18 december 201438ste Jaargang • nr. 15

‘ Het is rauw, snel en minder braaf’

Kerstverhalenwedstrijd: Sophie van den Berg en Siebe Bluijs winnen

Studentenkamers in kantoren: lossen we zo de woningnood op?

Welkom in de hel die Tinder heet. ‘Hi schatje, ben je ook zo geil?’

Pagina 5

Dit is de laatste Mare van 2014Dit is de laatste Mare van 2014. Nummer 16 zal verschijnen op 22 januari 2015. De redactie wenst iedereen prettige feestdagen en een gelukkig nieuwjaar.

Rechten: toch geen tentamenboeteDe boete van twintig euro voor studenten die zich te laat inschrijven voor het tentamen, gaat niet door. De regeling is te controversieel.

Pagina 15

Pagina 8 en 9 Pagina 10 en 11 Pagina 13

Merry Christmas, ya fi lthy animalTerwijl de meeste studenten naar hun ouders gaan, verkeren som-migen wel degelijk in kerstsferen. ‘Ik wilde meer lampjes, maar dan wordt mijn elektriciteitsrekening te hoog’, zegt Svenja Kerkhof (23, archeologie). ‘Mijn kersttrui met de tekst Merry Christmas, ya filthy animal vond ik op internet.’ Wouter Westerhout (18, biofarmaceuti-sche wetenschappen) en Daan van Elst (19, commerciële economie) zijn de sjaarzen van Minervahuis Louter Kerst. ‘We hebben kerstman-onesies, een versierde boom aan de gevel, en zelfs de deurbel speelt kerstliedjes.’ Suzan Boom (20, pedagogiek) riep als achtjarig meisje al dat ze het kersthondje van haar moeder wilde als ze uit huis ging. Dit jaar mocht dat eindelijk. ‘Buiten hangt overal een kerstsfeer, dan is het zo ongezellig om in een kale kamer te komen. Je moet er wel wat voor over hebben, mijn kerstboompje was twintig euro.’ Foto’s Marc de Haan

Angst voor de ander

Wat heeft de War On Terror te maken met een zestig jaar oud toneelstuk over heksen? De Pakistaanse promovendus Aamir Aziz ontdekte hoe het belang van Arthur Millers The Crucible werd wakker gekust. ‘Er ging een schok door mij heen.’DOOR VINCENT BONGERS ‘Door 9-11 ver-anderde er ineens veel voor mijn generatie’, zegt Aamir Aziz (1983).

‘Ik groeide op in de jaren tachtig en negentig, een relatief rustige peri-ode in Pakistan. Maar in de nasleep van de aanslag op de Twin Towers kwam de wereldwijde focus op mijn land te liggen. De terroristische acti-viteit nam toe. We kregen te maken met aanslagen. Overal was geweld. Een van mijn familieleden, de echt-genoot van mijn schoonzus, kwam in 2008 om het leven bij de zelf-moordaanslag op het Marriott Ho-tel in Islamabad. De War On Terror

heeft ons per-

soonlijk ge-raakt. Dat heeft

mij gevormd. ‘Tijdens mijn

master Engels in Islamabad volg-de ik een vak

Amerikaanse literatuur. Daar kwam

The Cruci-ble van de schrijver Arthur Miller a n bod. Dat stuk over de waar-gebeurde heksenjacht raakte on-middellijk een gevoelige

snaar bij mij. Het toneelstuk

speelt aan het eind van de zeventiende eeuw, toen Britse kolonisten met veel pijn en moeite een bestaan in Amerika probeerden op te bouwen. In 1692 kregen in het stadje Salem de dochter en het nichtje van

predikant Samuel Parris aanvallen met hevige stuiptrekkingen. Door de pijn kropen de meisjes over de vloer, hadden duivelse visioenen en leken in tongen te spreken. Ze ver-telden dat zij waren aangeraakt door de ‘boosaardige hand’ en gaven dorpsgenoten daarvan de schuld.

Ook andere vrouwen en meis-jes begonnen vreemd gedrag te vertonen. De bijgelovige gemeen-schap raakte in paniek. Dit moest wel hekserij zijn. Een periode van massahysterie volgde en dertien vrouwen en zes mannen eindigden uiteindelijk met hun nek in de strop. Twee andere inwoners van Salem stierven in de kerker. Voor de zeker-

heid werden twee ‘duivelse’ honden ook opgeknoopt. Toen een oudere man weigerde te bekennen, werden er zware stenen op hem gelegd. Na twee dagen bezweek hij.

Hoe kon een stuk uit 1953 Aziz zo raken? ‘Een vorm van deze jacht vond ook plaats in mijn land. De War On Terror was op volle stoom gekomen en Pakistan was een frontlinie. Allerlei mensen werden zomaar van straat geplukt en weg-gestopt in Guantánamo en andere illegale gevangenissen.’

Dat is precies waar zijn onderzoek over gaat: hoe een werk ineens weer heel relevant kan worden door soci-ale en politieke ontwikkelingen.

‘Miller gebruikt een gebeurtenis uit het verleden om commentaar te leveren op de maatschappij waar hij in leefde. Toen ik erachter kwam waarom hij het stuk had geschreven, ging er al helemaal een schok door mij heen. The Crucible gaat eigen-lijk over de Red Scare in het Ame-rika van de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw. Een golf van angst voor het communisme spoel-de toen over het land. Uiteraard was de Koude Oorlog de grote aanjager, maar er was meer aan de hand. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er een nieuwe middenklasse die veelal bestond uit immigranten-groepen die in de negentiende en begin twintigste eeuw naar Ame-rika waren gekomen. Een deel van deze nieuwelingen had progressieve ideeën en daagde de gevestigde orde uit. Conservatieve krachten verzet-ten zich daar hevig tegen. Commu-nisten waren de vaandeldragers van alles dat nieuw, fout en vooral on-Amerikaans was. De Republikeinse senator Joseph McCarthy was de meest rabiate communistenhater en hij opende dan ook jacht op alles dat maar een beetje rook naar het Rode Gevaar.’

> Verder lezen op pagina 6

Hoe een toneelstuk over heksen weer actueel werd

Bandirah Pagina 16

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR LeidenTelefoon 071–527 7272

Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl

Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl

Petra Meijer p.meijer@mare.leidenuniv.nl

Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl

Gabe Kramer (stagiair) gabekramermare@gmail.com

Medewerkers

Talitha Dehaene • Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin SprecherFotografie Taco van der Eb • Marc de Haan

Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nlBasisontwerp Roeland Segaar, Zabriski CommunicatieArt direction en vormgeving M-spaceDrukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op LangedijkAdvertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45

Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vice-

voorzitter) • drs. B. Funnekotter • J. Daemen • S. Grootveld • mr. F.E. Jensma • C. van Leeuwen • dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • F. Vermeeren • C. van der Woude

Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Het betoog van je scriptie, dat de vorige seconde nog zo duidelijk was, kan van het een op het andere moment veranderen in een psychedelische trip vol door kabouters bereden eenhoorns op jacht naar de pot met goud. Geen paniek, je concentratieboog is overspannen en dat is niks wat een kleine koffiepauze niet kan verhelpen. Helaas ben je net op dat moment op zoek naar dat ene tijdschrift en danst de catalogus van de UB ook voor je ogen. Niks gaat zoals je wilt, dus vraag je even assistentie aan die vriende-lijke medewerker van de UB. Toch?

Blijkbaar vindt die ineens niet zo vriendelijke dame ach-ter de balie dat dit duidelijk niet is waarvoor ze wordt be-taald. Ze beperkt zich immers slechts tot het sorteren van boeken en het innen van boetes van lamlendige laatinle-veraars. Dat doet ze met liefde, maar een halfoverspan-nen student helpen die het klaarblijkelijk allemaal even niet meer heeft, is vooralsnog te veel moeite. Daarnaast moet ze, tot overmaat van ramp, nog de gebeurtenissen van haar weekend achter de schermen met haar collega’s doornemen. Achter de schermen betekent hier slechts ach-terin het boekenhok dat zich middenin de UB bevindt. Dit betekent niet dat die hard studerende studenten zijn afge-schermd van het te harde stemgeluid.

Maar goed, met veel moeite laat ze je dan zien ‘hoe je dat allemaal zelf kan doen, hoor’, terwijl ze je over de rand van haar brilletje aantuurt alsof je een volslagen imbe-ciel bent. Het huilen staat je nader dan het lachen, je wilt gewoon dat verdomde tijdschrift. Met je staart tussen je poten druip je af naar je studieplek, waar je na vier po-gingen eindelijk je gewenste literatuur tevoorschijn weet te toveren.

Je maakt plek tussen de bergen op tafel door er de boe-ken die je niet nodig hebt terug in je tas te stoppen. Je keu-

rig in cellofaan verpakte Jonagolds leg je even op een sta-pel naslagwerken, opdat ze niet gebutst worden. Blijkbaar gaan in het UB-politiehok dan alle alarmbellen rinkelen, want nog voordat je de draad weer opgepakt hebt, staat er een dame al even chagrijnig in je nek te hijgen.

‘Dat mag niet, hè.’ Een vinger wijst naar de vier onschul-dige appels. Je hebt nooit geweten dat de UB er een streng appelverbod op nahield, maar door de manier waarop het vrouwtje naar het fruit staart, ga je je toch afvragen of ze inderdaad niet de bron van al het kwaad in de wereld zijn. ‘Waarom niet?’ poog je nog dapper, maar alle moed wordt meteen in de kiem gesmoord door een sneer dat je heus wel wist dat er hier niet mag worden gegeten. Je contro-leert de appels; strak in het folie en zonder bijtafdrukken. Even speel je met het idee om terug te sneren. Of mevrouw werkelijk dacht dat je zo debiel was om de appels midden in een tempel des studie vol muisstille mensen even sma-kelijk te gaan verorberen.

‘Dan stop ik ze wel terug in mijn tas’, verzucht je, ter-wijl je die dikke pillen terug op tafel legt en naar de appels reikt om ze op te ruimen. Echter is de UB-politie je voor en trekt ze onverbiddelijk de appels onder je vingers van-daan. Dat mocht ook al niet, zij zou de appels wel even voor je bij zich houden. Verbouwereerd kijk je de kidnap-per van je appels na, die van tafel naar tafel loopt om meer studenten een complex aan te praten voor het minste of geringste snoeppapiertje dat er toevallig ligt.Naast je kijkt een meisje je verontschuldigend aan terwijl ze haar ondergedoken open bakje yoghurt onder tafel van-daan haalt.

EsHA METiAryis masterstudent geschiedenis

Dit is een razzia

2 Mare · 18 december 2014

Column

Colofon

Geen commentaar

Vluchtelingen hebben geen rechtenPrijs voor onderzoek vrijheid van staatlozenMasterstudent wijsbegeerte Shahin Nasiri won de Peter Baehrprijs voor zijn promotievoorstel over vrijheids-beleving bij vluchtelingen. ‘Om echt vrij te zijn, had ik de taal nodig.’

Door Marleen van Wesel ‘De rechten van de mens; dat zijn eigenlijk de rechten van de burger. En er zijn 51 miljoen staatlozen en vluchtelingen, voor wie die positie niet geldt’, zegt Shahin Nasiri (28).

De masterstudent wijsbegeerte ontving afgelopen week de Peter Baehrprijs van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF, voor het beste promotievoorstel over mensenrechten. Politicoloog Mein-dert Fennema stelde daarvoor drie jaar geleden de opbrengst van zijn boek Geert Wilders, de tovenaars-leerling beschikbaar, omdat hij er iets goeds mee wilde doen. ‘Dat Geert Wilders beslist niet gedaan zou hebben’, zei Fennema daarover.

Nasiri wil de vrijheidsbeleving van vluchtelingen onderzoeken. ‘Je kunt niet zomaar veronderstellen dat iedereen dezelfde opvatting van vrijheid heeft. En dat is juist waar intellectuelen, maar ook mensen-rechtendocumenten, aan voorbij-gaan.’ Hoog tijd voor een nieuwe methodologie om dergelijke po-litieke termen te onderzoeken. In zijn masterscriptie deed hij al een poging, aan de hand van Heidegger en ook Wittgenstein. ‘Mijn derde filosofische manoeuvre was kijken naar het sociaalhistorische karakter. Het begrip vrijheid speelt pas sinds de Franse Revolutie een centrale rol. In tegenstelling tot “tafel” of “stoel” geven woorden als “kapitaal”, “God” en ook “vrijheid” vorm aan de maat-schappij. Om te onderzoeken hoe ze dat doen, is het van belang dat je het perspectief van de ander in je onder-zoek opneemt.’

Hij weet waarover hij spreekt. ‘Op

mijn veertiende zat ik gewoon op school in Iran, toen ik van mijn ou-ders hoorde dat we het land moes-ten verlaten. Als politiek vluchteling kwamen we naar Nederland. Als je uit een dictatoriaal land komt, is vrijheid sowieso een issue.’ Maar het sprak hem al eerder aan. ‘Op mijn twaalfde las ik Plato. Indrukwek-kend, vond ik. Ik was nooit tevreden met de antwoorden van mijn docen-ten, dus ik las verder: over vrijheid, maar ook over kwantummechanica.’

Zijn komst naar Nederland maakte vrijheid niet direct vanzelf-sprekend. ‘Ik was niet écht vrij om mezelf te uiten. Daarvoor had ik de

taal nodig.’ Die beheerste hij binnen enkele maanden, zodat hij via een schakeljaar naar het gymnasium kon. ‘Frans, Duits en Latijn, dat had ik allemaal niet gehad. Maar die uit-daging werkte als een therapie.’

Die ander, naar wiens opvatting hij onderzoek wil doen, dat kan ieder-een zijn. ‘Maar voor een proefschrift moet je je beperken tot een groep die toetsbaar en relevant is. Daarom wil ik vluchtelingen uit Afghanistan en Iran interviewen. Vluchtelingen vormen een interessante groep. Het gaat altijd over rechten van burgers, maar zij hebben geen rechten. Niet in hun thuisland, maar ook niet in

het land waarin ze terechtkomen.’‘De uiteindelijke vraag is, en dat is

een ambitieus project: is het mogelijk om een nieuw politiek paradigma te realiseren, dat ook recht doet aan de positie van mensen die nu worden uitgesloten?’ Dat zou het einde, of in elk geval een grondige verandering, van de huidige natiestaat betekenen. Maar volgens Nasiri is dat niet on-denkbaar. ‘Het feodale systeem is na de Franse Revolutie ook afgeschaft. En de natiestaat is al verouderd: door technologische ontwikkelin-gen en globalisering zijn de grenzen al vervaagd. De vraag is niet óf er iets gaat veranderen, maar hoe.’

Shahin Nasiri: ‘Hoe doen we recht aan de positie van mensen die nu worden uitgesloten?’ Foto Aleksandra Mihajlovic

Door Petra Meijer ‘Ik dacht eerst dat ik te weinig van dieren wist om mee te kunnen rijden op de dierenambulance’, zegt Kirsten Grothe (23, archeologie). ‘Maar ze leren je hier alles. Hoe je egel-tjes moet wegen, jonge duiven moet voeren en hoe je het beste een zwaan kunt vangen, waarbij je let op de struc-

Ook vogelasiel voelt zich opgehokttuur van de nek.’ Met vijf andere studen-ten is Grothe vrijwilliger bij de Dierenam-bulance en het Vogelasiel Leiden.

‘Meestal loopt het goed af. We vingen bijvoorbeeld een zwaan omdat omwo-nenden dachten dat hij draad in zijn bek had, maar het bleek een sliert mos te zijn. En mensen bellen vaak over jonge

meeuwen die niet wegvliegen. Dat is heel normaal, ze moeten het nog leren.’ Ze denkt even na. ‘Maar je maakt ook minder leuke dingen mee. Zo moesten we laatst een verdronken kat uit het wa-ter halen, de chip uitlezen en de baasjes informeren.’

Het zijn moeilijke tijden voor de die-renambulance en het vogelasiel. Ze zitten midden in het vogelgriepgebied. ‘Knettergek word je er van’, zegt Carla van Steenbergen, die de opvang runt. ‘Ik voel me net zelf een opgehokte kip. Als er iemand een vogel aanrijdt, mogen we hem in principe niet ophalen. De men-sen snappen dat niet altijd, en worden soms boos omdat we niet kunnen ko-men. Maar er zitten ook schatten tussen hoor. Ik werd ’s nachts twee keer gebeld door mensen die meteen zeiden: “Wat moet dat vervelend voor u zijn.”’

In de keuken smeert Van Steenbergen boterhammen voor de vrijwilligers, die in de woonkamer zitten. ‘Kind, ga eerst eens rustig zitten, je moet goed eten’, zegt ze tegen Grothe, en ze dirigeert haar naar een stoel. ‘Carla zorgt niet al-leen goed voor de dieren, maar ook voor ons’, zegt Grothe. ‘Ik was olievogels, maar ik stop net zo makkelijk een half verkleumde vrijwilliger in bad’, grijnst Van Steenbergen.

In totaal werken er ongeveer 35 vrij-willigers. Dat lijkt veel, maar de dieren-

ambulance is zeven dagen per week beschikbaar en er worden elke dag vier diensten gedraaid, met twee of drie mensen per keer. De telefoon – die ook doorgeschakeld staat naar elke andere kamer van het huis – rinkelt aan de lopende band. ‘We hebben een leuke aanwas van studenten, maar we kun-nen nog wel wat extra mensen gebrui-ken’, zegt Van Steenbergen. Zelf draait ze altijd nachtdienst, slapen doet ze nau-welijks. ‘Ik doe dit al veertig jaar, ik weet niet beter. Je moet wel altijd rekening houden met de telefoon. Geen gehakt-ballen draaien als je alleen bent. Dou-chen en haren wassen zijn ook acties die gepland moeten worden.’

Naast het huis worden vogels opge-vangen. Van Steenbergen: ‘Piepkleine goudhaantjes, maar we hadden laatst ook een grote buizerd. Hij heeft het niet gered.’ Grothe trekt een beteuterd gezicht. ‘Het is sneu als een dier het niet haalt, maar je moet geen te sterke band met de dieren opbouwen. Het is wild. Een jonge uil heb je in een week handtam, dat is natuurlijk niet de be-doeling’, zegt Van Steenbergen. Grothe vult haar aan: ‘Het is heel verleidelijk om dieren te betuttelen. Mensen brach-ten een jong duifje binnen, hij “was zo leuk met de hond”. Maar in de stad is hij de volgende keer dat hij een hond ziet niet meer bang.’‘Bij het vangen van een zwaan moet je letten op de nek.’ Foto Taco van der Eb

eetstoornis

Psychologe Greta Noordenbos schreef het boek Een eetstoornis overwinnen, kan dat?

De vuistregel bij krantenartikelen en boeken is: als er een vraagteken in de titel staat, is het antwoord op de vraag ‘nee’.‘Dat is hier gelukkig niet zo. Er is lang gedacht dat het niet kan, met name omdat mensen door slechte therapieën levenslang een eetstoornis hielden. Maar de diagnoses worden eerder gesteld, de behandeling is behoorlijk verbeterd, en de criteria voor herstel zijn duidelijker ge-worden.’

Waarom noemt u uw boek dan niet gewoon Zo overwin je een eetstoornis?‘Bij langdurige patiënten, die al meerdere mislukte behandelingen achter de rug hebben, is het niet makkelijker om te verbeteren. Die groep wordt wel steeds kleiner.’

Maar nieuwere patiënten hebben wel baat bij uw boek?‘Dit is geen zelfhulpboek; ik heb eerder al een herstelgids voor eetstoornispa-tiënten geschreven. Dit nieuwe boek is ontstaan uit de vragen die ik krijg van bijvoorbeeld ouders of behandelaars. Wat zijn de achtergronden van eetstoor-nissen? Wat zijn de beste behandelin-gen? In dit boek zet ik al die vragen en de antwoorden op een rijtje.’

Wat zijn de grote ontwikkelingen in het vakgebied?‘Er is niet zozeer een specifieke doorbraak geweest. Ik zie wel een verschuiving: er is meer aandacht voor de achterliggende psychologie. Ik had het al over verbeterde herstelcriteria: vroeger keken behande-laars vooral naar herstel van het eetge-drag en het gewicht. Dat blijken echter veel te beperkte behandeldoelen te zijn, want er is veel meer aan de hand.’

een eetstoornis gaat over veel meer dan alleen eten?‘Mensen met een eetstoornis hebben vaak een negatieve zelf- en lichaamsbe-leving. Ze hebben moeite met het her-kennen, accepteren en uiten van emoties. Voor goed herstel is het uiteraard belang-rijk dat eetgedrag en gewicht weer nor-maal worden, maar de behandeling moet ook gericht zijn op het verkrijgen van meer eigenwaarde en een positievere lichaamsbeleving. Bovendien moeten ze leren om emoties niet te onderdrukken.’

De behandeling wordt dus meer psychologisch en minder medisch. Werkt dat ook beter?‘Als je je alleen richt op het eten en ge-wicht, is de terugval zeer hoog. Met een bredere aanpak zien we dat de terugval is gedaald van 75 naar 15 procent. Pre-ventie is uiteraard nog beter.’

Maar hoe moet dat dan? Dunne modellen verbieden?‘Als je anorexia kreeg van videoclips met dunne mensen, hadden we allemaal anorexia. De laatste jaren is er steeds meer inzicht in de risicofactoren geko-men. Het zijn mensen met een laag ge-voel van eigenwaarde, perfectionisme, faalangst en moeite met het uiten van emoties. De hoofd-risicofactor is dat ze excessief aan de lijn gaan doen.. Daar hebben ze controle over, dat kunnen ze goed. En zolang de weegschaal omlaag gaat, gaat het zelfvertrouwen omhoog.’

Dat klinkt niet als een groep die een behandeling wil.‘Als iets eenmaal lichamelijk en geeste-lijk is aangeleerd, is het ongelofelijk lastig om dat weer terug te draaien. Als men-sen eenmaal echt anorectisch gedrag vertonen, zijn ze daar niet in een half jaartje weer overheen. Het vergt training, motivatie en moed. Het vooroordeel is vaak dat eetstoornis-patiënten niet ge-motiveerd zijn om te herstellen. Maar als ze steeds slechter gaan functioneren, ervaren ze vaak een keerpunt, waardoor ze wel degelijk gemotiveerd raken. ’ BB

18 december 2014 · Mare 3

Mensen 071 -527 …

Frutti di Mare

Printen met LU-cardOmdat de chipknip verdwijnt, komen ook de Xafax-kopieerkaarten te verval-len. Printen en kopiëren kan vanaf janu-ari 2015 met de LU-Card. Het resterende saldo op Xafax-kaarten is nog tot en met 27 februari terug te vragen bij de copyshops op het Lipsius, het KOG en het FSW. Om met de LU-Card te kunnen printen of kopiëren moet de kaart eerst opgeladen worden. Dat kan op drie ma-nieren. In diverse universiteitsgebouwen wordt een PinPoint machine geïnstal-leerd, waar het over te schrijven bedrag met een pinpas of creditcard betaald kan worden. Daarnaast kunnen studen-ten en medewerkers de kaart digitaal opwaarderen via webprint.leidenuniv.nl. Betalen is daar mogelijk via iDEAL of met een creditcard. De website is nu overigens nog niet online. Het wordt ook mogelijk om de kaart mobiel op te la-den, maar daarover wordt in januari pas meer bekend. Wie zijn LU-Card verliest, behoudt bovendien zijn saldo.

Onder handeling hervatUniversiteitskoepel VSNU heeft de on-derhandelingen met uitgever Elsevier hervat. Elsevier publiceert vele honder-den wetenschapsbladen en de univer-siteiten willen daar abonnementen op. De universiteiten willen echter ook over-gaan op een zogeheten Open Access-aanpak, waarbij artikelen na publicatie vrij toegankelijk zijn voor iedereen. Else-vier ging daar te weinig in mee, volgens de VSNU. Woensdag maakte de koe-pel bekend dat de uitgever een nieuw voorstel heeft gedaan. Dat hebben ze nog niet geaccepteerd, maar zo lang er onderhandeld wordt, staat de tijdschrif-tenkraan weer open: het bestaande con-tract met Elsevier is verlengd met een jaar. Als de impasse van de afgelopen weken door had gezet, hadden Neder-landse universiteitsmedewerkers vanaf januari geen nieuwe Elsevier-artikelen meer kunnen lezen.

RechtenmarktplaatsLeidse rechtenstudenten krijgen een ei-gen website voor tweedehandsstudie-boeken. ‘Dat de koper en verkoper aan dezelfde faculteit studeren heeft twee gi-gantische voordelen. Je kunt gemakkelijk even tussen twee hoorcolleges afspre-ken, dus er zijn geen verzendkosten. En het curriculum is elk jaar vrijwel hetzelfde, dus je kunt je hele boekenpakket in een keer verkopen’, vertelt de Leidse rechten-student Friso van de Pol. Hij nam het ini-tiatief samen met twee kennissen van de TU Eindhoven. ‘Daar bestaat het al langer. Toen boekhandel Jongbloed stopte, leek het me een ideaal moment.’ Het drietal strijkt geen winst op. ‘Als je bedenkt dat je zo, afhankelijk van de staat van de boeken, bijvoorbeeld vijftig procent van de nieuwprijs hoeft te betalen, kan dat een paar honderd euro per jaar schelen.’ Rechtenstudenten kunnen vanaf 18 janu-ari terecht op www.leidenunivboeken.nl.

Boekenzolder echt wegDe Boekenzolder, de weggeefwinkel voor boeken aan de Middelstegracht, gaat echt verdwijnen. De gemeente, die het pand al zeven jaar gratis beschikbaar stelde, gaat het binnenkort verkopen. Studentenvereniging Panoplia deed nog een laatste poging om de gemeente op andere gedachten te brengen. ‘Veel van onze leden komen er vaak, dus tijdens een vergadering opperde iemand het idee dat we een brief moesten schrijven’, vertelt ab-actis Matthijs Looij. ‘Voor stu-denten is het een prima manier om gratis aan leuke boeken te komen.’ Het college van burgemeester en wethouders heeft zijn schrijfsel nu afgewezen.

RectificatieIn het artikel ‘De duivel als loverboy’ in Mare 14 staat ten onrechte dat de laatste opvoering van de Mariken van Nieu-meghen op 23 december is. Dat klopt niet. Op 24 december speelt Al Dente het stuk ook nog. Verder ontbreekt bij het stuk de naam van de fotograaf. Dat is Richtje Nijhof.

Einde bemiddelingskosten nabijMaar wie ze terug wil, moet nu nog naar de rechterEen wetsvoorstel moet een einde maken aan de hoge bemiddelings-kosten voor kamerhuurders. Voor zelfstandige woonruimtes zijn die al verboden, maar om je gelijk te halen moet je vaak een rechtszaak beginnen.

DOOR MaRLeen van WeseL ‘Woedend was ik, maar tegelijkertijd wist ik: in Leiden heb je nauwelijks een andere optie’, vertelt Jacky Hicks, onderzoekster bij het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Vol-kenkunde. Een jaar geleden vond ze een huurwoning in Leiden, via een makelaar, die een fors bedrag aan bemiddelingskosten vroeg. Hicks betaalde wel, zodat ze in elk geval een woning kon betrekken.

‘Dat gebeurt héél erg vaak’, weet Julian Kramer, hoofd wonen van de Leidse Rechtswinkel. ‘Ik zit weke-lijks aan tafel met huurders die wil-len weten of die kosten rechtvaardig zijn.’

Ook Hicks klopte aan bij de Leidse Rechtswinkel. ‘Daar hoorde ik dat je je bemiddelingskosten niet kunt

terugkrijgen. Maar intussen mop-perde ik ook tegen vrienden. En die zeiden: het kan wél!’ Ze stuurde brieven naar de makelaar. ‘Maar die werden genegeerd. Via het Juridisch Loket kwam ik in contact met een advocaat.’ Die kreeg het, een jaar later uiteindelijk, wél voor elkaar: Hicks kreeg haar bemiddelingskos-ten begin deze maand terug.

Bij zelfstandige woonruimtes, met een eigen voordeur en eigen faciliteiten dus, zijn bemiddelings-kosten namelijk niet toegestaan. Althans: een bemiddelaar mag niet aan zowel de huurder als de ver-huurder kosten in rekening bren-gen, zoals bij Hicks en veel andere huurders wel gebeurt. De bemid-delingskosten zijn in dat geval voor de verhuurder. Als een makelaar al-leen in opdracht van de toekomstige bewoner bemiddelt, mag het overi-gens wel. Kramer kan het negatieve advies van de Rechtswinkel wel verklaren. ‘Het is lastig. Huurders staan vaak in hun recht, maar het hálen van hun recht kost geld. Vaak wegen de kosten van een advocaat niet op tegen de baten. Wij probe-ren een rationeel advies te geven.’

Voor kamers is er momenteel nog een uitzondering, maar een wets-voorstel moet dat komend jaar ge-lijktrekken. Bij de invoering in 1990 vreesde men dat kamerverhuurders en –huurders elkaar niet meer zou-den vinden als er niet voor beide partijen bemiddeld werd. Inmiddels is die vrees achterhaald door inter-net, zoals ook in het wetsvoorstel te lezen is. ‘In de tweede plaats zijn er ernstig te nemen klachten over ex-cessieve vergoedingen voor deze be-middelingskosten’, staat er ook. Mi-nister voor Wonen Stef Blok wilde het voorstel dit jaar nog indienen, maar volgens zijn woordvoerder Richard Gielen is er wat vertraging. ‘Het wetsvoorstel kan na behande-ling in de ministerraad en het Raad van State-traject waarschijnlijk in de loop van voorjaar 2015 bij de Tweede Kamer worden ingediend. Dan volgt nog de parlementaire behandeling.’

De Nederlandse makelaarsver-eniging NVM juicht het voorstel toe en een aantal grote makelaars, zoals Nederwoon, Rots Vast en Di-rect Wonen hebben alvast toegezegd per 1 januari 2015 te stoppen met het vragen van bemiddelingskosten.

De Gemeente Leiden probeert de onredelijke kosten sinds dit jaar al terug te dringen door bemidde-lingsbureaus te verplichten tot ver-gunningen, waarvoor ze aan kwali-teitseisen moeten voldoen.

Volgens wethouder Paul Laudy is handhaving vooralsnog erg in-gewikkeld. ‘We hebben het formeel wel geregeld, maar in de praktijk heb je daar niet zo gek veel aan. Dat was ook wel een beetje de verwachting toen we het besluit met z’n allen namen.’

Hicks advocaat, R.M. Noorlan-der, hoopt dat de uitspraak van de rechter toch kan bijdragen. ‘Ook kunnen huurders bij wie onterecht bemiddelingskosten in rekening zijn gebracht aangemoedigd wor-den deze ook terug te vragen’, laat hij weten.

De relatie met haar huisbaas leed intussen niet onder de kwes-tie, denkt Hicks. ‘Al gaf hij bij de rechtszaak wel een verklaring in het voordeel van de makelaar. Ironisch is trouwens dat hij het huis inmid-dels wil verkopen, dus nu moet ik wéér met dit systeem aan de slag om iets nieuws te vinden.’

Rechten behoudt de numerus fixusDe faculteit rechten stelt ook in het collegejaar 2015-2016 een nume-rus fixus in van 1050 eerstejaars. De zusterfaculteiten stellen waar-schijnlijk allen geen maximum aan de instroom van studenten. Het rechtenbestuur erkent dat zij een risico neemt maar noemt het besluit de enige reële keuze.

‘De fixus is een dilemma waar we een tijdje mee geworsteld hebben’, zei rechtendecaan Rick Lawson tij-dens de faculteitsraad maandag.

‘Onze gebouwen kennen zo hun grenzen. Het KOG is vol en er staan veel fietsen voor de deur. De stu-

dieadviseurs en docenten kunnen maar een bepaald aantal studenten aan. We moeten een grens stellen om te voorkomen dat we onder de voet worden gelopen. Wij denken dat het hebben van een maximum evident is.’

De concurrentie maakt echter een andere keuze. ‘Zij zijn bang dat ze studenten kwijt raken als ze een fixus hanteren. De meeste zus-terfaculteiten hebben de afgelopen jaren hun studentenaantallen zien teruglopen. Die zitten ver af van hun maximum capaciteit. Dus de een na de andere faculteit is gestopt met begrenzen.’

Dit collegejaar waren er overigens nog maar drie faculteiten met een fixus. Naast Leiden waren dat de VU en de UvA. De Amsterdamse facul-teiten zagen de instroom flink dalen. De Leidse instroom liep iets terug.

De fixusloze faculteiten van Utrecht en Rotterdam kregen juist meer studenten.

‘Er is dus waarschijnlijk sprake van een waterbedeffect: Als je hier duwt gaat het ergens anders om-hoog. De Amsterdamse faculteiten besloten dus ook maar de fixus te schrappen.

‘We worden nu dus de enige facul-teit met een begrenzing. Het is dus

best denkbaar dat studenten Leiden en masse gaan mijden. Dat studen-ten zich niet laten leiden door waar de beste opleiding is maar kijken waar ze de fixus kunnen ontlopen. Dat is een risico. We willen stabiliteit en niet te veel gejojo in de instroom.’

‘We hebben dan ook samen met het college van bestuur besloten om de fixus te handhaven. Wat de rest van Nederland doet, dat moet zij maar weten.

‘We denken ook dat dit de enige reële keuze was. We zijn benieuwd waar dit toe leidt. Maar we hebben er alle vertrouwen in dat we genoeg studenten blijven trekken.’ vB

Ook baby Maggie Simpson publiceertNeppe wetenschapsbladen kunnen zich nu ook voorzien van een ver-zonnen impactfactor.

Goed nieuws voor de jonge Ameri-kaanse onderzoeker Margaret Simp-son: ze had de afgelopen maand twee publicaties in wetenschapsbladen: het Journal of Computational Intel-ligence and Electronic Systems en het Aperito Journal of NanoScience Technology. Normaal gesproken valt het onderzoekers ernstig aan te rekenen als ze dezelfde publicatie opsturen naar verschillende bladen, maar Simpson niet. Zij staat beter bekend als Maggie, de baby uit te-kenfilmserie The Simpsons.

Haar publicatie is in werkelijkheid geschreven door een computerpro-gramma dat wartaal genereert, in opdracht van de Amerikaanse on-derzoeker Sasha Smolyanitsky. Zijn actie onderstreept de tekortkomin-gen van tijdschriften die niet door abonnees, maar door onderzoekers betaald worden. Die hebben er geen belang bij om aan kwaliteitscontro-les te doen, en er wel belang bij om alles af te drukken dat maar langs-komt. Eerder vorige maand publi-ceerde het International Journal of Advanced Computer Technology een artikel met als titel en enige tekst

het verzoek ‘Get me off your fuc-king mailing list.’ Een wat grondiger aanpak door het tijdschrift Science in 2013 zorgde ervoor dat een over-duidelijk onzinverhaal over kanker genezende korstmossen door 157 tijdschriften werd gepubliceerd. Bij welgeteld 16 daarvan had een peer reviewer gezien dat het nep was, en ging het artikel desalniettemin het blad in.

De wetenschap kent duizenden vakbladen van wisselende kwaliteit, en verschijnen geregeld nieuwe. Om ze met elkaar te vergelijken, hante-ren wetenschappers de zogeheten impactfactor, opgesteld door het Institute for Scientific Information (ISI). Hoe hoger de impactfactor van een tijdschrift, hoe vaker artike-len uit dat blad geciteerd worden in andere wetenschappelijke artikelen. Er valt een hoop aan te merken op die impactfactor: hij weegt te zwaar mee in de beoordeling van onder-zoekers, bladen pompen hem kunst-matig op en het cijfer zegt eigenlijk geen moer, omdat de citatiescores per artikel dramatisch kunnen ver-schillen. Maar het is een soort van objectief cijfer over een blad.

Dat betekent dat Maggie Simpson heel makkelijk op kan zoeken dat niemand ooit iets uit het Aperito etc.

citeert. Dat willen de predatory pu-blishers die zulke titels uitgeven niet hebben: ze verdienen immers geld omdat mensen betalen om in hun flutuitgaven te staan. Voor zulke uit-gevers is er nu een oplossing: het In-stitute for Science Information, dus zonder het –tific. Ook zij brengen

een impactfactor uit, met de heuse letters ISI ervoor, zelfs.

Oftewel: als u een mail krijgt met het verzoek te publiceren in een tijdschrift dat u niet kent, maar dat wel een opvallend hoge impactfac-tor zegt te hebben, wees dan op uw hoede. BB

4 Mare · 18 december 2014

Nieuws

Aan het einde van de regenboogRainbow Station heet het lichtkunstwerk dat nog heel 2015, het UNESCO-Jaar van het Licht, dagelijks na zonsondergang te zien is boven station Amsterdam Centraal. Kunstenaar Daan Roosegaarde, ook bekend van de glow-in-the-darkfietspaden, werkte hiervoor samen met de Leidse astronomen Frans Snik en Michiel Rodenhuis en onderzoekers van North Carolina State University. Met speciale lenzen van vloeibaar kristal wordt het licht precies gebroken tot een regenboog. Normaal worden die lenzen gebruikt voor onderzoek naar sterren en planeten. Foto Studio Roosegaarde

De faculteit rechten was van plan om twintig euro inschrijfkosten op te leggen aan studenten die zich heel laat inschrijven voor een tentamen. Maar dat gaat niet door. De regeling is te controversieel.

Door Vincent Bongers Dat bleek tij-dens de faculteitsraadsvergadering van maandag.

Na Kamervragen eerder dit jaar over de tentamenboete verbood minister Bussemaker van onderwijs eerst de inschrijfkosten. Vervolgens

Tentamenboete alsnog geschraptRechtenstudenten zonder inschrijving wordt niet verwijderd

stond ze toch weer een bedrag van maximaal twintig euro toe. Maar een deel van de Tweede Kamer was daar weer op tegen. ‘Het is een beetje een tobberig dossier,’ erkende rech-tendecaan Rick Lawson dan ook.

‘De regeling is nu dat studenten die zich nog niet via Usis hebben ingeschreven, dat tussen tien dagen en een dag voor het tentamen als-nog kunnen doen bij het Onderwijs Informatie Centrum op de facul-teit’, aldus Pauline Schuyt van het rechtenbestuur.

‘Als een student bij het tentamen verschijnt die niet ingeschreven is,

dan wordt deze niet weggestuurd. ‘We benadrukken dat het van het

grootste belang is dat studenten zich wel inschrijven. Als er veel niet inge-schreven studenten naar het tenta-men komen, dan wordt het mogelijk een chaos.’

Het bestuur houdt de ontwik-kelingen nauwlettend in de gaten. ‘Deze regeling levert op termijn problemen op. We zien nu al dat het aantal studenten dat onaange-kondigd naar het tentamen komt, gestaag toeneemt. Het is nog te be-happen. Maar we moeten nadenken over een betere oplossing.’

Volgens rechten is het niet zo dat het college van bestuur of het Minis-terie van onderwijs er bij de faculteit op heeft aangedrongen om af te zien van de inschrijfkosten. De faculteit is het gedoe gewoon zat, zo lijkt het. ‘Dit besluit is al kort na de faculteits-raad in oktober genomen. Het leek ons het beste, gezien de destijds weer oplaaiende discussie over de rege-ling’, mailt Schuyt na de vergadering.

Personeelsraadslid Jorrit Rijpma wilde nog even zeker weten of de niet-inschrijvers toch echt niets hoeven te betalen: ‘Moeten we geen machtigingsbriefjes meenemen naar

de tentamenzaal? Of wisselgeld?’Schuyt: ‘Er zijn geen kosten aan

verbonden. Dat mag niet.’Lawson: ‘Er zijn in ieder geval

mensen die denken dat dat niet mag.’ De faculteit verwacht pas in sep-

tember van het nieuwe jaar een nieu-we regeling in te kunnen voeren. Het is nog onduidelijk hoe deze eruit moet gaan zien. Een taskforce buigt zich over het probleem. Schuyt: ‘Het is een reële mogelijkheid dat we naar een situatie gaan dat aanmelden tot tien dagen voor het tentamen moge-lijk is en daarna niet meer. We weten het nog niet.’

Wel meer groen, maar geen officerEr komt meer aandacht voor duur-zaamheid in het nieuwe instel-lingsplan van de universiteit.

Dat bleek tijdens de bespreking van het plan maandag in de universi-teitsraad. Maar een sustainability officer is niet nodig, vindt het col-lege van bestuur.

In het instellingsplan staat welke koers de universiteit de komende zes jaar gaat varen. Het gaat goed met de universiteit. Dus grote ver-anderingen in beleid staan er niet in. De universiteitsraad had nog wel wat bezwaren. Zo komt duurzaam-heid er bekaaid vanaf, aldus een aan-tal raadsleden.

‘Ik ben blij dat het woord duur-zaamheid in ieder geval genoemd wordt in deze versie van het plan’, zei Marjolein Bouterse van studen-tenpartij CSL. ‘Maar de aandacht is nog steeds behoorlijk beperkt. Meer ambitie op dit punt is gewenst.’

Volgens vicecollegevoorzitter Willem te Beest is de universiteit wel actief: ‘Er is een stuurgroep samen-gesteld die een nieuw milieuplan gaat maken. Daarin zitten ook stu-denten. Juist ook om op de hoogte te zijn van studenteninitiatieven. Ook bij de uitvoering van het plan betrekken we studenten. Het is geen probleem om hierover iets in het in-stellingsplan te zetten.’

Sander van Diepen van studen-tenpartij BeP: ‘We hebben al een diversity officer, moet er geen verge-

lijkbare duurzaamheidscoördinator komen?’

Te Beest: ‘Dat overwegen wij niet. Daarom hebben we de stuurgroep ingesteld. Dat vinden we voldoende.’

De universiteit wordt steeds inter-nationaler, blijkt uit het instellings-plan. Dat brengt ook nadelen met zich mee. Mahamed Xasan van stu-dentenpartij LVS en masterstudent bestuurskunde: ‘Veel internationale studenten volgen mijn master. Een deel van die studenten is minder be-kend met de stof dan “doorstroom-studenten” met als gevolg dat er veel bijspijkerwerk nodig is. Het gevolg is dat er minder diep ingegaan kan worden op de onderwerpen. Er is heel veel herhaling en dat is verve-lend en frustrerend. Dat is echt een probleem.’

Vicerectormagnificus Simone Buitendijk wilde hier echter niets van weten: ‘Wij herkennen dit pro-bleem niet. Internationale studen-ten doen het gemiddeld beter dan Nederlandse studenten.’

Xasan kreeg echter steun, en niet alleen van studenten in de raad. Vol-gens Joop de Kort van personeels-partij AbvaKabo en docent econo-mie is er wel degelijk iets aan de hand. ‘Ik deel de observaties van de studenten. Je zit met een grote diver-siteit aan studenten. En dat betekent doorgaans dat je vaak bachelorstof moet behandelen in de master. We doen concessies, passen het niveau aan. En dat is zorgelijk.’ VB

Haagse master gaat doorDe advanced master cybersecurity in Den Haag start in januari.

De faculteit Campus Den Haag wil-de eigenlijk al in september begin-nen met de nieuwe opleiding maar dat kon niet omdat de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) nog de nodige twijfels had. Nu is er wel groen licht.

In de master werken de Universi-teit Leiden, de Haagse Hogeschool en de TU Delft samen. De master is parttime en wordt uitgesmeerd over twee jaar. De opleiding wordt niet door de overheid bekostigd. Deelne-mers betalen 22.500 euro.

Een eerder geplande startdatum van september bleek niet haalbaar. Het visitatiepanel dat de opleiding tegen het licht hield, had nog een aantal kritische vragen. Het bestuur van Campus Den Haag besloot

vervolgens het accreditatievoorstel voorlopig even in te trekken.

‘Inmiddels is het panel opnieuw langs geweest en is het programma nogmaals bekeken’, zei decaan Jou-ke de Vries dinsdag tijdens de facul-teitsraadsvergadering. ‘Het panel wil graag dat er in het curriculum iets meer aandacht komt voor juri-dische aspecten. De opleiding heeft gezegd dat dat mogelijk is. De com-missie is onder deze voorwaarde dan ook akkoord gegaan en heeft haar positieve advies doorgestuurd naar de NVAO. Die kan nog afwij-ken van het advies maar dat ver-wacht ik niet.’

Er hebben zich 27 deelnemers ingeschreven voor de master. ‘Dus dat is ook zeer positief. Er is op de faculteit door een aantal mensen zeer hard aan gewerkt om dit alle-maal voor elkaar te krijgen.’ VB

Loon stijgt drie procentMedewerkers van universiteiten krijgen een structurele loonsver-hoging van drie procent en een eenmalige uitkering van 350 euro bruto in 2016.

Dat zijn onderhandelaars van vak-bonden en universiteiten overeen-gekomen. Het cao-akkoord wordt nu voorgelegd aan de achterban van universiteitskoepel VSNU en de vak-bonden. Stemmen zij in, dan is de cao op 9 januari 2015 definitief en loopt hij tot 1 juli 2016.

Het salaris van de ruim 50.000 uni-versiteitsmedewerkers stijgt in twee stappen. Op 1 januari 2015 gaat het loon met twee procent omhoog en een jaar later nogmaals met een pro-cent. Op 1 juni 2016 krijgen de me-dewerkers bovendien een eenmalige uitkering van 350 euro bruto in 2016. Ook moet het arbeidsmarktperspec-tief van wetenschappelijk personeel verbeteren. Het aantal tijdelijke con-tracten (korter dan vier jaar) onder docenten zal met 22 procent terug gebracht worden.

Het loopbaanperspectief van on-derzoekers met een tijdelijk dienst-verband wordt verbeterd door mid-del van scholing. PM

Spinozawinnaars vrezen reorganisatie van NWO69 Winnaars van de Spinozapre-mie hebben een bezorgde brief gestuurd naar universiteitskoepel VSNU. Ze vrezen voor de gevolgen van de reorganisatie die subsidie-verstrekker NWO te wachten staat.

Het ministerie van Onderwijs kwam onlangs met haar Wetenschapsvisie 2025. Onderdeel van die plannen voor de komende tien jaar is het ver-anderen van NWO, de organisatie die zo’n 650 miljoen euro aan onder-zoekssubsidies verdeelt. De organi-satie is volgens de visie te verkokerd in deelgebieden en sub-organisaties, en moet ‘kantelen’; het bestuur van NWO krijgt daarbij meer macht.

Volgens de Spinozisten ‘gaan de voorstellen er ten onrechte vanuit dat de verankering van kennis en expertise in verschillende deelge-bieden overbodig is.’ De onder-tekenaars pleiten voor een brede clustering, waarbij wetenschappers een bestuurlijke rol blijven spelen. De Spinozapremie is een onder-zoeksbeurs van 2,5 miljoen euro, die NWO jaarlijks uitreikt aan drie of vier in Nederlandse onderzoe-kers. Niet alle winnaars hebben on-dertekend: voormalig topgeneticus

Ronald Plasterk – nu minister van Binnenlandse Zaken – staat er bij-voorbeeld niet bij. Wel op de lijst: de Eindhovense chemicus Bert Meijer, die recent opstapte uit het NWO-bestuur uit onvrede met de plannen.

Maar waarom ging de brief naar de VSNU, en niet naar het ministe-rie? ‘Het is nog veel te onduidelijk wat er precies gaat gebeuren om een brandbrief naar de minister te sturen’, verduidelijkt de Leidse fysicus Carlo Beenakker: ‘Vrijdag vergaderde de VSNU en deze brief was bedoeld om de rectores mag-nifici de juiste kant op te wijzen en ze te vertellen hoe dit deel van hun personeel erover dacht.’ Hij betreurt het dat de brief ‘via de media een ei-gen leven is gaan leiden’. Eerder al sprak de Koninklijke Nederlandse Akademie der Wetenschappen haar zorgen uit over de gevolgen van de wetenschapsvisie voor NWO. ‘Het risico bestaat dat NWO daardoor zal veranderen van een overwegend goed functionerende organisatie in een bureaucratisch en rigide orgaan, dat opereert naast de wetenschappe-lijke werkelijkheid’, stelde de weten-schapskoepel direct na het verschij-nen van de visie. BB

18 december 2014 · Mare 5

Nieuws

Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbege-leiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. Leiden-Noord, 31 leerlingen, basisonder-wijs, groep 4 t/m 8, waarvan 8 met vergoeding van €5-7,- per les. Voortgezet onderwijs, 15 leerlingen Nederlands, economie, Engels, wis-kunde, natuurkunde, waarvan 2 met vergoeding van €5,- per les. Marokkaans meisje, Engels, eer-stejaars hbo. Marokkaans meisje, Engelstalige grammatica, tweedejaars mbo-4-opleiding. Ook hulp gezocht bij: *Engels, Nederlands, brugklas vmbo, €5,- per les. *Twee jongens, Nederlands, burgklas. *Economie, 4vmbo. *Biologie, geschie-denis, 2mavo. *Wiskunde 2havo, brugklas, 4vmbo. *Economie, 4vmbo. *Natuurkunde, scheikunde, 2vmbo. *Wis-, natuur- en scheikunde, geschie-denis, 2havo. *Wiskunde A, 4vwo. *Engels, Ne-derlands, 4havo. Engels, biologie, 4vmbo-t. *En-gels, 5vwo. *Wiskunde, rekenen, brugklas vmbo. *NASK, geschiedenis, Engels, 2havo. Leiden-Zuid, 12 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 8 en

4 leerlingen voortgezet onderwijs, wiskunde. Marokkaans meisje, wiskunde, 1e klas vmbo-kader. Ook hulp gezocht bij: *Wiskunde, 2vmbo. *Wis- en natuurkunde, 3havo. Economie, 4vwo. Vrijwilliger uit Stevenshof gezocht voor basis-schoolleerlinge, huiswerkbegeleiding, basison-derwijs middenbouw. Onderwijswinkel, Drift-straat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel: 071-5214256. E-mail: hdekoomen@owwwleiden.nl.

Last-minute bijles Rechtseconomie of Be-drijfseconomie: begeleiding en oefening ge-richt op het halen van je tentamen in januari. Vele jaren ervaring. Dagen en tijden in overleg. HarmenBreedeveld@outlook.com of 06-42160558

Studio in Ehrenfesthuis, c. 50 square meters. Living with view on garden, own kitchen, toilet & bathroom. Near centre and University Library. €900.- monthly. 1 February or earlier. Tel. 071-5133681.

Prof.dr. M.J. van der Wal zal op vrijdag 19 de-cember om 16.15 uur een college houden bij haar afscheid als bijzonder hoogleraar Geschiedenis van het Nederlands, aan de faculteit der Gees-teswetenschappen, getiteld ‘In gesprek met het taalverleden’.Dhr. H.R. Zope hoopt op dinsdag 23 december om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proef-schrift is ‘Rationally designed peptide based func-tional biomaterials’. Promotor is Prof.dr. J.G.E.M. Fraaije.Mw. Z. Neshati hoopt op dinsdag 23 december om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Ge-neeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Cellular models and viral vectors for skeletal and cardiac muscle research’. Promotor is Prof.dr. M.J. Schalij.Mw. M.G.J. van Dongen hoopt op woensdag 7 januari om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Exploring the role of glucagon in glucose homeo-stasis’. Promotoren zijn Prof.dr. A.F. Cohen, Prof.dr. J.A. Romijn (UvA) en Prof.dr. J. Burggraaf.Mw. B.L. Mah hoopt op woensdag 7 januari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Postnatal depression, oxytocin and maternal sensitivity’. Promotor is Prof.dr. M. Bakermans Kra-nenburg en Prof.dr. M.H.van IJzendoorn.Dhr. B.M. van ’t Veer hoopt op woensdag 7 janu-ari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proef-schrift is ‘Building a Phonological Inventory’. Pro-motoren zijn Prof.dr. C.C. Levelt en Prof.dr. M. van Oostendorp.Dhr. M.M. Evers hoopt op woensdag 7 januari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Genees-kunde. De titel van het proefschrift is ‘Developing genetic therapies for polyglutamine disorders’. Promotor is Prof.dr. G.J.B. van Ommen.Dhr. E. van Kampen hoopt op donderdag 8 ja-

nuari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Macrophage activation and cholesterol in atherosclerosis development’. Promotoren zijn Prof.dr. T.J.C. van Berkel en Prof.dr. M. van Eck.Mw. M.S. Reimers hoopt op donderdag 8 januari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Ge-neeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Prog-nostic and predictive biomarkers in colorectal cancer’. Promotor is Prof.dr. C.J.H. van de Velde.Dhr. R.P. Talens hoopt op donderdag 8 januari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Genees-kunde. De titel van het proefschrift is ‘Studies into epigenetic variation and its contribution to car-diovascular disease’. Promotoren zijn Prof.dr. P.E. Slagboom en Prof.dr. J.W. Jukema.Prof.mr. M.J. Cohen zal op vrijdag 9 januari een oratie houden bij de bevoegdverklaring van de Stichting prof.mr. J.R. Thorbecke tot vestiging bij de faculteit Rechtsgeleerdheid met als leeropdracht Juridische en Bestuurskundige Aspecten van De-centraal Bestuur in Nederland. Mw. F.V. Stringer hoopt op dinsdag 13 januari om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wis-kunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Pharmacogenomics in Drug Deve-lopment: Implementation and Application of PKPD Model Based Approaches’. Promotor is Prof.dr. M. Danhof.Mw. M.M. Marques hoopt op dinsdag 13 januari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Soci-ale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Self-regulation, physical activity and unex-plained chronic fatigue: From determinants to interventions’. Promotor is Prof.dr. C.M.J.G. Maes.Mw. M.C. Kortekaas hoopt op dinsdag 13 januari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Ge-neeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Osteo-arthritis: the role of synovitis’. Promotor is Prof.dr. G. Kloppenburg.

Mw. M. Khairoun hoopt op woensdag 14 januari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Ge-neeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Micro-vascular alterations in transplantation’. Promotor is Prof.dr. T.J. Rabelink.Dhr. G. Ocak hoopt op woensdag 14 januari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Genees-kunde. De titel van het proefschrift is ‘Vascular complications in kidney disease’. Promotoren zijn Prof.dr. F.R. Rosendaal en Prof.dr. F.W. Dekker.Dhr. E.R. van Rijssel hoopt op woensdag 14 ja-nuari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Stereoelectronic and confor-mational effects in oxocarbenium, iminium and iminosugar ammonium ions’. Promotor is Prof.dr. G.A. van der Marel.Mw. R. Buning hoopt op donderdag 15 januari om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proef-schrift is ‘spFRET studies of nucleosome dynamics modulated by histone modifications, histone vari-ants and neighboring nucleosomes’. Promotor is Prof.dr. T. Schmidt.Dhr. J.W.A. de Wit hoopt op donderdag 15 janu-ari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proef-schrift is ‘Writing under Wartime Conditions: North and South Korean Writers during the Korean War (1950-1953)’. Promotor is Prof.dr. B.C.A. Walraven.Mw. E.M. de Kruijf hoopt op donderdag 15 januari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Ge-neeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Prog-nostication in young and elderly breast cancer patients’. Promotor is Prof.dr. C.J.H. van de Velde.Mw. D.A. Beudeker hoopt op donderdag 15 janu-ari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de So-ciale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘On regulatory focus and performance in orga-nizational environments’. Promotoren zijn Prof.dr. N. Ellemers en Prof.dr. R.W.B. Blonk (Univ. Utrecht).

Academische Agenda

Maretje

Prof. dr. W.J.H. WillemsRidder in de Orde van de Nederlandse Leeuw

Met ontsteltenis hebben wij kennis genomen van het plotselinge overlijden van onze dierbare collega en oud-decaan van de Faculteit der Archeologie van de Universiteit Leiden. Na een kortstondig ziekbed is hij afgelopen zaterdag overleden.De universiteit verliest in prof. Willems een groot man. Wij bewonderen de manier waarop hij tot op de laatste dag heeft meegedacht over de toekomst van zijn faculteit. Ons intense medeleven gaat uit naar zijn familie, naaste collega’s en vrienden.

Namens het College van BestuurCarel Stolker, Rector Magnifi cus en Voorzitter Namens het FaculteitsbestuurCorinne Hofman, Decaan

Dit gaat ook over Snowden

> Vervolg van de voorpagina

Een speciale senaatscommissie hield verhoren waarin van commu-nisme verdachte personen, waaron-der veel kunstenaars, voor het oog van heel het volk werden vervolgd en veroordeeld.

‘McCarthy maakte er echt een

spektakel van. Hij was echt een producent van angst. En het volk consumeerde dat.’ Ook Miller ver-scheen voor de commissie en kreeg de volle laag. ‘Hij was in de jaren veertig sympathisant geweest van de communistische partij. Maar vanwege Stalins wreedheden nam hij later afstand van het communis-

me. Maar dat belette hem niet om een toneelstuk te schrijven waar hij stelling nam tegen McCarthy en zijn trawanten. Hij ging de confrontatie aan met de heksenjagers. Hij prikte met literatuur door het Red Scare-spektakel heen.’ De commissie vroeg Miller om zijn collega’s en vrienden er bij te lappen, maar dat weigerde de schrijver. ‘Hij wilde alleen over zijn eigen connectie met de com-munistische partij vertellen, en zei: “I could not use the name of another person and bring trouble on him.” Hij nam een groot risico. Vanwege ‘min-achting van het congres’ werd hij veroordeeld tot een jaar voorwaar-delijke gevangenisstraf, vijfhonderd dollar boete. Inmiddels was hij ook al veertigduizend dollar kwijt aan advocaatkosten. In hoger beroep werd hij echter vrijgesproken.

‘Hij was wat de Franse filosoof Michel Foucault een parrhésiast noemt. Iemand die zijn leven in de waagschaal wierp om de waarheid te

benoemen. Miller vergeleek in The Crucible de verhoren met de hek-senvervolgingen. Die connectie was voor iedereen duidelijk. Ook toen waren de lokale leiders de angstpro-ducenten die paniek aanwakkerden en gebruikten als wapen. En zo ont-stond er een vruchtbare bodem voor vervolging. Driehonderd jaar later gebeurde er iets vergelijkbaars.’

Toen The Crucible in première ging, werd het gezien als een sa-tirische revolte tegen McCarthys inquisitie. Bij latere uitvoeringen was dat effect weg. De verfilming uit 1996, met Daniel Day-Lewis en Winona Ryder in de hoofdrollen, flopte. ‘De Franse filosoof Jean-Paul Sartre heeft al in 1953 een filmscript aangeleverd voor een obscure Oost-Duitse/Franse/Belgische coproduc-tie. Ook deze marxistische variant was geen groot succes.’

Na 9-11 is dat wel anders. ‘In 2002 werd het stuk met veel succes ge-speeld op Broadway. De jacht op

terroristen, de illegale ontvoerin-gen en het inperken van vrijheid met de Patriot Act maakte The Cru-cible plots weer actueel. De angst voor de ander was terug. Het is een stuk voor een gelegenheid. En de gelegenheid diende zich met de war on terror weer aan. Sinds Oba-ma is er weer minder belangstelling voor The Crucible. ‘De Democraten hebben niet de reputatie dat ze hek-senjachten organiseren. Al past het werk wel weer bij de spionageacti-viteiten van de NSA, de vlucht van klokkenluider Edward Snowden en de situatie waar Julian Assange zich in bevindt.’

Aziz gaat na zijn promotie terug naar Pakistan om onderwijs te ge-ven en onderzoek te doen. ‘Maar The Crucible inspireert mij nog steeds. Ik ga niet de amateur-Chris-tus uithangen, maar als er sprake is van vervolgingen en het aanwak-keren van angst dan zal ik mij daar zeker tegen verzetten.’ VB

Miller flirtte met Marilyn Monroe en met het communismezijn eerste toneelstuk No Villain.

Miller was niet onmiddellijk succes-vol. Het stuk The Man Who Had All the Luck uit 1940 werd afgefakkeld. Ze-ven jaar later was het wel volop raak op Broadway. Hij ontving toen een Tony Award, de Oscar van het toneel, voor de voorstelling All My Sons.

In 1949 gaat zijn bekendste stuk Death of Salesman in première en groeit uit tot een monument in de the-atergeschiedenis. Het leverde Miller onder andere een Pulitzerprijs op.

Nadat hij in 1953 met de voorstel-ling The Crucible stelling neemt tegen McCarthyisme, de vervolging van Amerikaanse communisten, ver-schijnt hij in 1956 zelf voor de House Committee on Un-American Activi-ties (HUAC). Hij vertelt dat hij geflirt had met de communistische partij maar weigert namen van anderen te noemen. Hij wordt veroordeeld en

komt op de zwarte lijst te staan. In 1956 verlaat hij zijn eerste vrouw

en trouwt met filmster Marilyn Mon-roe. Hij schrijft het script voor de film The Misfits waar zijn vrouw de hoofd-rol in speelt. Het huwelijk loopt op de klippen voordat de film in 1961 in de bioscopen verschijnt. Monroe over-lijdt een jaar later.

Hij werkt in 1964 samen met regis-seur Elia Kazan aan de voorstelling After the Fall. Dat is opvallend omdat Kazan in 1952 een aantal personen aan HUAC had verraden. Dat kostte hem toen zijn vriendschap met Miller. Na elkaar tien jaar niet meer gespro-ken te hebben, besluiten ze elkaar toch weer op te zoeken.

Miller schrijft in 1996 het script voor de filmversie van The Crucible. Het laatste stuk van zijn hand is Fini-shing the Picture dat in 2004 in pre-mière gaat.

‘McCarthy was echt een producent van angst.’

Arthur Asher Miller (1915-2005) is wellicht de bekendste Amerikaanse toneelschrijver die Amerika heeft voortgebracht. Hij werd geboren in New York en studeerde journalistiek en Engels aan de University of Michi-gan. Tijdens zijn studietijd schreef hij

Achtergrond

6 Mare · 18 december 2014

Raadselachtige (kerst)sterrenkundeDe gloeiendhete ruimtedans van de Eta Carinae

Op 7.500 lichtjaar van de aarde dansen twee reusachtige sterren om elkaar heen in een mysteri-euze ruimte-nevel. Met hun zwaartekracht rukken ze elkaar de slierten plasma van het lijf, zo hard dat ze miljoenen graden heet worden. Een Leidse promo-vendus bouwde het na in een computermodel.

DOOR BART BRAUN In 1837 werd een ster in het sterrenbeeld Kiel steeds helderder. Chinese en Westerse sterrenkundigen zagen het door hun telescopen, en Australische Aboriginals namen het waar met hun blote ogen. In 1841 was de ster zelfs bijna net zo fel als Sirius, de helderste ster aan de hemel. Dat klinkt op het eerste gezicht niet heel indrukwekkend. Alleen stond deze ster, Eta Carinae, grofweg achthonderd keer zo ver weg van de aarde als Sirius. Er gebeurde daar iets groots.

Sterrenkundigen weten niet precies wàt er gebeurde. Geen su-pernova, waarbij een ster ontploft, in elk geval: Eta Carinae zit er nog. Eind jaren negentig bleek zelfs dat er twee sterren zitten. ‘Misschien dat het er ooit drie waren, en dat de derde op de een of andere ma-nier is samengesmolten’, vertelt promovendus Nicola Clementel. ‘We hebben er domweg geen be-wijs voor. Er is een ontploffing geweest, en daarbij is een nevel ontstaan: de Homunculus-nevel.’

Sterrenkundigen zijn dolge-lukkig met die nevel en de twee sterren erin, vertelt Clementels co-promotor Tom Madura, een NASA-onderzoeker die voor Cle-mentels promotie op bezoek is in Nederland. ‘Je kan geen ster na-bouwen in het lab, dus we moe-ten het doen met de sterren die zo dichtbij staan dat we ze goed kun-nen bestuderen. Eta Carinae ligt op 7.500 lichtjaar afstand, dat is vlakbij, in sterrenkunde-termen. Het speelt een rol in onderzoek naar sterevolutie, naar de interac-tie in dubbelsterren, naar hoe zich elementen vormen in stervende sterren en nog veel meer.’

Het onderzoek van Clementel is theoretisch werk: om te begrijpen

wat er nou precies gebeurt in die nevel, programmeerde de Italiaan een 3D com-putermodel van Eta Ca-rinae. Het gaat er nog steeds behoorlijk lomp aan toe in de Homunculusne-vel, blijkt.

Om te be-ginnen zijn die twee sterren

enorm. De groot-ste is onge-veer negentig keer zwaarder dan onze zon, en de andere ster dertig keer. Ze raken wel flink wat van die massa kwijt. Net zoals onze zon zonnewind heeft, zo hebben de twee sterren sterrenwind: ze zijn zo heet dat ze het spul waar ze van gemaakt zijn de ruimte in slinge-ren. Stelt u zich een bolvormige douchekop voor, die alle kanten opspuit.

In Eta Carinae heb je twee van die douchebollen die in een ellips om elkaar heen draaien. Als ze dicht bij elkaar in de buurt zijn, gaat de kraan verder open om-dat de sterren aan elkaar pulken met hun zwaartekracht. En ze ko-men wel erg dicht bij elkaar: op het intiemste punt van de ellips

staan ze bijna net zo dicht bij el-kaar als de aarde bij de zon.

Tijdens zo’n onderonsje botsen de zonnewinden op elkaar, en ra-ken ze in een soort knoop. Cle-mentel: ‘Die energie moet ergens heen; dus wordt het gas honder-den miljoenen graden heet. Daar-door zenden ze licht en andere soorten straling uit. De sterren-winden botsen ook zodanig dat een soort omgekeerde trechter ontstaat. Zo gaat het licht van de botsende winden niet alle kanten op, maar gaat het rond als de bun-del van een vuurtoren.

‘Dat is echter maar het halve

ver-haal’,

vervolgt Clementel: ‘De

andere helft is het licht van de sterren zelf.’

Dat is nogal veel licht, want hoe zwaarder een ster is, hoe meer licht hij geeft: de grote ster is vijf miljoen keer helderder dan onze zon. ‘Als de zon zo fel was, zou het licht je van je plaats duwen’, aldus Madura. In Clementels simulatie komen de kolkende zonnewinden en het licht van de twee sterren samen. ‘Zo’n model is eigenlijk pas een jaar of vijf, zes mogelijk. Daarvoor was de computerkracht er nog niet. De formules kennen is één ding, maar de computer zeggen dat hij ze moet toepassen is iets anders. Als je het in drie dimensies doet, met de enorme verschillen die in dit sterrensysteem zitten, kom je al heel snel werkgeheugen tekort.’

Afgelopen zomer kwa-

men de twee sterren van Eta

Carinae weer op hun dichtst bij elkaar.

De Hubble-ruimtetele-scoop stond erop gericht,

en stuurde zijn meetgegevens naar de aarde. Vooralsnog klop-

pen die vrij aardig met wat Cle-mentels model voorspelt.

Clementel: ‘Een van de dingen die we willen, is voorspellen wan-neer er weer zo’n uitbarsting komt als in 1841. Er zijn aanwijzingen dat daar snel een supernova op kan volgen. Eta Carinae kan er op elk moment aan gaan. En als ‘ie gaat, krijgen we dat op aarde ze-ker mee.’ Ah. En hij stond dicht-bij, zei u? ‘Er was laatst een paper dat voorrekende dat de supernova van Eta Carinae gepaard zou gaan met een zogeheten gammaflits’, vertelt Madura. Dat zijn onvoor-stelbaar zware explosies, waarbij de ineenstortende ster een spuit gammastralen uitstoot langs zijn draai-as. ‘Je kunt uitrekenen dat als die straal onze kant opkomt, hij de helft van de aarde sterili-seert. Gelukkig staat de draai-as niet op ons gericht.’ Hij pauzeert even, en glimlacht: ‘Dat is ook nog een goede reden om onderzoek te doen naar dit soort sterren.’

De uitbarsting bij Eta Carinae in 1841 blijft raadselach-tig. Meestal lukt het historisch sterrenkundigen juist wel om achteraf een verklaring te vinden voor hemel-verschijnselen. Soms zelfs te veel verklaringen, zoals bij de ‘ster’ van Betlehem.

Het herdenken van de geboorte van Jezus is schijnbaar niet compleet zonder de kerstster, die de wijzen uit het Oosten naar de geboorteplaats leidde. Over die ster zelf staat veel minder in de Bijbel dan je op grond van miljoenen kerst-kaarten zou denken.

Het meeste is nog te vinden in het Evangelie volgens Matteüs. ‘(De wijzen) vroegen: “Waar is de pasgeboren koning van de Joden? Want wij hebben zijn ster zien op-komen en wij zijn gekomen om Hem te huldigen.” Toen ko-ning Herodes hiervan hoorde, schrok hij, en heel Jeruzalem met hem.’ Dat klinkt niet alsof er een enorme lichtbron in de lucht hing, want dat zou Herodes en de rest van Jeruza-lem toch zijn opgevallen.

Was er dan wel iets anders dat die wijzen hadden ge-zien? En zo ja, wat dan?

Er bestaat een klein zijtakje van de sterrenkunde dat niets liever doet dan het uitpluizen van historische obser-vaties aan de hemel. De beschrijving van de Romeinse schrijver Plinius de Oudere, van een reusachtige steen die ineens neerviel in het stadje Aegospotami, in 468 voor

Christus? Vermoedelijk de komeet van Halley, die elke 75 jaar langs de aarde komt. Chinese waarnemingen uit 1054, over een plotseling opgedoken heldere ster? Vrijwel zeker een ontploffende ster – een supernova – op de plek waar nu de Krabnevel te zien is.

En de ‘ster’ van Betlehem? Waarschijnlijk was het geen vuurbal of vallende ster, want de wijzen zien hem in het Bijbelse verhaal meerdere nachten na elkaar. Historici die door Chinese en Koreaanse sterrenkijkverslagen speuren, vonden verwijzingen naar een ‘borstelster’ (een komeet, nemen we aan) en een ‘gastster’ (vermoedelijk een nova), beiden iets voor het begin van onze jaartelling. Probleem daarbij is dat onduidelijk is of die dingen ook zichtbaar wa-ren in het nabije Oosten: er is geen historisch bewijs dat ze daar zijn gezien.

De Britse astronoom David Hughes reconstrueerde de sterrenhemel van het jaar 7 voor nul, en zag dat de pla-neten Jupiter en Saturnus toen drie keer op één lijn ston-den. Uit historische bronnen wist hij dat aan die planeten belangrijke astrologische rollen werden toegekend in Ba-bylon, waar de ‘wijzen’ vermoedelijk vandaan kwamen. Zo’n driedubbele conjunctie komt maar eens in de 900 jaar voor.

Bij gebrek aan een overgebleven verklaring van de Ba-byloniërs zelf, kunnen historici en sterrenkundigen elkaar hier nog jaren mee vermaken. Een kersttraditie, zo u wil.

En hoe zit het met de kerstster?

18 december 2014 · Mare 7

Wetenschap

Vlaamse gaaiHet klokje op het dashboard gaf tien voor vijf aan. Martijn dacht iemand te zien staan in het veld dat aan rechterzijde voorbijtrok. Eenmaal dichterbij bleek het een vogelver-schrikker te zijn. Het klokje op het dashboard gaf al sinds gisteravond tien voor vijf aan, realiseerde Mar-tijn zich. Het was kilometers geleden dat hij een plaatsnaam had herkend. Hij kon natuurlijk elk moment op de rem gaan staan om iemand de weg te vragen, maar Sandra zat achter het stuur, haar handen op tien voor twee.

Het landschap werd steeds heu-velachtiger. Ze reden een dorpje in. Martijn zag hoe een oude vrouw naar haar huissleutel zocht terwijl ze het bovenste gedeelte van haar jas dichthield met haar andere hand. Verderop renden twee kinde-ren achter elkaar aan met sneeuw-ballen. Hij keek naar links om te zien hoe Sandra deze situatie zou aanpakken. Ze verminderde zacht-jes het gas terwijl ze de jongetjes in de gaten hield. Met een instem-mend geluid liet Martijn blijken dat

ze de situatie correct had ingeschat. Ze draaide het cassettebandje om:

Eels, Joni Mitchell, Sufjan Stevens kwamen voorbij. Ze maakte vaker mixtapejes, met titels als “don-derdag” en “lente”. Op deze stond “kerst”. Ze nam een afslag die hij niet had aangegeven. Ze hield haar blik strak op de weg gericht. Hij bood haar een Fruittella aan.

Met Martijns rijschool ging het goed. In de koffiekamer van het CBR vertelde hij dikwijls dat zijn slagingspercentage van zeventig

procent te danken was aan zijn vi-sie (hij noemde het zelf liever een filosofie). Als rijinstructeur had je ook een luisterend oor te bieden, vond Martijn. Het ging tenslotte om de totaalmens. ‘Rijschool Mar-tijn van de Veen, meer dan rijles alleen’ prijkte er in krulletters op de zijkant van zijn Volvo v40. Als de situatie er om vroeg navigeerde hij zijn leerlingen naar een park of bos. Bij lusteloosheid en passiviteit ging hij naar een druk kruispunt of een serie haarspeldbochten. Je moet

eerst een gelukkig mens zijn voor-dat je een goeie chauffeur kan zijn, zei Martijn altijd. Sandra bleek een natuurtalent. De hellingproef was hun favoriete onderdeel. Ze was de enige met wie hij weleens naar de duinen reed. Martijn had zich haar rijexamen al vaak voorgesteld: San-dra die de examinator zelfverzekerd een hand gaf en laconiek een grap maakte terwijl ze instapte. Er kwam geen volgende maandagmiddag of donderdagavond, wist Martijn. San-dra zou zeker slagen.

Illustratie Silas

8 Mare · 18 december 2014

Winnaar kerstverhalenwedstrijd

Papa heeft het gedaan. Zoveel werd duidelijk bij het lezen van de inzendingen voor de twaalfde editie van de Mare-kerstverhalenwedstrijd. Waar vorig jaar eenzaamheid en zelfkant in allerlei soorten lichaamsvocht uit de personages droop, blijkt nu de vaderhaat voor velen het grootste lijdmotief (sic!) te zijn. Geeft allemaal niks. Of om het in goed Nederlands te zeggen, whatever gets you going.

Want mede dankzij Papa De Boeman kwamen er maar liefst 27 verhalen binnen, waarvan het meren-deel goed tot zeer goed was geschreven. Van hardcore absurdisme (‘Alle taarten smelten langzaam samen en veranderen in een megagrote haai die alle gasten opeet. Deze taarthaai danst een paar Russische volks-dansen en zwemt vervolgens in het waterloze appar-tement naar buiten en verdwijnt in een geurenzee van bloemtoilet en lavendelparfum’) tot bloedstollende be-vallingen in het ziekenhuis of aan de kant van de weg - al dan niet van ongewenste baby’s.

Een enkeling dacht het vorig jaar door de jury uitge-vaardigde spoorverbod (wegens overkill aan beschrij-vingen van desolate wachtruimtes en tochtige stations-hallen) te omzeilen door nu het vliegveld als plaats van handeling te kiezen. Voor hen heeft de jury een tip: dat helpt niet.

Jurylid van het eerste uur was oud-Mare-redacteur en schrijver Christiaan Weijts, bekend van de romans Art. 285b, Euforie en onlangs De linkshandigen en tevens columnist van nrc.next en De Groene Amsterdammer. Hij beoordeelde de inzendingen samen met voorma-lig Mare- en NRC-redacteur Arjen van Veelen en Mare-hoofdredacteur Frank Provoost.

Licht uit. Spot aan.Gezellig wil het niet echt worden aan tafel in ‘Kelder’,

het verhaal van student Neerlandistiek Yolande Tump. Hoe hard iedereen ook probeert om tegen de klippen op te genieten, je voelt aan alles dat het vergeefse pogin-gen zijn. Moeder mag zich dan zogenaamd de hele dag hebben staan uitsloven op het kerstdiner (dat eigenlijk een prefab Albert Heijntje blijkt te zijn), de enige smaak die blijft hangen is die van dreiging. De derde zin van het verhaal ramt dat ongemak genadeloos door de strot van de argeloze lezer: ‘Ik veins een glimlach, probeer niet te veel te denken aan de man in de kelder.’ Tsja, probeer er dan maar eens niet aan te denken. Geen nood: hier volgt geen spoiler alert, hooguit een pleidooi voor een onderkoelder, minder pats-boem einde. Tump wint met haar verhaal de derde prijs.

‘Met haar alleen’ is geschreven als een collage van mi-ni-scènes, die samen een complete geschiedenis uit het verleden weten op te wekken, vragen stellen over ver-

beelding en werkelijkheid, en die ook nog verbinden aan grote figuren uit de (cultuur)geschiedenis. De fragmenten lijken telkens net iets te weinig te vertellen en stimuleren daardoor de verbeelding van de lezer – niet in de laatste plaats door het trefzeker gebruik van tekenende details. Dat verraadt een goed inzicht in verhalende technieken. Studente Nederlands Milla Braat verdient hiermee de tweede prijs. De nummers twee en drie zijn te lezen op mareonline.nl.

’Verras ons’, was dit jaar de opdracht van de jury. Het winnende verhaal, ‘Vlaamse gaai’, heeft een cliché als uitgangspunt: een mannelijke rij-instructeur probeert een vrouwelijke leerling te verleiden. Vanaf het begin is echter duidelijk dat er in het lesvoertuig meer smeult dan wéér de klucht van een docent-studentverhouding. De knullige balts van de instructeur (let bijvoorbeeld op de Fruitella) contrasteert met de besluitvaardigheid van de leerlinge, en voorafschaduwende wijze waarmee zij de auto, en daarmee het verhaal, van het gebruikelijke parcours zal afsturen. Vlekkeloos is de inzending niet; zo is de metafysische symboliek bijna in neon geschreven, dat had subtieler gekund. Maar bij een kerstverhaal is een zekere mate van religieuze kitsch geoorloofd, zo niet gewenst. Het verhaal is helder zonder te zijn dichtgetim-merd. Sophie van den Bergh (23) en Siebe Bluijs (27) zijn geslaagd.

Gefeliciteerd! Schrijven jullie vaker samen? Van den Bergh: ‘Nee. Dit was de eerste keer.’Bluijs: ‘We schrijven allebei voor het Haarlemse tijdschrift Voortuin en lezen daarvoor ook elkaars werk. Maar dat

is voor tachtig abonnees en min of meer anoniem om-dat alleen achterop staat wie er aan een nummer heb-ben meegewerkt.’ Van den Bergh: ‘Ik doe in januari mee aan de halve finale Poetry Slam.’Bluijs: ‘En ik heb vorige maand de Verwey-schrijfwed-strijd gewonnen.’

Hoe kwamen jullie op het idee voor ‘Vlaamse gaai’?Bluijs: ‘Ik herinner mijn eigen rijlessen nog. Zo’n zielig fi-guur, in één ruimte. Ik wilde eenheid van plaats, een van de wetten van Aristoteles.’Van den Bergh: ‘Na Siebes begin hebben we allebei een eigen versie geschreven, dus met een ander einde.’Bluijs: ‘En die hebben we in elkaar geschoven, zodat het beste overbleef. Sophie is goed in beeldend schrijven, ik hou meer dingen kort en helder zeggen.’

Wie zijn jullie literaire helden?Van den Bergh: ‘Kafka vind ik tof, en Toon Tellegen. En ik houd van fabels.’Bluijs: ‘We doen allebei Literary Studies, daar halen we heel veel uit. Ik hou van science fiction en twijfelende personages. En verder: Kafka en Kurt Vonnegut.’

Wat ga jullie met de €250 doen?Van den Bergh: ‘Boeken kopen. We hebben allebei het gastschrijverscollege en hadden toen heel veel aan Nina Polak. Haar boek Wij zullen niet te pletter slaan, wil ik zeker hebben.’Bluijs: ‘Dat ga ik sowieso ook halen.’

kerstdiner zou hebben, maar het was inmiddels laat. Als Martijn zijn hand op zijn knie liet rusten, raakte ze steeds net niet zijn hand aan als ze schakelde. Sandra gaf een korte tik tegen haar richtingaanwijzer. Ze keek in de spiegel, over haar schou-der en weer in de spiegel voordat ze een Renault Mégane inhaalde. Een beetje overdreven vond Martijn, maar je had examinatoren er tussen zitten voor wie het niet overdreven genoeg kon zijn.

Hij had weleens met de gedachte gespeeld haar mee uit te vragen, maar dat hoefde eigenlijk niet; ze zagen elkaar altijd later die week toch wel. Hun afspraken op maan-dagmiddag en donderdagavond waren genoeg. In de auto waren ze met zijn tweeën. Je kon elkaar veel beter verstaan dan in een café. Mar-tijn was niet zo goed in cafés. Het woord ‘vriendschap’ was nooit ge-vallen. Hieruit maakte Martijn twee mogelijkheden op. 1. Hun verwant-schap oversteeg het amicale, en kon misschien zelfs voor liefde worden aangezien. 2. De verstandhouding tussen instructeur en leerling – die in eerste instantie contractueel was – sloot de aanduiding vriendschap per definitie uit. Vooralsnog was het onbepaald en zolang het onbepaald was kon optie 1 nog waar zijn.

De auto kwam tot stilstand. San-dra zocht een plekje om in te voegen met het verkeer op de overgangs-weg. Martijn wilde zeggen: “Na de blauwe Volkswagen,” maar hij hield zich in. Bij elke aanwijzing was hij bang dat Sandra zou vragen waar ze waren. Waarom ze zo ver waren gereden. Wat de bestemming was. Hij zou zeggen dat hij het niet wist. Het hing van haar af wat er vervol-gens zou gebeuren. Tot dat moment,

dacht Martijn, kon ieder woord de fragiele onbepaaldheid opheffen. Ze voegde in na de blauwe Volkswagen.

De schemer viel. Ze reden langs bossen; het was een slecht verlichte weg. Martijn had honger. In het dashboardkastje lag een broodje kalkoenfilet, in plastic verpakt. Als Sandra ook honger kreeg kon hij het broodje met haar delen. Hij moest denken aan de dag dat Sandra voor-stelde om naar haar geboortedorp te rijden. Dat was verder dan ze gebruikelijk gingen. Onderweg was er een Vlaamse gaai tegen de voor-ruit gevlogen. Het beestje lag er ver-kreukeld bij. Sandra zei dat ze een vogelopvangcentrum wist dat ge-rund werd door een neef van haar buurman. Ze wikkelde de vogel in haar sjaal en gaf hem aan Martijn. Hij zat een halfuur in de wachtka-mer met de vogel op schoot. Hij was veel te laat voor de volgende les. De dag erop had hij een plastic vogeltje gekocht dat hij aan de achteruitkijk-spiegel had gehangen. Sandra had er nog niks over gezegd, maar Martijn wist zeker dat ze het had opgemerkt.

Ze maakten een draai naar rechts. Aan de horizon was opeens een felle gloed te zien. In de verte verdronk het schijnsel de sterren in zijn licht. Boven de lichtbron leek één ster vuriger te branden dan de andere. Martijn twijfelde niet meer dat dit was waar ze heen moesten. Hij hield zijn ogen op de ster gericht, terwijl de gloed de hemel steeds feller ver-lichtte. Sandra sloeg een zandweg-getje in. Het hele bos was overspoeld door oranje en rood. De geur van verbrand hout en dennennaalden drong de auto binnen. Het weggetje leidde naar een open plek. Tiental-len dennenbomen waren opgesta-peld en stonden in lichterlaaie. Door

Het bandje liep af, de radio ging aan. Martijn moest aan de knop draaien omdat de zender was weg-gevallen. De stem die het volgende kerstliedje aankondigde sprak in een dialect dat hij niet kon plaatsen. Hij zette de thermostaat nog maar wat hoger. Er dwarrelde sneeuw te-gen de voorruit. Sandra zette met haar linkerhand de ruitenwissers aan – meteen in de hoogste stand, zoals altijd. Hij besloot er vandaag niets van te zeggen.

Martijn keek naar de jonge vrouw naast hem. Vandaag leek de auto een verlengstuk van haar lichaam. Sinds ze de A12 waren opgereden hadden ze niks gezegd. Vorige les moest Sandra erg lachen om zijn grapje dat de Fiat Multipla leek op een dolfijn. Hij wilde er vandaag op te-rugkomen, maar de situatie liet het niet echt toe. Sandra had een mooie jurk aan. Ze had ook make-up op, dacht Martijn. Haar lippen waren roder dan anders. Hij kon zich niet herinneren of ze altijd al oorbellen droeg. Hij dacht dat Sandra later een

de rook was nauwelijks iets te zien. Martijn hield zijn voet vlak boven de rem.

Tegen het felle licht van de bran-dende bomen kon Martijn met moeite het silhouet ontwaren van een persoon die met zijn armen gespreid stond. Sandra reed lang-zaam dichterbij. In het licht van de koplampen doemde het gezicht op van een man met een lange baard. De man had een krans van mare-takken op zijn hoofd. Door de bor-stelige wenkbrauwen en hoekige neus meende Martijn het gezicht te herkennen, maar hij kon de ken-merken niet thuisbrengen. Om zijn nek droeg de man een ketting van kerstballen. Voordat de auto geheel tot stilstand was gekomen wist hij het. Johan! Rijschool Johan van Schie: “Achter het stuur van je eigen leven.” Martijn had Johan niet meer gezien sinds de dag dat hij zelf eind-examen deed. Bij de derde keer was hij eindelijk geslaagd. Zijn vroegere rijinstructeur zag er uit als een ou-dere, excessieve versie van zichzelf.

Sandra bracht de auto tot stilstand. Ze trok de handrem stevig omhoog. Toen ze het sleuteltje terugdraaide dimde het licht van de koplampen. Johan was weer een silhouet. “Hier is het,” zei Sandra, terwijl ze haar gordel losdeed. “Het is beter als je uitstapt.” Ze haalde het plastic vogel-tje van de spiegel. Voordat Martijn kon vragen wat er aan de hand was stapte Sandra naar buiten. Uit de kofferbak haalde ze Martijns flanel-len pyjama, een toilettas, een slaap-zak, een setje kleren – vier overhem-den, twee broeken, een aantal shirts en ondergoed –, een boek van Cor-mac McCarthy, een bos rozen en een hoofdkussen. Ze bracht de spullen één voor één naar Johan. Martijn

kwam naast Sandra en Johan staan. Met zijn drieën liepen ze op het vuur af. Johan legde Martijns spullen op een stapel brandende maretakken aan de voet van de vuurbron. Bin-nen een seconde vatten Martijns bezittingen vlam.

Met zijn drieën keken ze toe hoe de vlammen aan zijn spullen lik-ten, Martijn had zijn hoofd gebo-gen. Zo dicht bij het vuur leek alles verwrongen en vreemd. Hij wilde vragen waar hij nu heen moest, hij wilde Sandra vragen waarom ze lippenstift had opgedaan. In plaats daarvan wachtte hij in stilte tot alles opgeslokt was. De toilettas duurde het langst. Hij moest denken aan de rijlessen van Johan. Zestig lessen had Martijn nodig gehad. Zestig uur waarin Johan hem zelfvertrou-wen leerde krijgen. Zestig uur die zijn leven hadden veranderd. Zestig uur die al lang geleden waren. Johan pakte de marekrans van zijn hoofd en hing hem om Sandra’s nek. Hij gaf haar een autosleutel met een sleu-telhanger in de vorm van een ster. Daarna wendde hij zich tot Martijn. Met gestrekte hand gebaarde hij in de richting van Martijns auto. Mar-tijn keek Johan vastberaden aan. Hij liep naar de auto toe om op de chauffeursplek plaats te nemen. Jo-han stapte in aan de passagierskant. Martijn schoof zijn stoel aan en deed zijn gordel om. Hij verstelde de ach-teruitkijkspiegel. Hij zette zijn voet op de rem en drukte de handrem omlaag, draaide de contactsleutel om en liet de koppeling langzaam opkomen. Met zijn richtingaanwij-zer gaf hij aan dat hij linksom een bocht ging maken. Johan knikte. Ze lieten Sandra achter bij het vuur.

Door SopHie Van Den BerGH & SieBe BluijS

Van de jury

18 december 2014 · Mare 9

Enerzijds hebben studenten en starters te lijden onder de woning-nood, anderzijds staan er in Leiden talloze kantoren leeg: in totaal ruim negentigduizend vierkante meter. Waarom worden die niet gebruikt als woonruimte? ‘Andere prioritering.’

DOOR GABE KRAMER Eerst even de cij-fers. In Leiden staat 14,5 procent van alle kantoren leeg. Dat is 92.200 vierkante meter, grofweg genoeg voor ruim vierduizend studenten. Dat is meer dan er op zoek zijn naar een kamer. Je zou dus zeggen: 1 + 1 = 2. Ombouwen die leegstand, en klaar.

Maar kan het tekort aan woon-ruimte echt worden opgelost met de verbouwing van kantoorpanden, zoals ook in andere steden gebeurt? In het oude gebouw van het Aca-demisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam wonen inmiddels 460 studenten. Er zijn daar ook plannen om het oude ING-kantoor om te bouwen tot 354 studentenwoningen. Utrecht wil 260 starterswoningen en 540 studentenkamers in het oude KPN-complex realiseren.

En Leiden? Afhankelijk van hoe je de cijfers interpreteert is er in 2022 een tekort van 2500 tot 5000 kamers (zie kader). ‘In Leiden is in het alge-meen een tekort aan woningen’, zegt Mart Keuning, fractievoorzitter van ChristenUnie Leiden. ‘De gemeente is de dichtstbevolkte van Nederland. Bij het bouwen van nieuwe wonin-gen moet je keuzes maken voor wie je ze neerzet. Studenten krijgen daarbij wel voorrang, want die zijn belangrijk voor de stad.’

Na vragen in de gemeenteraad van onder meer de PvdA, Groen-Links en SP wordt er nu gekeken wat de mogelijkheden zijn. ‘Als het col-lege van burgemeester en wethou-ders een aanvraag goedkeurt en er daarna geen bezwaren komen, kan

er na vier à vijf maanden begonnen worden met de verbouwing’, zegt Gijs Holla, fractievoorzitter van PvdA Leiden.

Er zijn in sommige gevallen al vergunningen aangevraagd, blijkt na een uitgebreide rondgang van Mare (zie kaart), maar echt storm loopt het nog niet.

Wel komt er nieuwe kantoor-ruimte bij, namelijk bij het Cen-traal Station. ‘Werknemers willen in hun pauze een wandeling maken, of even de stad in, een bedrijven-terrein is dan geen aantrekkelijke werkplek’, vindt Holla. ‘In Leiden is wel vraag naar kantoorruimte rond het station en het Bio Science Park. Daarom komt er bij het station het Rijnsburgerblok.’

Het complex bestaat uit één toren met kantoorruimte en twee met ap-partementen en komt op de plek van het Multiplex, dat tussen nu en een jaar gesloopt wordt. Een fietsenstal-ling onder het complex moet plaats gaan bieden aan 5000 fietsen. Holla: ‘Wij staan achter de bouw als er vaart achter de sloop van andere kantoren of verbouwing van oude kantoor-ruimte komt, zodat hier bij voorkeur studentenwoonruimte kan komen.’ De bouwstart is gepland voor 2016.

Naast het Multiplex, dat al jaren wordt gekraakt, is er een ander pand dat veel Leidenaren al jaren een doorn in het oog is: het hui-dige YNS-gebouw, waar onderin de Jumbo is gevestigd. Ook hier zouden veel studenten in kunnen worden gehuisvest. Sterker nog: in 2012 tekenden woningbouwcorpo-ratie Ymere, de NS en de gemeente daarover een akkoord. Voor tijde-lijke studentenhuisvesting, maar wel voor minstens tien jaar, zouden er 90 kamers worden gerealiseerd in het pand. Om het plan te realiseren werd er door de gemeente een mil-joen euro gereserveerd.

Ruim twee jaar later blijkt dat de plannen niet door gaan. ‘Omdat Ymere financieel gezien in zwaar weer zit, zullen zij het pand eerder

verkopen dan verbouwen’, zegt Hol-la. Navraag bij Ymere leert dat het pand inderdaad te koop is aangebo-den bij de gemeente. Exit studen-tenkamers dus, of zoals woordvoer-der van Ymere het noemt: ‘Andere prioritering.’

Toegegeven: aan de verbouwing van oude kantoorgebouwen zit-ten ook de nodige haken en ogen. ‘Van veel gebouwen is de gemeente niet de eigenaar’, zegt Keuning. ‘Die gebouwen staan voor een bepaald bedrag in de boeken. Als een eige-naar niet wil verbouwen, omdat een kantoorfunctie meer oplevert dan studentenhuisvesting, blijven ze leeg staan.’

Andere problemen: hoge verbou-wingskosten voor brandveiligheid en sanitair, lange vergunningspro-cedures en panden die in de zogehe-ten milieuzone van een bedrijven-terrein staan, waardoor bewoning helemaal niet mogelijk is.

Wat gaat er wel door? In het oude ROC-gebouw aan de Toussaintkade worden lokalen omgebouwd tot studentenkamers. Afgelopen zomer werd hier nog het veertigste lus-trum van Minerva gevierd, inmid-dels is Villex Vastgoedbescherming aan het verbouwen. Ook het oude Anatomiegebouw bij het Leids Uni-versitair Medisch Centrum wordt verbouwd. Daarnaast komt er een nieuwe woontoren met woningen voor onderzoekers en promovendi.

Voor een aantal panden is een omgevingsvergunning verleend, wat inhoudt dat met de verbou-wing gestart zou kunnen worden: het oude gebouw van het Stedelijk Gymnasium aan het Noordeinde, op de plek van de inmiddels ge-sloopte brandweerkazerne aan de Langebrug, het kantoorgebouw tegenover de Albert Heijn aan de Hooigracht en in de Meelfabriek aan de Zijlsingel moeten studenten-kamers komen. Aan de Herensingel moeten appartementen komen voor ‘werkende jongeren’. Als alles door-gaat leveren de verbouwingen 642

kamers en woningen op, waarvan 452 voor studenten. Het mag dus, maar het hangt af van de verschil-lende eigenaren of ze ook tot ver-bouwing overgaan.

Dan zijn er nog de panden waarvan onzeker is of de plannen doorgaan, omdat de gemeente de omgevingsvergunning nog moet goedkeuren. Het bedrijvencentrum aan de Verbeekstraat 11-21 zou 5000 vierkante meter aan woonruimte kunnen opleveren.

Ook voor kantoren aan het Ka-naalpark en de Verbeekstraat zijn vergunningen aangevraagd, alleen gaat het hier om appartementen voor starters en expats, en niet zo-zeer voor studenten.

Wat is de ware woningnood?Op dit moment is er een tekort van ruim 1600 kamers, afhankelijk van hoe je de cijfers interpreteert is dat in 2022 een tekort van 2500 tot 3000 kamers als er niets gebouwd zou worden. Met de bouw van (Y)ours Lei-den, voorheen bekend als de Leidse Schans, een groot complex waar tus-sen nu en 2019 in totaal 1900 studen-tenkamers en 200 appartementen voor starters moeten komen, hoopt de gemeente het tekort tegen te gaan. Maar in (Y)ours worden ook 250 stu-denten gehuisvest die begin 2015 uit de flat Nieuweroord, aan de Rijnsbur-gerweg, moeten vertrekken. De vraag blijft groot, ook met de voltooiing van (Y)ours Leiden zou het tekort in 2020 in het beste geval nog steeds ruim 1000 woonruimtes zijn.

Volgens de laatste onderzoeken in opdracht van de gemeente, de hoge-school, de universiteit en Duwo, blijft het aantal studenten tot 2022 toene-men, al zal dat aantal lager liggen dan eerder werd verwacht door de maat-regelen van het kabinet de afgelopen jaren.

Gezocht: een kantoor om in te wonenMare maakt een rondgang langs de leegstand

Dankzij het leenstelsel zal de wo-ningnood onder studenten zich-zelf oplossen. Tenminste, dat zegt Paul Laudy, de Leidse wethouder Bouw en Openbare Ruimte (VVD).

Kunt u dat uitleggen?‘De vraag naar kamers is in 2020 veel lager dan altijd werd gedacht, blijkt uit een nieuw onderzoek dat we samen met de universiteit, de hogeschool en Duwo hebben laten uitvoeren. Dat betekent dat de plannen die er nu zijn, zoals (Y)ours en projecten van de Duwo, eigenlijk genoeg zijn om aan de vraag te voldoen en de nood op te lossen. Waar we de afgelopen jaren dachten dat we nog duizenden woningen bij moesten bouwen, blijkt dat nu niet meer zo te zijn.’

Waar komt dat door?‘De belangrijkste oorzaak is het

‘Het duurt echt nog wel een paar jaar’nieuwe leenstelsel. Studenten zullen minder doorstromen van mbo naar hbo en van hbo naar universiteit. Er komen dus minder studenten waarvan een groter deel thuis zal blijven wonen. Verder breidt de uni-versiteit uit in Den Haag en zullen waarschijnlijk meer mensen daar op kamers gaan.

‘We gaan door met het bouw-programma dat er nu ligt: 2000 woningen op de Leidse Schans, 200 op de Langebrug en 110 bij de Meel-fabriek. We dachten altijd: “We ko-men tekort, bouw maar door.” Nu vinden we dat we moeten opletten dat we kwalitatief de goede wonin-gen bouwen, voor PhD’ers, starters en de koopsector, en niet meer de klassieke studentenkamers. Als er verder initiatieven zijn van kan-tooreigenaren die hun pand wil-len transformeren en dat kan, dan

doen we dat. We moeten nog steeds een hoop bouwen en dat duurt echt nog wel een paar jaar voor alles er staat.’

Wat als er toch meer studenten dan verwacht naar Leiden komen de komende jaren, is de ombouw van (gemeentelijke) kantoorpan-den dan een optie?‘In dat geval zullen we doen wat we nu ook doen, zowel nieuwbouw als het ombouwen van kantoren steu-nen. De gemeente zelf is gelukkig geen eigenaar van veel leegstaande panden, de panden van ons die wel leegstaan worden antikraak be-woond of staan op de verkooplijst. Het initiatief moet in de toekomst net zoals nu van de eigenaar komen. Als de woningnood toeneemt, zul-len we ook dan de ombouw van kan-toren steunen.’

Het YNS-pand en het Multiplex staan al jaren leeg en zijn veel Leidenaren een doorn in het oog. In het YNS-pand zouden, met één miljoen euro gemeentesub-sidie, tijdelijke studentenwonin-gen komen, het Multiplex wordt gesloopt. Hoe staat het met deze plannen?‘Het YNS-pand is te koop aange-boden bij de gemeente, maar wat Ymere er voor wil hebben vind ik toch echt teveel. De komende tijd gaat daar dus niets gebeuren, en zeker geen tijdelijke studenten-huisvesting. Overigens staat het miljoen subsidie nog gewoon op onze bankrekening.

Het Multiplex maakt plaats voor het Rijnsburgerblok, wanneer het wordt gesloopt is nog niet precies bekend, maar eerder vroeger dan later.’

Stevenshof

Hoge Mors

Leiden Bio Science Park

Lage Mors

Vogelwijk

Raadsherenbuurt

Haagweg-Noord

Boerhaavekwartier

Vreewijk

D'Oude Morsch

Pieterswijk

De Camp

Pancras-west

Burgemeesters- en Professorenwijk

Havenwijk

Bedrijventerrein De Waard

Waardeiland

NoorderkwartierNieuw Leyden

De Vink

LeidenCentraal

LeidenLammenschans

8Leiden

8Leiden

7Oegstgeest

6aZoeterwoude Rijndijk

A44

N206

A44

N206

N206

N206

N206

N206

N206

N445

N445

N11

N206

N206

Stadhuisplein

MariaGijzenplein

Sliksteeg

Loevestein

edor

nekc

O

dapnietsenorC

naalr

eemle

ssJI

gewfo

hnji

hR

Rhijn

hofweg

feerdfohsnevetS

gewfo

hnjih

R

Rhijn

hofw

eg

tsurthcaJ

feerdebboD

kjidnjiR

Annie

Romein

singe

l

gewsr

oMegoH

kjidnjiR

Dr. Lelylaan

gewesraanessaW

gewsr

oMegoH

naalnamselP

LeidsewegDr. Lelylaan

Plesmanlaan naalnamselP

Zernikedreef

Haagweg

eidse

weg

gewe

sdieL

HaagwegAm

phora

weg

Vijf Meilaan

Zernikedreef

Leidsestraatweg

Morslaa

n

Vijf Meilaan

Lijster

straat

Obrechtstraat

feerdtrofidnaS

Plesmanlaan

Churchilllaan

naallli

hcru

hCta

artsh

caB

Churchilllaan

naaltuoH

Boerhaav

elaan

Kagerstra

at

Vlietweg

gewe

sduo

wret

eoZ

Oegstgeesterweg

gewtiurF

taart

snevi

urD

Lammen

scha

nswe

g

gewnellaH

taart

sztr

eH

Levendaal

Hooig

rach

tGroenesteeg

gewo

velF

Plantsoen

naalregjiwZedmelliW

dreowegoH

Bosr

ode

edornekiE

Waa

rdgr

acht

Kana

alweg

Fruinlaan

edak

srejie

M

Lom

boks

traat

naalreemetrawZ

IJsselmeerlaan

Drontermeerlaan

Drift

stra

at

Atjehstraat

Meren

donk

Drususlaan

naalavreniM

Javastraat

Room

burg

erwe

g

naalaivatcO

Zijlstroom

taartsreoV

kjidlj

i Z

Nieuweweg

feerdes

dieL

Robijnstr

aat

Piet Heynlaan

Marienp

oelst

raat

GalileiwegWassenaarseweggewesraanessaW

Kanaalweg

Kennedylaan

taartskjidnjiR

gewgaaH

Zoeterwoudsesingel

Harte

veltwegLePooleweg

gewgreblaaZ

DeHeyderweg

Zijldi

jk

Kooizicht

Lage RijndijklegniSeduO

legnisera

M

LangegrachtthcargegnaL

legni

sl ji Z

kjidnjiRegoH

Meer

burg

erka

de

HogeRijndijk

Zijlsin

gel

Dellae

rtweg

taart

stlev

esoo

R

gewnietsniE

Uilen

horst

njiReduO

DeLuifelbaan

taart

soinir

Bna

alsus

urD

Kanaalweg

Dobb

edree

f

Dobbe

dreef

Stevenshofdreef

feerdfohsnevetS

Vitruviusstraat

Schelp

enkade

naalsa

apoT

taart

slaap

O

Diaman

tlaan

Morsk

ade

Saffiers

traat

Agaatlaan

Azuri

etkad

e

gewni

wraD

Zijldijk

Vliet

Leidatoweg

naaliooK

J.H. O

ortw

egEin

steinw

eg

naalaivatcO

Liviuslaan

Schip

holweg

edakgnilieV

Eikenlaan

feerdso

B

snahcs

nekue

B

laad

neleg

nE

Engelendaal

Born

eost

raat

Antillenstraat

gewei

grenE

Baljuwpad

Rijnenburg

Kerklaan

taartsgninoK

Resedastraat

Lijnb

aan

Lijnb

aan

naabwuoT

naabwu

oT

Timorstraat

naablasiS

naalre

tnilpS

naalejieM

Leidsedreef

Lage Rijndijk

Produktie

weg

taarts

dfooH

geweitkudorP

Koni

ngsh

of

Wilddreef

Zijlo

ever

Zijld

ijkZij

llaan

kjidlji

Z

Vlas

baan

gewna

muoBkla

Vredna

V

Zijld

ijkZi

jldijk

Zijld

ijkZi

jldijk

kjidlji

Z

Voor

stra

at

Turkooislaan

Turkoois

laan

Smaragdlaan Damlaa

n

naalf

oHna

alfoH

naallli

hcru

hC

gewe

sdieL

ThorbeckewegWelterdreef gewe

sdieL

gewpmorT

gewk

niV

naalieMfjiV

Gooim

eerlaan

Morsweg

Morsweg

Morsweg

taartseileL

Mozartstraat

Pioenstraat

thcargnereHthcargnereH

taartsegnaL

dreowegoH

taart

sene

rI

Haarlemmerstraat

legniseraM

Vest

estra

at

njiReduO

OudeVest

legnissroM

OudeVest

Robijnstraat

tkramre

toB

gurbegnaLtkra

mlaA

le

gniS

e tti

W

taart

sresi

aK

taartse

erB

taartseerB

Galgewater

Vliet

grubnepa

R

legniSettiW

edak

eihcS

nenji

R

taarts

eerB

legn

iS

etti

W

AnneFrank

Basischool

UniversiteitLeiden,Huygens

De Vink

Het Kompas

KorteVlietschool

De Thermiekmytylschool

Driestar

college

OBSDe Brug

Basisschool"De

Dolfijn"

Da VinciCollege

Leeuwenhoek

LSVV'70

RoeiverenigingNjord

DeLeidseHout Volle

Bak

GHC

Roodenburg

DeZijl

ID-college

EersteLeidse

Schoolvereniging

ROCLeiden

StedelijkGymnasium

OBSMerenwijk

Da VinciCollege

Bernardusschool

UniversiteitLeiden,Huizinga

Er Risèlèh

Praktijkschool

KoninginJulianaSchool

HogeschoolLeiden

De Delta

WsvDe Kooihaven

Zijlzicht

Kijfgracht

Dobbe

VolkstuindersverenigingVoorschoten,

Jansen

Centocor

LageMors

WerninkBetonfabriek

LageMors

Kwekerij"DeZijl

bedrijven"

Zonneveld

Boshuizen

GOLsport

Luifelbaan

Busremise

Blekerpark

Bracol-Zitman

Zwartsterrein

DeBaanderij

Zoeterwoude-Rijndijk

Dierenweide

Rhijnhof- Veldheim

CampingStochemhoeve

OnsBuiten

MatiloPark

Wagnerplein

Schrijverspark

DIOK

Unicum

LCKCPernix

Roomburg

Park Kweeklust

DIOKDocus

Roomburg

Roomburg

de Vliet

Boterhuispolde

UVS KeytownHitters

VijfMeibad

teil

Vetr

oK

gniretaWreziuhsoB

neva

hroo

pS

retaweglaG

laan

akte

ilV-

njiR

teilv

kerT

Vliet

teil

vker

Tte

ilvke

rT

tseVeduO

Rijn-Schiekan

aal

era

Metr

oK

legniseraM

njiRewueiN

Lorentzsingel

legnisnereH

thcargejnarO

njiReduO njiReduO

njiR

eduO

ljiZ

njiR

edu

O

njiR

edu

O

traa

vkert

rem

melra

aH

grubnepaR

Slaaghsloot

Zijl

Zuidsingel

Meerburgerw

atering

gniretaWsra

wD

Veenwatering

Vliet

Do

bbe

njiReduO

njiRe

duO

212

13

Achtergrond

10 Mare · 18 december 2014

Stevenshof

Hoge Mors

Leiden Bio Science Park

Lage Mors

Vogelwijk

Raadsherenbuurt

Haagweg-Noord

Boerhaavekwartier

Vreewijk

D'Oude Morsch

Pieterswijk

De Camp

Pancras-west

Burgemeesters- en Professorenwijk

Havenwijk

Bedrijventerrein De Waard

Waardeiland

NoorderkwartierNieuw Leyden

De Vink

LeidenCentraal

LeidenLammenschans

Burgemeesters- en ProfessorenwijkBurgemeesters- en ProfessorenwijkBurgemeesters- en ProfessorenwijkBurgemeesters- en ProfessorenwijkBurgemeesters- en ProfessorenwijkBurgemeesters- en ProfessorenwijkBurgemeesters- en Professorenwijk

8Leiden

8Leiden

7Oegstgeest

6aZoeterwoude Rijndijk

A44

N206

A44

N206

N206

N206

N206

N206

N206

N445

N445

N11

N206

N206

Stadhuisplein

MariaGijzenplein

Sliksteeg

Loevestein

edor

nekc

O

dapnietsenorC

naalr

eemle

ssJI

gewfo

hnji

hR

Rhijn

hofweg

feerdfohsnevetS

gewfo

hnjih

R

Rhijn

hofw

eg

tsurthcaJ

feerdebboD

kjidnjiR

Annie

Romein

singe

l

gewsr

oMegoH

kjidnjiR

Dr. Lelylaan

gewesraanessaW

gewsr

oMegoH

naalnamselP

LeidsewegDr. Lelylaan

Plesmanlaan naalnamselP

Zernikedreef

Haagweg

eidse

weg

gewe

sdieL

Haagweg

Amph

oraweg

Vijf Meilaan

Zernikedreef

Leidsestraatweg

Morslaa

n

Vijf Meilaan

Lijster

straat

Obrechtstraat

feerdtrofidnaS

Plesmanlaan

Churchilllaan

naallli

hcru

hCta

artsh

caB

Churchilllaan

naaltuoH

Boerhaav

elaan

Kagerstra

at

Vlietweg

gewe

sduo

wret

eoZ

Oegstgeesterweg

gewtiurF

taart

snevi

urD

Lammen

scha

nswe

g

gewnellaH

taart

sztr

eH

Levendaal

Hooig

rach

tGroenesteeg

gewo

velF

Plantsoen

naalregjiwZedmelliW

dreowegoH

Bosr

ode

edornekiE

Waa

rdgr

acht

Kana

alweg

Fruinlaan

edak

srejie

M

Lom

boks

traat

naalreemetrawZ

IJsselmeerlaan

Drontermeerlaan

Drift

stra

at

Atjehstraat

Meren

donk

Drususlaan

naalavreniM

Javastraat

Room

burg

erwe

g

naalaivatcO

Zijlstroom

taartsreoV

kjidlj

i Z

Nieuweweg

feerdes

dieL

Robijnstr

aat

Piet Heynlaan

Marienp

oelst

raat

GalileiwegWassenaarseweggewesraanessaW

Kanaalweg

Kennedylaan

taartskjidnjiR

gewgaaH

Zoeterwoudsesingel

Harte

veltwegLePooleweg

gewgreblaaZ

DeHeyderweg

Zijldi

jk

Kooizicht

Lage RijndijklegniSeduO

legnisera

M

LangegrachtthcargegnaL

legni

sl ji Z

kjidnjiRegoH

Meer

burg

erka

de

HogeRijndijk

Zijlsin

gel

Dellae

rtweg

taart

stlev

esoo

R

gewnietsniE

Uilen

horst

njiReduO

DeLuifelbaan

taart

soinir

Bna

alsus

urD

Kanaalweg

Dobb

edree

f

Dobbe

dreef

Stevenshofdreef

feerdfohsnevetS

Vitruviusstraat

Schelp

enkade

naalsa

apoT

taart

slaap

O

Diaman

tlaan

Morsk

ade

Saffiers

traat

Agaatlaan

Azuri

etkad

e

gewni

wraD

Zijldijk

Vliet

Leidatoweg

naaliooK

J.H. O

ortw

egEin

steinw

eg

naalaivatcO

Liviuslaan

Schip

holweg

edakgnilieV

Eikenlaan

feerdso

B

snahcs

nekue

B

laad

neleg

nE

Engelendaal

Born

eost

raat

Antillenstraat

gewei

grenE

Baljuwpad

Rijnenburg

Kerklaan

taartsgninoK

Resedastraat

Lijnb

aan

Lijnb

aan

naabwuoT

naabwu

oT

Timorstraat

naablasiS

naalre

tnilpS

naalejieM

Leidsedreef

Lage Rijndijk

Produktie

weg

taarts

dfooH

geweitkudorP

Koni

ngsh

of

Wilddreef

Zijlo

ever

Zijld

ijkZij

llaan

kjidlji

Z

Vlas

baan

gewna

muoBkla

Vredna

V

Zijld

ijkZi

jldijk

Zijld

ijkZi

jldijk

kjidlji

Z

Voor

stra

at

Turkooislaan

Turkoois

laan

Smaragdlaan Damlaa

n

naalf

oHna

alfoH

naallli

hcru

hC

gewe

sdieL

ThorbeckewegWelterdreef gewe

sdieL

gewpmorT

gewk

niV

naalieMfjiV

Gooim

eerlaan

Morsweg

Morsweg

Morsweg

taartseileL

Mozartstraat

Pioenstraat

thcargnereHthcargnereH

taartsegnaL

dreowegoH

taart

sene

rI

Haarlemmerstraat

legniseraM

Vest

estra

at

njiReduO

OudeVest

legnissroM

OudeVest

Robijnstraat

tkramre

toB

gurbegnaLtkra

mlaA

le

gniS

e tti

W

taart

sresi

aK

taartse

erB

taartseerB

Galgewater

Vliet

grubnepa

R

legniSettiW

edak

eihcS

nenji

R

taarts

eerB

legn

iS

etti

W

AnneFrank

Basischool

UniversiteitLeiden,Huygens

De Vink

Het Kompas

KorteVlietschool

De Thermiekmytylschool

Driestar

college

OBSDe Brug

Basisschool"De

Dolfijn"

Da VinciCollege

Leeuwenhoek

LSVV'70

RoeiverenigingNjord

DeLeidseHout Volle

Bak

GHC

Roodenburg

DeZijl

ID-college

EersteLeidse

Schoolvereniging

ROCLeiden

StedelijkGymnasium

OBSMerenwijk

Da VinciCollege

Bernardusschool

UniversiteitLeiden,Huizinga

Er Risèlèh

Praktijkschool

KoninginJulianaSchool

HogeschoolLeiden

De Delta

WsvDe Kooihaven

Zijlzicht

Kijfgracht

Dobbe

VolkstuindersverenigingVoorschoten,

Jansen

Centocor

LageMors

WerninkBetonfabriek

LageMors

Kwekerij"DeZijl

bedrijven"

Zonneveld

Boshuizen

GOLsport

Luifelbaan

Busremise

Blekerpark

Bracol-Zitman

Zwartsterrein

DeBaanderij

Zoeterwoude-Rijndijk

Dierenweide

Rhijnhof- Veldheim

CampingStochemhoeve

OnsBuiten

MatiloPark

Wagnerplein

Schrijverspark

DIOK

Unicum

LCKCPernix

Roomburg

Park Kweeklust

DIOKDocus

Roomburg

Roomburg

de Vliet

Boterhuispolde

UVS KeytownHitters

VijfMeibad

teil

Vetr

oK

gniretaWreziuhsoB

neva

hroo

pS

retaweglaG

laan

akte

ilV-

njiR

teilv

kerT

Vliet

teil

vker

Tte

ilvke

rT

tseVeduO

Rijn-Schiekan

aal

era

Metr

oK

legniseraM

njiRewueiN

Lorentzsingel

legnisnereH

thcargejnarO

njiReduO njiReduO

njiR

eduO

ljiZ

njiR

edu

O

njiR

edu

O

traa

vkert

rem

melra

aH

grubnepaR

Slaaghsloot

Zijl

Zuidsingel

Meerburgerw

atering

gniretaWsra

wD

Veenwatering

Vliet

Do

bbe

njiReduO

njiRe

duO

18

6

9

3

16

511

1

8

4 7

15

14

17

10

STUDENTEN

1. Stedelijk Gymnasium, Noordeinde 1: 45 kamers 2. Bedrijvencentrum, Verbeekstraat 11-21: 5000 m2 3. Schoolgebouw ROC, Toussaintkade 51: 83 kamers

in 5600 m2, zomer 2015, exclusief voor Minerva4. Ir. Driessenstraat 1-9. 21 kamers, 19 appartementen 5. ROC-gebouwencomplex. 200 starterswoningen,

de zogeheten Leidse Schans 6. Research & Beleid-pand, Schipholweg 13 -15 7. Meelfabriek, Oosterkerkstraat/Zijlsingel 7400 m2

110 studentenkamers + 16000 m2 huur- en koop-woningen

8. Oude brandweerkazerne aan de Langebrug. 217 eenheden in 4 blokken. De kazerne is gesloopt.

9. YNS gebouw, Stationsstraat. 90 kamers.

STARTERS/ANDERS

10. Anatomiegebouw, campus Boerhaave, Was-senaarseweg 62. Van de zomer komen hier 166 wooneenheden voor promovendi/onderzoekers

11. Oud ROC-gebouw, Kanaalpark 143:54 starterswoningen,

12. Bedrijvencentrum, Verbeekstraat 1. 26 appartementen

13. Bedrijvencentrum, Verbeekstraat 2. 47 apparte-menten. Voor 38 omgevingsvergunning verleend, aanvraag van de overige 9 loopt nog

14. Wasserette, Herensingel 27G. 24 appartementen, met als doelgroep ‘werkende jongeren’ Wordt gesloopt, nieuwbouw

15. Bedrijventerrein, Willem Barentszstraat 1, 3, 5. Zelfstandige studio’s

16. Fabriek ‘Sanders’, nu Praxis, Zoeterwoudseweg 124, driekamerwoningen. Uitvoering rond 2020

17. Clusius Laboratorium, Wassenaarseweg 89, star-terswoningen. Uitvoering eerste helft 2015. Later komen er meer woningen bij, woningtype en doelgroep van deze woningen is nog niet bekend

18. Flats Boerhaavelaan. Sloop en nieuwbouw door Stichting Universitaire Woonwijk Boerhaave, onbekend is wat er nieuw gebouwd gaat worden. Op zijn vroegst sloop vanaf 2017

LEGENDA

Omgevingsvergunning aangevraagd

Vooroverleg

Akkoord

Omgevingsvergunning verleend

Verbouwing gestart

18 december 2014 · Mare 11

Mijn ouders missen me nu alHet eerste jaar van de rest van je leven, deel 2

Ruim 5300 eerstejaarsstudenten mocht de Universiteit Leiden dit jaar op 1 september verwelkomen. Mare volgt drie nieuwkomers bij de zoektocht naar een kamer, een fiets en hun plek in de maatschappij.

De drie eerstejaars

Mare volgt drie studenten tijdens hun eerste jaar in Leiden. Wat zeiden ze de vorige keer, toen ze net waren aange-komen?

Philip Simmermacher: ‘In mijn fami-lie zijn veel mensen lid geweest van corpora, door heel Nederland. Ik ben de eerste Minervaan sinds mijn over-grootopa. Toen al die familieleden zei-den dat ze bij het corps de mooiste tijd van hun leven hadden, kon ik maar één ding doen.’

Toby Jones: ‘I loooooooove Leiden. Het is net St Andrews, maar dan gro-ter. Maar ik kwam natuurlijk voor The Dutch Experience en Nederlandse en internationale studenten leven enorm langs elkaar heen.’

Dominique Vis: Ik ben niet zo van de regeltjes en de mores. Bij Catena voel-de ik me erg welkom. Daar bouwen ze de beste feestjes. Mijn foto hangt wel achter de bar, omdat ze me geen al-cohol mogen verkopen, alleen lijkt die niet zo goed.

Philip Simmermacher (19)Studie: Internationale betrekkingen en ontwikke-lingssamenwerkingUit: Hilversum

‘Ik zal eerlijk toegeven: studeren was een cul-tuuromslag’, zegt Philip Simmermacher aan de vooravond van zijn tweede tentamenperiode. ‘In de eerste periode heb ik iets te veel van mijn vrijheid genoten. De gevolgen zijn niet ramp-zalig, maar ik heb niet alle punten gehaald. De afgelopen tijd heb ik heel hard mijn best gedaan en nu ga ik met vertrouwen de tenta-mens in.’

De feestdagen brengt hij daarna door met zijn familie. ‘Ik kijk er zeer naar uit. Op kamers woon je toch op jezelf en het is lekker om in de watten gelegd te worden. Mijn ouders missen me, dus als ik eens in de twee weken langsga, doen ze extra aardig.’

Zijn lidmaatschap bij Minerva is precies zo leuk als hij verwacht had. ‘Je leert er héél veel mensen kennen. Het Sempre-gala voor eerstejaars was in een kasteel in Venlo, waar we bleven slapen, en iedereen moest een date

meenemen. Mijn date was een meisje uit een ander huis aan het Rapenburg. Het was wel een memorabele avond.’ Het kernen, oftewel het vormen van jaarclubs, waarover hij in septem-ber vertelde, is geslaagd. ‘Minerva is eigenlijk ook gewoon de samenleving: er lopen allerlei verschillende mensen rond. Uiteindelijk vind je mensen met dezelfde interesses. Mijn jaar-club, Portos, is een hechte groep, een mooie club. Het is lastig te zeggen wat ons kenmerkt. Het is een feeling, we liggen elkaar goed.’

De plekken waar hij buiten zijn huis en Minerva het meest komt, zijn zonder twijfel de UB en Plexus. Borrelen gebeurt meestal op Minerva, dus daarbuiten heeft hij geen stamkroeg.

‘Studeren is het voornaamste, daarvoor kom je hier. Minerva promoot dat ook. Er zitten trouwens best veel Minervanen in Plexus. De rookpauze is altijd een mooi momentje.’

In zijn huis is hij tot de zomer samen met één andere bewoner de huiseerstejaars die de klus-jes moet doen. ‘Binnenkort gaan we voor het eerst op huisweekend. Waarheen, dat houden de organiserende huisgenoten nog geheim.’

Dominique Vis (17)Studie: molecular science & technologyUit: Harderwijk

‘Bij het allereerste college dacht ik even: oei, wat is dit nou? Maar het werd al snel scheikun-diger’, vertelt Dominique Vis.

Haar studie wordt door de universiteiten van Delft en Leiden gezamenlijk aangeboden. ‘Vooral voor de technische kant moet ik naar Delft. Daar zit je de hele dag in een practi-cumzaal, dus ik zie niet zo veel van de stad. De verhoudingen zijn daar echt niet normaal: een meisje per vijftien jongens of zo. Bij mijn oplei-ding heb je zestien meisjes en 110 jongens. We zijn dus sterk in de minderheid. Het is grappig om te zien dat je in een volle collegezaal soms één rij met meisjes hebt.’

Ze is liever in Leiden. ‘Van dat scheikundige hier word ik een stuk vrolijker. Lekker met stofjes aan de haal, in plaats van met appara-ten. En ik zit hier bij het Universitair Sport-centrum, Catena en bij het tappersgilde van de Leidsche Flesch: biertjes tappen dus. Ironisch dat dát wel mag.’

Ze is namelijk nog maar zeventien. Haar stu-

dentenreisrecht ging daardoor pas op 1 oktober in.

‘Daarmee kan ik in het weekend soms weer naar mijn ouders. Als vrienden uit Harderwijk sms’en: “Do, ik mis je!”, dan moet je toch even langs. En ik gebruik mijn OV-kaart sowieso dagelijks om naar college te gaan. De treinver-tragingen zijn echt hels.’

Ze besloot namelijk tussen haar studiesteden in te gaan wonen, in Den Haag. ‘Dat is nog steeds leuk, maar met Catena is Leiden mis-schien toch handiger. Het is alleen erg lastig om hier een kamer te vinden, dus het heeft geen haast.’

In september had ze nog geen baantje, maar wilde ze er snel een vinden. ‘Daar ben ik he-lemaal overheen. Ik ben telkens pas om half zeven thuis na een lange labdag en dan ben ik best gesloopt.’ Na het laatste tentamen op 19 december heeft ze ‘even redelijk rust’. Tot zover heeft ze alles keurig gehaald, consequent met zevens. ‘We moeten alleen nog een proef inhalen in januari. Dat lokaal was door de or-ganisatie dubbel geboekt…’

Door MArLEEN VAN WESEL

Toby Jones (27)Studie: Researchmaster Middle Eastern StudiesUit: Frankrijk, Californië, Londen, St Andrews, weer Londen

‘Ik hoop dat ik na januari nog een kamer heb’, zegt Toby Jones. Dan verloopt zijn huurcon-tract bij het Student Housing Office van de universiteit. ‘Om het te vernieuwen moest ik de resterende drie maanden huur in één keer betalen. Dat was me niet eerder verteld en zo-veel geld heb ik niet reserve.’

Wat hij geweldig vindt aan Leiden, is de be-reikbaarheid. ‘Ik ben sneller in Amsterdam dan vroeger van mijn huis naar mijn werk: alle-bei in West-Londen. Maar sommige treinritten zijn nachtmerries. Toen ik vorig weekend een ticket naar Brugge kocht, werd er vreemd ge-noeg niet gezegd dat er werkzaamheden zou-den zijn. Daardoor miste ik de internationale trein in Rotterdam.’ Nietsvermoedend nam hij de volgende. ‘De Thalys, blijkbaar. Toen de conducteur langskwam, eiste hij plotseling vijftig euro boete, of hij zou de politie bellen. Ik had zo veel geld niet bij me, dus bij de overstap in Antwerpen verwachtte ik een politieteam. Maar er was niemand te bekennen.’

Zijn studie, en de cursus Perzisch die hij erbij volgt, bevallen prima. ‘Laatst werd een paper van mij tijdens het college besproken en hélemaal afgekraakt.’ Hij maakte zich al zor-gen over wanneer hij het in vredesnaam moest verbeteren. ‘Maar het eindcijfer was best oké. Ik snap niet hoe iets zo slecht en tegelijkertijd toch goed beoordeeld kan worden.’

Veel tijd om erbij stil te staan, heeft hij niet. ‘Veel vrienden volgen Erasmusprogramma’s in Leiden, en zij hebben al kerstvakantie. Best heftig, want ik heb nog tentamens en dead-lines tot in januari.’ De meeste mensen die hij in Leiden leerde kennen zijn vooralsnog internationale studenten, behalve die uit zijn voetbalteam.

‘Dankzij de voetbal-Whatsappgroep leer ik wat Nederlands, want verder is het net of hier twee verschillende universiteiten zijn.’

Hij moest dus hard zoeken naar The Dutch Experience, waarvoor hij tenslotte ook een beetje naar Leiden kwam. ‘Toen een paar vrienden me kwamen opzoeken hebben we een kroegentocht ondernomen en overal bit-terballen besteld. Pepernoten smaakten ook prima. Uiteindelijk heb ik The Dutch Expe-rience wel beleefd: mijn fiets is laatst gestolen.’

Iets te veel van mijn vrijheid genoten

Mijn fiets is al gestolen

Lastig om een kamer te vinden

Foto’s Taco van der Eb

12 Mare · 18 december 2014

Maretjes

Beri� t uit de Tin� rju� leTegen beter weten in maar met een gebroken hart maakte Masha Rademakers een Tinder-profiel aan. Ze viel van de ene verbazing in de andere bij de nu-of-nooit-vleeskeuring. ‘Ben je ook zo geil?’

Na twee maanden met een gebro-ken hart moest ik mijzelf weer ten prooi stellen aan het mannelijke geslacht. De gladiatoren stonden al met glimmende messen klaar in de arena. Wat aarzelend betrad ik de piste.

Tinder. Als ik erover begon rea-geerden mijn vriendinnen alsof ik ging hoereren. Nou en? Ik had er schijt aan. Dan ben ik er maar één, een Tinderhoer.

Met één druk op de knop had ik een account op de meest bespro-ken dating app van het moment. Onderuitgezakt op de bank in mijn lelijkste sweater en flodderige jog-gingbroek maakte ik mij klaar voor een avondje virtueel daten.

Ik viel van de ene verbazing in de andere. Nooit geweten dat er zoveel verschillende mannen be-staan. Grote, lange, dikke, vieze, knappe. Lekkere, mooie, krullende mannen. Bruin, geel, zwart, wit of rood. Ze komen uit alle windstre-ken. En ze kunnen allemaal jou potentiële lover worden.

Maar voordat ik er één uitkoos vroeg Tinder mij een aantal be-slissingen te nemen die de rest van mijn datende leven gingen bepalen.

Wilde ik mannen zien uit mijn eigen stad of die van 50 km ver-derop? Met andere woorden: had ik zin om in pyjama naar mijn toe-komstige minnaar te fietsen of koos ik ervoor om met koffers te gaan sjouwen richting een Brabander met een zachte G? Ik kreeg het een beetje benauwd. Terwijl ik in mijn hoofd al de moeilijkheden van een lange afstandsrelatie afging, klikte mijn vinger op het knopje 5 km. Ik ging voor makkelijk, ik ging voor de Leidse ballen.

Toen de foto’s nog. Ik heb nog nooit zo lang naar elke hoek van mijn eigen hoofd gestaard. Heb ik echt zo’n grote neus? Waarom heeft niemand me dat ooit verteld? Toch

maar even die sproetjes een beetje wegwerken met photoshop. En dat littekentje. Nog wat bruiner. Zo, klaar.

Toen begon het. Ik werd mijn eigen cupido. Ik bekeek de latino voor mij op het scherm. Paolo had zwarte krullen, kuiltjes in zijn wangen en foto’s waarop hij met bloedmooie vrouwen poseert.

Hij zag eruit als een exotisch cho-colaatje. Alle alarmbellen gingen af. Dit is een macho, niet naar het hartje swipen.

Wha-tever. HARTJE.

Vol-gende foto: Neil, bodybuil-der, houdt van fitness (en heeft cup C).

Onder zijn foto stond: ‘Ik hou ervan als je naar me kijkt terwijl ik me opdruk.’ Narcist! EXIT.

Volgende foto: Patrick, dan-send met een dolfijn. Hell no. NEXT.

Bliep! Bliep! Een berichtje van Paolo. ‘Hi

schatje, lekker jurkje heb je aan’. Verbaasd keek ik naar mijn jog-gingbroek. O ja, hij had natuurlijk mijn foto’s bekeken. Hij moest eens weten hoe ik er nu bij zat. Moest

ik nu zeggen: ‘Dank je, jij hebt ook een mooi handdoekje om je edele delen geknoopt’?

Maar voordat ik kan antwoor-den stuurde Paolo al een bericht. ‘Ben je ook zo geil?’ Ik schrok er een beetje van en blokkeerde hem gelijk. Getver. Nee, ik zit in mijn joggingbroek en zoek een lieve, be-gripvolle, stoere man. Op Tinder. Een illusie?

Uit onderzoek dat online dating-site eDarling uitvoerde onder

214 van haar leden, blijkt dat online daten op ver-schillende vlakken fout kan gaan. De groot-ste afknappers zijn taalfouten en sek-suele toespelin-gen. Ook zorgen groepsfoto’s, feest-selfies en

portretten met zonnebrillen voor ergernissen. Vooral mannen kun-nen er wat van, merk ik tijdens het Tinderen. Ze hebben foto’s waarop ze onherkenbaar tussen een bier-drinkende massa vrienden staan, weggemoffeld onder een petje. Jongens, zeg nou zelf, zou je op die manier de liefde van je leven willen

tegenkomen?Er zijn er ook die zichzelf als een

soort actionmanpop afbeelden. Als een chimpansee hangend aan een rots, duikend op Bali, uitkijkend over de bergen. Je zou bijna geloven dat je met een soort prehistorische jager-verzamelaarsoort te maken hebt. Totdat je erachter komt dat bijna elke Tinderman zulke foto’s heeft.

Volgens het onderzoek van eDar-ling wil meer dan zestig procent van de ondervraagden geen relatie met iemand die zijn of haar profiel

mooier maakt dan het is. Maar op

een app als Tin-der is dit bijna niet tegen te gaan. Het is nu een-maal een nu-of-nooit-vleeskeu-ring. Heb je een knap

snoetje, dan heb je kans

dat een groot percentage van de bevolking je naar het hartje ‘swipet’. Heb je een lelijke kop, dan werkt het niet. De wereld is hard.

Na een paar avonden met alle soorten mannen geapped te heb-ben, geef ik de moed op. Of ze hou-den na één avond al op met praten, of ze zijn uit op directe vunzigheid. Hoewel ik daar ook niet vies van ben, wil ik wel eerst weten wat voor vlees ik in de kuip heb.

Bliep! Bliep! Een berichtje van Jan-Willem.

Wow... Jan-Willem. Dat bericht-je verandert mijn week. Urenlang

appen we over onze vurige ver-langens. We maken foto’s van net gemaakte spaghetti. Van onze sok-ken. En van de poes die op schoot zit. Ik zie hem voor me. Liggend met een boek op zijn bed, denkend aan mij. Filosoferend kijkt hij voor zich uit, en droomt over de baby’s die hij met mij zal krijgen. Niet één, maar tien, allemaal lijkend op kleine ikjes en hijtjes.

Plotseling wordt mijn dagdroom woest verstoord door het zoemen-de geluid van mijn WhatsApp. Snel kijk ik op het scherm. Mijn Jan-Willem. Een zinderende spanning giert door mijn buik.

Snel klik ik op het bericht. Mijn adem stokt. Op het scherm is een foto te zien van een grote, zeer rijpe ‘komkommer’. Mijn romantische droom is abrupt voorbij.

De rimboe van het online ten

Brief

In deze rubriek kunnen lezers in maximaal 300 woorden reageren op artikelen in Mare. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren. Over wei-gering wordt niet gecorrespondeerd. Mail naar redactie@mare.leidenuniv.nl

“Hoi, ik ben jullie nieuwe docent. Om dit semester een beetje te kunnen volgen, raad ik je ten zeerste aan om het boek Eurodocenten te kopen. Er worden vra-gen over gesteld, tijdens de toets…” De stilte na toets zorgt voor rumoer. Daar is bewust gekozen door de docent: nu koopt iedereen het genoemde boek,

ZIJN boek. Hij geeft namelijk lesstof uit een boek dat die zelf geschreven heeft. Kwalitatief hoogstaand en onafhankelijk onderwijs dus. En hij is niet de enige. Vijf van mijn huidige zes onderwijskrachten schrijven hun eigen boek voor.

Een onderwijzer geeft les in een vak waar hij of zij geen onderdeel (meer)

van uitmaakt. Weinig hebben recente ervaring in het werkveld waar ze ons over onderwijzen. Ze zijn als docent gaan werken, omdat ze niet aan de slag konden na hun studie. Of ze hebben een aantal jaar het roest op hun huid ge-werkt en zijn daarna het onderwijs inge-rold. Nemen die geoxideerde wijsheden mee in hun boek, als lesmateriaal.

Een studie moet studenten voorberei-den op de toekomst. Die anders is dan nu. In plaats daarvan krijgen we stof dat vijf jaar geleden actueel was. Uit eigen boek. Een dubbele achterstand dus.

Ik weet nog dat een docent ‘Nieuwe Media’ tijdens een college in 2013,

Egodocentrisch

ik herhaal: twee-dui-zend-der-tien, meldde dat ‘internet best een dinge-tje kon worden’. De zaal barstte uit zijn bulderende voegen, terwijl er tientallen tweets, posts en gefilterde foto’s door het openstaande raam de wereld tege-moet vlogen.

Waarschijnlijk willen docenten geen doorgeefluik van informatie te zijn, tussen professionals en aankomende. Schrijven ze daarom hun een eigen boek (voor). Zodat ze tijdens de colleges hun wijsheden kunnen aanhalen.

Toch is het beter als ze bij hun leest blijven: doceren. En daarin uitblinken. Met stof van professionals uit het hui-

dige werkveld. Het beste van twee we-relden combineren om geleerde goud-haantjes te smeden. Oftewel: ons.

Of geef de docentjes elk jaar een op-friscursus, zodat wij – de onbeschreven blaadjes – er ook profijt van hebben. Hoeven we er niet pas tijdens stage ach-ter te komen dat al het geleerde in de praktijk hopeloos achterhaald is. Bereid ons voor. Wees onze gids, de voortref-felijke docent. Niet semi-professional en onderwijzer ineen.

Bas DerksPremasterstudent journalistiek en nieu-we media

Wha-tever.HARTJE.

Vol-gende foto: Neil, bodybuil-der, houdt van fitness (en heeft cup

Onder zijn foto stond: ‘Ik hou ervan als je naar me kijkt terwijl ik me opdruk.’ Narcist! opdruk.’ Narcist!

214 van haar leden, blijkt dat online daten op ver-schillende vlakken fout kan gaan. De groot-ste afknappers zijn taalfouten en sek-suele toespelin-gen. Ook zorgen groepsfoto’s, feest-selfies en

het hartje swipen. site eDarling uitvoerde onder

opdruk.’ Narcist! opdruk.’ Narcist!

Maar op

een app als Tin-der is dit bijna niet tegen te gaan. Het is nu een-maal een nu-of-nooit-vleeskeu-ring. Heb je een knap

snoetje, dan heb je kans

kan gaan. De groot-ste afknappers zijn taalfouten en sek-suele toespelin-gen. Ook zorgen groepsfoto’s, feest-selfies en

kan gaan. De groot-ste afknappers zijn taalfouten en sek-suele toespelin-gen. Ook zorgen groepsfoto’s, feest-selfies en

schillende vlakken fout

gingbroek. O ja, hij had natuurlijk soorten mannen geapped te heb-ben, geef ik de moed op. Of ze hou-

Verbaasd keek ik naar mijn jog-

Hoewel er zeldzame uitzonderin-gen zijn, bestaan er grofweg drie verschillende soorten Tinder-mannen.

• Je hebt de ‘ex-monniken’ die zes jaar gevangen zaten in een relatie en op zoek zijn naar wat vluchtige passie en iemand om zich tegenaan te nestelen. Zij willen een beetje gezelligheid onder de lakens en als je lief genoeg bent blij-ven ze plakken.

• Dan is er nog de troep ‘woeste leeuwen’, die tien Tinderlief-jes tegelijkertijd hebben. Zij zijn chronisch online op Tinder en starten een gesprek met de woorden ‘sweet kitty you look dirty’.

• De derde groep zijn de ‘kneu-zige freaks’ die in Tinder een nieuwe kans zien om de ware te vinden die hun SM-fanta-sieën of fascinatie voor aliens deelt. Met selfies van hun uitpuilende ogen of starende blik proberen ze je voor zich te winnen. Deze groep eindigt later sowieso met een Thais importbruidje.

Masha Rademakers studeerde culturele antropologie en islamstu-dies in Leiden. Ze is werkzaam als freelance journalist.

Aanmaakhout

Dan ben ik er maar één, een Tin� rhoer

18 december 2014 · Mare 13

Opinie

18 december 2014 · Mare 13

Just shootThe advance of microneedles for pain-free jabsa

An array of tiny needles works better than one large syringe. PhD candidate Koen van der Maaden thought up a smart way of transfer-ring vaccines to microneedles.

By Bart Braun Vaccines of the future look like Velcro: you can only see that needles are still involved when you look more closely. Instead of the large, single syringes we use now, you will be injected with doz-ens of little needles. And they are considerably smaller: depending on the type, they can measure between one and one-tenth of a millimetre.

Injections will be painless, requir-ing much smaller amounts of the drug or vaccine. In an ideal world,

a manufacturer could produce huge sheets of stickers containing mi-croneedle vaccines which anyone could adhere to his or her body. This means the whole world could be vaccinated without the aid of nurses.  

Nonetheless, we’re not there yet, as pharmacologist Koen van der Maaden discovered. Van der Maden was awarded his doctorate last Wednesday for his work on the use of microneedles for vaccinations. “Everyone uses different levels of force to push the needles into the skin, which affects how well the nee-dles inject. I asked fifteen volunteers to stick a patch onto their skin and compared their attempts to a device that always uses the same amount of force and speed. Only thirty to eighty per cent of the needles were

actually injected into the skin when delivered manually, which obvious-ly had an impact on how much of the vaccine was administered. There was much less variation when an ap-plicator was used and the efficien-cy was much higher, as much as 98 per cent. So you really do need the equipment.”

Van der Maaden assures us that the price is almost the same: “In the-ory, an applicator uses a tiny spring, which pens have too. How much does a pen cost? A few cents? And you just shoot – bang – the needles into the skin.”

Van der Maaden describes all sorts of different kinds of micronee-dles in his doctoral thesis. Some are etched from silicon, manufactured in a similar way to computer chips.

He even made his own hollow nee-dles from quartz, protecting his face with a sort of welding mask against the lethal hydrofluoric acid required for the process. “You can also make soluble needles: first you make a mould, then allow the liquid with the medicine or vaccine to solid-ify. Your drug is the actual needle, which slowly disappears in the skin. The disadvantage is that you can never make them as sharp as metal, quartz or silicon.”

Once the needles have penetrated the stratum corneum, they reach the epidermis underneath, which is full of antigen-presenting cells. Those cells tell the immune system what to attack. You see, our skin is not some kind of leather condom to keep all the stuff on the inside of our bodies

from falling out – it is a major or-gan and part of our immune system. This means that microneedles are particularly suitable for administer-ing vaccines, either by using hollow needles through which the vaccine can flow or by covering the needles with a vaccine. Van der Maaden has designed a smart way of producing the latter.

“Normally, a thick layer of the vaccine surrounds the needles but the disadvantage of that is that the needles are not very sharp, so they don’t penetrate as well and consequently release less vaccine.” Instead, Van der Maaden uses ul-tra-thin layers: the vaccine remains adhered to the needle until it enters the patient’s skin where it is released. To do that, he first adhered a very thin layer of molecules that, de-pending on the pH, have a different electrical charge. “Pyridine groups have a positive charge in a slightly acidic environment. The vaccine I wanted to use has a negative charge so the needles that have been treated with pyridine are stored in an acidic environment and then the vaccine is added, making it an efficient way of getting it on the needles.” How-ever, the epidermis is not acidic, but slightly alkaline. “So the pyridine groups lose their positive charge once they’re inside the skin, releas-ing the vaccine there.”

The first microneedles were tri-alled back in the nineties but their use is gradually advancing. One type of flu vaccine on a single micronee-dle is available in America. “There is also a cosmetic product that uses microneedles which the manufac-ture claims combats wrinkles”, says Van der Maaden sceptically.

“Now, we’re in the first stages of testing vaccines on microneedles on human volunteers. The Ameri-can Food and Drug Administration, which calls the shots on medicines allowed onto the American mar-ket, announced their opinion of microneedles for the first time this year. They think it is important that the results of experiments can be re-produced and that no needles are left in the skin after the vaccination. Al-though the needles probably pop out when the muscles are flexed, we first have to prove that they actually do.”

Agency fees are topplingA bill to end high fees charged by agencies to tenants has been drafted. The fees for independent accommodation were abolished some time ago but you often have to go to court to enforce your rights.

By Marleen Van Wesel “I was furious, although I knew that there wasn’t much choice in Leiden”, recalls Jacky Hicks, a researcher at the Royal Institute of Southeast Asian and Caribbean Studies (KITLV). A year ago, an estate agent helped her find a place to rent and then charged a substantial sum for agen-cy fees. Hicks paid up so that she at least had a roof over her head.

“It happens very, very often”, agrees Julian Kramer, head of hous-

ing at Leiden’s legal advice centre. “Every week, I speak to tenants who want to know whether those fees are fair.”

Hicks called the legal advice centre too. “They told me that you can’t get the agency fees back. But I grumbled about it to friends too, and someone said: oh yes you can. Accordingly, she sent letters to the estate agent. “He ignored them. The Legal Service Counter put me in touch with a lawyer.” It took a year, but the lawyer succeeded: the agen-cy fees were repaid to Hicks earlier this month.

Agency fees are not permitted if the accommodation is indepen-dent, i.e. it has a separate front door and its own facilities. That is to say: an agency may not charge

both the tenant and the landlord for brokering services, although it has not stopped them charging fees to Hicks and many other tenants. If an estate agent is working for a future occupant only, he may charge a fee. Kramer explains the legal advice centre’s negative recommendation. “It’s difficult. Tenants are usually within their rights but to enforce those rights costs money. Often, the legal fees outweigh the results. We try to advise on the best course.”

The law does not apply to rooms, but there is a bill afoot to equalise their position. Back in 1990, it was feared that landlords letting rooms and their potential tenants would not meet if no one brokered for both parties. Internet has done away with those worries, as the bill explains. It

goes on to say: “Secondly, there are complaints about excessive fees for brokerage that should be taken se-riously”. The Minister for Housing, Stef Blok, wanted propose the bill this year but his spokesman Rich-ard Gielen claims there has been some delay: “The bill will probably be proposed in the spring of 2015 once it has been debated by the Cabinet and has been submitted to the Council of State. Then Par-liament will debate it.” The Neth-erlands Association of Real Estate Brokers and Real Estate Experts (NVM) is pleased with the bill and a large number of estate agents, including Nederwoon, Rots Vast and Direct Wonen, have promised to stop charging agency fees as of 1 January 2015.

Starting this year, Leiden Coun-cil has made attempts to combat the unreasonable fees by making it mandatory for housing agencies to be licensed, for which they must meet certain quality standards. Alderman Paul Laudy points out that enforcing the new rules is dif-ficult for now. “There are formal rules, but they’re not terribly use-full in practice. We kind of expect-ed that, when we introduced the new rule”, he admits.

Hicks thinks that the relationship with her landlord was not dam-aged by the problem. “Although, in court, he made a statement in fa-vour of the estate agent. Ironically, he wants to sell the house now, so I have to get to grips with the system again to find somewhere else.”

Your skin is an important part of your immune system. That means that vaccinations only need to go skin deep.

14 Mare · 18 december 2014

English page

Terwijl muzikanten maar wat graag het theater in gaan, verruilt comedian Jan Jaap van der Wal het theater juist voor verschillende poppodia. Met Dystopia staat hij op 8 januari in de Gebr. de Nobel. ‘Mensen drinken een biertje in plaats van koffie.’

Door Petra Meijer ‘De titel van de voorstelling is een knipoog naar utopia, het tegenovergestelde van dystopia’, zegt cabaretier Jan Jaap van der Wal. ‘De voorstelling gaat over privacy en over hoe wij overgeleverd zijn aan machines. De opkomst van de technologie is voer voor grappen. Dat een apparaat ons moet vertellen waar we naar toe moeten’, zegt hij smalend over navigatiesystemen.

Niet veel later klinken er steeds snellere piepjes door de telefoon. ‘Wacht even hoor, ik moet even inparkeren.’

Hoewel het thema van de voorstel-ling vastligt, improviseert Van der Wal ook veel op basis van de actua-liteiten. ‘Als ik een idee heb voor een voorstelling, dan begint het schrijf-proces. Dat speelt zich af in mijn hoofd. Als ik dingen onthoud, dan waren ze blijkbaar de moeite waard. Die verhalen heb je in je achterzak, maar hoe je het insteekt is op die avond te besluiten. Ik maak ook veel uitstapjes. De voorstelling gaat over de verschillen tussen generaties, over ouder worden en kinderen krijgen, over Bassie en Adriaan en tiramisu.’

Van der Wal is de eerste comedian die de concertzalen in gaat, en tot nu toe bevalt het goed. ‘Het is rauw en snel, minder braaf: een goede match met stand-upcomedy. De voorstel-lingen beginnen over het algemeen wat later op de avond en het pu-

Overgeleverd aan machinesJan Jaap van der Wal doet liever een clubtour

bliek is jonger. Mensen drinken een biertje in plaats van koffie. Ze staan tussendoor ook gewoon op om bier te halen of naar de wc te gaan. Als ik dat zie, maak ik er natuurlijk een grap over. In het theater kijk je naar een zwart gat, hier zie je alles.’

In het voorjaar stond hij al in Para-diso en in Het Paard. ‘Normaal sta je in het theater en denk je: “Hier heeft Herman van Veen nog gestaan.” Nu denk je: “Hier heeft John Mayer nog gestaan.” De sfeer is anders, maar er is nog een voordeel. Poppodia boe-ken hun acts korter van tevoren. Als je het theater in wilt, moet je anderhalf jaar van tevoren precies kunnen vertellen wat je daar gaat doen. Vervolgens heb je hele blok-ken in je agenda staan. Shows voelen dan als moeten. Ik vind het leuk om dingen uit te proberen, ook op tv, dat kan niet als je agenda al vol staat.’ Hij sluit dan ook niet uit dat meer van zijn collega’s de concertzalen in trekken.

De afgelopen maanden trok Van der Wal met Dystopia door Vlaan-deren. ‘Dat werkte heel goed. De Belgen luisteren aandachtig en zijn heel talig. Ik heb mijn programma niet speciaal op België aan hoeven te passen.

‘Natuurlijk heb ik de plank ook weleens misgeslagen. Een van de clous ging over Prénatal, maar in België heet die winkel de Préma-man. Die grap ging dus volledig op zijn bek. Het publiek lachte ook niet beleefd, het bleef ijzig stil. Maar over het algemeen vielen de verschillen mee. Ze wisten zelfs wie Sterretje uit Oh Oh Cherso is. Dat is niet bepaald een culturele verrijking, maar wel zo gemakkelijk.’

Jan Jaap van der Wal, Dystopia Gebr. De Nobel8 jan, 20 u, € 15

Dit wordt fucking spannendKou Leiden, een modern hoorspelHet Leidse duo MakersRadio maakte de podcast Kou Leiden. Hun hoorspel is niet bedoeld als behang. ‘Dit is niet voor tijdens het stofzuigen.’

Door Marleen van Wesel ‘We spraken twee bergbeklimmers over hun po-ging om de Mount Everest te beklim-men. Onderweg zagen ze mensen overlijden, maar ze moesten door, anders zouden ze zelf de volgende zijn. Een echt horrorverhaal. Maar we spraken ook wetenschappers: over wat onderkoeling met mensen doet’, vertelt radiomaker René van Es over de podcast Kou Leiden van MakersRadio.

‘Het is een modern hoorspel’, zegt medemaker Richard den Haring. Van Es: ‘Zonder voetstappen in een grindbak. Haring en ik vertellen el-kaar een uur lang om de beurt ver-halen over kou, zoals we in de kroeg zouden doen. Tussendoor hoor je fragmenten, van opnames van de mobieltjes van de bergbeklimmers, of van interviews die we hielden, bij-voorbeeld met Dirk van Delft.’

Dat is de directeur van Museum Boerhaave, en ook de biograaf van Heike Kamerlingh Onnes. De naamgever van het KOG wist in 1908 heliumgas vloeibaar te maken door het af te koelen tot bijna het absolute nulpunt (-273 graden Cel-

cius, oftewel: 0 Kelvin), waardoor Leiden even het koudste plekje op aarde was. Daarbij zijn trouwens wel wat alternatieve grindbakgeluiden te horen.

Den Haring: ‘We laten niet letter-lijk een pomp klinken bij het verhaal over Kamerlingh Onnes, maar wel mechanische geluiden. Van zijn eu-reka-moment gaan we naar onder-zoekers van het Bio Science Park, die vandaag de dag bezig zijn met koelkasten en microscopen.’

Van Es: ‘Tussen alle fragmen-ten door draaien we een paar keer muziek, om even tot rust te komen. Leids talent, zoals The Cannonball Johnsons, Birth of Joy en Vivienne Aerts.’

Al tien jaar maken de twee lokale radio, als het duo Haring en Van Es, maar aan hun vaste programma bij Unity FM kwam afgelopen zomer een einde. ‘MakersRadio nam na-melijk al onze vrije uren in beslag’, vertelt Van Es. ‘Komend jaar gaan

we er helemaal volle bak voor. We zullen nog minstens drie podcasts maken; elk kwartaal. Kou is nog maar de pilot. We hebben nu onze stijl uitgevonden.’ ‘En de structuur onder de knie’, vult Den Haring aan.

Op nieuwjaarsdag, om 15.00 uur, wordt de podcast uitgezonden door de lokale radiozender Unity FM.

Zullen Leidse gezinnen en stu-dentenhuizen voor het eerst sinds decennia weer met chocolademelk en glühwein rond de radio gekluis-terd zitten? ‘Hypothetisch zou het kunnen’, denkt Den Haring. ‘Want het wordt fucking spannend! Maar de kans is klein dat radio zijn rol als hoofdpodium in de huiskamer terugkrijgt.’

‘De podcast is ook weer niet be-doeld als behang, voor tijdens het stofzuigen’, zegt Van Es. ‘Wel om te luisteren in de file, in de trein of tijdens het hardlopen. Op je smart-phone. De techniek is geen obstakel meer.’ In je eentje dus, en wanneer het jou uitkomt.

Den Haring: ‘Net als Uitzending Gemist of Netflix. Succesvolle pod-casts gaan in Amerika als een jekko. Shows als Serial en Radiolab trek-ken miljoenen luisteraars. In Eu-ropa staat het nu echt op het punt van beginnen.’

De podcast Kou Leiden is vanaf 1 januari o.a. te vinden op www.mareonline.nl

Jan Jaap van der Wal: ‘Als je het theater in wilt, moet je anderhalf jaar van tevoren precies kunnen vertellen wat je daar gaat doen.’ Foto PR

‘Succesvolle podcasts gaan in Amerika als een jekko.’ Foto Renzo Candido

tHeaterleiDse sCHoUWBUrGHerman in een bakje geitenkwark18 december, vanaf €10CaFÉ De Bonte Koestukafest Kick-off6 januariins BlaUrestaurant amore14 & 15 januari, €19leiDse sCHoUWBUrGlenette van Dongen: roedel17 januari, vanaf €10tHeater CastellUMthe sound of Music20 januari, €39,25leiDse sCHoUWBUrGerik van Muiswinkel: schettino20 januari, vanaf €10

MUZieKleiDse sCHoUWBUrGHadewych Minis & Band20 december, vanaf €10QBUsjon auer & Ken stringfellow (the Posies) + some Weird sin20 december, €12,50aalMarKtZaalrembrandt Frerichs & remy van Kesteren8 januari, vanaf €20aalMarKtZaalDoric string Quartet11 januari, vanaf €20PaarD van trojeozark Henry16 januari, €20Dj Pj17 januari, gratisQBUssongbirds: lynn Miles22 januari, €12sUB071Hombre Malo26 januariDe tWee sPieGHelselke zaterdag en zondag vanaf 16.00 live muziekelke vrijdag 21.00 live muziekelke maandag 21.00 open jamsessie

DiversenvolKenKUnDeGeisha10 oktober 2014 – 6 april 2015MUseUM De laKenHaleen Deftige Parade. De selectie van rudi Fuchs11 oktober 2014 – 31 mei 2015MUseUM BoerHaavetentoonstelling: 100 jaar uitvindin-gen, Made by Philips researcht/m 4 januari 2015natUralisFreeks Favorietent/m 31 december 2014MUseUM BoerHaveHit & run. ed van der elsken fotogra-feert.Za 13 september t/m zo 4 januari 2015rijKsMUseUM van oUDHeDenCarthago27 november t/m 10 mei 2015sieBolDHUiDKawahara Keiga. Fotograaf zonder camera28 november t/m 22 februari 2015MUseUM BoerHaveik zie, ik zie. over licht en illusies30 november t/m 6 april

18 december 2014 · Mare 15

Cultuur Agenda

Foto Marc de Haan

‘Ik shop van andermans planken’Mark Fousert (23, rechten)Huis: Huize Boven ’t Vat – Koenesteeg 2AGrootte: 30m2

Kost: 400 euroBewoners: 8

Hoe kom je aan deze kamer?‘Ik heb geluk gehad. Mijn ouders wonen in Den Haag, dus ik bleef eerst thuis. Be-gin vorig jaar wilde ik toch op kamers. De eerste keer dat ik ging hospiteren zag ik hier drie mensen die ik al kende, het was dus meteen raak. Ik ben als laatste in huis gekomen, maar heb de grootste kamer gekregen. Niemand had zin om door te verhuizen. We wonen in een ge-mengd huis met vier mensen van Njord, en vier mensen van SSR.’

Wat doet die gebroken roeiriem daar?‘Ik ben wedstrijdroeier, en tijdens mijn laatste wedstrijd in het eerste jaar lag er een metalen bootje met motorpech op

de finish van de Bosbaan. Er werd twee keer gezegd dat we moesten oppassen, maar niet dat we moesten stoppen. Toen we de finish overkwamen, klapte mijn riem op de boot in tweeën. Sindsdien hangt hij boven mijn bed.’

Gaat dat enorme borduurwerk ook aan de muur?‘Nee, ik kocht hem vanwege de lijst. Het borduurwerk wordt vervangen door een prikbord. Ik wil nog meer dingen maken voor mijn kamer: een koffietafel van be-ton, een ophangsysteem van bewerkte takken uit het bos en een bank van pal-lets. Ik heb een half jaar bouwkunde gestudeerd en houd van klussen. Maar het mag niet te veel kosten. Ik geef elke maand al veel geld aan eten uit.’

Hoezo?‘Als wedstrijdroeier moet ik 4000 kiloca-

lorieën per dag eten. Ik eet amper suiker en ik drink tijdens trainingsperiodes niet. In mijn koelkast liggen paprika’s, kwark en kip. Met zulke producten is het best moeilijk om aan 4000 calorieën te ko-men. Soms wordt er 250 gram droge volkorenpasta voorgeschreven, in com-binatie met 200 gram groente en 100 gram vlees. Dat is in de praktijk een gi-gantisch bord met pasta, dat krijg ik echt niet weg. Ik probeer daarom de hele dag door te eten. Dat moet ook wel: ik roei zeven of acht keer per week.’

Is schoonmaken in huis een issue?‘Het valt mee, maar natuurlijk zijn er wel irritaties. Met Sinterklaas kreeg ik een heel gedicht omdat ik wel eens shop van andermans planken. Ik houd van koken, als ik bij iemand kerrie zie staan, dan pak ik het gewoon. We gooien in huis ook best vaak met eten. We gooien

over met eieren, wat leidt tot een eierge-vecht of spruitjes tegen je hoofd. Maar uiteindelijk ruimen we het wel weer op.’

Halen jullie verder veel geintjes uit?‘Mijn huisgenoten hebben een poster van Robin van Persie boven mijn bed gehangen. Als ik hem weghaalde hing er de volgende dag een nieuwe. Uiteinde-lijk heeft hij er drie maanden gehangen, want er was geen beginnen aan. Maar we gaan echt niet elkaars kamer in alu-miniumfolie verpakken.’

Heeft je kamer ook nadelen?‘Ik woon tegenover de Snooker op de Hogewoerd. Half zestienjarig Leiden komt daar heen. Als je met een slaapmasker, oordopjes en een kussen op je hoofd in bed ligt, kun de herrie nog horen.’

DOOR PETRA MEIJER

Kerstoverpeinzingen

Kerst zou de gezelligste tijd van het jaar moeten zijn. Mijn favoriete films zijn op tv, de Coca-Colatruck rijdt er-gens rond en mijn familie is tijdens het kerstdiner zowaar in staat om snapchat, candy crush of whatsapp langer dan een half uur te laten voor wat het is.

In werkelijkheid valt het ieder jaar weer tegen. Mijn vader kan het hele jaar door een prima kalkoen serve-ren, maar met kerst lukt dit hem op de een of andere manier nooit. De Coca-Colatruck rijdt ieder jaar opnieuw aan mijn straat voorbij en Home Alone heeft na vijftien keer zien zijn meeste glans verloren. En dan ben ik nog niet eens kind van gescheiden ouders. Om te voorkomen dat je dit jaar ook tot de ongelukkigen behoort die jaar op jaar het kerstfeest zien uitlopen in een compleet fiasco heb ik wat praktische tips.

1. Doe gewoon waar je zin in hebt. Het is belangrijk om te doen wat je leuk vindt en dit principe hoef je echt niet overboord te gooien omdat de verlosser toevallig zijn verjaardag viert. Als jij het leuk vindt om de hele kerst van onder een deken naar het laatste seizoen van House of Cards te kijken en daarbij alleen maar diep-vriespizza’s naar binnen te schuiven, ga je gang. Je ouders zullen het uit-eindelijk begrijpen en stiekem blij zijn dat ze dit jaar niet de hele tijd tegen dat chagrijnige hoofd van je aan te hoeven kijken tijdens het kerstdiner.

2. Begin vast met je kinderen, of wanneer je die niet hebt je kleine broertjes en zusjes of je neefjes en nichtjes te laten geloven in de Kerst-man. Binnen een jaar of twee is het, zeker als hoogopgeleide en geëman-cipeerde Nederlander, niet meer bon ton om Sinterklaas te vieren. Wees dit voor en voorkom dat je de klein-tjes moet vertellen dat Sinterklaas een racistisch sprookje is. Bovendien is dit een goed excuus om allemaal cadeaus voor jezelf onder de boom te leggen die je op eerste kerstdag in het bijzijn van je hele familie kunt uitpak-ken.

3. Roep een kersttraditie in het le-ven waar jij en jij alleen baat bij hebt. Zo zou je ervoor kunnen kiezen dat het vanaf dit jaar een traditie tijdens het kerstdiner is dat iedereen onder zijn stoel door moet kruipen wan-neer jij een slok van je wijn neemt. Dit houdt je familie in vorm en motiveert jou om flink door te drinken, wat de algehele kerstvreugde alleen maar ten goede komt.

4. Roep de hulp in van Robert ten Brink als je ouders of die van je vriend(in) gescheiden zijn. Het is nu eenmaal een gegeven dat ouders aan-dacht willen met kerst, net zoals het een feit is dat er maar twee kerstda-gen bestaan. Tel daar kerstavond bij op en je hebt drie avonden waarop je een kerstdiner kunt houden. Bij twee keer twee gescheiden ouders heb je dus een probleem. Doe jezelf een lol en probeer niet het onmogelijke te doen, maar bel in dit geval gewoon Robert ten Brink. Geloof me, hij weet er raad mee.

Prettige feestdagen!

TIM MEIJER

16 Mare · 18 december 2014

InburgerenKamervragen

Bandirah