Mare 31 (37)

A LA CARTE DAGELIJKS VANAF 17.00 UUR Lunch woens/zond vanaf 12.30 uur, menu’s vanaf € 19,50

Diner dagelijks vanaf 17.00 uur, menu’s vanaf € 27,50

***

AFSTUDEER ARRANGEMENTBubbel en amuse, menu en wijn,

all-in € 39,50 p.p.

***

ASPERGE 10 DAAGSE Bij mooi weer op ons parkterras

t/m 12 juni op reservering!

3-gangen aspergemenu € 27,50 p.p.

Kloksteeg 25, LEIDEN (t.o Pieterskerk)071-5126666 of

www.prentenkabinet.nl

mare-prentenkabinet 140526.indd 1 28-05-14 12:09

Advertentie

Nu het sociaal leenstelsel er toch komt, breekt de Eeuw van de Thuiswoners aan. Mare vroeg oud-redacteur en ervarings-deskundige Judith Laanen naar de voordelen. ‘Wie zegt er nee tegen moe-ders draadjesvlees met bloemkool?’

DOOR JUDITH LAANEN “Woon je nog thuis? Oh...”

Ze keken me nog net niet aan alsof ik lepra had, maar de blikken van sommige medestudenten spraken boekdelen als ik vertelde dat ik bij mijn ouders woonde. Of ik niet goed was, of ik een speciale reden had, of ik misschien na duizend keer hos-piteren nergens was uitgekozen? Al deze redenen werden voorgedragen na het al-lesomvattende “waarom?!” Dat werd trou-wens begeleid door ogen als schoteltjes.

Dit is een ode aan de thuiswoner. Want bij je ouders wonen als student is niet zo suf als iedereen elkaar voorhoudt. Het is best handig. Zo word je niet afgeleid door huisgenoten die te harde muziek draaien, in het algemeen niet willen deugen en je van je studie proberen te weerhouden. Je weet wie ik bedoel.

Toen ik hoorde dat het sociaal leenstel-sel definitief werd ingevoerd dacht ik: het is zover. De Eeuw van de Thuiswoners is aangebroken.

Ik zou graag één simpele reden geven waarom ik mijn hele studententijd heb thuisgewoond, maar die is er niet. Daarom geef ik er meer.

Laten we beginnen met De Hel Die Hos-piteren Heet. Wie in het studentenuniver-sum heeft zulke vernederende kringge-sprekken bedacht? Voor de vorm heb ik een aantal keer gehospiteerd. In een huis boven de ‘Oude Harrrrrmo in de Bree’ keken de huisgenoten me aan of ze water zagen bran-den toen ik een grap probeerde te maken.

Te midden van vijfentwintig (?!) andere slachtoffers moest ik vertellen wat ik ‘in zou brengen’. Mijn voorganger kreeg goed-keurende knikjes en paringsachtige oehs en aahs bij het noemen van ‘het huis van mijn ouders in Frankrijk’. Ik mompelde binnens-monds: ‘Dat zullen je ouders leuk vinden.’ Toen ik mijn ‘sprankelende persoonlijk-heid’ met stoïcijnse blik en monotone stem aanprees, werd dat niet begrepen.

Mijn hele studententijd heb ik me afge-vraagd wat mensen bezielt om in elkaars troep te wonen. Of om van die kekke huis-feesten te geven waarbij er sowieso meubi-lair of andersoortige eigendommen sneu-velen. Het is harstikke leuk joh, op kamers!

Zegt men.Menig studentenvereniging propageert

enorm gave huizen te hebben maar vergeet daarbij, heel toevallig, te vermelden dat je

thuis waarschijnlijk geen last hebt van rit-mische gymnastiek in de kamer naast je. Je weet wel, dat stel dat je altijd ’s nachts om drie uur wakker krikt als je ’s ochtends naar college moet.

Dit is eigenlijk het enige vleselijke na-deel van thuiswonen, maar hoezeer je last hebt van bronstige medebewoners hangt natuurlijk af van de indeling van het huis waarin je woont. Feit blijft wel dat je niet zo snel je scharrel van De Zaak mee naar je ouderlijk huis neemt. Ik hoefde dat geluk-kig nooit voor te stellen, want niemand zat te wachten op een treinrit naar mijn schim-mige buurt in een stad die niemand kent. En als ik dan met mijn minst sarcastische gezicht toch maar zei dat ik thuis woonde was het gesprek toch snel afgelopen. ‘Oh, ik zie m’n clubgenoot daar...’ Exit PINO.

Beschonken arriveren bij het ouderlijk front? Daar had ik ook niet zoveel last van. De reistijd gebruikte ik om te ontnuchte-ren. Lukte dat niet, dan probeerde ik het ook niet te verbergen. Je ouders zijn niet dom. De meesten hebben ook een jeugd gehad, die weten wat je uitvoert als je ’s avonds weg bent. Het enige irritante is als ze net doen alsof ze niet door hebben gehad dat je wazig van de schuimkragen je als een botsauto naar bed hebt weten te bonken, en je na vier uur slaap wekken voor het zater-dagochtend familie-ontbijt.

Waar je wel onderuit komt, is dat el-lendige koken. Stel je voor dat je élke dag moet bedenken wat je vanavond weer eet. Mijn moeder besliste dat voor iedereen. Hoeveel tijd je daarmee bespaart! Want iedereen weet dat je allemaal naar dezelfde supermarkt gaat en daar al-tijd mensen van De Klub tegenkomt. En die moeten al-tijd weer met je praten. Duurt uren.

Weet je trouwens wat je kunt doen met de tijd die je overhoudt als dat allemaal niet hoeft? Meer studeren! Verzin je niet, hè? Oké, een enkele keer kookte ik zelf. Maar dat is wel erg veel moeite als je moeder met hartjes in haar ogen draadjesvlees met bloemkool (mét sausje!) voor je neus zet. Wie zegt daar nou nee tegen?

Het laatste en belangrijkste voordeel: de significante kostenbesparing. Niet op kamers gaan scheelt nogal wat knaken. Ik betaalde geen kostgeld, had een OV op kos-ten van Het Rijk en hoefde geen dooront-wikkelde alcoholverslaving te bekostigen dankzij overmatige aanwezigheid op een vereniging. Want ook daar hoef je je bij thuiswonen geen zorgen om te maken: als je al lid bent en je krijgt het voor elkaar te zeggen dat je nog thuis woont, ziet het col-lectief je het liefst en het snelst teruggaan naar je eigen warme nest.

Wat jaloezie al niet doet met mensen.

> Nieuws sociaal leenstelsel: zie pagina 5

Zo kan het ookOverleef het leenstelsel: blijf thuis wonen

Foto Nationaal Archief/Spaarnestad

5 juni 201437ste Jaargang • nr. 31

‘ Ik hield het meest van Kurt Cobain’

Een psychose werkt verhelderend, vindt filosoof Wouter Kusters

Wilde muizen houden van lichaamsbeweging, blijkt uit tredmolenexperiment

Een week leven zonder plastic te kopen. ‘Pasta op? Dan chocola smelten!’

Pagina 5

Volgende week geen MareIn verband met Pinksteren verschijnt er volgende week geen Mare. Nummer 32 zal uitkomen op 19 juni. Mededelingen moeten 16 juni ter redactie zijn.

Bètacampus gaat 7,7 miljoen meer kostenDe verbouwing overschrijdt het budget. ‘Er wordt 7,7 miljoen meer uitgegeven dan gedacht. Het totale bedrag komt neer op 107 miljoen.’

Pagina 15

Pagina 6 Pagina 7 Pagina 10 en 11

Bandirah Pagina 16

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR LeidenTelefoon 071–527 7272

Website mareonline.nl E-mail [email protected] De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000

Hoofdredactie

Frank Provoost [email protected]

Redactie

Vincent Bongers [email protected]

Bart Braun [email protected]

Petra Meijer [email protected]

Marleen van Wesel [email protected]

Masha Rademakers (stagiaire) [email protected]

Medewerkers

Emma Anbeek van der Meijden • Talitha Dehaene • Tim Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin SprecherFotografie Taco van der Eb • Marc de Haan

Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nlBasisontwerp Roeland Segaar, Zabriski CommunicatieArt direction en vormgeving Marcel van den BergDrukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op LangedijkAdvertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45

Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vice-

voorzitter) • drs. B. Funnekotter • R. Donkersloot • G. Drijer • K. Innemee • D. Jacobs • mr. F.E. Jensma • S.K. Kerkhof • C. van Leeuwen • dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • C. van der Woude

Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar [email protected]. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Vloekend stond ik bij de printer. De pagina’s van het boek dat ik voor mijn docent moest scannen, werden opgenomen door de printer en ergens heen gezonden, maar waar naartoe? Om de hoek verscheen een hoofd met ontplofte krullen, nieuwsgierig naar wie er zo foe-terde.

Een Belgische onderzoeker, die al snel mijn koffie-maatje werd. Het was het jaar van de studentenvlucht. Talloze scholieren en studenten vertrokken, met de langstudeerboete en de ambitieboete in zicht, naar Antwerpen, Gent en Hasselt. Geen bier, maar pils; geen droger, maar droogzwierder; geen €1672 per jaar, maar €578.

“Hoe zit dat dan met stufi?” vroeg ik de Belg tijdens een herfstige middag. Hebben ze niet, wel een leen-stelsel en een soortement beurs. Zijn vader was post-bode, moeder was huisvrouw, dus hij kreeg een kleine financiële ondersteuning. Niet genoeg om van te leven, wel genoeg om in zijn vrije tijd niet constant te hoeven werken. “Maken mensen daar geen misbruik van?” Hij haalde zijn schouders op: “Dat gebeurt weleens, maar niet vaak genoeg om aan het systeem te twijfelen. Het werkt gewoon goed.”

Ik staarde naar de gevallen platanenbladeren. Waar-om doen we dat eigenlijk niet hier?

Deze twee woorden blijven in mijn hoofd galmen wanneer ik een standpunt probeer te vormen over het bestaansrecht van studiefinanciering: waarom eigen-lijk? Filosoof John Rawls verzon een hulpmiddel voor mensen die zich afvragen wat een eerlijke maatschap-pij is: stel jezelf voor dat je achter een veil of ignorance – een sluier van onwetendheid – zit. Je weet niks over jezelf of je positie in de maatschappij, en alle andere mensen zijn vrije rationele individuen. Rawls noemt dit de original position. Vanuit deze positie kun je vrijelijk en zonder eigenbelang filosoferen over wat de grond-slagen van een eerlijke maatschappij zouden zijn.

Dus doe even alsof je in een belangeloze beginpositie zit en filosofeer erop los. Je kunt jezelf afvragen of een

studie voltooien waardevol is voor een maatschappij en zo ja, hoe je voor elkaar krijgt dat zoveel mogelijk men-sen dit gaan doen. Je besluit dat studeren wel geld moet kosten, omdat de gebouwen schoon en aangenaam moeten zijn, en de docenten een redelijk loon moeten krijgen (ooit sprak ik een Grieks meisje dat vertelde hoe zij en haar medestudenten docenten voor college moes-ten betalen, omdat zij anders geen eten konden kopen).

Je stelt vast dat het collegegeld niet hoger moet wor-den als het vermogen van studenten vermindert door bijvoorbeeld een crisis, en dat het alleen hoger wordt met een goede reden (en dus niet, aldus Job Cohen in 2009 in Mare: ‘Kijk wat een vakantie kost en een jaar collegegeld; daar zit een wanverhouding tussen’ – graag ga ik een keer in gesprek met studenten die voor ca. €1500 euro op vakantie gaan).

Je stelt je voor dat studenten niet hun hele studie kunnen betalen, dus besluit je dat de overheid een deel voor hun rekening moet nemen. Een deel, niet alles. Stu-deren is waardevol, dus daar mogen studenten best iets voor over hebben. Maar dan nog. Niet alle studenten in spe, ofwel hun ouders, hebben hetzelfde vermogen. Hoe corrigeer je dat? Geef je ze allemaal een maande-lijks bedrag waarvan ze hun boodschappen en wat ex-tra’s kunnen betalen, of alleen zij die anders echt in de problemen komen?

Bijna niemand maakt zich de afgelopen dagen druk om het feit dat kinderen van vermogende tot zeer ver-mogende ouders vier jaar lang zonder enige overwe-ging elke maand een kwart van €1000 in hun zak heb-ben gestoken. Hadden zij dat geld broodnodig voor hun studie? Nee. Maar wie wijst er gratis geld af? Heb ik ook niet gedaan, en met enig wikken en wegen, schuiven en meten, had ik zonder gekund. Je hebt geen knullig bakker-advocaat-verhaal nodig om te begrijpen dat gra-tis geld voor iedereen zijn doel mist.

Emma Anbeek van der Meijden is masterstudent taalbeheersing.

Alcoholvrij barbecuenDOOR MARlEEN VAN WESEl Hot time, summer in the city en de Leidenaren vergeten op slag waar naartoe ze op weg waren. Languit crashen ze in het dichtst-bijzijnde park, de berm of welke grasstrook maar voorhanden is. De een doet een dutje, de ander loert vanachter zijn zonnebril naar zomerse jurkjes die opwaaien door een zwoel briesje. Met lome bewegingen geven zweterige handen nu en dan een fles rosé of een lauw blikje bier door. Leiden staat pas weer zuchtend en gedesoriënteerd op als de zon onder is en de supermarkt, de UB of Plexus allang dicht zijn.

‘Mooi weer, buiten leven genieten maar binnen de singels zonder alco-hol. Boete €90’, tweette @Goa_Leiden toen de zon zich onlangs weer fel liet gelden. Nu tweet de Leidse gemeen-telijk opsporingsambtenaar wel vaker een tikkeltje cryptisch, maar de strek-king mag duidelijk zijn: binnen de singels mag je in de buitenlucht eigenlijk helemaal geen blikje bier openen of een fles wijn ontkurken.

Ho, je hoeft de stad bij de volgende zonne-stralen niet direct te ontvluchten. ‘De intentie van het alcoholverbod is echt niet dat ieder-een die met een biertje op een bankje of in het park zit, meteen een boete moet krijgen’, nuanceert de woordvoerder van de burgemeester de tweet.

Burgemeester Henri Lenferink kwam in 2005 met het verbod op de proppen, als maatregel tegen overlast gevende dak- en thuislo-zen. Eigenlijk wilde hij de hele stad meteen alcoholvrij, maar omdat het Openbaar Ministerie geen toestem-ming gaf, moest hij het houden bij de binnenstad en enkele andere plaatsen, zoals het Diamant- en Stationsplein.

Vorige maand werd daar het Kooiplein nog aan toegevoegd. Volgens de bur-

gemeester een handig instrument om overlast aan te pakken, waarbij GOA’s geacht worden naar de letter én de geest van de wet te handelen.

Toch weet de woordvoerder te vertellen dat er vorig jaar een aan-tal boetes zijn uitgedeeld aan chil-lende stadsgenoten. ‘Pas op, met overijverige ambtenaren zijn we in

het algemeen heel gelukkig’, beklem-toont ze.

Het leidde tot raadsvragen, waar-bij de burgemeester nog maar eens benadrukte dat de echte handhaving bij lastpakken moet gebeuren, zodat

de rest zich geen zorgen hoeft te ma-ken. Zoals het Singelpark wordt aangepre-

zen als ‘de tuin voor 40.000 direct omwonenden’, be-schouwt ook de burgemeester de binnenstad namelijk als zijn achtertuin. ‘En de burgemeester vindt dat het wel gezellig moet blijven’, verzekert de woordvoer-der. Om er zelf aan toe te voegen: ‘Al kan dat met een Spaatje natuurlijk ook.’

Hoe dan ook, blijf vooral languit in het gras de zomer vieren. Vindt de burgemeester ook gezel-lig. Maar steek vanuit het Plantsoen of een van de vele andere parken langs de singels misschien tóch eerst maar even de brug over. 25 meter verderop geldt het verbod immers écht niet meer. Want wat er uiteindelijk met het werk van de overijverige GOA’s

is gebeurd weet de woordvoerder eigenlijk niet. ‘Maar boetes trek je niet zo gemakkelijk te-

rug natuurlijk.’Er kronkelt echter nog één addertje

tussen de zonaanbidders onder het Leidse gras door: barbecuen mag in Leiden júíst in alle

parken. Voor een legale bierkip (in een écht park én buiten de singels dus) moet je nog een aardig eindje uitwijken.

Wie wijst er gratis geld af?

2 Mare · 5 juni 201

Column

Colofon

Geen commentaar

Elektrische schok

Camille Steens (20) en Robin Vroom (19), studenten van het university college, vonden in de Universiteits-bibliotheek een brief van William Franklin, de zoon van de beroemde Amerikaanse wetenschapper Ben-jamin Franklin.

Hoe ging dat?Vroom: ‘We doen onderzoek naar de Leidse wetenschapper Petrus van Mus-schenbroek (1692-1761) en zijn ideeën over elektriciteit. Tussen zijn aantekenin-gen zat een klein opgevouwen briefje. Het zag er heel oud uit en was in het Engels geschreven, terwijl de aanteke-ningen Nederlands en Latijn waren. Het briefje bleek geschreven door William Franklin (1730-1814), de zoon van de Amerikaanse wetenschapper Benjamin Franklin (1706-1790). Hij deed baanbre-kend onderzoek naar elektriciteit. Het zou dus bewijs kunnen zijn dat Van Musschenbroek in contact stond met deze wereldberoemde wetenschapper. We hebben de brief naar de curator ge-bracht van de Bijzondere Collecties, en er is nu een onderzoek gaande naar de historische gegevens die het briefje zou kunnen blootleggen.’

Wat staat erin?‘William Franklin schrijft Van Musschen-broek eerst over een gemeenschappe-lijke vriend die is overleden. Vervolgens staat er dat vader en zoon Franklin een bezoek aan Nederland zullen brengen. Het mooiste en belangrijkste gegeven uit de brief is dat Franklin Van Mus-schenbroek bedankt voor de tips die hij hen heeft gegeven voor het uitvoeren van het befaamde vlieger-experiment.‘Franklin liet een vlieger op tijdens on-weer en toonde aan dat bliksem een vorm van elektriciteit is en uit positieve en negatieve lading bestaat. Historici twijfelen echter of Franklin dit levens-gevaarlijke experiment echt heeft uit-gevoerd. Franklin heeft er zelf namelijk niets over geschreven. Dit briefje kan een bewijs zijn dat hij het experiment toch wel heeft uitgevoerd. En dat Van Musschenbroek daar ook nog eens een belangrijke rol in heeft gespeeld. Een ontzettend gave ontdekking dus.’

Was elektriciteit nog zo’n onbekend fenomeen toen?‘Het stond nog in de kinderschoenen. In de 18e eeuw focusten wetenschappers zich met hun experimenten nog vooral op de impact van elektriciteit op men-sen. Van Musschenbroek en Benjamin Franklin waren allebei zeer invloedrijke wetenschappers. Van Musschenbroek ontwikkelde verschillende natuurkun-dige instrumenten, waarvan de Leidse Fles, de voorloper van de condensator, de bekendste is. Ook was hij van 1743-1744 rector van de Universiteit Leiden en bleef hij tot zijn dood aan de universiteit verbonden. Benjamin Franklin verwierf faam met zijn publicaties over elektrici-teit en vond in 1752 de bliksemafleider uit. Het is geweldig dat het briefje de band tussen deze twee wetenschappers bewijst.’

En wat gebeurt er nu mee?‘Wij zijn van plan er een artikel over te schrijven voor PAX, het blad van onze studievereniging. Verder is de afdeling Bijzondere Collecties van de Universi-teitsbibliotheek bezig met een onder-zoek. De historische waarde van het briefje zou nog wel eens groot nieuws kunnen worden, dus wij wachten in spanning af.’ MR

Dit is pas het begin!Leidse boyband DLS schrijft WK-hit

Na een nacht drinken schreven de vier studenten van DLS hun over-winningslied ‘Oranje Kampioen’. Mare bezocht de opnames van de videoclip. ‘Kongolo is een baas. Hij geeft een dieptepass.’

DooR SEbaStiaan van LooSbRoEk Om drie uur ‘s nachts wisten ze het ze-ker: ze gingen een WK-hit schrijven. Na een snackbarbezoek schreven ze in een paar uur tijd een tekst én zon-gen die ook nog in. ‘We waren bij-zonder creatief die nacht’, zegt Kian Danaie (muzikale therapie, 23). Tjeerd Kruijt (bestuurskunde, 22):

‘Maar omdat we bezopen waren en slecht articuleerden, hebben we het later opnieuw ingezongen. Met een microfoon die we op internet heb-ben besteld en die we binnen zes-tig dagen kunnen retourneren. Dat gaan we ook doen, want we blijven skeere studenten.’

Ziehier de geboorte van DLS (De Leidsche Student) en hun voet-balkraker ‘Oranje Kampioen’, waar-voor de nummer 1-hit Rather Be van de Britse band Clean Bandit geldt als muzikaal geraamte. ‘Als vrouwen dat begindeuntje horen, dan vinden ze dat helemaal geweldig’, weet Danaie. ‘Daar worden ze opgewonden van.’

Het nummer staat inmiddels op

YouTube waar het bij perse gaan van deze krant al 2,369 keer is beluisterd. Maar er is nog geen bewegend beeld. Dat wordt deze maandag opgeno-men. De zangers én cameraman Joep Oonk (geneeskunde, 20) zitten in de fusie van studentenhuis De Witte Raaf bij te komen van de eer-ste shots. ‘Vanochtend hebben we de ontwaakscènes gedaan’, vertelt Kruijt. ‘Daarna komen we elkaar op straat tegen en beginnen we te zingen.’

Als de camera weer is opgeladen, spoedt de groep zich naar buiten. Gekleed in identieke oranje polo’s en daaroverheen zwarte smokingjasjes lopen ze naar de snackbar waar het

idee is ontstaan. Daar positioneren Lennart Huurman (bestuurskunde, 22) en Dylan Voncken (bestuurs-kunde, 21) zich achter de toonbank, terwijl Danaie een broodje kroket eet. Kruijt loopt playbackend voor-langs. De camera draait naar Danaie toe, die met volle mond een stukje tekst voor zijn rekening neemt. Ver-volgens zingen Huurman en Vonc-ken twee zinnen.

‘Opnieuw!’ roept Oonk. ‘Teveel tegenlicht.’

Na een scène waarbij Huurman verkleed als Duitsland-supporter de Breestraat is overgestoken, is het tijd voor shots op het water. Aan het begin van het Rapenburg ligt een huisboot klaar. Oonk positioneert zich op de voorkant, zittend op een bierkrat. Ondertussen belt Huur-man met wat dames van Augustinus die zouden meedansen, maar toch niet kunnen komen.

‘We kunnen de scène met die wij-ven beter in de kroeg opnemen, dan zijn er fucking veel’, reageert Kruijt. De camera loopt, de muziek gaat aan. ‘Kongolo is een baas/hij geeft een dieptepass/Sneijder die neemt hem aan/Kuijt loopt de zestien in/dit is pas het begin/wij gaan ertegenaan!’ klinkt het over de gracht.

Huurman: ‘We hebben een aan-passing in de tekst gemaakt. Eerst zat Van der Wiel in het nummer, maar die zit niet in de selectie.’

Hoewel de scène vijf keer over moet, blijven de mannen enthousi-ast zingen, druk gebarend voor de camera. Op straat blijven mensen staan om foto’s te nemen of te ob-serveren wat er gaande is.

Dan krijgt Huurman bericht van een lokale radio- en tv-zender. ‘Ze willen ons in hun nieuwsbulletin hebben, maar ze hebben geen te-lefoonnummer achtergelaten. Met onze sterallures gaan we daar na-tuurlijk niet op in.’‘Als vrouwen dat begindeuntje horen, dan vinden ze dat helemaal geweldig.’ Foto Taco van der Eb

‘Ik rij je eraf!’ Foto Taco van der Eb

Staat ‘ie op de rem? DooR MaSHa RaDEMakERS ‘Ik wil dat rode racemonster!’ roept Daniël Amesz (19, in-ternationale betrekkingen). Hij is een van de leden van de Europese studentenver-eniging AEGEE-Leiden die donderdag de wereld eens vanuit een ander perspec-tief willen zien: een rolstoel.Na wat tips van rolstoelbasketballer Han Dirks (28) lijnen ze zich op voor de start-streep. ‘Ga een beetje voorover zitten, en let alsjeblieft op het verkeer, want dat ding gaat alle kanten op. Je zal nage-keken worden door iedereen, wen daar maar aan.’ Na het startschot werpen de rolstoelracers zich roekeloos de baan op. Van Plexus naar de Pieterskerk, en weer terug.

De mannen zijn duidelijk in het voor-deel. Alles hangt af van armspieren. Er wordt gekreund en gesteund bij de brug over het Rapenburg. ‘Het is echt heel zwaar, staat ie op de rem ofzo?’ roept Hanne Geerse (23, internationale betrek-kingen). Halverwege ontstaat er een ket-tingbotsing. ‘Ik rij je eraf’, wordt er agres-sief geroepen. Maar ook: ‘Het is echt killing, mijn armen branden!’ Dan komen de kasseien richting de Pieterskerk. De rolstoelen lijken alle kanten op te gaan behalve vooruit, en de studenten ploe-teren zich een weg richting finish.

Dirks moet er om lachen. ‘Je krijgt er flink eelt van op je handen, maar tape maakt veel goed. Sommige bruggen en wegen in Leiden zijn echt vreselijk. Voor-al die heuvel bij het Van der Werff café.’ Met een rotvaart komen de studenten de finish over, waarbij Elke van Vliet (21, psychologie) nog een flinke smakkerd maakt die haar onder de rolstoel doet belanden. Rolstoelracen is duidelijk niet zonder risico.

‘Ik ben zelf inmiddels bijna vergroeid met mijn rolstoel’, vertelt Dirks. ‘Door een hersenbeschadiging bij mijn ge-boorte loop ik moeilijk en moet ik er bij lange afstanden gebruik van maken. Ik voel me niet beperkt. Het gaat om je mentaliteit. Als deuren voor mij gesloten blijven, rij ik er tegenaan of schop als dat nodig is. Leiden is niet de makke-lijkste stad als je in een rolstoel zit. Toen ik lang geleden de El Cid-week liep, ben ik lid geworden bij SSR. De decaan zei tegen me: “Hoe kan je dat nou doen? Die vereniging heeft de hoogste trap van Leiden!” Maar ik probeer de dingen po-sitief te benaderen. Ik zit al tien jaar op gehandicaptensport, eerst hockey en nu basketbal.’ Ook zet hij zich wereldwijd in om de positie van lichamelijk beperkten te verbeteren.

‘Vijftien tot twintig procent van de wereldbevolking heeft een beperking, waarvan veel mensen onder de armoe-degrens leven. In sommige culturen hangt er ook een schaamte omheen. Ik hoorde van een meisje dat al negen jaar niet buiten is geweest. Daarom is het

zo belangrijk dat landen het VN-Verdrag voor mensen met een beperking teke-nen. Nederland is één van de weinige Europese landen die het verdrag nog niet geratificeerd heeft. Zelfs Burundi heeft dat wel gedaan. Er moet dus nog veel gebeuren.’

5 juni 201 · Mare 3

Mensen 071 -527 …

Frutti di Mare

Zweetkamertje geredHet Zweetkamertje in het Academiege-bouw, waar Leidse afgestudeerden hun handtekening op de kalkmuren mogen zetten, is gered. Omdat restauratie van de kalkmuren dringend nodig was, werd de hulp van alumni en andere betrok-kenen middels een crowdfunding actie ingeroepen. De actie was succesvol: het volledige bedrag van 16.380 euro werd in iets meer dan een week tijd binnen-gehaald. Volgens rector magnificus Carel Stolker had niemand er op gerekend dat het zo snel zou gaan. Deze zomer kan de restauratrice al aan de slag, zodat afge-studeerden vanaf september weer hun handtekening kunnen zetten. De rector bedankte de donateurs in filmpje.

Iets meer vrouwen Het percentage vrouwen onder de we-tenschappelijk medewerkers van de Universiteit Leiden en het LUMC is in 2013 licht gestegen. Beide instanties hebben een afspraak ondertekend dat ze het belangrijk vinden om meer vrou-wen in hoge posities te hebben, dus ver-schijnt elk jaar een rapport met de per-centages vrouwen erin. Dat rapport heet merkwaardig genoeg Talent naar de top, terwijl het alleen over vrouwen naar de top gaat. Van de universiteiten die on-dertekenden en de cijfers aan konden leveren, heeft Leiden het hoogste per-centage vrouwelijke wetenschappers. Het percentage vrouwelijke specialisten aan het LUMC is hetzelfde gebleven: on-geveer één op de zeven specialisten is vrouw. Bij de categorie ‘overig personeel’ is het vrouwengehalte ietsje gedaald, van 38,7 naar 36,1%. Aan de Universiteit Leiden daalde het percentage vrouwen bij het ondersteunend en beherend per-soneel van 30,8% naar 26,9%.

Blik op het EKTijdens het EK in Belgrado hebben roeiers van studentenroeivereniging Njord een zilveren en bronzen medaille in de wacht gesleept. Marie-Anne Frenken won de voorwedstrijd en was een dag lang in het bezit van het Europese record. In de halve finale behaalde ze de tweede plaats. Ni-cole Beukers veroverde samen met Inge Janssen het brons in het vrouwen dub-bel twee veld. De mannen van de Hol-land Acht, onder wie ook Stef Broenink (Njord) en Boudewijn Röell (Asopos de Vliet) wisten de A Finale net niet te berei-ken. Wel wonnen ze met een snelle tijd de B-finale.

Collegegeld niet geïndWie zijn collegegeld maandelijks van zijn of haar rekening laat afschrijven moet deze maand even opletten. Niet alle in-casso’s zijn namelijk afgelopen week ge-ind. ‘Het gaat om een flink deel van de elfduizend maandelijkse batches’, vertelt universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke. ‘De oorzaak ligt bij de bank. Deze donderdag doen we een nieuwe poging. Daar gaan natuurlijk een paar werkdagen overheen, dus waarschijnlijk wordt het collegegeld komende dinsdag of woensdag alsnog geïnd.’

Rectificatie soa-testsIn het bericht ‘Onveilige seks wordt duur betaald’(Mare 30) stond dat studenten voortaan een vervolgtest moeten beta-len als zij positief getest zijn op chlamy-dia. Dat klopt niet. Eerst bood de GGD na een positieve test standaard een ver-volgtest aan. Omdat daarbij maar weinig andere soa’s opgespoord worden en er bezuinigd moet worden, verandert dat. Voortaan is de vervolgtest niet stan-daard, maar wordt daarover per geval in overleg met de GGD besloten. Een vervolgtest is dan nog altijd gratis voor mensen uit een risicogroep, zoals jonge-ren onder de 25. 25-Plussers behoorden al niet tot een risicogroep, en moesten dus sowieso betalen, tenzij ze wisselen-de contacten hadden. Wel nieuw is dat die laatste groep 25-plussers voortaan niet meer tot een risicogroep behoort. De enigen die eerst niet hoefden te betalen en nu wel, zijn dus 25-plussers met wisselende contacten.

‘Islamstudies kreeg geen eerlijke kans’Zorgen over waarde diploma

Het schrappen van de bachelor islamstudies leidt tot zorgen onder de huidige studenten. ‘Ze vragen zich af wat hun diploma straks nog waard is’, zei Vicky van Loe, stu-dentlid namens BeP, in de afgelopen faculteitsraadsvergade-ring van geesteswetenschappen.

DooR MaRlEEn van WEsEl Volgens por-tefeuillehouder onderwijs Heleen Murre-van den Berg blijven de be-oordelingen voor islamstudies ech-ter net zo streng als bij alle andere opleidingen.

‘Aan de beeldvorming is niet zo-veel te doen, maar we laten de op-leiding niet zomaar los.’

Islamstudies bestond nog niet heel lang. De bacheloropleiding startte in 2013, nadat een eerdere imamopleiding niet genoeg stu-denten trok. Voor het collegejaar 2014-2015 worden geen nieuwe studenten meer aangenomen. De veertien mensen die zich al hadden aangemeld zijn gebeld. ‘Dat aantal is vergelijkbaar met vorig jaar’, weet personeelsraadslid Elizabeth den Boer. ‘Misschien waren er met een Engelstalige opleiding meer studen-ten te trekken. In deze opzet heeft islamstudies geen eerlijke kans gekregen.’

‘De telefoongesprekken bevestig-den dat islamstudies voor de Neder-landse markt niet heel interessant is als hoofdvak, maar wél als keuzevak’, verantwoordt Murre-van den Berg. De veertien aanmelders kozen is-lamstudies allemaal in combinatie

met een andere studie of een baan. ‘Hoe dat internationaal zit is wat

lastiger uit te zoeken.’ Volgens de-caan Wim van den Doel zou inter-nationaliseren bovendien complex worden: ‘Islamstudies bestaat uit een kleine selectie van eigen vak-ken, aangevuld met vakken van an-dere studies.’

De Universiteit Leiden blijft wel

verbreding en verdieping op het gebied van de islam aanbieden. Zo krijgt Midden-Oostenstudies een nieuwe afstudeerrichting, maar ook daarover signaleert Van Loe be-zorgdheid: ‘Ook die opleiding gaat namelijk op de schop.’

Murre-van den Berg reageert: ‘Het is absoluut waar dat er bij Midden-Oostenstudies ook over een nieuw

programma gedacht wordt, maar daarom zijn we juist precies op tijd. Nu kan de kennis van de islam met-een ingebouwd worden.’

Vier raadsleden besloten zich van stemming te onthouden, maar een meerderheid van de faculteits-raad bracht uiteindelijk een posi-tief advies uit over de afbouw van islamstudies.

Universiteit kritisch op visitatieprocesIn 2011 heeft de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) de methode van het keu-ren van opleidingen veranderd. Het doel was de werklast voor opleidingen te verminderen en de kwaliteit van onderwijs te verbete-ren. Dat is niet voldoende gelukt, blijkt uit een onderzoek van de Universiteit Leiden naar de on-derwijsvisitaties dat dinsdag werd gepresenteerd.

Universitaire opleidingen kunnen pas worden aangeboden als deze een oké-stempel hebben gehad van de NVAO.

Om de zoveel jaar krijgen oplei-dingen een herkeuring en als deze visitatie succesvol wordt afgerond volgt accreditatie voor een nieu-we periode. Het evaluatiebureau QANU speelt een grote rol in het onderzoek naar de opleidingen.

De visitaties brengen een berg werk met zich mee en dat was een van de redenen om in 2011 een nieuw accreditatiesysteem te intro-duceren. Ook was het de bedoeling dat door een goede samenwerking tussen beoordelingscommissie en een opleiding duidelijk naar voren zou komen hoe de kwaliteit verbe-terd kon worden.

Er werd een Instellingstoets met beperkte opleidingsbeoordeling geïntroduceerd. Het aantal per op-leiding te beoordelen standaarden

werd teruggebracht tot drie. Een ge-differentieerde beoordeling van op-leidingen werd mogelijk gemaakt.

De opleidingen doen eerst een zo-geheten Zelfstudie, een analyse van de eigen studie. ‘De wijze waarop de Zelfstudie tot stand komt kost ech-ter te veel energie’, aldus het rapport. ‘Voor de opleidingen is niet altijd duidelijk hoe de standaarden van de NVAO en de richtlijn van de QANU zich tot elkaar verhouden.

Door deze onduidelijkheden gaan ook het faculteitsbestuur, het college van bestuur en het landelijk over-leg van vakgenoten zich bemoeien met het tot stand komen van de Zelfstudie.

Voor veel opleidingen is het schrijven van een Zelfstudie ‘een vermoeiend en frustrerend proces waarin de kaders van de NVAO en de instructies van de QANU onvol-doende houvast bieden. Daarom is men geneigd het zekere voor het on-zekere te nemen en zoveel mogelijk tekst en materiaal aan te leveren om maar zo goed mogelijk voor de dag te komen.

Als de visitatiecommissie langs-komt, gaat er ook het nodige mis. Vaak vragen de commissieleden voor hun bezoek om veel infor-matie. Het kost veel tijd om die te verzamelen.

Maar in de praktijk komt het vaak voor dat al die extra stukken niet geraadpleegd worden. Dit tot frus-

tratie van medewerkers. Ook werd de commissie vaak als afstandelijk gezien en kwam daardoor een goed gesprek over kwaliteitsverbetering niet van de grond.

De gesprekken gingen te vaak alleen maar over wat er niet goed ging bij een opleiding. Het eindrap-port van de commissie geeft dan ook nog eens ‘weinig houvast en weinig stimulans voor verbetering.’

Ontevredenheid bij het personeel is er ook over de beoordeling van scripties. De manier van selecteren is niet representatief voor het totaal van scripties waaruit wordt geko-zen, vinden medewerkers. In de steekproef wordt ook geen rekening gehouden met de mogelijkheid dat de opleiding het beoordelingspro-ces voor scripties inmiddels heeft verbeterd.

Verder blijkt uit het rapport dat de herbeoordeling van scripties niet ‘blind’ voor het door de opleiding uitgereikte cijfer plaatsvindt. Door het ontbreken van herbeoordelings-formulieren en duidelijke criteria zijn de herbeoordelingen ook niet transparant voor de opleidingen.

Dit is vooral problematisch omdat een onvoldoende voor de kwaliteit van afstudeerwerkstukken bete-kent dat ook het eindoordeel over de opleiding onvoldoende is. De opleiding voldoet dan niet aan de basiskwaliteit, met als gevolg een hersteltermijn.’ vB

PhDoc wint zetelVorige week werd de uitslag van de universitaire verkiezingen bekend gemaakt. Van de studenten ging 21,5 procent stemmen, en zo goed als een derde (33,1 procent) van alle personeelsleden.

Bij de studentengeleding van de uni-versiteitsraad is de zetelverdeling hetzelfde gebleven als vorig jaar. De Lijst Vooruitstrevende Studenten heeft drie van de acht zetels. De fractie Bewust en Progressief kreeg twee zetels, net als de Studenten Groepering Leiden. De Christelijke Studentenfractie Leiden behield haar ene zetel. Populairste student was CSL-studente Marjolein Bou-terse, die 367 voorkeurstemmen kreeg.Voor de personeelsgeleding van de universiteitsraad gingen vier zetels naar de vakbondfractie van AbvaKabo. Twee zetels gingen naar Universitair Belang en twee naar PhDoc, de fractie die vooral de be-langen van promovendi behartigt. Daarmee levert de fractie van Uni-versitair Belang een zetel in aan Ph-Doc, ten opzichte van vorig jaar. BB

Hovo viert feest HOVO, het Leidse Hoger Onderwijs Voor Ouderen, viert het twintigjarig jubileum. Deelnemers en oud-deel-nemers zullen daar op 13 juni in Ge-bouw 3 van het LUMC op proosten, na een lezing van hoogleraar ontwik-kelingsbiologie Christine Mummery, getiteld: ‘Stamcellen: een eeuwig leven of een gezonde oude dag?’ Het HOVO biedt cursussen aan vijftigplussers, ter verdieping, maar ook om de hersenen te trainen. De colleges worden regel-matig gegeven door oud-docenten van de Universiteit Leiden MvW.


Nieuws

Feestende Minervanen niet naar Wassenaar

Sociaal leenstelsel komt er toch. Zes vragen over de invoering ervan

Studentenvereniging Minerva heeft de slag om de Wassenaarse slag verloren. De vereniging, die dit jaar haar 200-jarig bestaan viert, had een vergunning aange-vraagd voor een groot feest op het Wassenaarse strand.

Strandtenthouders zagen echter niets in het feest en na een mis-lukte bemiddelingspoging van de gemeente Wassenaar heeft de ver-eniging de vergunningsaanvraag ingetrokken.

Minerva is momenteel druk be-zig met de voorbereidingen van haar veertigste lustrum, dat op 27 juni van start gaat en voornamelijk plaatsvindt in de oude ROC-gebou-wen aan de Ter Haarkade. Op 2 juli zouden de festiviteiten in het kader van de ‘buitendag’ verplaatsen naar Wassenaar, waar een kleine 2000 (oud)leden met hun dates het feest zouden bezoeken.

Te veel mensen voor een klein familiestrandje, vonden de strand-tenthouders. Ze vreesden voor overlast. En omdat de vereniging al-les in eigen beheer zou organiseren, zouden de strandtenthouders er ook

nog eens niets aan verdienen. De gemeente Wassenaar stelde

zich op als bemiddelaar. De vergun-ning zou alleen worden verstrekt als het feest in samenwerking met een strandtent werd georganiseerd. Strandpaviljoen Sport bleek als eni-ge strandtenthouder bereid om met Minerva rond de tafel te gaan zitten. Maar Burgemeester van Wassenaar en oud-Minervaan Jan Hoekema zei tegen het Leidsch Dagblad dat de samenwerking door ‘onwetendheid en slordigheid van de lustrumcom-missie is spaak gelopen’. De vereni-ging zou daarvoor excuses hebben aangeboden.

Volgens Céline Lemoine van de lustrumcommissie van Minerva was er geen sprake meer van wederzijds vertrouwen, en heeft de commissie vervolgens besloten om de aanvraag in te trekken. Inmiddels heeft Mi-nerva een vergunningaanvraag in-gediend voor een feest bij de Vliet-landen in Leidschendam. ‘Maar we hebben ook twee aanbiedingen van strandtenten ergens anders aan de Nederlandse kust om het feest daar te houden. Dus er staat nog niets vast’, aldus Lemoine. PM

Bouw bètacampus overschrijdt budget

Zondag vond in de Leidse Hout SummerJazz plaats, met o.a. Sven Hammond Soul, Windkracht 7 en de Mali-nese zangeres Rokia Traoré. Het festival wordt georganiseerd door Leidse studenten en net afgestudeerden.

De verbouwing van de bètacampus wordt 7,7 miljoen meer uitgegeven dan begroot.

‘Het gerucht gaat dat men bij de bouw van de nieuwe bètacampus over het budget gegaan is’, meldde BeP-studentraadslid Bert van Laar in de faculteitsraad van geesteswe-tenschappen. Hij uitte zijn zorgen over deze budgetoverschrijding voor latere bouwplannen van geesteswe-tenschappen. Het WSD-complex,

oftewel het Lipsius en de omliggende gebouwen, is namelijk ook toe aan re-novatie of zelfs vervanging. Jolanda Riel, portefeuillehouder bedrijfsvoe-ring, zei geen budgetoverschrijding bij de bètacampus kennen. ‘Eerder andersom. Maar de universiteit moet het uiteindelijk wel kunnen betalen.’

Maar die budgetoverschrijding is er wél, bevestigt universiteits-woordvoerder Caroline van Over-beeke: ‘Aan de verbouwing van de bètacampus wordt 7,7 miljoen meer

Het einde van de studiefinancieringNa uitstel en lang onderhandelen met oppositiepartijen D66 en GroenLinks komt het sociaal leen-stelsel er dan toch echt in 2015. Zes vragen over wat minister van Onderwijs heel eufemistisch een studievoorschot noemt.

Wat gaat er gebeuren?Alle nieuwe bachelor- en masterstu-denten die in 2015 aan een studie beginnen, krijgen geen studiefinan-ciering meer. Zij moeten gaan lenen. Dat betekent dat thuiswonende stu-denten niet langer 97,85 euro per maand ontvangen en uitwonenden 272,46 euro mislopen.

Waarom komt dat stelsel er? Uiteraard betreft het volgens minis-ter Bussemaker van Onderwijs geen bezuiniging maar een investering. Want, zo schijft ze aan de Tweede Kamer: ‘Wij wensen onze kinderen het beste onderwijs toe dat er in de wereld te krijgen is.’ Maar de minis-ter vindt het ‘onrechtvaardig dat de bakker moet betalen voor de beurs van de advocaat. Iemand met een di-

ploma van de universiteit verdient gemiddeld anderhalf tot tweemaal meer dan een vakman van het mbo.’ De belastingbetaler bekostigt ove-rigens al het grootste gedeelte van de studie: 6500 euro gemiddeld per student per jaar, rekent Bussemaker voor. Het kabinet bezweert dat het vrijgekomen geld besteed wordt aan het hoger onderwijs. De operatie le-vert in totaal 920 miljoen op. Maar een flink deel van dat bedrag, zo’n 280 miljoen, gaat alweer op aan ver-zachtende maatregelen.

Waarom doen oppositiepartijen D66 en GroenLinks mee?De VVD en PvdA regeringscoali-tie hebben geen meerderheid in de Eerste Kamer. Dus bewindslieden moeten voor vrijwel elk plan de boer op om steun te vinden bij oppositie-partijen. Als zij dat niet doen, is de kans groot dat hun plan sneuvelt in de Senaat. D66 en GroenLinks waren altijd al voorstander van een leenstel-sel, maar het voorstel dat Bussema-ker vorig jaar indiende werd door de twee partijen afgewezen. De mi-nister werd gedwongen de scherpste kanten van haar voorstel af te vijlen. Het is overigens nog niet honderd

procent zeker dat het leenstelsel er komt. Bussemaker maakt nu eerst een wetsvoorstel en moet dat door de Tweede en Eerste Kamer loodsen. Dit gebeurt waarschijnlijk pas na de zomer.

Wat waren die scherpe kantjes?GroenLinks wilde de ov-kaart be-houden. D66 stond er op dat het geld dat het afschaffen van de beurs op-levert geïnvesteerd wordt in onder-wijs. Dat is nu dus toegezegd door de minister. Ook minderjarige mbo’ers krijgen overigens een ov-kaart.

Afgestudeerden krijgen 35 jaar de tijd om terug te betalen. Dat was in het eerdere voorstel van Busse-maker 15 jaar. De afbetaling mag nooit hoger zijn dan 4 procent van het inkomen per maand. Gemiddeld komt het bedrag uit op 1 procent van het inkomen, aldus de minister. Een oud-student die onder het mi-nimumloon zit, hoeft niet te betalen.

Sneller terugbetalen wordt mak-kelijker gemaakt. Een periode niet betalen kan echter ook. De afgestu-deerde kan maximaal vijf jokerjaren inzetten waarin de betalingen wor-den stopgezet. Studenten kunnen verder onbeperkt bijverdienen zon-

der terugbetaling van aanvullende beurs of ov-kaart

De aanvullende beurs gaat met maximaal 128 euro omhoog voor thuiswonenden en met 107 euro voor uitwonenden van ouders met een inkomen van lager dan 30.000 euro. Hierdoor wordt de aanvullende beurs maximaal 365 euro, aflopend naar nul bij een ouderinkomen van 46.000 euro. Volgens de minister blijft het zo mogelijk voor kinderen van ouders met een kleine beurs om toch te gaan studeren.

Het Centraal Planbureau becijfer-de begin vorig jaar dat er bij invoe-ring van een leenstelsel zo’n 3000 wo-studenten en 7700 hbo-studenten minder gaan studeren. Volgens stu-dentenvakbond LSVb zal dat aantal veel groter zijn.

Wat vinden de studentenorganisa-ties van het plan?De LSVb is woedend. Het kabinet jaagt jonge mensen in de schulden, volgens de bond. Momenteel heb-ben studenten al gemiddeld een schuld van 15.000 euro. Dat wordt nu dubbel zoveel. Dat de aanvullende beurs voor sommige studenten met iets meer dan 100 euro per maand

wordt verhoogd, is volgens de LSVb een wassen neus. Studenten moeten eerst 280 euro inleveren, en krijgen vervolgens 100 euro terug. Iedereen die kan rekenen ziet hoeveel studen-ten erop achteruit gaan. Juist deze groep studenten is het meest kwets-baar, omdat hun ouders niet kunnen bijdragen aan hun opleiding.

Het Interstedelijk Studenten Over-leg (ISO) is ook niet blij met het leen-stelsel. Vooral de betalingstermijn van 35 jaar valt verkeerd. Op deze manier blijft de last van een schuld voor een te lange tijd op de schouders van de afgestudeerde student liggen.

Gaat er nog meer veranderen?Bussemaker vergroot de macht van de medezeggenschap. De universi-teitsraad krijgt instemmingsrecht op de hoofdlijnen van de begroting van de universiteit. Ook krijgen alle voltijds studenten die een bachelo-ropleiding starten in de studiejaren 2015/2016 tot en met 2018/19, en uiteindelijk een hbo-bachelor of wo-master afronden, een voucher van 2000 euro om bijscholing te bekos-tigen.

door vincent Bongers

uitgegeven dan gedacht. Het totale bedrag komt neer op 107 miljoen. Alle investeringen voor nieuwbouw komen uiteindelijk uit dezelfde pot, maar je moet je realiseren dat het tot 2025 om honderden miljoenen euro’s gaat. Het is dus niet zo dat aan huppeldepup minder uitgegeven kan worden door deze 7,7 miljoen.’ En dus ook niet aan de verbouwing van het WSD-complex. ‘Daarvoor liggen nog niet eens plannen op tafel en er is nog geen budget. Misschien

kost het wel héél veel minder. Er is dus geen reden om te denken dat er problemen zijn rond WSD.’

Precieze plannen voor geesteswe-tenschappen zijn er inderdaad nog niet. ‘Je kunt alles laten staan en al-leen het plafond vervangen. Maar al-leen het skelet laten staan is absoluut een optie’, lichtte Riel in de faculteits-raad toe. Ook slopen is nog mogelijk. ‘Pas als de Raad van Toezicht eind juni toestemt met de toekomstvisie zijn er financiële marges om de plan-

nen wat concreter te maken.’ Daarom is alvast onderzocht hoe

de gebruikers van het Lipsius over hun huidige werkplek denken. Riel: ‘Over het algemeen is er onder per-soneelsleden vrij kritisch gescoord. Daarom hebben we ook gevraagd of men wel tevreden was over het werk. Dat was wel het geval. De lage scores hebben echt te maken met de gebou-wen.’ In juni volgt de uitslag van de enquête die onder studenten gehou-den is. MvW


Nieuws

Een psychose is geen ziekte die met medicatie de kop in gedrukt moet worden, vindt schrijver en filosoof Wouter Kusters, die zelf tweemaal psychotisch was. Vol-gens hem levert het diepgaande filosofische inzichten op.

Door Petra Meijer ‘Een psychose is een mystieke ervaring’, zegt Wou-ter Kusters (1966). ‘In de eerste fase ervaren mensen verrukking en per-plexiteit. Het overrompelt je. Alles om je heen geeft aanleiding tot in-tense verbazing en verwondering. Je krijgt inzicht in het heelal, ervaart gevoelens van eenwording, extase, volte en oneindigheid, maar ook van leegte. Je raakt los van conven-ties.’ Kusters is filosoof en schrij-ver. Hij studeerde cum laude af in taalwetenschap en wijsbegeerte en promoveerde in 2003 in Leiden. In zijn boek Pure Waanzin beschrijft hij hoe hij in omgekeerde richting de supermarkt bezocht, ‘om krach-ten los te maken’ als hij ‘tegen het eenrichtingsverkeer inging’. Via de kassa’s ging hij naar binnen.

Ik voelde al hoe de gewone alledaagse energie in een bijzondere toestand te-recht kwam door mijn actie; er wer-den al bewonderende en verontruste blikken op me geworpen. De spullen die ik in mijn tas had zitten, zette ik op schappen neer, en ruilde ik om voor anderen. Ik zou nog dieper de winkelhiërarchie in kunnen duiken en haar ontregelen. Niet alleen de stroom mensen kon omgekeerd wor-den, ook de stroom goederen kon worden omgekeerd. Een pak rijst zit om rijstkorrels heen. Maar als je het kartonnen pak nou openscheurt, ver-frommelt en in de rijst verstopt, dan keer je ook de normale levensmidde-lenstroom om. Deze gedachte bleek zo’n turbulentie in de tijdsstroom te veroorzaken dat de winkeleigenaar het niet langer kon aanzien en mij de winkel uitzette.

De inzichten mogen nog zo groots en meeslepend zijn voor de psy-choot zelf, volgens Kusters zijn ze verder van weinig praktisch nut. ‘Ze zijn op zijn best poëtisch, op zijn slechtst zijn het tegeltjeswijsheden. Maar dat geldt ook voor de inzichten van niet-psychoten.’

Hij kan zich voorstellen dat som-mige psychoses ware helletrips zijn, vooral als ze vanuit traumatische ervaringen ontstaan. Zijn eerste keer – op twintigjarige leeftijd tegen een achtergrond van verschillende drugs – noemt hij echter eerder een kleurrijke dan een angstige erva-ring. ‘De problemen ontstaan pas als je probeert te verklaren wat je overkomt. Je raakt ervan overtuigd dat wat je denkt invloed heeft op de buitenwereld, en andersom. Op een gegeven moment denk je dat je achtervolgd wordt, of dat de tv een boodschap overbrengt.’

Toen hij niet meer voor zichzelf kon zorgen, werd hij opgenomen. ‘Je hebt geen tijd voor banale dingen als slapen of eten, want er moet worden nagedacht over allerlei existenti-ele vragen. Heb ik een bewustzijn? Maar ook: waarom staan er zoveel witte auto’s in de straat met het getal zeven in hun nummerbord?’

Vroeger was ik bang om in een zwem-bad een stukje onder een vlonder door te zwemmen, omdat je niet omhoog kon. […] Ik zwom snel door, hopend dat ik de andere kant zou halen en weer naar boven zou kunnen. Een dergelijke beproeving zal ook hier [in de isoleercel, red.] wel in het spel zijn.

Steeds dichter bij de waarheidWouter Kusters put filosofische rijkdom uit psychoses

Ik moet door de vloer heen naar be-neden om aan de andere kant van de deur weer boven te komen. De vloer lijkt hard wanneer ik erop sta, maar toch kan hij ook zacht worden. Als ik de vloer in de gaten houd, wordt hij natuurlijk niet zacht. Zulke dingen gebeuren alleen ongemerkt. Daarom spreid ik voor de deur de deken over de vloer uit. Zo kan hij onbespied van dichtheid veranderen. Nu even wachten, en dan spring ik erop. He-laas werkt het niet. De hardheid van de cel is onveranderlijk. Ik blijf het niet langer proberen. Ik ben niet gek.

Veel vervelender dan de psychose vond hij het onbegrip, de opsluiting en de eenzaamheid. Opvallend is dat hij in de isoleercel bewustzijnsver-breding en een open geest ervoer, terwijl de verpleging het als bewust-zijnsvernauwing beschreef.

Ik ben niet meer ‘ik’ lijkt het. ‘Ik is er-uit’, roep ik, en schrijf het op de muur. Wat om me heen voelbaar is, is meer dan ik kan uitdrukken. Ik word over-spoeld door de aanwezigheid van al-les en raak in verrukking; sprakeloos en woordeloos.

De verpleging noteerde: ‘Schijnbare bewustzijnsvernauwing. Associeert nog veel, reageert erg primitief, en op iedere prikkel.’ In zijn recent ver-schenen Filosofie van de waanzin gaat Kusters uitvoerig in op dergelij-ke filosofische en spirituele aspecten van bijzondere bewustzijnstoestan-den. Deze staan ook centraal tijdens het Leidse minisymposium ‘Waan-zin en Spiritualiteit’, op vrijdag 13 juni, waar hij een van de sprekers is.

Omdat zijn eigen ervaringen vaak niet aansloten bij de benadering vanuit de psychiatrie, ziet Kusters wel wat in transpersoonlijke psy-chiatrie. Daarbij krijgen psychoten geen medicatie, maar worden ze zo goed mogelijk begeleid. ‘Door me-dicatie zijn de hersenen niet meer in staat tot psychose, maar eigenlijk ook tot niets anders. Je raakt com-pleet afgestompt. Het is beter om een psychose de goede kant op proberen te sturen. Het heeft geen enkele zin om tegen iemand te zeggen: jij hebt last van wanen, al je gedachten en waarnemingen zijn fout. Psychoten wijken af van de norm, maar dat is niet per se verkeerd.’

Verdomme, ik wil eruit! Ik zal nog eens flink op de ruit slaan om dat te la-ten horen. Even later komt de wraak. Ze pakken me vast, ze duwen me op de grond, niks helpt meer, het is erger dan ooit, ze hebben absolute macht over me, en dat laten ze me voelen ook. IJskoud glijdt de spuit naar binnen.

‘Ik hoorde vaak dat het voor mijn eigen bestwil was en dat ik moest meewerken. Maar een isoleercel is niet interessant als je bezig bent met een kosmische strijd. Ik dacht dat ze me als proefkonijn hielden, omdat ik zoveel injecties kreeg, of dat ik een besmettelijke ziekte had waar de buitenwereld niets over mocht weten.’ In 2007 kreeg hij een tweede psychose. ‘Je zou denken dat ik het zag aankomen, maar ik dacht juist dat ik steeds dichter bij de waarheid kwam. Ik ben niet bang om er nog een te krijgen. Het kan iedereen ge-beuren. Bij mij de kans hooguit iets groter.’

Wouter Kusters, Filosofie van de waanzin. Lemniscaat, 760 pgs. €39,95

Minisymposium Waanzin en Spiri-tualiteit Vrij 13 juni, 11-17u, Lipsius 005, toegang gratisWouter Kusters: ‘Ik ben niet bang om nog een psychose te krijgen.’ Foto’s An-Sofie Kesteleyn


Achtergrond

VriesvaccinVan hepatitis B krijg je geelzucht en le-verontsteking, en als je pech hebt kan je er zelfs aan doodgaan. Gelukkig bestaat er een vaccin. Als je op vakantie gaat naar Afrika of Azië, kun je dat krijgen bij de GGD. Daar halen ze het vaccin uit de koelkast. Geen probleem hier, maar in die landen waar hepatitis B veel voorkomt is het niet altijd even makkelijk om vaccins gekoeld te houden. Een groep Groningse farmacologen probeerde daarom samen met de Leidse onderzoeker Gideon Ker-sten vaccins te vriesdrogen. Een verslag van hun pogingen staat in het European Journal of Pharmaceutical Sciences. De truc is dat je niet alleen moet vriesdrogen, maar ook wat suiker toe moet voegen als je dat doet. Dat stabiliseert namelijk de eiwitten in het vaccin, die anders uit el-kaar vallen. Met suikers erbij is een vries-droogvaccin langer houdbaar dan een vloeibaar vaccin, ook bij hogere tempera-turen. Da’s mooi, maar de echt belangrijke vraag is of je vaccin ook nog werkt na dat vriesdrogen en bewaren. Bij muizen in elk geval wel. Sterker nog: het werkt zelfs ietsje beter. Dat is iets dat op de lange termijn ook handig zou kunnen zijn voor mensen uit landen waar de koelkasten het wel doen.

StuifmeelOp het dak van het Leids Universitair Medisch Centrum staat een soort stof-zuiger, die stuifveel opvangt. Een bio-loge telt vervolgens de stuifmeelkorrels en bepaalt van welke soort ze zijn, en dat komt weer terecht op sites als aller-gieradar.nl. Het nadeel van die aanpak is dat het handwerk is, en dat het ook voor experts niet altijd mogelijk is om verwante soorten puur op basis van hun pollenkorrels uit elkaar te houden. In het vakblad Molecular Ecology Resour-ces beschrijven onderzoekers van het LUMC, onder leiding van geneticus Ken Kraaijeveld, een andere aanpak. In het kort komt het erop neer dat je de korrels samenveegt, het DNA eruit haalt en dan aan de hand van het DNA bepaalt van welke plantensoorten de korrels waren.

Dat proces kun je voor een groot ge-deelte automatiseren, en dan zou je op allerlei plekken in Nederland pollenme-tingen kunnen doen. Bijkomend voor-deel: je kan de stofzuigermethode dan ook relatief makkelijk uitbreiden om ook bacterie- en schimmelsporen mee te meten, aldus de auteurs.

WormenWereldwijd zien gezondheidsexperts steeds meer mensen met allergieën. Een van de mogelijke verklaringen daarvoor is de hygiëne-hypothese. Die komt erop neer dat onze omgeving tegenwoordig zo schoon is dat je immuunsysteem, bij gebrek aan uitdagingen, niet goed leert wanneer het wel en wanneer het niet moet ingrijpen. Met name wormen lijken hier belangrijk in te zijn: hoe min-der blootstelling aan parasitaire worm-pjes, hoe meer astma en andere ziektes waarin het afweersysteem te hard van leer trekt. Tenminste, dat is het idee. In Pediatric Allergy and Immunology zet pa-rasitologe Abena Amoah het onderzoek van de laatste jaren op een rijtje, en de praktijk is lastig. In sommige studies is er duidelijk een invers verband tussen de hoeveelheid wurmpjes en de hoe-veelheid allergie, maar lang niet bij alle. Ook is onduidelijk of het behandelen van worminfecties nou goed of slecht is voor het ontwikkelen van overgevoeligheids-reacties. Het ideaal blijft dat je stofjes uit wormen in een pil kan stoppen, die dan voorkomt dat je allergisch wordt zonder dat je daarvoor een echte worminfectie mee moet maken. Klinisch onderzoek met menselijke vrijwilligers is aan de gang, aldus Amoah en haar co-auteurs.

Lopen voor de lolOok wilde muizen rennen graag in tredmolens

Wilde muizen lopen vrijwillig in tredmolens, ontdekten Leidse onderzoekers. Dat is belangrijk om te weten bij het onderzoek naar hun soortgenoten in het lab. ‘Het lijkt er toch op dat ze een drang hebben om te bewegen.’

Door Bart Braun De muizen in de achtertuin van Joke Meijer zijn we-reldnieuws. De afgelopen weken haalden ze The New York Times, The Guardian, Der Spiegel, New Scientist en talloze andere media uit binnen- en buitenland. Het is opmerkelijk, want normaal gesproken houdt Meijer zich bezig met hersenonder-zoek. ‘Wij onderzoeken de biologi-sche klok, en vooral het netwerk van zenuwcellen in de hersenen dat ver-antwoordelijk is voor het 24-uurs-ritme. Om dat ritme in het gedrag te meten, gebruiken we muizen. Om de activiteit van de muizen te meten, verbinden we de loopwieltjes in hun kooien met een computer.’

De hoogleraar neurofysiologie is niet de enige die zo met muisjes werkt. Allerlei onderzoek naar de gevolgen van iets op activiteit of de gevolgen van activiteit op iets, berust in elk geval voor een deel op metingen met proefdieren die rondjes rennen in een tredmolentje.

‘Dan rijst natuurlijk de vraag of je geen pathologisch gedrag aan het meten bent’, vervolgt Meijer. Mensen en andere dieren die je in

gevangenschap houdt, gaan soms zogeheten stereotiep gedrag verto-nen: dwangmatig, steeds herhaald gedrag dat heel duidelijk te maken heeft met stress. IJsberen, kop-schudden, de tralies aflikken, dat soort dingen. Als een muis alleen maar in een tredmolen loopt omdat hij diep ongelukkig is, ben je niet alleen de gevolgen van beweging aan het meten, maar ook die van ongelukkigheid.

Meijer: ‘Als dat echt zo zou zijn, dan is dat problematisch voor je on-derzoek. Het leek me altijd dat hier geen sprake was van stereotiep ge-drag: muizen lopen al de eerste dag in hun kooi op zo’n tredmolentje. Ze gaan het ook minder doen naarmate ze ouder worden, terwijl je bij stere-otiep gedrag juist ziet dat dieren het steeds meer vertonen als ze langer gevangen zitten. Toch besloot ik om het eens in de vrije natuur te onder-zoeken. Ik was oprecht benieuwd wat eruit zou komen.’

De enige eerdere waarneming aan tredmolenlopen door dieren buiten kooien kwam van Konrad Lorenz, de stamvader van het diergedrag-onderzoek zelf. Een paar van zijn ratten waren ontsnapt, en hij wist ze terug te vangen door een loopwieltje neer te zetten. Zouden wilde dieren, die nog nooit eerder zo’n molen ge-zien hebben, er ook in gaan lopen?

Samen met de fijnmechanische dienst van het Leids Universitair Medisch Centrum ontwierp Meijer speciale inloopkooien met loopwie-

len erin. Die waren voorzien van een infraroodcameraatje, en van gaas dat ruim genoeg was om muizen en ratten binnen te laten, maar fijn genoeg om vossen en andere dieren die de proefopstelling konden be-schadigen buiten te houden. ‘Veel universitair medisch centra hebben hun mechanische diensten opgehe-ven om kosten te besparen. Terwijl je juist daarmee metingen kan doen die niemand anders kan doen. Het is zeker niet zo dat je alles zomaar kant en klaar kunt kopen.’

Promovendus Yuri Robbers, biologiedocent aan het Stedelijk Gymnasium van Leiden, verzorgde het programmeerwerk en de data-analyse. Sinds een paar jaar zijn er speciale potjes met geld voor leraren die naast hun werk nog promotie-onderzoek willen doen, en Robbers was een van de eersten die ermee aan de slag ging. ‘Zijn plannen slo-ten naadloos aan op ons onderzoek.’

Een van de kooien stond in Meijers achtertuin, het andere in afgesloten gedeelte van natuurge-bied Meijendel bij Wassenaar. ‘De bunkers daar hebben nog werkende stopcontacten, dus konden we met lange snoeren de meetapparatuur van stroom voorzien.’

De resultaten waren eind mei te lezen in het biologenvakblad Pro-ceedings of the Royal Society B. Wat blijkt? Muizen, spitsmuizen, ratten en zelfs kikkers komen vrijwillig de kooi in om in het molentje te rennen, ook als daar geen eten in ligt. Een

infraroodfilmpje van een naaktslak in het wiel heeft inmiddels zo’n hon-derdvijftigduizend views op YouTu-be, al houdt Meijer de mogelijkheid open dat de slak niet bewust rondjes maakt. ‘Bij de muizen is dat wel hun bedoeling, althans volgens mijn in-druk. Je ziet ze er ook uitspringen en dan weer terug in het wiel om verder te rennen.’ De eerste mailtjes van en-thousiaste lezers die zelf een camera en een tredmolen in de tuin zetten - en een rennende muis filmden- zijn inmiddels binnen.

Het rengedrag van knaagdieren is blijkbaar niet iets dat door de gierende stress van gevangenschap ontstaat. Goed nieuws voor de dui-zenden onderzoekers over de hele wereld die met rennende muizen werken. Maar waarom doen die beesten het dan wél? Meijer: ‘Het gaat er toch op lijken dat deze die-ren een drang hebben om te bewe-gen. Biologen gaan er al snel vanuit dat elk gedrag doelbewust moet zijn. Het kost ook tijd en energie, per slot van rekening. Misschien is dit gewoon spelen; we zien ook dat jongere dieren het vaker doen dan oudere soortgenoten.’

Eén detail sluit mooi aan bij Meijers laboratoriumwerk: de tred-molen in de duinen werd veel vaker ’s nachts gebruikt dan overdag, ter-wijl dat verschil in Meijers achter-tuin minder uitgesproken was. Wel-licht dat de lichtvervuiling in Leiden het dag/nachtritme van muizen al in de war schopt, oppert ze.

Als muizen in kooien alleen maar rennen omdat ze gestresst zijn, is dat een enorm probleem voor onderzoekers.


Wetenschap

Van creatieve chaos tot productKlankbord voor student-ondernemers

Van levende badmatten en hon-denspeelgoed tot WK-apps: de universiteit probeert student-ondernemers een opkontje te geven. In de ‘Universiteit Leiden Vrijplaats’ worden ze gestimuleerd om innovatieve bedrijven op te richten.

Door Bart Braun Kippen leggen ei-eren, maar hanen niet. Dat is een ernstige tekortkoming, die ze al jong met de dood moeten beko-pen. Op de dag dat de kuikentjes uit het ei komen, worden de man-netjes gescheiden van de vrouwtjes. De vrouwtjes worden legkip, en de mannetjes worden gedood en ver-malen tot veevoer. In totaal gaat het om 45 miljoen eendagshaantjes per jaar.

Dit is niet de best denkbare situa-

Wie: Annika Geurtsen (media-technologie)Product: Interactief honden-speelgoed

Wat? ‘Veel honden hebben stress als ze alleen thuis zijn. Soms gaan ze zelfs blaffen of dingen vernielen. Het dier is dan te afhankelijk van het menselijke baasje, maar dat moet op te lossen zijn. Met mijn eigen hond, Gino, speel ik soms een verstopspel-letje. Mijn idee is een interactief spel voor honden. Het bestaat uit een aantal speeltjes die het baasje mag verstoppen, en die de hond dan één

voor één moet vinden. Als hij de laatste heeft gevonden, krijgt hij een beloning en moet hij ze in een ande-re volgorde gaan zoeken. Of dat niet heel snel saai wordt? Telkens een bal ophalen lijkt honden ook niet gauw te vervelen. Het moet ook niet zo zijn dat je dit ding koopt en dan va-ker van huis kan gaan: het voor de hond, niet voor het baasje.’

Waar staat het nu? ‘Nergens. Het is een idee dat wellicht wat kan wor-den. Eerst wil ik eens met wat hon-den uittesten of het wel werkt. Als uit dat onderzoek vervolgens komt

dat het voor een hond niks uit-maakt, is het goed dat ik niet al te veel moeite in het zakelijke gedeelte heb gestoken.’

En de Vrijplaats? ‘Tegen de tijd dat ik echt de markt op wil, kan ik daar vragen hoe ik dat het beste kan aan-pakken. Ze merkten al op dat het idee moeilijk patenteerbaar is, maar dat is iets waar ik nu nog niet mee bezig zijn.

‘Ik wil ook gewoon kunnen publi-ceren als er iets uit mijn onderzoek komt, zonder dat eventuele patent-plannen daarbij in de weg zitten.

Het liefst zou ik dit onderzoeken, een prototype bouwen, en dat door-sluizen aan een fabrikant van die-renspeeltjes, zodat ik weer aan het volgende project kan beginnen.

Wat voor project? Meer met dier-computer-interactie. Een online rol-lenspel voor honden, bijvoorbeeld, dat de sociale structuur van een roe-del simuleert. Of iets dat dierentuin-dieren kan vermaken. Sluit iemand op in een cel, en hij zit opgesloten. Sluit iemand op en geef hem inter-net, dan is het al minder erg. Mis-schien kan zoiets voor dieren ook, ooit.’

tie. Niet voor de haantjes, uiteraard. Niet voor dierenbeschermers, want die vinden dat zielig. Niet voor de boer, want die broedt voor zo goed als niks de haneneieren uit. Die ex-tra kosten berekent hij door aan de eieren kopende consument en zo is uiteindelijk vrijwel iedereen wel be-trokken bij het probleem.

Het zou beter zijn als je al aan een bevrucht ei kon meten of er la-ter een jongetjes- of een meisjeskip uit komt. Het Leidse biobedrijfje In Ovo heeft een technologie waar-mee dat kan. Vorige week kreeg het een subsidie van het Ministerie van Economische Zaken om samen met de Universiteit Leiden te onderzoe-ken of het ook kan op een schaal van miljoenen haantjes en krappe winstmarges.

Nou zit het BioSciencepark van Leiden vol met allerlei biotechbe-drijfjes. Een gedeelte daarvan is zelfs ooit als universitaire spin-off

ontstaan, maar In Ovo is bijzonder omdat het indertijd is opgericht door studenten. Het komt maar zel-den voor dat studenten een innova-tief bedrijf opzetten.

‘Willem te Beest, de vice-voorzit-ter van de Universiteit Leiden, vroeg mij waarom het zo weinig gebeurt’, vertelt Wouter Bruins, een van de In Ovo-oprichters. ‘En ook: “Hoe komen er meer?” Dat weet eigenlijk niemand. Je mist een plaats waar je support krijgt, en advies kan vragen.’

De universiteit stelde een ruimte beschikbaar, en wat geld voor bier en pizza. Om de paar weken is er een bijeenkomst, waar een spreker tips geeft, of vertelt over zijn of haar eigen onderneming. ‘We hebben als naam Vrijplaats gekozen. Er bleek later ook al een krakersclub in Lei-den te zijn die zo heet, inderdaad. Niemand weet precies wat er nodig is, maar we weten al beter wat de studenten willen.’

‘We vragen studenten: kom er-bij. Wat heb je nodig? Ik ben ervan overtuigd dat als je maar genoeg creatieve chaos hebt, er vanzelf iets uitkomt. En we kunnen helpen met praktische dingen. Een biologiestu-dent hier had een plan voor een le-vende badmat, met varens erin. Hij had contact gezocht met Naturalis, want daar loopt een varenexpert rond. Hij kreeg te horen dat dat 147 euro per uur kost. Dat had ‘ie na-tuurlijk niet. Daar is hulp bij nodig, dus toen heb ik ze gebeld en uitge-legd hoe het zit. Misschien veroor-zaken dit soort dingen wel waarom er zo weinig successen zijn.’

Donderdag 19 juni wordt de Uni-versiteit Leiden Vrijplaats officieel aan de buitenwereld voorgesteld in de Hortus Botanicus. De deelne-mende studenten zullen zich daar ook presenteren. Mare geeft alvast een voorproefje.

Interactief honden speelgoedFoto’s Marc de Haan

Achtergrond


neptentoonstelling

Nu te zien in de UB-tentoonstelling Books, Crooks and Readers. De compleet verzonnen geschiedenis-sen van Friesland en Holland, een nepstuk van Shakespeare en een pil over de Etrusken die van A tot Z is vervalst.

‘Zo is er een boek van Suffrides Petri, gedrukt in 1603, dat wel een heel apart licht werpt op de ontstaansgeschiedenis van Friesland’, zegt Jacqueline Hylkema, die bij LUCAS promotieonderzoek doet naar vroegmoderne vervalsingen en de tentoonstelling heeft samengesteld. ‘Drie Indiase heren met de namen Friso, Saxo en Bruno gaan op reis. Ze krijgen les van Plato, vechten aan de zijde van Alexander de Grote en ze belanden in wat nu Nederland heet en stichten daar Friesland. Zie hier de Indiase roots van Friesland. Dit werd echt door veel men-sen geloofd.’

De tentoonstelling bestrijkt de periode 1600-1800. Hylkema: ‘Zodra het concept van ‘echt’ ontstaat, krijg je vervalsingen. Het is dus een verschijnsel van alle tijden. Maar met de opkomst van de boekdruk-kunst verandert de vervalsingsdynamiek. Je kunt een vervalsing introduceren zon-der een oud uitziend origineel manus-cript. Er zijn veel meer lezers, de versprei-ding gaat veel sneller en je hebt allerlei nieuwe vervalsingsstrategieën.’

Ook met de geschiedenis van Holland werd een loopje genomen. ‘We tonen ook een druk van de rijmkroniek over Holland die geschreven zou zijn door de middeleeuwse monnik Klaas Kolijn. Het gold destijds als de oudste en meest betrouwbare bron over het graafschap maar het is allemaal verzonnen. Het is vals werk van een Leidse student, Reinier de Graaf, of mogelijk zelfs van de grote Leidse filoloog Petrus Scriverius. Maar je kunt wel zien dat er iets niet in de haak is met Kolijn. Het is te netjes, te historisch bewust. Dat zie je heel vaak: vervalste boeken geven informatie op een presen-teerblaadje.

‘Een van de mooiste werken uit de zeventiende eeuw is een boek van de Italiaan Curzio Inghirami die op zijn ne-gentiende honderden Etruskische ma-nuscripten en archeologische vondsten vervalste. Dat deed hij om Toscane een verleden te geven dat kon wedijveren met dat van Rome. Het gaat er bij dit soort valse geschiedenissen eigenlijk altijd om andere landen of provincies de loef af te steken.

‘Iedereen in de Republiek der Lette-ren had dit peperdure boek. Inghirami maakte illustraties van zijn zogenaamde vondsten en hij publiceerde facsimile’s van de manuscripten die hij gevonden zou hebben. Met de opkomst van de boekdrukkunst is het niet meer nodig originelen te tonen en Inghirami maakt daar heel handig gebruik van. Het mag dan vals zijn maar het boek was state of the art en ontketende een ware Etrusken-manie. Maar de publicatie van het boek was ook de ondergang van Inghirami en zijn vervalsingen want iedereen kon nu de teksten van de manuscripten lezen en bestuderen. En daarmee liep hij uiteinde-lijk tegen de lamp: er stonden veel te veel taalkundige en historische fouten in.’

Een van de bekendste fakes uit de ge-schiedenis stamt uit de achttiende eeuw. De Schotse schrijver James Macpherson verzon het personage Ossian, wiens episch dichtwerk uit de derde eeuw na Christus zou stammen. Goethe trapte er in en Bilderdijk vertaalde zijn werk. Ossian werd razendsnel verspreid. In de tentoon-stelling is de originele uitgave van de ge-dichten te zien, en een aantal vertalingen.

De Engelsman William-Henry Ireland publiceerde in 1796 Vortigern als een ver-loren gewaand werk van Shakespeare. ‘Het stuk is op 2 april 1796 opgevoerd in Londen maar het publiek reageerde woe-dend. Het was voor hen duidelijk dat het geen stuk van Shakespeare was.’ VB

Books, Crooks and Readers, The Seduc-tion of Forgery (1600-1800)Universiteitsbibliotheek Van 6 juni tot 1 oktober

Van creatieve chaos tot productKlankbord voor student-ondernemers

Wie: Robbert Zuyderwijk (biologie)Bedrijfsnaam: ArensvaProduct: Een levende badmat

Wat: ‘Op internet ging een plaatje rond van een mat van levende mos-sen. Ik wilde hem kopen, maar dat bleek niet te kunnen omdat het al-leen een concept was. Dan wil ik het zelf wel maken, al zal er nog wat onderzoek aan te pas komen voor-dat ik weet hoe dat het beste moet. De afgelopen maand heb ik de eerste proeven gestart, in mijn eigen bad-kamer.

‘Het grote probleem is de drainage. Je kan je planten niet in grond laten groeien, want dan krijgen mensen modder in hun badkamer. Het is ook zoeken naar de juiste plantensoort: voor de eerste versie had ik gewoon wat mos uit de grond getrokken in het park, maar dat werkte niet. Wel-licht kom ik op een soort varens uit, maar ook dat is nog niet duidelijk. De techniek die ik voor ogen heb, moet voorkomen dat je de planten

vertrapt. Hoe dat werkt? Dat is nog even bedrijfsgeheim.

‘Waar we ook nog mee zitten is de groeisnelheid. Als je na een maand douchen op een kale mat staat, is dat zonde. Maar als je na een vakantie thuiskomt en je badmat is twee me-ter hoog, ben je ook niet tevreden.

En die Vrijplaats? ‘Wouter had een varendeskundige van Naturalis ge-regeld. Niet dat ik daarmee klaar was: die man weet heel goed hoe alles heet, maar niet hoe makkelijk je ze kan kweken of hoe goed ze be-stand zijn tegen lopen.’

Waar staat het nu? ‘Ik verwacht de komende maanden een proto-type te bouwen. Voor mensen die gemotiveerd zijn – en die het niet erg vinden om hun badmat te on-derhouden – zou hij er in augustus al kunnen zijn.’

Wie: Kasper Richmond (crimino-logie)Bedrijfsnaam: Kopje Koffie Oude-ren-jongerencontactbureauProduct: Contact. Geen koffiele-verancier

Wat: ‘Er zijn veel ouderen die maar weinig mensen zien. Er zijn vrijwil-ligersorganisaties die daar wat aan proberen te doen, maar vrijwilligers zijn er nooit genoeg. Mijn bedrijf probeert ouderen en studenten aan elkaar te koppelen, zodat ze samen dingen gaan doen die ze allebei leuk vinden. Dat kan een kopje koffie zijn, maar bijvoorbeeld ook wande-len of vissen.

‘Mijn missie is om ouderen en jongeren bij elkaar te brengen. De ouderen betalen mij, en ik betaal de studenten. Nu denk ik aan een uurtarief van vijftien euro; hope-lijk kan dat nog iets omlaag, maar echt supergoedkoop kan niet. Ou-deren doen niet altijd evenveel met hun geld, en studenten hebben geen geld. Daar hoef je niet per se moei-lijk over te doen. Sterker nog: het

bestaat nu ook al in verkapte vorm, met de thuiszorg of de schoonma-ker. Het blijft wat cru om te betalen voor gezelschap, maar als het gratis kon, was het al gebeurd.

‘Zelf wil ik ook een relatie ontwik-kelen met de ouderen, zodat ik een betere match kan maken, maar ook omdat ik het aanspreekpunt ben als er wat misgaat. Als het contact zich vervolgens ontwikkelt tot een echte vriendschap, en er niet meer betaald wordt? Dan is wat mij betreft de missie geslaagd.’

Waar staat het nu? ‘Dit jaar gaan we zien of het werkt. We hebben nu foto’s gemaakt voor op de flyers. Die wil ik bij huisartsen en serviceflats gaan leggen. Voorlopig werk ik al-leen met studenten, want die ken ik, maar misschien dat ik het later uitbreid. Het zou heel leuk zijn als ik er uiteindelijk fulltime mee bezig zou kunnen zijn.’

Wie: Bas van Stein (rechts) en Tom Groentjes (informatica)Bedrijfsnaam: Vansteinengroentjes.nlProduct: Apps en websites

Wat? ‘Wij hebben de touchscreens voor bezoekers in het Lipsius ge-maakt, en zijn nu bezig met een website voor de opleiding Japans, die studenten moet helpen om Hira-gana en Katakana te leren.We doen alles, voor alle platforms, maar we zijn gespecialiseerd in Android. We hebben een whisky-app die zo’n 16.000 keer gedownload is. De app zelf is gratis, maar als je via de ap-plicatie een fles koopt, krijgen wij een klein percentage van de ver-koopprijs. Sinds dinsdag staat onze WK-app in de Playstore, waarmee mensen samen met hun Faceboo-kvrienden een pooltje kunnen ma-ken voor het wereldkampioenschap voetbal. Kortom: we doen werk in opdracht, en van het geld dat dat op-levert maken we de dingen die we

leuk vinden. Als er een echte klapper uit de apps komt, gaan we nog meer eigen dingen doen. We hebben nog ideeën voor spelletjes, en de whisky-app kan misschien uitgebreid wor-den met een prijsvergelijking.’

Waar staat het nu? ‘Bas is aan het promoveren, maar we hebben veel werk. Soms nemen we mensen aan voor bepaalde klussen. Als ik ben afgestudeerd, wil ik verder met dit bedrijf. Als je eenmaal geproefd hebt van de vrijheid van het onder-nemerschap, is het lastig dat weer af te staan.’

En de Vrijplaats? ‘De organisatie had ons erbij gevraagd, juist omdat we wat verder zijn en als voorbeeld voor de rest kunnen dienen. Nu blijven we erin omdat het een leuk klankbord is voor onze ideeën, en omdat ze tips kunnen geven over bedrijfsvoering – het aannemen van personeel, bijvoorbeeld. En het is er gezellig, natuurlijk.’

Ouderen-jongeren contactbureau

Apps en websites

Een levende badmat


Een week zonder plasticMaandag start de Zero Plastic Week: Mare probeerde het alvast uit

Foto Marc de Haan

Foto ‘IMARES - Jan van Franeker’

Van 9 tot 15 juni is het ‘Zero Plastic Week’, waarin iedereen wordt uitgedaagd geen plastic te kopen. Hoe moeilijk is dat? Mare deed een poging. ‘Van pure wanhoop ga ik aan de babyvoeding.’

DOOR AUKE-FLORIAN HIEMSTRA Een soort dikke meeuw kreeg ik voor me, toen ik jaren geleden begon met het opzetten van vogels. De rare meeuw bleek een ‘Noordse Stormvogel’ te zijn. Een snelle autopsie voor onderzoek had grote schade achtergelaten: een grote hap uit de buik was weg.

Het kwartje viel pas bij het Sciencecafé in Scheltema tijdens een lezing over plastic. ‘95% van de Noordse Stormvogels heeft het in zijn maag’, vertelde ecotoxicoloog Dick Vethaak, ‘gemid-deld zeker 35 stukken plastic’. Ik snap nu waar de onderzoekers naar zochten. Een maag vol plastic betekent: verhongeren terwijl je buik vol zit. De vogel had ruim twintig gram plastic in zijn maag. Bij een mens zou dat te vergelijken zijn met twee kilo plastic. Wellicht één van die 1295 voor het onderzoek bekeken vogels belandde op mijn werkblad. Nu staat hij mooi op-gezet in mijn studentenkamer, met binnenin cynisch genoeg nóg meer plastic dan daarvoor.

‘Meer dan daarvoor’ is ook de jaarlijkse trend in ons plasticgebruik. Globaal produceren we driehonderd miljoen ton per jaar. Vijftig miljoen ton komt uit Europa. Uw bijdrage? ‘Een Nederlander verbruikt per jaar ongeveer zijn lichaamsgewicht aan plastic’, vertelde Vethaak. Eén tiende daarvan belandt uiteindelijk in zee. Onze Noordzee kan rekenen op een jaarlijkse bijdrage van twintigduizend ton plastic. En plastic vervalt langzaam, érg langzaam. Deze krant is na 6 weken wel verdwenen maar een plastic tasje doet daar 20 jaar over. Een PET -fles zit tegen de 500 jaar aan. Het plastic van Columbus zou dan net vervallen zijn, maar het flesje van een protestant, dorstig van het om zich heen maaien tijdens de beeldenstorm, drijft nog tijden in de oceaan.

En niet zonder problemen. Zeker zevenhonderd diersoorten, waaronder zestig met uitster-ven bedreigd, worden direct getroffen door het eten van plastic of verstikking in het dobbe-rende zwerfafval. Denk hierbij aan talloze zeevogels, schildpadden, robben en bijvoorbeeld walvissen. Dit illustreerde het Vlaamse Instituut der Zee begin dit jaar door een walvis te laten aanspoelen: eentje compleet van plastic troep. Met vierhonderd stukken plastic per honderd meter Nederlands strand, heb je sneller een plastic walvis, dan een zandkasteel.

In de supermarkt ligt plastic waar je ook kijkt. Ditzelfde geldt voor delen van de oceaan. Door de golfstroming verzamelt het plastic zich daar. En in zulke grote hoeveelheden dat het een gebied ter grootte van Spanje, Portugal en Frankrijk bedekt. Er zijn vijf zulke vuilnisbelten bekend en vele nieuwe vormen zich. Vroeger heette dit een ‘plastic eiland’, nu noemen we het een ‘plastic soep’.

Want grote drijvende stukken plastic zijn het probleem niet: uiteindelijk vallen ze uiteen. Door zon en zee breken ze in minuscule stukjes van minder dan vijf millimeter: microplas-tic. Al die kleine deeltjes hebben samen veel meer oppervlak en reageren dus meer met hun omgeving. Plastic in water bindt pesticiden, dioxines en oestrogenen en stoot schadelijke stoffen zoals bisfenol A uit. De deeltjes zijn zo klein dat ze niet meer op te ruimen zijn en dermate weinig verschillen van plankton dat vissen het massaal eten. Grote vissen eten veel kleine vissen, en de gifstoffen stapelen zich op: accumulatie. Het plastic komt de voedselke-ten in, om uiteindelijk weer bij ons uit te komen. Per portie mosselen bijvoorbeeld eet je 300 microplastics. Eten wij ons eigen afval? En wat doet dat met ons?

Wat er precies gebeurt, is nog vrij onduidelijk. Bisfenol A gedraagt zich als een hormoon. Het effect op vrouwtjesslakken is desastreus; bij ons maakt het dat we vroeger in de puberteit raken. Weekmakers, die plastic soepel houden, verlagen de hoeveelheid testosteron: kleine plastics zorgen voor kleine piemels. Een trend die je niet alleen bij testmuizen, maar ook gewoon al bij mensenbaby’s ziet. Naast ecologische en financiële gevaren is plastic dus ook een gevaar voor de gezondheid. Hoe heeft dat zo kunnen gebeuren?

In de jaren vijftig werd het groots aangekondigd als een nieuwe manier van leven: het zo-geheten throwaway living. Als er wegwerpbestek te koop is, waarom zou je dan nog afwassen? Producten moesten meer voor tijdelijk gebruik zijn om vervolgens weer weg te gooien. En dat sloeg aan. Binnen de tijdspanne van één mensenleven veroverde het plastic de wereld en is het niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Nog steeds worden er meer dan één miljoen plastic zakjes per minuut gebruikt. En een derde van dat plastic is voor eenmalig gebruik, als verpakkingsmateriaal bijvoorbeeld. We maken er kort gebruik van, maar hebben er lang last van, en we gebruiken het steeds meer. Waar wij per jaar ons gewicht aan plastic kopen, is dat in Azië maar twintig kilo. Maar men verwacht een inhaalslag: het gebruik zal daar snel stijgen.

Na die wegwerptrend wordt er nu meer en meer gerecycled. Ook in Leiden wordt er op vijftien locaties plastic ingezameld. Flessen worden vermalen tot korrels die opnieuw gesmol-ten kunnen worden tot nieuwe producten. Maar je kunt beter spreken van een ‘downcyling’. Want zoals een glazen fles opnieuw een glazen fles kan worden, wordt iets van plastic zelden dat wat het was: meestal iets minders. Het is geen cirkel maar meer een neerwaartse spiraal. Voor glas is er al de splitsing tussen wit, bruin en groen glas. Bij kunststof zijn er tientallen soorten in verschillende combinaties met verschillende toevoegingen. Probeer daar maar eens zuivere afvalstromen uit te halen. Daarom komt gebruikt plastic meestal terug in de vorm van leidingen, bermpaaltjes en buizen. Toch belandt een groot deel van het ingezamelde plastic ook in verbrandingsovens. De energie die daarbij vrijkomt wordt opgevangen, wat -gek genoeg- ook als recyclen wordt gezien.

Kunnen we het tij nog keren? In de Zero Plastic Week word je uitgedaagd één week geen nieuw plastic te kopen. Wat de wereld daarmee opschiet? Vrijwel niks. Als we nu allemaal zouden stoppen met het gebruik van plastic, dan groeit de plasticsoep in de oceanen nog vijfhonderd jaar. En hoewel er creatieve ideeën worden geopperd om deze plasticsoep op te ruimen, deze week nog door een Delftse student, kan dit nooit met het tempo waarmee we het plastic nu weggooien.

Voor de temperatuur hebben we een thermometer. Voor het plasticprobleem kijken we naar de Noordse Stormvogel. Zij zijn de graadmeter van de Noordzee waar je ze het hele jaar kunt zien. Een week zonder plastic móet je kunnen overleven. Want welke obstakels je ook tegenkomt, hoeveel tegenslagen je ook hebt, je zit nooit zó met dit probleem in je maag als de stormvogel.

Achtergrond


Zondag

Fischermans Friend of een appel

Dinsdag

Breakdown en baby voeding

Donderdag Stiekem zin in plastic

Maandag

Chocolade smelten = pasta 2.0

Woensdag

Dadelstroop

Vrijdag

Whoeoeoe! Alles kopen!

Ik schraap bij het ontbijt mijn pot chocoladepasta leeg. Daar moet ik morgen

wat op vinden! Een nieuwe pot heeft een plastic deksel, chocoladerepen niet.

Smelten dan maar? Met vrienden in Blijdorp zit een ijsje er niet in. Dan maar

een muffin. Had ik die muffin nou maar in het vriesvak gegooid, en ‘m later

opgehaald bedacht ik me later, in de zon op het terras. Pizza in een restaurant is

een onbezorgd moment. Maar in de ‘Kiosk’ op Rotterdam Centraal word ik weer

met mijn neus op de feiten gedrukt. Terwijl een vriend uitgebreid boodschappen

lijkt te doen is álles wat ik kiezen kan Fischermans Friend of een appel. Bizar.

Dan maar niks.

Vandaag ga ik de biologische winkels langs. Als ik érgens aan plastic kan

ontsnappen, zou dat daar moeten zijn. Eerst naar Ekoplaza, maar als blijkt dat

daar ook zowat álles in plastic verpakt zit, zak ik helemaal in. Van pure wanhoop

ga ik aan de babyvoeding: gewoon in een glazen potje. Een hele maaltijd, zonder

nadenken, gewoon eten. Ik bel met de klantenservice: ‘Hoeveel potjes is een

goede maaltijd voor volwassenen?’ Dat kan ze niet zeggen, wel heeft ze een

favoriete smaak: banaan. Die kies ik dus maar. Maar bah, wat valt dat tegen, en

dat is nog wel de beste. Omdat het gepureerd is, hoef je ieder geval niet te kauwen

en kan je het een soort van wegshotten. Maar het blijft niet te eten. Een halflege

potje babyvoeding achterlaten in een fusie zorgt trouwens voor eindeloos veel

roddels en commotie: aanrader! De ecowinkel op de Hooigracht was qua plastic

niet veel beter. Aardappels, tuinkers en sap in een fles die je terug moet brengen.

Het brood is op. Al enigszins geroutineerd fiets ik naar een bakker. Maar op

Hemelvaart blijken de bakkers dicht. Shit! Ineens moet je creatief denken. Op naar

de Starbucks. Ik neem Cheesecake en rockyroad-taart. Zonder plastic vorkje want

bij de YamYam, iets verderop, kan je een houten lepel halen.’s Avonds ga ik drie supermarkten af. Ik zoek een mooie afsluiter voor een week

zonder plastic. Het is verbazend hoe immens veel zin je plots krijgt in dingen

uit plastic, ook al zou je die anders niet kopen. Puur uit rebelsheid, ‘omdat het

niet mag’. Ik koop appelmoes, mais en spinazie en beland uiteindelijk radeloos

bij de McDonalds. ‘Een grote friet graag.’ Spinazie en mais – dat blijft wel goed.

Vanavond lepel ik appelmoes met nu en dan een Franse friet.

De voorraden raken op, en het is nog maar maandag. Het laatste brood van de

markt en wat laatste paddenstoelen belanden in een gebakken ei. Niks over voor de

lunch. Bij de Albert Heijn zit ál het brood in plastic. Een uitdaging die op timing

aankomt. Die middag struin ik door de winkel. Ik dwaal wat rond tot het moment

dat de croissantjes uit de oven komen. Ik heb een paar minuten de tijd voor ook

deze heerlijke broodjes in een plastic zak verdwijnen. ‘Zal ik er een pakken en

wegrennen?’ Maar na enige discussie krijg ik er twee mee in een geïmproviseerde

zak van bakpapier.Ik smelt Tony’s Chocolonely, en dip de croissants erin. Het gevolg:

chocoladepasta 2.0 en jaloerse huisgenoten. Vijf minuten voor sluitingstijd ren ik

weer die supermarkt binnen. Tijd vergeten! Ik grijp een kartonnen doos macaroni

en een pot saus. Als laatste kom ik de winkel uit. Terwijl achter mij de deur

dicht gaat, scheur ik het pak pasta open. Binnenin ook geen plastic: yes! Ik heb

vanavond eten! Als een jager-verzamelaar leef ik van dag tot dag.

Er is weer markt. De week is doormidden en als cadeautje voor mezelf koop ik

meestal wat dadels. Een traditie, maar ze zitten in een plastic zakje. Dus wijk ik

uit naar ‘dadelstroop’: iets wat ik in een biologische winkel vind en gewoon in een

glazen pot zit. Weer zo’n nieuwe vondst! Dadels voor op brood zeg maar: ideaal.

Want hoe lekker de Tony’s Chocolonely gesmolten als chocoladepasta ook was: de

chocolade was zó lekker dat deze meestal het smelten niet haalde. ’s Avonds heb ik een geniale inval. Waarom dacht ik al die tijd zo moeilijk?

Meel, melk, eieren, zout, suiker… alles voor een goede stapel pannenkoeken zit in

karton of papier. En een goede stapel werd het! Of in ieder geval hoog.

Na een week zonder plastic overleefd te hebben, loop ik ‘s ochtends blij verheugd

de supermarkt in. Binnen kijk ik enigszins verbaasd om me heen. Wat een keus

ineens, ik kan gewoon álles kopen! Mijn oma herinnert zich ‘de ontdekking’ van

plastic nog levendig, dat vond iedereen geweldig toen. Zo voelt dat voor mij nu

ook. Ik ga niet wachten tot het avondeten – en koop pizza en kwark. Maar hoe

lekker zo’n ontbijt ook is, het voelt toch zeker ook heel dubbel.

Vrijdag

Dit moet te overleven zijnZaterdag

Ontbijt met banaanOp een vrijdagmiddagborrel vertel ik mijn vrienden waar ik aan begonnen ben:

één week zonder plastic. Iemand geeft me een biertje met het bericht: ‘Bier

zit niet in plastic!’ Totale euforie volgt. Die week moet te overleven zijn, is de

conclusie die proostend getrokken wordt. Maar een kratje zit er niet in. Dan maar

losse flessen. ‘s Avonds heb ik plannen, dus snel wat eten. Ik vlieg de supermarkt

in maar overal waar ik kijk, ligt plastic. Hele gangpaden lijk ik niks te kunnen

pakken. Waar ben ik aan begonnen? Een doos eieren, bananen en een blik mais

grijp ik in de vlotheid mee. Onderweg terug naar huis eet ik een banaan, thuis bak

ik een ei met mais. Morgen een goede maaltijd.

Ik word wakker met keelpijn en grijp naar mijn pakje Strepsils. Leeg. Ik eet een

banaan en ga naar de markt voor een betere lunch. Een broodkraam! Net voordat

de marktman mijn brood in een plastic zak steekt, vraag ik of hij in papier mag.

Een verbaasde blik. Het papieren zakje wat hij pakt, blijkt te klein. Toch blijft hij

proberen dat brood erin te krijgen. Met een tas vol eten heb ik even een voorraad.

Bij de drogist kijkt de verkoopster me vragend aan. ‘Iets tegen keelpijn, maar

zonder plastic?’ Ze pakt een paar doosjes, maar zet ze allemaal weer terug.

Verbaasd iemand met zo iets simpels niet te kunnen helpen roept ze me nog na dat

ik wél honing kan proberen. Misschien helpt dat iets.s ‘Avonds goed eten: mie-nestjes uit karton met verse groente en paddenstoelen

van de markt. Ik had nog nooit van een Paddestoelerie gehoord, maar ik ga vast

nog meer ontdekken.


De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via [email protected] uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor com-merciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te bo-ven gaan.

Doe meer met je kennis! Vrijwilli-gers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. MBO-student heeft snel hulp bij Nederlands, Engels

Prof. dr. J.B. Gewald zal vrijdag 6 juni een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Geestesweten-schappen met als leeropdracht ‘Geschiedenis van Zuidelijk Afrika’. De titel van de oratie is ‘To Grahamstown and Back: To-wards a Socio-Cultural History of Southern Africa’. Tevens is het Afrika Studie Centrum bevoegd verklaard tot vestiging bij de fa-culteit der Geesteswetenschap-pen. Dhr. H. Qiu hoopt op dinsdag 10 juni om 11.15 te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Na-tuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Quantitative modelling of the response of ea-rthworms to metals’. Promotor is Prof. dr. W.J.G.M. Peijnenburg.Mw. S. Ç. Yorulmaz hoopt op dinsdag 10 juni om 13.45 te pro-moveren tot doctor in de Wis-kunde en Natuurwetenschap-pen. De titel van het proefschrift is ‘Beyond Photon Pairs’. Promo-tor is Prof. dr. E.L. Eliel. Mw. J. Drost hoopt op dinsdag 10 juni om 15.00 uur te promo-veren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Worry and Rumi-nation’. Promotors zijn Prof. dr. Ph. Spinhoven en Prof. dr. A.J.W. Van der Does. Mw. M.L. Bartels hoopt op dinsdag 10 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Plato’s Pragmatic Project. A Reading of Plato’s Laws.’ Promotor is Prof. dr. I. Sluiter. Dhr. G. Keogh hoopt op woens-dag 11 juni om 13.45 uur te promo-veren tot doctor in de Geestes-wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Reconstructing a Hopeful Theology in the Context of Evolutionary Ethics.’ Promotor is Prof. dr. W.B. Drees. Mw. C. Genewein hoopt op woensdag 11 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Vokales Instrumentalspiel in der zweiten Hälfte des 18. Jahrhunderts’. Pro-motors zijn Prof. dr. T. Koopman, Prof. F.R. de Ruiter, Prof. dr. L. Lüt-teken (Univ. Zurich).Dhr. A.P.C. van der Weegen hoopt op woensdag 11 juni om 16.15 uur te promoveren tot doc-tor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Metal-on-Metal Hip Arthroplasty’. Pro-motor is Prof. dr. R.G.H.H. Nelis-sen. Mw. G. Mangiameli hoopt op donderdag 12 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurweten-schappen. De titel van het proef-schrift is ‘Controlling growth and morphogenesis of the industrial enzyme producer Streptomyces lividans’. Promotor is Prof. dr. G.P. van Wezel. Mw. M.R. Boon hoopt op don-

derdag 12 juni om 12.30 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Turning up the heat: the role of brown adipose tissue in metabolic disease’. Pro-motor is Prof. dr. P.C.N. Rensen. Dhr. M. Swartjes hoopt op donderdag 12 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Neuropathic pain and its treatment with ARA 290 and ketamine: overlapping pa-thways’. Promotor is Prof. dr. A. Dahan. Mw. W. van de Water hoopt op donderdag 12 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Management of elderly breast cancer patients’. Promotors zijn Prof. dr. C.J.H. van de Velde en Prof. dr. R.G.J. Wes-tendorp.Prof. dr. V.T.H.B.M. Smit zal vrij-dag 13 juni een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Geneeskunde met als leeropdracht Klinische Pathologie. De titel van de oratie is ‘Een kwestie van de juiste stip’. Prof. dr. E. Jorink zal maandag 16 juni een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Geestesweten-schappen met als leeropdracht ‘Verlichting en Religie in Histo-risch en Sociaal-Cultureel Per-spectief’. De titel van de oratie is ‘De Ark, de Tempel, het Museum. Veranderende modellen van ken-nis in de Eeuw van de Verlichting’. Tevens is de Teylers Stichting be-voegd verklaard tot vestiging bij de faculteit der Geestesweten-schappen. Dhr. R.A. Cárcamo Leiva hoopt op dinsdag 17 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Childcare in Chile’. Promotors zijn Prof. dr. M.H. van IJzendoorn en Prof. dr. R. van der Veer. Dhr. N.T. Doan hoopt op dinsdag 17 juni om 11.15 uur te promove-ren tot doctor in de Geneeskun-de. De titel van het proefschrift is ‘Quantitative Analysis of Human Brain MR Images at Ultrahigh Field Strength’. Promotors zijn Prof. dr. ir. B.P.F. Lelieveldt, Prof. dr. M.A. van Buchem. Mw. M. Raps hoopt op dinsdag 17 juni om 13.15 uur te promove-ren tot doctor in de Geneeskun-de. De titel van het proefschrift is ‘Effectiveness and side effects of hormonal contraceptives’. Pro-motors zijn Prof. dr. F.M. Helmer-horst en Prof. dr. F.R. Rosendaal. Dhr. D.M. Shah hoopt op dinsdag 17 juni om 15.00 uur te promo-veren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘NMR Structural Studies of Protein-Small Molecule Interactions’. Pro-motor is Prof. dr. M. Ubbink. Dhr. J. Martín Ramírez hoopt op dinsdag 17 juni om 16.15 uur

te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The cell-type specific role of FcgammaRIIb in immune-complex-mediated in-flammatory diseases’. Promotor is Prof. dr. S.M. van der Maarel. Mw. C.D. Werner hoopt op woensdag 28 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Carefree in Child Care? Child Wellbeing, Care-giving Quality, and Intervention Programs in Centre-based Child Care’. Promotor is Prof. dr. M.H. van IJzendoorn.Dhr. J. Luo hoopt op woensdag 18 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Na-tuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Natural and non-natural factors influencing Alzheimer’s Aβ’. Promotor is Prof. dr. J.P. Abrahams. Mw. M.M. Garvelink hoopt op woensdag 18 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Informing pa-tients about fertility preserva-tion’. Promotor is Prof. dr. A.M. Stiggelbout.Dhr. H.H. de Boer hoopt op woensdag 18 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Dry bone histo-logy’. Promotor is Prof. dr. G.J.R. Maat. Mw. M.J. Kwon hoopt op don-derdag 19 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wis-kunde en Natuurwetenschap-pen. De titel van het proefschrift is ‘Morphogenesis and protein production in Aspergillus niger’. Promotor Prof. dr. C.A.M.J.J. van den Hondel. Dhr. M.A. van Alphen hoopt op donderdag 19 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Het oorlogsschip als varend bedrijf ’. Promotors zijn Prof. dr. H.J. den Heijer en Prof. dr. J. Hoffenaar (Univ. Utrecht). Dhr. M. Rojas Cherto hoopt op donderdag 19 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwe-tenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Towards automa-ted identification of metabolites using massspectral’. Promotor is Prof. dr. T. Hankemeier. Mw. A.A.T. Ramakers hoopt op donderdag 19 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Barred from Employment?’. Promotor is Prof. dr. P. Nieuwbeerta.Mw. F. Schmitz hoopt op don-derdag 19 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Intraepithelial Lymphocytes in Refractory Ce-liac Disease: Lost in Transition. Promotor is Prof. dr. F. Koning.

Academische Agenda

nodig, eindexamen. Basisschool-leerlingen uit verschillende groe-pen zoeken bijles in bijv. rekenen, spelling en begrijpend lezen. Soms wordt een vergoeding (tot 5 euro) betaald. Voor meer informatie over één uur per week vrijwillige bijles of huiswerkbegeleiding: Onderwijs-winkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel: 071-5214256. E-mail: [email protected].

Zingen bij een goed en gezellig koor? Leiden English Choir heeft plaats voor tenoren en bassen. Studenten en pas afgestudeerden 1e jaar gratis. Vanaf september ba-

rokprogramma. Meer weten? Zie www.lec.nl

Want to join a high-quality and so-ciable choir? Leiden English Choir seeks tenors and basses. First year free for students and recent graduates. Baroque programme starts September. See www.lec.nl

Gezocht: Logerende POEZENOP-PAS voor 2 lieve oude katers. Huis centrum Leiden met mooie, rustige, tuin. 3 t/m 10 augustus, en nog een week in augustus in overleg. Tel: 071-5120061 en 06-11224698

Best child carecentre Zuid-Holland*

90013037_Adv. Mare Eng.indd 1 15-10-13 17:17

Master of Arts in Latin American Studies

► Multi-disciplinary study of 15 months including three months fieldwork in Latin America

► Apply before 1 July 2014

Centre for Latin American Research and Documentation

Roetersstraat 33 1018 WB Amsterdam

www.cedla.uva.nl 2014 Mare 89 x 75 (mm: b x h)

Help Alzheimer overwinnen. Dan hoeft niemand zichzelf te verliezen.www.alzheimer-nederland.nl

Help Alzheimer overwinnen. Dan hoeft niemand zichzelf te verliezen.www.alzheimer-nederland.nl

de eersteminuten, van levensbelang.

www.hartstichting.nl voor een reanimatiecursus bij jou in de buurt.

78x50 6min.indd 1 24-10-13 17:05



78x50 6min.indd 1 24-10-13 17:05



78x50 6min.indd 1 24-10-13 17:05

NobelprijswinaarsMare 30 bevatte een twee pa-gina’s tellende geïllustreerde be-spreking van het boek van Martijn van Calmthout & Jelle Reumer, Nobel op de kaart. Op zoek naar de Nederlandse Nobelprijswin-naars van vroeger en nu. In het voorwoord observeert Hans Cle-vers, president van de KNAW, hoe Nederland in het rechterrijtje van deze internationale competitie terecht is gekomen. Dat is zonde, te meer daar, zo zegt hij, bij toe-kenning van een dergelijke prijs ‘universiteiten en hun vestigings-landen stijgen in de wetenschap-pelijke pikorde’.

In zijn boekbespreking concen-treert Bart Braun zich op de Leidse Nobelprijswinnaars, van wie de laatste is overleden in 1994 (Jan Tinbergen). Geleid – en daarbij on-bedoeld misleid – door het boek wordt er geen aandacht geschon-ken aan andere Nobelprijswin-naars met een o.a. Leidse link.

Hier is misschien sprake van iets te selectieve trots? Daar waar wel de Nobelprijs voor de Vrede wordt genoemd (Tobias Asser 1911; Orga-nisatie voor het Verbod op Chemi-sche Wapens 2013) wordt er geen melding gemaakt van de Nobel-prijs voor de Vrede 1988, waarvan ondergetekende een van de 9.084 Nederlandse dragers is.

Dat jaar werd de genoemde prijs toegekend aan allen die voor de United Nations Peacekeeping For-ces hadden gediend.

Onze bemoeienis daarmee is dat Nederland troepen had gele-verd voor UNIFIL (1979-1985), mijn bemoeienis daarmee is dat ik als kapitein bij UNIFIL diende (1983-

84), de Leidse bemoeienis daar-mee is dat ik spoedig na terugkeer uit Libanon aan de UL kwam te werken (1985). Er werkt dus nog minimaal één levende Nobelprijs-winnaar aan de UL!

Al eerder had ik contact met de redactie van de Leidse universitai-re website over de Eregalerij Prij-zen en Onderscheidingen, waar de Nobel Vredesprijs ook niet wordt genoemd.

Nu daar inmiddels, na mijn cor-respondentie, wordt geformuleerd dat “Medewerkers, studenten en instituten van de Universiteit Lei-den […] onderscheidingen, prijzen en subsidies voor hun verdiensten voor onderzoek, onderwijs en sa-menleving [kregen]”, en dat “[we] die met trots presenteren [in] dit overzicht”, is het nu tijd geworden om ruimhartiger te zien wat die verdiensten voor de samenleving zijn.

Hoewel het ook aan de Leidse universiteit niet alles wetenschap is dat er blinkt is de prijzenkast toch nog iets voller dan gedacht. We rukken op naar het linkerrijtje.

Ronald E. Kon, Lkol (R), oud-me-dewerker Midden-Oostenstudies

Nobelprijswinaars (2)In het artikel over Leidse Nobel-prijswinnaars (Mare 30) had u nog kunnen toevoegen dat van Heuven Goedhart, inwoner van Wassenaar, in deze gemeente een viaduct voor fietsers en voetgangers, over de Landscheidingsweg bij de Rogge-

woning, vernoemd heeft gekregen, op initiatief van GroenLinks.

Jan Hoekema, burgemeester Wassenaar

TuinkabouterDM Sanders, ooit zo scherpe colum-nist, quo vadis? U geeft veel prijs over zichzelf in uw laatste column ‘Kafka in Brussel’ (Mare 30), en dat is niet bepaald positief. Ten eerste het onderwerp: het idee van Europa als een ‘ongrijpbare bestuurslaag’ is intussen zo uitgemolken dat het een vaste plek heeft verworven in de lijst van hemeltergende co-lumnistenclichés, ergens tussen huisdieren en toevallig opgepikte gesprekken in de tram. Geen lezer die daar nog intrapt. Maar laten we de onderwerpskeuze voor het ge-mak door de vingers zien. Iedere columnist maakt wel eens een uit-glijder - een deadline is tenslotte een deadline. De argumentatie maakt echter weinig goed. Een veel te lang opgerekte verhuismetafoor is het enige rammelende vehikel dat uw verder inhoudsloze betoog voorttrekt. Dat wil zeggen, als ik de gratuite verwijzing naar Kafka niet meereken, want dat is weer zo’n platitude waar geen schrijver zich in 2014 nog aan waagt. Maar het erg-ste vind ik dat de ooit zo erudiete cosmopoliet D.M. Sanders een tuinkabouter in zijn voortuin heeft. Daar mogen ze wat mij betreft per direct een Europese verordening tegen uitvaardigen.

Thomas Webermasterstudent European Law

In deze rubriek kunnen lezers in maximaal 300 woorden reageren op artikelen in Mare. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren. Over weigering wordt niet gecorres pondeerd. Mail naar [email protected]


Maretjes Brieven

Illustratie Michiel Walrave

Volgens Waterman is het lastig om een programma op te zetten dat voor alle excellente studenten interessant is. ‘In het panel zaten

zes studenten en die hadden al-lemaal een andere mening over hoe het programma ingericht moet worden. Er is niet een lijn te trekken en dat maakt

het lastig om studenten voor te werven.

‘De rechtenstudenten die het honoursprogram-ma wel gevolgd heb-

ben, oordelen niet over alle onderdelen even positief. Zij zaten in aparte werkgroepen met alleen andere honoursstudenten.

‘Het grootste pro-bleem is dat er in de honourswerk-groepen niet die-

per op de stof wordt inge-gaan. Het is niet inten-siever en dat was toch wel het uit-gangspunt. Dat viel dus tegen. Maar het loopt pas

vier jaar, de faculteit is

nog zoekende.‘Bij Geesteswe-

tenschappen hebben ze hun hele honoursprogramma voor komend jaar omgegooid en dat heeft resultaat. Ze hebben flink meer aanmeldingen gekregen. Het kan dus snel verbeteren. Dat vind ik ook het probleem bij rechten. Het aanpassen van het programma ver-loopt vrij langzaam. Zorg in ieder geval dat het meer onder de aan-dacht komt. Het honoursprogram-ma moet een vast onderdeel van de promotiecampagne voor de ba-chelor Rechtsgeleerdheid worden. Eén brief is niet voldoende. Stuur een herinnering en neem contact op met studenten die net onder het vereiste gemiddelde staan.’

Ook het faculteitsbestuur van de faculteit der Sociale Wetenschap-pen maakt zich zorgen. De faculteit groeit gestaag, maar de groei van het honoursonderwijs blijft achter. Compensatie via andere faculteiten is niet mogelijk, want zij kampen met dezelfde problemen.

Volgens decaan Hanna Swaab is het niet duidelijk waarom er onder studenten zo weinig animo is. ‘Mis-schien gaan ze liever een semester naar het buitenland, of willen ze bestuurservaring opdoen. Het lijkt ook wel alsof studenten zichzelf niet snel als een excellente student beschouwen, of dat het predicaat “excellent” een negatieve bijklank heeft. De honours moeten anders geframed worden. We moeten wer-ken aan de beeldvorming,’ zei ze tij-dens de faculteitsraad.

Psychologiestudente Marieke Nouws herkent dat wel. ‘Ik vind de honours erg leuk en praat er dan ook regelmatig over met medestu-denten. Maar het wordt niet altijd geaccepteerd om boven het maai-veld uit te steken. Sommige men-sen vinden honoursstudenten bij voorbaat arrogant, maar dat is voor mij geen reden om het niet te doen.’

Volgens politicologiestuden-te Alyssa Voorwald zijn er veel studenten die niet voor een ho-nourstraject kiezen, omdat ze bang zijn dat ze hun bachelor dan niet op tijd af ronden. ‘Of ze staan geen zeven gemiddeld.’

Tijdens het honoursdebat dat op 26 mei in de Stadsgehoorzaal gehouden werd, gaf decaan van Honours Acade-my Leiden Willemien den Ouden toe dat ook haar kritische geluiden berei-ken over de honoursprogramma’s.

Zo zouden slimme studenten zelf wel uit kunnen zoeken wat er bij hun ambities past en liever hun eigen keu-zes willen maken, in plaats van een vooraf vastgelegd honourstraject te willen volgen. Psychologiestudente en voorzitter van studievereniging Labyrint Julia Schmidt beaamde dat. ‘Als excellente student wil je jezelf on-derscheiden, en niet weer een van de

Eliteonderwijs niet aantrekkelijk genoegUniversiteit dreigt prestatieafspraak niet te halen

Te weinig studenten volgen honoursprogramma’s. Dat gaat de universiteit mogelijk geld kosten. ‘Het lijkt wel of dat het predicaat “excellent” een negatieve bijklank heeft.’

DOOr VincenT BOngerS en PeTrA MeiJer Verschillende faculteiten en het college van bestuur maken zich zorgen over de beperkte belang-stelling van studenten voor het honoursonderwijs.

De honourstrajecten bie-den gemotiveerde en geta-lenteerde vwo-scholieren en studenten de mogelijkheid om zich naast hun studie verder te ontwikkelen. Volgens de prestatie-afspraken die de Uni-versiteit Leiden voor 2015 moet halen, zal tien procent van de instroom van bachelor-studenten honours-onderwijs moeten volgen.

Een deel van het budget van de uni-versiteit is aan deze pres-tatieafspraken verbonden.

Maar wat de (financi-ele) gevolgen zijn als de universiteit de prestatie-afspraken niet nakomt is onduidelijk. En de prognoses om dat per-centage te halen zien er somber uit.

De honoursstudenten in de ba-chelorfase zijn tot nu toe goed voor 7,9 procent van de instroom. Vorig jaar werden op de verschillende Leidse faculteiten 225 bachelorstu-denten definitief toegelaten tot het Honours College.

De faculteit Campus Den Haag begon in 2014 met een honours-programma, en is ook goed voor een vijftiental studenten. Geluk-kig worden alle studenten aan het University College meegerekend als ereklasvolgers: dat zijn er 200 per jaar. Dit jaar begonnen 5221 studen-ten aan een bacheloropleiding. Met een totaal van 440 honoursstuden-ten komt de universiteit er dus nog ruim honderd te kort.

Tijdens de onlangs gehouden uni-versiteitsraad bleek dat het college zich net als de raadsleden zorgen maakt over de gebrekkige aantrek-kingskracht van het honoursonder-wijs. ‘Er zijn meerdere faculteiten waar wat achterstand is’, zei vice-rector Simone Buitendijk.

‘Het is echter niet overal een pro-bleem. Geesteswetenschappen heeft bijvoorbeeld al grote sprongen ge-maakt. We gaan kijken hoe ze het daar hebben aangepakt. We zijn dan ook van plan om een klein taskforce in het leven te roepen die alle best practices van de verschillende facul-teiten verzamelt en deelt.

‘We moeten in ieder geval studen-ten bewuster maken van het aanbod en hen ook laten zien hoe leuk het is om een honoursprogramma te volgen. We gaan dan ook actiever aan de slag met het uitnodigen van studenten. We zorgen er voor dat we in 2015 de tien procent bereiken. Er zijn echt mogelijkheden om er nog een flinke slinger aan te geven.’

De universiteitsraad wilde ook

weten wat de kosten zijn van het niet halen van een prestatieafspraak. Verrassend genoeg had het college daar geen antwoord op.

Buitendijk: ‘Ik weet niet wat er gebeurt als we een van de zeven af-spraken niet halen. Maar er hangt een bedrag vast aan het hele pakket. We gaan er van uit dat we de tien procent gewoon moeten halen.’

Rechten is een van de faculteiten waar het excellentieonderwijs nog niet voldoende trekt. ‘Aan het ho-nourscollege moet nog het een en

ander gebeuren’, erkende Pauline Schuyt van het rechtenbestuur tij-dens de faculteitsraadsvergadering vorige week. ‘We zijn uit aan het zoeken hoe we meer studenten kun-nen trekken. Waar we achter zijn gekomen is dat veel goede studenten liever een tweede studie volgen. Die tweede studie is echt een concurrent.’

Vierdejaars rechtenstudent Ra-oul Waterman volgde zelf geen ho-noursprogramma maar zat wel in een panel dat het rechtenbestuur adviseert over excellentieonderwijs.

‘In mijn eerste jaar kregen alleen studenten die minimaal een 7,8 ge-middeld stonden een brief om deel te nemen aan het programma.

‘Naast die brief werd er geen aan-dacht gegeven aan het programma.Dus geïnteresseerde studenten die het vereiste gemiddelde niet behaald hadden, moesten zelf op onderzoek uit gaan om te kijken of er nog mo-gelijkheden waren. Ik heb er voor gekozen de studie wat breder aan te pakken en ben een tweetal minoren gaan doen.’

Slimme student kiest liever zelfvele excellente studenten binnen een vastgelegd traject worden.’ Maar vol-gens honoursstudent Laurent Smeets (internationale Betrekkingen en Orga-nisaties) opent het Honours college juist deuren en trekt het kansen aan.

Bij het honoursdebat was PhD-stu-dent en schrijver Jeroen van Baar aan-wezig voor het nodige tegengeluid. in zijn boek De Prestatiegeneratie houdt hij een pleidooi voor middelmatigheid. Volgens Van Baar krijgt de elite door het honoursonderwijs meer aandacht, terwijl er op speciaal onderwijs wordt bezuinigd. en juist aan de onderkant valt er volgens hem meer te behalen.

‘Honoursonderwijs is behoorlijk inefficiënt. Veel twintigers van nu zijn al maximizers. Studenten willen de mooiste baan, de dikste cv en de vet-ste vakantie. Dan krijgen ze ook nog eens van het ministerie van Onderwijs de ethiek opgelegd dat het fout is om tot de middelmaat te behoren. Deze instelling maakt ons ongeduldig en veeleisend. Het is ook nog eens slecht voor de arbeidsmarkt want bijna nie-mand wil nog leraar of verpleegkun-dige worden. Dat zijn namelijk beroe-pen die niet geassocieerd worden met excellentie. De nadruk op honours is echt ontzettend onverstandig.’

Achtergrond


Many students swear by their bucket lists: a list of things they absolutely must do. “The idea is, you’re young, free and privileged and that’s why your life should be phenomenal.”

By PETRA MEIJER Kiss a penguin, swim with dolphins, become a millionaire, shave a coconut – thousands of peo-ple have drawn up their plans for the future on a bucket list, a list of things to do before they kick the bucket, i.e. before they die.

The bucket-list craze swept the globe a few years ago, following the Hollywood tearjerker The Bucket List, featuring Morgan Freeman and Jack Nicholson as terminally ill can-cer patients who decide to tackle a list of things they had always want-ed to do. Nowadays, however, it’s the twenty-somethings who cling to these lists.

At first glance, the difference is striking: senior citizens facing im-minent death compared to young people in their prime. “And yet, it’s mostly people in their twenties who are thinking about what they want from life. When they’re eighteen, they’re free from their parents’ rules and once they turn thirty, they’re stuck with the responsibilities of a job, a house, a long-term relationship and children”, explains Aik Kramer, a mediator. Kramer and Thijs Laun-spach, a psychologist, are the authors of the book Quarterlife. “The idea is, you live in the Netherlands, so you’re free and privileged and consequent-ly, your life should be phenomenal. And you have to do it all between your eighteenth and your thirtieth birthdays.”

And that’s asking something. Ob-viously, students want to graduate

Go On, Try It – You Only Live OnceWhy Twenty-Somethings Cling to Bucket Lists

and have fantastic careers, but while they’re doing that, they also want to run a marathon, write a book, have a role in a film or even direct one, climb the Himalaya, go skydiving, see the Northern Lights and go on safari. “Twenty-somethings want it all – and now. This generation is growing up believing they’re unique and that their lives should be fantas-tic”, Kramer continues. “If they can’t manage it all straight away, they tend to think that they’re failures. Reality hits them sometime after their twen-ty-fifth birthday.”

So is Kramer in favour of a non-phenomenal life? He denies the charge: “Ambition is good thing. Why not aim high – just don’t do it in all the areas of your life. We often see two types of problems: young people who want too much and those who want too little. A bucket list can help both groups. If you list a hundred things that are difficult to accom-plish, you’ll soon discover that your expectations are too high. And those who list too few things can see how good life could have been.”

According to Klaas la Roi, a student (23, Dutch Language and Culture), it is important to combine easy goals with harder ones. “You really don’t al-ways have to travel to the other side of the world: there’s always something you want to do but never get round to because of the daily grind.”

“A bucket list helps you structure the things you want to do or achieve”, agrees Yara van Langen (23, Interna-tional Relations and Chinese). “You think things through.” Myrthe Prins (22, Journalism and New Media) built a website to chart her progress while La Roi has put his list on the website bucketlist.org. “You can look at other people’s goals on that web-site, and even copy them if you think they’re a good idea.” The website is

full of pictures of hot air balloons, underwater journeys, beautiful views and – strangely enough – fridges full of eggs with funny faces on them.

“Of course, it’s great that bucket lists encourage people to do unusual things”, warns Kramer. “But we only get to see the things they’ve achieved. Facebook features pictures of people swimming with sharks or sight-see-ing in New York on a daily basis. But if you only see the best moments in somebody’s life, happiness becomes prone to inflation.”

Aren’t these young people a bit self-centred? “People often say that, but I don’t see anything wrong with it”, says Kramer.

“Many young people used to be-lieve in God and an afterlife, but nowadays they’re convinced that there is nothing left after death. They are confronted with their own mortality at an early age and want to get everything they can out of life. Besides, this generation has better opportunities than any previous gen-eration ever had: they have to choose from hundreds of different academ-ic courses, holiday destinations and ways to spend their leisure time. A bucket list can help them focus more clearly.”

“When do you ever milk a cow?”

“My bucket list has some serious goals”, says Klaas la Roi, “like gradu-ating, recording a CD, writing a book and producing a play but I also use it to make my life more fun and more spontaneous. I’ve included ‘Hoover a lawn’, for instance, and when do you ever milk a cow?

“I also wanted to wear heels to lec-tures and try mascara one day. I’m interested in gender issues. Why is it acceptable for women to use the

men’s loos but men can’t pop into the ladies? And why can girls wear men’s shoes but it’s not done for blokes to wear women’s shoes? A good friend realised why I like to think about these things so she said: ‘Come on, we’ll go to the shoe shop and get some heels.’ So we did. I bought some posh, black heels in the largest women’s size.”

Unfortunately, my friend died. It’s a pity she never saw me wear the shoes. I’m not linking my bucket list directly to death but it has made me think more often: go on, try it – you only live once.

“In the end, I did wear the shoes to lectures and the response was good. Everyone thought it was very cool. Actually, it’s weird that we never see any transgenders at university, but there must be some. If my deed made life easier for just one person, it was worth it.”

“Risks make life more exciting”

“A bucket list draws you out of your comfort zone and makes you ex-plore your limits”, claims Myrthe Prins. “I want to be a nude model for an art class, but because it’s so scary, I keep putting it off. But I should do it while I’m still young. I want a ride in a squad car, but I’m too shy to ask a policeman when I see one – and getting arrested just for that is taking things a bit too far, frankly.

“These are the things you want to have tried but don’t want to do. I’ve got skydiving on my list, but I’m scared of heights. And I want to eat pufferfish (fugu), which is poi-sonous and can be lethal if it’s not properly prepared. Risks make life more exciting.

“I decided to I ought to give a tramp food instead of money and

when one asked me for some change the other day, I took him to a cafete-ria. I got some odd looks at the cash desk and I felt uncomfortable, but in the end, I went home feeling good about myself.”

“My list provides structure”

“I want to visit so many places, see other cultures and pick up some life lessons along the way” explains Yara van Langen. “I’m a bit of a show-off too: I want a bookcase full of Lone-ly Planets. I’ve got a scratch version of a world map in my room: every time you visit a country, you scratch away that country. But where do you start? It can’t be feasible to see all the countries in the world. My list pro-vides structure.

“My plan is travel to all the for-mer Dutch colonies. This summer, I’m attending a summer school in Taiwan, where there was a former trading post of the Dutch East India Company, Fort Zeelandia.

“Afterwards, it’s off to New York and I also want to go to Sri Lanka, South Africa and Suriname. One day I’ll go island-hopping in Indo-nesia. I still have to find out where the other colonies were. It can’t hurt to visit a sunny island in the Antilles.

“Obviously, money is an issue, and besides, I’m terrified of flying. I like awake at night just thinking about the flight to Taiwan. I’d prefer not to travel alone: if I die, I want someone to be there. It’s important to know where you are seated. I always count the seats to the emergency exit.

“And hostesses who do the safety procedures with a total lack of in-terest drive me wild. I realise that they do it about twenty times a day, but dude, this is my life we’re talking about. Get serious.”

“These are the things you want to have tried but don’t want to do. I’ve got skydiving on my list, but I’m scared of heights.”


English page

FILM TRIANONRio 2 3D Za. zo. ma. + wo. 14.30X-Men: Days of Future Past 3DDagelijks 18.30 + 21.30The Other Women Dagelijks 18.45Starred Up Do. vr. za. 21.30 Blue Ruin zo. ma. di. wo. 21.30Godzilla 3D 12 jr. dagelijks 18.30Enemy 12 jr. dagelijks 21.30KIJKHUISDe 100-jarige man die uit het raam klom Dagelijks 18.30The Grand Budapest HotelDagelijks 21.00, Zo. 14.30Grace of MonacoDagelijks 19.00 + 21.30, Zo. 14.00 LIDO22 Jump Street dagelijks 18.45 + 21.30za. zo. ma. + wo. 14.30Maleficent 3D dagelijks 18.45 + 21.30za. zo. ma. + wo. 14.30Toen Was Geluk Heel Gewoon za. zo. ma. + wo. 14.30A Haunted House 2 dagelijks 18.45A Million Ways to Die in the West dagelijks 21.30Walk of Shame dagelijks 18.45Edge of Tomorrow 3D dagelijks 21.30Bad Neighbours dagelijks 18.45 + 21.30za. zo. ma. + wo. 14.30

MUZIEKQBUSHa Ha Tonka (usa)9 juni, 21.00, €10 July Talk (can) + Glossy Jesus12 juni, 20.30, €10VRIJPLAATS LEIDENDJ Miss World present: African Beats & Bites ft. DJ Aziz Kosloe J7 juni, 20.30, €5Vinylavond: Are Friends Eclectic?14 juni, 21.00, entree gratisSUB071NI + Karoushi + Albarte + Apneu + Spoelstra7 juni, 21.00, entree gratisSete Star Sept (Jap) + Anxiety Disorder + Crowd Surfers Must Die18 juni, 21.00, entree gratis

THEATERAUGUSTIJNS THEATERMidzomernachtsdroom – Shakespeare5 juni 14.00 + 20.30, 6 juni 20.30, €11HET KUNSTBLIKStudenten Toneel Cuculum – ‘526’5, 6 en 7 juni, 20.15, €5 met studenten-kaart, €7,50 zonder LEIDSCHE SCHOUWBURGFinalistentour 20146 & 7 juni, 20.15, vanaf €12,50 THEATER INS BLAURichard III Space Opera 16 juni 20.30, vanaf €10

DIVERSENLEIDS INTERNATIONAL FILMFESTIVAL – SUMMER SPECIAL5 juni: Breakfast at Tiffany’s6 juni: The Lunchbox7 juni: The Way Way BackPieterskerkplein, 22.30, gratis toegang. NATURALISDarwins Peepshow5 juni, 20.00, €7,50RIJKSMUSEUM VOLKENKUNDEFestival Openluchthotel Fields of Wonder7 juni, 20.00, €8 VRIJPLAATS LEIDENFabio Orsi – Photo Workshop3-hour street photo tour8 juni, 13.00, €35SCHELTEMA Lezing: ‘Stemmen van Afrika’ door Mark DingemanseMuziek: Tipiko Den Haag10 juni, 19.40, entree gratisVRIJPLAATS LEIDENBoekpresentatie: Parijse Commune Historicus Dennis Bos13 juni, 20.30, entree gratisLEIDSE PRAATJES‘De kracht van vrouwennetwerken’Italian bar-bistro City Hall16 juni, 20.30, entree gratis

Clean Pete: ‘Maar je kunt van hem niet verwachten dat hij ons drielingzusje wordt.’ Foto Danique van Kesteren

‘Het is niet zo dat je een half jaar oefent om een boom te spelen.’

Zo zou alles moeten zijnClean Pete is ‘ook nog lief op zijn aller-rock-’n-rollst’De meiden van Clean Pete maakten vroeger punk, of iets wat daarvoor door moest gaan. Nu vormen ze een singer-songwriter-duo. ‘We zijn nu eenmaal een blonde tweeling. Op mijn aller-rock-’n-rollst zie ik er nog steeds lief uit.’

DOOR MARLEEN VAN WESEL ‘Toen we vijf-tien waren dachten we dat we een punkband waren, dus we maakten wat we dachten dat punk was’, ver-telt gitarist Loes Wijnhoven (1992). Samen met haar tweelingzus Renée, op cello, vormt ze singer-songwri-ter-duo Clean Pete.

‘In die tijd gingen we om met een muzikant, Pete, die drugsverslaafd was. Toen al schreven we nummers over hoe het zou zijn als hij clean was. Ik heb hem al lang niet meer gesproken, maar Clean Pete is nog altijd een verwijzing naar hoe alles eigenlijk zou moeten zijn, én een verzamelnaam voor al onze muziek sindsdien. Dat het niet aansluit op de Nederlandstalige liedjes die we tegenwoordig maken, maakt niet uit.’

De tweeling komt uit een milieu waar vooral klassieke muziek klonk, maar op de middelbare school be-sloot Loes haar viool te ruilen voor een elektrische gitaar. ‘Van effecten wist ik niks. Laatst vond ik mijn brugklasagenda terug. Er stond een top twee in van mijn favoriete mu-ziek: op één Simon & Garfunkel en op twee Nirvana. Kurt Cobain hing ook op een poster boven mijn bed. Ik dacht dat ik nooit meer van een man zou kunnen houden dan van hem. Dat is ook nog niet gebeurd trouwens.’

Begin dit jaar verscheen hun eer-ste plaat, Al zeg ik het zelf, waarop een compleet ander geluid te horen is, met liedjes als ‘Ik ga op reis en

ik neem mee’ en ‘Sorry als ik stoor’.‘Pin me vooral nergens op vast

voor de toekomst, maar we zijn nu eenmaal een blonde tweeling. Op mijn aller-rock-’n-rollst zie ik er nog steeds lief uit’, verklaart Loes de ingeslagen weg. ‘Oké, Courtney Love is ook blond. Maar mijn leven is veel te fijn om te worden zoals zij. Dat heb ik geaccepteerd.’

Dat een fijn leven ook muziek kan opleveren, werd door Excelsiorbaas Ferry Roseboom hoogstpersoonlijk geconstateerd. Loes: ‘Dat hoofdstuk uit onze ontstaansgeschiedenis is mij ook nog niet helemaal duide-

lijk. Geen idee waar hij ons gezien had, maar hij droeg Anne Soldaat op om goed op ons te letten tijdens de finale van de Grote Prijs.’ Soldaat, die jurylid was, nam hen mee in zijn voorprogramma en Excelsior bood de zusjes een contract aan. Inmid-dels is Soldaat de vaste drummer van Clean Pete. Loes: ‘Het was wel wennen. Renée en ik hoeven niet eens af te tellen, zo vanzelfsprekend maken we samen muziek. Maar je kunt van Anne niet verwachten dat hij ons drielingzusje wordt, dus nu moeten we afspraken maken. Dat gaat heel goed hoor.’

Vrijdagavond spelen ze, voor het eerst in tijden zonder Soldaat overi-gens, op het Leidse festival Peel Slowly and See. In het blokkenschema staan onder meer ook Kraak & Smaak, The Incredible Stacks en het Rotterdamse fenomeen Harry Merry.

‘Nog een tip: Afterpartees’, aldus Loes. ‘Ik ben superfan. Oh, ik zie net dat zij vlak voor ons spelen. Wij zul-len dan wel aan het soundchecken zijn, maar jullie moeten er echt al-lemaal heen.’

Peel Slowly and See, QBusVrijdag 6 juni 20.30, €15

Wie is de schuldige?Cuculum speelt meedogenloze afvalrace zonder winnaarsElf kandidaten zitten al jaren vast in een meedogenloze reality show. Wie eruit stapt, wordt keihard geëli-mineerd. Studenten toneelvereniging Cuculum speelt een psychologische thriller, die onder je huid blijft zitten.

DOOR MASHA RADEMAKERS ‘Al tien jaar zitten de kandidaten in het spel vast. Maar nu is de grote finale aange-broken. Wie naar huis moet, wordt simpelweg doodgemaakt. Het wordt dus eigenlijk een strijd om leven of dood’, vertelt Melanie Webbers (21, dramatherapie). ‘Alle personages proberen elkaar zwart te maken, om er zelf beter uit te komen.’ Webbers speelt zelf voor de eerste keer mee in een productie van Cuculum. Onder leiding van regisseuse Jolanda de Jong hebben de studenten het hele jaar gerepeteerd.

De Jong bewerkte de tragedie He-lena van Troje van de Griekse schrij-ver Euripides tot een hedendaagse versie. In het originele verhaal raken Helena en haar naasten verwikkeld in een complex net van intriges en bedrog, net als in de moderne ver-sie. ‘Het toneelstuk is een afvalrace

geworden á la Hunger Games en Expeditie Robinson’, aldus Webbers. Het klassieke thema is er echter nog steeds in te vinden. Wouter Kreuze (23, geschiedenis, Italiaans): ‘In dit toneelstuk draait eigenlijk alles om schuld. Iedereen wijst elkaar aan als de boosdoener, terwijl ze eigenlijk allemaal schuld hebben. Mijn perso-nage Theo is echt een eikel, iedereen haat hem. Maar in het echt heeft hij een klein hartje.’ De centrale figuur is Helena. ‘Zij wordt aangewezen als de veroorzaker van alle ellende in het spel. De mannen strijden om haar liefde te krijgen. De roddels en achterklap zorgen voor een enorme strijd onder de kandidaten’, aldus Webbers.

Cuculum viert dit jaar haar vier-jarig jubileum. De studentleden zijn in vier groepen opgedeeld en elke groep brengt zijn eigen toneelstuk op de planken. ‘De groepen worden vrij klein gehouden en bestaan uit ongeveer tien mensen, waardoor ie-dereen een vrij belangrijke rol heeft. Het is dus niet zo dat je een half jaar oefent om één klein zinnetje ten ge-hore te brengen of om als boom op het podium te staan’, vertelt Kreuze. Tijdens de Open Repetitie die elk jaar in september plaatsvindt om nieuwe leden te trekken, worden de

toneelgroepen gevormd. ‘Er wordt dan gekeken of je bij de groep past en hoe het klikt met de anderen. Vervolgens brainstorm je met elkaar over wat we willen spelen, en daar rolt de keuze voor het toneelstuk uit’, aldus Webbers.

Al gaat het toneelstuk over een psychologische oorlog, de spelers zelf hebben er veel lol in om het op het podium te brengen. Kreuze: ‘Het is erg leuk om te zien hoe het toneelstuk zich heeft geëvolueerd. Ik ben er nu zo lang bezig mee ge-

weest dat ik het idee heb dat ik het stuk ook echt over kan brengen aan het publiek’. Ook Webbers kan dat beamen. ‘We zijn nu met zo’n leuke groep, en dat merk je tijdens het spelen.’ De studenten van Cuculum zetten met veel plezier een tragisch stuk op de planken, een verhaal dat onder je huid zal blijven zitten.

Cuculum: 526 Het Kunstblik5, 6 en 7 juni€7,50 (€5 met studentenkaart)


Cultuur Agenda

Huis: BreeeenA – Breestraat 1AGrootte: 19m2Aantal bewoners: 6Huur: €250

Hoe kom je aan deze kamer? ‘Als scholier heb ik me opgegeven om tijdens de El Cid in een Minervahuis te slapen, en het klikte meteen. Tijdens de KMT hebben we contact gehouden, daarna werd ik gevraagd om hier te ko-men wonen. Ik sliep eerst in de sjaar-zenkamer. Nu zit ik een paar maanden in deze kamer, omdat een van mijn huisgenoten naar Indonesië is. Als hij te-rugkomt, zal ik waarschijnlijk permanent naar deze kamer doorverhuizen.’

Moet je als eerstejaars veel doen?‘We hebben een huisboot die ik leeg moet pompen. Alleen is de pomp kapot, dus ik schep hem steeds leeg met een

‘Alle meisjes willen hem aaien’Foto Marc de Haan

Cedric Pesch (19, biologie)emmer. Voor Koningingsdag moet de sjaars de boot bovendien naar Amster-dam varen. Daarnaast moet ik het vuil-nis buitenzetten, de fusie en eetfusie schoonhouden, bier halen en tafeldek-ken. Het opscheppen van het eten gaat anti-anciënnitair, zodat het eten van de huisoudste het warmste blijft. Omdat we een enorm duivenprobleem hebben, moet ik ook de duiven van het dak ja-gen. En ik moet een keer per week stof-zuigen voor de huispup.’

De huispup?‘We hebben een pup van 17 weken: Youp Frederick von und zum Langhout bis Lincoln und Welland. Het is een huis-traditie om samen een hond te hebben. Helaas is de vorige hond, Guus, vorig jaar overleden. We hadden hem uit het asiel gehaald, maar dit keer wilden we onze huishond graag zelf socialiseren.

Om de beurt hebben we een Youp-dag. Dan ben je thuis, zorg je voor hem en laat je hem zes keer per dag uit. Dat is geen straf, want buiten willen alle meis-jes hem aaien.’

Kan dat wel, een hond in een studen-tenhuis?‘Absoluut. Er is altijd iemand thuis, dus hij verdrinkt in de aandacht. Vanwege Youp houden we het huis schoon en netjes. Ook hadden we een socialisa-tieschema. We moesten hem een keer meenemen naar de kinderboerderij, in de trein, in de bus en naar de markt. En we gaan met hem naar puppycursus. Elke dag heeft hij wel een terror-uurtje, dan doet hij alles wat niet mag.’ Hoe houden jullie het zo netjes?‘Op dinsdagavond hebben we altijd huisvergadering. Dan komt de roze bloe-

metjesagenda op tafel en bespreken we wat er in huis moet gebeuren.’

Halen jullie veel geintjes uit? ‘Voor het lustrum van Minerva ging ik mee op skivakantie. Bij thuiskomst was de toegang van mijn kamer geblokkeerd met purschuim. En toen mijn kamer ein-delijk open was bleken al mijn spullen ingepakt in aluminiumfolie: de muren, de vloer, maar ook al mijn kleding, mijn Nespresso-cups en mijn schoenen. Mijn twee huisgenoten waren samen zes uur bezig geweest en hadden dertig rollen aluminiumfolie gebruikt. Op een gegeven moment dacht ik dat ik alles echt wel had uitgepakt. Maar toen ik na een paar we-ken weer eens ging hockeyen, bleek mijn bitje nog in het aluminiumfolie te zitten. Waarschijnlijk kom nog wel meer tegen.’

Door PetrA Meijer

jong & burgerlijk

Het is juni. ik ben bijna 23. ik verwacht terrasjes, cocktails en bruinverbrande benen wanneer ik mijn Facebook-feed check. Af en toe wat verdwaalde studieboeken. Maar geen bruidsjur-ken, nieuwbouwhuizen en zwangere buiken. en toch is dat precies wat ik krijg, elk jaar steeds meer, terwijl mijn Facebook-vrienden gemiddeld 20-25 jaar zijn. ik vind dat eerlijk gezegd verbijsterend.

Kijk, ik snap dat veel mensen nog steeds huisje-boompje-beestje wil-len. Niks mis met burgerlijke idealen. Zelf wil ik ook wel trouwen en kind-jes krijgen en hypotheken afbetalen. Maar later, wanneer ik groot ben. en dat is nou juist het verschil. ik wil wel burgerlijk worden, maar nu nog niet. Want ik moet de kaap van een kwart-eeuw nog bereiken - wat weet ik nou helemaal over luieruitslag en brand-verzekeringen? Niemand die zo jong is hoort daar toch eigenlijk wat over te willen weten? Wat ik wil, is nog lekker lang studeren, doordeweeks uitgaan, spontane reisjes maken, geld aan din-gen voor mezelf uitgeven, af en toe bij mijn ouders logeren en in de watten gelegd worden, uitslapen, soms een keer de vaat laten staan, eindelijk afstuderen en dan carrière maken, verhuizen wanneer ik daar zin in heb –misschien zelfs nog een keer naar het buitenland. er zijn nog zat dingen te doen voor ik burgerlijk word.

op je 23ste is daar ook nog vol-doende tijd voor. ik snap niet waarom het allemaal zo snel moet gaan: als je nu al een huis, een trouwring, een vaste baan en een baby hebt, heb je alle burgerlijke levensdoelen eigenlijk al bereikt. en dan kun je nog 18 jaar voor al die dingen zorgen, maar eens houdt het toch op. je hele leven is dus eigenlijk al voorbij op je 41ste. Heb je nog net tijd over voor een midlife-crisis. Maar moet je dan nog gaan stu-deren, uitgaan en carrière maken? Ga je dan nog naar Amerika verhuizen? Nee, want dan zit je allang vast. en heb je nog eens 40 jaar leven voor de boeg, maar bitter weinig doelen meer. Dat is toch deprimerend?

Misschien ligt het aan mij. Mis-schien ben ik er allemaal nog te on-volwassen voor. ik ben zelf pas gaan samenwonen in een huurapparte-mentje en dat vind ik al een hele stap. Bovendien hebben we net samen een kat. Lijkt ook wel een beetje op een baby – je gaat ineens ook de hele tijd schattige slaapfoto’s naar elkaar Whatsappen, of praten over poepge-drag. Hoe het ook zij – de rest van mijn generatie mag zich de komende tijd voortplanten en –bouwen zoveel ze willen, maar voorlopig is een leven met twee namen onder de bel en een dagelijkse plicht om de kattenbak uit te scheppen voor mij echt al plenty volwassen, dank je feestelijk.

tALitHA DeHAeNe


InburgerenKamervragen

Bandirah

Mare 31 (37)

Documents

Transcript of Mare 31 (37)