Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent
-
Upload
peter-tom-jones -
Category
Documents
-
view
440 -
download
0
Transcript of Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent
![Page 1: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/1.jpg)
Keynote:
Waarom is transitie nodig?
Dr. Ir. Peter Tom Jones (IOF Onderzoeksmanager KU Leuven, SIM² & Voorzitter i-Cleantech
Vlaanderen vzw)
7 Oktober 2014
![Page 2: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/2.jpg)
Overzicht
• Welkom in het
Antropoceen:
o Een socio-ecologische
status quaestionis
o Redenen voor
wanhoop
• Transitie
o Redenen voor
optimisme
Jones - Transitie - 7-10-2014 2
![Page 3: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/3.jpg)
Het centrale uitgangspunt (cf. WWF, 2014)
Jones - Transitie - 7-10-2014 3
![Page 4: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/4.jpg)
Het centrale uitgangspunt (cf. WWF, 2014)
Van “ecologie” en
“kllimaatopwarming” als biofysische
gegevens naar een nieuwe
kadering als “sociale problemen”,
niet in het minst voor de armste
bevolkingen ter wereld
Jones - Transitie - 7-10-2014 4
![Page 5: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/5.jpg)
Een ecologisch, sociaal én economisch onduurzame
situatie (cf. UNEP, 2010)
Jones - Transitie - 7-10-2014 5
![Page 6: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/6.jpg)
Een ecologisch, sociaal én economisch onduurzame
situatie: slinkende grondstofvoorraden
Jones - Transitie - 7-10-2014 6
![Page 7: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/7.jpg)
Grondstoffen als “sources”
• Abiotische (niet-hernieuwbare) grondstoffen:
o Energetische grondstoffen: olie, steenkool,
aardgas, uranium (cf. Thema 1: Naar een
rechtvaardige energietransitie)
o “Niet-energetische grondstoffen”: metalen en
industriële mineralen
Jones - Transitie - 7-10-2014 7
![Page 8: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/8.jpg)
Materialenafhankelijkheid in Europa
Bron: D. Cohen, New Scientist, 2007
Jones - Transitie - 7-10-2014 8
![Page 9: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/9.jpg)
Kritieke metalen en mineralen voor de EU
Jones - Transitie - 7-10-2014 9
![Page 10: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/10.jpg)
Kritieke metalen en mineralen voor de EU
cruciale bouwstenen voor energietransitie
Wind energy, electric cars,
energy saving lamps
Catalysts
PV energy
Batteries
Jones - Transitie - 7-10-2014 10
![Page 11: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/11.jpg)
Grondstoffen als “sources”
• Abiotische (niet-hernieuwbare) grondstoffen:
o Energetische grondstoffen: olie, steenkool,
aardgas, uranium (cf. Thema 1: Naar een
rechtvaardige energietransitie)
o “Niet-energetische grondstoffen”: metalen en
industriële mineralen
• Biotische grondstoffen: biomassa voor
voedsel, brandstoffen, kledij etc.
hernieuwbaar (cf. Thema 2: Agro-ecologische
landbouw als toekomstbeeld)
• Water en Land
Jones - Transitie - 7-10-2014 11
![Page 12: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/12.jpg)
Waterschaarste
Jones - Transitie - 7-10-2014 12
![Page 13: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/13.jpg)
Voedsel-, water- en energietekorten
Jones - Transitie - 7-10-2014 13
![Page 14: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/14.jpg)
Beslag op hernieuwbare grondstoffen en
diensten vereist 1,5 planeet Aarde
Jones - Transitie - 7-10-2014 14
![Page 15: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/15.jpg)
.. De positie van België
Jones - Transitie - 7-10-2014 15
![Page 16: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/16.jpg)
.. De positie van België
• Nr. 5 in het klassement!
Jones - Transitie - 7-10-2014 16
![Page 17: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/17.jpg)
De ongelijke verdeling ervan…
Jones - Transitie - 7-10-2014 17
![Page 18: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/18.jpg)
…En de gevolgen
Jones - Transitie - 7-10-2014 18
![Page 19: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/19.jpg)
Toenemende emissies en achteruitgang
milieudiensten
Jones - Transitie - 7-10-2014 19
![Page 20: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/20.jpg)
Van graduele naar abrupte, onomkeerbare
verandering
Bron: Global Biodiversity Outlook 3, 2011
Jones - Transitie - 7-10-2014 20
![Page 21: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/21.jpg)
Het Rockströmdiagram en global change
Bron: J. Rockström et al., Nature,
461, 2009
Jones - Transitie - 7-10-2014 21
![Page 22: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/22.jpg)
Planetaire
grenzen
worden
doorboord
Verdwijnen van habitat
Invasieve soorten
Opwarming aarde
…
Jones - Transitie - 7-10-2014 22
Bron: WWF bewerking van J.
Rockström et al., Nature, 461, 2009
![Page 23: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/23.jpg)
Climate change, the mother of all problems
Jones - Transitie - 7-10-2014 23
![Page 24: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/24.jpg)
Climate change, the mother of all problems
Jones - Transitie - 7-10-2014 24
![Page 25: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/25.jpg)
De geobserveerde temperatuurstijging (atmosfeer, links en oceanen, rechts-onder)
Jones - Transitie - 7-10-2014 25
Bron: IPCC, AR5, WGI
![Page 26: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/26.jpg)
Gevolgen zijn nu reeds duidelijk.. Maar kloof tussen
wetenschappelijke en sociale consensus is groter dan ooit
Jones - Transitie - 7-10-2014 26
![Page 27: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/27.jpg)
Temperatuursprojecties volgens verschillende
emissiescenario’s
Jones - Transitie - 7-10-2014 27
Bron: IPCC, AR5, WGI
![Page 28: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/28.jpg)
Zonder (extra) klimaatbeleid neemt temperatuur met
3,7 tot zelfs 4,8°C toe tegen 2100
Jones - Transitie - 7-10-2014 28
Grens voor “gevaarlijke
klimaatveranderingen”
Bron: IPCC, AR5, WGII
![Page 29: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/29.jpg)
Groei broeikasgasemissies tussen 2000 en
2010 sneller dan in de drie decennia voordien
Jones - Transitie - 7-10-2014 29
Bron: IPCC, AR5, WGII
![Page 30: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/30.jpg)
Overzicht
Image: carbonvisuals.com
Source: Mark Campanale & Jeremy
Leggett, 2012, Unburnable Carbon: Are
the world’s financial markets carrying a
carbon bubble?, Carbon Tracker Initiative
Jones - Transitie - 7-10-2014 30
Om de opwarming te
beperken tot maximum
2°C moet de hoofdmoot
van de fossiele
grondstofvoorraden
onaangeroerd blijven
![Page 31: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/31.jpg)
Klimaatbeleid vereist drastische reducties –
hoe langer wordt gewacht, hoe duurder
Jones - Transitie - 7-10-2014 31
Bron: IPCC, AR5, WGIII
![Page 32: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/32.jpg)
Klimaatbeleid vereist drastische reducties –
hoe langer wordt gewacht, hoe duurder
Jones - Transitie - 7-10-2014 32
Bron: IPCC, AR5, WGIII
Bron: IPCC, AR5, WGIII
![Page 33: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/33.jpg)
Klimaatbeleid vereist drastische reducties –
hoe langer wordt gewacht, hoe duurder
Jones - Transitie - 7-10-2014 33
Bron: IPCC, AR5, WGIII
Om de opwarming te beperken tot maximum 2°C moet de hoofdmoot van de fossiele grondstofvoorraden (steenkool,
aardolie, gas) in de grond blijven
Bron: IPCC, AR5, WGIII
![Page 34: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/34.jpg)
Hoe langer actie uitgesteld wordt, hoe moeilijker en
hoe duurder klimaatbeleid zal worden
Jones - Transitie - 7-10-2014 34
Bron: IPCC, AR5, WGIII
![Page 35: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/35.jpg)
Samengevat: van het (stabiele) Holoceen
naar het (onstabiele?) Antropoceen
• Holoceen:
o Geologisch tijdvak sinds einde laatste ijstijd 12.000 jaar geleden
o Stabiele omgevingsvoorwaarden bloei menselijke samenlevingen
o Vooralsnog: enige systeemtoestand waarvan we zeker zijn dat die de
huidige complexe samenleving kan ondersteunen
• Antropoceen:
o Toename menselijke macht... maar ook kwetsbaarheid
o Menselijke wijzigingen: ‘Global Change’
• “Meervoudig, complex, interagerend en mondiaal”
• Systeemparameters buiten natuurlijke variabiliteitszone
Jones - Transitie - 7-10-2014 35
![Page 36: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/36.jpg)
Overzicht
• Welkom in het
Antropoceen:
o Een socio-ecologische
status quaestionis
o Redenen voor
wanhoop
• Transitie
o Redenen voor
optimisme
Jones - Transitie - 7-10-2014 36
![Page 37: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/37.jpg)
Transitie…
Jones - Transitie - 7-10-2014 37
Bron: IPCC, AR5, WGIII
![Page 38: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/38.jpg)
Van probleemanalyse Leitbilder transitiepaden
transitie-experimenten (J. Rotmans, 2009)
Figuur: VITO
Jones - Transitie - 7-10-2014 38
![Page 39: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/39.jpg)
De drie kerneigenschappen van de beoogde
transitie
1. Koolstofarm: drastische
reductie uitstoot van
broeikasgassen
2. Circulair: slim sluiten van
kringlopen – afval wordt
voedsel
3. En rechtvaardig! Cf.
transitienetwerk
middenveld
• Grote Maatschappellijke
Uitdagingen,
o Health & well being
o Food security & Bio-based
economy
o Clean energy
o Smart and green transport
o Resource efficiency and climate
o Inclusive, innovative and secure
societies
Jones - Transitie - 7-10-2014 39
![Page 40: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/40.jpg)
Ecologische planetaire grenzen of sociaal-
ecologische voorwaarden?
Jones - Transitie - 7-10-2014 40
![Page 41: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/41.jpg)
Transitie in een globale logica…
(cf. Thema 1: Naar een
rechtvaardige energietransitie)
(cf. Thema 2: Agro-ecologische
landbouw als toekomstbeeld)
(cf. Thema 3: Financiering
transitie
Jones - Transitie - 7-10-2014 41
![Page 42: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/42.jpg)
… met locale (secundaire) voordelen
• Resilience en ancillary benefits (cf. Pittel en Rubbelke,
Ecol. Econ., 2008)
o Nieuwe (groene en lokaal verankerde) jobs
o Daling energiefactuur
o Energie-, materialen- en voedselautonomie
o Leefbare steden – minder gezondheidskosten
Jones - Transitie - 7-10-2014 42
![Page 43: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/43.jpg)
Het voorbeeld van Denemarken…
Jones - Transitie - 7-10-2014 43
![Page 44: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/44.jpg)
… met locale (secundaire) voordelen
• Resilience en ancillary benefits (cf. Pittel en Rubbelke,
Ecol. Econ., 2008)
o Nieuwe (groene en lokaal verankerde) jobs
o Daling energiefactuur
o Energie-, materialen- en voedselautonomie
o Leefbare steden – minder gezondheidskosten
• Hier en nu, geen vrijbuiters
• Katalysator voor koerswijziging op hogere
schaalniveaus
Jones - Transitie - 7-10-2014 44
![Page 45: Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent](https://reader034.fdocuments.nl/reader034/viewer/2022042816/558936eed8b42a61658b4591/html5/thumbnails/45.jpg)
Leuven Klimaatneutraal 2030
Jones - Transitie - 7-10-2014 45