KERK in MOKUM december 2011 3

‘Lidmaatschap is niet meer van deze tijd’ Onderzoek naar de kerk voor twintigers en dertigers

Hoofdpersonen in de docu-mentaire Nu(l)Twintig:

Abe: ‘Ik had het gevoel dat ik pas welkom was in de kerk als ik bekeerd zou zijn.’

Sammia: ‘Ik wil niet steeds naar de-zelfde bron. Ik heb meer bronnen nodig.’

Serina: ‘Ik vind deze kerk koud, ik kan me niet voorstellen dat ik hier een warm gevoel zou krij-gen. Het is net een vergader-ruimte.’

De documentaire Nu(l)Twintig zien in uw kerk?

Mail: karel.smouter@protestantsamsterdam.nl. Karel Smouter en Inger van Nes komen langs met de film en stof voor een gesprek na afloop.

YUPYoung U rban P ro tes tan t

een onderzoek onder

jonge protestanten

en hun kerk in de stad

Vijf stadskerken onder de loep

Interviews en portretten

Resultaten enquête Wat valt er van te leren?

Mark Rutte is lesbischISBN 9789025435264 Prijs € 14,95www.uitgeverijcontact.nl

Voorkant van de dvd Nu(l)Twintig

Marloes Keller leest…In het boek Mark Rutte is lesbisch gaat Raoul Heertje op zoek naar het echte verhaal. Volgens hem is er weinig meer echt. We voeren continu circus acts op of applau-disseren ervoor. Vooral de media moeten het ontgelden. Zij laten nooit ‘het echte verhaal’ zien en Raoul probeert dit inzichtelijk te maken. In het echt vind ik de grap-pen van stand up comedian Raoul Heertje leuker dan op papier. Het einde van het boek is echter een ontroerend pleidooi voor echtheid.

Een pleidooi dat niet zou misstaan in een gemiddelde preek: ‘Over de waarheid weten we niks. Misschien bestaat hij niet eens. Soms voel je hem. Nee, haar. Soms voel je haar. Als de waarheid bestaat, is zij vrouwelijk. Ik voel haar soms op momenten van groot verdriet of in-tense vreugde, maar kan haar niet beschrijven.’

Vervolg van pagina 1

Annemijn molenAAr

Interne spanningen en polarisa-tie zijn funest voor de betrok-kenheid van twintigers en derti-gers bij kerken. Wat wel aantrekt: een outspoken dominee die toch ruimte biedt voor dialoog.

Dat zijn enkele conclusies die Niels de Jong, missionair predikant voor de IZB in Rotterdam, trekt in zijn onderzoek naar Young Urban Pro-testants. Gelijktijdig deden Karel Smouter en Inger van Nes in op-dracht van de Protestantse Kerk Amsterdam onderzoek naar jonge Amsterdammers en hun kijk op geloof en kerk. De documentaire Nu(l)Twintig is het resultaat van hun eerste onderzoeksjaar.

Duidelijk verhaalIn vijf groeiende protestantse stadsgemeenten zocht Niels de Jong naar de geheimen van hun aantrekkingskracht op jongeren. Een van die kerken, de Jeruzalem-kerk, staat in Amsterdam.

Twintiger wil talentgericht werk doen

Zelf is Niels (30) predikant in een groeiende kerk in Rotterdam. ‘Vijf-tien jaar geleden zaten daar 50, vooral grijze mensen. Nu zijn het er 150, waarvan 70% jonger is dan 35 jaar. De diensten zijn niet spectaculair, eerder traditioneel dan experimenteel.’ Hij besloot op zoek te gaan naar indicatoren voor ‘succes’.

‘De belangrijkste sleutel is dat het ergens over moet gaan in de kerk. Men wil een duidelijk ver-haal horen.’ De meest verrassende uitkomst: dat er eveneens ruimte moet zijn voor andere opvattin-gen. De Jong: ‘Zekerheid moet je niet zoeken in de buitenkant, of in morele standpunten. Een voorbeeld is de discussie rondom samenwonen. Twintigers en derti-gers willen daarin keuzevrijheid. Als je inhoudelijk maar eenduidig bent. Deze conclusie dwingt te richten op de kern.’

Niet plichtsgetrouwDe Jong: ‘Een autoritaire dominee kan het vergeten in de stad. De aantrekkelijke predikant is een net-werker. De kerk wordt een steeds plattere organisatie. Dat zie je ook in deze vijf kerken, waar de invloed gespreid is.

Een autoritaire dominee kan het vergeten in de stadGemeenteleden kunnen meeden-ken via commissies en hoeven daarvoor niet gelijk vier jaar in de kerkenraad.’ Want een twintiger of dertiger wil zich doorgaans niet voor jaren committeren, maar wel talentgericht en projectmatig werk doen, stelt De Jong. ‘Ze zijn actief. De plichtsgetrouwheid is er alleen af, maar dat lijkt me goed.’

Psalmen en nieuwe vormenDe Jong hoopt dat zijn onder-zoek een goede steen in de vijver is voor predikanten. ‘Hoewel het grootste deel van de bevraagde jongeren een protestantse achter-grond heeft, komt toch een derde van buitenaf. Zij zijn door dezelfde ‘‘sleutels’’ aangetrokken. Daarom geloof ik dat reguliere protestantse gemeenten blijven bestaan: met psalmen, gezangen en een duide-lijk verhaal. Al zijn ook heel nieu-we vormen nodig.’

Wat zoeken Young Urban Protes-tants in de kerk?1. Het moet ergens over gaan.2. Er moet ruimte zijn.3. Er moet plek zijn.4. De sfeer moet goed zijn.5. Er moet wat gedaan worden.

Nu(l)TwintigIets eerder dan De Jong startten Karel Smouter en Inger van Nes voor de Protestantse Kerk Amster-dam een onderzoek naar de leef-wereld van twintigers en dertigers in Amsterdam. Wat hebben zij met geloof en kerk? Hun tweejarige project begon in 2011 en leidde onder meer tot de documentaire Nu(l)Twintig, die op 31 oktober met 125 jongeren en 125 ouderen werd bekeken en be-sproken in de Westerkerk. In deze film vertellen vijf Amsterdamse twintigers over hun idealen en angsten, geloof en ongeloof.

SeizoensfeestIn het tweede projectjaar gaan Smouter en Van Nes demonstreren, activeren en inspireren. Smouter: ‘Festivals zijn vaak het begin van gemeenschappen. Daarom gaan we seizoensfeesten organiseren, op de eerste dag van elk nieuw seizoen. We haken aan bij iets algemeens en proberen binnen dat thema een ver-binding te leggen tussen de weg van de bezoekers en de weg van Jezus.’

Lidmaatschap niet meer van deze tijd

Verder gaan ze tien jongerenwer-kers coachen en nieuwe kerkelijke projecten ondersteunen. ‘Kerke-lijke projecten moet je samen met de buren opzetten. Het werkt niet meer om op een zendende manier jouw terrein open te stellen voor niet-kerkelijken. Deel het eige-naarschap, bouw een band op met buurtgenoten, laat ze meedoen en meedenken. En nee, dan worden ze niet gelijk lid, maar ze gaan zich

wel verbonden voelen met de ruim-te en de mensen.’

Commitment Want net als De Jong denkt Smou-ter dat lidmaatschap niet meer van deze tijd is. ‘Negentig procent van de Amsterdamse twintigers en der-tigers is zonder kerkelijke achter-grond. Die zijn sowieso minder snel geneigd te denken in termen als commitment en lidmaatschap. Bo-vendien spreken ze de ‘‘geloofstaal’’ niet. Hoe spreek je ze dan aan? Wij zeggen: begin met luisteren, naar de vragen en thema’s die twintigers zelf aandragen. Vervolgens kun je gemeenschappen rondom die vra-gen bouwen.’