‘Ja, ik woon in een halve bibliotheek. Sterker nog, dit is nog niet alles. Hier staan slechts 831 boeken. Bij mijn ouders staan er nog zo’n 500. Maar ik ben geen echte bibliofiel. Het gaat me niet om het object. Het gaat me meer om de belangrijke dingen die je gelezen moet hebben en dat je er iets van leert. Ik vind het schrijnend dat er ouders zijn die hun kind wel een Playstation geven maar geen boek. Dat vind ik infaam en

abject, om met een bekend advocaat te spreken.’ Waarom heb je zoveel boeken? ‘Verzamelwoede. Vroeger las ik bieb-boeken, maar daar kwam ik dooie vliegen en plakken ham in tegen. Dus daarom koop ik ze nu maar zelf. Weet je wat het ergste is? Als mensen gaan roken. Dat gaat echt in de bladzijden zitten. Daarom ruik ik altijd aan boeken voordat ik ze koop. Maar helemaal nieuw hoeven ze niet te zijn, want ik koop ook De Slegte leeg.’

Er mag nog wel wat bij dus. ‘Klopt, maar genoeg ruimte heb ik niet. Ik heb

zelfs geen plek voor een kledingkast. Als ik teveel boeken heb, doe ik er weer een paar weg. Ondertussen bouw ik een bibliotheek voor mijn nageslacht.’

Heb je je boeken geordend? ‘Ja, daar ben ik soms uren mee bezig. Filosofie, de klassieken en egyptologi-sche en archeologische boeken staan in één kast. Dan heb ik nog de klassiekers in de Britse en Amerikaanse literatuur bij elkaar. Maar de Duitsers en de Joden staan niet samen op één plank. Dat vond ik gek, want de Joden schrijven altijd over Duitse ellende. Nu staan ze naast de Nederlandse literatuur. De Fransen, Russen en de Spanjaarden

staan ook bij elkaar. Die waren namelijk allemaal wel een beetje revolutionair. Dan heb ik nog een rijtje kinderboe-ken, waarmee ik mijn jeugd probeer te reconstrueren.’

Nog speciale edities? ‘Ik heb Mein Kampf in het Arabisch. Ik liep in Caïro op een boekenmarkt en moest dat hebben. Ik heb ook Peter Rabbit in het hiëroglifisch. Die kan ik vanwege mijn studie in principe ook lezen. Ik heb ook van die oude Goethe-meuk maar dat ga je niet lezen want dat is zo’n raar oud lettertype.’ Door JuDitH LaaNEN

Heksenin Zeeland is het inktvissentijd. Maar weinig Nederlanders weten dat er elk jaar inktvissen van wel vijftig centime-ter groot naar Zeeland komen om te paaien. En dat is maar goed ook, want de Nederlanders die het weten, ge-dragen zich schofterig. De inktvissen, beter bekent als sepia’s, veranderen duikers in vervelende duikers.

ineens is het normaal om overal tegenaan te plassen. Een boompje of mijn autodeur, het is een pot nat. Je mag dubbel parkeren, zodat anderen uren moeten wachten voor zij kunnen vertrekken, of met je megacamper drie parkeerplaatsen innemen terwijl er gevochten wordt om een plekje. on-derwater is het niet veel beter. Duikers beuken elkaar opzij met gigantische onderwatercamera’s en creëren daar-bij flink wat stof. als ze dat beest maar voor hun bek kunnen flitsen.

om aan deze ergernissen te ont-komen, doken wij dit weekend op obscure plaatsen en onchristelijke tij-den. overdag – terwijl andere duikers elkaar het leven zuur maakten voor een blik op verstrengelde tentakels – brachten wij een bezoek aan het sepi-avrouwtje.

Het sepiavrouwtje was precies zo-als ik me haar had voorgesteld. Haar wilde haarbos wuifde in de wind. Ze droeg geitenwollensokken in zwarte kisten, en vertelde meteen een bloed-hekel te hebben aan milieuactivisten. ‘Die zijn helemaal doorgeslagen.’ We staarden naar haar Sea shepherd-trui en knikten.

Vlakbij de duikstek heeft de sepia-vrouw haar eigen stekje. Er wapperen vlaggen en kippen scharrelen er in het rond. Je verwacht elk moment dat Pippi Langkous te voorschijn komt. Wilgentakken liggen in nette bosjes bij elkaar gebonden. Voor die wilgentak-ken zijn we gekomen.

De inktvissen lijken misschien slim-me beesten met hun buitenproportio-neel grote oog, maar ze zijn eigenlijk oliedom. Compleet beheerst door hor-monen zetten ze hun eitjes af op alles dat onderwater uitsteekt. Zo belanden elk jaar vele sepia’s in fuiken. Duikers, met het sepiavrouwtje voorop, nemen daarom grote bossen wilgentakken mee onderwater. Die steken ze in de bodem tot wigwams, waar de sepia’s hun eitjes op af kunnen zetten. Dat vindt ze haar plicht. En wij knikken, dat is ook onze plicht.

Het sepiavrouwtje doet voor hoe je de wigwams moet plaatsen. als een heks op een bezemsteel steek je de stokken tussen je benen. Elke dag duikt ze langs haar sepia-wigwams om de wieren er vanaf te plukken. ‘De nazorg is het belangrijkste.’

Die middag sjouwen we onze tak-kenbossen over de dijk. omdat de door ons geknipte takken in niets op de kaarsrechte takken van de sepi-adame leken, had ze ons wat bosjes meegegeven. We konden er niet meer onderuit. als een heks werp ik me op mijn bezemsteel. onderwater veran-dert onze wigwam de hele duikstek in een grote stofwolk. Maar we voelen ons goed. We zullen als helden de boe-ken in gaan.

Vier dagen later komen we terug. Helaas zijn er sepia’s noch eitjes te ontdekken. over een van de stokken wandelt een garnaal. ik staar de diep-te in en pluk ondertussen wat wier van de takken. Het gaat om de nazorg.

PEtra MEiJEr

12 Mare · 24 mei 2012

Bandirah

00:29 PMKamervragen

Foto Taco van der Eb