Kloksteeg 25, LEIDEN 071-5126666 of

www.prentenkabinet.nl

Lange Mare 60, LEIDEN 071-5141937 of www.koekop.nl

WILDWEKEN DININGCITY

BUBBEL EN AMUSE3 GANGEN WILDMENU

BROOD EN BOTERKOFFIE OF THEE

€ 35,00 P.P.T/M 4 DECEMBER

WILDWEKEN DININGCITY

BUBBEL EN AMUSE3 GANGEN WILDMENU

BROOD EN BOTERKOFFIE OF THEE

€ 35,00 P.P.T/M 4 DECEMBER

mare-prentenkabinet 141009.indd 1 21-10-14 14:02

Advertentie

Rechtenstudenten die zich zeer laat inschrijven voor tentamens betalen per 1 november een boete van 20 euro.

DOOR VINCENT BONGERS Het rechtenbe-stuur wilde graag 25 euro inschrijf-geld heffen, maar dat mag niet van onderwijsminister Jet Bussemaker. Volgens de Wet op het Hoger On-derwijs (WHW) zijn inschrijfkos-ten voor tentamens verboden. De minister wil echter een boete van maximaal 20 euro mogelijk maken.

De faculteit Rechten voerde eer-der al een boete in die kon oplopen tot 75 euro per tentamen, en die was voorgesteld door de faculteits-raad zelf. Het alternatief voor het in-schrijfgeld is namelijk: wie zich niet op tijd heeft ingeschreven, mag geen tentamen doen. Zowel docenten als studenten vonden dat onwenselijk.

De Tweede Kamer en Bussema-ker staken daar echter een stokje voor. Rechten schafte de boete af, waarop het aantal studenten dat op het laatste moment tentamen wilde doen meteen weer toenam - met alle organisatorische problemen en kosten van dien. Het bestuur voerde daarop, ondanks het verbod van de minister, opnieuw een kostendek-kende boete van 25 euro in.

Bussemaker stuurt binnenkort een brief naar de Kamer waarin zij een voorstel doet over de inschrijf-kosten. Maar tijdens het vragenuur-tje twee weken geleden werd echter al duidelijk dat de minister een boe-te van 20 euro toe wil staan.

‘Als het aan de minister ligt, mo-gen we administratiekosten hef-fen’, zei Pauline Schuyt van het rechtenbestuur maandag tijdens de faculteitsraadvergadering.

‘Wellicht wordt hiervoor de WHW gewijzigd, maar daar lopen we vast op vooruit. De minister ziet dat deze regeling in het voordeel is van studenten. Per 1 november heffen we 20 euro voor zeer late inschrijvers die na drie werkdagen voor het tentamen toch nog mee willen doen. In de tentamenzaal zelf heeft de student nog de keuze: weggaan of betalen. Innen gaat met machtigingsbriefjes.’

> Verder lezen op pagina 4

Theologiestudent Jan Willem van der Straten leidt een atheïstenkerk in Amsterdam. Mare bezocht een dienst. ‘Geef elkaar vooral eerst een knuffel!’DOOR PETRA MEIJER ‘Alles is liefde! Alles is liefde! Voor iemand zoals jij. Voor hem, voor haar, voor mij.’ Ruim hon-derd mensen zingen enthousiast mee met het nummer van Bløf. Een enke-ling gooit de handen in de lucht.

‘Woeee!’ joelt Jan Willem van der Straten (24, theologie) in de mi-crofoon, als het liedje is afgelopen. ‘Wat is er beter dan één nummer? Twee nummers!’ De band begint

Nooit meer uitslapenMare viert het leven, in de atheïstenkerk

weer te spelen. Welkom bij de Sun-day Assembly, een niet-religieuze kerkdienst, die elke laatste zondag van de maand plaatsvindt. ‘De tij-den van uitslapen op zondag zijn voorbij’, grijnst Van der Straten. ‘De Sunday Assembly is een liefdevolle arena, waar je als gemeenschap sa-menkomt, liedjes zingt, inspiratie vindt en reflecteert, maar waarbij God niet centraal staat.’

Hoewel de oprichters de term ‘atheïstenkerk’ hebben verzonnen, dekt dat niet helemaal de lading, zegt hij. ‘We zijn eigenlijk geen kerk voor atheïsten, maar voor iedereen. We zijn seculier, maar radicaal in-clusief: iedereen is welkom om met

ons het leven te vieren.’ Zelf is hij niet religieus opgevoed. ‘Op mijn dertiende hoorde ik toevallig tele-vangelist Joel Osteen, die het geloof in humanistische termen uitlegt. Dat heeft mijn leven veranderd. Mijn ouders dachten dat het een fase was, dat het bij de puberteit hoorde. Op mijn zeventiende wist ik dat ik dominee wilde worden. Ik ging nog niet naar de kerk, maar las wel elke dag uit de Bijbel.’

Na de middelbare school koos hij de studie communicatie. Want: ‘Theologie heeft niet meer theolo-gie nodig, maar meer communica-tie.’ En hij werd lid bij studenten-vereniging Minerva. ‘Een seculiere

omgeving, maar wel met ambitieuze mensen, die een betere versie van zichzelf willen creëren.’ Hij kwam in contact met Ruben van Zwieten, die bijbelklassen geeft op de drukke Zuidas, vloog naar Amerika om Joel Osteen te ontmoeten, schreef zich in voor een master theologie met de specialisatie ‘media’ en liet zich vorig jaar dopen. ‘Mijn huisgenoten gingen mee, dat was voor sommigen van hen best ongemakkelijk. Ze wis-ten niet of ze tijdens sommige liedjes moesten staan of zitten.’

Toen hoorde hij over de atheïsten-kerk. ‘Dit is het, dat wist ik meteen.’

> Verder lezen op pagina 6

Jan Willem van der Straten: ‘We zijn seculier, maar radicaal inclusief.’ Foto Taco van der Eb

Tentamenboete wordt 20 euro

Ook dit jaar weer: de Mare-kerstverhalenwedstrijd! Schrijf een verhaal

van tussen de 1500 en 2000 woorden en win €250, €75 of €50.

Oproep van auteurs en juryleden Christiaan Weijts en Arjen van Veelen:

verras ons. Mail uiterlijk 11 december naar:

redactie@mare.leidenuniv.nl Deelname alleen voor Leidse studenten.

30 oktober 201438ste Jaargang • nr. 8

‘ Wat wil je nog meer dan dit?’

Waarom Nederlanders slecht onderhandelen. ‘De polder zit te diep’

Slimmer vaccineren: nieuwe truc laat eiwit opdrogen tot poeder

Spookverhalen uit het studentenhuis. ‘Alles kraakt hier. Zó eng’

Pagina 11

Pagina 3 Pagina 7 Pagina 9

Bandirah Pagina 12

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR LeidenTelefoon 071–527 7272

Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl

Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl

Petra Meijer p.meijer@mare.leidenuniv.nl

Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl

Gabe Kramer (stagiair) gabekramermare@gmail.com

Medewerkers

Talitha Dehaene • Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin SprecherFotografie Taco van der Eb • Marc de Haan

Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nlBasisontwerp Roeland Segaar, Zabriski CommunicatieArt direction en vormgeving M-spaceDrukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op LangedijkAdvertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45

Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vice-

voorzitter) • drs. B. Funnekotter • R. Donkersloot • G. Drijer • K. Innemee • D. Jacobs • mr. F.E. Jensma • S.K. Kerkhof • C. van Leeuwen • dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • C. van der Woude

Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Kerksplitsing

Allerzielen in 1164

Het gaat niet om het bewaren van de as, maar om het door-geven van het vuur, zei Gustav Mahler. Hij citeerde iemand anders, en het ging hem eigenlijk om de traditie, maar het is natuurlijk ook van toepassing op de universiteit: verzuip de nieuwe fakkels niet in sintels, maar steek ze aan.

Soms wordt ergens het stof met kracht weggeblazen. Ik heb meer dan vijfentwintig jaar van mijn leven af en aan rondgelopen in een van de gebouwtjes die naast de Universiteitsbibliotheek door middel van vermolmde loop-bruggetjes vermoeid tegen elkaar leunen: kantoor 1164.

Ik heb er mannen zien vlammen van wie het leven veel te jong werd uitgedoofd, maar deze zomer is er geestdriftig gerenoveerd. De oude wanden zijn weggebroken, de mu-ren zijn gesausd en gewit en anders ingedeeld. In plaats van de morsige koffietafel zijn comfortabele banken geko-men, in plaats van de kromgebogen tafeltennistafel staan nu blankhouten keukentafels.

Het is aantrekkelijk en modern – en de geesten van het verleden zijn er mee weggejaagd. Weg is Thomas, de jonge dertiger die me twee jaar geleden in mijn bedompte ka-mer in 1164 voor Mare kwam interviewen over tips voor studenten die te lang deden over hun afstuderen – en die enige tijd later zelf ineens afgestudeerd bleek te zijn, om iets meer dan een jaar geleden, terwijl de wereld voor hem openbrak, boven zijn tekstverwerker ineen te zijgen en niet meer op te staan.

Weg is de geest van Martin, de promovendus met wie ik vijftien jaar geleden een kamer deelde, twee deuren ver-derop, en met wie ik lange gesprekken voerde over zijn begeleider, Teun, die net overleden was. We raakten niet uitgepraat over hoe vreemd de dood was – hoe raar dat

je het ene moment nog met iemand over persoonlijk voor-naamwoorden kon discussiëren die een jaar later ineens weg was. En zes maanden later was Martin, net 31 gewor-den, ook ten onder gegaan aan longkanker.

Teun was hem in die ziekte voorgegaan, de man van een verdieping lager in 1164, die ons had leren discussië-ren – zijn colleges bestonden vrijwel geheel uit discussies over de taalwetenschap, en de pauzes van zijn colleges uit discussies over al het andere. Tot hij eind jaren negentig, terwijl hij zelf midden veertig was, een nieuwe liefde vond in Amerika, snel daarna ziek werd en stierf.

Zijn baas, Jan, had de tranen in zijn ogen toen hij met zijn bronzen stem sprak op de bijeenkomst ter nagedachtenis aan Teun. ‘You were wearing yourself out, man’, zei hij, toen hij terugkeek op het harde werk dat Teun had gedaan. Jan zelf was ontspannener, en het soort bestuurder waar-van er altijd te weinig zijn: ontspannen en open voor an-dermans talenten. Jarenlang had hij in 1164 aan die gam-mele koffiekamer zijn dagelijkse hofhouding. Hij overleed tien jaar geleden na een negen maanden durende worste-ling in een ziekhuisbed niet lang voordat hij met pensioen zou gaan.

En nu zijn die kamertjes waar ik Thomas, Martin, Teun en Jan heb leren kennen, en waar hun geest na hun dood nog door bleef spoken, vervangen door witte muren en een modern Nespresso-apparaat. Hun as is weer wat ver-der weggeblazen. Hun vuur geven we door.

Marc van Oostendorpis hoogleraar fonologische microvariatie

DOOr BArT BrAUN ‘Op fictie gebaseerde religie? Alsof er ook een andere soort is.’ Vorige week schreef deze krant over mensen die spiritualiteit beleven aan de hand van de boeken van J.R.R. Tolkien (deze week in het Engels op p. 10), en on-derzoeker Markus David-sen heeft de grap al hon-derden keren gehoord.

Toch zit er een ze-kere wrangheid in de grap, en niet iedere atheïstische wijsneus die hem maakt heeft het meteen door. Voor een athe-ist is de Bijbel net zo goed een sprookjesboek als The Hobbit, maar wat koopt hij daarvoor? Het is het voorrecht van kinde-ren en dwazen om te roepen dat de keizer geen kleren aanheeft, maar de keizer blijft keizer, en de dwaas blijft dwaas.

Want die malle gelovigen, met hun lijfelijke wederopstanding van Jezus, gesprekken met Gandalf of belofte dat je in de hemel komt als je alle 99 namen van Allah leert, doen iets goed. Jajaja, ze brengen ook kruistochten, stenigingen, vrouwenonder-drukking, uitpersing, pedofilie en andere uitwas-sen met zich mee, maar verreweg de meeste ge-lovigen in beschaafde landen houden zich daar verre van.

Vandaag hebben we het over hoe ze sociale samenhang en morele bege-leiding geven en, misschien wel het belangrijkst voor de eenentwintigste eeuw: matigheid prediken. Niet voor niets hebben de moderne milieubewegingen een

aantal opvallend religieuze trekjes en rare rituelen.

Als je corrigeert voor de effecten van opleiding – gelovigen zijn ge-middeld lager opgeleid dan atheïsten – zijn religieuze mensen gemiddeld gezonder, vrijgeviger en gelukkiger dan atheïsten. Dan geeft het geen pas om ze alleen maar belachelijk te ma-ken of te beschimpen. Filosoof Alain de Botton merkte het al op in zijn Religion for Atheists: je laat dan de kans liggen om nuttige dingen van ze te stelen. Net zoals parasitologen me-dicijnen ontwikkelen met stofjes uit wormen die je wèl beschermen tegen

astma, maar niet je poep in een roze klont kronkelende spaghetti verande-

ren, zeg maar.Een atheïstenkerk (z.o.z.) klinkt dan

ook als een geweldig idee. Al het goede van religie, maar dan zonder ongeloofbare

verhalen of genitale mishandeling. Verkrach-tingsschandalen blijven vooralsnog ook uit,

maar dat komt vanzelf als de kerk maar groot genoeg wordt. Religie is mensenwerk, tenslotte.

Wat blijkt echter? De Sunday Assembly is he-lemaal geen rationeel alternatief dat het beste van twee werelden combineert. Je krijgt het verschrik-kelijke ‘U zweeft, wij vangen’ van de New Age-win-

kel, gecombineerd met muziek van Bløf. Als klap op de vuurpijl blijkt de voorganger gewoon

christen te zijn, zodat je nooit zeker weet of je niet ongemerkt een portie Jezus toegestopt krijgt.

‘Een kerk die leeft, splitst’, schreef Maarten ’t Hart in De jacobsladder. De

atheïstenkerk is nù al toe aan een split-sing. Wie durft?

2 Mare · 30 oktober 2014

Column

Colofon

Geen commentaar

Niet te vroeg buigenDe kunst van diplomatiek onderhandelen

Nederlands diplomaten zijn vaak niet hard genoeg, zegt onder­handelingsdeskundige en promovendus Paul Meerts. ‘Het polderen zit te diep.’

Door Vincent Bongers ‘Nederlandse diplomaten waren eigenlijk nooit veel soeps’, zegt onderhandelings-deskundige Paul Meerts. Volgende week promoveert hij in Leiden op een onderzoek naar de ontwikke-ling van internationale onderhan-delingen. Zelf gaf hij les aan een grote hoeveelheid binnen- en bui-tenlandse diplomaten.

‘We zijn vaak niet hard genoeg’, zegt hij in zijn kantoor in instituut Clingendael. ‘Dat polderen zit er bij ons zo diep in. We denken dat het altijd mogelijk is om tot overeen-stemming te komen. Britse diplo-maten vertelden mij: “We begrijpen de Nederlanders niet. Ze doen al concessies voordat er om gevraagd is, alleen om het onderhandelings-proces op gang te krijgen.” Dat moet je bijvoorbeeld bij de Rus-sen zeker niet doen. Die zien dat als een teken van zwakte. Maar we leren het wel en stellen ons harder op. Soms zijn we zelfs een beetje te kort door de bocht.’

Het is volgens Meerts niet een-voudig uit te leggen wat iemand tot een goede diplomaat maakt. ‘Een effectieve onderhandelaar is bijvoorbeeld keihard als het gaat om de inhoud maar vriendelijk in de omgang. Maar het interessante is dat een echt goede onderhande-laar niet onderhandelt. Die heeft een groot netwerk en weet al wat er nodig is om tot een akkoord te komen. De zaak is dan al beklonken voordat de echte onderhandelingen beginnen.

‘Nederlanders blinken niet uit in het onderhouden van netwerken. De Fransen stichten bijvoorbeeld een Alliance Francaise-instituut op een plek die er niet toe lijkt te doen en jaren later hebben ze daar dan profijt van. In Nederland denken we teveel: “Tijd is geld.” Het moet nu en snel. Daarom vind ik bijvoor-beeld Angela Merkel ook erg sterk. Ze is saai en stabiel en dat maakt haar juist zo goed. Ze durft de tijd te nemen om lastige vraagstukken op te lossen en legt dat ook goed uit aan de kiezer en haar partij.’

Maar het kan ook heel effectief zijn om de protocollen volledig te negeren. ‘Tijdens de klimaattop in Kopenhagen in 2009 was Obama plots aanwezig voor de laatste on-derhandelingen. Hij was niet aan-gemeld en er was al veel gesteggeld over wie er bij mocht zijn en wie niet. Obama liep gewoon naar bin-nen, een jonge medewerker ziet ineens de president van Amerika naast zich staan en maakt prompt plaats voor hem. Obama gaat zit-ten en praat ineens mee. Het was belangrijk dat hij daar was. Want zoals een Britse diplomaat het for-muleerde: “Als je niet aan tafel zit, dan sta je op het menu.”

Opvallend genoeg schuift de di-plomaat steeds meer naar de zijlijn. ‘Regeringsleiders en politici komen vaker direct met elkaar in contact. Ze gaan zelf onderhandelen. Dat brengt risico’s met zich mee. De kans op botsingen wordt groter. Het is soms moeilijk om de uitkom-sten aan de achterban te verkopen. Diplomaten begrijpen dat als je iets wilt krijgen, ook iets moet geven. Ze zijn bereid om iets te verliezen. Later is dan winst mogelijk op wel-licht een totaal ander onderwerp. Bij politici ligt dat moeilijker.’

Politici die niet vertrouwen op

De Britse minister van Buitenlandse Zaken Chaimberlain onder­handelde in de jaren dertig in het grootste geheim met Hitler.

Hoe chaotischer, hoe beter

Door Marleen Van Wesel ‘Checkpoint! Bam!’ roept Martijn van Nijnanten (23, afgestudeerd politicoloog) van team Rust to Rust vanaf de zijlijn. Zijn robot, oftewel zijn broer Frans, is aangeko­men op checkpoint 1. Spellenvereniging Duivelsei heeft de filmzaal van de Pe­likaanhof omgebouwd tot een parcours voor levend Robo Rally. In totaal zijn er drie checkpoints en wie die als eerste

in de juiste volgorde bereikt, heeft ge­wonnen. Een robot van een ander team, een jongen in Catena­shirt, zet intussen met staccatobewegingen en mweep-mweep­geluiden de achtervolging in.

‘Achter elke robot staat een team van programmeurs’, vertelt Mardie Feikens (23, afgestudeerd Japanoloog). ‘Aan het begin van elke ronde krijgen zij een stapeltje speelkaarten met mogelijke

manoeuvres.’ Ze laat een set zien: twee stappen naar voren; 180 graden draaien, een U­bocht maken. De teams bepalen zelf vooraf de volgorde, die vanaf dan vastligt. De voorgenomen route kan ver­volgens gedwarsboomd worden door andere robots. Feikens: ‘En aan het eind van een beurt kunnen de robots elkaar beschieten met lasers. Of nou ja, in ons geval: nerf guns.’

De victorie voor Rust to Rust is van korte duur. Een andere robot veegt alle concurrenten van het veld. ‘Als dat ge­beurt, ben je dood. En als je acht keer achter elkaar wordt raak geschoten ook’, legt van Nijnanten uit. Hij overlegt met teamgenoot Remco Bosman (elektro­techniek in Eindhoven) of ze voor een shutdown gaan. ‘Dan sla je een beurt over en krijg je je leven terug. Maar om­dat je je intussen niet mag bewegen, ben je wel heel kwetsbaar’, vertelt Bos­man, die in Eindhoven lid is van zuster­vereniging Knights of the Kitchen Table.

‘Robo Rally was het eerste bordspel dat Duivelsei ooit aanschafte’, vertelt Roelof van der Heijden (22, artificial in­telligence in Amsterdam). De vereniging bestaat in 2014 twintig jaar. Als ze er zuiniger mee waren omgegaan, was het spel nu geld waard geweest, denkt hij. ‘Maar ik heb het echt kapot gespeeld. Het staat zeker in mijn top vijf van spel­

len. Hoe meer teams er meedoen, hoe leuker het wordt, want hoe meer chaos er ontstaat.’ Hij bedacht ook de levende variant. ‘De pilaren van de filmzaal wa­ren het lastigst. Maar eigenlijk kwamen die wel van pas, want op het originele bordspel staan muurtjes waar je niet doorheen mag.’

Het speelveld bestaat verder uit een hoop vakjes van gekleurde lappen en héél veel duct tape. ‘Tachtig meter stof hebben we gebruikt’, vertelt Lisa Kostka (20, Nederlandkunde). ‘Of eigenlijk iets minder. Het paste net niet.’ Het spel stond namelijk gepland als buitenactivi­teit voor het Duivelseikamp. ‘Maar toen waaide het helaas te hard’, vertelt Van der Heijden. De leden van Duivelsei slui­pen ook wel eens een week lang door de stad tijdens Humans vs. Zombies, of ze spelen buiten een potje zwerkbal of een levend handelsspel. ‘Maar meestal spelen we bordspellen. Gamen doen de meeste leden thuis al heel veel. Hier komen ze achter hun scherm vandaan’, vertelt Feikens. Een wand van de film­zaal, de thuisbasis van Duivelsei, gaat volledig schuil achter archiefkasten vol bordspellen. ‘Driehonderd hebben we er’, zegt Kostka. ‘Bam! Checkpoint!’ roept Van Nijnanten uiteindelijk nog eens. Team Rust to Rust leidt robot Frans toch nog naar de overwinning.

hun diplomaten, kunnen grote schade aanrichten. ‘Een berucht voorbeeld is natuurlijk dat van de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Neville Chaimberlain, die in de jaren dertig in het grootste

geheim met Hitler onderhandelde. Hij gaf allerlei dingen weg die hij nooit had mogen weggeven. Toen hij terugkwam in Londen ontplof-ten de ambtenaren van het Foreign Office van woede.’

Robots achtervolgen elkaar: ‘Mweep­mweep!’ Foto Taco van der Eb

strategisch procederen

Het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten heeft het Public Interest Litigation Project (PILP) gelanceerd.

Projectleider en advocaat Jelle Klaas, wat houdt dat in?‘Strategic litigation is een andere ma­nier van procederen, in Nederland ook wel strategisch procederen genoemd. Het is bekend in Amerika en vond zijn oorsprong in de Amerikaanse burger­rechtenbeweging. Strategisch proce­deren is meer dan een procedure voor een cliënt voeren. De cliënten in dit soort zaken zijn het slachtoffer van een mensenrechtenschending waar ook veel andere mensen onder lijden. Indi­viduele zaken worden voor de rechter gebracht om maatschappelijke veran­deringen te bewerkstelligen.’

is deze manier van procederen in nederland ook gebruikelijk?‘Nee, eigenlijk niet. Er speelde een paar jaar geleden wel een zaak rond de SGP. De overheid gaf subsidie aan een poli­tieke partij die vrouwen niet als volwaar­dig lid toeliet. Dat was in strijd met het Vrouwenverdrag, zo besloot de rechter. Maar meestal zetten we ons tot nu toe op andere manieren in om mensenrech­ten te beschermen. We schrijven scha­duwrapportages en proberen het beleid en de wetgeving rondom mensenrech­ten op andere manieren te beïnvloeden.’

Maar dat had niet altijd het gewenste resultaat?‘Nee, dat klopt. Neem mensenrechten­educatie. In het Kinderrechtenverdrag staat dat kinderen moeten leren welke rechten zij hebben. Maar tot op heden wordt daar in het onderwijs nauwelijks aandacht aan besteed. Je praat en je lobbyt, en de overheid doet toezeggin­gen maar komt niet met concrete plan­nen. Misschien moet je dan buiten de gebaande paden treden. Dankzij deze pilot wordt het mogelijk om een rechts­zaak aan te spannen.’

om wat voor een andere zaken gaat het?‘De zaken kunnen heel erg verschillend zijn, maar het gaat om de onderliggende problemen. We kijken nu naar etnisch profileren door de politie, de mogelijke privacy schending bij kentekenregistra­tie en het uitsterfbeleid met betrekking woonwagenkampen, bijvoorbeeld. Op dit moment onderzoeken we de dos­siers, daarna kiezen we een paar hel­dere zaken uit. We worden benaderd door mensenrechtenorganisaties, NGO’s, belangenorganisaties, advocaten, maar ook door individuele burgers.’

Kunt u een voorbeeld geven?‘In diverse gemeenten wordt een uit­sterfbeleid gehanteerd als het om woonwagens gaat. Er lopen vaak ge­rechtelijke procedures tussen de ge­meente en woonwagenbewoners, maar die gaan over het bestemmings­plan of over huurrecht. Een essentiële vraag is natuurlijk of de bewoners het recht hebben om daar te wonen en hun cultuur te behouden. In dit geval gaat het om een individu, wiens woonwa­gen gesloopt dreigt te worden. Maar als de rechter eenmaal aangeeft welke rechten de bewoner heeft, dan is dat ook interessant voor alle andere woon­wagenbewoners.’’

Kunnen de advocaten in dergelijke zaken de mensenrechtenkwestie niet zelf opvoeren?‘Dat is lastig, want zulke zaken worden binnen een bepaald wettelijk kader behandeld. Soms is er ook te weinig kennis, of is moeilijk om het onderlig­gende probleem naar boven te halen. De pilot duurt twee jaar. We willen we­ten of strategisch procederen mogelijk is in Nederland, en hoe dat precies werkt. Daarna gaan we natuurlijk ver­der kijken.’ PM

30 oktober 2014 · Mare 3

Mensen 071 ­527 …

Frutti di Mare

Uit Leefbaar LeidenGemeenteraadslid Tomas Kok (23) heeft maandagavond de partij Leef-baar Leiden verlaten, uit onvrede over het functioneren van fractievoorzitter Daan Sloos. Duo-raadsleden Wes-ley Friedhoff en Matthijs de Ridder vertrokken ook. ‘We gaan verder als Groep Kok’, laat Kok op Facebook weten. Sloos blijft als eenmansfractie achter bij Leefbaar Leiden. Kok schrijft dat de drie jonge politici niet langer konden werken met ‘iemand die zijn stukken niet leest, zijn debatten niet voorbereidt en zijn afspraken niet na-komt’. Sleutelstad.nl wist overigens te melden dat www.groepkok.nl al op 2 april, vlak na de gemeenteraadsver-kiezingen, geregistreerd was door De Ridder.

Kok studeerde enige tijd rechten aan de Universiteit Leiden, maar switchte naar de Universiteit van Amsterdam. ‘Die is linkser en dat spreekt mij min-der aan’, zei hij daarover vorig jaar in een interview met Mare. ‘Maar ze zijn soepeler waardoor ik sneller door de studie heen kan.’

Fik Meijer geeft Huizinga-lezingHistoricus Fik Meijer zal dit jaar de Hui-zinga-lezing houden, op vrijdagavond 12 december in de Pieterskerk. De titel is ‘Denken over Carthago. De erfenis van Duilius’. Meijer promoveerde in 1973 aan de Universiteit en is emeritus hoogleraar oude geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. De Huizinga-lezing vormt sinds 1972 een jaarlijks eerbetoon aan histori-cus en cultuurfilosoof Johan Huizinga (1872-1945). De organisatoren zijn de faculteit geesteswetenschappen, de Maatschappij der Nederlandse Let-terkunde en sinds dit jaar ook Elsevier en het Rijksmuseum van Oudheden, waar vanaf 27 november een tentoon-stelling te zien is over de havenstad Carthago.

Kampioen programmerenDe Leidse masterstudenten Computer Science Mathijs van de Nes, Bas Nieu-wenhuizen en Niels ten Dijke hebben de Benelux Algorithm Programming Contest gewonnen. De heren zijn nog een ronde verwijderd van de wereldfi-nale. Op 29 en 30 november doen ze mee aan de volgende ronde, waarbij de beste teams van Noordwest-Eu-ropa in Zweden de strijd aan gaan. Tijdens de programmeerwedstrijden moeten deelnemers in vijf uur tijd zo-veel mogelijk ingewikkelde problemen oplossen door te programmeren. Van de Nes en Nieuwenhuizen werden vo-rig jaar ook eerste van de Benelux. Ze vullen hun team Syntax Error elk jaar aan met een derde student.

Science-fietspadEr moet een nieuw fietspad komen dat de Universiteit Leiden, de campus Den Haag en de TU Delft met elkaar verbindt. Dat zegt de PvdA-Statenfrac-tie in Zuid-Holland. De partij heeft het plan voor het zogeheten ‘Sciencepad’ aan het provinciebestuur aangeboden. De vijftig kilometer lange fietsroute begint bij het European Space Re-search and Technology Centre (ESTEC) in Noordwijk en loopt dan via het Bio Science Park en het Leids Universitair Medisch Centrum naar de campus Den Haag.

Via de TU Delft loopt het fietspad vervolgens naar het Erasmus Me-disch Centrum en de Erasmus Uni-versiteit . Het fietspad hoeft niet he-lemaal nieuw aangelegd te worden, het grootste deel ligt er al. Volgens de PvdA zal het fietspad er voor zorgen dat medewerkers en studenten die bij meerdere instellingen betrokken zijn, sneller de fiets zullen pakken. Daar-naast is het fietspad ook voor toeris-ten interessant. De provincie reageert volgend jaar op het voorstel.

PvdA: geen bsa-proef in Leiden‘Leenstelsel zorgt al voor genoeg prikkels’De Kamerfractie van de PvdA zet vraagtekens bij de deelname van de Universiteit Leiden aan het experiment met het bindend stu-dieadvies in het tweede jaar.

Door Petra Meijer Dat blijkt uit schriftelijke vragen die de fractie aan minister Bussemaker van On-derwijs stelde.

Volgens de PvdA voldoen niet alle Leidse opleidingen aan de gestelde eisen. ‘De basiskwaliteit van het on-derwijs moet op orde zijn voordat er deel wordt genomen aan derge-lijke experimenten’, stelt de fractie. Bovendien, zo schrijft de partij, bleek de Universiteit Leiden in het recente verleden ‘de rand van het toelaatbare op te zoeken en soms zelfs te overschrijden zoals bij de tentamenboetes’.

Aan de Universiteit Leiden doen alle opleidingen mee aan het bsa-experiment, met uitzondering van opleidingen die alleen door Leiden worden verzorgd, de zogeheten uni-ca, en opleidingen die in samenwer-king met de TU Delft worden geor-ganiseerd. Bij 39 opleidingen geldt een bsa-norm van 45 studiepunten het tweede jaar. De studenten moe-ten aan het eind van het tweede jaar van inschrijving bovendien mini-

maal 90 studiepunten en hun prope-deuse hebben behaald. Lukt dat niet, dan volgt een bindende afwijzing.

Bij aanvang van het experiment beloofde Bussemaker dat alleen opleidingen ‘met een passende on-derwijsintensiteit en een intensieve studiebegeleiding’ mee mochten doen. Maar de Nederlands-Vlaam-se Accreditatie Organisatie (NVAO) concludeerde dat drie Leidse oplei-dingen onder de maat waren. De opleidingen criminologie, Engelse taal & cultuur en geschiedenis be-landden in een hersteltraject.

‘Volgens de minister is het expe-riment geen afrekentool maar een kwaliteitstool. De deelnemende in-stellingen hebben extra kwaliteits-toezeggingen gedaan. Het lijkt me niet dat opleidingen die als onvol-doende beoordeeld worden daaraan kunnen voldoen’, zegt Mohandis. Ook stelt hij dat rendementsingre-pen zoals het bsa in het tweede jaar waarschijnlijk overbodig worden door invoering van het sociaal leen-stelsel. ‘We moeten de evaluatie van het experiment afwachten, maar het sociaal leenstelsel bevat al genoeg prikkels om sneller te studeren.’

Ook D66 heeft kritiek op de ex-tra kwaliteitstoezeggingen. Volgens de minister vraagt de Universiteit Leiden studenten jaarlijks om een persoonlijk studieplan. D66 vraagt zich af of dat tot een inspanning van de universiteit om de kwaliteit te verbeteren te rekenen valt. De par-tij is ook niet onder de indruk van de geboden studiebegeleiding in de vorm van een tutor. De partij vindt een tutor een standaard onderdeel van begeleiding en vraagt zich af of de betreffende tutor een docent, een gekwalificeerd begeleider of een ou-derejaars student is.

‘Boete is de beste optie’> vervolg van de voorpagina

Het is nog niet helemaal zeker hoe de universiteit omgaat met het plan van de minister, zegt Schuyt: ‘Ik zit in een werkgroep die nadenkt over een universiteitsbrede regeling. Er be-staat een risico dat straks studenten zich tot tien dagen voor het tentamen kunnen inschrijven maar daarna niet meer. Ik zal er echter alles aan doen om er voor te zorgen dat onze regeling mogelijk blijft. Het is voor alle partijen de beste optie. We zul-len zien wat er naar aanleiding van de inschrijfkosten van 20 euro weer over ons heen komt wat betreft pers en Kamervragen. Het kan zijn dat we onze plannen weer moeten aanpas-

sen, wat dat betreft durf ik op dit punt niets meer met zekerheid te zeggen. Maar vooralsnog willen we het graag op deze manier aanpakken.’

De faculteitsraad steunt in ieder geval het bestuur. ‘Ik ben blij dat ik geen studenten uit de tentamen-zaal hoef te rukken’, zei universitair hoofddocent Jorrit Rijpma. ‘Het lijkt me overigens nog steeds beter om de tentameninschrijving van het ten-tamen te koppelen aan de inschrij-ving van het vak. Wordt daar naar gekeken?’

‘Dat willen we ook heel graag’, al-dus Schuyt. ‘Er zit echter een groot verschil tussen het aantal studenten dat zich inschrijft voor een vak en het aantal dat op het tentamen ver-

‘Meer geld voor sociale wetenschappen’De sociale wetenschappen moe-ten meer geld krijgen, en langere masters, aldus in het Sectorplan Sociale Wetenschappen 2014, dat staatssecretaris Sander Dekker deze week kreeg aangeboden.

Het rapport is opgesteld door een commissie van sociaal wetenschap-pers Paul Schnabel (UU), Bert Klandermans (VU) en Leidenaar Philip Spinhoven, en heeft als doel de stand van zaken in onderwijs en onderzoek in kaart te brengen.

Internationaal gezien tellen de Ne-derlandse onderzoekers prima mee, en de sociale wetenschappen leveren belangrijke bijdragen aan beleids-kwesties en de gezondheidszorg. Er valt echter ook wat te klagen.

Een groot gedeelte van de klach-ten is niet specifiek voor de sociale wetenschappers. Er zijn te weinig vrouwen aan de top – al doet juist deze tak van wetenschap het nog relatief goed. Er zijn steeds meer studenten, er is steeds minder geld per student.

schijnt. Soms scheelt dat 150 of zelfs 200 studenten meer, of juist minder. Dus dat is een risicovol iets. De kos-ten verbonden aan overboekingen van zalen zijn aanzienlijk. Er zal de nodige “heropvoeding” van studen-ten nodig zijn om de koppeling mo-gelijk te maken.’

De Tweede Kamer kan nog voor de plannen van de minister en de faculteit gaan liggen. D66, SP, CDA en GroenLinks zijn tegen de boete. Regeringspartij PvdA is ook altijd kritisch geweest. Mocht de partij te-gen zijn, dan ontstaat er een meer-derheid tegen de boete. Het is echter nog niet duidelijk of de fractie zich gaat verzetten tegen haar eigen mi-nister. VB

De naam ‘Stapel’ ontbreekt, maar naar aanleiding van ‘recente frau-degevallen’ wordt er wel gemop-perd over ‘doorgeschoten publica-tiedruk’. Als een onderzoeker een beurs krijgt, levert dat extra kosten op voor de instelling (‘matching’). Een probleem dat wel typisch is voor de sector: het onderzoek wordt steeds duurder omdat een groeiend deel van de sociale wetenschappers dure bèta-apparaten gebruikt. Dat is niet terug te zien in de manier waarop ze gefinancierd worden, en

dat zou moeten veranderen, volgens de auteurs.

Andere aanbevelingen: de masters die studenten opleiden tot klinisch psycholoog of tot ‘onderzoeks- en beleidsgeoriënteerde posities bui-ten de universiteit’, zouden twee jaar moeten gaan duren, in plaats van één jaar. Bestuurders zouden de doorstroom van vrouwen en al-lochtonen moeten bevorderen, en de verwevenheid van onderzoek en onderwijs zou aangemoedigd moe-ten worden. BB

Bewoners van de Zeeheldenbuurt zijn een handtekeningenactie gestart tegen de huisvesting van studenten in twee bedrijfspanden aan de Willem Barentszstraat.

Ook de plaatselijke ondernemersver-eniging sluit zich aan bij het verzet. De straat ligt op industrieterrein De Waard, waar onder meer Kringloop-bedrijf Het Warenhuis is gevestigd. De Buurtvereniging Zeeheldenbuurt heeft nog geen standpunt ingeno-men.Omdat de panden al enige tijd leegstaan, heeft de gemeente met ontwikkelaar Imbo Vastgoed BV een plan ontwikkeld voor 80 tot 85 zelf-standige woonruimtes. Het project, genaamd Nova Zembla, zou voor collegejaar 2015-2016 gerealiseerd moeten zijn. Maar niet als het aan de nieuwe buren ligt, dus. MVW

Tegen studenten

4 Mare · 30 oktober 2014

Nieuws

Whiplash opent filmfestivalDit weekend start de negende editie van het Leiden International Film Festival met Whiplash. De film gaat over een jonge jazzdrummer die op een prestigieuze muziekschool wordt afgebeuld. Zie pagina 11.

Tentamens gaan met de taxiLogistiek moet beter

Rechtendocenten willen dat de organisatie van tentamens ver­betert. Nu regelen de facultaire afdelingen dat allemaal zelf. ‘Iedereen klooit maar wat aan.’

Door Vincent Bongers ‘Ik ga zo met een enorme stapel tentamens naar het universitair sportcentrum. Ik zou eerst met een collega meerijden maar uiteindelijk heb ik besloten een taxi te nemen. Er zit geen lijn in de coördinatie van de tentamens.

De ene afdeling doet zus de andere doet het zo. Het blijft opvallend hoe iedereen maar een beetje aanklooit. De organisatie wordt nu bij de in-stituten neergelegd en ik hoor van verschillende mensen dat dat lang niet altijd goed verloopt. Ik kies nu zelf voor deze oplossing en krijg dat geld voor de taxi echt wel weer te-rug. Maar dit moet beter geregeld worden.’

Aldus universitair docent be-drijfswetenschappen  René Orij, maandag tijdens de faculteitsraads-vergadering van Rechten.

Volgens Pauline Schuyt van het rechtenbestuur wordt er universi-teitsbreed gekeken naar de organi-satie van tentamens.

‘De aanleiding was de diefstal van eindexamens in de Rotterdamse school Ibn Ghaldoun. Mogelijk wordt de universitaire koeriers-dienst ingezet voor de verspreiding. Eén ding is in ieder geval al gereali-seerd. Op verzoek van deze faculteit is er nu een kluis in het universitair sportcentrum voor de opslag van tentamens.

‘Een docent gaf op 2 januari een

tentamen en moest eerst die tenta-mens mee naar huis nemen, die la-gen dan de hele kerstvakantie bij die persoon thuis. Dat is nu niet meer nodig.’

Schuyt: ‘Rechten wijkt af van de andere faculteiten door de organi-satie per afdeling. We zijn aan het uitzoeken of wij dat ook centraal moeten gaan regelen. Dus één or-ganisatie die de tentamens drukt en aflevert. Dan hoeven docenten niet met een stapels tentamens door weer en wind te fietsen, met het risico dat het een en ander wegwaait. Verder

zijn hoge taxi- en parkeerkosten dan niet meer nodig. Maar er zitten nadelen aan. Per afdeling zijn er de nodige medewerkers bezig met ten-tamenorganisatie. Die taken vallen dan weg. Dat heeft dus consequen-ties voor het personeel. Er komt dan een nieuwe taakverdeling. Dat los je niet zomaar op.’

Een ander nadeel is dat bij een centrale organisatie de tentamens eerder klaar moeten zijn. Wellicht al twee weken voor afname van het tentamen. En dat is problematisch omdat er nu al vaak tijd tekort is.’

Staatssecretaris wil niet lotenStaatssecretaris Dekker van On­derwijs vindt niet dat er geloot mag worden om onderzoeks­budgetten, zo zei hij in antwoord op Kamervragen.

Subsidieverstrekker van de Neder-landse Organisatie voor Weten-schappelijk Onderzoek (NWO) kan maar twintig procent van de voor-stellen voor academisch onderzoek honoreren. Wetenschappers die voor financiering in aanmerking willen komen, moeten hiervoor een gemotiveerde aanvraag indienen die vervolgens door een NWO-com-missie wordt getoetst.

Door het beperkte budget krijgt een deel van de onderzoeksvoorstel-len geen geld, hoewel ze kwalitatief niet minder zijn, schreven critici onlangs. Zij pleitten voor een sys-teem waarin uit de stapel onder-zoeksvoorstellen wordt geloot wie subsidie ontvangt, en wie niet.

Staatssecretaris Dekker is het daarmee oneens, zo blijkt uit zijn antwoord op door de SGP gestelde Kamervragen. Het beoordelingssys-teem waarmee de NWO-commissie bepaalt of een onderzoek geld krijgt,

maakt gebruik van peer review. Dat is ook internationaal de norm.

Uit een vorig jaar verrichte evalu-atie blijkt dat NWO haar primaire taak, het selecteren van excellente onderzoekers en onderzoeksvoor-stellen, ‘uitstekend en onomstreden’ uitvoert, zo stelt Dekker. Er zijn dus geen redenen om verandering aan te brengen in het huidige systeem. Di-recte financiering van het ministerie van Onderwijs aan universiteiten, de zogenoemde eerste geldstroom van ongeveer 1,9 miljard euro, biedt volgens Dekker een solide basis voor onderzoek.

Het voorgestelde alternatief om tussen de onderzoeksvoorstellen te loten veegt de staatssecretaris reso-luut van tafel.

‘Voorstellen via een loting selec-teren zou geen recht doen aan het werk van de onderzoeker en van de beoordelingscommissie. De onder-zoeksvoorstellen zijn namelijk nooit geheel gelijkwaardig in kwaliteit. Ik vind het belangrijker dat er een kwa-litatieve beoordeling plaatsvindt en dat wordt beargumenteerd waarom een voorstel wordt gehonoreerd of afgewezen.’ gK

Leiden blijft ‘excelleren in vrijheid’De universiteit wil de huidige koers de komende jaren vooral handhaven en versterken, vol­gens het nieuwe concept­instel­lingsplan Excelleren in Vrijheid. Wel laten de ICT­voorzieningen te wensen over en zijn vrouwen ondervertegenwoordigd.

Maar over het algemeen klinkt een positief geluid over de ambities uit de voorganger, Inspiratie en Groei uit 2010.

Geheel volgens plan is een markt-aandeel van tien procent van alle Nederlandse universiteitsstuden-ten veroverd. Op het gebied van studiesucces, zoals het verhogen van het bachelorrendement, zijn ‘belangrijke stappen voorwaarts gezet’.

Doelstellingen op het gebied van internationalisering zijn zelfs ‘ro-yaal gehaald’ en Den Haag is uitge-groeid tot een volwaardige tweede vestigingsplaats van de Universiteit Leiden.

De universiteit wil in het plan, dat binnenkort besproken wordt door de universiteitsraad, vasthou-

den aan de strategie die ‘de afgelo-pen jaren succesvol is geweest.’

Maar met aandacht voor de ICT-infrastructuur en diversiteit dus.

Dat laatste ook in de collegezalen trouwens: ‘Eerste-generatiestuden-ten en studenten met een migranten- achtergrond’ worden waar nodig ondersteund. Hoe precies, dat blijkt nog niet uit het plan. Het document moet namelijk niet beschouwd worden als een ‘blauwdruk voor 2020’; het plaatst ‘stippen aan de horizon’.

Toch staan er wel wat concrete voornemens in, zoals de oprich-ting van het Humanities, Law & Social Sciences Workshopcentre. Deze tegenhanger van het Lorentz Centrum moet wetenschappers uit de geesteswetenschappen, rechts-wetenschappen en sociale weten-schappen van over de hele wereld samenbrengen.

Een andere doelstelling is het behoud van dat marktaandeel van tien procent.

Dat betekent wel een stijgende instroom, omdat het aantal stu-denten in Nederland de komende

jaren nog met zeven procent zal toenemen.

Ook mag Den Haag nog verder groeien. Sinds 2010 gebeurde dat al van 800 naar ruim 2500 studenten. De universiteit wil dat uitbreiden tot 4000 in 2020.

Verder zou een derde van de in-stroom van Engelstalige program-ma’s uit internationale studenten moeten bestaan, met een minimum van 25 procent per opleiding.

Na het verhogen van het stu-diesucces in de bachelorfase, is het daarbij nu tijd voor de mas-terfase. ‘Er staan een aantal pilots op het programma waarin aan de toelating tot de master hogere ei-sen worden gesteld dan alleen het beschikken over een toeleidend bachelordiploma.’

Studenten moeten bovendien ‘maximaal gestimuleerd worden’ om hun talent te activeren, bijvoor-beeld met excellentie-programma’s.

Maar ook: ‘Dit staat een actief verenigingsleven niet in de weg. De universiteit hecht zeer aan het rijke verenigingsleven dat de Leidse universiteit kenmerkt.’ mVw

Een uur lang ‘nee’ verkopenEr kwamen veel studenten af op de masterdag rechten. Het blijkt echter dat Leidse studenten vaak van niets wisten en dat veel belang­stellenden uit de rest van het land voor niets naar de faculteit waren afgereisd.

‘Op 10 oktober was er een master-dag’, zei Arjan de Vries van studen-tenpartij CSL maandag tijdens de rechtenvergadering.

‘Ik heb van verschillende studen-ten gehoord dat zij daar niets van wisten. Ik wil graag weten hoe de communicatie rond die masterdag is verlopen. En kan dat niet beter?’

Rechtendecaan Rick Lawson had de rondvraag al uitgezet bij het hoofd communicatie. ‘Maar ik heb daar vanwege de herfstvakantie nog geen inhoudelijke reactie op gekre-gen. Ik heb wel van haar begrepen dat er erg veel studenten hebben deelgenomen. Ze was benieuwd waar er een probleem zou kunnen zitten. Ik moet het antwoord nog even schuldig blijven.’

‘Het heeft in ieder geval in de nieuwsbrief gestaan’, zei Pauline Schuyt van het rechtenbestuur.

Maar ik wil graag van de studenten weten: hoe kunnen we onze studen-ten het beste bereiken?’

De Vries: ‘Via de mail is prima, maar ik heb eens teruggekeken in mijn eigen mailbox en zag alleen in de nieuwsbrief een heel klein zin-netje over de masterdag staan. Het lijkt me goed dat er in ieder geval een alinea aan wordt besteed.’

Lawson: ‘Een regeltje is wel erg ka-rig, zeker in vergelijking met al die UvA-posters die overal in de stad hangen. Ik zal dit terugkoppelen naar communicatie.’

Volgens de raad waren er vooral veel studenten uit andere steden aanwezig op de dag.

‘En dan ook een flink aantal met programma’s die niet aansloten,’ zei studieadviseur en personeelslid Birgit Wildenburg. ‘Studenten uit Groningen en Maastricht waren oververtegenwoordigd en ze wilden allemaal hier iets doen waar ze op basis van hun vooropleiding geen toegang toe hadden. Ik heb een uur lang “nee” moeten verkopen. Dat is heel teleurstellend voor studenten die met de nodige hoop naar Leiden zijn afgereisd.’ VB

30 oktober 2014 · Mare 5

Nieuws

Literair taLent opgeLet! Win € 250 met mare-kerstverhaLenWedstrijdOok dit jaar weer: de Mare-kerstverhalenwedstrijd! Schrijf een verhaal van tussen de 1500 en 2000 woorden en win €250, €75 of €50. Oproep van auteurs en juryleden Christiaan Weijts en Arjen van Veelen: verras ons. Mail uiterlijk 11 december naar: redactie@mare.leidenuniv.nl Deelname alleen voor Leidse studenten.

God zou zich hier thuis voelen> Vervolg van de voorpagina

Het motto van de Sunday Assembly luidt: ‘Live better, help often, wonder more.’ Van der Straten: ‘Kerken heb-ben een monopolie op woorden als “dankbaarheid” en “verwondering”. We moeten deze woorden ontdoen van hun religieuze lading en ze te-rug claimen. Het feit dat ik hier ben, vind ik echt vet, en daar ben ik dank-baar voor.’

De Assembly werd in januari 2013 in Londen opgericht door de komie-ken Pippa Evans en Sanderson Jones. In eerste instantie verwachtte het tweetal een stuk of dertig mensen, maar het werden er driehonderd. Er zijn assemblies in Singapore, Hong-kong en Parijs.

Van der Straten stuurde een e-mail naar Evans met de vraag of ze koffie met hem wilde drinken. Dat wilde ze. ‘Ik vloog voor een dag heen en weer naar Londen. “Jullie hebben het zeker erg druk,” zei ik toen ik tegenover haar zat. Ze knikte. “Dan kom ik jullie last verlichten, want ik ben jullie nieuwe stagiair”.’

En zo geschiedde. ‘Omdat ik ge-specialiseerd ben in media en com-municatie heb ik geholpen met de outreach. Ik heb anderen geholpen bij het opzetten van hun eigen as-sembly. Ook in Nederland zijn er verschillende groepen begonnen.’

Tegenwoordig is hij samen met Jans Budding de host van de bij-eenkomsten in Amsterdam. Gladjes praat hij de programmaonderdelen aan elkaar. ‘Wil iedereen die voor het eerst een assembly bezoekt zijn hand in de lucht steken? Geweldig! En wil iedereen die al eens geweest is, aan een van deze mensen een high five geven? Zo leren we elkaar met-een een beetje kennen.’

Als een waar podiumdier beweegt Van der Straten zich voor de aanwe-zige camera’s van Man Bijt Hond en AT5 die hem vandaag volgen. Ter-wijl de tekst ‘Good is Great’ op het scherm verschijnt kondigt Van der Straten de eerste spreker aan. ‘Het is een ontzettende eer dat hij hier is: Martijn Aslander! Woeeeh!’

Aslander blijkt een zelfverklaard ‘prutser’. ‘Toen ik 27 jaar was, ben ik hard op mijn snufferd gegaan. Ik be-sloot toen om met 14.000 mafketels een hunebed te bouwen. Sinds 2002 ben ik full-time vrijwilliger en heb ik nergens geld meer voor gevraagd. Ik leef van giften. Ik geef elk jaar tien-tallen praatjes, bij Facebook, Goog-le, allerlei opleidingen en de top van de overheid. Ik laat ze inzien dat je zonder papier en zonder geld hele grote dingen kunt bereiken. Als je gewoon pretentieloos loopt te kut-ten, en fouten als vitaminen ziet.’

De mensen in de zaal knikken instemmend.

Aslander: ‘Hoe vaak gebruiken we het woord “liefde” tijdens een ver-gadering? Als je elkaar bij de eer-ste ontmoeting gewoon een flinke

knuffel geeft, scheelt dat tientallen e-mails!’

Van der Straten: ‘En als je na de dienst nog met iemand wilt napra-ten, geef elkaar dan vooral eerst een knuffel!’ De band speelt Happy van Pharrell Williams en iedereen zingt uitgelaten mee. De meisjes wiegen met hun heupen.

Tijd voor de volgende spreker. ´Kunstenaar Will Zero! Woeeeh!’ Nadat deze onder luid applaus naar voren is gekomen, begint hij te ver-tellen over het instralen van water. Het scherm toont ondertussen zijn kunstwerken: esoterische platen in een kleurrijke new age-stijl: een baby in een bubbel, blote borsten in een zee van licht. ‘Wat een prachtige kunstwerken. Laten we dit praatje afsluiten door allemaal nog even de Amsterdamse grachten in te stralen’, zegt medehost Jans Budding.

Na een moment van reflectie geeft Van der Straten de aanwezigen nog een zegen mee, geschreven door Coot van Doesburgh. ‘Ik hoop dat jij altijd mag dromen, met de wind steeds in je rug, dat gedachten blij-ven stromen, niet te langzaam niet te vlug. Dat geluk komt boven drijven, ook al is dat heel fragiel, dat je altijd trouw mag blijven, aan het diepste van je ziel! Woeeeh! Tot de volgende keer!’

Of het veel atheïsten zijn die de atheïstenkerk bezoeken is niet he-lemaal duidelijk. ‘We kennen Jan Willem van de kerk’, vertellen twee meisjes na afloop. ‘Ik vond het wel leuk. Het lijkt op de kerk, maar het is toch anders. Daar kom je voor een ontmoeting met God, hier niet.’

‘Ik ben wel atheïstisch, hoor’, zegt een andere jongen. ‘Ik vond het vet, maar dan vooral de motivational speaker. Verder is dit niet echt mijn muziek, en dat verhaal over instra-len, wat een onzin. Daar ben ik echt te bèta voor.’

‘Over het instralen van water heb-ben we wel wat kritische opmerkin-gen gekregen’, zegt Van der Straten na afloop. ´Maar anderen vonden het juist erg inspirerend. Er is ruimte voor iedereen. We verkondigen hier geen dogmatische waarheid.’

Dat de oprichter van de Amster-damse atheïstenkerk zelf geen athe-ist is, ziet hij niet als een probleem. ‘Ik begrijp de twijfels van mensen die niet geloven. Ik zit tussen de se-culiere en christelijke wereld in en ondervraag ze allebei. Maar ik vind het leven te bijzonder om niet aan te nemen dat er iets is wat ik God noem. Ik denk dat we hier met een reden zijn. Dat er over ons is na-gedacht. Als gelovige wil ik echter graag seculiere gemeenschappen bouwen, waarin iedereen zich thuis voelt.’

Hij glimlacht. ‘Ik denk dat God zich wel thuis zou voelen in de atheïstenkerk.’

Door Petra Meijer Foto Taco van der Eb

Achtergrond

6 Mare · 30 oktober 2014

Wetenschappers uit Leiden en Delft ontwikkelden een nieuwe truc om eiwitten stabiel te bewaren. Dat is handig voor allerlei medicijnen, vooral in ontwikkelingslanden.

Door Bart Braun Het goede nieuws: wetenschappers zijn in staat om vrij-wel alle vormen van kanker, obesi-tas, hersenziektes en tal van andere aandoeningen te genezen.

Het slechte nieuws: dit geldt voor-al voor celkweken in petrischaaltjes. De farmacologie barst van de mooie stofjes, maar voordat er een medi-cijn is dat ook echt werkt in een ech-te patiënt, is er nog een lange weg te gaan. Zelfs als iets een medicijn is, valt er vaak nog wel wat te zeuren.

Prikken met naalden is gehannes, en als je een heel dorp vaccineert met één naald, verspreid je vaak meer ziekte dan je voorkomt. Een mid-del dat in de koelkast bewaard moet blijven, is nutteloos op plekken waar elektriciteit niet of slechts af en toe beschikbaar is.

Zie daar het vakgebied van Wim Jiskoot in een notendop. Hij is hoog-leraar Drug Delivery Technology, en houdt zich bezig met nieuwe ma-nieren om het juiste medicijn op de juiste plek te krijgen. De afgelopen jaren werkte hij onder meer aan patiëntvriendelijke microscopisch kleine naaldjes, opsnuifbare vac-cins en methoden om eiwitten te stabiliseren.

Eiwitten zijn grote, complexe mo-leculen, en omdat ze groot en com-

plex zijn, gaan ze makkelijk stuk buiten het menselijk lichaam. Ze vallen uit elkaar, of vouwen zich op de verkeerde manier in elkaar. Dat is onhandig, want allerlei soorten eiwitten zijn wel heel geschikt als medicijn. Antilichaampjes kunnen kankercellen of ziekmakers helpen uitroeien. Als een patiënt een be-paald eiwit zelf niet voldoende aan-maakt, kan een toegediende extra portie zijn of haar leven redden.

Er bestaat dus een complete klasse aan medicijnen die onbruikbaar is in de derde wereld, omdat het daar vrijwel overal onmogelijk is om iets op een stabiele temperatuur te hou-den. 99 Procent van de vrouwen die overlijdt bij het baren van een kind woont in een ontwikkelingsland. Dat is deels te wijten aan de tempe-

ratuurgevoeligheid van oxytocine, een eiwitachtig stofje dat zwanger-schapsellende kan voorkomen.

Zelfs in het rijke Westen is de ge-ringe stabiliteit van eiwitten lastig. Diabetici, bijvoorbeeld, moeten hun insuline in de koelkast bewaren. Maar niet te dicht bij het vriesvakje, want dan wordt het te koud, en liever ook niet in de deur want dan schommelt de temperatuur teveel. Op reis naar Zuid-Frankrijk kan het in de auto al te warm worden voor hun medi-cijn, maar in het bagageruim van een vliegtuig juist weer te koud. Kortom: er is hier ruimte voor verbetering.

In een recent artikel in het Eu-ropean Journal of Pharmaceutics and Biopharmaceutics beschrij-ven Jiskoot, zijn collega Onanang Nuchuchua en twee medewerkers

BotsmobielIn het Nederlands Tijdschrift voor Ge-neeskunde zet een groep traumachirur-gen van het Leids Universitair Medisch Centrum de scootmobiel-ongevallen van de afgelopen tien jaar op een rijtje. Jaarlijks moeten er zo’n twaalfhonderd 55-plussers naar de eerste hulp van-wege een ongeluk met zo’n zitscooter; een derde van hen wordt opgenomen. Da’s best veel, zeker als je bedenkt dat scootmobielen nu niet bepaald het as-falt uit de weg scheuren, snelheidsge-

Goe poeierNieuwe methode om eiwitten te drogen

van FeyeCon (een spin-offbedrijf van de TU Delft) een nieuwe aanpak om eiwitten te drogen.

‘Je begint met een eiwitformule-ring: water met het eiwit erin, en wat hulpstoffen’, legt Jiskoot uit. ‘We ge-bruiken koolstofdioxide om het wa-ter daaraan te onttrekken.’ Door de koolstofdioxide onder hoge druk te brengen, komt het in een zogeheten superkritische toestand, waarin het zowel eigenschappen van een gas als van een vloeistof heeft. Vanwege de vloeistofachtigheid is superkritisch CO2 heel geschikt om dingen in op te lossen, en vanwege de gassigheid kunnen stoffen snel uitwisselen.

Door met de temperatuur en de druk te spelen, kun je bepalen wat er precies oplost of onttrokken wordt: koffiefabrikanten die decafé willen maken, onttrekken de caffeïne uit de boontjes met behulp van super-kritisch koolstofdioxide. Feyecon gebruikt de technologie om olie mee te zuiveren, of juist om verf aan te brengen. In samenwerking met Jiskoot en Nuchuchua sproeide het bedrijf kleine druppeltjes van de eiwitformulering in de CO2. Het water lost op, de eiwitten en hulp-stoffen niet; die vallen als poeder op de grond.

Jiskoot somt de voordelen op: ‘Het is sneller dan vriesdrogen. Het hoeft niet bij een hoge temperatuur, zo-als klassiek sproeidrogen, wat beter is voor de eiwitten. De koolstofdi-oxide kan je hergebruiken en komt dus niet vrij als broeikasgas. En, niet ons hoofddoel maar wel zo handig: je kan manipuleren hoe fijn het poe-der precies wordt. Dat is belangrijk voor inhaleerbare vaccins: als de deeltjes te groot zijn, komen ze niet diep genoeg de longen in. Als ze te klein zijn, adem je ze weer uit.’

In hun artikel laten de onderzoe-kers zien dat de onderzochte eiwitjes na de behandeling intact en werk-zaam blijven. ‘De volgende stap is om te kijken wat er nog verbeterd kan worden door de samenstelling van de hulpstoffen te veranderen’, aldus Jiskoot.

Ook proberen collega’s van Nuchuchua de poederdeeltjes in te pakken met een dun laagje. Als het goed is, gaat dat ervoor zorgen dat de eiwitten na injectie vertraagd vrijko-men. ‘Dan hoeven patiënten niet da-gelijks, maar slechts eens in de twee weken een prik.’ Zo’n Slow Release-aanpak komt bij veel geneesmid-delen voor, maar bij eiwitten is het lastig. ‘Je probeert ze te isoleren, tij-denlang buiten het lichaam te bewa-ren, en dan op een onnatuurlijke plek te injecteren en zo lang mogelijk te laten werken, met allerlei lichaams-stoffen eromheen’, verzucht Jiskoot. ‘Twee weken is echt al heel erg lang. Er zijn zoveel problemen; eigenlijk is het verwonderlijk dat er zoveel goede eiwitgeneesmiddelen zijn.’

Medicijnen die op een vaste temperatuur moeten worden bewaard, zijn onbruikbaar in de derde wereld. Eiwit in poedervorm kan uitkomst bieden.

wijs. Bij driekwart van de ongelukken was geen andere verkeersdeelnemer betrokken; het gaat dan bijvoorbeeld over iemand die uit de stoel valt na de stoep te zijn afgereden.

De auteurs keken naar 242 slachtof-fers, opgenomen via de regionale trau-maregistratie. De slachtoffers hebben vaak letsel op verschillende plekken, ook als het ongeluk bij lage snelheden plaatsvond.

Het soort mensen dat in een scoot-mobiel rondrijdt, stuitert en geneest ook nog eens minder goed dan de gemiddelde Nederlander. Ziekenhuis- en ambulancepersoneel kan de ernst makkelijk onderschatten, waarschuwt het stuk dan ook. Hoofdletsel is rela-tief zeldzaam, en een helmplicht voor scootmobielers is volgens de auteurs niet nodig. Wel zou het handig zijn als de bestuurders wat meer training zou-den krijgen. Het gaat hier volgens de LUMC’ers om een groeiend probleem: de overheid verwacht dat Nederland in 2030 zeshonderdduizend scootmo-bielen telt.

iSpexOp drie mooie dagen in 2013 namen duizenden Nederlanders een foto van de blauwe lucht. Voor de wetenschap, in het kader van het zogeheten iSpex-project. Lucht met stofdeeltjes erin heeft net iets andere optische eigenschap-pen dan schone lucht, en met behulp van een speciaal opzetstukje konden de smartphone-foto’s die eigenschap-pen doorgeven aan de organiserende wetenschappers, die alle data bij elkaar veegden.

Dat hebben ze netjes gedaan, en deze week staat het artikel van de Leidse sterrenkundigen, het RIVM, ruimte-insti-tuut SRON, de TU Delft en 3187 andere wetenschappers online, in het vakblad Geophysical Research Letters. Het resul-taat is een fijnstofkaart van Nederland, met een even hoge of zelfs hogere reso-lutie dan satellietbeelden. Een hoop van dat fijnstof zat op 0,5 tot 3,5 kilometer hoogte, en was afkomstig van bosbran-den in Noord-Amerika. De belangrijkste conclusie is echter dat je überhaupt op

deze manier een meting kan doen. Je zou dus ook lange-termijn metingen aan stof in de atmosfeer kunnen doen met al je vrijwilligers, opperen de onder-zoekers.

BotocudosOoit moeten er zo’n 14.000 Aimoré ge-woond hebben in wat nu Brazilië is. Toen kwamen de Portugezen, die ze vanwege hun onderlipschijven betitelden als Bo-tocudos (‘plugbekken’). En ze daarna uit-moordden met gif, pokken en geweld. Er zijn er nu nog zo’n 350 over. Maar waar kwamen ze eigenlijk vandaan?

In Current Biology beschrijft een inter-nationaal team van archeologen en ge-netici – Leidenaar Hans Schroeder is er een van - onderzoek naar de oude res-ten van vier mensen die eruit zien alsof ze volbloed Botocudos afkomstig zijn. In sommige van die resten zit DNA dat wijst op een oorsprong in Polynesië. Hoe dat in de binnenlanden van Brazilië komt, is onduidelijk. Als er banden tussen Poly-nesië en Brazilië waren voor de komst

van de Europeanen, waarom zie je daar dan in de rest van Brazilië niets van te-rug? En als de Europeanen Polynesiërs meenamen als slaaf of bemanning of wat dan ook, hoe is dat dan gegaan? De schedels zijn van vóór de Europeanen massaal Polynesische slaven naar Zuid-Amerika gingen verslepen. De onder-zoekers hebben geen idee, maar hopen met meer metingen meer duidelijkheid te krijgen.

30 oktober 2014 · Mare 7

Wetenschap

informatie en aanmelding: www.samen.org

Repetitor Tentamen Straf- en Strafprocesrecht, BA3, januari 2015. Onderwijs en tentamen-training in 10 lessen van 2,5 uur door ervaren en succesvolle docent. (Strafprocesrecht, BI

en BIII, NOVA en Open Uni-versiteit). mr L. Slooter-Satter. lucienne@slooter.com of 071-5157777

Ik zoek: gezellige studente met rijbewijs die met mij -vrouw door MS in rolstoel- af en toe lekker gaat shoppen. (‘s ochtends 3 à 5 uur, soms meer) €10 p.u. + lunch Ik heb een au-to met automaat en woon in de Merenwijk in Leiden. E-mail: ivb@vbmc.nl

De prijs voor een Maretje be-draagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maan-dag 16.00 uur. Maretjes aange-boden voor commerciële doel-einden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te bo-ven gaan.

Doe meer met je kennis! Vrij-willigers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerk-begeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. Leiden-Noord, 31 leerlingen, basisonderwijs, groep 4 t/m 8, waarvan 8 met vergoeding van €5-7,- per les. Voortgezet onderwijs, 15 leerlingen Neder-lands, economie, Engels, wis-kunde, natuurkunde, waarvan 2 met vergoeding van €5,- per les. Marokkaans meisje, hulp bij op-drachten bedrijfskunde, eerste-jaars hbo. Marokkaans meisje, Engelstalige grammatica, vier-dejaars mbo-4-opleiding. Ook hulp gezocht bij: *wiskunde en natuurkunde, 5 en 5vwo; *Engels, 5vwo; *Engels, Neder-

Prof.dr. A.W.M. Evers zal op vrijdag 31 oktober een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Sociale Wetenschappen met als leeropdracht Gezondheids-psychologie. Prof.dr. J.S. Kaastra zal op maandag 3 november een ora-tie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Wiskunde en Natuurweten-schappen met als leeropdracht Hoge Energie Astrofysica. Mw. M. Kuruppath hoopt op dinsdag 4 november om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Dutch Drama and the Compa-ny’s Orient’. Promotor is Prof.dr. J.J.L. Gommans.Dhr. E. Daneshvar Tehrani-zadeh hoopt op dinsdag 4 november om 11.15 uur te pro-moveren tot doctor in de Gees-teswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Le transcul-turalisme des créations littérai-res franco-persanes depuis les années 1980’. Promotor is Prof.dr. P.J. Smith.Mw. H. Safdar hoopt op dins-dag 4 november om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Characteri-zation of mouse coagulation (regulatory) genes with use of RNAi’. Promotor is Prof.dr. P.H. Reitsma.Dhr. P.W. Meerts hoopt op dinsdag 4 november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Di-plomatic Negotiation’. Promo-toren zijn Prof.dr. A. van Staden en Prof.dr. I.W. Zartman (Johns Hopkins University).Mw. C.S. Dambrot hoopt op woensdag 5 november om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘From Teeth, Skin, Blood to Heart: Induced pluripotent stem cells as an in vitro model for cardiac disease’. Promoto-ren zijn Prof.dr. C.L. Mummery en Prof.dr. D.E. Atsma.Dhr. D. Bakker hoopt op woensdag 5 november om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘Molecular characterization of pathogenic Clostridium difficile strains’. Promotor is Prof.dr. E.J. Kuijper.Dhr. E. Boone hoopt op woens-dag 5 november om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De ti-tel van het proefschrift is ‘The syntax and licensing of Gap-ping and Fragments’. Promotor is Prof.dr. L.L. Cheng.Dhr. F. Dekker hoopt op woensdag 5 november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Pa-tients’ preference in migraine’. Promotoren zijn Prof.dr. W.J.J. Assendelft en Prof.dr. M.D. Ferrari.Mw. F.L. Groeneweg hoopt op donderdag 6 november om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Corticosteroid receptor dyna-mics’. Promotor is Prof.dr. E.R. de Kloet.Dhr. J.U. Merz hoopt op don-derdag 6 november om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A Religion of Film’. Promotor is Prof.dr. P. J. Pels.Mw. F.E.A. Verhoeven hoopt op donderdag 6 november om 13.45 uur te promoveren tot doc-tor in de Sociale Wetenschap-pen. De titel van het proefschrift is ‘Rain with chances of a thun-derstorm’. Promotor is Prof.dr. A.J.W. van der Does.Dhr. A.J. de Kloet hoopt op donderdag 6 november om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Par-ticipation of children and youth with acquired brain injury’. Pro-motoren zijn Prof.dr. T.P.M. Vliet Vlieland en Prof.dr. R.G.H.H. Nelissen.Mw. A.N. Kremer hoopt op donderdag 6 november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘HLA class II restricted minor histo-compatibility antigens - iden-tification, processing und bio-logy’. Promotor is Prof.dr. J.H.F. Falkenburg.

Academische Agenda Maretjes

lands, brugklas vmbo, €5,- per les; *wiskunde 2havo, €10,- per les; *Duits, 5vwo, €7- per les. Leiden-Zuid, 12 leerlingen ba-sisonderwijs groep 4 t/m 8 en 4 leerlingen voortgezet onder-wijs, wiskunde. Eén leerling voortgezet onderwijs met ver-goeding van €5,- per les. Marok-kaans meisje, wiskunde, Duits, 1e klas vmbo-kader. Vrijwilliger uit Stevenshof gezocht voor basisschoolleerlinge, huiswerk-begeleiding, basisonderwijs middenbouw. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel: 071-5214256. E-mail: hdekoomen@owwwleiden.nl.

Minder stress, meer plezier en energie in je leven? Yoga-centrum De Lindewei biedt dagelijks yoga en meditatie, studentenkorting en betaal-bare prijzen tot 30 jaar. Proefles 5 euro. www.delindewei.nl

Vrijwilligerswerk in het bui-tenland? Wil je met straatkin-deren werken in Azië, Afrika of Zuid-Amerika? Kom naar ons informatieweekend van 21-23 november 2014. Voor

Een plek om te dromen. Een intellec-tuele vrijhaven. Een blender voor alle vormen van talent. Zo stelde ik me, als vijftienjarig jongetje, de universi-teit voor.

Zoals elke puber werd ik op dat moment omringd door onbegrijpen-

De schoonheid van falen

Wisselcolumn

Maretjes Extra

proefschriften.nlAandacht voor uw proefschrift.

de sufferds die al te veel op mezelf leken, zodat ik steeds meer uitkeek naar mijn afstuderen. Op de college-banken zou ik eindelijk interessante mensen tegenkomen. Ik zou het met gelijk- en hooggestemden over grootse boeken kunnen hebben, ob-scure poëzie, en we zouden elkaar op een zolderkamertje (en uiteraard bij kaarslicht) onze eigen teksten voorle-zen. Ook zouden we een geheimzin-nig literair clubje oprichten, en als we jong stierven, kwam dat de faam en het mysterie van ons clubje alleen maar ten goede.

In mijn eindexamenjaar sloop echter de eerste twijfel binnen. Zou iedereen op de letterenfaculteit er wel zo over denken als ik? Waren mijn ouders echt zo beklemmend, mijn vrienden werkelijk hopeloos ongeletterd? Misschien was mijn huidige situatie nog zo slecht niet. Kortom, ik proefde voor het eerst in mijn leven de smaak van heimwee. Echt heimwee. Echt heimwee is niet de spijt om de dingen die voorbij zijn, maar om de dingen die aan het voorbijgaan zijn.

Door dat heimwee werden de in-

troductieweken aan de universiteit een sof. Mijn medestudenten bleken, hoewel ik het niet voor mogelijk had gehouden, nog dommer en saaier dan alle onverlaten van de middel-bare school bij elkaar. Teleurgesteld trok ik me dan ook terug, vastbeslo-ten op zijn minst vast te houden aan een deel van het originele plan: een miskend genie worden op mijn zol-derkamer.

Na enkele maanden besefte ik ech-ter dat zelfs miskenning de hulp van een ander vergt. Ik was immers jong en wilde actief miskend worden. Zo besloot ik om me na een tijdje toch weer onder mijn medestudenten te mengen.

Tot mijn eigen verbazing werd het een succes. Ik maakte nieuwe vrien-den en er zaten zowaar enkele hoog-gestemde dichters-in-de-dop tussen. Het lezen van elkaars werk was er voorlopig nog niet bij, maar we wa-ren duidelijk op de goede weg met al die leestips en grote toekomstvisioe-nen die we uitwisselden.

Tot een mysterieus literair groepje kwam het in de loop der jaren echter nooit. Integendeel. Velen ontgroei-

den hun schrijfdroom; anderen ble-ken vooral talent te hebben voor de alcoholische bijzaken van het schrij-versleven.

Toen ik mijn eerste roman pu-bliceerde, bleef er nog slechts een handvol hardnekkige dromers over. Ze waren vijfentwintig, nog steeds ongepubliceerd, hadden onderweg glansrijk hun studie verprutst, maar ze bralden nog steeds elke avond over het grootse leven. Omdat ze door de meerderheid nogal zielig werden gevonden, kreeg ik juist sympathie voor hen. Zij bleven doel-bewust dromen, terwijl wij onder-tussen hadden geleerd dat de uni-versiteit helemaal geen plek is om dat te doen. Aan de universiteit doe je het tegendeel van dromen, met name dromen realiseren.

Toen ik dat besefte, wilde ik bijna dat ik gefaald had.

Ik stond dan, in tegenstelling tot die naïeve dromers, wel aan het be-gin van wat sommigen zo fraai een ‘literaire carrière’ noemen, maar dat wilde ik niet. Niet helemaal. Ik besef-te dat ik, meer nog dan een literaire loopbaan, wilde dromen van een lite-

raire loopbaan. Ik was een pad inge-slagen en kon niet meer terug, terwijl die anderen aan het begin van niets stonden en dus veel vrijer waren. Al-leen wie niets heeft bereikt, kan nog alle kanten op.

Dus lieve studenten, vrees niet te falen. Blijf jong. Realiseer niets. Juich als je gezakt bent. Want zelfs de mooiste weg weegt niet op tegen het punt waar je nog alle wegen op kunt.

Yannick Dangredebuteerde met de roman Vulkaan-vrucht die de Debuutprijs won. Zijn dicht-bundel Meisje dat ik nog moet werd genomineerd voor de C.Buddingh’-prijs en won de Herman De Coninckprijs. In september 2012 verscheen zijn tweede roman Maartse kamers.

Dangre is een van de acht gastschrijvers die dit jaar colleges geven in Leiden. De anderen zijn: Hanna Bervoets, Nina Po-lak, Hassan Bahara, Philip Huff, Franca Treur, Niña Weijers en Kira Wuck. Op 20 november spreken ze tijdens de dertig-ste Verwey-lezing - dit jaar als leesclub - over hun werk. Zie: bit.ly/1Chwi9X

morgen kunt u haar gerust weer een vraag stellen

Al uw persoonlijke vragen over kanker persoonlijk beantwoord

Bel de gratis KWF Kanker Infolijn 0800 - 022 66 22

Beter wachten op de trein, dan wachten op een nier.

Ga naar nierstichting.nl

Irritant hè, wachten?! Een nierpatiënt wacht ook. Tot z’n bloed is gespoeld, tot er een donornier is, of… tot het te laat is.

8 Mare · 30 oktober 2014

Langs de meest griezelige studentenkamers

Deuren die spontaan openwaaien of dichtslaan, geklop op de ramen, en rondwarende geesten. Met Halloween op komst ging Mare op zoek naar spookverhalen in studentenhuizen. ‘Niemand durft achter dit luik te kijken.’

DOOR MARLEEN VAN WESEL ‘Onze bin-nenplaats is echt behekst. Rond half vier ’s nachts schrok ik een keer wakker van de bliksem. Toen zag ik een varkenskop in de tuin liggen’, vertelt Aimée Bakker (22, rechten). ‘Al was dat misschien een grap van de achterburen.’

Pas viel er rond middernacht een spiegel van de muur, het raam naast het washok klappert voortdurend en soms zwaait de branddeur plot-seling open. Het hoort wel bij het Heksenpand aan het Rapenburg.

‘Eigenlijk missen we alleen nog een zwarte kat’, zegt Rosemarie Derks (23, rechten). ‘Maar ja, iemand is allergisch.’ Twintig paar ogen richten zich op de eenentwintigste huisgenoot.

Meer studentenhuizen hul-len zich in een griezelig sfeertje zodra de dagen korter worden en Halloween, of het Katholieke Allerheiligen en Allerzielen, het Mexicaanse Día de los Muertos en de Keltische gedenkdag Samhain naderen. Zoals het klooster aan de Vrouwenweg, dat deze week pas uit de mist opdoemt als je er bijna bent. Een kat schiet weg tussen de gevallen herfstbladeren. Ooit was het van de Orde der Kruis-heren, sinds dertig jaar wonen er studenten.

‘In de tussentijd is het een inrich-ting geweest’, weet student-beheer-der Dave Doppenberg. Met zijn sleutelbos opent hij de deur naar

de kelder. ‘Die is redelijk scary. Je vindt er nog potjes en andere over-blijfselen uit eerdere tijden.’ Op de betonnen vloer, die onder water staat, ligt een oud ligbad. De stilte, afgezien van het geluid van regel-matig vallende druppels, wordt doorbroken door een donderend kabaal. ‘De cv’, verklaart Doppen-berg. Achter een scheef hangend oranje gordijn en een paar spin-nenwebben zit een lage donkere ruimte. Erboven hangen vergeelde kattenplaatjes. De wanden zijn niet te zien, maar volgens Doppenberg loopt de kruipruimte onder het hele klooster door.

Van de geschiedenis van het Heksenpand kennen de bewoners alleen de tijd dat het nog een ge-mengd huis was. ‘Dertig jaar ge-leden hebben onze voorgangsters alle mannen weggejaagd. Dat leverde de bijnaam “heksen” op’, vertelt Kira van Hof (21, genees-kunde). ‘Sindsdien neemt ieder-een die terugkomt van vakantie een heks mee.’ De flinke collectie hangt normaal aan het plafond van de fusie, maar maakt momenteel heel even plaats voor verfwerk-zaamheden. ‘Soms valt er wel eens een heks van het plafond, recht in je eten. We hebben er ook een met een batterij. Die begint ineens te lachen’, zegt Derks. ‘En als het vrij-dag de dertiende is, of Halloween, trekken we onze heksenoutfits aan en bereiden we een heksendiner.’ Van Hof: ‘Dan mengen we zwarte kleurstof door de aardappelpuree en hollen we pompoenen uit.’

Doppenberg is intussen via de brede, statige trappen van het klooster op zijn eigen gang aanbe-land. ‘De ernstigste gevallen, met schizofrenie en andere zware men-tale stoornissen, woonden juist hier op de bovenste verdiepingen. In dwangbuizen, op kamers be-dekt met kussens. Je hoorde hen soms nog schreeuwen als de zon opkwam.’ Hij klopt op de muur. ‘Triplex. Vroeger zaten er ramen, zodat de verplegers konden zien of patiënten niet hun eigen handen op zaten te eten, of zo.’ Openzwaaien-de deuren worden toegeschreven aan een student die een paar jaar

geleden zelfmoord pleegde. ‘In de kapel was dat. Ik heb zelf de deur niet hoeven openen, maar dat was redelijk nasty.’

Ook bij de sociëteit van Augus-tinus hoort een tragisch verhaal. ‘Over Antje, het dienstmeisje dat zwanger werd van de pastoor’, ver-telt bestuurslid Gijs Dreijer. ‘Van oorsprong zijn we een katholieke vereniging. Vroeger woonde hier een zogenaamde moderator, die voorging in de dienst en het pand beheerde.’ En die kreeg dus een verhouding met Antje. ‘Zij raakte zwanger, wat een enorme schande was. Uit schaamte heeft ze zichzelf verhangen op de zolder. Haar geest zou hier nog altijd rondwaren. Soms slaat er een deur plotseling dicht. Misschien is het vooral een spookverhaal.’ Een jaartal bij dit verhaal weet hij dan ook niet, een tijdstip wel. ‘Om veertien voor elf trekt het Augustinusbestuur zich op borrelavonden daarom nog altijd even terug in de bestuurs-kamer. Als een klein moment van rust. Dan toosten we op Antje voor we weer terugkeren.’

Door de gangen van het voorma-lige Sint Elisabethziekenhuis, waar nu café Olivier zit en daarachter, zou dan weer de geest van een Duit-se gevechtspiloot sluimeren, weet Peter Mulder van studentenhuis-vester DUWO. De 25-jarige Wer-ner Lucas, die meer dan honderd Britse en Amerikaanse vliegtuigen neerschoot, werd zelf in oktober 1943 boven Leiden uit de lucht ge-schoten. Zijn vliegtuig schampte het dak van het ziekenhuis, maar boorde zich wonderlijk genoeg net ernaast diep in de grond. Al-leen zijn hand en een stukje van het dashboard werden teruggevonden. ‘Vroegere studentbewoners zagen er soms ook nonnen door de kel-ders zweven’, zegt Mulder. ‘Daar was vroeger het mortuarium.’ Bij de internationale studenten die er tegenwoordig wonen leven de ver-halen inmiddels niet echt meer.

‘Ach, misschien heb je mensen nodig die dingen wíllen zien’, denkt Doppenberg. ‘Bij het klooster helpt het dat het tamelijk afgelegen is. En als het huis in de herfst begint

te huilen, dat is bijna Disney.’ Hij doelt op het effect van de tocht die door het hele gebouw trekt, wan-neer iemand tijdens een storm per ongeluk de buitendeur laat open-staan. ‘Deuren zwaaien open en je hoort het hele huis loeien en huilen.’

‘Onze huisgenoot uit de kleinste kamer is ervan overtuigd dat ze en-titeiten voelde’, vertelt Derks in het Heksenpand. Het zolderkamertje heeft een serene, lichte inrichting, maar buiten is het donker.

‘Op een avond hoorde ik plot-seling geklop op het raam’, vertelt Bakker. ‘Dat was echt het engste ooit. Maar het was een grapje.’ Vlak voor het raam langs loopt namelijk de brandtrap. In het plafond van Derks’ kamer zit een mysterieus luik. ‘Niemand heeft er ooit achter durven kijken of voelen. Eén keer, een heel klein stukje. Toen hing het plotseling open. We vonden kran-ten uit 1982. We geloven dat er een man achter het luik zit, die nooit is vertrokken’, zegt ze.

Geen van de 21 meiden durft in haar eentje thuis te zijn. ‘Het is zó groot en álles kraakt,’ zegt Bakker. ‘Een keer ben ik alleen thuis ge-weest’, zegt Derks. ‘Een uurtje, met kerstmis, toen de rest al vertrokken was. Zó eng.’

Maar het állerengst aan het Hek-senpand vindt ze de muizen. Haar huisgenoten knikken. ‘Als je alleen op de bank zit, zie je ze door de keuken kruipen.’

De bewoners van het Heksenpand durven niet alleen thuis te zijn. ‘Het is zó groot en álles kraakt.’ Foto Fauve Bouwman

Achtergrond

30 oktober 2014 · Mare 9

Is it just a very long fairy tale or is there more to The Lord of the Rings? A Leiden researcher discovered Tolkien believers who claim to possess Elvish souls or even Elvish genes. “We’re used to the madness of other faiths.”

BY BART BRAUN Originally Markus Da-vidsen of the Centre for the study of Religion wanted to obtain his PhD with a study on people who believe in “the Force” from Star Wars, but that didn’t go exactly to plan, so today he is defending his doctoral thesis on “Tolkien spirituality” and the people who are spiritually con-nected to the work of the British writer J.R.R. Tolkien, author of The Hobbit, The Lord of the Rings and The Silmari llion.

How did he get in touch with them? “Actually, they found me. My graduation thesis on Jedis won a prize and that generated lots of publicity, in Mare too. As a result, those people got in touch with me: one group of Tolkien followers would put me in touch with another and it snowballed from there. The groups turned out to be quite di-verse too, so I could compare them to each other.

“I wanted to find out how people could be religious about something they know to be fiction. How it evolves is different for everybody, but it generally happens like this. Some people are interested in two particular things: they are fans of Tolkien’s work and they dabble in alternative forms of spirituality. In the past, they will have often joined neo-Pagan groups – people who are into Wicca or who try to resurrect Germanic or Celtic religions. That makes the synthesis easier: if you al-

ready believe there is another world out there, it’s easier to believe that the wizard Gandalf lives there.”

Often it starts with using Elves or Gods from Tolkien’s world in a ritu-al, in a sort of playful way, explains Davidsen. “Some groups might ex-perience something, or realise that this is what they are looking for, so they build on from there. As we say in religious studies: the game-con-tract disappears.”

As is the way with religions, Tolk-ien spirituality has developed into various branches. Most followers only draw inspiration from the in-habitants of Middle Earth while others integrate Tolkien’s work into an existing religious tradition. The largest group of devotees call them-selves The Tribunal of the Sidhe. They claim to be changelings: Elves who belong to another world but who have been reincarnated into an Earth body in this life. They say that Tolkien was a changeling too and that his work is a mythical history of the changelings.

There is also a small movement of alternative historians who use Tolkien’s work to prove conspiracy theories in which Jesus and Char-lemagne belong to an Elvish family tree. “There are those who swear that they themselves are descended from Elves and accordingly have El-vish genes. That’s some claim, and taking it too far for the people who only claim to have Elvish souls and who dissociate themselves from that group.”

Davidsen adds: “Yet another group say they not remotely related to Elves, but that there is another world in which the Valar (higher beings – ed.) exist. They use rituals to try and contact the Valar. Some draw a circle on the ground, spiri-tually cleanse it and then evoke the

Valar while others go on a kind of shamanic journey with their spirits travelling to another world.”

The theologian states everything in a matter-of-fact and business-like tone: “This kind of religion isn’t any dafter than other faiths, we’re just used to that particular madness”, he explains. “We think it’s normal for Catholics to consume the flesh and blood of their God, but when the modern vampire movement says they draw powers from blood, we think they’re loonies. It’s not really fair. Buddhism dictates that some people have a Buddha nature, which is not essentially different from the Tolkien-esque idea of having an El-vish nature.”

You need at least two elements to make the shift from fiction to reli-gion, according to Davidsen. “First-ly, you need a narrative religion: a religion in the story. Star Wars has the Force and the Valar are described in the Silmarillion. That produces a model you can use. The Elves be-lieve in the Valar, so you can imitate that. There’s even an Elvish religious calendar in the book’s appendix to help you on your way, as it were.” “The second aspect is that the text must have a connecting role in re-ality – it should raise doubts about its own fictional nature. Tolkien did it: he thanks the Hobbits for approving his map in one of his acknowledgements.

“Sofia” (42, webmaster), is one of the people Davidsen in-terviewed for his study into Tolkien religions. Mare spoke to her on the telephone about the “change of the highest order”.

“Do you know what non-Euclidean space is? The geometry taught at school assumes a number of rules or postulates. To-wards the end of the nineteenth century, mathematicians star-ted to experiment: what happens if you drop one of the pos-tulates? Well, lots of interesting things happen, it would seem.“That’s very similar to how I got started. I had watched a lec-ture by the Gnostic Stephan Hoeller in which he discussed the difference between reality and factuality, two synonyms in modern Western thought: something is objective – scientifi-cally verifiable – or not. So a fantasy is, by definition, not true and not important.

“I decided to drop the postulate that makes that distinction. While I was meditating – I can’t put it in any other way – I stepped into Tolkien’s world. To me, to see an internal fantasy world that is so rich was truly a change of the highest order.

“I grew up with Tolkien’s work as a child and I had always wanted to learn the Elvish languages that Tolkien invented in the books. In 2007, I discovered that you could simply learn

them via Internet courses. It was quite easy and a side effect was that the images were easier to conjure up – I could actu-ally see the landscape.

“In Zen meditation, the idea is to banish all thoughts, but the ‘stepping into’ is actually the opposite. You try to focus on cer-tain concepts, really concentrating, and you start to get the no-tion that more is created than anything you had imagined. Carl Jung, the psychiatrist, described similar experiences in which he imagined he was digging a hole and Tolkien experienced it too. In his letters, he writes that he thought he was recording a history rather than making one up. And there are more stories that ‘open up’ like that. I expect Christianity started like that too, once upon a time.

“To me, reading Tolkien is not a religion in the sense that I carry out rituals. It’s not a shared spirituality – what I expe-rience is very individual. I don’t acquire any lessons from it about how I should live from the books; my parents taught me my values.

“So what’s the point? The only thing that makes sense is to do it yourself. Make things that amaze people, things that can evoke experiences that are just as powerful. I’ve started attending an art course and would just love it if even just one person were to have a similar sensation thanks to my art.”

The Elves are among usThe Lord of the Rings as religion

“Another example: the Ents, an-cient and mighty tree creatures, are a myth of Middle Earth which lat-er prove to exist. Gandalf says you should always believe the old tales so people from the Elvish Movement say: ‘See! Here, Tolkien means that we’re supposed to believe his story.’”

As it is, Tolkien said more than once that he didn’t feel as if he had made the stories up, but rather that he was handing them down or re-cording them.

Davidsen concludes: “That makes it possible to make Tolk-ien’s world a religion; it’s a cocktail that you don’t find in Harry Potter or Discworld, which means those books won’t generate religions.”

“If you already believe there is another world out there, it’s easier to believe that the wizard Gandalf lives there.”

“I simply stepped into that world”

10 Mare · 30 oktober 2014

English page

FILMTRIANONWhere the Keys Crossdo 18.15Leiden International Film Festival vr 31-10 t/m zo 9-11LIDOThe Maze Runnerdagelijks 18.30 + 21.30The Equalizer do vr za 21.30Dansen op de Vulkaandagelijks 19.00, za zo 15.30Furydagelijks 21.30The Best of Medagelijks 18.45The Equalizerdo vr za 21.30The Judgezo ma di wo 21.30Ouija dagelijks 21.30Gone Girldagelijks 21.30KIJKHUISLeviathando + vr 18.30Under the Skindo + vr 21.30Winter Sleepdo + vr 21.00Pridedo + vr 18.15

THEATERIMPERIUM THEATERMoeders Mooiste31 oktober 2014, €8PAARD VAN TROJEPuur Gelul2 november 2014, €12,50LEIDSE SCHOUWBURGVuurvrouwen31 oktober 2014, vanaf €10

MUZIEKRIJKSMUSEUM VAN OUDHEDENGriekse poëzie op muziek6 november 2014, €10 (met reservering)LOKHORSTKERKConcert Practicum Musicae30 oktober 2014, gratisLEIDENPopronde, muziek in allerlei cafés 30 oktober 2014STADSGEHOORZAALDe Dijk31 oktober 2014, €26,50

DIVERSENSTADHUIS LEIDENRetrospectief Fred Rohde - 50 jaar fotografie 8 oktober - 10 november 2014VOLKENKUNDEGeisha10 oktober 2014 – 6 april 2015MUSEUM DE LAKENHALEen Deftige Parade. De Selectie van Rudi Fuchs 11 oktober 2014 – 31 mei 2015NATURALIS BIODIVERSITY CENTERTentoonstelling: Nieuw in Nederland t/m 1 november 2015MUSEUM BOERHAAVETentoonstelling: 100 jaar uitvindin-gen, Made by Philips Researcht/m 4 januari 2015STADHUISPLEIN EN ANDERE LOCATIESInternationaal Fotofestival LeidenZa 11 oktober t/m za 8 november MUSEUM BOERHAVEHit & Run. Ed van der Elsken fotogra-feert.Za 13 september t/m zo 4 januariUNIVERSITEIT LEIDENOpen dagZa 8 november

En… actie!Negende editie van het Leiden International Film Festival

Vanaf vrijdag zijn er op het Leids filmfestival zowel hedendaagse blockbusters, oude klassiekers als obscure pulp te zien. ‘Hookers en chainsaws, wat wil je nog meer?’

DOOR VINCENT BONGERS In 2005 be-sloten vier Augustijnen dat het wat gezapige Leiden best een eigen filmfestival kon gebruiken. Het lukte hen om binnen een jaar een succesvol programma op te zetten. Vrijdag opent de negende editie van het Leiden International Film Fes-tival (LIFF) met Whiplash.

Deze film gaat over een jonge getalenteerde jazzdrummer die op een prestigieuze muziekschool keihard wordt aangepakt door een even tirannieke als briljante docent.

Whiplash won op het gerenom-meerde Sundance-festival de jury- en publieksprijs. Wie liever Holly-woodsterren aan het werk ziet, kan naar Fury, een Tweede Wereldoor-logsfilm waarin de Shermantank van Brad Pitt nazi’s verplettert.

Naast nieuw werk zijn er ook veel klassiekers te zien. Het Sie-boldhuis vertoont bijvoorbeeld het Japanse monument Rasho-mon. De dit jaar overleden Leidse bioscoopeigenaar Jan Boer wordt geëerd. Op het festival zijn een aantal van zijn favorieten te zien waaronder Death in Venice.

Wie even iets anders wil dan films, kan gaan dansen. Het LIFF slotfeest is op zaterdag 8 november in Galerie Café Leidse Lente. Een dag eerder is er in Scheltema Fun-

ked Up avond met naast funk veel soul, jazz en reggae.

Legendarisch belabberd‘Als het maar aanstootgevend is, dan vertonen we het’, zegt de Leidse grafisch vormgever Nils Bierman, die samen met Hans Lardee van café Meneer Jansen op vrijdag 7 november het wan-smaakprogramma ‘Voor Nie-mand wat wils’ in het Kijkhuis presenteert.

Het duo brengt onder andere een lofzang, voorzien van de nodige filmfragmenten, op Fred Olen Ray, een prutsregisseur met geduchte cultreputatie. Hij is een beetje be-kend van morsige meesterwerkjes als Girl with the Sex-Ray Eyes en Super Shark.

‘Ray heeft meer dan tweehon-derd films geregisseerd’, zegt Bier-man. ‘Het zijn echt legendarisch belabberde werkjes. In iets van ze-ventien van die films zit het woord bikini in de titel. Dus dan weet je wel in welke richting je het moet zoeken. Zijn actrices zijn vaak ook pornosterren. Die hebben er na-tuurlijk niet zo’n moeite mee om hun kleren uit te trekken.

‘Ik geef toe dat ik ze bij lange na niet alle tweehonderd heb be-keken, maar de gaafste Ray die ik heb gezien is Hollywood Chainsaw Hookers. Een soort science fiction-comedy met een softcore seks-ele-

ment. Maar ik hoef toch niet uit te leggen waarom dit mijn favoriet is? De titel zegt al voldoende: hookers en chainsaws, wat wil je nog meer?

‘Maar we hebben nog meer blok-jes. We haken ook lekker actueel in op de zwarte-piethysterie. We to-nen fragmenten uit films met black-face. Bijvoorbeeld de film Soul Man (1986) waarin de blanke acteur C. Thomas Howell een man speelt die zich als Afro-Amerikaan voordoet om een beurs op Harvard te krij-gen. Maar we hebben ook stukjes white- en yellowface. Als het maar aanstootgevende fragmenten zijn.

‘Verder besteden we ook aan-dacht aan vrouwen in de ruimte. We laten films zien waar vrouwen deel uitmaken van de crew van een ruimteschip. Dat lijkt heel ge-emancipeerd maar het komt er steeds op neer dat zij toch weer door de mannen moeten worden gered. Daarnaast nemen die kerels die vrouwelijke astronauten ook helemaal niet serieus. Of dan landt een ruimteschip op een planeet met amazones en die redden het ook weer niet zonder de hulp van man-nelijke astronauten.’

KnoppennerdsDe band Electric Love sampled live snippers muziek en bouwt daar nummers van. Het trio speelt op de LIFF Funked Up avond.

Gitarist en techneut Lucas Meijers, wat voor muziek maakt Electric Love?‘We zijn met zijn drieën, maar ik ben eigenlijk de band. We bouwen nummers op met loops. De mu-ziek heeft veel jazz, soul en funk-invloeden. Vaak begin ik met het trommelen van een ritme op mijn gitaar, dat sample ik en dan heb je een drumpatroon. Met wat onze zanger SaraLee Vos zingt, doe ik hetzelfde. Dan voeg je een baslijn toe en speel ik daar gitaar over-heen. Je hebt dan een aantal loops en op die lagen bouwen we dan weer verder.

‘Er komt behoorlijk wat impro-visatie bij kijken. Elke keer als we nummer spelen pakt het anders uit. Ik moet een hoop knopjes be-dienen. In het begin was dat lastig,

maar ik heb het aardig onder con-trole. SaraLee gebruikt inmiddels termen als “knoppenmaestro” en “knoppennerd”.’

Ben je altijd bezig geweest met elektronica?‘Ik heb jazzgitaar gestudeerd aan het conservatorium en speel in verschillende bands en ensembles. Maar ik ben ook al een tijd bezig met het maken van loops op de lap-top. Het leek me ook leuk om daar live iets mee te doen.

‘Twee jaar geleden ben ik samen met SaraLee gaan experimenteren met deze setup en dat ging gelijk heel goed. Bij de eerste repetitie hadden we na een beetje pielen ge-lijk drie nummers. Dat werd Elec-tric Love.

‘Op Funked Up is het de bedoe-ling dat we een uur lang gaan knal-len. Het optreden wordt meer als een dj-set, dus zonder onderbre-kingen en bedoeld om mensen aan het dansen te krijgen en te houden. Het wordt nog een uitdaging om dat goed op te bouwen.’

Wat doet het derde bandlid ei-genlijk?‘We staan met zijn tweeën op het podium en zitten eigenlijk vast aan onze apparatuur, dus dat is toch een beetje saai. Het is nog niet zo erg als een dj die alleen aan de knop-pen draait, maar ook niet zo gaaf als een vijfmansband die vol er in gaat. Toen ontstond het idee om visuals een grote rol te laten spelen. Mijn broer Sven is beeldend kunstenaar en zag ooit op een festival hoe tij-dens optredens live-visuals werden getekend en vervolgens bewerkt. Hij heeft ook die apparatuur ge-kocht. Als SaraLee en ik beginnen met een nummer dan tekent hij iets en manipuleert dan die afbeelding. Hij kan ook steeds nieuwe elemen-ten toevoegen. Zowel de muziek als beeld worden dus steeds verder op-gebouwd. We zijn eigenlijk alle drie aan het improviseren.’

Leiden International Film FestivalVan 31 oktober tot 9 novemberDiverse locatiesLosse kaartjes kosten € 9,-Strippenkaarten van vijf of tien films zijn ook beschikbaar.

‘Een uur lang knallen, zonder onderbreking.’ Foto: Michael Moorthaemer

30 oktober 2014 · Mare 11

Cultuur Agenda

‘Het zijn net jonge puppies’De reispoli van de Universiteit en het LUMC

Foto Taco van der Eb

Wilma van der Leede (rechts op de foto): ‘Ze gaan echt overal heen. En ze zijn soms zo beschermd opgevoed…’Annemarie van Zundert (links): ‘Geen enkele student of medewerker zou zonder reizigersadvisering op reis moe-ten gaan. We hebben een wereldkaart waarop alle landen waar je niet heen zou moeten gaan zonder vaccinaties, zijn uitgevlakt. Die is heel erg blauw.’Van der Leede: ‘Maar we doen meer dan alleen prikken zetten. Dus ook ma-laria, hoogteziekte, soa’s. Als iemand na zijn stage nog een trekking gaat doen, nemen we dat ook mee in ons consult. Voor sommige landen heb je een ge-zondheidsverklaring nodig, en ook die kunnen we verzorgen.’Van Zundert: ‘Sinds kort zijn die con-sulten gratis voor alle studenten die voor studiereis of stage naar het bui-

tenland gaan. De medicijnen en vacci-naties kosten nog wel geld. Als je ver-zekering die vergoedt, is het goed om te weten dat wij landelijk geregistreerd zijn bij het Landelijk Centrum voor Rei-zigersadvisering.’Van der Leede: ‘De GGD trekt tien minuten uit per cliënt. Wij nemen de tijd die nodig is. Dat gaat ook om heel veel verschillende, kleine dingen. Bijvoorbeeld: In sommige landen zijn de ADHD-medicijnen Ritalin en Con-certa verboden middelen die je niet zomaar mag invoeren. Er zijn een hoop studenten die ze gebruiken, en niet we-ten dat de douane daar moeilijk over kan doen. In Azië zijn de condooms kleiner, soms ook echt te klein voor normaal geschapen Nederlandse man-nen. Ook de kwaliteit is wat dubieuzer.’Van Zundert: ‘Maar het belangrijkste is

dat ze ergens langsgaan voor ze ver-trekken. Het liefst natuurlijk hier, maar ergens anders is ook goed.’Van der Leede: ‘Er is een hele club studenten die we nu niet zien. Bij som-mige studies zitten docenten uit bij-voorbeeld Oost-Europa, die beledigd zijn dat er een vaccinatieadvies geldt voor hun land. “Alsof het bij ons een achtergebleven, smerige boel is!” Die vertellen hun studenten dan dat ze geen vaccins nodig hebben. Maar dat advies is er niet voor niets.’ Van Zundert: ‘We helpen met voorbe-reiden. Vooral studenten geneeskunde moeten verder denken. Als je straks in dat tropische ziekenhuis werkt, en je prikt je aan een naald waar bloed van een patiënt aan zit, wat dan? Is er in het hospitaal daar dan een post-exposure middel aanwezig, of moet je

dat zelf meenemen? Moet je je eigen operatiekamer-klompen meenemen naar Kameroen? Ze zijn heel erg en-thousiast, maar ze denken niet altijd alles even goed door. Wij kunnen ze daarmee helpen.’Van der Leede: ‘Het is soms net een nest jonge puppies.’Van Zundert: ‘Je mag alles zelf weten, en we zullen nooit met een vingertje wijzen. Hoe gedraag je je met eten en drinken? Heb je onbeschermde seks met lokale bewoners? Ga je zwem-men in water waarvan je weet dat er ziek makende Schistosoma-wormen in voorkomen? Het is een privé-keuze. Maar na een gesprek met ons weten mensen wel wat de consequenties van die keuze kunnen zijn.’

Door BArt BrAun

nerdisme

De rij voor de wc is tergend lang. Voor me staan nog twee hobbits, een groep-je elfen, een roze Power ranger en een Khaleesi met overgewicht (maar inclu-sief draak om haar schouders). Ik moet erg nodig, want ik heb zopas samen met mijn Lief zes uur in diverse treinen doorgebracht om hier te geraken. An act of pure geek dedication, want ‘hier’ is F.A.C.t.S.: een tweedaagse scifi en fantasy-conventie in België.

Denk honderden kramen met fandom-spullen bijeen gestouwd als een gigantische vlooienmarkt. Denk bekende scifi-acteurs met lange rijen fans. Denk activiteiten als de r2D2-bouwclub en workshops manga te-kenen/Japans zwaardvechten/bonsai snoeien. Denk zelfs heuse Quidditch-demonstraties, met de nationale Bel-gische ploeg (want die bestaat, geen grap!). En om de bonte rij bij de wc te verklaren: zo’n driekwart van het pu-bliek bestaat uit cosplayers. Yep.

(Voor de leken: cosplayers verkle-den zich als personages. Dat lijkt op zich best wel, ehm, afwijkend, maar ik was zelf niet verkleed en voelde me eerlijk gezegd juist daarom ernstig abnormaal.)

Ik had dus logischerwijze op voor-hand een hoop cliché-nerds bij el-kaar verwacht: het standaard mor-sige type met jampotbril, acne en een zwaar gebrek aan persoonlijke hygi-ene. Maar dat viel ontzettend mee, want de meeste aanwezigen zagen er – ook onder de lagen make-up en soms exuberante kostuums – vol-strekt doorsnee uit. nerd zijn is dan ook mainstream geworden. Het cliché klopt blijkbaar allang niet meer.

nerdisme was sowieso al een tijdje hip: denk aan de nerdbrillen die som-migen zelfs met vensterglas dragen, kijk naar de recente Star Wars-col-lecties bij mainstream winkelketens, of sla de kijkcijfers van The Big Bang Theory er maar op na. Het is moei-lijk geworden om de echte geeks en nerds nog te onderscheiden, want wat betekenen die labels eigenlijk nog? Je hoeft niet alle films gezien te hebben om Star Wars-schoenen te dragen, want als merk op zich is het al hip geworden. En het is helemaal niet noodzakelijk meer om een program-meertaal te kennen en toch een early adopter computergeek te zijn. nerdis-me lijkt langzamerhand opgeslokt te worden door het hipsterdom.

Ik vind dat bloedirritant. Ik wil namelijk wel dat mijn eigen fan-doms erkend worden, want ik draag die schoenen omdat ik oprecht van de films houd. Ik ben dus voor een strikte uitsluiting van hipsters in het nerdisme. Dacht ik. Want helaas is het feit dat ik me per se van ‘de nepfans’ wil onderscheiden toch wel een beetje hipster. En ik ben eigenlijk niet geob-sedeerd genoeg om echt alle details van elk fandom te kennen. Dat ik niet 100 procent aan het nerdleven ben toegewijd maakt me dus ook best wel een hipster geek. Bovendien is dit al-lemaal erg ironisch, en dat heb ik ook nog eens opgemerkt.

Help.

tALItHA DEHAEnE

12 Mare · 30 oktober 2014

InburgerenHet Clubje

Bandirah