Magazine 06 2014

32
MAGAZINE Koninklijke OnderhoudNL, vereniging van (restauratie-)schilders- en (totaal-)onderhoudsbedrijven, industriële onderhouds- en glaszetbedrijven | JAARGANG 24 | NUMMER 6 | 17 JULI 2014 | www.OnderhoudNL.nl/magazine | Met kamerfracties in gesprek voor behoud lage btw voor renovatie Volg ons op Twitter www.twitter.com/OnderhoudNL Volg ons op Facebook www.facebook.nl/OnderhoudNL Volg ons op YouTube www.youtube.nl/OnderhoudNL Special: Onderhoudsbewegingen bij corporaties Minister Blok komt op werkbezoek bij leden OnderhoudNL SZW oproep gemeenten inzake Winterwerk Ook online te lezen én te delen

description

Maandelijks verenigingsblad van Koninklijke OnderhoudNL, vereniging van (restauratie-)schilders- en (totaal-)onderhoudsbedrijven, industriële onderhoudsbedrijven en glaszetbedrijven. Door het professioneel onderhoud wordt alles waar mensen in wonen, werken, leren, recreëren, reizen en vervoeren verduurzaamd en behouden voor de toekomst. Met ruim 2.600 aangesloten bedrijven in zes marktsegmenten c.q. sectoren is OnderhoudNL de grootste vereniging in het (totaal-)gebouwonderhoud en het onderhoud van industriële installaties en kunstwerken in Nederland. Gezamenlijk hebben zij zo’n vijfentwintigduizend werknemers in dienst. De totale omzet bedraagt circa drie miljard euro per jaar. Gezien het ledenaantal mag OnderhoudNL zelfstandig cao-onderhandelingen voeren met de vakbonden. Vanuit het kantoor in Waddinxveen werken ongeveer 20 medewerkers aan de belangenbehartiging.Kijk voor meer informatie op www.OnderhoudNL.nl

Transcript of Magazine 06 2014

Page 1: Magazine 06 2014

MAGAZINEKoninklijke OnderhoudNL, vereniging van (restauratie-)schilders- en (totaal-)onderhoudsbedrijven, industriële onderhouds- en glaszetbedrijven

| Jaargang 24 | nummer 6 | 17 JuLi 2014 | www.OnderhoudnL.nl/magazine |

met kamerfracties in gesprek voor behoud lage btw voor renovatie

Volg ons op Twitterwww.twitter.com/OnderhoudNL

Volg ons op Facebookwww.facebook.nl/OnderhoudNL

Volg ons op YouTubewww.youtube.nl/OnderhoudNL

Special:

Onderhoudsbewegingen bij corporaties

Minister Blok komt op werkbezoek bij

leden OnderhoudNL

SZW oproep gemeenten inzake

Winterwerk

Ook online te lezen én te delen

Page 2: Magazine 06 2014

INhOudSOpgave

4 Offensief voor laag renovatie-btw

Gesprekken met Kamer­leden voor behoud 6%

6 SZW roept op tot meer winterwerk

Gevolg van toezegging Asscher voor dialoog

7 Jm inspiratie-middag op 10 september

Met Jos Burgers als een onorthodoxe marketingman

8 gebruik tools van Schilder-workshops

Voor meer (vaste) klanten en minder (faal)kosten

COLOFOnRedactIe

hoofdredactieTom Huizenga

RedactieassistenteLydia Kortenbout-van Honschoten

eindverantwoordelijkheidOkke Spruijt

RedactieadresOnderhoudNLCoenecoop 5, 2741 PG WADDINXVEENPostbus 30 , 2740 AA WADDINXVEEN0182-556134 of [email protected]

vORMgevINg & dRuk

Idee & conceptTom Huizenga

vormgeving, opmaak en drukTwigt GrafiMedia, Waddinxveen

Oplage en verspreidingZo’n 3.000 stuks worden verstuurd naar alle leden van OnderhoudNL en naar relaties. U kunt zich ook als niet-lid abonneren op OnderhoudNL Magazine. Dat kost € 50,- per jaar. Bij interesse kunt u bellen of e-mailen naar het redactieadres.

advertentiesIn elke uitgave van OnderhoudNL Magazine kunnen advertenties worden geplaatst. Hiervoor is een tarievenkaart beschikbaar. Adverteerders kunnen hun interesse kenbaar maken via [email protected].

OnderhoudNLKoninklijke OnderhoudNL, is de vereniging van (restauratie-)schilders- en (totaal-)onderhouds-bedrijven, industriële onderhouds- en glaszet-bedrijven. Door het professioneel onderhoud wordt alles waar mensen in wonen, werken, leren, recreëren, reizen en vervoeren verduur-zaamd en behouden voor de toekomst. Met ruim 2.500 aangesloten bedrijven in zes markt-segmenten c.q. sectoren is OnderhoudNL de grootste vereniging in het (totaal-)gebouw-onderhoud en het onderhoud van industriële installaties en kunstwerken in Nederland. Gezamenlijk hebben zij zo’n vijfentwintig-duizend werknemers in dienst. De totale omzet bedraagt circa drie miljard euro per jaar. Gezien het ledenaantal mag OnderhoudNL zelf standig cao-onder-handelingen voeren met de vakbonden. Vanuit het kantoor in Waddinxveen werken ongeveer twintig medewerkers aan de belangenbehartiging.

Kijk voor meer informatie op www.OnderhoudNL.nl

© Copyright 2014, Koninklijke OnderhoudNL, Waddinxveen | ISSN: 2213-0144Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van OnderhoudNL.

Onderhoudsbewegingen bij corporatiesDe corporaties zijn in beweging. Zo gaan ze steeds vaker over

op regisserend opdrachtgeverschap. Area is een nieuw

voorbeeld van een corporatie die veel uit handen geeft aan

onderhoudsbedrijven. Dat leidt tot minder kosten en meer

kwaliteit. De nieuwste trend is dat corporaties bij nieuw-

bouw ook alvast de onderhoudskosten willen laten

meewegen bij de aanbesteding. Corporatie Portaal wil dat

al voor vijftig jaar weten bij nieuwbouwappartementen.

Hoogleraar Marleen Hermans en lector Vincent Gruis

herkennen de roep om onderhoud steeds vaker bij de

gehele levenscyclus te betrekken.

Page 3: Magazine 06 2014

netwerken

De aflopen weken

stonden in het

teken van net-

werken. Nieuwe

bestuurders zoeken

voor de sector

Industrieel (en die

zijn 1 juli benoemd

door hun ALV!),

afscheid van Jan van Tuinen als

directeur van Bouwend Nederland (en

die wordt opgevolgd door Fries Heinis

van de Waterbouwers!) en afscheid van

Bernard Wientjes als voorzitter van

VNO-NCW (en die wordt opgevolgd

door de alom bekende Hans de Boer).

Door samen met de voorzitter aanwe-

zig te zijn op deze branche-aangelegen-

heden, kun je altijd even bijpraten en

op de hoogte raken van nieuwe zaken

die gaan spelen. Uitermate van belang

voor het goed vormgeven van onze

belangenbehartiging.

Tevens is het goed voor de naam van

OnderhoudNL om op die gelegenheden

ons gezicht te laten zien. Wij zijn

onderdeel van de bouwbrede branche

en claimen terecht daarin onze plaats.

Onderhoud, renovatie, transformatie:

het is aan de orde van de dag en leden

van OnderhoudNL zijn dé specialisten

voor dat werk.

Bij de afsluiting van een ander net-

werk, de Actieagenda Bouw, destijds

opgericht ter aanwakkering van de

sluimerende bouw in crisistijd, heb ik

Minister Blok dan ook uitgenodigd de

specialisten in onderhoud eens komen

te bezoeken. Immers: in november

stond hij nog op het podium VOOR u,

binnenkort staat hij dus TUSSEN u in.

Goed nieuws uit ons netwerk dus!

Ik wens u een fijne vakantie toe!

Okke Spruijt,

directeur OnderhoudNL

vOORWOORd

10 Sessies over functie- en loonstructuur

Om uw mening te polsen tijdens zes bijeenkomsten

12 nieuwe cursussen voor zelfstandigen

Voor betere acquisitie en betere bedrijfsvoering

23 Werkbezoek Blok aan OnderhoudnL

Minister zegt bezoek aan leden toe

26 a&O werkt aan vlekkeloze overgang

PGGM wordt nieuwe uitvoerings­instantie per 2015

18 area toonbeeld van regisserende opdrachtgever

20 Portaal wil ook inzicht in 50 jaar onderhoudskosten

24 Hoogleraar: ‘Voorbeeld Portaal zal vlucht nemen’

25 Lector: ‘Ook ik herken me in tendens van Portaal’

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 3

Page 4: Magazine 06 2014

BeLaNgeNBehaRtIgINg tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd POLITIeKe PArTIJeN

met kamerfracties in gesprek voor behoud lage renovatie-btw

Wat levert de lage renovatie-btw op?“Zo’n € 2,6 miljard extra omzet en het

behoud van bijna 20.000 banen. Van de ruim

92.000 bedrijven actief in de bouwsector

hebben er 63.000 meer omzet behaald. Per

bedrijf was er gemiddeld bijna 42.000 euro

meer omzet. Eén op de drie bedrijven heeft

door de btw-regeling geen mensen hoeven te

ontslaan en nog eens één op de zes bedrij-

ven kon minder mensen ontslaan. In totaal

betekent dit dat er 2,6 miljard euro extra is

omgezet en dus ook een behoud van bijna

20.000 banen.”

Waarom moet de maatregel blijven?“De lagere btw - en de marketing van

bedrijven op basis hiervan - was voor

consumenten en bedrijven precies wat

nodig was om onderhoud uit te laten

voeren, om investeringen in duurzaamheid

te doen en om opdrachten niet meer zwart

te laten uitvoeren. De bouw is nog niet uit

de crisis en te vroeg terug gaan naar de

oude situatie kost veel banen. Dat is precies

de reden waarom wij, en andere bouw-

gerelateerde brancheorganisaties, in april

een onderzoek lieten uitvoeren.”

met de eerder genoemde cijfers? “Exact. Dat rapport is ook overhandigd aan

de pers en alle fractievoorzitters in de

Tweede Kamer. Wij zijn enorm dankbaar

voor de lage renovatie-btw, maar we willen

tegelijkertijd ook waarschuwen voor het te

snel beëindigen van deze maatregel. We

staan daar niet alleen in. Menig expert

noemt de btw-verlaging een belangrijke

maatregel voor het herstel van de hele

sector. Zo schreef ING in december 2013 de

opleving in de bouwproductie toe aan de

lagere btw op onderhoud en renovatie.”

Wat geeft jullie nog meer steun? “Aan CBS-cijfers is een stijging van de

investeringsbereidheid onder consumenten

te zien. Waar deze eind 2011 en bijna heel

2012 op het diepste punt in decennia zat,

ging het percentage consumenten dat van

WaDDinXVeen – OnderhoudnL zet een slotoffensief in om de 6 procent btw voor renovatie- en verbouwingswerkzaamheden ook na de einddatum van 1 januari 2015 te behouden. Het thema bij de begroting van 2015 is lastenverlichting op arbeid. Omdat de financiële woordvoerders zich hier nu over buigen, worden er nu ge-sprekken met hen gevoerd om ze te over-tuigen van de noodzaak om de lage reno-vatie-btw voort te zetten. Voorzitter ruud maas legt uit welke argumenten zoal wor-den aangevoerd.

ingrijpende reorganisatie voorkomen“Mede door deze Belastingmaatregel zijn onze opdrachtgevers

gestimuleerd om de huidige projecten tot uitvoer te brengen.

Zo konden we een ingrijpende reorganisatie voorkomen. We

hebben zelfs vijf extra medewerkers kunnen aantrekken en

ongeveer honderd ingehuurde arbeidsplaatsen in stand

gehouden”.

Paulina Logchies, algemeen directeur ‘Logchies Renovatie & Onderhoud’,

Beverwijk

eerder met volle bezetting aan de slag“Door het lage btw-tarief was er bij onze klanten gelukkig wat

meer financiële ruimte en motivatie om achterstallig bouw-

kundig onderhoud uit te laten voeren. Hierdoor konden wij dit

jaar zeker een maand eerder dan vorig jaar weer met onze volle

bezetting aan de gang. Daarom zijn wij voor het behoud van de

lage renovatie-btw”.

Michael Dienaar, regiodirecteur ‘SW Wolda BV’, Hoorn

4 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 5: Magazine 06 2014

plan was om te investeren in onderhoud een

stuk omhoog sinds de invoering van de

lage-btw-maatregel op 1 maart 2013.

Aanvankelijk met een looptijd tot 1 maart

2014. Maar dankzij een bouwbrede lobby-

campagne is het gelukt om 1 maart 2014 op

te rekken naar 1 januari 2015.”

Heeft de lobby kans van slagen?“Ja, want de kosten voor de Rijksoverheid zijn

relatief laag. Zo’n 20 miljoen euro bruto per

maand oftewel circa 240 miljoen euro bruto

per jaar. Als gevolg van de zogenaamde

uitverdieneffecten liggen de werkelijke kosten

minimaal een factor tien lager. Het verhogen

van belastingen gaat namelijk altijd samen

met negatieve effecten op de vraag en

ondernemerschap. Daarbij is de maatregel

volledig in lijn met andere recente voorstellen

om de kosten op arbeid te verlagen.”

Hoe lang moet de lage btw blijven? “We stellen voor om niet te tornen aan de

lage btw voor renovatie en verbouwen totdat

er rond begin 2016 een nieuwe belasting-

herziening komt. In Den Haag gaan er

stemmen op om qua btw op alle fronten

één lijn te trekken. Dat betekent dat uit-

zonderingen, zoals het permanente lage btw

voor onderhoud aan huizen ouder dan twee

jaar en het laten plaatsen van isolatieglas,

van de baan zijn. Daar zijn we natuurlijk

een tegen stander van, maar er ligt in Den

Haag wel een rapport met die strekking.”

er extra particulier werk bij gekregen“Juist de lage renovatie-btw hielp ons zowel in de winterperiode

– toen veel zakelijke opdrachten uitbleven – als erna aan extra

particulier werk. Dat percentage weer van 6 naar 21 verhogen

is de doodssteek voor particulier werk. We kunnen dan geheel

niet meer concurrerend zijn. Het particuliere werk zal dan

wegvallen richting beunhazen.”

Maurits Jansen, directeur ‘Mulder Schilders Twente’, Almelo

met wie wordt er zoal gesproken?“Met alle grote fracties spreken we

voor en net na de zomervakantie.

Te beginnen met Helma Neppérus van

de VVD, Henk Nijboer van de PvdA,

Wouter Koolmees van D66 en Elbert

Dijkgraaf van de SGP. Als we met allen

van gedachten hebben gewisseld,

komen we daar graag bij onze leden

op terug.” n

1 ju

li ge

spre

k m

et

Elbe

rt D

ijkgr

aaf

(SG

P)10

juli

gesp

rek

met

H

elm

a N

eppé

rus

(VV

D)

20 a

ugus

tus

gesp

rek

met

H

enk

Nijb

oer

(Pvd

A)

n.t.

b. g

espr

ek m

et

Wou

ter

Koo

lmee

s (D

66)

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 5

Page 6: Magazine 06 2014

nieuw bestuur aangetreden voor OnderhoudnL industrieel

BeLaNgeNBehaRtIgINg tekSt TOm HuIZeNGA

ONdeRhOudNL INduStRIeeL tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd ONDerHOuDNL

Tijdens de Algemene Ledenvergade­

ring van OnderhoudNL Industrieel

op 1 juli jongstleden zijn vier nieuwe

bestuurders benoemd. Dat was ook

het moment dat voorzitter Rob

Veraart afscheid nam van het

bestuur en de voorzittershamer

overdroeg aan de heer Gerrit Ekkel.

Het nieuwe bestuur bestaat uit:

v.l.n.r. Erik den Adel (Bilfinger

Brabant Mobiel), André van Ginkel

(van Ginkel Groep), voorzitter Gerrit

Ekkel (Venko), Huub de Koning (de

Koning Groep) en penningmeester

Elard Schouten (van der Ende

Straal­ en Schilderwerken)

SZW-oproep aan gemeenten voor uitvoeren winterwerkWaDDinXVeen – Het ministerie van Sociale Zaken roept gemeenten op om de mogelijkheden te onderzoeken om schilderwerk in de wintermaanden te laten uitvoeren. Dat staat in een zogenoemde verzamelbrief. eén en ander is het resultaat van de toezegging van minister asscher van SZW om met OnderhoudnL te gaan praten over de bezwaren tegen de verdubbeling van de wachttijden bij tijdelijke contracten. Wat weer het gevolg is van Kamervragen die VVD Kamerlid Van nieuwenhuizen eerder dit jaar stelde na een gesprek met OnderhoudnL.

Asscher droeg het gesprek met OnderhoudNL-voorzitter Ruud

Maas over aan mevrouw Hanny Vlug, directeur Arbeid bij

SZW. Hij kaartte de seizoensgevoeligheid van onze branche

aan. Juist hierdoor wordt ook met tijdelijke contracten

gewerkt. Door de Wet werk en zekerheid (Wwz) ontstaat na

drie tijdelijke contracten in een periode van twee jaar een

vast contract, tenzij een tussenpoos van meer dan zes

maanden in acht wordt genomen. Door de wetswijziging

kunnen schilders- en onderhoudsbedrijven minder makkelijk

werken met tijdelijke contracten. ‘Ook met meer werk in de

winter kan een betere spreiding over het jaar worden

bereikt’, staat nu in een brief aan alle gemeenten. ‘De

opdrachtgever is echter nog steeds niet geneigd de winter-

periode als volwaardig uitvoeringsseizoen te gebruiken,

terwijl de kwaliteit daarvan - net als elk ander seizoen - heel

goed te borgen is door middel van resultaatgerichte afspraken.

Ik roep u hierbij op de mogelijkheden daartoe, samen met

de schilders- en onderhoudsbedrijven, te onderzoeken.

U verlaagt hiermee de kosten over de totale onderhouds-

periode en loopt minder risico’s op calamiteiten. Voor de

schilders- en onderhoudsbranche betekent het continuïteit

van werk en voor de werknemer kan een dergelijke maat-

regel een vast arbeidscontract dichterbij brengen.’ n

6 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 7: Magazine 06 2014

geef geen korting aan klanten“Kom ook langs om getuige te zijn van

talloze onconventionele anekdotes. Zo zegt

Burgers dat je niet gelijk aan korting geven

moet gaan denken als een klant met jou een

offerte wil doornemen. Net zoals veel

verkopers doen bij witgoed als een klant

alleen maar naar het prijskaartje kijkt. Dat

is bukken voordat iemand gaat slaan. Want

er is nog niet eens om korting gevraagd.

Eigenlijk neem je je eigen prijs niet serieus

en heb je een ander voor de gek gehouden.

Het is veel beter en veel sterker om vast te

houden aan je prijs en er iets extra tegen-

over te stellen. Wat dan? Daar kom je wel

achter als je ook op 10 september van de

partij bent. Daarvan zul je echt geen spijt

krijgen.”

Bob Lenferink, JM-bestuurder

anders denken levert je geld op“Jos Burgers schreef als marketingman ook

het boek ‘Klanten zijn net mensen’. Daarin

geeft hij aan hoe je als bedrijf juist het

onderscheid kunt maken in de markt. Dat

doet hij ook als hij als gastspreker wordt

gevraagd. Zo schetst hij dat koeien bij-

voorbeeld altijd hetzelfde doen door bij

elkaar te gaan staan in het weiland, terwijl

er verderop ook volop plek is. En wij dan?

Waarom hanteren wij onze eigen werkuren

en kijken we niet verder? Spelen we wel in

op wat onze klant wil? Neem nu de nacht-

schilder. Zo’n optie kost een bedrijf geen

omzetverlies en het past waarschijnlijk veel

beter in de agenda van de klant. Leer anders

te denken. Dat levert je geld op.”

Andre Hehemann, JM-bestuurder n

tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd JOS BurGerS/INNSTYLe JONg MaNageMeNt

inspirerende start in september met Jm-inspiratiemiddag

WaDDinXVeen – alles is er op gericht om van de jaarlijkse Jm inspiratiemiddag weer een groot succes te maken. Ditmaal op woensdag 10 september vanaf 16.00 tot 20.00 uur (met barbecue) in innStyle te maarssen. De Jm-bestuurders Bob Lenfe-rink en andré Hehemann hebben zelf Jos Burgers als spreker aangedragen. ‘een geweldige ervaring om deze onorthodoxe marketingman mee te maken’, menen ze. ‘altijd grappig, gevat en vol met situaties die je als ondernemer herkent. De inspira-tie heb je al te pakken als je maar één kwinkslag mee naar huis neemt.’

Bij een JM­Inspiratiemiddag met een inspirerende

spreker hoort uiteraard ook een inspirerende locatie,

te weten InnStyle te Maarssen

Meld je aan via www.onderhoudnl.nl/jm­inspiratiemiddag2014 en gastspreker Jos Burgers

legt uit waarom je nooit korting moet geven

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 7

Page 8: Magazine 06 2014

Stap 1: van een nieuw contact naar een opdracht

Tijdens de workshops ‘acquisitie & offerte’

stond de vraag centraal hoe u aan nieuwe

klanten kunt komen en hoe u een hogere

offertescore kunt bereiken. Hierbij is een rol

voor u weggelegd als acquisiteur en advi-

seur. Werk binnenhalen is van belang voor

de continuïteit van uw bedrijf. Dat begint

natuurlijk met het vergroten van de zicht-

baarheid van uw bedrijf. Bijvoorbeeld door

gebruik te maken van een burenmailing.

Maar hoe weet u vervolgens het verschil te

maken door interesse in uw bedrijf om te

zetten naar een daadwerkelijke opdracht?

Een belangrijk moment is natuurlijk de

werkopname. Laat het niet bij enkel opme-

ten om dan snel te vertrekken en een

prijsopgave te maken. Geef de klant juist

bewust invloed door vragen te stellen die

voor hem of haar van belang zijn en dan

liefst op een gestructureerde manier. Vragen

over hoe de klant het liefste ziet dat u voor

hem of haar te werk gaat. Het praktische

werkopnameformulier helpt bij het in beeld

brengen hiervan. Zorg er vervolgens voor dat

alle wensen terugkomen in de offerte. Dat

geeft al het vertrouwen dat u ook in de

uitvoering goed en zorgvuldig te werk gaat.

Stap 2: van een opdracht naar maximaal rendement

Als de opdracht is binnengehaald, is het niet

alleen zaak om datgene ook daadwerkelijk

te laten uitvoeren wat u met de klant heeft

afgesproken. Om er geld aan over te houden,

moet u er als manager voor zorgen dat de

uitvoering efficiënt en zonder verspilling

verloopt. Dat staat en valt bij een goede

voorbereiding. En juist dat is uitvoerig aan

de orde gekomen tijdens de workshops

‘voorbereiding en uitvoering’. Verspillingen

voorkomt u voortaan door de oorzaak ervan

op te sporen. En deze oorzaken liggen vaak

aan een onduidelijke taak- en verantwoorde-

lijkheidsverdeling en/of aan onduidelijke

afspraken tussen voorbereiding en uitvoe-

ring. En dan is het nog zaak om goed leiding

ONdeRhOudNL SchILdeRS tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd ONDerHOuDNL

nog steeds voordeel doen met drie Schilder-workshops

WaDDinXVeen – Op vijf locaties, te weten in akersloot, arnhem, eindhoven, ridderkerk en Zwolle, werden drie work-shops gegeven om aan meer klanten te komen tegen minder kosten. ruim drie-honderd ondernemers kwamen erop af en waren stuk voor stuk enthousiast. iedereen die niet present is geweest, kan via www.OnderhoudnL.nl/leden/schilders nog steeds profiteren van wat er aan de orde is gekomen om aan meer werk te komen, meer rendement te realiseren en van een tevreden klant een vaste klant te maken.

Veel bewuster met klanten omgaan“Van het werkopnameformulier gaan we gelijk gebruik

maken om gericht vragen te stellen en niets over het hoofd

te zien. Ook gaan we veel bewuster om met zaken die we van

oudsher al aanboden, zoals het aanbieden van ruiten wassen

als we toch op hoogte zijn. Voortaan kaarten we niet alleen

mondeling aan wanneer we de onderhoudsstaat gaan

bekijken. Dat bevestigen we schriftelijk en we voegen er ook

een tegoedbon aan toe.”

Kees Hofstra, ‘Schildersbedrijf Hofstra & Zn BV’, Haulerwijk

We voeren de aangereikte tools in“Ik ben erg positief. Overall vond ik het niveau van de

trainers erg hoog. Het was erg goed om het hele traject van

A tot Z tijdens de drie workshops door te nemen, zeker met

alle praktijkvoorbeelden die aan bod kwamen. Ik begreep

goed hoe je met een betere interne communicatie en meer

structuur tot een betere bedrijfsvoering met een hoger

rendement komt. Daarom voeren we de aangereikte tools nu

bij ons bedrijf in.”

Carolien van der Steen, ‘Schildersbedrijf Salet’, Zwolle

8 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 9: Magazine 06 2014

te geven. Aan de ene medeweker kunt u

alles delegeren omdat die daartoe in staat is

en het ook graag wil. Daar waar anderen,

zoals bijvoorbeeld een leerling, het wel zou

willen maar het nog niet echt kan. Dit

vraagt per medewerker om een specifieke

aanpak. Allemaal punten waarbij u het

verschil maakt tussen vanaf de start op

achterstand beginnen of rendement halen.

Stap 3: van een tevreden naar een vaste klant

De kunst is om de klant aan uw bedrijf te

binden na het realiseren van de opdracht.

Dat is niet zo gemakkelijk. Uit onderzoek

blijkt dat een tevreden klant niet perse

weer voor hetzelfde bedrijf kiest. Het is

andermaal de verwachtingen overtreffen

om van een tevreden klant een trouwe

klant te maken: iemand die voor u blijft

kiezen en u zelfs aanprijst bij anderen. In

de derde workshop zijn instrumenten en

methoden besproken om bij oplevering en

nazorg het verschil te maken. Bijvoorbeeld

door het verstrekken van een kleur- en

afwerkstaat, goed klachtenmanagement en

het zorgen voor meer contactmomenten. De

grootste uitdaging is echter het bieden van

meerjaren onderhoud dat aansluit bij de

wensen en behoeften van de betreffende

opdrachtgever. Verschillende varianten zijn

in de workshop aan bod gekomen. Dat

varieert van nog eens langskomen, vrijblij-

vend een onderhoudsschema aanreiken, het

sluiten van een meerjaren onderhoudscon-

tract of meeliften met meerjarig onderhoud

van bijvoorbeeld Planbuilding of Glans-

Garant. Uw rol als relatiemanager kwam

aan de orde bij de workshops ‘opleveren

en nazorg’. n

Impressie van de derde workshop

in Ridderkerk voor meer klanten

en minder kosten, die in het

teken stond van ‘opleveren &

nazorg’; een video­compilatie is

te zien via www.youtube.com/

onderhoudnl

Werkopnameformulier ingevoerd “Je kunt altijd wat leren. Is het niet van degenen die de work -

shops gaven, dan wel van tips die je van collega’s meekrijgt.

Wij, mijn man en ik, lieten deze kans dan ook niet aan ons

voorbijgaan. Voortaan gaan we toch nabellen na het sturen van

een offerte en we gaan het werkopnameformulier gebruiken.

Dat is een handig hulpmiddel om de offerte nog beter op te

stellen en om bij de uitvoering extra productieve uren te

draaien.”

Yvonne Bouwmeester, ‘Bouwmeester Schildersbedrijf BV’, Zutphen &

Wijhe

gebruik aangereikte tools & instrumentenTip: raadpleeg op www.OnderhoudNL.nl/leden/schilders

de tools en de instrumenten van de

drie workshops ‘acquisitie & offerte’,

‘voorbereiding & uitvoering’ en

‘opleveren & nazorg’! Voor meer

informatie kunt u ook terecht bij

Marianne Kortenbout: 0182­556127 of

[email protected].

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 9

Page 10: Magazine 06 2014

caO tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd ONDerHOuDNL

Zes evaluatiebijeenkomsten over functie- en loonstructuurWaDDinXVeen - OnderhoudnL komt in september naar u toe. Om poolshoogte te nemen hoe u tegen vier punten aankijkt die met de huidige en de toekomstige cao te maken hebben. ‘Dat kondigen we maar eens ruimschoots van tevoren aan en we beginnen er tijdig mee voordat de nieuwe gesprekken over de cao met de bonden beginnen. We nemen uw mening serieus. Daarom stellen we zowel openheid als een hoge opkomst buiten-gewoon op prijs.’ Deze uitnodiging komt van marjolein van Olst, cao-delegatie-leidster en hoofd bestuurslid.

Hoe bevalt de functie- en loonstructuur?In 2013 is de nieuwe functie- en loonstructuur

geïntroduceerd. Dat betekent dat u als werkgever uw

personeel opnieuw in loonschalen heeft moeten indelen.

Dit voorjaar heeft u beoordelingsgesprekken met uw

mede werkers gevoerd om te kijken of zij al deze periode in

aanmerking komen voor een extra loontrede. Hoe is dat

indelen en beoordelen bevallen? En hoe hebben

medewerkers erop gereageerd?

Ook loontabel voor winkelpersoneel? In de functie- en loonstructuur is tot dusverre geen

zogenaamde ‘referentiefunctie’ en loontabel opgenomen

voor winkelpersoneel. Maar er is ondertussen wel, op

data & locatiesUw mening is belangrijk. Wij hopen van harte dat zowel het aantal als ook de

spreiding van de locaties ertoe bijdraagt dat veel leden gehoor geven aan deze

oproep. Er is voor zes verschillende locaties gekozen bij Schilder^sCOOL­

vestigingen én bij leden van OnderhoudNL. Van Bergen op Zoom

(Noord­Brabant/Zeeland), Echt (Limburg), Hoorn (Noord­Holland),

Leusden (Utrecht), Leeuwarden (Friesland) tot aan Zutphen (Gelderland).

De bijeenkomsten beginnen om 16.00 uur (met een inloop vanaf 15.30 uur)

en worden tussen 18.00 uur en 19.00 uur afgesloten met een broodje.

We hopen u tijdens één van deze bijeenkomsten te mogen ontvangen.

•1september,Schilder^sCOOLLeeuwarden s.v.p. aanmelden via www.onderhoudnl.nl/ervaringen-functieloon-leeuwarden

•3september,SWWoldainHoorn s.v.p. aanmelden via www.onderhoudnl.nl/ervaringen-functieloon-hoorn

•8september,Schilder^sCOOLZutphen s.v.p. aanmelden via www.onderhoudnl.nl/ervaringen-functieloon-zutphen

•15septemberSchildersbedrijfJacRuytersSchildersbedrijfBV,Echt s.v.p. aanmelden via www.onderhoudnl.nl/ervaringen-functieloon-echt

•18september,Schilder^sCOOLAmersfoort,Leusden s.v.p. aanmelden via www.onderhoudnl.nl/ervaringen-functieloon-leusden

•23september,LindhoutSchildersbedrijfBV,BergenopZoom s.v.p. aanmelden via www.onderhoudnl.nl/ervaringen-functieloon-bergenopzoom

10 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 11: Magazine 06 2014

“Wanneer aan de cao-tafel afspraken worden gemaakt die direct

van (grote) invloed zijn op uw bedrijfsvoering, zoals de nieuwe

functie- en loonstructuur, dan is het goed om met u te evalue-

ren hoe deze nieuwe regeling in de praktijk uitpakt. Wij horen

heel graag van u persoonlijk, tijdens één van de zes in septem-

ber door ons georganiseerde bijeenkomsten, hoe u het heeft

ervaren om uw medewerkers in te delen in het nieuwe loonge-

bouw. Maar ook hoe de functioneringsgesprekken zijn verlopen

en... kon u uit de voeten met de beoordelingsmethodiek? Om te

komen tot een zo breed mogelijk gedragen uitkomst, zullen wij

begin oktober ook ons ondernemerspanel betrekken bij de

evaluatie.

Naast de evaluatie van de functie- en loonstructuur staan nog

drie andere onderwerpen op de agenda. Wij bieden bedrijven

met een winkel de mogelijkheid om hun verkoopmedewerkers

onder te brengen in de functie- en loonstructuur. Een voorstel

komt op tafel, kunt u zich hier in vinden? En... heeft u de

nieuwe interne flexregeling al in de praktijk gebracht? Wij zijn

erg benieuwd naar uw ervaringen!

Wanneer wij het hebben over modernisering van onze cao

onderzoeken wij eveneens op welke onderdelen wij onze cao

beter kunnen laten aansluiten bij aanpalende cao’s. Wij zien,

ook in onze bedrijfstak, dat er steeds vaker sprake is van

branchevervaging. Wij gaan mee met onze tijd zonder in te

boeten aan eigen identiteit en zonder daarbij de belangen van

onze mkb- en ozp-bedrijven uit het oog te verliezen.

Ik moet u bekennen dat ik het zelf wel even wennen vond, de

nieuwe functie- en loonstructuur. Als collega-ondernemer deel

ik mijn ervaringen graag met u. Ik hoop van harte dat u de uwe

met óns deelt en hoop u in september (weer) te mogen

ontmoeten!” n

cOLuMN ‘ONdeRhaNdS’

Wij horen graag uw mening!Marjolein van Olst

tekSt mArJOLeIN vAN OLST | BeeLd ONDerHOuDNL caO

verzoek van enkele leden van OnderhoudNL, met de bonden

gesproken over zo’n ‘referentiefunctie’ en loontabel. Er ligt

nu een voorstel dat opgevraagd kan worden bij Vincent

Sapuletej via [email protected]. Heeft u naast uw

schildersbedrijf ook een winkel? Wij horen graag van u hoe u

aankijkt tegen het opnemen van winkelpersoneel in de

functie- en loonstructuur. Daarnaast wil OnderhoudNL

graag weten of u zich kunt vinden in het voorstel.

Verlengen van interne flexregeling? In de nieuwe cao is een regeling opgenomen die het mogelijk

maakt om personeel, onder bepaalde voorwaarden, maxi-

maal 9 uur te laten werken zonder dat daarvoor toeslagen

voor ‘overuren’ hoeven te worden betaald. Maakt u gebruik

van deze regeling en kunt u uit de voeten met de gestelde

voorwaarden?

modernisering van de cao?Met de vakbonden is afgesproken om met elkaar te overleg-

gen om te komen tot een modernisering van de cao. Tijdens

de zes ledenbijeenkomsten zal de laatste stand van zaken

worden uitgelegd. n

Voor meer informatie:

Vincent Sapuletej 0182­556138 of

[email protected]. Voor

documentatie: Functie­ en loongebouw op

www.OnderhoudNL.nl/ledendossiers.

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 11

Page 12: Magazine 06 2014

ONdeRhOudNL ZeLFStaNdIgeN tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd ONDerHOuDNL

Cursussen communicatie en bedrijfsvoering voor ZelfstandigenWaDDinXVeen – Leden van OnderhoudnL Zelfstandigen kunnen na de bouwvak gelijk voortvarend aan de slag om extra winter-schilderwerk binnen te gaan halen. Want in september gaan op drie plekken in nederland communicatiecursussen van start, waarbij acquisitie van binnenwerk een belangrijk onderdeel is. in november volgt een cursus bedrijfsvoering om alle puntjes op de i te zetten vanaf het moment van de acquisitie. Voor deze cursussen kunt u zich als zelfstandige nu al inschrijven!

gratis cursus zakelijke communicatieDeze cursus van een dagdeel spitst zich toe op het maken van

een goede offerte voor een (particuliere) opdrachtgever, maar

ook wordt gekeken naar zaken als een goede opdracht-

bevestiging, informatieverstrekking over de planning, meer-

en minderwerk en oplevering. Acquisitie van binnenwerk is

een rode draad in de cursus, evenals het gegeven dat de

zelfstandige degene is die zowel de afspraken maakt als ook

het werk daadwerkelijk uitvoert! De cursus besteedt zowel

aandacht aan de mondelinge als de schriftelijke communi-

catie met de opdrachtgever en het accent ligt op ‘doen’: er

wordt geoefend en uitgeprobeerd. Voorafgaand aan de cursus

wordt aan de deelnemers gevraagd om een voorbeeld van een

recente offerte (zonder bedragen) op te sturen over binnen-

schilderwerk. Op deze ingestuurde offerte krijgen de deel-

nemers een individuele schriftelijke terugkoppeling met

mogelijke verbeterpunten. Ook wordt gevraagd om vooraf een

korte online vragenlijst in te vullen. Deze informatie wordt

gebruikt om er werk- en oefenmateriaal van te maken.

• Donderdag 11 september 17.00-21.30 uur (Noord Nederland)

www.onderhoudnl.nl/zakelijke-communicatie-11september

• Donderdag 18 september 17.00-21.30 uur (Zuid Nederland)

www.onderhoudnl.nl/zakelijke-communicatie-18september

• Zaterdag 20 september 10.00-14.00 uur (Midden Nederland)

www.onderhoudnl.nl/zakelijke-communicatie-20september

gratis cursus bedrijfsvoeringDe cursus bedrijfsvoering, die in november zal worden

georganiseerd, is een vervolg op de communicatiecursus.

Daar waar deze cursus vooral inzoomt op de eerste

communicatie in de offertefase, komen nu ook de andere

aspecten van de gehele bedrijfsvoering aan bod. Dat alles

wederom met het doel om zelfstandigen op dit punt met

raad en daad bij te staan. Want de leden – en ook de

klankbordgroep Zelfstandigen – gaven zelf aan dat ze hier

behoefte aan hebben. Reden genoeg voor het bestuur van

OnderhoudNL Zelfstandigen om hier gehoor aan te geven.

Na de bouwvak zal meer bekend worden gemaakt over de

bedrijfsvoeringscursussen. Net als bij de communicatie-

cursus, zullen zelfstandigen ook nog worden uitgenodigd

per digitale nieuwsbrief en via een persoonlijke benadering

van sectormanager Marianne Kortenbout. n

In september gaan de communicatiecursussen van start voor Zelfstandigen

Voor meer informatie over de cursussen

kunt u contact opnemen met

marianne Kortenbout: 0182­556127 of

[email protected]

12 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 13: Magazine 06 2014

LedeN

eerste project ‘Vakbroeders’ van start gegaan in rotterdam

Jongeren die in een betaalde baan hun

eigen wijk opknappen en meteen

doorgroeien tot vakschilder. Dat is

de essentie van het initiatief

‘Vakbroeders’ waaraan onderhouds-

bedrijf Kloet uit Vlaardingen

deelneemt. “Als schildersbedrijven

moeten we kracht bijzetten om onze

toekomst veilig te stellen. Wij grijpen

dan ook elke gelegenheid aan om voor

opleiding en vakmanschap te gaan”,

vertelt directeur Steven Oerlemans.

Diverse partijen, onder wie Kloet, het

Albeda College, Woonstad Rotterdam en

OnderhoudNL Partner Faber Personeels-

diensten, bedachten gezamenlijk het

idee voor ‘Vakbroeders’. Dit initiatief

maakt nu de verbinding tussen werk-

loze jongeren, opdrachtgevers, aan-

nemers en het onderwijs. En wel zonder

subsidies. In opdracht van woning-

corporatie Woonstad Rotterdam

verzorgen werkloze jongeren in de wijk

Wielewaal een anderhalf beurt van

540 woningen. De jongeren worden

begeleid door ervaren leermeesters van

Kloet. Daarnaast gaan de jongeren voor

de theorie één dag per week naar het

Rotterdamse Albeda College. Na dit

traject succesvol te hebben afgerond,

ontvangen de jongeren een erkend

vakdiploma.

“Nu dit project in Rotterdam succesvol

van start is gegaan, willen we het in

diverse plaatsen in Nederland verder

gaan uitrollen. Ons doel is om in de

komende drie jaar 1.000 leerlingen op

te leiden”, aldus Arjen Bos van Faber.

Laatste uitgave OnderhoudnL magazine voor vakantie

Voor u ligt de laatste uitgave van ons Magazine voor de zomervakantie. Het eerstvolgende

nummer verschijnt weer in september. Wanneer er in de vakantieperiode relevant nieuws te

melden valt, zullen wij u daarvan uiteraard op de hoogte brengen via de digitale nieuwsbrief

van OnderhoudNL. De redactie wenst u een fijne zomervakantie.

OnderhoudnL Ledenagenda

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 13

Page 14: Magazine 06 2014

SectORNIeuWS tekSt SecTOrmANAGerS | BeeLd ONDerHOuDNL

Per 1 juli nieuw bestuur aangesteld

Op de Algemene Ledenvergadering

van OnderhoudNL Industrieel van 1

juli jongstleden zijn vier nieuwe

bestuurders benoemd: de heren

Huub de Koning (De Koning, Ooster-

hout), Erik den Adel (Bilfinger,

Oosterhout), Elard Schouten (Van

der Ende, Barendrecht) en André

van Ginkel (Van Ginkel, Nijmegen). Voorzitter Rob Veraart

heeft tijdens de vergadering afscheid genomen van het

bestuur en de voorzittershamer overgedragen aan de heer

Gerrit Ekkel, die al sinds november 2013 zitting heeft in het

bestuur. De vijf bestuurders gaan enthousiast aan de slag

met een door de vergadering vastgesteld beleids- en actie-

plan voor de komende jaren. Prioriteit daarbij krijgen de

onderwerpen: opdrachtgevers, opleidingen en arbeidsvoor-

waarden. Deze onderwerpen zullen dit jaar nog worden

opgepakt.

Korting op toegangskaarten glasstec

Tijdens Glasstec 2014, van 21 tot en

met 24 oktober, komt in Düsseldorf

na twee jaar de internationale

glasbranche tijdens haar belangrijk-

ste evenement weer bijeen. Glasstec

presenteert als internationaal

toonaangevende beurs met circa

1.150 exposanten de waardeketen

rondom de grondstof glas in een unieke bandbreedte. In

2014 zal het omvangrijke vakprogramma van Glasstec in het

segment ‘ambacht’ nog verder worden uitgebreid. Het

bestaat nu uit de speciale tentoonstelling ‘glass technology

live’, het ‘Zentrum Handwerk’ (met daarin het nieuwe

‘Handwerk LIVE’ en de ‘Autoglass Arena’) en de glaskunstten-

toonstelling ‘glass art’. Leden van OnderhoudNL Glas

kunnen ook dit jaar weer profiteren van korting op de

toegangskaarten. Houd de digitale nieuwsbrief in de gaten!

Fulco de Vente, sectormanager OnderhoudNL Glas,

OnderhoudNL Industrieel en verantwoordelijk voor

Stichting Restauratie Schilders en AF-Erkennings-

regeling (0182-556131)

interessante ledenbijeenkomst Totaal

Op donderdag 26 juni hield Totaal

een ledenbijeenkomst in Hilversum,

waarbij 55 leden aanwezig waren.

De heer Van Veen van het ministerie

van Wonen wees op de stimule-

ringsmaatregelen van zijn ministe-

rie om de woningmarkt vlot te

trekken. Zoals de goedkope lening voor energiemaatregelen

aan woningen (zowel voor particulieren als voor verhuur-

ders) en een subsidie van 400 miljoen euro voor energiemaat-

regelen in de sociale huursector. Bart Snijders van Portaal

liet zien hoe Portaal nieuwbouw en onderhoud aan elkaar

knoopt en daarbij uitgaat van ketensamenwerking en ‘total

cost of ownership’. Eric Zuidwijk vertelde dat Omnia is

Impressie van de OnderhoudNL

Industrieel­ALV

14 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 15: Magazine 06 2014

nieuwe brochures rgS beschikbaar

Er zijn nieuwe brochures versche-

nen over de voordelen van resultaat-

gericht samenwerken (RGS). Er is

een brochure voor opdrachtnemers

en één voor opdrachtgevers.

Hiermee kunt u opdrachtgevers

wijzen op de voordelen van RGS. Al

eerder is een RGS-kennisfilm

gemaakt, een standaard RGS-presentatie en uiteraard de

Leidraad RGS. Wat levert RGS opdrachtgevers onder andere

op? Besparingen op onderhoudskosten, budgetzekerheid en

tevreden bewoners en gebruikers. Bent u als onderhoudsbe-

drijf wel geïnteresseerd in RGS, maar wilt u eerst een beeld

krijgen wat RGS voor u betekent? Dan is de nieuwe brochure

speciaal voor opdrachtnemers interessant voor u. Hierin

leest u hoe u via RGS uw marktpositie kunt verbeteren. U

kunt de brochures downloaden vanaf de OnderhoudNL-web-

site. Of u kunt papieren exemplaren bestellen bij SBRCUR-

net, waarbij u alleen de verzendkosten betaalt.

De RGS­brochures voor

opdrachtnemers en

opdrachtgevers

Edwin Meeuwsen, sectormanager OnderhoudNL

Vastgoed, OnderhoudNL Totaal en verantwoordelijk

voor VGO-keur (0182-556123)

Ontbijtsessies over scholenonderhoud

OnderhoudNL Jong Management,

Jong UNETO-VNI en Jong Bouwend

Nederland organiseren dit najaar

weer ontbijtbijeenkomsten. Van-

wege het eerdere succes in mei,

worden er dit keer vijf sessies

georganiseerd op vijf verschillende

plekken in het land over scholenon-

derhoud. Basisscholen zijn binnenkort zelf verantwoordelijk

voor het buitenonderhoud. Wat zijn de kansen voor onze

bedrijven? Ervaringen worden uitgewisseld en daarnaast

wordt bekeken hoe er samengewerkt kan worden. Per keer is

er maximaal plaats voor vier personen per organisatie.

Basisscholen zitten als opdrachtgever ook aan tafel! De data

zijn vooralsnog 17 en 24 september en 1, 8 en 15 oktober.

Aanmelden kan via de uitnodiging, die per digitale nieuws-

brief is verstuurd. Maar aanmelden kan natuurlijk ook via

de website of via sectormanager Marianne Kortenbout

(0182–556127 of [email protected]).

Buiten onderhoud aan scholen staat centraal bij ontbijt sessies JM

Marianne Kortenbout, sectormanager

OnderhoudNL Schilders, OnderhoudNL

Zelfstandigen en verantwoordelijk voor Jong

Management en Maatschappelijk (0182-556127)

begonnen met ketensamenwerking. Resultaten: de advieskos-

ten daalden met twee ton, de interne organisatiekosten

pakten € 180.000,- lager uit en de totale onderhoudskosten

gingen van circa €1.800,- naar circa €1.100,- per woning per

jaar. De bewonerstevredenheid steeg met anderhalve punt

naar een 8 (op een schaal van 10). Alle presentaties vindt u

op www.OnderhoudNL.nl/leden/totaal.

Vergaderlocatie van Totaal: De Zonnestraal, Hilversum

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 15

Page 16: Magazine 06 2014

vakWeRk tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd ‘ScHILDerS- eN AfwerKINGSBeDrIJf vAN AS & ZN’

nieuwbouwhuis geschilderd voor bestaande klant

16 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 17: Magazine 06 2014

nieuwbouwhuis geschilderd voor bestaande klant

‘Schilders- en afwerkingsbedrijf van As & Zn’ te Beekbergen heeft een klantenkring die bestaat uit eigenaren van monumentale panden en landhuizen, bedrijven en beheerders van onroerend goed. maar ook particulieren kiezen vaak voor ‘van As & Zn’ vanwege de uitmuntende kwaliteit en de uitstekende service. een nieuw voorbeeld daarvan is een schitterende nieuwbouw-woning in ugchelen van een bestaande klant. Die gaf op voorhand aan de aannemer door dat al het schilderwerk door ‘Schilders- en afwerkingsbedrijf van As & Zn’ moest worden uitgevoerd. Gedurende de eerste drie weken van juni was het alle hens aan dek. Afgezien van twee vennoten, kwamen er ook drie vaste inleenkrachten aan te pas om de krappe deadline te halen. met als bijzonder detail dat alle kozijnen en deuren aan de binnen- en buitenkant zwart zijn gemaakt. voor het beste resultaat gebeurde dat binnen met verwarmd airless spuiten van watergedragen verf en buiten met het aanbrengen van alkydverf met de kwast. Juist de zwarte kozijnen, die zorgen voor een andere lichtinval en kleurbeleving, leveren de bewoners een extra l andelijke uitstraling op.

Bedrijfsprofiel ‘Schilders- en afwerkingsbedrijf Van as & Zn’Gestart: 1979

Vennoten: David van As sr., David van As jr. en

Bert van de Craats

Personeel: geen, wel regelmatig gebruik van vaste

inleenkrachten

Plaats: Beekbergen

Klanten: particulieren, eigenaren van monumentale

panden en/of landhuizen, bedrijven en

beheerders van onroerend goed

Specialiteit: minimaal eens per twee jaar wordt bij een

bestaande klant een huis schoongemaakt,

waarna een vrijblijvend onderhoudsadvies

volgt

Website: www.schildersbedrijfvanas.nl

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 17

Page 18: Magazine 06 2014

In 2013 fuseerden twee corporaties uit Uden

en Veghel tot woningcorporatie Area. Een

jaar later ging het roer qua onderhouds-

strategie om. Acht onderhoudsbedrijven die

van oudsher voor één van de twee fusiepart-

ners werkten, waaronder ‘Dusol Vastgoed-

onderhoud’ te Helmond, werden uitgedaagd

om met concrete voorstellen te komen om zo

goed en zo gunstig mogelijk om te gaan met

het onderhoud van de huurwoningen. Ook

drie nieuwe onderhoudsbedrijven, waar-

onder ‘Gebroeders Van der Plas’ uit Rosmalen

en ‘Caspar de Haan’ uit Eindhoven, mochten

een presentatie gaan geven over de econo-

misch gezien meest verantwoorde onder-

houdsaanpak. In die aanpak moest een

antwoord gegeven worden op de vraag hoe er

qua schilderwerk twee onderhoudscycli van

minimaal zeven jaar gerealiseerd konden

worden. Verder moesten de bedrijven met

een slim plan komen om houtrot-, asbest-

sanering en het opwaarderen van energie-

label C naar B op het meest gunstige en het

minst kostbare moment uit te voeren.

PrijzenboekOp voorhand maakte de corporatie al

bekend dat het totale huizenbestand, te

weten achtduizend huurwoningen, toe-

bedeeld zou worden aan drie partijen. Na

het houden van alle presentaties vielen

vertrouwde onderhoudsbedrijven af,

behalve ‘Dusol Vastgoedonderhoud’.

‘Gebroeders Van der Plas’ en ‘Caspar de

Haan’ bleven ook als vaste partner over voor

corporatie Area. Het drietal stak vervolgens

samen met Area de koppen bij elkaar om de

corporatie als consortium maximaal te gaan

SpecIaL tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd cAS De HAAN

Corporatie area toonbeeld van een regisserende opdrachtgeveruDen - Daar waar de ene corporatie krampachtig vasthoudt aan de korte ter-mijn strategie van regulier aanbesteden om zogenaamd goedkoper uit te zijn, bewijzen andere corporaties dat je met het maximaal aanspreken van de expertise van onderhoudsbedrijven nog veel beter af bent. Dat regisserend opdrachtgeverschap levert naast een echte en veel hogere kostenbesparing, ook nog eens een veel betere kwaliteit op. reden waarom corporatie area de nieuwste onderhouds-regisseur is. en niet de eerste de beste.

Corporatie Area en de drie

nieuwe vaste onderhoudspartners

beklinken de vernieuwende

samenwerking op gepaste wijze

met v.l.n.r. Hans van der Plas

(mede­directeur ‘Gebroeders Van

der Plas’), Toon van den Brand

(teamcoach vastgoedbeheer

Area), Jan van Vught (directeur

Area), Frans Dusol (directeur

‘Dusol Vastgoedonderhoud’),

Kees van Tilborg (onafhankelijk

adviseur) en Cas de Haan

(directeur ‘Caspar de Haan’)

18 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 19: Magazine 06 2014

ontzorgen. Men speelde onderling open

kaart en besloot om een eenduidige werk-

wijze aan de dag te gaan leggen. Zo is er een

prijzenboek samengesteld, een eenduidig

communicatieplan opgesteld en de borging

van kwaliteit vastgelegd. Dat alles is ver-

woord in een samenwerkingsovereenkomst.

eén systeemDe drie vastgoedonderhoudsbedrijven gaan

er ook één systeem op nahouden om Area

volledig inzicht te geven in wat, waar en

wanneer aan de huurwoningen wordt

uitgevoerd. Ze gebruiken namelijk alle drie

het systeem RGVO+. Via dat systeem kan ook

gemakkelijk aan de corporatie worden

voorgerekend en uitgelegd welk scenario

per serie huurwoningen economisch gezien

het meest rendabel is. Zo rolt er zowel het

goedkoopste als het beste onderhouds-

scenario uit. De bedrijven zorgen zelf voor

de inspectie van het uitgevoerde werk en

voeren de gegevens in. Via RGVO+, dat qua

opzet eenvoudig en overzichtelijk is, kan de

corporatie dan ook makkelijk nagaan of de

vooraf vastgelegde prestatieafspraken

daadwerkelijk worden nagekomen. Area zal

dat alleen nog maar steekproefsgewijs in de

praktijk gaan toetsen bij de huurwoningen

in de drie rayons. Verder verzorgt het

consortium alle mogelijke onderhouds-

klachten.

Volledig inzichtQua huurderscommunicatie heeft woning-

corporatie Area alles uit handen gegeven:

van de eerste brief over onderhoud tot aan

de laatste onderhoudsklacht. Daarnaast

heeft de corporatie uit Uden volledig

inzicht gegeven in de eigen boeken: van het

onderhoudsbudget per complex tot aan de

registratie van klachten en uitgevoerd

onderhoudswerk per huurwoning. Een

bijzonder gegeven is ook dat woning-

corporatie Area het helemaal aan de

vastgoedonderhoudsbedrijven heeft over-

gelaten hoe er het beste met hen als opdracht-

gever kan worden samengewerkt. Het was

letterlijk van ‘zeg maar hoe we gaan samen-

werken’. In onderling overleg met de

corporatie kwam regisserend opdrachtgever-

schap pur sang tot stand. En nu? De drie

vastgoedonderhoudsbedrijven

zijn al volop in de uitvoering

bezig met de eerste huur-

woningen. Ieder bedrijf heeft

een eigen projectleider bij

Area aan wie ze de voortgang

terugkoppelen.

Financiële voordelenDe winst van deze regisse-

rende aanpak van Area staat

nog niet vast. Maar het is nu

al duidelijk dat de reguliere

onderhoudscycli van zes jaar

opschuiven naar minimaal

zeven jaar. Dat levert direct al

een besparing tot 20 procent

op. De gezamenlijke inkoop

door de drie vastgoed-

onderhoudsbedrijven van

materiaal, zoals verf, glas en

isolatiemateriaal, gaat ook

nog financiële voordelen

opleveren. Dan hebben we

het nog niet eens gehad over

het verdwijnen van de

administratieve rompslomp

van regulier aanbesteden en

de kosten die daarmee

gepaard gaan. En het feit dat

woningcorporatie Area veel

minder mensen op de

loonlijst heeft staan om een

compleet uitgewerkt bestek te gaan

schrijven, er geen opzichters meer nodig zijn,

er veel minder inspecties meer uitgevoerd

hoeven te worden én de volledige bewoners-

communicatie vervalt. Dat alles is voortaan

geheel toevertrouwd aan het consortium van

de drie vastgoedonderhoudsbedrijven. n

Corporatie area toonbeeld van een regisserende opdrachtgever

twee belangrijke achterhoedespelers

John Seegers (tweede van rechts) heeft

een grote rol gespeeld bij de nieuwe

onderhoudsaanpak van Area. De jonge

inkoopadviseur brak bij de directie een

lans voor regisserend opdrachtgever­

schap. Toen die lijn werd ingezet, werd

Kees van Tilborg (derde van rechts) bij

de selectie van drie nieuwe vastgoed­

onderhoudsbedrijven in de arm ge­

nomen. De partner bij Overvoorde &

Van Tilborg, een onafhankelijk advies­

bureau voor vastgoedonderhoud, keek

over de schouder mee van de directie

Area om tot de drie meest geschikte

vastgoedpartners te komen voor de

komende vijftien jaar. Dat alles met het

doel om zowel een kostenbesparings­

slag als een kwaliteitsslag te maken.

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 19

Page 20: Magazine 06 2014

MaRkt tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd POrTAAL/cOeN HAGeDOOrN

LeiDen - meepraten over onderhoud bij nieuwbouw en renovatie vanaf de tekenta-fel. Dat is wat OnderhoudnL altijd al heeft uitgedragen om zo de eigen onderhouds-expertise in te brengen. Dat leidt tot een beter resultaat met minder onderhouds-kosten. Laat corporatie Portaal, net als een paar andere collega’s, hiervoor nu juist landelijk gezien een lans aan het breken zijn bij de aanbesteding van nieuwbouw voor eengezinswoningen én appartemen-ten. ‘We willen óók op voorhand weten wat de onderhoudskosten zijn om een goede afweging te kunnen maken’, zegt ingenieur Bart Snijders namens Portaal.

Portaal beschikt over zo’n 56.000 huurwoningen in de regio’s

Amersfoort, Arnhem, Leiden, Nijmegen en Utrecht. Tot

dusverre stelde de corporatie de bestekken vast. Alleen qua

materiaalkeuze kon er zelf op voorhand op kosten worden

bespaard. Maar niet op de details van het ontwerp met het

oog op de toekomstige onderhoudskosten. “Zo was het als

vanouds afwachten hoe hoog de onderhoudskosten zouden

uitpakken. Juist op dit punt wil de woningbouwcorporatie

nu vernieuwing en innovatie aanjagen”, aldus Snijders. “Om

de doodeenvoudige reden dat het er uit financieel, moreel

en maatschappelijk verantwoord oogpunt veel duurzamer,

klantgerichter en betaalbaarder aan toe zou moeten gaan.”

ConceptQua nieuwbouw voor eengezinswoningen heeft Portaal al

verschillende partijen laten nadenken over een energienota-

loos concept niaNesto, waarbij in het kostenplaatje ook de

onderhoudskosten zijn meegenomen. In het verlengde van

de eengezinswoningen, wil de woningbouwcorporatie nu

ook dat de onderhoudskosten in de ontwerpfase van apparte-

menten wordt meegewogen. Dat heet het concept Barbahuis.

Aansluitend op de thema’s duurzaamheid en klantgericht-

heid, telt bij deze aanbesteding ook de leefomgeving, de

groenvoorziening en de bewonersomgang mee. Verder

worden de potentiële huurders - van jong tot oud - betrokken

bij de vraag hoe hun appartement nu wordt ingericht en

straks voldoet aan de eisen van een volgende generatie.

Concreet project: nieuwbouw van appartementencomplex

Lakenplein.

VakjuryZeven teams schreven in op deze vernieuwende aanbeste-

ding. Een bijzonder gegeven is dat Portaal bewust naar

experts zocht om zitting te nemen in de vakjury op het

gebied van duurzame energie, flexibiliteit, sociaal-maat-

schappelijke samenhang, architectonisch & stedenbouwkun-

dig ontwerp, planning & proceskwaliteit én onderhoud. Voor

dat laatste punt zat Okke Spruijt als directeur van Onder-

houdNL in de vakjury. “We vinden het heel belangrijk om de

Corporatie wil bij nieuwbouw ook onderhoudskosten voor 50 jaar weten

Bart Snijders, ontwikkelaar bij woningcorporatie Portaal

Portaal: ‘Juist met de extra focus op onderhoudskosten willen we vernieuwing en

innovatie aanjagen’

20 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 21: Magazine 06 2014

kennis en kunde van experts te betrekken in ons eindoor-

deel”, zo licht Snijders de nieuwe strategie toe. “Het jury-

oordeel telt voor 55 procent mee en huurders hebben een

aandeel van 20 procent in het eindoordeel. De ijkpunten van

GPR Gebouw, te weten energie, milieu, gezondheid, toe-

komstwaarde en gebruikskwaliteit, tellen voor 25 procent

mee.”

Beste partijUiteindelijk rolde het consortium Stefanova als beste partij

uit de bus. In dat consortium participeert ook de ‘Coen

Hagedoorn Bouwgroep’ uit Huizen als lid van OnderhoudNL

Totaal. Samen met de architect Stefanova, installatieadviseur

VIAC en innovatief ingenieursbureau E&P braken ze zich het

hoofd over het eisenpakket voor het nieuw te bouwen

appartementencomplex in Leiden. Voor 8 miljoen euro

kunnen er 64 appartementen worden gebouwd, waarbij

bewoners maandelijks slechts € 607,- aan huur, nog geen

€ 60,- aan energiekosten en circa € 20,- aan servicekosten

hoeven te betalen. Het consortium berekende, uitgaande van

onderhoud voor de komende vijftig jaar, een netto contante

waarde van circa € 900,- per jaar per appartement voor

planmatig onderhoud.

maatwerkAan het voorstel gingen een aantal bewonersavonden vooraf

omdat de wensen van potentiële huurders moesten worden

meegenomen als uitgangspunt voor het ontwerp. Eerst

vertoonde Stefanova een kort filmpje om duidelijk te maken

wat het consortium voor ogen had: appartementen die op

een park uitkijken. Dat bleek gelijk een schot in de roos te

zijn. “Daarna gaven de bewoners door wat hun wensen

waren voor het achter het complex aan te leggen park”,

aldus Leen Otte, commercieel directeur van de Coen Hage-

doorn Bouwgroep. “Toen energie als laatste thema aan bod

kwam, bleek er een grote belangstelling te zijn voor vloerver-

warming. Vervolgens kwam de gewenste indeling van de

appartementen ter sprake. Aan ieder verzoek van de huurder

werd gehoor gegeven: ze kregen ieder een appartementsinde-

ling op maat.”

Corporatie wil bij nieuwbouw ook onderhoudskosten voor 50 jaar weten

De gesloopte appartementen van het Haagse Lakenplein

Het ontwerp voor nieuwe appartementen van Stefanova

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 21

Page 22: Magazine 06 2014

FlexibelHet ei van Columbus voor de flexibele indeling is dat de

vloeren bij de bouw overal worden voorzien van alle

mogelijke bedradingen en leidingen om de kamerindeling

te allen tijde te kunnen wijzigen. “Iedere uitbreiding is

mogelijk: naar boven, naar achteren of naar een zijkant”, zo

legt Otte namens het consortium uit. “Bewoners kunnen de

indeling tijdens hun huurperiode zelf wijzigen, bijvoorbeeld

omdat een extra slaapkamer gewenst is vanwege gezins-

uitbreiding. Tegelijkertijd kan er een extra deel van een

aanpalend appartement betrokken worden mits de buren

graag kleiner willen wonen. Zo golft het gehele apparte-

mentencomplex mee met de wensen van de huidige

bewoners. Terwijl toekomstige bewoners daar later weer een

geheel andere draai aan kunnen geven.”

Kant-en-klaarDe nieuwbouw, waarmee in 2015 wordt gestart aan het

Haagse Lakenplein als de oude appartementen tegen de

vlakte zijn gegaan, is ook een verhaal op zich. “Bij de bouw

maken we gebruik van bouwonderdelen die kant-en-klaar uit

de fabriek komen: palen, funderingsbalken, vloeren,

wanden, daken en gevels. Een kraan pikt ze op van de

vrachtauto en tilt ze op de juiste plaats. Zo zijn de apparte-

menten niet alleen in een paar dagen in elkaar gezet, maar

je bereikt er ook een hoge kwaliteit mee. Regen of andere

weertypes zijn geen spelbreker meer, bijvoorbeeld als het

gaat om het schilderwerk. Aan het einde van de rit zijn alle

64 appartementen super goed geventileerd, comfortabel

verwarmd en super goed geïsoleerd. Waarom? Omdat niet

één partij alles bepaalt. Nee, dat doe je als consortium samen

om alle beschikbare expertise optimaal te benutten.”

KnoppenZo leveren zonnepanelen de energie voor de appartementen.

De rekening voor de elektra bedraagt om die reden niet meer

dan € 7,90 per maand. Vanwege een warmwaterpomp kost

het verwarmen van het appartement nog geen € 50,-.

Grofweg gezegd leidt het eigen concept tot een vermindering

van het energieverbruik met 70 procent. “Alle opgedane

kennis in mijn loopbaan moest ik aanspreken om bij deze

aanbesteding gelijk op voorhand aan de knoppen te draaien

van de huurkosten, energiekosten en servicekosten”, wil de

commercieel directeur zich wel laten ontvallen. “Dan

hebben we het nog niet gehad over de onderhoudskosten,

waar wij ons met name over bogen als bedrijf met het

VGO-keur. Via een digitaal model, te weten BIM, kenden we

aan elk element de verschillende onderhoudsingrepen plus

de daarbij horende onderhoudskosten toe.”

ComplexUiteindelijk is een gedetailleerd meerjarig onderhoudsplan

voor de komende vijftig jaar uitgewerkt. “Een uiterst com-

plex vraagstuk, waar alleen een gespecialiseerd onderhouds-

bedrijf met het VGO-keur een goede berekening van kan

maken zonder zelf een groot financieel risico te lopen”,

coen hagedoorn Bouwgroep Bv De Coen Hagedoorn Bouwgroep BV, opgericht in 1974,

heeft Huizen als hoofdvestiging. Om dicht bij de klant

te zijn en de reiskosten binnen de perken te houden,

zijn er ook nevenvestigingen in Amsterdam, Heemskerk,

Purmerend, Almere, Amersfoort, Rotterdam, Hellevoet­

sluis en Tilburg. Van oudsher is men actief op het

gebied van onderhoud en renovatie, vooral bij corpora­

ties. Ondertussen maakt nieuwbouw ook onderdeel uit

van de expertise. Bij voorkeur wordt bij nieuwbouw ook

gelijk een onderhoudsconcept aangeboden. Sinds vier

jaar beschikt men voor dat doel over VGO­keur. Bij het

bedrijf, dat over een eigen timmerwerkplaats beschikt

en circa vijftig eigen installateurs in dienst heeft,

werken zo’n 280 personen.

Het ontwerpteam van Stefanova, met aan de linkerkant Leen Otte

Hagedoorn: ‘Het maken van een gedetailleerd onderhouds-

plan voor vijftig jaar was uiterst complex’

22 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 23: Magazine 06 2014

meent Otte. “Toch varen we niet blind op wat we op papier

hebben gezet, bijvoorbeeld dat de ramen om de drie jaar een

kleine beurt nodig hebben. We inspecteren de onderhouds-

staat ieder jaar om in sommige gevallen wat eerder aan

onderhoud te doen om onszelf niet financieel in de voet te

schieten. De corporatie geven we het advies mee om nu 2,4

miljoen euro op een spaarrekening te zetten (in hoogte

oplopend vanwege de rente) om het totale onderhoudsbud-

get van 8 miljoen voor de komende vijftig jaar te kunnen

bekostigen. Dat heet in jargon ‘total cost of ownership’.” n

‘OnderhoudNL geeft graag selectiecriteria’“We zijn blij met de ontwikkeling dat Portaal en enkele andere corporaties, een trend neerzetten

waarbij de eis wordt neergelegd dat bij aanbestedingen ook de kosten van het toekomstig onderhoud

in kaart worden gebracht. Omdat ze bij de exploitatiekosten bewust over de schutting van de nieuw­

bouw heen willen kijken. Uit het artikel blijkt dat onze leden, in dit geval Coen Hagedoorn Bouw,

daar uitermate geschikte partners voor zijn. Laat dat een signaal zijn voor andere corporaties of andere

consortia.

In dit geval is OnderhoudNL gevraagd door woningbouwcorporatie Portaal om vooral met een onder­

houdsbril bij de allereerste filtering van de verschillende consortia een rol te gaan spelen. Aan dat

verzoek heb ik graag gehoor gegeven omdat het precies aangeeft waar onderhoud volgens onze

brancheorganisatie moet beginnen: bij de tekentafel. Voor de toekomstige vragen van corporaties kunnen we desgevraagd

ook criteria afgeven. Want uiteindelijk kunnen wij geen partij zijn om te kiezen tussen leden van OnderhoudNL.”

Okke Spruijt, directeur OnderhoudNL

minister Blok komt op werkbezoek

bij OnderhoudnLZOeTermeer – Tijdens een bijeenkomst met minister Blok van Wonen bij Bouwend nederland, heeft directeur Okke Spruijt van OnderhoudnL de kans gegrepen om hem uit te nodigen om eens poolshoogte te komen nemen hoe onderhoudsbedrijven er met verve in slagen om bestaand vast-goed te verduurzamen. Op die uitnodiging is de minister ingegaan. Blok heeft toe-gezegd om op werkbezoek te komen bij een aantal leden van OnderhoudnL.

Spruijt was één van de aanwezigen tijdens een vergadering

van ‘Actieagenda Bouw’. Dat staat in het teken van de acties

en de programma’s die zijn opgezet om de bouw weer uit het

slop te halen. OnderhoudNL heeft hiervoor ook steeds ideeën

aangedragen. Minister Blok liet zich tijdens zijn inbreng

ontvallen dat hij één dag in de week vrijmaakt om de

praktijk van alledag mee te maken. “Heeft er iemand nog

vragen?”, zei hij aan het eind van zijn betoog over de bouw.

“Ik heb wel een vraag”, kopte de directeur van OnderhoudNL

gelijk in. “Ik heb u veel horen praten over nieuwbouwprojecten

bij grote aannemers. Maar de grootste slag vindt plaats bij het

verduurzamen en het energiezuiniger maken van huur-

woningen door onderhoudsbedrijven. Ik kan u daar prachtige

voorbeelden van aangeven. Ik nodig u uit om dat eens uit de

eerste hand op te gaan tekenen bij leden van OnderhoudNL.”

Blok stemde in en een datum wordt geprikt. n

tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd mIcHeL POrrO BeLaNgeNBehaRtIgINg

Minister Blok was

al eens te gast

tijdens de

Ondernemersdag

van OnderhoudNL

in het najaar van

2013, maar komt

nu ook langs voor

een werkbezoek

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 23

Page 24: Magazine 06 2014

SpecIaL tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd Tu DeLfT

Hebben we het bij Portaal over een trend?“Ja, er tekent zich op dit moment echt een

trend af om de netto contante waarde als

uitgangspunt te gaan nemen. Dat dus

nieuwbouw én exploitatie, oftewel de totale

levenscyclus van een pand de basis vormen

voor de besluitvorming over investeren. Je

ziet dat al vaker bij nieuwbouw, net zoals

dat duidelijk wordt in het verhaal van

Portaal. Het is goed dat je minstens net

zoveel aandacht besteedt aan onderhoud als

aan nieuwbouw. Dat gebeurt niet alleen bij

Portaal, maar ik ken ook andere corporaties

die dat doen. Het zijn belangrijke voor-

beelden die echt navolging zullen krijgen.”

in welke context moeten we deze trend zien? “Tien jaar geleden zette deze trend zich al

in bij de rijksoverheid en de gemeenten. De

meest vergaande contractvorm is een

DBFMO. Dat zijn geïntegreerde contracten

van 20 tot 35 jaar waarbij de opdrachtgever

zowel het ontwerp, de uitvoering, het

beheer, het onderhoud, facilitaire taken en

ook een deel van de voorfinanciering

weglegt bij een consortium. Dit op basis van

een vraag die slechts functioneel in hoofd-

lijnen is omschreven. De afgelopen tien jaar

zie je dat geïntegreerde contractvormen bij

het Rijk bij de grote projecten ongeveer de

helft uitmaken ten opzichte van het totaal

aantal aanbestedingen.”

Voorziet u dezelfde verschuiving bij corporaties? “We staan naar mijn mening nu aan de

vooravond van een tweede belangrijke

verschuiving. Er duiken steeds meer voor-

beelden op van nieuwe samenwerkings-

vormen, waarbij het ontwerp, de uitvoering,

en het beheer en onderhoud en zelfs het

energieverbruik aan consortia wordt

overgelaten. Mijn verwachting is dat deze

vorm bij de corporaties over tien jaar ook

DeLFT – Voor marleen Hermans, hoogleraar publiek opdrachtgeverschap aan de faculteit Bouwkunde van de Tu Delft, is het geen verrassing dat corporaties consortia kiezen om een plan uit te laten werken en uit te laten voeren voor nieuwbouw, energiebesparing plús het onderhoud op de lange termijn. ‘Het zijn goede voorbeelden die binnen nu en tien jaar een enorme vlucht zullen gaan nemen’, voorspelt ze. ‘net zo’n vlucht als dat dat nu al bij publieke opdrachtgevers genomen heeft: het rijk zet de helft van de contracten voor grote projecten inmiddels geïntegreerd in de markt en ook het aantal gemeenten dat geïntegreerd contracteert groeit hard.’

‘Voorbeeld van Portaal zal een enorme vlucht gaan nemen’

Marleen Hermans (© TU Delft/photo by Job Jansweijer)

24 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 25: Magazine 06 2014

oploopt naar een aanzienlijk marktaandeel.

Het regulier aanbesteden aan de hand van

een bestek zal dan weliswaar niet geheel

verdwenen zijn - zeker niet voor de kleinere

opgaven - maar heeft er een andere en

concurrerende manier van aanbesteden bij

gekregen.”

Werkt deze verschuiving door naar onderhoud? “Zeker. Langzamerhand schuift een

integrale aanpak met integrale contracten

op naar de bestaande bebouwing, zoals bij

renovaties. De crisis speelt daarbij ook een

rol. De nieuwbouw is onderuit gegaan en

vastgoed stijgt niet meer als vanzelf-

sprekend in waarde. Dus ligt de focus bij

bestaande gebouwen. Steeds meer dringt het

besef door dat er met andere en nieuwe

samenwerkingsvormen een enorme winst te

boeken valt qua kwaliteit, prijszekerheid en

het indekken van risico’s. Dat is extra

interessant gezien de kosten bij het

renoveren, verduurzamen en energiezuinig

maken van huurwoningen.”

‘Het is goed dat je minstens net zoveel aandacht besteedt aan onderhoud als

aan nieuwbouw’

Zijn er nu al concrete voorbeelden te noemen?”Het eerste grote project is de Stroom-

versnelling, een initiatief van minister Blok

om in totaal 110.000 huurwoningen energie-

zuiniger te maken. Met de oude energie-

nota, die huurders blijven betalen, wordt de

investering betaald. Ook in Rotterdam wordt

een deel van de energiebesparing gebruikt

om de investering te financieren. Dat

gebeurt nu bijvoorbeeld bij verduurzamen

van zwembaden in

Rotterdam. Verder lopen er

nog veel meer en andere

projecten in Nederland.”

Zijn er randvoorwaarden voor deze omslag? “Nieuwe samenwerkings-

vormen stellen nieuwe

eisen. De opdrachtgever

moet in staat zijn om de

eigen doelen en ambities

goed en functioneel te

formuleren, liefst op één

A-viertje. En de opdracht-

nemer moet kunnen

bedenken wat de beste,

slimste, goedkoopste en

meest bewonersvriendelijke

aanpak is. Maar let wel op:

bouwbedrijven of onder-

houdsbedrijven hebben echt

niet het alleenrecht. Grote

installatiebedrijven of

facilitaire dienstverleners

kunnen onderhoud aan hun

totaalpakket toevoegen.

Maar je kunt het ook

omkeren door zélf installa-

tie of facilitaire dienstverle-

ning aan te gaan bieden.” n

‘Voorbeeld van Portaal zal een enorme vlucht gaan nemen’

Marleen hermansSinds 1 januari 2014 is Marleen Hermans voor twee dagen in de week

aangesteld als hoogleraar publiek opdrachtgeverschap in de bouw aan

de TU Delft. De rest van de week werkt ze bij Brink Management &

Advies. Daarvoor was Hermans jarenlang actief bij de Rijksgebouwen­

dienst om onder andere geïntegreerde contracten te introduceren.

Ze promoveerde op het onderwerp prestatiebeheersing tijdens de

exploitatiefase. Als hoogleraar streeft ze er ernaar om aan te geven wat

goed publiek opdrachtgeverschap inhoudt. Daar past ook de rol en het

belang van duurzaamheid en de culturele waarde bij. Evenals het

nadenken over passende organisatiestructuren en afwegingskaders voor

nieuwe samenwerkingsvormen.

Ook lector herkent zich in geschetste tendens

“Ik zie ook wel een tendens dat

corporaties steeds vaker vragen om bij

nieuwbouw ook de onderhoudskosten

van de levenscyclus te betrekken. En

dat het consortium op basis daarvan

de uitvoering van de nieuwbouw voor

zijn rekening nam. Corporatie Wonion

gaf daar de aftrap voor en je ziet het

steeds meer gebeuren. Het is een

groeimarkt, maar percentages durf ik

niet te noemen omdat er meerdere

gunningsvormen zijn. Wat nog wel

bijzonder is en blijft, is dat hetzelfde

consortium óók gelijk het complete

onderhoud voor de langere termijn

krijgt. Maar dat zou wel een logische

vervolgstap zijn.”

Vincent

Gruis, lector

Vernieuwend

Vastgoed-

beheer,

TU Delft

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 25

Page 26: Magazine 06 2014

Wat wordt toch de grootste verandering? Mos: “De nieuwe digitale portal van PGGM.

Zo’n 85 procent van de werkgevers levert de

maandelijks benodigde gegevens inmiddels

digitaal aan. PGGM zal het digitaal aanleve-

ren aantrekkelijker en laagdrempeliger

maken. Want vanaf 1 januari 2016 is het

niet meer mogelijk om gegevens te verwer-

ken die op papier worden aangeleverd. Dat

kost drie keer zoveel geld als digitaal

verwerken. De werkgevers- en werknemers-

organisaties zetten om die reden een punt

achter deze schriftelijke rompslomp. Om

PGGM aan een schoon bestand te helpen, zal

A&O Services vanaf oktober per bedrijf

checken wie de contactpersoon is en wat

zijn of haar e-mailadres is.”

Ziet de nieuwe portal er dan ook anders uit? Van der Steur: “De infodesk, waar zowel

werkgevers als ook administratiekantoren

en loonservicebureaus gegevens digitaal

aanleveren, wordt vanaf 1 januari 2015

vervangen door de Online Desk van PGGM.

Dus zullen de invoerschermen er qua

lay-out wat anders uit gaan zien. Werkgevers

krijgen een nieuwe persoonlijke inlogcode

om maandelijks de gegevens van hun

personeel door te geven. Ook is het mogelijk

om een autorisatie aan te vragen voor één

van hun medewerkers. En voor de adminis-

tratiekantoren en loonservicebureaus aan

wie het administratieve werk is uitbesteed.

Zo’n 85 procent van de vooral wat kleinere

bedrijven geeft dat uit handen aan een

externe partij.”

Krijgen bedrijven hulp bij de nieuwe portal?Mos: “We gaan de hulp afstemmen op de

behoefte van de verschillende werkgevers in

de bedrijfstak. We onderscheiden drie

groepen: de grote werkgevers met meer dan

20 werknemers, de midden groep met

tussen de 6 en de 20 werknemers en de

kleine werkgevers die maximaal 5 werkne-

mers in dienst hebben. Hiervoor gaan we

een aantal hulpmiddelen ontwikkelen die

de werkgevers en hun administratiekanto-

ren kunnen gebruiken om het aanleveren

via de nieuwe Online Desk zo makkelijk

mogelijk te maken. Zo ontwikkelen we een

snelstartgids en een instructievideo.

Hiermee wordt het grootste deel van de

vragen van werkgevers al beantwoord.”

en als er dan alsnog vragen overblij-ven? Van der Steur: “Voor de werkgevers die aan

deze informatie niet genoeg hebben stellen

we een aanleverhandboek op. Hierin worden

alle mogelijkheden van de Online Desk tot

op detailniveau beschreven. Deze middelen

worden ter beschikking gesteld van de

werkgevers en komen tevens op een speciaal

voor deze actie ontwikkelde website te staan.

Voor de middelgrote werkgevers zullen we

ook nog een aantal presentaties in het land

organiseren. En bij de grote werkgevers

kunnen onze relatiebeheerders een bezoek

afleggen om het een en ander uit te leggen.

RuBRIek tekSt TOm HuIZeNGA | BeeLd ONDerHOuDNL

a&O Services werkt aan vlekkeloze overgang naar Pggm

riJSWiJK - Sinds 1953 voert a&O Services cao-regelingen uit voor de afbouw- en onderhoudsbranche. Dat gebeurt dit jaar voor het laatst vanuit het kantoor te rijswijk voor zo’n 15.800 werknemers en circa 9.800 zelfstandigen. Want per 1 januari 2015 is Pggm te Zeist de nieuwe uit-voeringsinstantie. ‘er verandert zo weinig mogelijk om de overgang zo vlekkeloos mogelijk te laten verlopen’, vertellen martin mos (algemeen en financieel directeur a&O Services) en Peter van der Steur (manager Klant- en Bestuursrelaties a&O Services).

Peter van der Steur (links) en

Martin Mos

26 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 27: Magazine 06 2014

Tot slot hebben we natuurlijk nog onze

klantenservice die telefonische vragen van

alle werkgevers kan beantwoorden.”

Wat blijft min of meer hetzelfde?Mos: “De nota voor de afdracht van de

premies – mogelijk gevolgd door aanmanin-

gen om te betalen – is en blijft afkomstig

van het BPF Schilders. Deze naam en dat

logo zal ook na de overgang nog steeds op de

nota te zien zijn. Het enige wat er verandert,

is dat de nota voortaan niet meer vanuit

A&O Services te Rijswijk wordt verstuurd. De

verzender is voortaan PGGM te Zeist. Die is

per 1 januari 2015 gemachtigd om de

premies te innen. Dat zal wel op een ander

dan het gebruikelijke bankrekeningnummer

van A&O Services gebeuren. Vanaf oktober

zal A&O Services dat nieuwe rekeningnum-

mer van PGGM overigens al op de nota

zetten om bedrijven daar alvast administra-

tief mee bekend te laten worden en wordt

de werkgevers gevraagd om de premie op dit

nieuwe nummer te storten.”

De helpdesk blijft ook hetzelfde?Van der Steur: “Inderdaad, A&O Services had

altijd al een telefonische helpdesk. Vanaf 1

januari 2015 zal PGGM deze helpdesk gaan

overnemen en gaan bemensen. De grootste

verandering is dat werkgevers een ander

telefoonnummer moeten gaan gebruiken.

Verder blijft alles bij het oude. ‘Goedemor-

gen of goedemiddag. Met BPF Schilders.

Waarmee kan ik u helpen?’, zult u net als

vanouds blijven horen. Op werkdagen zullen

er ook weer twee verschillende telefoon-

nummers zijn om klanten goed te woord te

kunnen staan, te weten één voor werkgevers

en één voor werknemers.”

Wat verandert er voor werknemers? Mos: “Voor werknemers is er ook slechts

sprake van wat kleine veranderingen.

Contact blijft er bestaan met BPF Schilders,

zij het dat er bij vragen nu mensen van

PGGM de telefoon opnemen. Het digitale

informatieloket voor werknemers is nu

‘infodesk’ en wordt straks bij PGGM

‘mijnBPFSchilders’. Nieuw is ook dat je

daarop voortaan dient in te loggen met je

DigiD. Dan kun je alle informatie raadple-

gen die voor jou als werknemer relevant is.

Denk bijvoorbeeld aan de opbouw van de

vakantierechten. Of aan de pensioenplan-

ner, die je inzicht geeft in de opbouw van je

pensioen en de mogelijkheden om eerder

met pensioen te gaan.” n

eind augustus extra overgangsinforma-tieBegin juli hebben alle

werkgevers een brief

ontvangen met een

aankondiging van de

veranderingen nu PGGM

de uitvoering van A&O

Services gaat over­

nemen. Eind augustus

zal A&O Services met

aanvullende informatie

komen. In elk geval

wordt er nu al gewerkt

aan de realisatie van een

snelstartgids, een

instructievideo, een

handboek en een

helpdesk.

‘Zelfde kwaliteit tegen lagere kosten’“Al jaren zien we een tendens dat het aantal

cao­vaste dienstverbanden afneemt. In de hoogtij­

dagen ging het om 32.000 werknemers. Nu is dat

minder dan de helft daarvan. Dat betekent ook dat

er minder geld via de cao­lonen binnenkomt om

regelingen in onze bedrijfstak te kunnen betalen.

Het is de tering naar de nering zetten. Omdat het te

duur is om bedrijfstakregelingen via A&O Services

te laten uitvoeren, zochten we naar een partij die een gelijkblijvend

kwaliteitsniveau kan garanderen tegen beduidend lagere kosten. Dat is

de reden waarom we kozen voor PGGM te Zeist.”

Ruud Maas, voorzitter OnderhoudNL

Cao­regelingen worden nog tot 1 januari door A&O Services in Rijswijk (links) uitgevoerd en daarna vanuit het kantoor van PGGM te Zeist (rechts)

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 27

Page 28: Magazine 06 2014

VAKMENSEN ZITTEN GOED BIJ FABER

W W W.FABERPERSONEEL .NL 033 489 23 80

mediacijfers

@OnderhoudnL345 tweets, 520 volgers

altijd goed in onderhoud852 likes

OnderhoudnL 2.540 keer video’s bekeken

6.011 minuten in totaal

www.OnderhoudnL.nl67.330 bezoeken per jaar

Te KOOP aangeBODen

Schildersbedrijf in Friesland

aard van de transactie:­ Bij voorkeur aandelentransactie

Omzet:­ € 1,0 mln tot € 1,5 mln­ 20% particuliere markt­ 80% zakelijke markt

ebitda:­ Ca. 20% van de omzet

Huisvesting:­ Modern pand (100 m2 kantoor, 400 m2 werkplaats/opslag)­ Huurtermijn vijf plus vijf jaar vanaf overdracht­ Marktconforme huur­ Koop bespreekbaar

Overig:­ Huidige eigenaar is bereid tot een ruime overdrachtstermijn­ Koper dient te beschikken over eigen financiële middelen

informatie kan worden verkregen bij:De Valck dealmakersY.G.L. Bouma0512­589446

28 | OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014

Page 29: Magazine 06 2014

De cao gaat een nieuwe toekomst tegemoet. De ontwikkelingen in de bedrijfstak, maar ook daarbuiten, dwingen ons anders om te gaan met de cao.

momenteel wordt gewerkt aan de modernisering van deze algemeen verbindende afspraken.

Waar vervolgens de onderhandelingsdelegatie mee aan de slag kan in het najaar voor een echt nieuwe cao.

Onlangs is er een vacature ontstaan binnen de cao onderhandelingsdelegatie.

Lid cao-onderhandelings-delegatie

Vanwege een evenwichtige representatie van de leden uit devereniging, zijn wij bij voorkeur op zoek naar iemand uit de sector Vastgoed.

algemene voorwaarden• De kandidaat is lid van Koninklijke OnderhoudNL

• De kandidaat onderschrijft de doelstellingen en statuten

van de vereniging

• De kandidaat is overtuigd van het nut en de noodzaak van

één belangenvereniging in de bedrijfstak

• De kandidaat is actief ondernemer in een schilders-,

onderhouds-, metaalconserverings- of glaszetbedrijf en dan

bij voorkeur met een onderneming die, om te kunnen

komen tot een juiste balans van werkgevers in de delega-

tie, lid is van de sector ‘Vastgoed’.

• De kandidaat is bereid en in staat, om de gehele bedrijfstak

te vertegenwoordigen

• De kandidaat heeft het vermogen om op bedrijfstakniveau

te denken

• De kandidaat is bereid om plaats te nemen in de

commissie arbeidsvoorwaarden en, wanneer van

toepassing, in één of meerdere cao-gerelateerde

werkgroepen dan wel commissies

• De kandidaat functioneert op HBO werk- en denkniveau

• De kandidaat is een teamspeler

• De kandidaat beschikt, gedurende minimaal 3 jaar, over de

tijd om de functie te kunnen uitvoeren:

– voorbereidingstijd: lezen van de stukken, voorbereiden

besprekingen

– voor het bijwonen van cao-gerelateerde vergaderingen

– voor het bijwonen van achterbanraadplegingen in het

land

Geschatte benodigde tijd gemiddeld drie tot vier dagdelen

per maand (tijdens onderhandelingen 5 tot 6 dagdelen per

maand en bij uitzondering in de avonduren).

Naast deze algemene voorwaarden is er een aantal specifieke

vereisten die bij deze functie horen. De kandidaat is in staat

om:

• trends en ontwikkelingen te volgen,

• beleids- en bedrijfstakinformatie te analyseren,

• bij te dragen aan de professionalisering van de beroeps-

groep.

De kandidaat beschikt over goede communicatieve vaardig-

heden. Tot slot is het belangrijk dat de kandidaat goed past

binnen de huidige cao-delegatie.

Het heeft onze voorkeur dat de kandidaat al na de zomerva-

kantie kan instromen om kennis en ervaring binnen de

delegatie op te doen.

meer informatieNadere informatie over deze specifieke vereisten kunt u opvragen bij Vincent Sapuletej, secretaris Arbeidsvoorwaarden,

via 0182-556138 of [email protected].

reactiesGeïnteresseerde kandidaten kunnen zich melden bij Vincent Sapuletej, secretaris Arbeidsvoorwaarden,

via 0182-556138 of [email protected].

vacatuRe

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 29

Page 30: Magazine 06 2014

Schilder^sCOOL is hét opleidingsbedrijf

voor de schilder- en onderhoudsbranche.

Op twaalf opleidingslocaties leidt

Schilder^sCOOL de vakkrachten van de

toekomst op.

Schilder^sCOOL vormt zich om van een

coöperatieve vereniging tot een

landelijke organisatie. Het streven is de

nieuwe organisatie op 1 januari 2015 te

realiseren.

De Raad van Commissarissen bestaat uit

5 leden. De Raad ziet toe op de

strategieën, activiteiten en resultaten

van Schilder^sCOOL, voorziet de

directeur/bestuurder van gevraagd en

ongevraagd advies en vervult de

werkgeversrol.

Voor meer informatie over Schilder^sCOOL:

bezoek de website www.schilderscool.nl

Schilder^sCOOL zoekt per direct belangstellenden voor de functie van

Kandidaten hebben expertise op tenminste één van de volgende terreinen: beroepsonderwijs, vastgoedonderhoud, bedrijfsvoering/ �nanciën.

Een commissaris van Schilder^sCOOL heeft ruime bestuurlijke ervaring, heeft professionele distantie, heeft een actieve loopbaan met aantoonbare ervaring op één van de bovengenoemde expertise-gebieden en heeft aantoonbaar belangstelling voor onderwijs en opleiden.

Ook zoekt Schilder^sCOOL voor de Raad van Commissarissen een onafhankelijk

Voor de voorzitter geldt aanvullend op bovenstaande functie-eisen, dat hij/zij in staat is bestuurlijke complexiteit te managen, kennis heeft van governance en in staat is de werkgeversrol goed te vervullen.

Voor meer informatie over de functies kunt u contact opnemen met mw. K. de Koeijer, de huidige voorzitter Raad van Commissarissen: 06-54368120 of met dhr. R. Maas, voorzitter OnderhoudNL: 06-53236237.

Uw sollicitatie, voorzien van curriculum vitae en motivatie, kunt u vóór 15 augustus 2014 mailen naar [email protected] t.a.v. mw. K. de Koeijer.

^

Page 31: Magazine 06 2014

ONdeRhOudNL paRtNeR

Partner-aanbiedingenarbodienstverlener• Remplooi Verzuiminterventie: drie maanden gratis verzuim-

interventie, overname van de kosten van lopend arbo- contract en een gratis scan van oude en lopende verzuim

automatisering• Gilde Groep BV: bij aanschaf Handsoft Compact één

opleidingsdag ter waarde van € 225,- gratis• Bartels Datastore Automatisering: vraag naar de actietarieven• Softstar Automatisering BV: vraag naar de actietarieven• Centric: bij aankoop van Centric software 5% korting op de

bruto ALERT adviesprijs en gratis toegang tot alle ALERT klant- en relatiedagen, zoals het symposium voor vast-goedonderhoud

Bedrijfsovername • MKB Adviseurs: gratis workshop oriëntatie op bedrijfsover-

dracht ‘Starten met stoppen’; gratis online scan om inzicht te krijgen in de verkooprijpheid van uw bedrijf; korting op advies-uren; gratis plaatsing van een anoniem bedrijfspro-fiel (te koop aangeboden/ te koop gevraagd) op www.schildersbedrijvenbeurs.nl met een gratis doorplaatsing naar de belangrijkste bedrijvenbeurzen in Nederland

• Olde Hartman Advies: gratis en vertrouwelijk eerste adviesgesprek, 10% korting op het dagdeeltarief en anonieme plaatsing van aan- en verkoopprofielen op www.bouwbedrijvenbeurs.nl en de daaraan gekoppelde bedrijvenbeurzen zoals o.a. cobouw, bedrijventekoop, mkbase, etc. en diverse accountantskantoren

Bedrijfskleding• Van den IJssel Bedrijfskleding: binnenkort komen er witte

OnderhoudNL T-shirts en sweatshirts beschikbaar die speciaal voor OnderhoudNL-leden aantrekkelijk geprijsd gaan worden

Bedrijfsvoering• Bpo-axsys: vraag naar de actietarieven• Insector: 10% korting op dagdeeltarief van de adviseurs

Marc Wichman, Marco Groeneveld en Gerard Barends• Olde Hartman Advies: 10% korting op het dagdeeltarief bij

organisatie advies en interim management

Bedrijfswagens• Stern: slechts € 558,60 voor een volledig aluminium

bergbak- en ladenstelling in de bedrijfswagen (inclusief montage)

Flexibel personeel• Faber Personeelsdiensten BV: € 250,- korting per aan-

gemelde nieuwe werknemer (vraag naar de voorwaarden). • OPStap: korting van € 175,- per aangemelde nieuwe

flexkracht

• Randstad Bouw: de eerste twee uur van de eerste plaatsing van een uitzendkracht worden niet in rekening gebracht, op verzoek daarnaast geheel kosteloos een adviesgesprek over HR-vraagstukken van uw onderneming voor het komende jaar

Juridisch• MKB Huisjuristen: uurtarief van jurist € 138,- per uur ex.

btw (normaal € 165,-) en all-in uurtarief van advocaat € 170 per uur ex. btw (normaal € 190,- ex. 7% kantoorkosten en ex. btw), intakegesprek (telefonisch) kosteloos en vrijblijvend. Leidt het intakegesprek tot een dossier, dan geldt speciaal voor OnderhoudNL-leden gedurende heel 2014 bovendien het eerste half uur advisering/ondersteuning gratis.

materiaalverhuur c.q. -verkoop• Altrex: een jaar na aanschaf van iedere rolsteiger een

geheel kosteloze keuring• Boels: 20% korting op het gehele machineverhuur

assortiment. Speciaal voor OnderhoudNL-leden kan er op drie productgroepen naar keuze zelfs 25% korting gekozen worden.

mobiele communicatie• Galaxy: onbeperkt mobiel bellen en SMS’en voor € 18,95

per maand en kies daarbij een data- abonnement dat bij u past

Printers & copiers• Sharp: 10% op Multifunctionele Printers, 10% op

Consumenten Electronica, 5% op Document Management Software, 5% op Visual Solution Systemen plus een éénmalige introductie-aanbieding: Sharp MX-C300W (printer/kopieer/scanner/fax) voor € 990,- (i.p.v. € 1.490,-)

Salarisadministratie• CBBS Salarisservice: 50 procent korting op een inwerk-

gesprek

Spuitapparatuur• Wiltec BV: vraag naar de actietarieven

Trainingen• Savantis: € 500,- korting op een bedrijfsopleidingsplan

(normale prijs € 1.000,-)

Verfrestanten• Verf-plaza.com: korting van 25%, oftewel € 75,- in plaats

van € 100,- ex. btw

Verzekeringen • Verzekeringsdienst OnderhoudNL: premievoordeel dat kan

oplopen tot wel 40% en een uitgebreid OZP-verzekerings-pakket voor slechts € 57,50 per maand

Kijk op www.OnderhoudnL.nl/partners voor alle acties

OnderhoudNL MagaZINe | Nummer 6-2014 | 31

Page 32: Magazine 06 2014

reserveer nu alvast: Ondernemersdag 18 november! Het eerste Opdrachtgeverssymposium in het voorjaar van 2013 was al een daverend

succes met een bomvolle ‘de Doelen’ te rotterdam. gevolgd door een enorm geslaagde eerste Ondernemersdag in het najaar van 2013 in ‘muziekgebouw aan’t iJ’ te amsterdam.

Ook dit jaar wordt er weer hard gewerkt aan een wervelende en onvergetelijke Ondernemersdag. Op dit moment wil OnderhoudnL u alvast de datum en de locatie

kenbaar maken. noteert u alvast dinsdag 18 november van 13.00-17.30 uur? Dan heet OnderhoudnL u van harte welkom in het vernieuwde TivoliVredenburg

muziekcentrum te utrecht. Daarvoor kunt u zich nu ook al aanmelden.

De zaal van het vernieuwde TivoliVredenburg Muziekcentrum waar op 18 november de tweede editie van de OnderhoudNL­Ondernemersdag zal worden gehouden (foto Juri Hiensch)

meld u nu alvast aan voor de Ondernemersdag 2014 via

www.OnderhoudnL.nl/ondernemersdag2014