6 juni 2013

‘Erdogan staat alleen’

Onderzoek naar mogelijk plagiaat Een oud-hoofddocent van de Leidse universiteit is door zijn huidige werk-gever, op non-actief gesteld wegens plagiaat. Leiden start een onderzoek.

Docent aangevallen tijdens tentamen Een tentamen kunstgeschiedenis werd maandag verstoord toen een studente de zaal binnendrong en de docent aan-viel. De docent raakte niet gewond.

Crisis kost faculteit Den Haag geld Omdat de overheid de hand op de knip houdt, scholen minder ambtenaren zich bij in de avonduren. En het diplomaten-klasje is niet langer in Leidse handen.

Pagina 5 Pagina 5

Pagina 3

Pagina 4

36ste Jaargang • nr. 30

Schilderijen van duivels en monsters onderzocht.‘Kent u deze heks?’

De ontplofte confetti-fabriek: hoe moet het verder na Stapel?

Eerste analoge computer: ‘Alsof je een stoomtrein uit de twaalfde eeuw ontdekt’

Pagina 6 en 7 Pagina 9

Wie heeft de mooiste almanak?Ook dit jaar beloont Mare de vereniging met de meest originele almanak met een fust bier. Inleveren voor 13 juni bij de redactie, Pieterskerkhof 6, Leiden.

De grote gemene deler

> Lees verder op pagina 4

Bandirah Pagina 12

Gênante geheimen delen is niets nieuws. Maar door WhatsApp gaat het steeds sneller en de bewijsstuk-ken circuleren eeuwig op internet. Hoewel? ‘Dat seksende meisje op het toilet? Ik weet niet eens meer uit welke stad ze komt.’

DOOR MARLEEN VAN WESEL ‘Laatst kwa-men er seksfoto’s voorbij van een jongen en een meisje in een wc-hok-je van Augustinus’, vertelt Demi van Hove (19, student rechten) over de WhatsApp-groepen waarin studen-ten, en zeker Augustijnen, via hun telefoons van alles delen. ‘Ik zou wel wat mogen minderen’, zegt ze terwijl ze haar telefoon voor de zekerheid toch maar voor zich op tafel legt.

Het delen van gênante dingen over anderen is zo oud als de wereld, vol-gens techniekfilosofe en universitair docent aan de rechtenfaculteit Bibi van den Berg. ‘Nieuw is dat de groep waarmee het gedeeld kan worden te-genwoordig veel groter is en dat het blijvend is. Niets is nog te deleten.’

Van Hove deelt er onbezorgd op los. ‘Ik zit in groepjes met mijn gezel-schap, cordiaal, huisgenoten, de res-taurantcommissie en ook nog met mijn familie. De onderwerpen zijn vaak heel random: hoe een tentamen ging, wat iemand in het weekend gaat doen. Bizarre nieuwsdingen ko-men op elke app wel langs. En alles wat op Augustinus gebeurt natuur-lijk. Maar veel vaker dan schandalen gaat het om zelfbedachte memes (via internet of sociale media verspreide plaatjes met flauwe teksten, red.). Niet heel schokkend, wel grappig.’

‘Dezelfde dingen waarover je kletst bij een biertje. Roddels, maar ook de festivals die we in de plan-ning hebben staan en wat er gebeurd is op feestjes’, vertelt Anne Bukman (22, student psychologie).

Ook zij is Augustijn en fervent WhatsApp-gebruiker. ‘Bij Augus-tinus maken we echt voor alles een groep aan. Elke commissie heeft er

WhatsApp verspreidt roddels, seksfoto’s en liefdesverdriet

Pagina 8

wel een. Vooral om het commissie-werk te plannen. En met studiegeno-ten bespreek ik collegeopdrachten. Verder komen er vooral leuke din-gen voorbij.’

Geschiedenisstudent Miriam Wa-genaar (21) kent de verhalen van de groepen van Augustinus, waarin het delen vooral razendsnel leidt tot ein-deloze vermenigvuldigingen. Zelf is ze nergens lid. ‘Ik whatsapp wel met huisgenoten, collega’s en vriendin-netjes van vroeger. Die groepen zijn vooral ontstaan vanuit praktisch oogpunt. Met collega’s plan ik op die manier vergadermomenten en met mijn huisgenoten spreken we zo af dat er iemand thuis is wanneer de nieuwe wasmachine wordt bezorgd. In die laatste groep word je wel regel-matig helemaal doodgespamd.’

Schandaalfoto’s en genante film-beelden ziet ze echter nooit voorbij komen. ‘Het gaat vooral om persoon-lijk leed. Oh noes (sic), de trein heeft vertraging. Dat niveau. En de enige e-mails die we delen zijn van kan-didaten voor een hospiteeravond. Maar dat draait niet om leedver-maak. Niet hoofdzakelijk tenminste.’

Anders was het bij de e-mail van een eerstejaars Augustijn die een flink relaas had gestuurd naar de commissie van Integraal, het vereni-gingsblad. ‘Ze had nogal veel jongens geregeld, wat op zich natuurlijk niks geeft. Maar ze vroeg de redactie om dat buiten de roddelpagina’s te hou-den. Dat die mail vervolgens de hele vereniging over ging, was voor haar best vervelend’, vertelt Van Hove. Bukman ontving het mailtje ook: ‘De print screens zijn tot ver buiten Lei-den verspreid. Best gênant. En haar veroveringen hadden de Integraal niet eens gehaald, maar dat mailtje uiteindelijk wel.’

Van Hove: ‘En ken je dat verhaal van die gast die een vriendin had? Toen zij het met zijn huisgenoot deed, stuurde hij een nogal intense e-mail, die echt overal langskwam.’

De tragische held uit dat verhaal groeide na het verspreiden van de

‘We lachen er met z’n allen een week om en zien dan weer iets nieuws, maar intussen voelt degene om wie het gaat zich vast nog wel wat langer gekwetst’, realiseert Van Hove zich. Zelf vreest ze er niet voor om op deze manier een instant be-

roemdheid te worden. ‘Ik ben meestal met mijn vriendinnen, die zou-den het heus niet op de app gooien als ik iets raars zou uit-spoken. Dat doe je niet bij vrienden. Hooguit als je staat te zoenen, maar een kotsfoto is ei-genlijk al niet leuk meer. Maar goed, volgens mij doe ik sowieso niet zo snel rare dingen.’

Ook Bukman houdt haar ei-gen uitspattin-gen niet beter in de gaten sinds de komst van WhatsApp. ‘Roddels gaan wel veel snel-ler. Als er met een paar biertjes op iets gebeurt, word je wel lekker snel van ver-schillende kanten met je neus op de feiten gedrukt.’

Wat je meteen moet doen, wan-neer je onge-wenst in dit rod-

delcir-cuit be-

landt, is zelf zoveel mogelijk verwijderen, adviseert Van den Berg. Dat lijkt dweilen met de kraan open, maar je kunt je zo in elk geval wapenen met een dosis nuchterheid.

e-mail in korte tijd uit tot een be-roemd-heid bij stude-rend Ne-derland. Inmiddels wil hij niet meer aan het voor-val herin-nerd wor-den. Toch zwerven zijn 4700 woor-den, een hal-ve bachelor-scriptie, aan scheldkanon-nades en over-peinzingen over ‘opties’ en ‘chill-heid’ nog altijd rond op internet. Evenals het daar-op gebaseerde lied waarmee Minerva vorig jaar glansrijk het Intercorporaal Songfestival won.

Maar er zijn meer landelijke deelhypes, zoals het vrouwelijke bestuurslid van de Utrechtse vereniging Veritas die eerder dit jaar opstapte nadat pi-kante beelden van een avontuurtje met een paar jongens van een andere vereniging mas-saal werden verspreid.

Bukman zag het ook voorbij komen. ‘Evenals een filmpje waarin een verenigingsmeisje seks had op een toilet. Dat ging heel Nederland door.’ Voor de hoofdpersonen is het ongetwij-feld heel vervelend, denkt ze. ‘Maar het waait snel weer over. Je bent even in het hele land het topic van de dag.

Daarna maak je weer plaats voor andere

nieuwtjes. Van dat meisje op het toi-let weet ik niet eens meer uit welke stad ze kwam, laat staan dat er na-men bekend zijn.’

VerderToen ik nog jong, optimistisch, en eerstejaars was zat ik met mijn medestudenten Engels bij een col-lege. Geen van ons had plannen om het onderwijs in te gaan. De docent taalverwerving sprak ons streng toe: ‘De meesten van jullie zullen docent worden!’

Ik keek naar degene die naast me zat. We glim-lachten. We wisten wel beter. Wij zouden groots en meeslepend leven. Het einde van dit verhaal is dui-delijk. Je hebt het onder mijn columns zien staan: docent Engels in opleiding. Zoals met zoveel dingen had mijn achttienjarige zelf het ook hier bij het ver-keerde eind (zie ook: oncharmante truien zijn echt wel hip, niks mis met wijn uit een doos, vriendschap is voor altijd).

Ik sluit bijna mijn zesde jaar als student af. Dit is dan ook mijn laatste column. Het pad dat ik nam van Engels naar literatuurwetenschappen naar de lera-renopleiding is er één geweest dat weliswaar gelijk liep met wat ik wilde, wat ik leuk vond, en wat ik goed kon, maar de eindbestemming van dat pad was iets wat ik absoluut, absoluut niet wilde.

Ik wilde tenslotte groots en meeslepend leven. Ik zag niet hoe dat kon als docent. Het is goed om een droom te hebben. Ik hoop dat jij er ook één hebt. Deze column dient slechts als herinnering dat de din-gen doen die je wilt, die je leuk vindt, en die je goed kan geen garantie is om je droom waar te maken.

Je hebt mijn columns gelezen. Vaak waren ze bit-ter, en teleurgesteld. Dat is fijn om te lezen als je zelf ook bitter en teleurgesteld bent, maar niet echt pro-ductief voor de betrokken partijen.

Ik heb inmiddels een baan in het onderwijs. Ik ben aangenomen – en hier is waar het verhaal een plot-selinge en onverwachte wending neemt – op een in-ternationale middelbare school in Dubai. In augustus vertrek ik.

Dit is geen stap die ik aan zag komen. Elke stap die

ervoor kwam, was zo duidelijk, zo vanzelfsprekend, zo het-enige-wat-ik-kan-doen. Als ik aankom is het waarschijnlijk vijfenveertig graden in Dubai. Het is een megapolis die in de afgelopen veertig jaar uit de grond is gestampt. Het is een stad waar de kloof tus-sen arm en rijk zo diep is dat de hoogste toren ter wereld er in past. En hoe voelt vijfenveertig graden? Ik kan me er geen voorstelling bij maken.

Ik heb zes jaar in Leiden gestudeerd. Goed, één jaartje in Engeland. Maar die overige vijf jaar heb ik hier doorgebracht: fietsen langs de grachten, bier drinken in parkjes, blokken in de UB, zeuren over de dure broodjes in het Lipsius.

Dat is nu voorbij. Ik was altijd bang om student-af te zijn – student

zijn is zo leuk. Misschien dat ik het daarom wel zo lang volgehouden heb. Maar nu het hoofdstuk ‘stu-dent’ niet gevolgd wordt door een hoofdstuk ‘docent ergens op een school in Purmerend’ (een hoofdstuk dat, om en nabij, zeven keer zo lang geweest zou zijn als het voorgaande) is het opeens allemaal niet zo erg meer. Wel heel eng. Logisch.

Ik ga dus verder. Verder weg wonen dan ik ooit ge-woond heb, en verder met mijn leven. Ietsje grootser. Waarschijnlijk ook ietsje meeslepender.

Je hebt me de laatste anderhalf jaar van mijn stu-dentenbestaan gevolgd in deze columns. Bedankt daarvoor. Als je momenteel op dat pad loopt dat nu zo leuk is maar waarvan de bestemming je de rillin-gen over je rug doet lopen, denk dan even aan mij. Soms blijkt die onvermijdelijke bestemming opeens een luchtspiegeling. En zo niet, dan hoeft die be-stemming ook het einde nog niet te zijn. Dan loop je gewoon verder.

Anne van de Wijdevenis literatuurwetenschapper en docent Engels in opleiding

Sneller, hoger, vlakker

DOOR THOMAS BLONDEAU Misschien kent u de NWO niet. Dan bent u een student. De Nederlandse Organisatie voor We-tenschappelijk Onderzoek is namelijk de onderzoeksfinancier. Uw docent stuurt daar doorwrochte bedelbrie-ven naar toe. De envelop staat bol van modieus jargon en synoniemen van het woord ‘relevantie’. Soms krijgt de aanvrager geld, soms niet. Dat doet de NWO goed. Dat blijkt uit een evalua-tierapport van een door het ministerie van Onderwijs ingestelde commissie. Dat staat te lezen in het document, getiteld Nieuwe dynamiek, passende governance.Governance? Really?Even een citaatje: ‘De conclusie is dat het Nederlandse onderzoek interna-tionaal gezien excellent is. Neder-land behoort wereldwijd tot de top vijf in termen van productiviteit van onderzoekers. Met citatiescores die significant hoger zijn dan het we-reldgemiddelde heeft Nederland, samen met de Verenigde Staten, Zwitserland en Denemarken, de hoogste scores.’ En omdat het cv van de meeste staatssecretarissen van Onderwijs – op wat folderen voor een partij na – identiek zijn aan dat van een bedrijfsleider van een scheme-rige Kijkshop, benadrukt de com-missie nog eens: ‘Het geld van de belastingbetaler wordt goed besteed.’

Mooi, kan iedereen weer aan het werk. Wat managers de laan uitsturen en de weten-schappers verder excellente topscores laten binnenharken. Welnee, dus, er moet verankerd, geprofi-leerd, strakgetrokken en naar de toekomst, pardon, duurzame toekomst gekeken. Alsof je Robert Schoemacher los laat op Doutzen Kroes. Misschien kent u deze namen niet. Dan bent u een docent of uw culturele con-sumptiegedrag is lovenswaardig, zij het een tikkeltje gedateerd, te noemen.Zeggen dat iets altijd nog beter kan, is niet altijd the way forward, om het even lekker buzzy te houden. If it ain’t broke, don’t fix it. Stiekem weten die rapportsamenstellers dat ook wel, maar ja, een rapport met de naam Niets meer aan doen. Hij gaat lekker zo, daar kan de staatssecretaris ook niet mee aanko-men op de Binnenhof Barbecue. Daarom is er ook een hoofdstukje ‘Aanbe-velingen’ opgenomen – het dunste onder-deel. Je ziet de eerbiedwaardige professoren gewoon zitten op de laatste vergadering. ‘Kutjefuck, we hebben helemaal geen aan-bevelingen gedaan. Snel, steekwoorden, ik tik het wel uit in de trein.’ En dus moet er wat vereenvoudigd in de bestuurslaag, de blik moet naar buiten en er moet een Chief Scientific Advisor aange-steld bij het ministerie. Want ja, dat geld van de belastingbetaler moet nu eenmaal goed besteed. Dat is niet herorganiseren, of eva-lueren, maar epibreren. Misschien kent u dat woord niet. Maar het is iets waarvan het jammer is dat onderwijsbeleid er zich steeds meer op toe lijkt te leggen.

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR LeidenTelefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288

Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Redactie

Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl

Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl

Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl

Judith van Hoogdalem (stagiaire) j.j.van.hoogdalem@umail.leidenuniv.nl

Medewerkers

Robbert van der Linde • Petra Meijer • Benjamin Sprecher • Marit de Vos • Geerten Waling • Anne van de Wijdeven Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan

Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nlBasisontwerp Roeland Segaar, Zabriski CommunicatieArt direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.comDrukwerk Dijkman Offset Amsterdam

Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80

Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R. van Wijk • C. van der Woude

Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

2 Mare · 6 juni 2013

Column

Colofon

Geen commentaar

Sneller, hoger,

DOOR THOMAS BLONDEAUde NWO niet. Dan bent u een student. De Nederlandse Organisatie voor We-tenschappelijk Onderzoek is namelijk de onderzoeksfinancier. Uw docent stuurt daar doorwrochte bedelbrie-ven naar toe. De envelop staat bol van modieus jargon en synoniemen van het woord ‘relevantie’. Soms krijgt de aanvrager geld, soms niet. Dat doet de NWO goed. Dat blijkt uit een evalua-tierapport van een door het ministerie van Onderwijs ingestelde commissie. Dat staat te lezen in het document, getiteld governance.Governance? Really?Even een citaatje: ‘De conclusie is dat het Nederlandse onderzoek interna-tionaal gezien excellent is. Neder-land behoort wereldwijd tot de top vijf in termen van productiviteit van onderzoekers. Met citatiescores die significant hoger zijn dan het we-reldgemiddelde heeft Nederland, samen met de Verenigde Staten, Zwitserland en Denemarken, de hoogste scores.’ En omdat het cv van de meeste staatssecretarissen van Onderwijs – op wat folderen voor een partij na – identiek zijn aan dat van een bedrijfsleider van een scheme-rige Kijkshop, benadrukt de com-missie nog eens: ‘Het geld van de belastingbetaler wordt goed besteed.’

Aysegül Yayla (25), student Literary Studies, protesteert in Nederland tegen de regering in haar moeder-land Turkije. ‘Erdogan staat alleen.’

Door JuDith van hoogDalem ‘Ik moet eigenlijk mijn masterscriptie schrij-ven, maar ik plaats daarvan ga ik protesteren.’ De Turkse Ayşegül, die sinds twee jaar in Leiden de master Literary Studies volgt, vertelt dat ze de afgelopen paar dagen al in Am-sterdam, Rotterdam en Leiden ge-protesteerd heeft tegen de huidige regering in Turkije.

‘Afgelopen donderdag brak de hel los in Turkije. Een klein groepje men-sen zat met tenten in het Gezi-park, waar de regering een winkelcentrum wil bouwen. Opeens kwam de poli-tie: de agenten staken de tenten in brand en schopten de demonstran-ten, terwijl die eigenlijk alleen maar bomen aan het knuffelen waren.’

Op donderdag en vrijdag groeide het kleine groepje mensen uit tot een grote boze massa. ‘Het gaat allang niet meer over dat winkelcentrum. Dat gedoe in het Gezi-park was de druppel die de emmer deed overlo-pen. Mensen zijn gewoon helemaal klaar met de overheid.’

De islamitische AK-partij van pre-mier Erdogan is de enige partij die in de regering zit. De afgelopen drie verkiezingen heeft de AK-partij ge-wonnen, de laatste keer met 47 pro-

Niet bang om te sterven

Angry Birds voor het echie

Turkse studente is haar regering zat

‘Ik denk dat het zwaartepunt te ver uit het lood van de trekrichting ligt.’

Leidse student Ayşegül Yayla tijdens een protest in Amsterdam.

5cent van de stemmen.

‘Ik vertrouw dat niet. Zelfs de mensen die op de AK-partij hebben gestemd zien nu dat er iets mis is. Erdogan verbiedt persoonlijke vrij-heid: de media worden gecensu-reerd, hij beperkt het gebruik van alcohol en op openbare scholen krijgen kinderen verplichte les over de islam.’

Ayşegül omschrijft zichzelf als light moslim. ‘Maar als ik op een openbare school zit, wil ik geen les krijgen over de islam. Als ik iets wil weten over het leven van Moham-med, zoek ik het zelf wel op in mijn vrije tijd.’

Wat er in Turkije op straat gebeurt, zie je volgens haar niet op de regulie-re Turkse media. Daarom blijft ze op de hoogte via Twitter en Facebook en via haar familie en vrienden.

‘Mijn ouders gaan niet de straat op, het is ook veel te gevaarlijk. Ik heb wel vrienden die heel actief meedoen aan de protesten. Eentje had met zijn voetbalvrienden een politiewagen overgenomen. Op Facebook wor-den de protesten het “Istanbul gas festival” genoemd, omdat de politie zo veel traangas gebruikt. Dat hoor je eigenlijk in de lucht te spuiten, maar de agenten spuiten het recht in de ogen van mensen. Ze willen opzet-telijk mensen pijn doen. Toen ik aan het protesteren was op het Beurs-plein, heb ik de politie bedankt. Omdat ze niks deden.’ Het optreden

van de politie heeft tot veel kritiek geleid op premier Erdogan, zelfs van binnen zijn eigen AK-partij. ‘Er is geen sprake meer van de AK-partij, it’s broken. Het gaat alleen nog over Erdogan, hij staat alleen.’

Ayşegül heeft geen idee wat er op korte termijn gaat gebeuren. ‘Ik weet alleen dat de demonstranten

niet naar huis zullen gaan. Atatürk (grondlegger van de Turkse repu-bliek, red.) zei dat het de belangrijk-ste plicht van de burgers is om de republiek te beschermen. Dat is was mensen nu aan het doen zijn. Ze zijn niet bang om te sterven. Wij zijn de mensen en wij hebben de macht, dat is wat een democratie betekent.’

Door Petra meiJer ‘De katapult is ge-maakt van aan elkaar geknoopte fiets-banden, die kregen we van de fiet-senmaker’, vertelt Daniel Vente (20, wiskunde), terwijl hij het ‘elastiek’ spant en een pluizige bal in het mandje legt. Hij knijpt één oog dicht en zet nog een kleine pas naar achter. Dan vuurt hij de rode bal – beplakt met boze vogeloog-jes en een scherp snaveltje – in de rich-ting van een bouwwerk van kartonnen bananendozen.

De bal vliegt er net overheen. Van-af de zijlijn klinkt een teleurgestelde ‘Oooeeeh!’ De zonnige binnenplaats van het Snellius is veranderd in een heus

oorlogsgebied: de virtuele vogeltjes van Angry Birds komen er voor één dag tot leven.

Voor de zonderling die niet bekend is met het populaire spelletje: de speler lanceert slecht gehumeurde vogeltjes met een grote katapult richting vervaar-lijk wankelende stellages, bevolkt door groene varkens. Het doel: met zo min mogelijk vogels zo veel mogelijk schade aanrichten en de varkens omverwerpen. Dit klinkt misschien niet als het meest intelligente spel ter wereld. Toch is het razend populair en is de mijlpaal van twee miljard downloads in zicht.

Er zijn dan ook flink wat leden van

de Leidsche Flesch op het levend potje Angry Birds afgekomen. De activiteit is het resultaat van een samenwerking tussen de feestdagen- en de random-commissie. ‘De Feestdagencommissie organiseert Sinterklaas, Kerst, Pasen en natuurlijk Pi-dag. De randomcommissie organiseert random activiteiten. Daarom vieren we de verjaardag van Angry Birds op een random dag’, verklaart Vente. ‘De activiteit bewijst dat leuke dingen niet veel geld hoeven te kosten. De ba-nanendozen lagen gratis bij Albert He-ijn, de knuffels werden gedoneerd door Heleen.’

‘Mijn lievelingsknuffels zitten er niet

tussen hoor’, zegt Heleen Otten (17, wis-kunde) over de drie knuffels die dienst doen als bad piggies. ‘Het blijven stu-denten, dus ze gaan vast kapot. Ik heb ze speciaal van de logeerkamer afge-plukt.’

De studenten mogen om de beurt drie vogels afvuren. Marius Stekelenburg (20, wiskunde) houdt de score bij. Aan de zijlijn analyseren de Leidse wiskun-digen, informatici, natuurkundigen en sterrenkundigen de baan van de vogels. ‘Hij flopt steeds omhoog. Ik denk dat het zwaartepunt te ver uit het lood van de trekrichting ligt.’ En als de technische ad-viezen niet tot betere resultaten leiden: ‘Probeer anders mis te schieten, mis-schien lukt het dan.’

‘We moeten nog maar even genieten van de binnentuin’, zegt Otten. ‘Ik hoor-de dat de faculteit 150 schapen heeft ge-huurd om het gras te “maaien”. Tijdens de volgende borrel eten we kebab.’

De laatste poging wordt gedaan door Thomas Bouwmeester (19, sterrenkun-de). Hij spant de katapult en schiet de vogel zonder lang na te denken recht door het midden. Na drie schoten liggen alle knuffels en dozen op de grond.

De jonge sterrenkundige hapt geëmo-tioneerd naar adem. ‘Ik kan nauwelijks beschrijven wat er door me heen gaat. Het voelt geweldig. Ik kende diepe da-len en hoge toppen. Ik wil natuurlijk wat mensen bedanken: mijn ouders, mijn trainer, het bestuur… De jarenlange Spartaanse training heeft zijn vruchten afgeworpen.’

Dan vertrekken de bètastudenten naar binnen voor bier en appeltaart. Het plein is bezaaid met gele veertjes. De knuffels gaan weer veilig mee naar huis.

heksendokterEen vrouw onderdompelen om te verifiëren of ze een heks is; de zestiende-eeuwse arts Jan Wier vond het klinkklare onzin. Volgens sommigen was hij de grondlegger van de psychiatrie. Biografe, Vera Hoorens, tevens hoogleraar sociale psychologie in Leuven, houdt die uitspraak tegen het licht in de Jelgersma-lezing.

en: was Wier de grondlegger van de psychiatrie? ‘Die bewering is onzinnig. Simpelweg omdat een wetenschapsgebied ontstaat door de bijdragen van veel verschillende onderzoekers. Er is dus niet één grondlegger. En hoe Wier gezien wordt, kan nogal verschillen. Sommigen zetten hem zelfs weg als een onbeduidend figuur. Ik ben van mening dat hij een grote rol had in de ontwikkeling van de psychiatrie. En dan niet, zoals traditioneel gedacht wordt op basis van zijn boek over hekserij, maar door Over de toorn als ziekte, een beschrijving van pathologische woede. Hoe kwam het dat sommige mensen voortdurend rancuneus en boos waren? Filosofen als Seneca hadden daar al eerder over geschreven maar die zagen het meer als een morele ondeugd dan als een ziektebeeld.’

hij verzette zich ook tegen martelarij en de waterproef. hoe uniek was hij daarin? ‘Hij ontleende wel allerlei ideeën aan andere auteurs, maar hij was een van de eersten die alles systematisch bij elkaar bracht. De waterproef vond hij inderdaad klinkklare onzin.

‘Maar wij zouden van een arts ver-wachten dat hij dat deed op medisch-wetenschappelijke gronden. Hij deed het echter op basis van theologische gron-den. Hij vond namelijk dat de mens geen Godsteken kon afdwingen. En martelarij werkte niet volgens hem omdat de be-kentenissen door pijn en angst werden ingegeven. Wie fysiek zwak was, zou door de pijn net vatbaar zijn voor de lis-ten van de duivel.’

hij zou zijn boek over hekserij niet louter uit menslievende drijfveren hebben geschreven. Carrièretechnische overwegingen speelden ook mee.‘Maar bij welke wetenschapper speelt dat geen rol? Dat is maar normaal, het doet geen afbreuk aan zijn werk. Op een bepaald aantal thema’s was hij absoluut een pleitbezorger. En hij had stevige kritiek op de katholieke kerk.’

Door die kritiek zou hij dan net weer door Franse psychiaters in 19e eeuw tot grondlegger worden gebombardeerd. ‘Klopt. Maar het beeld dat hij alleen daardoor bekend is geworden is onjuist. Onderzoekers die dat denkbeeld huldigen zien over het hoofd dat Wier daarvoor al zeer beroemd was, ook als mede-grondlegger van de psychiatrie.’

u studeerde psychologie. Dook Wier op in uw syllabus? ‘Nee, ik leerde hem toevallig kennen toen ik in Tilburg doceerde. Daar was een ziekenhuis naar hem vernoemd. Toen ik leerde dat Jan Wier niet de eerste directeur of zo was, raakte ik gefascineerd. Ook nu, twee jaar na het verschijnen van mijn biografie, ben ik nog steeds bezig met artikelen over hem.’ tB

De Jelgersma-lezing vindt plaats dinsdag 11 juni van 16.15 - 17.30 uur in het Leids Universitair Medisch Centrum, collegezaal 4, locatie K1-S. Voor meer info: jelgersmalezingen.nl

6 juni 2013 · Mare 3

071 -527 …Mensen

Frutti di Mare

Plagiator verliest titelCao tegen graaiersDe Tweede Kamer wil scherper letten op de salarissen van topbestuurders in het hoger onderwijs en het mbo. D66 diende vorige week een motie in waarin de partij een aparte cao voor deze be-stuurders voorstelt. Met dit instrument kan worden voorkomen dat de salaris-sen de pan uitrijzen. En dat is volgens D66 hard nodig omdat in ‘het verleden in de beloning en salariëring van bestuurders in het onderwijs onwen-selijk gedrag is vertoond.’ En dat op dit moment de arbeidsvoorwaarden ‘niet transparant worden bepaald.’ Minister Bussemaker van Onderwijs vindt deze cao niet nodig omdat er al een ‘wet normering topinkomens’ is voor functies in de publieke sector. In deze wet is een maximum inkomen van €228.599 vast-gesteld. D66 wil echter meer wapens om de inkomens in de gaten te houden. Een Kamermeerderheid, waaronder Bussemakers PvdA, steunt de motie. De minister hoeft deze niet uit te voeren.

BronsGeneeskundestudent Boudewijn Roëll is afgelopen weekend derde geworden met de Holland Acht op het Europees Kampioenschap roeien in Sevilla. Roëll roeit bij Asopos, waar zijn overwinning hem een eigen kleerhaakje oplevert. Asopos-leden die blik trekken op een EK, WK of de Olympische Spelen krijgen een haakje met daarbij een plaatje waarop hun naam en de gewonnen medaille staan, zodat ze altijd plek heb-ben tijdens het omkleden. Voor Roëll zal dat inmiddels geen probleem meer zijn: dit wordt al zijn derde haakje.

Joke van Leeuwen wordt gastschrijver Joke van Leeuwen wordt de nieuwe gastschrijver van de Universiteit Leiden. Sinds 1985 kent de universiteit het gastschrijverschap, waarbij een auteur een paar maanden verbonden is aan de universiteit, en daar onderwijs en een lezing verzorgt. Grote namen als Gerard Reve, Anna Enquist en Arnon Grunberg gingen Van Leeuwen voor. Cabaretière, illustrator en schrijfster Van Leeuwen schreef een aantal romans voor volwassenen, maar won de meeste prijzen met haar jeugd- en kin-derliteratuur. In 2010 won ze de Gouden Ganzeveer voor haar complete oeuvre.

Leidse architectuurprijsDe twee studentenflats aan het Hildebrandpad, oftewel de Zwarte Dozen, zijn genomineerd voor de Leidse Architectuurprijs. Het ruim vijfhonderd kamers tellende complex is ontworpen door Kees Kaan. Ook het International Tax Center aan het Rapenburg, met naast een collegezaal ook een aantal studentenkamers, is een van de twaalf kanshebbers. Andere genomineerden zijn het enorme Level-gebouw achter het centraal station en Het Gebouw bij het Kooiplein. Pieter van Woensel, wethouder van stedelijke ontwikkeling en ruimtelijke ordening, zal de prijs op 22 juni uitreiken aan het mooiste nieuwbouwproject van de afgelopen twee jaar.

StrafCocktailbar Toco Loco aan de Oude Vest moet dicht. Na aanhoudende klachten over geluidsoverlast trok de gemeente de drank- en horecavergunning in. Ook shoarmahut De Kiboets (sic) aan het Stationsplein heeft straf, zij gingen volgens de gemeente regelmatig later dicht dan mocht. Vanaf maandag moet de zaak twee weken lang om twaalf uur al dicht in plaats van twee uur ‘s nachts.

RectificatieIn Mare 28 is in het bericht “Boete te laat stoppen OV? Eigen schuld!” een onvolledigheid geslopen. Studenten hebben recht op een studentenreispro-duct tijdens de prestatiebeurs maar ook in het eerste jaar van de leenfase.

Hoogleraar criminologie Patrick Van Calster is door de Rijksuniversiteit Groningen op non-actief gesteld. Hij was van 2007 tot 2012 als universi-tair hoofddocent verbonden aan de universiteit Leiden. Reden voor de schorsing is het plegen van plagiaat in zijn proefschrift. De Vrije Universi-teit Brussel ontnam hem zijn titel.

DooR VinCent BongeRS Deze promotie vond in 2005 plaats. Groningen en Leiden starten allebei afzonderlijk een onderzoek naar de criminoloog.

‘Dit nemen we uiterst serieus’, zegt universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke. ‘Er mag geen sprake van enige terughoudendheid zijn in het onderzoek. De kwestie wordt tot de bodem uitgezocht. Het gaat om de wetenschappelijke integriteit en het is uiteraard verschrikkelijk be-langrijk dat duidelijk wordt wat deze persoon in Leiden heeft gedaan.’

De universiteit laat ook weten dat Van Calster geen onderzoeksprojec-ten met Leidse collega’s heeft lopen. Het rechtenbestuur zegt voorlopig niets toe te kunnen voegen aan de verklaring van de universiteit. De criminologen mogen niets zeggen over de kwestie.

Mogelijk gaat de commissie we-tenschappelijke integriteit van de universiteit het onderzoek naar Van Calster doen. ‘Maar het kan ook zo zijn dat er een externe commissie komt.’

Van Overbeeke legt uit dat Van Calster niet bij promoties is betrok-ken. ‘Hij was voornamelijk aange-trokken om onderwijs te geven. Dat gebeurt vaker, zeker bij faculteiten als rechten.’

In zijn Leidse tijd publiceerde hij echter wel artikelen. Ook die worden onderzocht. ‘Alles zal bekeken wor-

den.’ Al lijkt het er sterk op dat bij deze artikelen geen collega’s van de opleiding criminologie betrokken zijn geweest.

Van Calster was populair bij stu-denten. In 2008 kreeg hij de Juridi-sche Studieverenigingen Voorzitters Overleg prijs voor beste hoorcol-legedocent op de Leidse rechtenfa-

culteit. Ook deed hij in het univer-sitaire lustrumjaar 2010 mee aan de X-factor docentenwedstrijd. Hij gaf toen een college over zin en onzin van camerasurveillance, maar won de wedstrijd toen niet. Van Calster liet toen in Mare weten een groot filmliefhebber te zijn, met als favo-riet The Matrix trilogie.

Bsa gaat omhoogDe universiteit heeft het ministerie van Onderwijs een lijst met oplei-dingen doen toekomen waarvoor een hogere bsa-eis gaat gelden. De unica en wiskunde staan daar niet op. Voor alle studies gaat de bsa in de eerste jaar met vijf punten omhoog.

Volgend collegejaar gaat voor de op-leidingen op de lijst een strengere bachelor-bsa-eis van negentig punten in twee jaar gelden. De lijst is nodig omdat de minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, de regeling moet goed-keuren. Het is namelijk als een expe-riment vormgegeven in een versnelde vorm van wetgeving.

Eigenlijk wilde het college van bestuur de nieuwe bsa universiteits-breed invoeren, maar dat mag niet van de minister. Want zij had enkele criteria aan het nieuwe advies ver-bonden. Slechts tien procent van alle studenten in Nederland mag met het experiment te maken krijgen. En erg belangrijk voor Leiden; opleidingen die slechts op één plek te volgen zijn, krijgen geen toestemming. Leidse unica als Afrikaanse talen en cultu-

ren, Japans, Koreaans, Chinees, South and Southeast Asian Studies zijn door deze regel niet aangemeld voor de ver-scherpte bsa. Ook zijn alle deeltijdop-leidingen uitgesloten.

Evenals wiskunde want dit is een Leids-Delftse opleiding en er was te weinig tijd om tot een overeenkomst te komen.

Voor de opleidingen die niet aan het tweede bsa-jaar meedoen, wordt een negatief advies wel gegeven, maar het heeft geen bindend karakter. Verder moeten studenten wél 45 punten ha-len in het eerste jaar. Dat is nu veertig. Ook moet de propedeuse in twee jaar binnen zijn.

Of het hele experiment doorgaat is nog niet helemaal zeker. De Raad van State, het belangrijkste adviesor-gaan van de regering, moet namelijk nog een advies geven. De minister kan dit advies overigens naast zich neerleggen. Ook hoefde Bussemaker de bestuursmaatregel niet voor te leg-gen aan De Eerste en Tweede Kamer, maar zij heeft dit wel gedaan en ook op advies van de Kamers de nodige wijzigingen doorgevoerd. VB

Het is gewoon online pesten

> Vervolg van de voorpagina

‘WhatsApp heeft bij mijn weten niet zo’n dit-is-niet-ok-knop, zoals Face-book. Ook in juridische zin is er niet keihard iets aan te doen. Maar ik ben docent, en achter mijn rug wordt on-getwijfeld ook van alles gezegd. Als ik daar geen weet van heb, schaadt het mij ook niet.’

‘Misschien is het hard,’ denkt Wa-genaar, ‘Maar je zou ook gewoon even géén seksfilmpjes van jezelf kunnen maken. Oké, je verdient het niet dat heel Nederland je zo te zien krijgt, maar dat mag je best zelf be-denken.’ Zelf ziet ze er wel op toe dat er ‘niet eindeloos dronken barf-fo-to’s’ op Facebook belanden. ‘Zo wil ik mezelf niet profileren. Je komt nooit meer echt van zulke plaatjes af. Dat zou je toch moeten weten in this day and age.’

Maar goed, dat is Facebook. ‘Op WhatsApp kun je veel schandaligere dingen delen’, denkt ze. ‘Wat dat be-treft ben ik banger voor Facebook dan voor WhatsApp’, zegt Van Hove. ‘Het is vervelend om een weekje over heel Augustinus te gaan, maar Face-book wordt door toekomstige werk-gevers gecheckt.’

Ter geruststelling: dat blijkt reuze mee te vallen. ‘Het argument van de toekomstige bazen wordt vaak ge-noemd, maar in de praktijk is daar nauwelijks empirisch bewijs van’, legt Van den Berg uit. ‘Er lijkt juist een ander soort norm op te komen.

Werkgevers zeggen hun sollicitan-ten inderdaad te checken, maar zij trekken zich niet zoveel aan van een dronken foto van toen je achttien was. Iedereen staat tegenwoordig wel ergens embarrassing op internet. De economische schade valt dus best mee. Maar goed, persoonlijk is het wel heel vervelend.’

Toch wil ze ook dat laatste iets nu-anceren. ‘Het is eigenlijk een vorm van online pesten en daarvan is uit allerlei onderzoeken bekend dat de omvang en het effect veel kleiner is dan de media-aandacht doet veron-derstellen. Al zeg ik dat wel met enige voorzichtigheid: in the receiving end is het nooit leuk.’ Het blijft hoe dan ook je eigen verantwoordelijkheid, vindt Van Hove. ‘Hoewel, als je heel bezopen bent, kun je er misschien wat minder aan doen.’ MVW

Stufi-verstrekker Dienst Uitvoe-ring Onderwijs (DUO) heeft ook voor Harvard maximaal acht weken nodig om te bepalen of de opleidin-gen van prestigieuze Amerikaanse universiteit wel aan de Nederland-se kwaliteitseisen voldoen.

Pas bij goedkeuring mag een stu-dent zijn stufi meenemen. Maar in de praktijk heeft DUO slechts vijf weken keurtijd nodig, schrijft on-derwijsminister Jet Bussemaker aan de Tweede Kamer. De VVD had Ka-mervragen gesteld naar aanleiding

Leidse publicaties van geschorste criminoloog worden onderzocht

DUO keurt Harvardvan een brief van een studente die van Harvard zes weken te tijd kreeg om zich in te schrijven en vreesde het zonder stufi in de VS te moeten redden. Bussemaker zegt dat ook Harvard getoetst moet worden. Het gaat dan niet alleen om kwaliteit maar ook om aansluiting op Ne-derlandse opleidingen. De minister verzekert de Kamer dat gemiddelde looptijd van een onderzoek 24,09 werkdagen is. VB

Nieuws

4 Mare · 6 juni 2013

Crisis kost Campus geld‘Diplomatenklasje’ niet langer Leids De Faculteit Den Haag presenteerde onlangs de financiële cijfers voor de eerste kwartaal van 2013. De campus verwacht een klein positief resultaat te halen over het gehele jaar maar door de crisis verminde-ren de inkomsten uit het postacademisch onderwijs. Door Vincent Bongers De overheid koopt minder opleidingen en cur-sussen in. Ook raakte de faculteit in 2012 het zogeheten ‘diploma-tenklasje’ kwijt: de basisopleiding beleidsmedewerker buitenlandse zaken.

In dit klasje worden jaarlijks 25 diplomaten klaargestoomd voor bij-voorbeeld het ambassadeurschap.

De markt voor opleidingen voor ambtenaren zit in een ‘forse crisis,’ aldus de financiële rapportage. De faculteit wordt dan ook ‘gecon-fronteerd met de uitdaging om de inkomsten uit het post-academisch onderwijs op peil te houden.’

Nikol Hopman, hoofd van het Centre for Professional Learning van het Campus dat de opleidingen en cursussen verzorgt, erkent dat het ‘best lastige tijden’ zijn. ‘Er wordt veel bezuinigd bij de overheid en we zijn afhankelijk van opdrachten van de publieke en semi-publieke sector. Aan de andere kant is er bij veel ver-anderingen ook wel weer meer vraag naar opleidingen.’

Hopman bevestigt ook dat de diplomatenopleiding de komende drie jaar door een concurrent wordt

verzorgd. ‘Om de drie jaar is er een aanbesteding voor de opleiding, uit-geschreven door het ministerie van buitenlandse zaken. Bij aanbestedin-gen kun je ook wel eens verliezen. Dat is het risico. We hebben de op-leiding negen jaar gehad. Dat is best lang.’

Dit keer werd het klasje echter aan Clingendael gegund. De ambas-sadeurs in de dop zijn daar in april begonnen aan een opleiding van drie maanden. Hopman wil niet zeggen hoeveel geld de organisatie nu mis-loopt. ‘Dat is concurrentiegevoelige informatie, maar het is een substan-tieel bedrag. Als het diplomaten-klasje weer op de markt komt, doen we weer mee aan de aanbesteding.’ Het mislopen van de grote opdracht heeft geen personele gevolgen gehad.

terug naar de vijfde eeuwLeidse archeologiestudenten toonden woensdag de resultaten van hun opgravingen bij de Wassenaarse Weg, naast Corpus. Daar lag van de vijfde tot zevende eeuw een nederzetting. De universiteit gebruikt de resten daarvan om eerstejaars archeologen te leren opgraven. Foto Marc de Haan

Kabinet snoeit forsOnderwijsminister Jet Bussema-ker zet stevig het mes in subsidies voor universitaire onderzoeksin-stituten en hoger onderwijspro-gramma’s. In totaal bezuinigt de minister 200 miljoen euro.

De minister zegt dat het bespaarde bedrag geïnvesteerd wordt in on-der andere de kwaliteitsverbete-ring van leraren en schoolleiders en fundamenteel wetenschappelijk onderzoek.

Er zijn ook Leidse slachtoffers. Het Montesquieu Instituut dat onder an-dere is verbonden aan Campus Den Haag, krijgt helemaal geen geld meer van het kabinet. Dat scheelt 1,1 mil-joen euro. Het Naturalis krijgt 6,5 ton minder, dat is een korting van tien procent.

Ook schrapt het ministerie de fi-nanciering aan drie Nederlandse Instituten in het Buitenland (NIB’s). Het gaat om een instituut in Ma-rokko en twee in Turkije. De Leidse universiteit is sterk betrokken bij deze projecten. De bezuiniging le-vert bijna 1,5 miljoen op.

Het Montesquieu Instituut in Den Haag doet onderzoek en geeft voorlichting op het terrein van de Europese parlementaire democra-tieën. De minister stelt dat ‘de werk-zaamheden van het instituut kunnen worden uitgevoerd door de huidige partners, waaronder het Parlemen-tair Documentatie Centrum van de universiteit Leiden.

Het kabinet snijdt verder flink in de budgetten van ict-programma’s. De Stichting Surf (ICT Hoger On-derwijs en Onderzoek) levert 3,9 miljoen in. Dat is de helft van haar subsidie.

Ook de landelijke technische bi-bliotheek die door de TU Delft ver-

zorgd wordt, verliest haar gehele subsidie. Het gaat om bijna 8 miljoen euro. Bussemaker bezuinigt ook op internationalisering. De buitenland-se kantoren van Nuffic, het experti-secentrum voor internationale sa-menwerking in het hoger onderwijs, worden met 1,9 miljoen fors gekort.

De vereniging van universiteiten (VSNU) vindt de bezuinigingen zeer zorgelijk. ‘Deze maatregel komt hard aan’, aldus voorzitter Karl Dittrich op de site van zijn vereniging. ‘De kortingen hebben ernstige gevolgen voor gezichtsbepalende instellingen voor internationaal onderwijs en voor de infrastructuur van weten-schappelijk onderzoek’.

Ook worden subsidie aan on-derzoeksprojecten die de Konink-lijke Akademie van Wetenschappen (KNAW) samen Indonesië en China heeft opgezet, niet verlengd.

Het kabinet schrapt eveneens de subsidie van bijna twee miljoen voor het Nederlands Interdisciplinair De-mografisch Instituut (NIDI) van de KNAW. ‘Er is geen sprake van een instelling die noodzakelijk is voor ons wetenschapsstelsel’, aldus de minister.

De Akademie is op haar website laaiend over bezuinigen op het de-mografiecentrum: ‘Met het over-boord kiepen van de unieke en be-wezen expertise van het NIDI op het voor ons land zo belangrijke onderwerp van de demografische ontwikkeling schiet de overheid in eigen voet. Denk bij voorbeeld aan het immense maatschappelijke be-lang van het thema vergrijzing.’

Bussemaker laat ook de studen-tenorganisaties niet ongemoeid. De LSVb en het ISO worden met 10 procent gekort. Dat levert het kabi-net 1,8 ton op. VB

College dubt over 6,5

Nieuws

6 juni 2013 · Mare 5

Een tentamen kunstgeschiedenis werd maandag verstoord toen ie-mand de zaal binnendrong en de docent aanviel.

De reden daarvoor is vooralsnog on-duidelijk. Volgens Renée Merkx, di-recteur communicatie van de univer-siteit, was de aanvaller een studente die ‘niets met het vak of de docent te maken had.’ Wel zou ze iets later zelf tentamen hebben in die ruimte. De vrouw is uit de zaal verwijderd, en opgehaald door de politie.

De aanval vond plaats twee minu-ten voor het einde van het tentamen. ‘Wat dat betreft was het dus niet heel

storend voor de studenten, en de stu-denten krijgen geen extra tijd’, aldus Merkx.

‘Onze aandacht gaat vooralsnog vooral uit naar de docent.’ Die heeft geen letsel overgehouden aan de aanval. Volgens Merkx zou hij aan-gifte gaan doen van de aanval.

Universiteit en faculteit beraden zich nog op de vraag wat er te leren valt van het incident. ‘Ook politie en brandweer hebben steeds vaker te maken met agressie. Wellicht dat we studenten die in geestelijke nood lij-ken te verkeren, beter kunnen moni-toren. We gaan kijken wat hier in het vervolg aan kan worden gedaan.’ BB

Het eindexamen Nederlands is niet zinvol. Dat betoogt een groep hoogleraren in Neder-L, het inter-nettijdschrift voor neerlandstiek. De groep is inmiddels een peti-tie gestart en heeft Kamerleden benaderd.

Initiatiefnemer en Leids hoogleraar Marc van Oostendorp: ‘Ik ging de examens bekijken en ik kon mijn verbazing niet op. Het soort vragen dat gesteld wordt is echt bizar.’

Zo zijn er meerkeuzevragen waar volgens hem alle antwoorden goed zijn, of waar er juist geen een ant-woord goed is.

Verder moeten scholieren bij open vragen het antwoord in maximaal twintig woorden formuleren, wat volgens de hoogleraar te weinig is.

‘Scholieren moeten vooral niet te diep nadenken en gewoon zeggen wat het antwoordmodel wil horen. Je leert te denken zoals je op het exa-men moet denken, niet zoals je in het leven moet denken.’

Als voorbeeld noemt Van Oosten-dorp de samenvatopdracht. Scho-lieren moeten van een tekst een samenvatting maken en krijgen een paar punten gegeven die sowieso in de samenvatting moeten zitten.

‘Een tekst leren samenvatten is nuttig, maar niet aan de hand van die punten. Niemand gaat je later in je verdere leven die punten geven. Het is een absurde opdracht.’JVH

Het college van bestuur gaat een selectie-eis bij geneeskunde her-overwegen. De opleiding en het college willen dat een deel van de plaatsen in collegejaar 2015-16 alleen toegewezen kan worden aan scholieren die bij overgang van 5 naar 6 vwo minstens gemiddeld een 6,5 stonden voor relevante vakken.

De universiteitsraad verzette zich te-gen deze cijfer-eis. Deze decentrale selectie zou gaan gelden voor 150 van de 315 beschikbare plaatsen.

De studentenpartijen in de raad vonden het vreemd dat cijfers weer een rol spelen bij de decentrale se-lectie, terwijl studenten juist kunnen worden beoordeeld op zaken als een goede motivatie of andere kwalitei-ten die hen heel geschikt maken voor een opleiding.

Verder vinden de studenten dat een vwo-diploma en het juiste pro-fiel op zich voldoende moet zijn om alle opleidingen in Leiden te kunnen volgen.

Het college vond dat een cijfereis studenten niet uitsloot omdat een deel van de plaatsen nog via loting toebedeeld wordt.

Daarnaast maakten scholieren met een laag gemiddelde toch al niet veel kans om aan geneeskundestudie te be-ginnen. Desondanks gaat het college opnieuw nadenken over de regeling. VB

De ombudsfunctionaris van de universiteit heeft vorig jaar meer klachten gekregen. Ze pleit voor meer regels voor het begeleiden van scripties.

Als een scriptiebegeleider de be-geleiding neer wil leggen, dan zou het zijn of haar verantwoordelijk-heid moeten zijn om een oplossing te vinden voor de student. Ook zou iedereen behalve een scriptiebege-leider ook een scriptiecoördinator moeten hebben; dat moeten twee verschillende mensen zijn. Dat zijn de belangrijkste adviezen van om-budsfunctionaris Jacqueline van Meerkerk in haar jaarverslag.

De ombudsfunctionaris van de universiteit is een onafhankelijk ie-mand waar studenten en promoven-di terecht kunnen met klachten als ze zich door universiteit of faculteit ge-dupeerd voelen In 2012 werden 116 klachten ingediend bij de ombuds-functionaris van de universiteit, 25 meer dan het jaar ervoor.

De meeste klachten gingen over procedures, zoals bijvoorbeeld de nakijktermijn, onderwijsbegelei-ding staat op de tweede plek. Gees-

‘Eindexamen is absurd’

Docent aangevallen

‘Meer regels voor scriptiebegeleiding’teswetenschappen en Rechten zijn de onderdelen van de universiteit waar het vaakst over wordt geklaagd, over de faculteit archeologie kwam verleden jaar niet één melding bin-nen bij de ombudsfunctionaris.

Waarom het totale aantal klachten

gestegen is, is niet helemaal duide-lijk: het aantal klachten steeg sneller dan het aantal studenten. Wel noemt Van Meerkerk het ‘Opvallend (…) dat studenten kritischer zijn gewor-den op de kwaliteit van het onder-wijs en de begeleiding.’ BB

Proefschrift over geschilderde monsters

6 Mare · 6 juni 2013

Duivels op het doek Schilderijen vol heksen en demonen werden lange tijd afgedaan als aftrek-sels van Jeroen Bosch. Ten onrechte, meent een Italiaanse kunsthistorica die promoveerde op ‘spoockerijen’.

Door Vincent Bongers ‘Ik was altijd al geïn-teresseerd in monsters’, zegt de Italiaanse kunsthistorica Tania De Nile. Vorige week promoveerde ze in Leiden en Rome op ‘spoockerijen’; zeventiende-eeuwse schil-derijen vol demonen, spoken, heksen en fantasiebeesten. De figuren bewegen zich voort in landschappen die lijken te zijn ontsproten aan de geest van heel koort-sige of gedrogeerde kunstenaars.

Tijdens mijn eerste jaar kunstgeschie-denis was ik gefascineerd door ‘De Gro-teske Hoofden’, getekend door Leonardo da Vinci. Dat zijn van die hele lelijke misvormde koppen. Toen ben ik me later gaan storten op Jeroen Bosch, de schilder die bij uitstek nachtmerries tot leven wek-te. Een groot deel van de kunsthistorici doet het werk van de zeventiende-eeuw-se schilders af als imitatoren van Bosch. Maar dat zie ik heel anders. Dat wilde ik

Wetenschap

ook in mijn proefschrift bewijzen: het is een op zichzelf staand genre dat zijn eigen rol speelde in het maatschappelijke leven en ook veel zegt over hoe de mensen uit die tijd naar de wereld keken.’

Uiteraard is er invloed van Bosch (ca. 1450–1516) en Pieter Bruegel de Oude (ca. 1525–1569). ‘Maar Bosch werkte heel sterk in een religieuze context. Zijn schilderij waren niet grappig bedoeld. Hij wilde de zondige mens en de angst voor de hel benadrukken. Hij dacht heel an-ders dan schilders een eeuw later.’

De spoockerijen zijn luchtiger, wereld-ser en grappiger. Schilders als de Leide-naar Jacob van Swanenburg en Cornelis Saftleven schilderden heksen die rond-vlogen op bezemstelen of namen hei-ligen op de hak. De verzoeking van de Heilige Antonius (251–356, de vader van het kloosterleven) was een populair on-derwerp voor de spoockerijenschilders. Antonius maakte een pelgrimstocht door de Egyptische woestijn. Allerhande my-thische wezens proberen hem angst aan te jagen of te verleiden. Hij ontmoet een satyr en een centaur. In een grot wordt hij door een grote hoeveelheid demoontjes aangevallen. Allemaal koren op de molen

2

1

voor de fantasierijke schilders.En hun werk past in de cultuur van de

Nederlanden en Vlaanderen, waar beeld-spraken en allegorieën een grote rol speel-den. ‘De verbeelding van de verkeerde we-reld. De wereld op zijn kop, als het ware. Dat zie je in de rest van Europa een stuk minder. Eigenlijk is het een heel regionaal

genre.’De spoockerijen waren dan ook geen

grote industrie. Zeker niet vergeleken met de productie aan stillevens, landschappen en portretten. ‘Maar het was wijdver-spreid. Het was gebruikelijk om muren helemaal te vullen met schilderijen en dan hingen er wel een of twee spoockerijen

tussen. Ze werden in de loop van de ze-ventiende eeuw steeds vaker als decoratie gezien en opgehangen in de slaapkamer. Veel schilders die bekend waren om an-dere genres, wilden als tussendoortje wel eens demonen of fantasiebeesten op het doek zetten.’

De Nile ontdekte dat er in de Zuidelijke

De prijs voor een Maretje bedraagt €8- per 30 woorden, opgegeven via redac-tie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aange-boden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aange-boden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Het Instituut voor Immigratierecht zoekt een student-assistent voor 8 uur per week m.i.v. 01-09-2013. Voor meer informatie zie de website: www.

immigrationlaw.nl Sollicitaties dienen voor 11 juni 2013 gestuurd te worden naar: Instituut voor Immigratierecht, t.a.v. dhr. C.W. Zwaaneveld, Postbus 9520, 2300 RA Leiden, of per mail: c.w.zwaaneveld@law.leidenuniv.nl.

Doe meer met je kennis. Help een leerling op streek in 1 uur per week. Leiden-Noord, Onderwijswinkel. Basisonderwijs: 24 Marokkaanse, Turkse, Somalische en Nederlandse leerlingen hebben bijles taal en reke-nen nodig. Groep 4 t/m 7. Twee leer-

lingen met vergoeding van €5,-. Voort-gezet onderwijs: Twee leerlingen vmbo2, Nederlands. Leiden-Zuid, buurthuis Vogelvlucht. Basisonder-wijs: 17 Marokkaanse, Turkse, So-malische leerlingen hebben bijles taal en rekenen nodig. Groep 4 t/m 7. Twee leerlingen met vergoeding van €5,- per uur. Bijles kan ook bij een leerling thuis gegeven worden. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u. Tel: 071-5214526. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

6 juni 2013 · Mare 7

Mw.prof.mr. I.S. Wuisman zal op vrijdag 7 juni een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de fa-culteit der Rechtsgeleerdheid met als leeropdracht Ondernemingsrecht.Mw.prof.dr. I. Duyvesteyn zal op maandag 10 juni een oratie houden bij de benoeming tot bijzonder hoog-leraar aan de faculteit der Sociale Wetenschappen met als leeropdracht Strategische Studies.Dhr. A. Javan Peykar hoopt op dins-dag 11 juni om 8.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuur-wetenschappen. De titel van het proef-schrift is ‘Explicit polynomial bounds for Arakelov invariants of Belyi curves’. Promotoren zijn prof.dr. S.J. Edixhoven en prof.dr. J.B. Bost.Mw. L.J. Wammes hoopt op dinsdag 11 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Immune regulation during parasitic infections: from bench to field’. Promotor is prof.dr. M. Yazdan-bakhsh.Dhr. S. Zalpuri hoopt op dinsdag 11 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘R-FACT Study’. Pro-motoren zijn prof.dr. J.P. Vandenbrou-cke en prof.dr. J.J. Zwaginga.Dhr. B. Natukunda hoopt op dinsdag 11 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Post-transfusion and Maternal Red Blood Cell Alloim-munization in Uganda’. Promotoren zijn prof.dr. A. Brand en prof. Ndugwa.Mw. F.T. de Bruïne hoopt op dinsdag 11 juni om 15.00 uur te promoveren tot

doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Advanced MR brain imaging in preterm infants’. Promotor is prof.dr. M.A. van Buchem.Dhr. J. van der Ploeg op dinsdag 11 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘‘Swallowed by a cayman’: integrating cultural values in Philippine crocodile conservation’. Promotor is prof.dr. G.A Persoon.Mw. Y. Djuardi hoopt op woensdag 12 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Development of immune responses in early life: A longi-tudinal study in Indonesia’. Promotor is prof.dr. M. Yazdanbakhsh.Mw. R. van der Lem hoopt op woens-dag 12 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Are depression trials generalizable to clinical practice?’. Promotor is prof.dr. F.G. Zitman.Dhr. H. Lamers hoopt op woensdag 12 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Rein-venting the Ancient Greeks: The self-representation of Byzantine scholars in Renaissance Italy’. Promotoren zijn prof.dr. I. Sluiter en prof.dr. A.T. Grafton.Dhr. M. Mosleh hoopt op woensdag 12 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Na-tuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The Stellar Mass-Size Evolution of Galaxies from z=7 to z=0’. Promotor is prof.dr. M. Franx.Dhr. P.A. Sakalis hoopt op woensdag 12 juni om 16.15 te promoveren tot doc-

tor in de Wiskunde en Natuurweten-schappen. De titel van het proefschrift is ‘Visualizing virulence proteins and their translocation into the host during Agrobacterium-Mediated Transforma-tion’. Promotor is prof.dr. P.J.J. Hooy-kaas.Dhr. A.E. Wiria hoopt op donderdag 13 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Helminth infections on Flores Island, Indonesia’. Promotor is prof.dr. M. Yazdanbakhsh.Dhr. J. Diepstraten hoopt op donder-dag 13 juni om 11.15 uur te promove-ren tot doctor in de Wiskunde en Na-tuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The influence of morbid obesity on the pharmacokinetics and pharmacodynamics of drugs in adoles-cents and adults’. Promotoren zijn prof.dr. C.A.J. Knibbe en prof.dr. A.A. Vinks.Dhr. B. Mutsvairo hoopt op donderdag 13 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Power and participatory politics in the digital age’. Promotoren zijn prof.dr. M.E. de Bruijn en prof.dr. M.D.T. de Jong.Mw. R.A. van der Lee hoopt op don-derdag 13 juni om 15.00 uur te promo-veren tot doctor in de Sociale Weten-schappen. De titel van het proefschrift is ‘Moral motivation within groups’. Promotor is prof.dr. N. Ellemers.Mw. A.I. Hooijkaas hoopt op donder-dag 13 juni om 16.15 uur te promove-ren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Preclinical optimization of melanoma treatment’. Promotor is prof.dr. T.N.M. Schumacher.

Academische Agenda

Maretjes

Universitair Kinderdagverblijf De KattekopOpvang exclusief voor kinderen (nul tot vier jaar) van medewerkers en studenten aan de Universiteit Leiden en aan de Universiteit Leiden gelieerde instellingen.

Nieuwsgierig naar onze vertrouwde, veilige én uitdagende speelomgeving? Kom dan naar de eerstvolgende informatieavond van De Kattekop op dinsdag 2 juli 2013 vanaf 20.00 uur.

- hoogste tevredenheidscore in de regio- waardering van ouders over pedagogisch medewerkers: 9,5 (2013)- duidelijke structuur - volop persoonlijke aandacht en ruimte voor individuele ontwikkeling- prachtig gebouw- twee royale natuurlijke speeltuinen- warme maaltijden- open van 7.30 uur tot 18.30 uur- internationaal georiënteerd

- ‘Erg prettige omgeving voor onze kinders’. - - ‘Niets dan lof’. -

(www.kinderopvangtevreden.nl)

Waar?Kinderdagverblijf De Kattekop, Wassenaarseweg 8, 2333 AK Leiden. Tel. 071 5176363 | E-mail: info@dekattekop.nl Website: www.dekattekop.nl

5/21/12 3:31 PM mare-kattekop 130528.indd 1 30-05-13 16:17

ADVERTENTIE

Kent u deze heks? Het schilderen van spoockerijen was niet geheel zonder risico. De avonturen van de Leidse schil-der Jacob van Swanenburg in Italië illustreren dat. ‘Hij was naar Napels verhuisd en trouwde daar met een lokale dame’, zegt De Nile. ‘Swanenburg had dansende heksen afgebeeld en dat doek was in zijn atelier te bezichtigen.’Prompt kreeg hij de inquisitie achter zich aan. In 1608 moest hij zich in een kerkelijke rechtszaak verantwoorden voor het werk, een voorstelling vergelijkbaar met het schilderij hiernaast. ‘De in-quisitoren wilden weten hoe het kwam dat hij zulke wezens afbeeldde? Was hij soms bekend met heksen? Ze waren ook bang dat het werk onschuldige mensen naar de dark side zou lokken.’De schilder redde zich uit deze situatie door te beweren dat hij slechts een tekening van een an-dere kunstenaar had gekopieerd. ‘Dit zijn niet mijn eigen ideeën, was zijn verweer. Hij zei ook dat het schilderij ook alleen maar bedoeld was om mensen aan het lachen te krijgen. Een typische reactie voor iemand uit de noordelijke Nederlanden. Hij had in ieder geval geen kwade bedoelin-gen, bezwoer hij. En hij wist de rechtbank uiteindelijk te overtuigen.’

De spoockerijenschilders belichten de grappige kant van nare zaken. In de Antonius van David Teniers de Jonge zie je rondvliegende demonen en boeren die half in monsters of dieren zijn veranderd. ‘De vrouw rechtsonder (in het schilderij hieronder, red.) heeft bijvoorbeeld kippenpo-ten, en houdt een koekenpan in de aanslag’, zegt De Nile. ‘De figuren bij haar in de buurt staan klaar om een varken te slachten. Het dier is een iconografische kenmerk van Antonius: de trouwe metgezel van de heilige. De schilder speelt met deze zaken.’Cornelis Saftleven maakt het in zijn twee Antonius schilderijen uit 1629 nog bonter. ‘In een werk is het antropomorfe varken, verkleed als Antonius, de leider van een groep demonen en fanta-siedieren geworden. Links op de achtergrond zie je Antonius vluchten. ‘Dit is een typisch voor-beeld van speelse spoockerijen. Het was amusement. Natuurlijk hebben ze ook een moralistische boodschap maar het humoraspect wordt onderschat. De schilders nemen een religieus beeld en seculariseren deze. Saftleven schilderde in hetzelfde jaar een Antonius waarop de heilige zelf al helemaal niet meer in levende lijve aanwezig is. ‘Je ziet alleen nog maar een schedel, en wat at-tributen en symbolen, bijvoorbeeld een bel. Het varken neemt ook hier een prominente plek in.’

Het trouwe varkentje

1. Heksentafereel, Jacob van Swanenburg

(1571-1638)

2 + 3. Twee versies van De Verzoeking van de Hei-lige Antonius, Cornelis Saftleven (1607-1681) 4. De Verzoeking van de Heilige Antonius, David Teniers de Jonge (1610-1690).

4

3

Nederlanden heel anders naar dit soort schilderijen werd gekeken dan in het Noorden. ‘Dat heeft te maken met religie. In het zuiden was de katholieke invloed groter, het noorden was protestants. Daar werd de term spoockerijen voor dit soort schilderijen gebruikt, in het zuiden niet. De katholieken verwezen meteen naar het religieuze aspect. Die directe link werd door de protestanten veel minder gelegd.’

De langsvliegende heksen op de schil-derijen zeggen volgens haar veel over hoe de noordelijke Nederlanders tegen zwarte magie aankeken. ‘De meeste mensen ge-loven niet in hekserij. Althans dat is mijn conclusie. Ik geef toe het idee wat contro-versieel is. Ik denk er anders over dan de meeste andere historici. Er waren vervol-

tussen. Ze werden in de loop van de ze-ventiende eeuw steeds vaker als decoratie gezien en opgehangen in de slaapkamer. Veel schilders die bekend waren om an-dere genres, wilden als tussendoortje wel eens demonen of fantasiebeesten op het doek zetten.’

De Nile ontdekte dat er in de Zuidelijke

gingen, dat is waar. Maar er werd anders gedacht over heksen dan in ander delen van Europa. Uit verschillende bronnen maak ik op dat de bevolking in de Neder-landen heksen vaak beschouwde als arme zwakke vrouwen, die zich niet goed tegen aantijgingen konden verdedigen. Het wa-ren makkelijke slachtoffers, die de schuld kregen van allerlei zaken die misgingen.’

8 Mare · 6 juni 2013

Opinie

Ontplofte confettifabriek De toekomst van sociale wetenschap na de affaire-Stapel

Hoe geloofwaardig is de sociale psychologie als Diederik Stapels fraude jarenlang ongemerkt

bleef? Psycholoog Ruud Abma, verbonden aan de Universiteit Utrecht, schreef een

boek over de beteke-nis van deze affaire en

doet enkele aanbevelingen.

De affaire-Stapel heeft de gemoederen bin-

nen en buiten de (sociale) weten-schap meer en

langer bezig ge-houden dan welke

fraudezaak in de Nederlandse wetenschap ook. Hoe komt dat?

Cruciaal was het besluit van de commissie

Levelt om alle publicaties van Stapel te onder-

zoeken en daarover regelmatig opening van zaken te geven. Ook vertoonde de

Universiteit van Til-burg niet de gebruikelijke

reflex van universi-teitsbestuurders om fraudezaken zoveel mogelijk achter ge-sloten deuren te be-

handelen. Bij dat laatste speelde een rol dat Stapel in een

vroeg stadium bekend had ge-fraudeerd te hebben en ook aan-

gaf bij welke publicaties dat het geval was.

Maar er valt nog iets op: bij fraude in de wetenschap wordt

doorgaans de fraudeur met pek en veren de stad

uitge-jaagd, waarna de ach-terblij-

vers zich koesteren in het besef dat het vakgebied van alle smetten gezuiverd

is – de zogenaamde zelf-reinigende functie van de weten-schap. De commissie-Levelt trok het breder en vroeg zich echter

af hoe het mogelijk was dat Stapel sinds minstens

2003 onopgemerkt zijn gang had kunnen gaan. Bij het intervie-wen van de coauteurs

van Stapel (zeventig in totaal) werd al snel duidelijk dat zij

niet op de hoogte waren van zijn datavervalsing en –fabricage. Dat kwam deels door het charisma en de prachtige resultaten van Stapel, deels door het gebrek aan kritische aandacht bij deze coauteurs voor de gehanteerde procedures bij het onderzoek en de uitkomsten er-van. Dat dit zo ging werd ook vol-strekt normaal gevonden: ‘Je con-troleert wat de ander opschrijft, maar je gaat niet alles overdoen wat hij achter zijn computer heeft gedaan. Dan bedrijf je wetenschap op basis van wantrouwen.’

ExperimenteerfabriekjesEr was dus sprake van een in-formele cultuur in delen van de sociale psychologie waar de sa-menwerking tussen coauteurs nogal losjes was. Ook was het net zo lang doorexperimenteren tot je een positief en daarmee publi-ceerbaar resultaat had behaald heel gewoon. Stapel zelf zei daarover bij de aan-vaarding van de Jos Jasparsprijs in 1999: ‘The leeway, the freedom we have in the design of our experi-ments is so enormous that when an experiment doesn’t give us what we are looking for, we blame the ex-periment, not our theory. (At least, that is the way I work). Is this prob-lematic? No. (…) we find what we are looking for because we design our experiments in such a way that we are likely to find what we are looking for. Of course!’

Hier wordt het experiment niet zo opgezet dat een hypothese ook weerlegd kan worden, het gaat er eigenlijk vooral om de werking van een bepaald mechanisme te demonstreren (bijvoorbeeld de werking van groepsdruk en andere vormen van onbewuste beïnvloeding). Als daar mooie, positieve resultaten uitkomen, dan ligt een publicatie in een van de betere sociaalpsychologische tijdschriften in het verschiet. Het is dan aan anderen om het ex-periment zo precies mogelijk te herhalen en te zien of zij ook van die mooie resultaten krijgen. Dat herhalen gebeurt vrijwel nooit. Het is minder spannend dan met een eigen, nieuw resultaat ko-men en ook hebben tijdschriften weinig trek in het publiceren van replicatieonderzoek.

Zo ontstaat een sfeer waarin scoren met snelle experimentjes de norm is. De sociaalpsycholoog Ad van Knippenberg schreef al in de jaren negentig over het leerpro-ces van zijn promovendi: ‘Eerst raken ze in een crisis, daarna wor-den ze pragmatisch. Ze zoeken aansluiting bij iets waarvan be-wezen is dat het werkt. Als ze dat vinden komt het sneeuwbaleffect. Als je het goede soort experiment te pakken hebt, kan de cyclus heel kort zijn in deze tak van psycho-

logie. De eerste dag krijg je

een idee, de tweede dag program-meer je het op de computer, de derde dag ga je aan de gang met proefpersonen, de vierde dag be-steed je aan rekenen en de vijfde dag schrijf je je artikel.’

De laboratoria van de sociaal-psychologen werden daarmee ‘kleine experimenteerfabriekjes waar lopendebandwerk werd verricht’, aldus de in Leiden ge-promoveerde sociaalpsychologe Roos Vonk in haar oratie uit 2002.

Ontplofte confettifabriekDat lopendebandwerk is er niet alleen in de sociale psychologie. Regelmatig publiceren is een norm geworden, waarbij niet zozeer de inhoudelijke zinvol-heid van het artikel relevant is, als wel het simpele feit dat er ge-publiceerd is. De Amerikaanse psycholoog Andrew Barclay con-stateerde al in 1973 dat de vers-nippering van kennis door de sterk groeiende hoeveelheid pub-licaties hand over hand toenam. ‘This mass of information has been termed the “knowledge explosion”, but it is more like an explosion in a confetti factory; everything gets covered with little bits of paper, but they hardly matter in the long run; they are not even whole sheets of paper. The situation’s outcome was obvious: Everyone became inter-ested in smaller and smaller bits of behavior’.

Dit bleek in het bijzonder in de sociale psychologie het geval te zijn. Blijkens een studie van het CWTS was tussen 1991 en 2010 het aantal korte onderzoeksarti-kelen (minder dan tien gedrukte pagina’s) in de sociaalpsycho-logische tijdschriften ruwweg verdubbeld. Ook het aantal so-ciaalpsychologische tijdschriften was toegenomen. Het gevolg van beide trends was dat er bijna een verdubbeling was opgetreden van het aantal sociaalpsychologische artikelen, van 1700 in 1991 naar 3200 in 2010. Kennisexplosie of ontplofte confettifabriek?

Sociale psychologie als sociale wetenschap Naomi Ellemers, hoogleraar soci-ale psychologie van de organisatie aan de Universiteit Leiden, hield het op het laatste. In het European Journal of Social Psychology hield ze in februari 2013 een krachtig pleidooi om de snippers uit de ontplofte sociaalpsychologische confettifabriek met elkaar te ver-binden, door met name de the-orievorming in het vakgebied te verbeteren.

Naast korte ‘research reports’ zouden er ook bredere, meer cumulatieve over-

zichtsarti-

kelen moeten worden gepubliceerd.

De sociale psychologie moest weer een echte sociale wetenschap worden. Dat kan door samen te werken met andere disciplines, niet alleen, zoals nu de mode is, met neurowetenschap-pers, maar ook met sociologen, cultureel antropologen en po-liticologen. En waarom niet ook verbindingen leggen met de geesteswetenschappen en de rechtswetenschap?

Ten slotte zouden sociaalpsy-chologen er goed aan doen zich niet blind te staren op de expe-rimentele methode. Het met an-dere methoden bestuderen van het werkelijke leven kan verfris-sende inzichten opleveren en de levensechtheid, en daarmee de echte impact, van de sociale psy-chologie vergroten.

Dat laatste is niet overbodig. Het voortbestaan van een disci-pline hangt deels af van het kre-diet dat ze binnen de wetenschap krijgt. De imagoschade die de affaire-Stapel de sociale psycholo-gie heeft opgeleverd heeft haar in dat opzicht geen goed gedaan. Die schade is echter gering vergeleken met de wijze waarop de sociale psychologie in de publieke opinie is afgebrand. Het ‘vleesonderzoek’ van Vonk, Stapel en Zeelenberg geldt sinds september 2011 als het toonbeeld van sociaalpsycho-logisch onderzoek. Dat is niet terecht, maar de sociale psycholo-gie zal er een harde dobber aan hebben de beeldvorming om te buigen.

Leken menen even-veel of zelfs meer kennis van (sociaal)psychologi-sche verschijnselen te heb-ben dan onderzoekers. Als sociaalpsychologen blijven hangen in het lab zal in die situatie geen verandering komen en zal het maat-schappelijk krediet voor deze benarde discipline verder afnemen. De route die Ellemers aangeeft lijkt meer perspectief te bieden.

Dr. Ruud Abma is verbonden aan de faculteit sociale wetenschap-pen van de Universiteit Utrecht. Onlangs publiceerde hij De publicatiefabriek. Over de betekenis van de affaire-Stapel (Van-tilt, Nijmegen).

De frauderende ex-hoogleraar Diederik Stapel nam op den duur geen enquêtes meer af maar vulde ze zelf in. De M&M’s die bedoeld waren als bedankje voor de meewerkende

kinderen snoepte hij zelf op – met gewichtstoename als gevolg.

De klassieke kalendermachineEen tweeduizend jaar oude verza-meling roestige tandwielen is een van de grootste puzzels van de archeologie. ‘In termen van histo-risch belang en uniekheid is het waardevoller is dan de Mona Lisa.’

Door Bart Braun Niet iedereen staat er dagelijks bij stil, maar de spons waarmee je je billen wast, heet zo en heeft die gekke gele kleur omdat je dat wassen vroeger deed met een echte spons: een opgedroogd dier uit de zee. Die werden omhoog gehaald door sponsduikers, en toen de mees-te ondiepe sponzen op waren, werd het sponsduiken steeds gevaarlijker. Rond de vorige eeuwwisseling ging men met koperen helmen en rubbe-ren slangen – maar zonder enig be-grip van decompressieziekte – naar steeds grotere diepten.

Eind 1900 stuitte een groep van die sponsduikers op een wrak, in de buurt van het Griekse eiland Anti-kythera. Ze vonden een paar bron-zen beelden, en brachten die samen met een hoop muntjes, glaswerk en andere losse voorwerpen naar het nationaal archeologisch museum in Athene. De boot en de dingen erin werden gedateerd op ongeveer een eeuw voor Christus.

Het duurde uiteindelijk meer dan een jaar voordat het een van de ar-cheologen daar opviel dat een van die losse voorwerpen een tandwiel bevatte. Zij deden wel wat onder-zoek naar het ding, maar publiceer-den daar weinig over.

Het bleef vervolgens zo’n zestig jaar stil rond het voorwerp, tot de Amerikaanse wetenschapshistori-cus Derek de Solla Price het in een röntgenapparaat stopte. De afgelo-pen jaren werd er dankzij krachtiger scanners en slimmere beeldbewer-king steeds meer duidelijk over het voorwerp. Het bleek een complex mechaniek van tientallen tandwie-len te zijn. Of beter: te zijn geweest. Het ligt uit elkaar in 82 stukken, en er ontbreken duidelijk een paar tandwieltjes. Wetenschappers heb-ben nog lang lopen puzzelen over hoe het complete ding eruit moet hebben gezien. Een groot gedeelte van die wetenschappers komt deze maand naar Leiden voor een confe-rentie over het Antikythera-mecha-nisme in het Lorentz Center.

Maar wat is het? Het is een analoge computer genoemd, of een mecha-nische kalender. De wijzers aan de buitenkant geven de standen van de planeten weer, en voorspelden wanneer er verduisteringen van de zon en maan zouden optre-den. In 2008 werd duidelijk dat een van de ringen de data van de Panhelleense spelen – waar de Olympische Spelen onderdeel van waren – aan moet hebben gegeven. ‘Het was dus geen puur sterrenkundig apparaat; het had ook een sociale functie’, vertelt organisator Niels Bos, die in Groningen op het mechanisme hoopt te promoveren.

Wat die sociale functie dan precies was, is een van de vragen waar het op die bijeenkomst over zal gaan. Bos: ‘Wat is het, wat deed

Maar wat is het? En hoe kregen de Oude Grieken dit voor elkaar?

De Zwitserse schrijver Erich von Däniken, bekend vanwege zijn claims dat de vroege mensheid in contact stond met buitenaardse we-zens, besprak het mechanisme aan in zijn bestseller Waren de goden kos-monauten? Bos: ‘Dat zorgde er mis-schien voor dat het onderzoek naar het mechanisme jarenlang stil lag: mensen wilden hun vingers er niet meer aan branden.’

het precies? Waar komt het vandaan? Wat kostte het? Was het alleen een speeltje om te laten zien hoe rijk of slim je was, of gebruikten sterren-kundigen het voor de astronomie van die tijd?’

Nog zo’n vraag: waar is zijn fa-milie? Mike Edmunds, een van de organisatoren van de Leidse bijeen-komst, verklaarde in 2006 tegenover The Guardian dat het voorwerp ‘in termen van historisch belang en uniekheid waardevoller is dan de Mona Lisa.’

We kennen geen enkel ander Grieks voorwerp dat technologisch ook maar in de buurt komt van het mechanisme, maar je trekt niet zo-maar een analoge computer uit je mouw. Zoals organismen een evo-lutionaire voorgeschiedenis hebben, zo heeft technologie dat ook: je moet leren hoe je tandwieltjes maakt, en wat je daar zoal mee kan. Maar als er al ooit techno-evolutionaire voorlo-pers van het Antikythera-mechanis-me zijn gemaakt, hebben archeolo-gen ze nog niet gevonden. Historici

hebben geen verwijzingen gevonden naar scholen waar iemand kon leren om zo’n ding te maken.

‘Andere mechanismen met wiel-tjes en tandwieltreinen vinden we pas in de klokken van het veertien-de-eeuwse Europa. Het is alsof je een stoomlocomotief vindt uit de twaalfde eeuw, zover was het zijn tijd vooruit’, aldus Bos. ‘Het is zo com-plex en gedetailleerd, er zitten geen productiefoutjes in. Er moet enorm veel trial and error aan vooraf zijn gegaan, maar waarom komen we daar niets van tegen?

‘De belangrijkste vraag is wat dit ding zegt over ons beeld van de oud-heid. In geschiedenisboeken waren de oude Grieken de denkers en de filosofen. En toen kwamen de Ro-meinen, de ingenieurs. Zij vonden het cement uit, die legden wegen en aquaducten aan en verbonden de wereld. Het Antikythera-mechanis-me laat zien dat de Grieken ook

technologie hadden. Wij willen we-ten wat het ons leert over innovatie in het oude Griekenland, en daarom hebben we nadrukkelijk niet alleen maar Antikythera-mensen uitge-nodigd. Er komen ook mensen die experts zijn in oude talen, in de ge-schiedenis van Griekenland, en mo-derne klokkenmakers.’

Niet uitgenodigd zijn fictieschrij-vers. Een tweeduizend jaar oud, anachronistisch mechanisme met raadselachtige functies, daar moet je een Da Vinci Code-achtig plot omheen kunnen verzinnen. Dat is ook wel geprobeerd, maar nog niet erg succesvol.

‘Er zijn wat C-garnituur Holly-woodfilms geweest, en wat afleve-ringen van televisieseries. In eentje bleek het mechanisme de sleutel van een piramide in Amerika waar-vandaan een brug naar een andere wereld opent. Dat soort werk’, aldus Bos.

Meer weten?Workshop: The Antikythera Mechanism: Science and Innovation in the Ancient World. 17-21 juni, Lorentz Center Leiden. Opgeven via www.lorentzcenter.nl

Lezingen: Dinsdag 18 juni, 17:30 Museum Boerhaave, Lange St. Agnieten-straat 10, LeidenToegang is gratis, wel even aanmelden via www.museumboerhaave.nl/antiky-thera

tot 1 september: High tech romeinen tentoonstelling in het Museon, met een display over het mechanisme. Stadhou-

derslaan 37, Den Haag. €10,50 voor volwassenen

6 juni 2013 · Mare 9

Wetenschap

Een deel van het mechanisme van de opgedoken Antikythera-mechanisme. ‘Het is zo complex en gedetailleerd, er zitten geen productiefoutjes in. Er moet enorm veel trial

and error aan vooraf zijn gegaan, maar waarom komen we daar niets van tegen?’

‘Het is alsof je een stoomlocomotief vindt uit de 12e eeuw, zover was het zijn tijd vooruit’

Alle gave natuurwetenschap in één week

BigScience

Zomercursus “Ons bewustzijn ontstaat toch

door quantum-mechanica?”

“Aan nano-technologie

kleven gigantische

risico’s.”

door Bas Haring en gastdocenten

1 juli - 5 juli 2013

mail@bigscience.nu

www.bigscience.nu

“Gaat chaos-theorie niet over de

onvoorspelbaarheidvan het leven?”

Big Science is een cursus over een aantal grote natuurwetenschappelijke thema’s die van belang zijn voor de grote en kleine vragen van het leven. Er komen tien belangrijke natuurwetenschappelijke onderwerpen voorbij, met filmpjes, experimenten en teksten uit de populair-wetenschappelijke literatuur. Op een korte, frisse maar wel verantwoorde manier. Niet omdat er niet meer over deze onderwerpen te vertellen is, maar wel omdat het beter is er iets vanaf te weten dan niets. Bij Big Science horen ook excursies naar musea en een laboratorium. De zomercursus wordt afgerond met een tentamen.

Een keuzevak voor alle bachelor-studenten

(2 ECTS)

Onderwerpen: evolutie, chaos-theorie, relativiteit, nano-

technologie, quantum-onzekerheid, ongecijferdheid, kunstmatige intelligentie.

Inschrijving: Vóór 28 juni 2013 via e-mail.

Meer informatie: Zie de website: www.bigscience.nu.

ADVERTENTIE

What do foreign students think of Leiden? And how well do they manage to integrate? “Social circles revolve around the fraternities.”

BY PABLO KAMSTEEG Exchange stu-dents, full-time Bachelor’s students, Master’s students and PhD students, they all have one thing in common: they have been thrown in at the deep end of a foreign culture. Most inter-national Bachelor’s students come from Germany, like Julian Koch (23), who reads Religious Studies at the University of Potsdam. On ar-rival, he faced the challenge of fin-ding somewhere to stay. University accommodation was too expensive, so he spent the first few nights in an hotel. By coincidence, he found digs via Facebook and now shares a house with two Slovakians.

He’s not bothered about not living with Dutch students, but not spea-king Dutch can be inconvenient. “It’s never been much of a problem be-cause I’m German. But our landlord speaks hardly any English, making it troublesome to communicate with him, like when we wanted a fridge but never got it.”

Oshri Hayke (32), who is doing a double Master’s degree in Philo-sophy and Law in Jerusalem, also doesn’t speak Dutch or share a flat with Dutch students. He isn’t bot-hered either and besides, he found digs quickly. “A friend’s Dutch gir-lfriend pointed out a notice board in the Lipsius building with adverts for rooms.” Since then, he has lived in Donkersteeg and has a retired pro-fessor of Religious Studies as a land-lord. Because he’s learning German, he’s decided not to learn Dutch. “I don’t want to complicate matters.”

Mia Grand (28), PhD Biostatis-tics, from Denmark, discovered that language constraints affected her search for accommodation. She wanted long-term accommodation but didn’t know where to start loo-king. Renting an apartment almost

always required a bank account and registration with the municipal aut-horities, but she needed an address to arrange that. Mia recalls: “I spent the first week couch-surfing and eventually I found this flat on Wit-te Singel with the help of my host, but that was after I had been living far from the centre for some time.” Now she’s sharing with nine Dutch students and a Scot. “I have a lot of contact with my flatmates, and con-sequently with other Dutch people and the Dutch language.” However, she has heard stories about interna-tionals who have sublets from Dutch students but aren’t completed accep-ted by their housemates. One illus-tration of this is Manon Lub (20), a Bachelor’s student of English at Boulogne sur Mer: she speaks Dutch and found digs through Kamernet. She lives in a “Minerva” house, but doesn’t see much of her flatmates. “They’re unaffected and kind, but contact remains superficial.” Mar-lene Wilfing, a Bachelor’s student of Dutch Studies in Vienna, applied for a room in Dutch via Skype: “We have a Facebook page for Dutch Studies, that’s how I knew what to do. I meet Dutch people because of where I live, but otherwise, I usually associate with foreign students.

In general, the international stu-dents found the introduction days at the beginning of their stay the most useful and have the most contact with the people they met then. Mar-lene and Manon spend a lot of time at the International Student Network (ISN), which is run by, and for, in-ternational students. Consequently, few Dutch go there apart from those who arrange the introduction days. ISN is attempting to change that, but has not succeeded so far. “A lot needs to change” the chairman told Mare six months ago.

Oshri explains: “ISN is one of the few fraternities that actively contacts international students, but they’re not trying to integrate internationals into the local student population, so

International students have trouble fi tting in

Students at Augustinus’ 24-hour drinks party two weeks ago. However, the number of foreign students is rising. Image: Taco van der Eb

Impossible to chime inthey create their own community.” He doesn’t go to ISN, but what about Mia? “ISN? Sorry, what’s that?” The options for international students to join the larger fraternities vary widely. As foreign student are only here temporarily, their time here is difficult to combine with the perma-nent nature of most fraternity mem-berships. Nevertheless, Minerva and Quintus offer a short introduction programmes, etc. Oshri has never heard of most of the fraternities, and the same applies to Julian. “The fraternities introduced themselves during the introduction days, but I can’t remember much about them. I had no idea of the social structure in Leiden, but when I was looking for accommodation, it was obvious that most landlords don’t want fo-

reigners. And it’s very hard to get into a ‘fraternity house’.” Fraternities with an open structure such as SSR or Catena might be more appealing to foreign students. Marlene says: “I’m thinking about joining Catena. The attitude is very open there. I spent two days couch-surfing with a Catenian who took me along to the fraternity.” And what about the other fraternities? “They haven’t introdu-ced themselves. Leiden’s social life revolves around the private fraterni-ties, but I knew that before I came.” Is that a pity? “No, it’s much better than a city full of tourists like Amsterdam! Leiden students seem interested, but then, I speak Dutch and they don’t expect that.” Oshri adds: “If someone is invited to my house, all the other friends are forced to speak English.

Besides, people here have their own social lives to be getting on with, es-pecially the Master’s students so you feel quite left out. A true relationship needs time to build, and we’re not usually here for long.” Julian says: “Well, it’s just easier to associate with other internationals. I talk to my fel-low students, but in the coffee break, people just start chatting in Dutch - it’s hard to chime in.” Perhaps the fact that all Dutch speak such good English is not really an advantage for foreigners? Mia exclaims: “I heartily agree, multilingualism just raises more problems!”

“But sometime we manage to in-tegrate very well”, says Manon. “Al-most the first thing I did was to buy a bike and cycle to the beach to go swimming.”

10 Mare · 6 juni 2013

English page

F I L MTRIANON Star Trek Into Darkness 3Ddagelijks 18.30 + 21.30, za. zo. + wo. 14.15Hannah Arendtza. zo. + wo. 14.30Daglicht 12 jr.dagelijks 18.45, do, vrij, za 21.30Midnight’s Childrenzo-wo. 21.30Epic 3Ddagelijks 19.00 + 21.30KIJKHUISNight Train to Lisbondagelijks (m.u.v. ma.) 18.30 + 21.00Los amantes pasajerosma. 18.30 + 21.00Before Midnight dagelijks 19.00 + 21.30LIDOHangover Part III 12 jr.dagelijks 18.45 + 21.30, za. zo. + wo. 14.30Iron Man 3 3Ddagelijks 18.30 + 21.30, za. zo. + wo. 14.15Evil Deaddagelijks 21.30Fast & Furious 6 dagelijks 18.30 + 21.30 The Great Gatsby 3D dagelijks 20.30Scary Movie 5 za. zo. + wo. 14.30The Big Wedding 6 jr.do. vr. za. 19.00Leve Boerenliefde 6 jr.zo. ma. di. wo. 19.00The Icemandagelijks 21.30

M U Z I E KLVCBart Skils en Olene Kadar, Melon, Tom NoahVrijdag 7 juni 23.00 €12180 Minuten: Final 80s & 90sZaterdag 8 juni 23.00 €5QBUSJeff Hershey & The Heartbeats + Smelly KitchenZondag 9 juni 21.00 €10New Orleans Music ExperienceDinsdag 11 en woensdag 12 juni 21.00 €10 per avond

T H E AT E RLEIDSE SCHOUWBURGVara Leids Cabaret FestivalVrijdag 7 en zaterdag 8 juni 20.15

D I V E R S E NSCHELTEMAUnplugged SelectionDonderdag 13 juni 20.00 €3DE TWEE SPIEGHELSEwal Ebings JamcakesVrijdag 7 juni 21.00Jamsessie o.l.v. Cedric GlansMaandag 10 juni 21.00LEIDS WEVERSHUISDromen met Saskiat/m 16 juniMUSEUM VOLKENKUNDEFetish Modernity - Hoezo modern?t/m 21 juliEen huis vol Indonesië t/m 21 juliMUSEUM BOERHAAVELezing: Huygens en de telescoopWoensdag 12 juni 20.00, gratisRIJKSMUSEUM VAN OUDHEDENLezing: Het antiek toerisme van VergiliusVrijdag 7 juni 15.30Lezing: De mummiekisten van de Amon-priestersDinsdag 11 juni 20.00MUSEUM DE LAKENHALInstaprondleidingZondag 9 juni 14.00Onder de loep met drs. Christiaan VogelaarZondag 9 juni 15.00LEIDS INTERNATIONAL FILM FESTIVALSummer Special, Pieterskerkhof6 t/m 8 juni, gratis toegangLEIDEN LAW FESTIVALDiverse locaties11 t/m 14 juni

‘Met nóg meer filosofie zou alles alleen maar onduidelijker worden.’

Muziekmeccano

Filosofe wordt liever boerin

Het animatielaboratorium van Sonja van Hamel

En schrijft zonder ‘ranzige details’

Grafisch vormgeefster en popmuzi-kante Sonja van Hamel vormde met Berend Dubbe de band Bauer, tegenwoordig speelt ze solo. Morgen speelt ze op het popfestival Slowly and See.

DOOR MARLEEN VAN WESEL Vorig jaar, op Record Store Day, kon Sonja van Ha-mel Velvet Leiden niet bereiken door uitvallende treinen. Vrijdag haalt Velvet haar alsnog hierheen, voor een optreden op de tweede editie van popfestival Peel Slowly And See. Inclusief cameraman en een labora-torium aan animatiemachines.

Wat gaan we zien op het podium van Peel Slowly And See? ‘Draw clips! Dat zijn live geanimeer-de videoclips. Ze staan heel dicht bij de liedjes, want de tekeningen maak ik zelf. Eddo Hartmann filmt de af-beeldingen met behulp van bijzon-dere animatiemachines, zoals een zoötroop. Hij is eigenlijk ook een bandlid, al zijn handelingen moet hij tunen met onze muziek. Zelfs het omslaan van bladzijdes moet in de maat. Met zo’n animatielaborato-rium ziet het publiek mij nauwelijks staan, maar dat vind ik niet erg.’

Een zoötroop? ‘Dat is een van de eerste animatie-

machines die ooit zijn gemaakt. Het is een soort draaiende ton met spleetjes en aan de binnenkant een serie van vierentwintig beelden. Als je door de spleetjes kijkt, maken je hersens er door de flikkering een be-wegende animatie van.

‘Eigenlijk is de fenakistiscoop de officiële állereerste animatiemachi-ne. Die neem ik ook mee. Andere machines heeft Eddo zelfbedacht, zoals de freezing-time-machine, voor bij het nummer Freezing time. Ik had daar een dertien meter lange landschapstekening bij gemaakt en hij ontwierp daar een apparaat bij met de meccanoverzameling van zijn zolder. Ik geloof dat we meer

machines dan muziekinstrumenten op het podium hebben staan.’

Zijn de instrumenten ook zo bijzonder?‘Mijn guitaret is inderdaad wel een beetje vreemd. Ik heb hem gekocht voor het maken van mijn laatste plaat, Transcedental man. Hij is ge-maakt door Hohner, een gigantische Duitse instrumentenfabriek, waar ook de pianet vandaan komt. Het was bedoeld als een vervanger van de slaggitaar, maar dat is absoluut niet gelukt. Het geluid lijkt eerder op dat van een mondharp of een vibrafoon. Erg geschikt voor mijn nummer Hardly justified. Misschien neem ik ook wel een omnichord mee, een soort elektrische harp. Verder speel ik met het West Side Trio. Dat is een strijkersensemble, maar dan be-hoorlijk versterkt. Ze kunnen heel klassiek klinken, maar ook heel jaz-zy, elektronisch en experimenteel.’

Is dat ook hoe je volgende album gaat klinken? ‘Jawel, ik waai steeds meer van pop richting jazz en orkestachtige mu-ziek. Maar er is nog geen studio aan te pas gekomen. Ik wil de nummers eerst flink uitproberen op het po-dium. Live ontstaan soms waanzin-nig mooie dingen. Heel anders dan vroeger, toen werkte ik vooral in mijn eentje aan demo’s. Nu heb ik het West Side Trio en nog een aantal an-dere goede muzikanten om me heen verzameld om me door te laten be-invloeden en mee samen te werken.’

Naar welke andere artiesten op Peel Slowly And See kijk je uit? ‘Sowieso Jelle Paulusma. Ik was een enorme Daryll-Ann-fan, misschien was dat wel de beste Nederlandse band ooit. Het lijkt me leuk om hem weer eens live te zien. Van Wolfen-dale en Case Mayfield hoop ik ook wat mee te krijgen.’

Peel Slowly And SeeImperium Theater, vrijdag 7 juni, 17.00Entree €15

Schrijfster Naomi Boekwijt wilde na haar bachelor Wijsbegeerte ‘iets echts’ doen en trok naar Zwitser-land. ‘Ik sta nu om kwart over zes de paardenstallen uit te mesten.’

DOOR MARLEEN VAN WESEL ‘Na een jaar Nederlands en twee jaar wijsbe-geerte studeren, wilde ik een zomer lang besteden aan iets constructiefs. Liefst buiten en bij voorkeur iets waarmee ik wat geld kon verdienen.’

Naomi Boekwijt (22) ruilde het Leidse studentenleven voor een Zwitserse boerderij met dertig koei-en en vijf paarden. De buitenlucht beviel haar wel. Vorige week debu-teerde ze bij de Arbeiderspers met Pels, een verhalenbundel vol lande-lijke elementen.

‘De meeste verhalen zijn door-trokken van het Zwitserse boerenle-ven. Ik heb niets tegen steden, maar als ik er ben, komt er nooit iets in me op om over te schrijven. Dat geeft niet. Het wordt al vaak genoeg ge-daan door mensen die dat misschien wel beter kunnen.’

Eén verhaal in Pels is echter een satire op het instituut wijsbegeerte. ‘Ik besloot die eerste Zwitserse zo-

mer dat ik mijn studie zou voltooien en daarna iets echts zou gaan doen. Het laatste jaar in de collegebanken ben ik alleen doorgekomen, omdat ik wist dat ik daarna terug kon.’ In een master zag ze geen heil. ‘Dat zou nóg meer filosofie met zich meebrengen. En daarmee zou alles alleen maar onduidelijker worden. Maar ik denk wel dat ik zonder mijn studie dit boek niet had geschreven. Of misschien een slechtere versie er-van. Ik steek dan wel de draak met wijsbegeerte, maar laat in het boek ook mijn grote waardering zien. Dat is in elk geval de bedoeling.’

Tegenwoordig woont ze perma-nent in Zwitserland, op een boer-derij met aardappelen, suikerbieten en een veestapel. ‘Ik ben het ma-nusje-van-alles, de boerenknecht. Om kwart over zes sta ik op om de paardenstallen uit te mesten. Na een half uur ontbijten we en daarna wer-ken we door tot de warme lunch om twaalf uur. Dan heb ik twee uur vrij. Meestal kijk ik slechte Nederlandse series of ga ik paardrijden. Van twee tot zeven werken we verder en daar-na eten we brood. Schrijven doe ik zeker niet dagelijks. Eerder alleen op zondagochtend en heel soms ’s avonds een uurtje.’

Het moet leiden tot haar eerste ro-man, waarover ze nog weinig kwijt wil. ‘Alleen dat het zich afspeelt op een Zwitserse boerderij. En dat het geen clichéwerk wordt.’

Als leermeesters noemt ze F. Bor-dewijk en Frans Kellendonk. En hedendaagse voorbeelden? ‘Ik weet er eerlijk gezegd geen. Of toch, dat boek met die zelfmoorden in West-Friesland. 1 uur en 18 minuten.’

Op de naam van de auteur, Peter

Zantingh, kan ze evenwel niet ko-men. ‘Niet dat ik iets tegen genera-tiegenoten heb. Hooguit dat het al-lemaal wel wat minder ranzig mag. Uitgebreide, gedetailleerde seksscè-nes, die vind ik nooit zo leuk. Een verhaal kan ook goed zijn zonder ranzige details. Maar goed, het hoeft ook weer niet helemaal seksloos.’ Naomi Rebekka Boekwijt, Pels, Arbeiderspers, 120 pgs., €17,95

‘We hebben meer machines dan instrumenten op het podium.’

Cultuur

6 juni 2013 · Mare 11

Agenda

‘Het mocht niet te happy’ Het Augustijns Theater, toneelvereniging van AugustinusDavid van de Merwe (22, psycholo-gie): ‘Het stuk dat we dit jaar opvoeren is een bewerking van De Drie Musketiers. Ik speel d’Artagnan. Hij vertrekt naar Parijs met als droom musketier te worden. De musketiers staan de koning van Frankrijk bij. Aan de andere kant heb je de kardi-nalen. Dat zijn de bad guys.’Merle van der Steen (20, biomedische wetenschappen): ‘Ik speel Milady de Winter, een spionne die kardinaal Riche-lieu helpt om de koning tot aftreden te dwingen. Als er even iemand vermoord moet worden, doet zij dat.’Laura Groen (21, bio-farmaceutische wetenschappen): ‘We zijn een subver-eniging van Augustinus, dus om mee te doen aan het Augustijns Theater moet je daar lid zijn. We hebben nu ongeveer 60 actieve leden. Op 18 en 19 juni staan we met onze voorstelling Amen & Proost in de Leidse Schouwburg.’

Jana Blauw (21, geneeskunde): ‘Ons bestuur, waar ik ook in zit, bepaalt welk stuk er elk jaar wordt gespeeld. Het moest niet te happy zijn, omdat we vo-rig jaar The Wizard of Oz hebben opge-voerd.’Simone Sybesma (21, bestuurskun-de): ‘Elke Augustijn kan auditie doen, ook al heb je helemaal geen ervaring met toneelspelen.’Laura: ‘We noemen het Augustijns The-ater ook wel een “opleidingsinstituutje”, omdat we tijdens repetities door profes-sionals worden begeleid.’ Jana: ‘We hebben bijvoorbeeld een regisseur, een danscoach en een zang-coach.’Laura: ‘Daardoor word je beter naarmate het jaar vordert. Althans, dat is de be-doeling.’David: ‘De cast repeteert op donderdag ongeveer drie uur. Op zondag hebben

we ’s middags dansles en ’s avonds zangrepetitie.’Jana: ‘En vergeet de band niet, die repe-teert op dinsdag drie uur.’Rik Tonino (22, geneeskunde en con-servatorium): ‘Ik ben hun dirigent en mag ze vertellen wat ze allemaal fout doen.’Laura: ‘En Rik heeft alle muziek geschre-ven. Daar was je wel lang mee bezig, toch?’Rik: ‘Het kostte me ongeveer 20 uur per liedje. Eerst luisterde ik naar de muziek die bij de oorspronkelijke musical hoort. Daarna overlegde ik met de regisseur en de zangcoach. Ik speel zelf piano. Het is een beetje een uit de hand gelopen hobby.’Simone: ‘Als je niet kunt zingen of dan-sen, kan je ook op andere manieren ac-tief blijven.’ Merle: ‘Er zijn veel commissies, zoals de

kostuumcommissie en de scriptcommis-sie.’Merle: ‘Naast het repeteren doen we ook nog veel andere dingen samen.’David: ‘Zoals discobowlen of een week-endje weg. Als je met toneelmensen gaat, weet je dat er gekke dingen gaan gebeuren.’Jana: ‘Dat klinkt een beetje vies.’David: ‘Pff, vrouwen... Ik had het over gekke acts. We hebben een beetje een tekort aan Augustijnse mannen die mee willen doen.’Merle: ‘De zeven mannen in dit stuk zijn sterk in de minderheid tegenover de 19 vrouwen.’David: ’19? Soms voelt het meer alsof het er 100 zijn.’Merle: ‘Het kan af en toe wel een kip-penhok zijn, ja.’

DOOR JUDITH VAN HOOGDALEM

Omlenteling Ergens in februari schreef ik dat ik blij was over de voorzichtig ingetre-den lente. Een kleine inschattings-fout, de lente was gewoon vertraagd. Had ik moeten weten, een vertraag-de lente komt vaker voor. Kijk maar naar Turkije, waar de Arabische lente twee jaar na ontbranding pas aange-komen is.

Zijn de Turkse ontwikkelingen het eind van de Arabische lente of het startsein van de Europese lente? De Arabische invloeden overheersen er ontegenzeggelijk, maar Turkije mag wel meedoen aan het EK en het Songfestival. Niet voor niets wordt Istanbul het kruispunt van de wereld genoemd. Slaat de revolutie over naar Europa, of blijft die ingesloten in het Midden Oosten? Ik denk dat laatste.

Er zijn maar een paar mafketels die werkelijk geloven dat het met de mensenrechten en mediaverslagge-ving in Nederland net zo erg aan toe is als in een willekeurige Aziatische of Afrikaanse dictatuur. Natuurlijk is er altijd genoeg te zeuren, maar laten we onszelf niet voor de gek houden

Wanneer studenten tijdens de Ara-bische lente protesteren, nemen ze hele steden over, of steken ze zichzelf in brand. In Nederland komen we niet verder dan wat geregisseerde protestmarsen en pijnlijk slechte slogans en leuzen. Iemand die een bordje omhoog houdt meenemen naar het politiebureau is natuurlijk overdreven, maar probeer dat maar eens als ‘politiegeweld’ en ‘machts-misbruik’ uit te leggen aan de Ara-bische opstandelingen die in elkaar worden geslagen, zonder proces in de gevangenis worden gesmeten om vervolgens nog een keer in elkaar gescrumd te worden door ‘agenten’ met stokken.

Een chaotische geweldsexplosie van het volk is hier tegenwoordig on-denkbaar. Wij kennen geen proble-men die onze fundamentele rechten aantasten. Wij vechten niet voor ons bestaan. Wat wij hier onder honger verstaan, houdt meestal in dat alle shoarmazaken al dicht zijn als we de kroeg of studentenvereniging uitrol-len. Onze grote angst is dat het mo-biele internet tijdelijk niet beschik-baar is. Ons grootste verdriet is het gebrek aan polonaise omdat onze voetballers, tennissers en wielren-ners falen, voornamelijk omdat ze niet genoeg doping gebruiken. De altijd op de scheidslijn tussen geni-aal en gestoord balancerende voet-baltrainer José Mourinho (godzijdank komt die man terug naar de Premier League, ik heb hem gemist) zei het al eens treffend: 'Er is geen druk in het voetbal. Druk voelen mensen die dag in dag uit moeten werken om hun fa-milie te voeden.'

Daarom kan een zodanig protest in de Arabische wereld wel voorkomen en zelfs slagen, maar in het verza-digde Westen niet. Wij zijn de volge-vreten vedettes die alleen kankeren om het kankeren. We hebben geen doel, dus verzinnen we stompzinnige alternatieven. Toch jammer dat der-gelijk anarchisme niet mogelijk is in Europa. Daar zijn we net iets te be-schaafd voor. Of te verwend?

ROBBERT VAN DER LINDE

Bolwerkers

12 Mare · 6 juni 2013

Bandirah

Het Clubje

Foto Marc de Haan