Lespakket szvw leraren 5 6

Schaatsen en Zwemmen voor Water

Docentenhandleiding groep 5 & 6

Inhoud• Inleiding

• Leerdoelen

• Benodigdematerialen

• Aandeslag!

Schaatsen en Zwemmen voor Water Docentenhandleiding groep 5 & 6 2

InleidingLeukdatjeinjouwgroepaandachtgaatbestedenaanhetbelang

vanschoonwaterinAfrikaendebetekenisvanwaterinNederland.

Ditlesprogrammaiseengoedekwalitatieveaanvullingopdeactie

‘SchaatsenenZwemmenvoorWater’,eenlandelijketweejaarlijkse

actievanPlan.Hetlesmateriaalkanooklosvandezeactieindeklas

wordenbehandeld.Leerlingenuitgroep7en8kunnenditjaarweer

fanatiekbaantjeszwemmenenrondjesschaatsenvoorschoonen

veiligdrinkwaterinAfrikaanselanden.Indegroepen5en6kunje

methetthemawateraandeslagmetbehulpvandigitalelesmodu-

leseneenfilm.Jouwleerlingendoenalgemenekennisopoverhet

onderwerpwaterenervarenwatdebetekenisisvanwaterinhun

dagelijksleven.Daarnaastlerenzijoverdeproblematiekrondom

waterinAfrika.Hetlespakketleentzichdanookuitstekendvooreen

schoolbreedprojectoverhetbelangvanwater.

DoelstellingenNahetbekijkenvandefilmenhetwerkenmethetlesmateriaalkun-

nendeleerlingen:

• opdekaartAfrikaanselandenaanwijzenwaarwaterschaarsteen

gebrekaantoegangtotveiligdrinkwateraandeordevandedagis;

• redenenaangevenvoorhetbestaanvanwaterschaarsteengebrek

aantoegangtotveiligdrinkwater;

• begrijpenwatwaterschaarsteenonveiligheidbetekentvoor

kinderenvanhunleeftijdinontwikkelingslandenalsMali,Kenia,

Zambia,BurkinaFasoenUganda;

• aangevenwatmensenindezeontwikkelingslandendaadwerkelijk

kunnendoenomdesituatieteverbeteren;

• aangevenhoewijinNederlandkunnenbijdragenaanduurzame

oplossingen;

• informatieverzamelenoverhetonderwerpenereenwerkstuk

overmakenofereenspreekbeurtoverhouden.

Benodigde materialen:• digiborden/ofcomputers;

• voorhetlesonderdeel‘Dejongenstegendemeisjes’:

- rekenmachines;

- grotevellenpapier;

- kleurpotloden;

- tweeemmersofplasticbekers;

- twee(waterdichte)tonnenofgroteemmers;

- stopwatch;

- scheidsrechtersfluitje.

Aan de slag!Hetdigitalelesmateriaalbestaatuit:

• eenintroductiefilmvandecharactersNiels&Natoma;

• eenstartquiz;

• filmvragen;

• doe-opdrachten;

• eeneindquiz.

IntroductieOmdeleerlingenvoortebereiden,houdjeeenvoorgesprekover

hetgebruikvanwater.Maakdekindereneropattentdathetvoor

hendenormaalstezaakvandewereldisdaterineenhuiskranen

aanwezigzijnwaarschoondrinkwateruitkomt.Ookheeftiedere

woningeenwc(meestalzelfsmeerdanéénwc)eneenbadka-

mer(somsookmeerdere)meteendoucheensomsookeenbad.

Daarnaastbeschikkendemeestehuishoudensovereenwasmachine.

Tegenwoordigbeschikkenookdemeestemensenovereenvaatwas-

ser.Kortom:inNederlandhebbenweoveralomonsheenschoon

(drink)water.Vraagdekinderenofzekunnenradenhoeveelwater

zegemiddeldperdaggebruiken.(Ditisca.150liter.Hoeveelliteris

datperjaar?)

Waterisooknodigvoordeindustrieendelandbouw.Voorde

productievaneenkiloslaisbijvoorbeeldzo’n25literwaternodig.

Deproductievaneenautokostwel250.000literwater!Vraagofde

kinderenzichkunnenvoorstellenwathetzoubetekenenalsergeen

watermeeruitdekraanzoukomen.Verteldaterlandenzijnwaar

mensenbijnageenofhelemaalgeenschoonwaterhebben.Vertel

dekinderendatzeeenfilmgaanzien(drink)waterinAfrika.Vertel

datveelAfrikaanselandeneengebrekaanschoondrinkwaterheb-

benenlaatuwleerlingenalvastnadenkenwatwezoudenkunnen

doenomdesituatieteverbeteren.


Niels & NatomaNielsenNatomazijnde‘characters’/mascottesvanhetschool-

programma‘SchaatsenenZwemmenvoorWater’.Natomaisvan

Afrikaanseorigineeniseenfanatiekzwemster.NielsisvanHollandse

bodemenschaatstalent.Samenpresenterenzijdeshow‘Schaatsen

enZwemmenvoorwater’waarinzijdeleerlingendoordelesstof

voeren.Inhetintroductiefilmpjevertellenzijoverwaterinontwik-

kelingslandenenoverdesponsoractie.Nadatdeleerlingenditfilmpje

hebbenbekeken,beginnenzemetdestartquiz.

StartquizDestartquizbetrefteennulmetingoverhetonderwerpwater.Weten

deleerlingendathetmenselijklichaamvoorhetgrootstedeeluit

waterbestaat?Wetendeleerlingenhetverschiltussengrond-en

oppervlaktewater?Bijdelaatstevragenvandequizverschuifthet

aandachtsgebiednaarwaterinontwikkelingslanden.Hetverdientde

voorkeurdeleerlingendestartquizindividueeltelatenmaken.Mocht

jeunietbeschikkenoverpc’smaarwelovereendigibord,dankunje

destartquizookklassikaalbehandelen.

Leerdoel

• Deleerlingendoenalgemenekennisopoverhetonderwerp

water.

Antwoorden

1. Hetlichaamvaneenmensbestaatvoorhetgrootstedeeluit:

Goede antwoord:C.water.

2. Welkekleurheeftwater?

Goede antwoord:C.geenkleur.

3. Dezonverwarmthetzeewaterenhetzeewaterverdampt.Wat

gebeurtermetdewaterdamp?

Goede antwoord:B.Dewaterdampstijgtopenkomthoogin

deluchtterecht.

4. Hoelangkaneenmenslevenzonderwater?

Goede antwoord:A.eenpaardagen.

5. Hoeveelliterwatermoetjeongeveeropeendagdrinkenom

gezondteblijven?

Goede antwoord:B.2,5literwater.

6. Alsjeziekbent,moetje:

Goede antwoord:C.meerwaterdrinkendanjenormaaldoet.

7. HoeveelwatergebruikenweinNederlandgemiddeldper

persoonperdag?

Goede antwoord:C.150liter.

8. Hoeveelwaterheefteenmensperdagechtnodigomtekun-

nendrinkenenzichschoontekunnenhouden?

Goede antwoord:B.25liter.

9. Hoeheethetsysteemvoordeafvoervangebruiktwater?

Goede antwoord:B.riolering.

10.Eendeelvanhetwaterindewereldisdrinkwater.Hoegrootis

datdeel?

Goede antwoord:A.minderdan1%vanalhetwaterisdrink-

water.

11.Schoondrinkwateriseeneerstelevensbehoefte.Hoeveelmen-

senopaardehebbenteweinigtoegangtotschoondrinkwater?

Goede antwoord:C.ongeveer1miljardmensen.

12.InAfrikawordenvaakkinderenerdoorhunoudersopuitge-

stuurdomwatertehalen.Meestalmoetendemeisjesdatdoen.

Waarommoetendemeisjesvakerwaterhalendandejongens?

Goede antwoord:A.Omdatdemeisjesminderbelangrijkwor-

dengevondendandejongens.Dejongensmogennaarschool

terwijldemeisjeswatermoetenhalen.

13.Dagelijkszijnermenseninontwikkelingslanden(armelanden)

dieziekwordenomdatzevervuilddrinkwaterhebbengedron-

ken.Stervenerookdagelijksmensenomdatzevervuildwater

hebbengedronken?

Goede antwoord:A.ja,helaaswel.


FilmquizDeleerlingenkijkensteedsnaareenkortfilmfragmentenbeant-

woordendaarnaeenvraag.

Leerdoelen

• Deleerlingenlerenover(drink)waterproblematiekinontwik-

kelingslanden.

• Deleerlingenontdekkenwelkeoplossingenerzijn.

• DeleerlingenlerenwatPlanviadeactie‘SchaatsenenZwem-

menvoorWater’kandoentegenwaterproblematiekinontwik-

kelingslanden.

Antwoorden

1. Vuldeontbrekendewoordenin.Kiesuit:kraan–rivier–

fabriek–riool.

Goede antwoorden:Onsdrinkwaterkomtuitdegrondenuit

derivieren.Ineenspeciale[fabriek]wordthetwatergezuiverd.

Hetwaterdatbijonsuitde[kraan]komtisheelschoon.

Alswehetwaterhebbengebruikt,stroomthetnaarhet[riool].

Viabuizenonderdegrondstroomthetrioolwaternaareen

anderefabriek.Hierwordthetrioolwatergezuiverdenkomt

weerteruginde[rivier].

2. WaaromhaaltRosewatervoorzichzelfenvoorhaarfamilie

uithetviezemeertje?

Goede antwoord: Omdatergeenwatermeeruitdekraan

komt.

3. WaardenkjedatRoseenhaarfamiliehetwateruithetmeer

ofeenrivierallemaalvoorgebruiken?

Goede antwoorden:Alleantwoordenzijngoed.

4. Roseheeftooknogeenbroer.Hijhoeftvanzijnoudersnooit

watertehalen.Daaromkanhijbijvoorbeeldnaarschoolterwijl

Rosewaterhaalt.WaaromhoeftdebroervanRosenooitwater

tehalen?

Goede antwoord: OmdatinAfrikaanselandendejongens

vaakwordenvoorgetrokken.

5. Vulbijiederebeweringinofdezewaarofnietwaaris.

• Wateruitderivierisschonerenveiligeromdedrinken

danwateruitdegrond.[nietwaar]

• HetkostAfrikaansekinderenweinigtijdomwaterte

halenvoorhunouders.[nietwaar]

• AlsjewaterhaaltuiteenAfrikaanseriviermoetje

oppassenvoorgevaarlijkebeesten.[waar]

• Vanvervuilddrinkwaterkunjedoodgaan.[waar]

6. Vuldeontbrekendewoordenin.Kiesuit:beesten–meer-

omhoog–drinken–passen.

Goede antwoorden:Eenwaterpompzorgtervoordatgrond-

water[omhoog]wordtgepompt.Grondwaterisveiligeromte

[drinken]danrivierwaterofwateruiteen[meer].Hetisname-

lijkvanzichzelfeenstukschonerenjehoeftnietopte[passen]

voorgevaarlijke[beesten]zoalsnijlpaardenenkrokodillen.

7. Opdevierfoto’skunjezienwatermetopbrengstvande

actieisgedaan.Welkefotohoortbijwelkproject?Sleephet

fotonummernaarhetjuisteproject.

Goede antwoorden:

• wc’sbouwenfoto2

• voorlichtingoverschoonenveiligwatergevenaanmensen

uitdedorpenfoto3

• moestuintjesbijscholenaanleggenfoto1

• waterpompsystemenaanleggenfoto4


De jongens tegen de meisjesInhetonderdeel‘Dejongenstegendemeisjes’lerendeleerlingen

opeenspeelsemaniermeeroverhetonderwerpwater.Hetfeit

datinveelAfrikaanselandenvrouwen(enmeisjesinhetbijzonder)

vaakeenondergeschikterolhebbenomdatzealsminderwaardig

wordenbeschouwd,vormtdeaanleidingomdejongenstegen-

overdemeisjesteplaatsen.Vanzelfsprekendisdewedstrijdniet

bedoeldomtetestenofvrouwendiscriminatieterechtis.Door

tweegelijkwaardigeteamstegenoverelkaartezetten,wordtjuist

deabsurditeitvandiscriminatievanvrouwen/meisjesbenadrukt.

Dewedstrijdbestaatuitdrieonderdelen,namelijk:

1. eenrekenopdracht

2. eeninzichtopdracht

3. eendoe-opdracht

Jijbentdespelleider.Jehoudtdetijdindegaten(iedereopdracht

moetbinneneenbepaaldetijdwordenuitgevoerd)enbeoordeelt

iederekeerwelkteamheeftgewonnen.

Opdracht 1: WaterverbruikLeerdoelen

• Deleerlingenontdekkendatmenseninrijkelandendagelijks

velelitersschoondrinkwatergebruikenzonderdatzijhetinde

gatenhebben.

• Deleerlingenbegrijpendatschoondrinkwatereigenlijkheel

kostbaarisendatdeaanwezigheidervanvoorveelmensenin

dewereldhelemaalnietvanzelfsprekendis.

• Deleerlingenbegrijpendatzijzelfzuinigmoetenomgaanmet

hetgebruikvan(drink)water.

Antwoord

Natomawordtzaterdagochtendwakkervanhetgeluidvandewc

indebadkamerdiewordtdoorgetrokken[6liter].Hetisvandaag

eenbelangrijkedagvoorNatomawantzedoet’smiddagsmeeaan

eengrootzwemtoernooi.Depersoonindebadkamerdraaitnude

badkraanopen.Kennelijkishethaarmoederdieinbadgaat[115

liter],wantNatomahoorthaarzingen.Slapenluktnunietmeer.Ze

gaathaarbeduitenlooptnaardewc.Pfff…kennelijkishaarvader

netnaardewcgeweest[6liter]wanthetstinkteenuurindewind!

NadatNatomagauwheeftgeplastendewcheeftdoorgetrokken

[6liter],wastzehaarhanden[1liter]engaatnaardewoonkamer.

Daarzietzehaarvader,diedeontbijttafelalheeftgedektenmet

eengrotepotthee[1liter]aankomtlopen.

6+115+6+6+1+1=135liter

NB:inprincipeis135literhetgoedeantwoord.Maaralseenteam

eenanderantwoordgoedweettebeargumenteren,isdatook

goed.Tedenkenvaltdanbijvoorbeeldaan:

• devadervanNatomaheeftookzijnhandengewassennadathij

naardewcging:135liter+1liter=136liter

• hetbadwaarinhaarmoederligt,isnogniethelemaalvol:135

liter–xliter.

Indiengeendevanteamsdevraagcorrectweettebeantwoorden,

winthetteammethetantwoorddathetdichtstbij135literinde

buurtkomt..

Opdracht 2: WaterzuiverenDoordezeopdrachtzullenleerlingendetechniekvanwaterzuive-

renbeterbegrijpen.Bekijknadezeopdrachtenmetjouwleerlin-

genhetfilmpjeopinternetwaarintezienishoeschoondrinkwa-

terwordtgemaaktineenNederlandsewaterzuiveringsfabriek.

Jekuntdeleerlingenhunwaterzuiveringsinstallatielatenteken,

zoalsindeopdrachtisaangegeven.Indienjehiervoordemiddelen

inhuishebt,ishetnatuurlijknogleukeromdeleerlingenhun

waterzuiveringsinstallatietelatenbouwen.Hiervoorhebjenodig:

• (schone)bloempottenmeteen

paarkleinegaatjesindebodem;

• glazenpotten;

• stenen;

• grind;

• zand;

• watten.

Leerdoelen

• Deleerlingenwordenzichervanbewustdatschoondrinkwater

nietvanzelfsprekendis.

• Deleerlingenontdekkenwaaromgrondwateroverhetalge-

meenschonerisdanoppervlaktewater.

Antwoord

Deonderdelendiedeleerlingenindebloempotkunnendoen,

moetendeleerlingenordenenvangrofnaarfijn,dus:stenen,

grind,zand,watten.

Opbasisvandezeindeling,moetendematerialenwordengeor-

dendvanfijnnaargrof.Dusdewattenonderop,danhetzand,dan

hetgrindenbovenopdestenen.Destenenzijnervooromde

grofsteonderdelenuithetvervuildewateroptevangen(takjes

etc.).Inhetgrindwordenietsmindergroveonderdelenopge-

vangenzoalsstukjesvanbladeren.Indeonderstelaag,worden

nógfijnerevuiltjesuithetwatergevist.Degaatjesindebloempot

moetenoverigensgoedbedektzijnmetdewattenomdatanders

hetzandhiertussendoorkanstromenmethet‘gezuiverde’water.

NB:uiteraardiswaterdatopbovenstaandemaniergezuiverdis,

langnietschoongenoegomtedrinken.

plastic �es zonder dop

glazen pot watten

stenen grind zand�es als water-

zuiveringsinstallatie


Opdracht 3: WaterestafetteLeerdoelen

• Deleerlingenontdekkendatkinderen(envooralmeisjes)in

ontwikkelingslandenvaaklangeafstandenmoetenafleggenom

aan(drink)watertekomen.Vaakisditwaternieteensschoon.

• Deleerlingenlerendatwaterhaleneenfysiekzwareinspanning

isdieooknogtijdrovendis.Hierdoorkunnenveelkinderenniet

altijdnaarschool.

Jekuntdewaterestafettegoeduitvoerenophetschoolpleininde

buurtvaneen(buiten)kraan.Jehebtdantweetonnen/bakken/

groteemmersnodigwaarindeleerlingensteedshunemmerwater

leegkunnenkieperen.

Indiendezebuitenopdrachtteveeltijdkost,kunjedeopdracht

ookuitvoereninjouwklaslokaalofandereruimtebinnenjeschool.

Omeenwaterballettevoorkomen,kunjedetweetonnen/bak-

ken/groteemmerswaarinhetwatermoetwordenverzameld,

vervangendoortuiltjesof‘normale’emmers.Deemmerswaterdie

deleerlingenmoetenvervoerenkunjedanvervangendoorplastic

bekertjes.

Nadewaterestafettewordtduidelijkwelketeamdebattleheeft

gewonnen.

EindquizTerafsluitingmakendeleerlingendeeindquiz.Indienjede

leerlingendestartquizindividueelhebtlatenmaken,kunjehende

eindquizookhetbestindividueellatenmaken.

Deeindquizbetreftgrotendeelseenherhalingvandelesstofover

waterinontwikkelingslanden.Indiendeleerlingengoedhebben

opgeletbijdeverschillendelesonderdelenzoudenzedeeindquiz

foutloosmoetenkunnenmaken.

Antwoorden

1. Inveelontwikkelingslandenzijndesanitairevoorzieningen

nietgoed.Kruisaanwatweondersanitairevoorzieningen

verstaan?

Goede antwoorden:alleantwoordenzijngoed(wc’s,douches,

wasbakken).

2. WaaromkanjeinlandenzoalsBurkinaFasoenUgandaniet

schaatsen?

Goed antwoord: C.Omdathetnooitvriestinlandenzoalsin

BurkinaFasoenUganda.

3. Alssanitairevoorzieningenheelslechtzijn,moetenmensen

andereoplossingenbedenkenomzichschoontehouden.Ze

wassenzichdanbijvoorbeeldinmerenofrivieren.Welkegeva-

renkanditmetzichmeebrengen?

Goede antwoorden: alleantwoordenzijngoed.

4. Zetdezinnenindegoedevolgorde.

Goede antwoord: 1–3–6–2–4–5.

5. Indeteksthieronderontbrekeneenaantalwoorden.Vulde

juistewoordenin.

Antwoord: VaakmissenkindereninAfrika[lessen]opschool.

Alsernietgenoeg[wc’s]opschoolzijnmoetenkinderenvaak

lang[wachten]voordatzeaandebeurtzijn.Ookmoetenze

vaakver[lopen]omwatertehalen.Ditwaterisvaak[vies]

waardoorkinderen[ziek]worden.Vooral[meisjes]missen

veellessenomdatzezichnergenskunnen[verschonen]alsze

ongesteldzijn.Daaromblijvenzevaakthuis.

6. DoordaterindrogelandeninAfrikasteedsmeerbomenen

plantenverdwijnen,breiddewoestijnzichuit.Hierdoorwordt

hetnógmoeilijkeromaandrinkwatertekomen.Hoekomtdat?

Goed antwoord: A.Erzijngeenbomenenplantenmeerdie

hetwatereentijdjekunnenvasthouden.Nadathetheeftgere-

gend,zakthetwaterveeltesneldiepwegindegrond.

7. WaaromgaanveelkindereninAfrikanietaltijdnaarschool?

Goed antwoord:A.Omdatzehunoudersmoetenhelpenmet

hunwerkofmethethuishouden.

8. Sleepdewoordennaardejuisteomschrijvingen.

Goede antwoorden:

• wcdoorspoelen:6liter

• pottheezetten:1liter

• vaatwasseninvaatwasmachine:18liter

• eenbadnemen:115liter

9. HoeveelliterwatergebruiktiemanduitUgandagemiddeldper

dag?

Goed antwoord: B.Ongeveer15liter.

10.Metdeopbrengstvandeactie‘SchaatsenenZwemmenvoor

Water’verzorgtPlanverschillende(drink)waterprojecten.

Kruisaanwelke:

Goede antwoorden: Allenantwoordenzijngoed.

ColofonHetlesmateriaal‘SchaatsenenZwemmenvoorWater’kwamtotstandinopdracht

vanPlanenwerdgeproduceerddoorZornUitgeverijinsamenwerkingmetPlan.

Lespakket szvw leraren 5 6

Documents

Transcript of Lespakket szvw leraren 5 6