Les 3 Ecologie

1.Terugblik opgaven les 2: Habitat en niche

vogelsoorten in verschillende ecosystemen

2.Beheer cultuurlandschap heide en N- (stikstof)

kringloop

3.Koolstofkringloop (Met aandacht voor boek: Het

Periodiek Systeem van auteur: Primo Levi)

4.Organismen in water en ecologische relaties met

aandacht voor stabiliteit van ondiepe meren:

Kantelsysteem van Marten Scheffer. Aandacht voor

kringloop fosfaten.

5. Voedselketens in zeeën rondom Antarctica

Vogelbevolking heideveld 10 ha

Boomleeuwerik: 1Habitat: droge met gras en heide begroeide terreinen, weinig bomen.Niche: Voedsel: insecten op bodem, ze worden met poten opgekrabd.

Boompieper: 2Habitat: idem als bij boompieper met meer verspreid voorkomende bomenNiche:Voedsel: insecten tussen gras, heide en kruiden.

Nachtzwaluw: 1Habitat: uitgestrekte droge terreinen met gras en heide, weinig bomen.Niche:Voedsel: ‘s nachts vliegende grotere insecten (vlinders en kevers)

Braamsluiper: 2Habitat: lage verspreid voorkomende struikachtige vegetaties.NicheVoedsel: insecten in struiken.

Geelgors: 1Habitat: bosranden en open plaatsen in bossen, langs wegranden.NicheVoedsel: Plantaardig: onkruid- en graszaden; kleine dieren op bodem

Roodborsttapuit: 2Habitat: hoge kruiden en niet al te dichte struikvegetaties.Niche:Speurt vanaf zitplaats naar insecten op bodem

Vogelbevolking heideveld 10 ha

Vogelbevolking 12-jarig

dennenbos 10 ha

Roodborsttapuit

Boomleeuwerik

Boompieper

Nachtzwaluw

Geelgors: 2

Braamsluiper: 1

Kuifmees: 2

Fitis: 10

Roodborst: 6

Merel: 1

Vogelbevolking 50-jarig

dennenbos 10 ha

Geelgors

Braamsluiper

Fitis

Kuifmees: 4

Roodborst: 3

Merel: 1

Zwarte mees: 5

Koolmees: 4

Pimpelmees: 1

Glanskopmees: 1

Goudhaantje 6

Houtduif: 3

Vink: 4

Vlaamse gaai: 1

Gekraagde roodstaart: 1

Tjiftjaf: 1

Heide: cultuurlandschap

Heidebeheer door branden

Heidelandbouwsysteem

Struikheide

http://www.floravannederland.nl/planten/Struikhei

Heidebeheer

Instorting heidelandbouwsysteem

Einde 19e eeuw; begin 20e eeuw

Te veel plaggen

Gebruik mergel

Guano aanvoer vanuit Peru

Goedkopere wol uit Australië

Katoen uit Amerika

Uitvinding kunstmest

1 en 2 Ammonificatie3 en 4 nitrificatie (aëroob)

Veenvorming

Stikstofbacteriën in wortelknolletjes (Vlinderbloemigen)

Vlinderbloemige planten ( tuinboon, erwt, lupine, luzerne, brem, robinia, rode klaver etc.) leven in mutualistische symbiose met stikstofbacteriën in hun wortelknolletjes.

De stikstofbacteriën (rhizobium sp.) zijn in staat om stikstof uit de lucht in de bodem om te zetten in NH4+ (ammonium) ionen,die als N- bron dienen voor de plant.

De bacterie krijgt hier ín ruil suiker voor van de plant.

Vlinderbloemigen kunnen groeien op zeer N-arme bodems

Familie Vlinderbloemigen

Twee bloemkroonbladen zijn vergroeid tot een ‘kiel’, opzij daarnaast staan twee losse bloemkroonbladen, de ‘zwaarden’ en naar boven een groot kroonblad, de ‘vlag’. Binnen de kiel zijn vruchtbeginsel en meeldraden aanvankelijk opgesloten

(vb: Witte honingklaver, Brem).

http://www.floravannederland.nl/planten/brem/

Koolstofkringloop

Organismen in water en ecologische relaties

Ziekteverwekkers voor de mens: virussen(buikgriep) e.a. ,

bacteriën (cholera, typhus,

dysenterie,ziekte van Weil) etc.

Bacterën zijn van zeer groot belang voor de zuivering van (afval)water

Schoon drinkwater en riolering zijn voor de volksgezondheid van uitermate

groot belang

Flora: Fytoplankton ( algen) en hogere waterplanten (water- en

oeverplanten)

Fytoplankton wordt onderverdeeld in: 1. Cyanobacteriën of blauwalgen

2. Groenalgen

3. Sieralgen

4. Kiezelalgen

5. Overige algengroepen

Blauwalgen

• Ze hebben geen celkern: bacteriën

• In staat tot koolstofassimilatie: hoge zuurstofproductie

• Groeien goed in eutrofe omstandigheden (plaag)

• Sommige soorten maken gifstoffen

• Driehoeksmosselen zijn van groot belang bij de

bestrijding (waterfilteraars)

• Sommige soorten leven in symbiose

Symbiose grote kroosvaren (Azolla filiculoides) met blauwalg

De blauwalgen zijn in staat

om atmosferische stikstof

vast te leggen Indien er

voldoende fosforzouten ter

beschikking staan (eutrofe

situatie) dan kan de grote

kroosvaren zich zeer snel

uitbreiden.

Deze planten worden als

groenbemesters gebruikt in

rijstvelden

Lichtkleuren geabsorbeerd bij fotosynthese

Groenalgen

Plankton is de verzamelnaam voor alles wat

vrij in het water zwevend leeft.

Het fytoplankton is het plantaardige deel

hiervan. Het gaat vooral om ééncellige algen.

De algen in de oceanen produceren

70% van de zuurstof in de atmosfeer.

Zonder die plantjes zouden wij dus niet

kunnen leven! Bovendien staan ze aan de

basis van elke voedselpiramide in water.

Symbiose groenalg met zoetwaterpoliep

De groene zoetwaterpoliep, familie van de kwallen, zeeanemonen en koralen wordt 1 tot 2 cm groot.

Het dier vangt vooral watervlooien met zijn netelcellen, die op de tentakels gelegen zijn.

Zoetwaterpoliepen leven in mutualistische symbiose met groenalgen.

Ze zijn hermafrodiet en kunnen zich geslachtelijk en ongeslachtelijk voortplanten.

Ongeslachtelijke voortplanting zoetwaterpoliep

Groene waterpoliepen kunnen zich ongeslachtelijk voortplanten door knopvorming.

Sieralgen

Kiezelwieren

Oogwieren

Water- en oeverplanten

Klein kroos (drijvende waterplant)

http://www.floravannederland.nl/planten/klein_kroos

• Kroos komt tot ontwikkeling indien er

veel voedingsstoffen ter beschikking

staan

• Beschaduwing ondergedoken

waterplanten

• Afsterving ondergedoken

waterplanten (afname biomassa)

• Reductie diffusie zuurstof

• Water wordt zuurstofloos (bacteriën

gebruiken nog aanwezige zuurstof)

• Nog maar weinig in water levende

dieren

Water- en oeverplanten

Ondergedoken waterplanten

• Komen voor in voedselarme situaties

• Belangrijke zuurstof producenten

• Staan aan basis voedselketens

• Schuilplaats voor waterdieren

• Belangrijk als waterzuiveraars

Doorgroeid fonteinkruid (Potamogeton perfoliatus)

Watervlo: consument 1e orde

Watervlooien

Voedsel:

de darminhoud bestaat uit groene algen.

Voedselweb in ondiep meer

Schematische weergave gevolgen eutrofiëring

Effect voedingsstoffen op troebelheid water

Een grafisch model van het effect van voedingsstoffen op de evenwichtstoestand in ondiepe meren.

voedingsstoffen troebel water ( met waterplanten minder troebel dan zonder waterplanten).

Boven bepaalde troebelheid kunnen waterplanten niet meer groeien omdat er niet genoeg licht is

Reactie van ondiep meer op toename en afname van meststoffen

• Eenmaal troebel geworden zal een ondiep meer bij de afname van meststoffen nauwelijks helderder worden.

• Visverwijdering kan leiden tot een permanent herstel

Fosfor aanwezig in erfelijk materiaal (DNA en RNA) en belangrijk voor de energiehuishouding (ATP) en opbouw celmembraan (fosfolipiden)

Fosfaten worden aangetroffen in ertsen uit Marokko en China

Fosforkringloop

Phytoplankton in zee bij Antarctica

Krill Antarctica: consument 1e orde

Voedselketen Antarctica

Voedselweb zee rondom Antarctica