Jaarboek - Erasmus MC homepage...De redactie heeft ernaar gestreefd een zo compleet mogelijk...

Verplegingswetenschappelijk Onderzoek 2017-2018

Ambities verbinden en bouwen aan excellentie

Jaarboek

Inhoud

Voorwoord Grotestappenvangedrevenverpleegkundigen 3

Editorial Veelvariatie 4

Hoofdstuk1 Proefschriften 5

Hoofdstuk2 Promovendi 15

Hoofdstuk3 Publicaties 18

Hoofdstuk4 Presentaties 27

Hoofdstuk5 Grants,prijzenenawards 34

© 2019 - Verpleegkundige Raad VIP2 en Vakgroep Verplegingswetenschap Erasmus MCAllerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestandofopenbaarwordengemaakt,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvanVIP2.

Verpleegkundige Raad VIP2 en Vakgroep Verplegingswetenschap Erasmus MCAmbtelijksecretarisPostbus20203000CARotterdamvip2@erasmusmc.nlwww.erasmusmc.nl

Noot van de redactieDeredactieheefternaargestreefdeenzocompleetmogelijkjaarboeksamentestellen.Indieneenbepaaldepublicatieofbijdragenietisopgenomen,wasdezenietbijonsbekend.Westellenhetopprijsalsubijeenonberekendepublicatieofbijdragecontactmetonsopneemt.Vooradressenziehetcolofonachterinditjaarboek.

VIP2 JaarboekVerplegingswetenschappelijkOnderzoek2017-2018 2

Grote stappen van gedreven

verpleegkundigen

Voorwoord

InhetErasmusMCwerkenmeerdan2200verpleegkundigen,diedagindaguit,24uurperdagklaarstaanvooronzepatiënten.ProfessionalsdieinveelgevallenhetgezichtzijnvanhetErasmusMCrichtingdepatiëntenhunnaastenenhetcentraleaanspreekpuntalszehierverblijven.Maarhetverpleegkundigdomeinisvandaagdedagmeerdanalleeneenuitvoerendberoep,hetisookeenwetenschappelijkediscipline.Verpleegkundigetheorieënenuitkomstenvanverplegingswe-tenschappelijkonderzoekhebbenhetberoependepraktijkverrijkt.

BijdemissievanhetErasmusMC-eengezondebevolkingenexcellentezorgdooronderzoekenonderwijs-hoortexcellentenbaanbrekendverplegingswetenschappelijkonderzoek.Ditisessen-tieelvoordeontwikkelingvanhetverpleegkundigberoependepatiëntwaarwehetuiteindelijkallemaalvoordoen.DitdoenwijnietalleeninhetErasmusMCmaarjuistinverbindingmetonzeregio,wantsamenstaanwijsterkerdanalleen.

Netalsvoorgaandejarenlaatditjaarboekziendatweophetgebiedvanverplegingswetenschappelijkonderzoekweergrotestappenhebbengezet.Stappenvangedrevenverpleegkundigen,verpleegkun-digspecialistenenverplegingswetenschappers.Eengroepdiesteedsgroterwordtenooksteedsvakerbesluitomtepromoveren.Zozijnerindeperiode2017-2018maarliefstachtverpleegkundigengepro-moveerd.Daarnaastisprof.dr.MoniquevanDijksindsjuni2017onzeeerstehoogleraarverplegingswe-tenschap,eenbelangrijkestapinhetverderontwikkelenvanditonderzoeksgebiedinhetErasmusMC.

Watopvaltinhetjaarboekisdeindrukwekkendelijstvanpublicatiesenpresentatiesvanuitditonderzoekgebied.Daarbijzijndeonderwerpenzeerdivers,watmijnsinziensduidelijkmaaktdaternogzoveelteonderzoekenis.

Ikwileengrootcomplimentmakenaanallemensendiehebbenmeegewerktaanhetsuccesvanonzeonderzoekenophetgebiedvandeverplegingswetenschap.Daarnaastwilikookalleverpleegkundigen,dietwijfelenomonderzoektegaandoen,aanmoedigenomdezestaptezetten.Hijzalhetwaardzijn!

Prof.dr.HansvanLeeuwenDecaanenlidRaadvanBestuurErasmusMC


Veel variatie

Editorial

VoltrotspresenterenwehetJaarboekVerplegingswetenschappelijkOnderzoek2017-2018.Voltrotsomdaterinonsziekenhuisveelgoedwetenschappelijkonderzoekwordtuitgevoerdopveelverschillendeverpleegkundigegebieden.Kijkendnaardeacht(!)proefschriftenvanverpleegkundigonderzoekersin2017en2018,zienwedatdeonderwerpenvariërenvanverpleegkundigezorgindepalliatievefasetothetstimulerenvanzelfmanagementvanonzepatiënten.Ookinhetgroteaantalwetenschappelijkepublicatieszienwedievariatieterug,bijvoorbeeldindepatiëntengroepen:IC-patiënten,patiëntenvoorofnaorgaantransplantatie,prematurepasgeborenen,kritiekziekekinderenenmensenmetkankerindeverschillendefasesvanhunziekteproces.Ookhetsoortonderzoekvarieert:nietalleenkwalitatiefonderzoekmaarookkwantitatiefonderzoekenvaninterviewstudietotmeta-analyse.

DegeschetstevariatieistekenendvoorverpleegkundigonderzoekendatmaakthetookrelevantominhetErasmusMCverdertebouwenaandewetenschappelijketakvanonsmooieberoep.Dekomendejarengaanweopdezemanierverder.Wantnogsteedswordtveelvandeverpleegkundigezorguitroutinegedaan,inplaatsvanopbasisvanwatalsbestpracticeofevidence-basedbekendis.Nieuweonderwerpendoenzichvoor,zoalshetgebruikvantechnologieindezorgaandeenekantvanhetspectrumtotaanfamilie-enpatiëntgerichtezorgaandeanderekant.Implementatie-onderzoekwordtdaaromsteedsbelangrijker:hoezorgenweervoordatevidence-basedwerkwijzeningangvindenindepraktijk?

Deschaarsteaanverpleegkundigenlevertookeenonderwerpvoorwetenschappelijkonderzoek:hoetrekkenwedejuistemensenaanen-vooral-hoebehoudenwedejuistemensenvoorhetberoep?Inhetverlengdehiervanligtdetaakomonzeervarenonderzoekerstebehoudenalsdeexpertsdieweernieuweverpleegkundigonderzoekerskunnenbegeleiden.Geziendeaantallenlopendestudiesenpromovendiisonsverpleegkundigonderzoekvoordekomendejarenzekergewaarborgd.

Voornuveelleespleziergewenst.Alshetlezenjebelangstellingheeftgewektofvragenheeftopgeroepen,weetdandatalleredactieledenlaagdrempeligbereikbaarzijn.

Namensderedactie,

Prof.dr.MoniquevanDijkHoogleraarverplegingswetenschap


Hoofdstuk 1

Proefschriften


Margo van Mol, psycholoog en IC-verpleegkundige Balancing Coincident Worlds: the emotional impact of patients’ relatives and professionals in the intensive carePromotor: prof. dr. J. BakkerCopromotoren: dr. M.D. Nijkamp, dr. E.J.O. KompanjeJuni 2017https://repub.eur.nl/pub/100020

Balanceren in samenvallende werelden

De intensivecareafdeling (IC) is een wereld waarin wordt geleefd en gewerkt op de toppen van uitersten. Het is een plek waar patiënten en hun naasten een onderhuidse vulkaan aan emoties ervaren. Deze steriele, bliepende hightechomgeving is een goed geoliede machine waar professionals levensred-dende handelingen verrichten en geavanceerde medische behandelingen inzetten. Tegelijkertijd is het onvermijdelijk dat werken op een IC-afdeling een emotioneel geladen uitdaging is, die een last kan worden in het persoonlijk leven van de professional.

Probleem: wat zijn de emotionele uitdagingen op de IC? NaastenvaneenIC-patiëntleventussenhoopenvrees,starenangstignaardeuitslagenopdebeeldschermenenschrikkenvanalarmen.Patiëntenkunnendemystiekvaneendelierdoor-maken,naastenhoudendehandvandeziekevastengaanmettegenzinwegalsdebezoektijdvoorbijis.EenopnameopdeICisalsofhetgewonelevenopdepauzeknopisgezet.Delangetermijngevol-genvaneenverblijfopdeIC-afdelingzijndelaatstejarenbeterinbeeldgekomenensamenge-brachtinhetPost-IntensiveCareSyndroom(PICS).PICSishetgeheelaansymptomenopfysiek,mentaalencognitiefgebiedbijvoormaligIC-patiënten.Ookdefamiliekannoggeruimetijdlasthebbenvanklachtenmetbetrekkingtotdepsychischegezondheid(PICS-F).Vanoudsherzijnzorgverlenersvanuitdiversedisciplineserkendinhunkwetsbarepositiemetbetrekkingtotwerkstress.Metalsmeestvoorkomendereacties:burnout,traumatischestressencompassiemoeheid.Ineensystematischeliteratuurstudienaaremotionele(over)spanningbijIC-professionalsblekendezebegrippen,demeetinstrumentenendeprevalentiecijfersverschillendgeïnterpreteerdteworden.HetproefschriftgeeftinzichtindeemotioneleuitdagingeninIC-zorgvanuithetperspectiefvannaastenvaneenIC-patiëntenIC-professionals.HetuiteindelijkedoelwasomaanbevelingenoptestellenvoorverdereverbeteringvanhetverblijvenenwerkenopdeIC-afdeling.Methode en resultaten: wat hebben we geleerd? Teneerstezijndeeigenschappenonderzochtvaneennieuwontwikkeldmeetinstrument,deConsumerQualityIndex‘Naastenopdeintensivecareafdeling’.Daarmeekunnennaastendekwaliteitvanzorgbeoordelen.Ditinstrumentbleekvalideenbetrouwbaarengeeftfeedback

aanbeleidsmakersenprofessionalsindegezondheidszorg.Vervolgensismetditmeetinstrumentheteffectgeëvalueerdvanondersteunendeinterventiesdiespeciaalvoordenaastenwerdenontworpen,zoalseenopnamegesprek,hetaanreikenvanenstimulerenomeendagboekbijtehoudenenwekelijksmultidisciplinairpsychosociaaloverleg.Deresultatensuggererendatdeim-plementatievandezeinterventiesdekwaliteitvanzorgverhoogden.Ditbetrofvooralaspectenmetbetrekkingtothetdelenvaninformatie.TotslotwerdineenempirischestudieonderIC-professionalsderelatiefhogewerkdruk,metvooraleenhogeemotionelelast,erkendalseenwezenlijkonderdeelvanhetwerkenopeenIC-afdeling.Deemotionele,cognitieveenfysiekewerkeisenbeïnvloeddenniethetniveauvanwerkbevlogenheid,diewasvoorzowelintensivistenalsverpleegkundigenhoog.DeresultatensuggereerdendaarnaastdatIC-professionalseengoedbegriphebbenvoordesituatievandepatiëntenenhunnaasten,maardatzeemotioneelopafstandblijven.Ditzelfmanagementenaanpassenaandewerkomgevingkangezienwordenalseenbeschermendereactievoordeeigengezondheid.Hetisbelangrijkomdeprofessionalstehelpenenzorgtedragenvoorhunemotio-nelebalanstijdenshetwerken.Ditisnodigomdepersoonlijkegezondheidteondersteunenensuccesvollezorgaanpatiëntenenhunnaastenmogelijktemaken.Conclusie: wat betekent dat voor de dagelijkse praktijk? HetisvoorpatiëntenenhunnaastenonwenselijkomindeonzekerewereldvandeIC-afdelingteverblijven.Echter,denegatieveimpactvanditverblijfkanverminderdwordenalspatiëntenenhunnaastenervarendatzijoptimalekwaliteitszorgontvangen.Interventiesindecontextvanpersoonsgerichtezorg,metalskenmerkenrespect,waardigheidenempathie,oefeneneenpositieveinvloeduitopdeervaringenvanpatiëntenenhunnaasten.Daarmeekunnenprofes-sionalsopdeIC-afdelingeencrucialerolspeleninhetlevenendeervaringenvandepatiëntenenhunnaasten.WerkenopeenIC-afdelingkanopeenpositievemanieruitdagendenafwisselendzijn.Eenverscheidenheidaanproceduresdieeenberoepdoenopdiversetechnischevaardigheden,hetvergrotenvandemedischekennis,hetverstrekkenvanemotionelesteun,hetverloopvanintensievebehandelingen,eninteressantenieuweinterventies,geveninvullingaanindividuelewerkgerelateerdeambitiesenvoldoeninginhetleven.Zoweluitgebreidinzichtindeziektenensituatiesvandepatiënt,alsmededeevenwichtigediscussiesendaaropvolgendebeslissingen,kunnenbetekenisgevenaanhetwerkvanIC-professionals.Daarmeezijnervoldoendemogelijk-hedenomtegroeienenmetpleziertewerken.Inhunongevraagderolkunnenpatiëntenenhunnaastenbijdragenaandezevervulling.OverhetalgemeenkangesteldwordendatdeIC-afdelingeeninspirerendewereldisomintewerken.Latenwedatzohoudenenstrevennaareengezondeensuccesvollewerkomgeving.

Margo van Mol ronddein1989deinserviceopleidingVerpleegkundigeAafenin1993despecialisatietotintensivecareverpleegkundige.ZijbehaaldedeMasterGezondheidspsy-chologieaandeOpenUniversiteitNederland(2013)endeNIHESMasterEpidemiologiePublicHealth(2016).Van2013tot2017voerdezijhaarpromotieonderzoekuitopdeintensivecarevolwassenvanhetErasmusMC.Margowerktalsprogrammacoördinatorpersoonsgerichtezorgensenioronderzoekeropdeintensivecarevolwassenen.


Proefschriften

Richard van Valen, verpleegkundige specialist Getting better: Nurse practitioner’s research for quality improvement in cardiac surgeryPromotor: prof.dr. A. J. J. C. BogersCopromotor: dr. mr. M.M. MokhlesNovember 2017https://repub.eur.nl/pub/102581

Beter worden: onderzoek door verpleegkundig specialisten naar kwaliteitsverbetering rondom hartchirurgie

Een hartoperatie is een ingrijpende gebeurtenis in het leven van de patiënt. Bij hartchirurgie opent de chirurg de borstkas door het sternum (borstbeen) in de lengte door te zagen. Rondom hartchirurgie kunnen verschillende complicaties voorkomen, zoals wondinfecties, longontsteking en het ontwikkelen van chronische pijnklachten. On-derzoek naar het voorkómen en verminderen van complicaties rondom de operatie is van belang om patiënten de beste kans te geven op een volledig en vlot herstel. In het kader van het promotieonderzoek zijn verschillende studies uitgevoerd met als centrale punten preventie en behandeling van complicaties bij patiënten rondom een hartoperatie.

ProbleemIn2009werdduidelijkdat60%vanonzepatiëntenopenigmomenternstigepijnhad,meteenVAS-scorebovende7.Daarbijvieltevensopdat60%vandezepatiëntennaachtuurnogsteedspijnhad.Pijnwasvooralgeconcentreerdrondomhetverwijderenvandewonddrainopdeoch-tendvandag2.Omdatverpleegkundigenhetmeestecontacthebbenmetdepatiëntengoedzijnopgeleid,kunnenzijdeleidingnemeninhetregulerenvanpostoperatievepijn.

Verpleegkundig gestuurd pijnprotocolInhetoudeprotocolkregenpatiënteneenvastedoseringmorfine,voorgeschrevendooreenmedi-cusofverpleegkundigspecialist.DezedosiswerdgegevendoorverpleegkundigenopbasisvanVAS-scoresdiestandaarddriemaaldaagswerdenafgenomen.Eenmultidisciplinairteamvananesthesio-logen,chirurgenenverpleegkundigenontwikkeldeeennieuwpijnprotocol.VoordeafdelingMC/HCThoraxchirurgievanhetErasmusMChoudtditindatverpleegkundigenprotocollaireenpassendepijnbehandelingkunneninzetten,mitspatiëntenvoldoenaanveiligheidscriteria.Hierbijkunnenperdienstmeerderegiftenpijnbestrijdingwordengegeven.Nietopbasisvaneenreceptmaaropbasisvanpijnobservatiesdievakerwordengedaanbijdepatiëntmetpijn.Bijdepijnvrijepatiëntwordtdezeminimaaldriemaalperdagafgenomen.Belangrijkinhetprotocolisdatduidelijkstaatvermeldwanneerdeverpleegkundigehulpmoetinroepen,hoedemorfinedoseringmoetwordenaangepastaanhetgewichtvandepatiëntenhoedeinterventiewordtgepland.Omdeveiligheidteverzekeren,dientbijiedereverpleegkundig-gedreveninterventieeenbeoordelingvanhemodynamiek,respiratieenmatevansedatieplaatstevinden.Ditklinktcomplexmaardezebeoordelingbestaatuithetme-tenvanbloeddruk,hartfrequentie,ademhalingsfrequentieeneenRamsay-score.Dezelaatstescorewasnieuwenwerdmetscholingentraininggeïntroduceerd.Omheteffectvanverpleegkundigge-stuurdpijnprotocolbijpatiëntenmethartchirurgietebepalen,werdeenaantalverschillendestudiesuitgevoerd.Hetdoelvanhetonderzoekwasomdoormiddelvaneenverpleegkundig-gedrevenprotocolsnellerenbeteromtegaanmetdepijnklachtenvanpatiëntennaeenhartoperatie.

MethodeAlseerstwerdenheteffectendeveiligheidvanhetprotocolonderzocht.Hiervoorwerdenineensinglecentercohort-vergelijkingsonderzoeksnelheidvanpijnreductie,gemiddeldepijnscoresenveiligheidgemeten.Ineenvervolgstudiewerdgekekennaardeeffectiviteitvanhetprotocolnazesjaarklinischgebruik.Hierinwerdnietalleengekekennaardebovengenoemdevariabelenmaarooknaartraceerbaarheid/verslagleggingvaninterventies.Warenallecontrolesconformhetprotocolverrichtenterugtevindeninhetelektronischpatiëntendossier(ELPADO)?

BevindingenIndeeerstestudienaarheteffectvanditprotocolbij193patiëntenwerdaangetoonddathetprotocolveiligwasenzorgdevoorreductievanpijnmeteenlagerepijnscore.DegemiddeldeVAS-scoreperopnamedaaldevan2,8naar2,2(p-waarde

Annette Galema-Boers, verpleegkundig specialist Management of Patients with Familial Hypercholesterolemia: cure and care Promotor: prof. dr. J.L.C.M. van Saase Copromotoren: dr. M.L. Lenzen en dr. J.E. Roeters van LennepMaart 2018https://repub.eur.nl/pub/104845

Zorg voor patiënten met Familiaire Hypercholesterolemie: behandeling en begeleiding

Familiaire hypercholesterolemie (erfelijk verhoogd cholesterol, FH), is een autosomaal dominante afwijking van het lipidenmetabolisme en komt voor bij 1:244 mensen in Nederland. In het proefschrift zijn zes verschillende onderdelen van zowel de medische behandeling als de verpleegkundige zorg van FH-patiënten bestudeerd. In het eerste deel werd het stellen van de diagnose FH en het voorspellen van risico’s bij FH-patiënten bestudeerd. Het tweede deel beschrijft het management van patiënten met FH.

Oorzaak en preventie FHFHwordtveroorzaaktdoorpathogenemutatiesindelow-densitylipoprotein(LDL)cholesterolre-ceptor,ApolipoproteinB(APOB)ofhetProproteinconvertasesubtilisin/kexin9(PCSK9)gen.DeaandoeninglaathogeLDL-cholesterolwaardenvanafdegeboortezienengeefteenhoogrisicoophart-envaatziekten(HVZ)opjongeleeftijd.Preventievanhart-envaatziektenbijdezemensenbestaatuiteencombinatievanlipidenverlagendemedicatieenleefstijlaanpassingen.

Waarom, bij wie en wanneer lipiden testenElkebehandelaarmoetzichdevraagstellenwatderesultatenvanhettestenvanlipidenwaardenopleverenvoordepatiënt.Eensystematischerisicostratificatieisvereistomdegenenmethethoogsterisicotekunnenidentificeren.IneenreviewzijndeEuropese,BritseenAmerikaanserichtlijnvergeleken.Dezerichtlijnenzijnallegebaseerdopeenrisicoberekening,maarverschilleninhunaanbevelingenvoorhettestenvanlipiden.DeAmerikanenadviserenbijvolwassenenvanaf20jaarhetcholesteroltelatenbepalen,terwijldeBritteneengezondheidscheckadviserenvanaf40-75jaar.DeEuropeanenwillenhetlipidenprofielbijmannenvanaf40jaarenvrouwenvanaf50jaarlatenbepalen.Allenbepleiteneengeïntegreerdeaanpak,waarbijdebetrokkenheidvandepati-entalspartnerinpreventievanhart-envaatziektenvooropstaat.Ondanksallerichtlijnenwor-denbeslissingenmetbetrekkingtothettestenvanlipidengenomenopbasisvancommunicatiemetdepatiënt,gebaseerdopindividueleomstandigheden,waaronderwaarom,wieenwanneer.

Kinderen met FHOponzecardiovasculairgeneticapolikliniekisonderzochtofkinderenmetFHdiezijnverwezennaaronsspreekuurzijnopgespoorddoorgoedfamilieonderzoekofvanwegeeenanderereden.Dezestudievermeldtdat20%vande292kinderenmetFHwordtgeïdentificeerdomdathunoudershart-envaatziektenhebbendoorgemaakt,meestalopjongeleeftijd.Hetfeitdathart-envaatziektenzichnogsteedsvoordoenbijvooralvadersmetFH,verondersteltdathetlandelijkescreeningspro-

grammatevroegisbeëindigd.Omhart-envaatziektentevoorkomen,dientdevolgendegeneratieoptijdinbeeldtewordengebrachtzodattijdigwordtgestartmeteenbehandelingeneengezondeleefstijl.Wedenkendathetbevolkingsonderzoekweerhervatmoetwordenendatkinderenoponsspreekuurzoudenmoetenkomenvoordatoudersindeproblemenzijngeraakt.

Hart- en vaatziekten ondanks optimale behandeling bij FH-patiëntenIneencohortvan821heterozygotevolwassenFH-patiëntenisonderzochthoeveelpatiëntenhart-envaatziektenontwikkelenondankslipidenverlagendemedicatievoorlangetijdenwelkerisicofactorendaaropvaninvloedzijn.Wehebbenaangetoonddathetresterenderisicoophetkrijgenvancardiovasculaireevents12%is(16eventsper1000statinebehandeldepersoonsjaren).Bijnaeenderdevandezepatiëntenkreegeentweedeevent.Daarmeewerddenoodzaakvanhart-envaatziektenpreventieindezepopulatienogmeeronderbouwd.Naastlipidenparametersdragenklassiekerisicofactoren,alsrokenenhypertensie,bijaandeontwikkelingvanhart-envaatziektentijdenslipidenverlagendetherapie.DaaromdientdebehandelingvanFH-patiëntenzichnietalleenterichtenophetoptimaliserenvanhetLDL-cholesterol,maarookophetverbeterenvanoverigerisicofactoren.Leefstijlinterventiekannietgenoegwordenbenadrukt.

Therapietrouw bij patiënten met FHPatiëntenmetFHwordtgeadviseerdlevenslangmedicijnenintenemen.Bijslechts19%vandepatiëntenwerdhetbehandeldoelLDL-C≤2,5mmol/lbereikt.Aandehandvaneendoordepatiëntzelfingevuldevragenlijstisonderzochtoftherapieontrouwvanstatinesvaninvloedwasophetbereikenvandezestreefwaarde.Ditwerdgerapporteerdin11%vandepatiënten.Zewarenjongerengebruiktenkortereenstatine,toondensignificanthogerebehandeldeLDL-entotaalcholesterol-waardenenhaddeneensignificantlageronbehandeldbaselinecholesterol.Opbasisvandezeonafhankelijkevariabeleniseenrisicoscore-calculatorvoortherapieontrouwontwikkeldomindeklinischepraktijktherapieontrouwbetertekunnenopsporenendaarwaarmogelijkteverbeteren.

Verschillen tussen mannen en vrouwen met FHUitonderzoeknaardeverschillentussenmannenenvrouwenmetFHblijktdatvrouweninverge-lijkingtotmannenmindervaakhogedoseringenstatinetherapiekrijgenvoorgeschrevenondankshunhogereonbehandeldelipidenwaarden.Zijvertonennietvakerbijwerkingenvanstatinesdanmannen,maarhebbenvakerspierpijnklachten.Ditkaneennegatieveimpacthebbenophetbereikenvanhetgewensteklinischeresultaatondervrouwen.Dezeuitkomstgeeftonsdemoge-lijkheidomhierdeaandachtoptevestigenbijdezegroeppatiënten.

Nieuwe cholesterolverlagende medicijnenHetlaatstehoofdstukbeschrijftdeeersteklinischeervaringvaneennieuweklasselipidenver-lagendetherapiebijFH-patiënten:ProproteinConvertaseSubtilisin/Kexin9(PCSK9)-remmers.AlseerstecentrumhebbenwedewerkzaamheidendebijwerkingenvanPCSK9-remmersindepraktijkvergelekenmetdeklinischestudies.OnzeFH-patiëntenlieteneenvergelijkbareLDL-C-reductiezienvangemiddeld55%maarvertoondenmeerbijwerkingeneninjectiereactiesverge-lekenmetdeklinischestudies.Hetgingdaarbijvoornamelijkomgriepachtigeverschijnselenenluchtweginfecties,waarmeerekeningdienttewordengehoudenindeklinischepraktijk.

Annette Galema-Boers ontvingin1985haarbachelorverpleegkunde(hbo-v)enin1989ronddezijhaaropleidingtotCardiacCareverpleegkundigeaf.Zijwerktsinds2002opdepolikliniekvasculaireenmetaboleziektenvanhetErasmusMC.In2013behaaldezehaarMasterAdvancedNursingPractice(MANP)enin2014starttezijhaarpromotieonderzoek.MomenteelwerktAnnettealsverpleegkundigspecialistinhethart-vaatcentrum.ZijisgespecialiseerdindebegeleidingenbehandelingvanpatiëntenmetFH.Sinds2015iszijvoorzittervandevakgroepverpleegkundigspecialisteninhetErasmusMC.


Proefschriften

Diane van der Biessen, verpleegkundig specialist Hoping for a New Horizon: Phase I oncology clinical trials medical outcomes & patients’ perspectives Promotor: prof. dr. A.H.J. MathijssenCopromotor: dr. M.J.A. de JongeOktober 2018https://repub.eur.nl/pub/111754

Hopen op een nieuwe horizon: patiëntperspectieven bij deelname aan onderzoek

Door de vergrijzing is het aantal mensen dat per jaar kanker krijgt, gestegen. Deze trend blijft zich de komende jaren helaas voortzetten. Bij een deel van deze patiënten is de kanker bij ontdekking al uitgezaaid. De kans is hierdoor groot dat ze aan de ziekte komen te overlijden, ondanks alle huidige behandelmogelijkheden. Dit resulteert in een sterke behoefte aan nieuwe en/of betere behandelingen tegen kanker.

AchtergrondVoorhetvindenvannieuwebehandelingenisonderzoeknodigendatbegintinhetlaboratorium.Alshetlaboratoriumonderzoekisafgerond,wordthetonderzoekvervolgdindemens.DeeerstestapindemensnoemenwefaseI-onderzoekofvroeg-klinischonderzoek.HeteerstedoelvanfaseI-onderzoekishetvindenvandedoseringdieveiliggegevenkanworden.Hetkanhierbijgaanoméénnieuwmiddelofeencombinatievannieuween/ofbestaandemiddelen.Eenbelangrijketaakvandeonderzoekersishetzorgvuldiginformerenvandepatiëntoverallevoor-ennadelenvanvroegklinischonderzoek.Hetisvanbelangdateenpatiënthetonderzoekbegrijptenvrijwilligdeelneemt.Daarnaaststaathetbewakenvandeveiligheidvandedeelnemendepatiëntvoorop.

Ethisch dilemma OverhetalgemeengebeurtfaseI-onderzoekbijgezondevrijwilligers,maaronderzoeknaarnieu-wegeneesmiddelentegenkankervindtplaatsbijkankerpatiënten.Indeeersteplaatsvanwegedekansopernstigebijwerkingen,maarookomteonderzoekenwatdeeffectenopdetumorzijn.Patiëntenmetuitgezaaideofvergevorderdekanker,ingoedeconditie,zonderbehandeloptiesofmetbehandeloptiesdieweinigeffecten/ofveelbijwerkingenhebben,endieeensterkebehan-delwenshebben,kunnenwordengevraagddeeltenemenaanfaseI-onderzoek.Dekeuzemeetedoen,kanmoeilijkzijnomdatdebijwerkingenenheteffectvanhetonderzoekophunziektegrotendeelsonbekendzijn.Probleem Hetvragenvantoestemmingvoorhetonderzoek-informedconsent-vereistvandeartsendeverpleegkundigspecialistdatzefeitelijkeinformatieverstrekkenoverdeteverwachtenuitvoe-ringenuitkomstenvanhetonderzoek,derisico’svoordepatiëntendeinspanningdiedepatiëntmoetleveren.Ookmoetdepatiëntgewezenwordenopeventuelealternatieveopties.Omdepa-tiëntzorgvuldigtekunneninformeren,iseenkennisnodigvandemotievenvandezepatiënten.

Methode en resultaten Omeenbeterinzichttekrijgenindemotivatievandezepatiënten,ishetinformedconsentprocesgeëvalueerd.Vervolgensiseronderzoekgedaannaardeinvloedvanpsychologischefactoren,hoopengezondheidgerelateerdekwaliteitvanleven.HiervoorzijngevalideerdeNederlandsevragenlijstengebruikt.Deuitkomstenvandezeonderzoekenhebbenwegerelateerdaandezelf-beschikkingstheorievanRyanenDeci,diedemotivatievoorbehandelingbeschrijft.Detheorieisgebaseerdophetideedatnaasthetgeestelijkwelbevindenenfunctioneren,driebasisbehoeftendemotivatiebeïnvloeden:autonomie,verbondenheidencompetentie.• Autonomieisdebehoefteomverantwoordelijktezijnvooreigenbeslissingen.Vooronze

patiëntengeldtdatzijdeexperimentelebehandelingbeschouwenalseenkans,ondankshetonbekenderesultaatervanopdeziekte.Depatiëntervaarttegenstrijdigeopvattingen:aandeenekanthetfeitdatstandaardoptiesnietvoorhandenzijnenaandeanderekantdegrotebehandelwens.Hierbijnegerenpatiëntenonbewustongunstigeinformatie.Deinvloedvandebehandelingopdekwaliteitvanlevenzijnnietdoorslaggevendopdebeslissingomtestartenofomdoortegaanmetdeexperimentelebehandeling.

• Verbondenheidbeschrijftdeinteractie,derelatiesendeervaringenmetanderen(inderuimstezin),diehunbeslissingkunnenbeïnvloeden.Hierbijzijnfamilieenvrienden,maarookonsziekenhuisenhulpverlenersvanbelangendaarmeegeeftditeenbelangrijkewaardeaanonsdagelijkswerk:betekenisvolcontact,zelfsineenziekenhuis,kanvanbelangzijnvoorpatiëntentijdensdezeonderzoeken.

• Competentiestaatvoorhetgegevenzelfdecontroletehoudenoppersoonlijkeuitkomsten,zoalsinditgevaldeuitkomstenvandeongeneeslijkeziekte.Hoopopeenlangerlevenstaathierincentraal.Patiëntenhopendoordeelnameaanvroegklinischonderzoekdeuitkomstenvandeziekteopeenpositievemaniertekunnenbeïnvloeden.Dezepatiëntenwillendagentoevoegenaanhetleven,inplaatsvanlevenaanhundagen.

Conclusie Delaatstetwintigjaarisdekansomteoverlijdenaankankergedaaldmet25procent.Ditisgrotendeelstedankenaandevelekankerpatiëntendievrijwilligdeelnemenaanonderzoekenenzobijdragenaandeontwikkelingvannieuwebehandelingentegenkanker.DeelnameaanfaseI-onderzoekkaneenoverwegingzijnbinnendelangetermijnplanningvanzorgrondomongenees-lijkekanker,ookweladvanced‘trajectorycareplanning’genoemd.HetoverwegenvandeelnameaanfaseI-onderzoekiseeningewikkeldproces.Alleeneenkleingedeeltevandepatiëntendieeraandeelneemtheeftwerkelijkbaatbijdeelname.Desalnietteminhelpthetpatiëntenhoopvolteblijveneneenredelijkealgemenegezondheidtebehouden.Hetkanechterdevoorbereidingenopheteindevanhetlevenindewegstaan.Dehoudingvanpatiëntenmetvergevorderdeofuitgezaaidekankertenopzichtevanbehandelingvertoonteengrotevariatie.Depatiëntendiedeelnemenaanvroeg-klinischonderzoek,vormeneenselectegroeppatiënteningoedeconditie.Zezijnuitermategemotiveerd,zelfsalsdeuitkomstennogonzekerzijn.

Eénvandepatiëntenwasgeschrokkenvandewoordenindeinformatieovereenspecifiekestudie:‘Umoeternietsvanverwachten’.Ditweerhieldhemnietvandeelname,hijzagditjuistalszijnlaatstekans.Alspatiëntenoverwegendeeltenemen,moetenwegoedluisterennaarhun

Diane van der Biessen ronddein1982deinserviceopleidingVerpleegkundeAafenin1985despecialisatietotintensivecareverpleegkundige.In2007maaktezedeoverstapnaarinterneoncologievanhetErasmusMCKankerInstituut.In2008behaaldezehaarMasterAdvancedNursingPractice(MANP).SindsdietijdwerktzealsverpleegkundigspecialistbijhetCenterforDrugDevelopment.Inditcentrumvindtonderzoeknaarnieuwebehandelingentegenkankerplaats.


Proefschriften

waardentenaanzienvanbehandelenindezefasevanhunleven.Alswedeelnamemetpotentiëlepatiëntenbespreken,ishetbelangrijkeerlijkeinformatieteverstrekkenoverdeeffectenvandeexperimentelemiddelen,gebaseerdophetlaboratoriumonderzoek.Daarnaastishetvanbelangdejuisteverwachtingenteschetsen,gebaseerdoponzeervaringenenobservatiesvananderepatiëntendiedeelhebbengenomenaanfaseI-onderzoek.Ookmoetenwenietvergetendatpatiëntenhoopvolleverwachtingenhebbenendathoophunbeslissingzalbeïnvloeden.

Ineke Lokker, verplegingswetenschapper Acknowledging Different Perspectives: Burden and management of symptoms in the last phase of lifePromotoren: prof. dr. A. van der Heide en prof. dr. C.C.D. van der Rijt Copromotor: dr. C. van ZuylenOktober 2018https://repub.eur.nl/pub/110270

Erkennen van verschillende perspectieven, symptoomlast en -management in de laatste levensfase

Om goede palliatieve zorg te kunnen leveren is het belangrijk te weten welke symptomen tijdens een ziektetraject of ziektefase kunnen optreden en wat de impact van die symptomen is op het dagelijks functioneren. De laatste 25 jaar is het aantal studies naar sympto-men bij patiënten met een vergevorderde ziekte gestaag toegeno-men, maar bepaalde groepen zijn nog onderbelicht, zoals patiënten met bepaalde vormen van kanker, andere diagnoses dan kanker en patiënten in ontwikkelingsgebieden. Het doel van dit proefschrift is om inzicht te geven in het voorkomen, de impact en de behandeling van symptomen tijdens de laatste levensfase.

Symptoomprevalentie en -impact bij patiënten met hoofd-halskankerHeteersteartikelbeschrijftderesultatenvaneencross-sectioneelbeschrijvendonderzoeknaardeprevalentieenimpactvansymptomenbij148patiëntenmeteenongeneeslijkevormvanhoofd-halskanker.Wijvondendatdezepatiëntengemiddeld14symptomenrapporteerden(range0–26).Vermoeidheid,pijnenzwaktewerdenhetvaakstgerapporteerdalssomatischesymptomen.Vaakvoorkomendepsychosocialesymptomenwaren‘zichzorgenmaken’,bedroefd-heidengespannenheid.Hetsymptoommetdegrootsteimpactophetdagelijksfunctionerenwasbenauwdheid.Wevergelekendeantwoordenvanpatiëntenenfamilieledenenvondendatintweederdevandegevallen,hoewelnietaltijdsignificant,familieledendeprevalentieenimpactvoorsomatischesymptomensystematischhogerscoordendandepatiëntenzelf.Tenaanzienvandepsychosocialesymptomenzagenweeentegengesteldetrend:inongeveer50%vandegevallenhaddendepatiëntendeprevalentieenimpactvandebetreffendepsychosocialescoreshogerbeoordeelddandefamilieleden.

Symptoomprevalentie en -last bij patiënten met hartfalenHettweedeartikelbeschrijftderesultatenvaneencross-sectioneelbeschrijvendonderzoeknaarsymptoomprevalentieensymptoomlastbij230patiëntenmethartfalenineenvergevorderdstadiuminhetGrooteSchuurZiekenhuisinKaapstad,Zuid-Afrika.Depatiëntenrapporteerdengemiddeld19symptomen,18symptomenwerdendoormeerdan50%vanallepatiëntengerap-porteerd.Fysiekesymptomendiehetvaakstvoorkwamen,warenbenauwdheid,slaperigheid/vermoeidheid,enpijn.Veelvoorkomendepsychologischesymptomenwaren‘zichzorgenmaken’,geïrriteerdheid,enbedroefdheid.Bijnaalleaanwezigesymptomengingengepaardmeteengrotesymptoomlast.Symptomenmetdegrootstesymptoomlastwarenbenauwdheid,gevoelloos-


Proefschriften

heid/tintelingeninhandenofvoeten,en‘iklijknietopmezelf’.Eenhogeresymptoomlastwasgeassocieerdmeteenhogereleeftijd,geeninkomenenminderziekenhuisopnamesgedurendedetwaalfmaandenvoorafgaandaanhetonderzoek.Reutelen in de stervensfase: impact en effectiviteit van interventiesInhetderdeartikelzijnderesultatenbeschrevenvaneensystematischeliteratuurreviewnaarhetvoorkomenvanreutelenindestervensfase,deimpactervanoppatiënten,familieledenenprofessionelezorgverleners,endeeffectiviteitvaninterventies.Totaal39artikelenzijnmeege-nomenindezereview.Reutelenkomtveelvoor.Bijongeveereenderdevanallepatiëntenwordtditsymptoomgerapporteerdtijdensdestervensfase.Reutelenwordtdoorzowelfamilieledenalsprofessionelezorgverlenerservarenalshinderlijk,maarinhoeverrepatiëntenlastervarenvanreutelenisonduidelijk.Erzijnverschillendeklinischestudiesuitgevoerdnaarheteffectvananti-cholinergemedicatieopdeernstvanreutelen.Daarinisgeenbewijsgevondenvoordeeffectivi-teitvananti-cholinergemiddelen.

Relatie vochtinname tijdens de stervensfase met reutelen en terminale onrustArtikelvierbeschrijfteenmulticenterprospectiefobservationeelonderzoekwaarinonder371patiëntenbestudeerdisofdehoeveelheidvochtdievoorafgaandaanentijdensdestervensfasewerdgebruikt,gerelateerdisaanhetoptredenvanreutelenenterminaleonrust.Reutelenwerdminimaaleenmaalgerapporteerdbij40%vandepatiëntengedurendedestervensfase;voordelaatste24uurvanhetlevenwasditbij35%vandepatiëntenhetgeval.Deprevalentievanreute-lennamtoenaarmatehetstervendichterbijkwam.Terminaleonrustwerdtijdensdestervens-fasebij26%vandepatiëntengerapporteerd;gedurendedelaatste24uurvanhetleventradditbij13%vandestervendenop.Hetvoorkomenvanterminaleonrustwasoverhetalgemeengelijkverdeeldoverdeheleperiodevandestervensfase.Wevondengeenassociatietussendematevanvochtgebruikenhetvoorkomenvanreutelen.Wevondenookgeenassociatietusseneenlaagvochtgebruik(≤500ml)enhetvoorkomenvanterminaleonrust.Terminaleonrustgedurendedelaatste24uurvanhetlevenwaswelgeassocieerdmeteenhogervochtgebruikgedurendedeperiode48-25uurvoorhetoverlijden.

In hoeverre zijn patiënten zich bewust van hun naderend overlijdenArtikelvijfbeschrijfteenonderzoekwaarinbestudeerdisofpatiëntenzichbewustwarenvanhunnaderendoverlijden.Voorditonderzoekiseensecundaireanalyseuitgevoerdvangegevensvaneenvragenlijstonderzoekonder475verpleegkundigenennabestaandenengegevensvanuitderespectievelijkemedischdossiers.Volgensderapportageinhetmedischdossierwas51%vandepatiëntenzichbewustvanhetnaderendoverlijden,volgensverpleegkundigengoldditvoor58%envolgensnabestaandenvoor62%vandepatiënten.Deinterbeoordelaarsbetrouwbaarheidwasredelijk.Ofeenpatiëntzichbewustwasvanhetnaderendoverlijdenwerdnietgeassocieerdmetveelvoorkomendesymptomenindestervensfase.Patiëntendiethuisstierven,warenzichvakerbewustvanhetnaderendoverlijdendanpatiëntendieinhetziekenhuisofverpleeghuisoverleden.Patiëntendiezichbewustwarenvanhunnaderendeoverlijdenhaddenvakervredemethetstervenengavenvakeraandathunlevendemoeitewaardwasgeweestdanpatiëntendiezichvolgensdenabestaandennietbewustwarengeweestvanhetnaderendoverlijden.

Ervaringen van verpleegkundigen met de praktijk van palliatieve sedatie Omdeervaringenvanverpleegkundigenmetdepraktijkvanpalliatievesedatieensituatieswaar-indruk,dilemma’sengewetensnoodvoorkwamenteexploreren,werdeensecundaireanalyseuitgevoerdopdatavanuiteenkwalitatiefonderzoekonderverpleegkundigen.Deresultatenzijnbeschreveninartikel6.Hetonderzoekbetrof36verpleegkundigenwerkzaamindeeerstelijn,eenverpleeghuis,hospiceofziekenhuis.Verpleegkundigengavenaandatdematewaarineenpatiëntondraaglijklijdtverschillendwordtingeschatdoorfamilieleden,deartsofdeverpleeg-kundige.Verpleegkundigenbeschrevensituatieswaarinzemorelelastervoerenomdatzijvonden

datopbasisvandesituatievandepatiëntpalliatievesedatiegestartzoumoetenworden,maardeartshetdaarvoornogtevroegachtte.Aandeanderekantbeschrevenverpleegkundigensitua-tiesvoorafgaandaanentijdenssedatiewaarbijzijdrukervoerenvandeartsoffamilieommeetewerkenaanpalliatievesedatie,terwijlzijdittevroegofnietnodigachtten.Dezelaatstesituatiesbetroffen(1)hetstartenvanpalliatievesedatieopeenmomentdatdeverpleegkundigehetgevoelhaddatnognietalleoptiesomhetlijdenteverlichtenwarengeëxploreerd;(2)familiele-dendieeenophogingvandesedatieverzochten,terwijldeverpleegkundigevonddatdaarmeehetoverlijdenzouwordenbespoedigd;(3)eenbesluitvandeartsommetpalliatievesedatietestartenbijeenpatiëntdieeerdereenverzoekomeuthanasiehadgedaan.

ConclusieHetisbelangrijkomteonderkennendaterverschillendeperspectieventenaanzienvansymp-tomenensymptoomverlichtinggedurendedelaatstelevensfasebestaanenvanbelangzijn.Bijdecommunicatiebinnenhetbehandelteamenmetdepatiëntenzijnfamilieledendientdaarrekeningmeegehoudenteworden.Communicatieoversymptomenisbijvoorkeureencontinuproces.

Ineke Lokker ronddein2004dehbo-vafenin2006despecialisatietotoncologiever-pleegkundige.ZijbehaaldedemasterVerplegingswetenschap(2009)endeNIHES-masterEpidemiologie(2012).Van2010tot2015voerdezijhaarpromotieonderzoekuitopdeafdelingMaatschappelijkeGezondheidszorgvanhetErasmusMC.GedurendedieperiodeverbleefzezevenmaandeninZuid-AfrikawaarzeonderzoekuitvoerdeinhetGrooteSchuurZiekenhuisinKaapstad.InekewerktmomenteelalsprogrammamanagerbijdeverenigingvanSamenwerkendeAlgemeneZiekenhuizeninUtrecht.


Proefschriften

Janet Been-Dahmen, verplegingswetenschapper Self-Management Support: A broader perspective on what patients need and nurses could provide Promotor: prof. dr. J.M.W. Hazes Copromotoren: dr. E. Ista en dr. A. van Staa Oktober 2018 https://repub.eur.nl/pub/110269

Zelfmanagementondersteuning: een breder perspectief op wat patiënten nodig hebben en verpleegkundigen kunnen bieden

Patiënten met een chronische aandoening staan continu voor de uitdaging om hun dagelijks leven aan te passen aan de lichamelijke, psychologische en sociale consequenties daarvan. Hierbij wordt verwacht dat patiënten een flexibele houding aannemen en een actieve rol spelen. Dit wordt ook wel aangeduid als zelfmanagement.

Probleem: hoe kunnen verpleegkundigen patiënten ondersteunen bij hun zelfmanagement? Ompatiënteninstaattestelleneenactieveroltespelenbijhetmanagenvanhunaandoening,ishetbelangrijkdatzeprobleemoplossendevaardighedenaangeleerdkrijgen,instaatzijnbeslissin-gentenemen,hulpbronnenwetentevindenenaantespreken,partnerschapmetprofessionalskunnenvormenenactiekunnenondernemen.Geziendeeisendieditstelt,hebbendemeestepatiëntenhierbijondersteuningvanprofessionalsnodig.Verpleegkundigenwordengezienalseenberoepsgroepmeteenexcellentepositievoorhetbiedenvanzelfmanagementondersteu-ning.Onderandereomdatzegetraindzijninhetverlenenvanpatiëntgerichtezorgenpatiëntenoverhetalgemeeneengrootvertrouweninhenhebben.Welmoetenzewordentoegerustmetnieuwecompetenties,adequatetrainingenpassendeinterventies.Hoewelinmiddelsalverschil-lendezelfmanagementinterventieszijnontwikkeld,isdewetenschappelijkebasisbeperkt.Vaakisnietduidelijkwelkespecifiekecomponentenvanverpleegkundigezelfmanagementinterventiesbijdragenaanhetsuccesofhetfalenhiervanenhoezelfmanagementondersteuningvanuithetperspectiefvanpatiëntenkanwordengeoptimaliseerd.Decentraledoelstellingvanditproef-schriftwasdaaromhetinkaartbrengenvandewijzewaaropverpleegkundigenpatiëntenmeteenchronischeaandoeningeffectiefkunnenondersteunenbijhetomgaanmethunaandoeninginhetdagelijksleven.

Methode en resultatenAllereerstwerdmetdriekwalitatievestudiesonderzoekgedaannaardeervaringenmetenbehoeftenvanverpleegkundigenenpatiëntenaanzelfmanagementondersteuning.Verpleegkun-digenzagenzelfmanagementondersteuningalseenbelangrijketaak,maarbodenvaakalleenondersteuningbijmedischeproblemen.Patiëntenhaddendaarentegennietalleenbehoefteaanmedischeondersteuning,maarookaanondersteuningbijdeemotioneleensocialeconsequentiesvanhetlevenmeteenchronischeaandoening.Dezestudiesleerdenonsdatdoorondersteunings-behoeftenuittevragen,verpleegkundigenkunnenaansluitenopdeindividueleondersteunings-behoeftenvanpatiënten.Zelfmanagementondersteuningzouzichvervolgensmoetenfocussen

ophetcoachenvanpatiëntenbijhetaanlerenvanprobleemoplossendevaardigheden,waarvoorpraktischehulpmiddelenentrainingnodigzijn.Metbehulpvaneenrealistreview,eenspecifiekevormvaneenliteratuurstudie,hebbenwever-volgensonderzochthoezelfmanagementinterventieswerkenbijpatiëntenmeteenchronischeaandoeningeninwelkecontextendezesuccesvolzijn.Interventiesgerichtopdezelfeffectiviteitenmotivatie(intrinsiekeprocessen)vanpatiëntenblekenhetmeestsuccesvol.Mindersuccesvolwarendeinterventiesdiefocustenophetveranderenvangedragviaeducatie.Interventieswaarineducatiewerdgecombineerdmetaanmoediging,diewerdafgestemdopindividuelekennisbe-hoeftenenwaarinvaardighedenwerdenaangeleerd,warensuccesvoller.AllestudiesuitdeNURSE-CConderzoeksgroepwerdenvervolgensgebruiktomopeensyste-matischewijzeeennieuweverpleegkundigeinterventievoorzelfmanagementondersteuningteontwikkelen.VerpleegkundigspecialistenondersteunenpatiëntenbijhetinkaartbrengenvanveertienlevensdomeinenmetbehulpvaneengesprekshulpmiddelgenaamdZelfmanagementWeb,hetstellenvanprioriteiten,hetstellenvanSMART-doelen,hetmakenvanactieplannen,hetpromotenvanmotivatieenzelfeffectiviteitenhetgeneraliserenvandegeleerdevaardighedennaarnieuwedoelen.Dezegeneriekeinterventieisaangepastaandespecifiekeondersteuningsbehoeftenvanniertransplantatiepatiëntenenpatiëntenmethoofd-halstumoren.Deinterventievoorniertrans-plantatiepatiëntenwerdde‘ZElfmanagementNaNiertransplantatie’(ZENN)interventiegenoemd.Totslotwerdentweezelfmanagementinterventiesgeëvalueerd:deReuma-appendeZENN-inter-ventie.DeReuma-appomvatverschillendeelementen,zoals:(opmaatgeleverde)ziektespecifiekeinformatie,eendagboekvoorhetmonitorenvandemedischesituatie,uitlegoverlichamelijkeoe-feningenenhulpmiddelenvoortherapietrouw.Patiëntengavenaandatdeapphunhadgeholpenommeergriptekrijgenophunaandoening.AlstweedewerddetoepasbaarheidenwerdendeeersteeffectenvandeZENN-interventieinkaartgebracht.Professionalsenpatiëntenwaardeer-dendeopen,holistischefocusvandeinterventieenbeschrevendiealseenwaardevolleaanvullingopdestandaardzorg.Deinterventiehielpbijhetopbouwenvaneenvertrouwensrelatie.Daar-naastbeschrevenniertransplantatiepatiëntendatzemeercompetentwerdeninprobleemoplos-sendevaardigheden.Deanalyseslietenbinnendeinterventietroepeensignificantetoenameindekwaliteitvandeverpleegkundigezorgzien.Conclusie Verpleegkundigenzoudenvakerzelfmanagementondersteuningmoetenbiedenvanuithetbrede-reperspectief.Omdittebereiken,ishetbelangrijkdatverpleegkundigendenoodzaakinzienvanhetbiedenvandezeholistischeenopmaatgemaaktezelfmanagementondersteuning.Voorhetaanbiedenvandezebredezelfmanagementondersteuningzoudenverpleegkundigencompeten-tiesmoetenvervaardigendieinlijnzijnmethet5A-model:achterhalen,adviseren,afspreken,as-sisteren&arrangeren.Inallefaseszoupartnerschapmetpatiëntennagestreefdmoetenworden.Daarbijzoudeninterventiesingezetmoetenwordendiefocussenopintrinsiekeprocessen,zoalszelfeffectiviteitenmotivatievandepatiënt.Doorgebruikvangesprekshulpmiddelen,zoalshetZelfmanagementWeb,kunnenindividueleondersteuningsbehoeftenwordenbesproken.

Janet Been-Dahmen werktevoorheenalsverpleegkundigeopdeAdolescentenkliniekvankinder-enjeugdpsychiatrievanhetErasmusMC.ZebehaaldedemasterVerplegingswe-tenschapin2011.Van2012-2018voerdezehaarpromotieonderzoekuitbinnenhetonder-zoeksprogrammaNURSE-CC(NursingResearchintoSelf-managementandEmpowermentinChronicCare):eensamenwerkingsverbandtussenHogeschoolRotterdam,hetErasmusMCendeErasmusUniversiteit.JanetwerktmomenteelalsonderzoekerbijKenniscentrumZorginnovatieendocentVerpleegkundebijHogeschoolRotterdam.


Proefschriften

Arianne Brinkman-Stoppelenburg, onderzoeker afdeling Maatschappelijke GezondheidszorgHospital Palliative Care Team Consultations For Patients With Advanced Cancer: Too few, too late? Promotoren: prof. dr. A. van der Heide en prof. dr. C.C.D. van der RijtCopromotor: dr. S. PolinderNovember 2018https://repub.eur.nl/pub/112169

Consultatie van palliatieve teams in het ziekenhuis voor patiënten met gevorderde kanker: te weinig, te laat?

Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbe-tert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening. In ziekenhuizen wordt specialistische palliatieve zorg vaak geboden door consultatieteams palliatieve zorg. In dit proefschrift worden de resultaten van de COMPASS-studie beschreven, een onderzoek naar de effecten en kosten van palliatieve teams voor patiënten met gevorderde kanker in Nederlandse zieken-huizen. Daarnaast wordt aanvullend onderzoek gepresenteerd naar consultatie in de zorg rond het levenseinde.

Steeds meer palliatieve teamsDeCOMPASS-studieisdeeerstemulticenterstudienaardepalliatieveteamsinNederlandseziekenhuizen.Dezebestonduitdriedelen:1.Eenvragenlijststudieomdekarakteristiekenvanconsultatievanpalliatieveteamsinziekenhuizenteonderzoeken.2.Eendossieronderzoekwaarinzorg,behandelingenkostenvanzorgvergelekenwerdentussenpatiëntenwaarbijwelengeenconsultatievanhetpalliatiefteamplaatsvond.3.Eenlongitudinalestudiewaarbijdekwaliteitvanlevenvergelekenwerdtussenpatiëntenvoorwiewelengeenpalliatiefteamwerdgeconsulteerd.

UithetonderzoekbleekdathetaantalpalliatieveteamsinNederlanddeafgelopentienjaarsnelistoegenomen,maardatdezeverschilleninsamenstelling,hetaantalconsultenenwerkprocedures.Palliatieveteamswordenbetrokkenbijminderdanéénprocentvanallepatiëntendiejaarlijksinhetziekenhuiswordenopgenomen.Deteamswordenvoornamelijkgeraadpleegdvoorpatiëntenmeteenlevensverwachtingvanminderdandriemaanden,dieongeplandinhetziekenhuiszijnopgenomenenwaarbijgeenantitumortherapiemeermogelijkis.

Redenen voor consultatieDebelangrijksteredenenvoorhetconsulterenvaneenpalliatiefteamwarenpijn(57%),proble-menronddeorganisatievanzorg(31%),vermoeidheid(27%)enkortademigheid(27%).Consul-tenvoorpatiëntenmeteenkorterelevensverwachtinghaddenvakerbetrekkingopdyspnoe,dagelijkseactiviteiten,verwardheidenbeslissingenoverhetaldannietinzettenofstakenvaneenmedischebehandeling.Consultenvoorpatiëntenmeteenlangerelevensverwachtinghaddenvakerbetrekkingopcopingenopvragenoverdeorganisatievanzorg.Degemiddeldetijdsin-vesteringperconsultvanalleledenvanhetpalliatiefteamgezamenlijkbedroeg279minuten,

waarvanhetleeuwendeeltenlastekwamvandeverpleegkundigenofverpleegkundigspecialis-ten(183minuten)gevolgddoorartsen(78minuten).

Effect consultatieIntotaalnamen164patiëntendeelaandedeelstudieoverheteffectvanconsultatieopdekwaliteitvanleven.Vandezepatiëntenkondener108eenvragenlijstinvullenopde14dedagnainclusie,waarvanbij19eenpalliatiefteamwerdgeconsulteerd.Nacorrectievoorverschillentussenbeidegroepen,warendekwaliteit-van-levenscoresvoorpijn,eetlustenemotioneelfunctionerenopdag14significantbetervoorpatiëntendieeenconsultdoorhetpalliatiefteamontvingen.Patiëntenmeteenconsulthaddenookbeterescoresvoordeglobalegezondheidsstatusenfysiekfunctioneren,maardezewarennietsignificant.

Ineenanalysevangegevensuiteeneerderestudiewerdheteffectvanconsultatieopdekwa-liteitvanstervenbijpatiëntenmetkankeronderzocht.Familieledenvanpatiëntenwaarbijhetpalliatiefteamwasgeconsulteerd,beoordeeldendekwaliteitvanstervengemiddeldmetéénpunthoger(opeenschaalvan1-10)danfamilieledenvanpatiëntenwaarbijhetpalliatiefteamnietwasgeconsulteerd(gemiddeld6,7vergelekenmet5,8).Erwaseenniet-significantetrendrichtingbetereuitkomstenvoorpatiëntenwaarvoorhetpalliatiefteamwasgeraadpleegd:dezepatiëntenhaddenhunvoorkeurenvoormedischezorgvakerbesprokenenhaddenvakervredemethetnaderendoverlijden.Bovendienwarenpatiëntenenfamilieledenvakerinstaatafscheidtenemenenwasdefamilievakeraanwezigophetmomentvanoverlijden.

De kostenDebehandelinginhetziekenhuisgedurendedriemaandenfollow-upwerdvergelekenvoor409patiëntenmeten126patiëntenzonderconsult.Dekostenvandeziekenhuiszorgvoorbeidegroepenwerdenvergeleken,rekeninghoudendmetmogelijkeverschillentussenbeidegroepen.Deduurvanhetziekenhuisverblijf,gebruikvandemeestediagnostischeprocedures,medicatieenanderetherapeutischeinterventieswarenvergelijkbaarvoorpatiëntenmetenzonderconsult.Detotalegemiddeldeziekenhuiskostenwaren€8.393voorpatiëntenmeten€8.631voorpatiëntenzonderconsult.Voorpatiëntenwaarbijhetconsultindeeerstedriedagenvandeziekenhuisopnameplaatsvond,bedroegendezekosten€6.543.Wanneerindeanalysesechterrekeninggehoudenwerdmetverschillentussenbeidegroepenwasergeenstatistischsignificantverschilinkostenvanziekenhuiszorgtussenpatiëntenmetenzonderconsult.

ConclusieGeconcludeerdwordtdatdeinzetvaneenconsultatieteampalliatievezogeenpositiefeffectlijkttehebbenopsymptomen,kwaliteitvanlevenenkwaliteitvansterven,maardatdeteamsweinigenlaatwordeningezet.Aanbevolenwordtompatiëntenindepalliatievefasetijdigteidentificerenendaarbijstandaardteoverwegenofdeinzetvaneenpalliatieteamwenselijkis.

Arianne Brinkman-Stoppelenburgdeeddehbo-vaandeHogeschoolRotterdamenOmstrekenenstudeerdeBeleidenManagementGezondheidszorg(BMG)aandeErasmusUniversiteit.ZijwerkteenkelejarenalswijkverpleegkundigeenvervolgensondermeeralscoördinatorvanhetNetwerkPalliatieveZorgRotterdam,alsbeleidsmedewerkerbijhetlandelijksteunpuntpalliatievezorgAgoraenalscoördinatorvoordeRotterdamStrokeService.In2012starttezijhaarpromotieonderzoek.Ariannewerktopditmomentalspost-docbijdeafdelingMaatschappelijkeGezondheidzorgvanhetErasmusMCenalscoördinatorvanCascade,hetacademischsamenwerkingsverbandvangespecialiseerdepal-liatievezorgvoorzieningenZuidwest-Nederland.


Proefschriften

Margot Walter, verpleegkundig specialistSelf-management in Transition for Patients with a Rheumatic Disease dissertation Promotor: prof. dr. J.M.W. Hazes Copromotor: dr. J. LuimeDecember 2018https://repub.eur.nl/pub/111306

Zelfmanagement in transitie voor patiënten met een reumatische aandoening

Patiënten met een reumatische aandoening kunnen ondanks de goede behandeling toch veel klachten ervaren op zowel lichamelijk als psy-chosociaal gebied. Er ligt een grote uitdaging voor patiënten om met de ziekte en de consequenties om te gaan en de ziekte zelf te managen in het dagelijks leven. Dit geldt niet alleen voor volwassenen, maar ook voor jongeren met een reumatische aandoening.

AchtergrondProfessionalsmoetenzichervanbewustzijndatnietalleendeziekteactiviteitkanfluctuerenoverdetijd,maarookdatersprakekanzijndatdepatiëntzichineentransitieprocesbevindt.Bijvoorbeeldbijaanvangvaneenziekte,bijeenveranderingindelevensfaseofbijeenlifeevent.De(zelfmanagement)ondersteuningmoetzichaanpassenaanzowelhetverloopvandeziektealsaandemogelijketransitievandepatiëntzelf.Hetdoelvandezethesisisommeerinzichtinhetzelfmanagementtekrijgendooronderzoekvanenerzijdsdebehoeftenaanondersteuningophetgebiedvanzelfmanagementenanderzijdsdeinterventiesterondersteuningvanhetzelfma-nagement.Behoefte aan zelfmanagement ondersteuning Uitverschillendeonderzoekenkunnenweconcluderendatdezorgvaaknietaansluitbijdebehoeftenvandepatiënt.Bijdejongerenhebbenwegeconstateerddatdezorgrondomhettransitieprocesnietgoedwerdbegeleid.Adolescentenmeteenreumatischeaandoeningmissenhetbespreekbaarmakenvanonderwerpendiezijbelangrijkvindenindeveranderingvandelevensfase(transitie)waarinzijverkeren,zoalsalcohol,seksualiteitenopleidingen.Eristeweinigaandachtvoordebegeleidingvanzelfmanagement.Volwassenpatiëntengavenaanmoeilijkomtekunnengaanmetonderwerpenalsstress,hetvindenvanbalans,socialestress,bewegenenmedicatie.Dezeonderwerpenkunnenvolgensdepatiëntenaanleidinggeventoteendiscrepan-tieindebeleefdeziekteactiviteitzoalsdezewordtwaargenomendoordeprofessionalsendoordepatiënt.Ditkanleidentotontevredenheidmetdezorgdiepatiëntenkrijgen,maarzelfsooktoteenongeschiktemedicamenteuzebehandelinginplaatsvanmeergeschikteniet-farmaco-logischemanagementinterventies.Daarnaastwordtvermoeidheidvaaknietbesproken,terwijlbijnadehelftvanderecentgediagnostiseerdepatiëntenvermoeidheidervaart,diepersisteertoverdetijd.

Patiëntenwillengezienwordenalsexpertinhunziektemaarwillenwelgraaghulp.Dezehulpzoumoetenliggeninondersteuningdiegerichtisophetcoachenvanpatiënteninhetontwik-kelenvanprobleemoplossendevaardighedenopmedische,emotioneleensocialeuitdagingendiewordenervareninhetomgaanmeteenreumatischeaandoeninginhetdagelijksleven.Zelfmanagement interventies Binnenhetonderzoekwerdendrieverschillendeinterventiesonderzochtgerichtophetverbete-renvanhetzelfmanagement.Ompatiëntenmeerzorgopmaattekunnengeven,hebbenwege-probeerdeenzelfmonitortoolteontwikkelen.Hetmaandelijksuitvragenvandedoordepatiëntgerapporteerdeziekteactiviteitlijktechternietvoldoendetewerkenomdeziektetevoorspellen.Hetisdusnognietmogelijkeenvoorspellendzelfmonitortooltemaken.

In2015iseenreuma-appontwikkeldengeïmplementeerdmetalsdoelmeergriptekrijgenophetdagelijksleven.Ineenonderzoekgaf42%vandezeapp-gebruikersaandatdereuma-appheeftbijgedragentothetgevoelmeergriptehebbenopdereuma.Degevalideerdezelfmanagementvra-genlijstlietditverschilechternietzien.Redenenvanhetgevoelvanmeergripopdereumatischeaandoeningzijnhetontvangenvanpersoonlijketips,informatieoveroefeningenvoordegewrich-teneninzichtinhetverloopvandezelfgerapporteerdeactiviteit.App-gebruikerslekentevredenoverdeappenzoudendereuma-appaanradenaananderepatiënten.Erisechtermeeronderzoeknodignaareventueletoevoegingen,diedezeappkunnenverbeterenalszelfmanagementtool.

Naaraanleidingvanbestaandehiatenindezorgtijdenshettransitieprocesvanadolescentenisereentransitiezorgpadontwikkeldmetalsdoelzorgvormtegevendiepassendisbijdezeontwikkelingsfase.Hetontwikkeldetransitiezorgpadispassendbijhetprocesnaardezelfstan-digheidenzelfredzaamheidvandeadolescenténdezorgvoorzietineenadequatebegeleidingvanouders.Hetontwikkeldeengeïmplementeerdetransitiezorgpadblijktzeereffectiefmeteenlagedrop-outeneenhogewaarderingvanpatiëntenmetbetrekkingtothettransitieproces.Daarnaastwerdereenverbeteringvandezelfmanagementvaardighedengezien.Relevantie Wemoetenblijvenzoekennaarinterventiesomhetzelfmanagementtevergroten.Depatiëntkrijgteensteedscentralereplaatsindegezondheidszorgenmeerverantwoordelijkheidvoordeeigengezondheid.Daarvoorishetvanbelangsteedsmeerinzichttekrijgeninwelkepersoon-lijke,sociaal-economischeenziektespecifiekekenmerkengeassocieerdzijnmetzowelzelfma-nagementbehoeftealssuccesvolzelfmanagement.Erisgeenone-size-fits-all-oplossingmaarermoetaandachtzijnvoordeindividuelebehoeftenvanpatiënten,waarbijrekeningmoetwordengehoudenmeteenmogelijketransitiefasewaarineenpatiëntzichbevindt.

Margot Walterhaaldenahetafrondenvanhaarinserviceopleidingdekinderaanteke-ning.Zewerktedaarnaenkelejareninverschillendeziekenhuizenopdekinderafdelingenstaptein2004overnaardeafdelingreumatologie.In2008behaaldezedemaster-opleidingtotverpleegkundigspecialist.OpdeafdelingreumatologieinhetErasmusMContwikkeldeenimplementeerdezedetransitiepolikliniekvooradolescenten.Tijdenshaarwerkikdepatiëntenzorgstarttezemethaarpromotietraject.MargotisookverbondenaandemasteropleidingvoorverpleegkundigspecialistenopdeHogeschoolvanUtrecht.


Proefschriften

Hoofdstuk 2

Promovendi


1. Zoran Trogrlić, verplegingswetenschapper/IC-verpleegkundige

Specialisme:intensivecarevolwassenen. Promotor:prof.dr.J.Bakker. Copromotoren:dr.E.Istaendr.M.vanderJagt. Titelonderzoeksproject:VerbeteringvandezorgvoorIC-patiëntenmeteen

deliriumdoordeimplementatievanNVICdeliriumrichtlijn:deiDECePTIvEstudie(iCUDeliriuminClinicalPracticeImplementationEvaluationstudy).Looptijd:2012-2019

Ondankshetfeitdatdeliriumbijernstigziekepatiënteneennegatiefeffectheeftopdeprognoseenlangetermijnuitkomsten,werdscreeningenbehandelingvandeliriumvaaknietuitgevoerdinovereenstemmingmetdehuidigerichtlijnen.Indezemulticenterimplementatiestudiewerdenindeeerstefasedebelemmerendeenbevorderendefactorenvoordenalevingvanderichtlijninkaartge-bracht.Vervolgenswerdinfasetweeeenopmaatgemaakteimplementatiestrategieontwikkeldenuitgevoerd.Gedurendehetprojectzijnopviermeetmomenten(voor,tijdensenoptweemomentennadeimplementatie)dataverzameld.Doordegoedesamenwerkingopregionaalniveauishetge-luktdedatavanmeerdan4.500patiënten,overeenkomendmetmeerdan23.000patiëntendagen,teverzamelen.Opditmomentwordendeeffectenvandeimplementatieopzoweldeprocesindica-torenalsopdepatiëntuitkomstengeanalyseerd.Depromotiestaatgeplandvoornajaar2019.

2. Marleen de Haan - van Buren, verpleegkundig specialist

Specialisme:inwendigegeneeskunde. Promotor:prof.dr.R.Zietse.

Copromotoren:dr.J.vandeWeteringendr.T.Lely(UMCU).Looptijd:2014-2020.

Onderwerpvanonderzoekis‘Zwangerschapnaniertransplantatie&nierdonatie’.Hetonderzoekwordtgedaanbinnenhetlandelijkemultidisciplinaireproject‘PregnancyAfterRenalTransplantationOUTcomes’(PARTOUT-study).

3. Leni van Doorn, verpleegkundig specialist/klinisch epidemioloog

Specialisme:interneoncologie. Promotor:prof.dr.A.H.J.Mathijssen. Copromotor:dr.SBins. Titelonderzoeksproject:Understandingandmanagingsideeffectsof

commonlyusedanticancerdrugs. Looptijd:2017-2021.

Hetonderzoeksprojectrichtzichophetbeterbegrijpenenbehandelenvanbijwerkingenvangeregistreerdeantikankermedicijnenindeklinischesetting.Inhetonderzoekwordtondermeergekekennaardemedicijnencapecitabine,paclitaxelensorafenib.Uitgangspuntisdevraagofwedewerkingendebijwerkingvoldoendebegrijpenomdepatiëntgoedtekunnenbehandelenentevoorzienvandejuisteinformatieeninstructiesoverdetherapie.

4. Chulja Pek, verpleegkundig specialist

Specialisme:HPB-entransplantatiechirurgie. Promotor:prof.dr.C.H.J.vanEijck. Copromotor:dr.J.H.E.Verhagen. Titelonderzoeksproject:Uitkomstenvanzorgbijpatiëntenmeteen

obstructieicterus.Looptijd:2014-2019.

Eenobstructieicterusisgeelzuchttengevolgevanverstoppingvandegalwegendooreentumor.Dezepatiëntenzijnvaakernstigziekendaardoorzeerkwetsbaar.Ditprojectonderzoektdebegeleidingendeeffectiviteitvanpercutanebehandelstrategieëninhetkadervandesympto-matologie,dekwaliteitvanlevenvóórennadrainplaatsingenheteffectopdeicterus.Daarnaastwordtonderzochtwatdekennisonderverpleegkundigenismetbetrekkingtotdeprocedurevanplaatsingenhetverzorgenvandedrain.Ookisbinnenditprojectaandachtvoordeinformatiebe-hoeftenvanpatiëntenmeteenobstructieicterus.

5. Agnes Reijm, verpleegkundig specialist Specialisme:Maag-,darm-enleverziekten. Promotor:prof.dr.M.J.Bruno. Copromotor:dr.M.C.W.Spaander. Titelonderzoeksproject:Howcanweimprovequalityoflifeinpalliative

patientswithge-oncology.Looptijd:2016-2021.

Deonderzoekenrichtenzichophetverbeterenvandekwaliteitvanlevenbijpalliatievepatiëntenmeteenoncologischeaandoeningvanhetgastro-intestinaletraject.Hierbijwordtgekekennaarverschillendeaspecten,zoalspijnnaslokdarmstentplaatsing,ervaringenovertwintigjaarslokdarmstentplaatsingeninhetErasmusMCendeuitkomstenvaneenvergelijkendestudienaartweetypesslokdarmstents.

6. John de Heide, verpleegkundig specialist

Specialisme:thoraxchirurgie. Promotoren:prof.dr.F.Zijlstra,prof.dr.W.J.M.ScholteopReimer. Copromotoren:dr.T.Szili-Torok,dr.S.Yap,endr.M.J.Lenzen. Titelonderzoeksproject:Improvingthepre-,peri-andpostproceduralcare

ofelectrophysiologypatientswiththenursepractitionerascasemanager. Looptijd:2015-2019.

Deopnameduurvoorpercutaneingrepenisdeafgelopenjarenkortergeworden.Patiëntenbin-nendeelektrofysiologiewordenhierdoorintoenemendemategeconfronteerdmeteenhogeinformatiedichtheid.Klinischverblijfwordtkorterbijeenzelfdeimpactvandemorbiditeit.Korterklinischverblijfbetekentookdemogelijkheidomthuisgeconfronteerdtewordenmet,aandeingreepgerelateerde,complicaties.Deverpleegkundigspecialistisvaakheteersteaanspreekpunttijdensennadeklinischezorg.Tevensheefthij/zijeencoördinerenderolindedoorverpleeg-


Promovendi

kundigengegevenvoorlichtingeentottweewekenvoordeklinischeopname.Deonderzoekenbinnenditprojectrichtenzichopdeimpactvandeverpleegkundigspecialistalscasemanagerbinnendezorgvoorpatiëntenvoor,tijdensennaopnamevooreenelektrofysiologischonder-zoekofingreep.Aandachtwordtbesteedaandeeffectiviteiten/ofefficiëntievaningevoerdeinterventiesendepreferentiesenbelevingvandepatiëntenhieromtrent.Eenvoorbeeldishetpilotonderzoekoverklinischemobielefotografiedoorpatiënten.

7. Anita Duyndam, verpleegkundig specialist

Specialisme:intensivecarekinderen. Promotoren:prof.dr.D.Tibboelenprof.dr.M.vanDijk Copromotor:dr.E.Ista. Titelonderzoeksproject:Mechanischbeademingenweanenbijkinderen.

Looptijd:2016-2020.

Mechanischebeademingiseenbelangrijkonderdeelvandebehandelingvankritischziekekinde-renopeenintensivecare.Hetisechterookgeassocieerdmetcomplicatiesalsventilatorinducedlunginjury,ventilatorassociatedpneumonia,problemengerelateerdaandesedatieenposttrau-matischestressbijkindenouders.Dezecomplicatieskunnenleidentoteenhogeraantalbeade-mingsdagen,eenlangerverblijfopdeICenhogerekostenvandezorg.Ommortaliteit,beade-mingsduur,deduurvandeIC-opnameendeschadeoplangeretermijnbijkinderentevoorkomenofteverlagen,ishetdanookbelangrijkeenbeademingsmanagementtehebbendatisgebaseerdopwetenschappelijkonderzoeknaarbewezenstrategieën.Wereldwijdwordenopeenkinder-ICverschillendevormenvanbeademingtoegepast.Derolvandekinder-IC-verpleegkundigebeperktzichhierbijtothetafbouwenvanzuurstofenhetopvolgenvandeinstructiesvandeartsen.Kaneennieuwestrategievanbeademeneneengrotererolvoorkinder-IC-verpleegkundigenineenweaningprotocolmeereenheidgevenindemaniervanbeademen,debeademingsduurenhetverblijfopdeICverkortenendesynchronievanbeademenverbeteren?Centralevraagstelling(en)vanhetproefschift:Kandekennisomtrenteenbewezenbeademingstrategievoorkinderenvan0-18jaarverbeterdworden?

8. Marjo de Ronde-Tilmans, verpleegkundige interventiecardiologie/electrofyisiologie

Specialisme:interventiecardiologie/electrofysiologie. Promotoren:prof.dr.P.P.T.deJaegereenprof.dr.F.Zijlstra. Titelonderzoeksproject:Transcatheteraorticvalveimplantation:TAVI

Care&Cure.Looptijd:2013-2020.

Ditonderzoeksprojectrichtzichophetoptimaliserenvandepre-,per-enpostzorgvoorpatiëntenmeternstigeaortaklepstenose,dienietinaanmerkingkomenvooreenchirurgischeaortaklep-vervangingendaardoorbehandeldwordendoormiddelvaneentranscathetergeleideaortaklep-vervangingbinnenhetErasmusMC.

9. Naomi Meesters, ICN-verpleegkundige/verplegingswetenschapper

Specialisme:intensivecareneonatologie. Promotoren:prof.dr.I.K.M.Reiss.enprof.dr.M.vanDijk. Copromotor:dr.S.Simons. Titelonderzoeksproject:PijnbijneonatenopeenNICU.

Looptijd:2017-2020.

NeonatenopeenNICUwordenregelmatigblootgesteldaanpijnlijkehandelingenenlopenrisicooplangdurigeen/ofpostoperatievepijn.Omdezepijntekunnensignaleren,voorkomenofbe-handeleniseenadequatebeoordelingvandepijnnoodzakelijk.Dezebeoordelingvormtbijneo-nateneenmoeilijkaspectvandezorgverlening.Ditprojectrichtzichvoornamelijkopdevalidatievanzowelbestaandeobservationelepijnmeetinstrumentenalsfysiologischeindicatorenvoorhetmetenvanpijnbijneonaten,inhetbijzonderdekwetsbaregroepextreemprematuren.

10. Bas Bol, verpleegkundig specialist

Specialisme:intensivecareneonatologie. Promotor:prof.dr.I.K.M.Reiss. Copromotoren:dr.A.A.Kroonendr.O.K.Helder. Titelonderzoeksproject:Geprotocolleerdversusnietgeprotocolleerd

afbouwenvanheatedhumidifiedhighflownasalcanulabij(preterme)neonaten.Looptijdproject:2016-2021.

AanleidingvoordestartvaneenpromotietrajectisdeparticipatiebijhetmakenvaneenCochranereviewovergeprotocolleerdweanenbijneonaten.Eentweededeelvanhettrajectzalbestaanuitonderzoeknaarhettranscutaanmetenvandeelektrischeactivatievanhetdiafragma.Doelvandezemetingisomeenklinischeparameterteontwikkelenomde‘workofbreathing’betertekunneninschatten.


Promovendi

Hoofdstuk 3

Publicaties


Anna Reijnvaanprijs 2017 met een publicatie in The Lancet

HetwinnenvandeAnnaReynvaan-wetenschapsprijs2017iseenerkenningvanonswerkendeverpleegkundigeberoepsgroepvolgensdr.ErwinIsta.

Erwin Ista is onderzoeker en verpleegkundige in Erasmus MC-Sophia en won in 2017

de Anna Reijnvaanprijs. Erwin Ista: “Het is geweldig om zo’n prijs te winnen, daar ben

ik best trots op! Dit is een eer voor mij, maar ook voor m’n collega en mede-auteur

Onno Helder. Daarnaast vormt de prijs een erkenning voor onze verpleegkundige

beroepsgroep.”

Bundel Dejurybekroondezijnpublicatieoverinfectiesopdeintensivecare.Istaonderzochtwatdeeffectenzijnvancentralelijnbundelsominfectiestevoorkomenbijhetaanbrengenenonder-houdenvandelijn.Eenbundeliseensetvanstrategieëneninterventiesterverbeteringvanhethandelenindezorg.HetwinnendeartikelverscheeninhetprestigieuzeTheLancetInfectiousDiseaseswatopintranetdekop‘VerpleegkundigenveroverenLancet’opleverde(ziekader).

Manifest Istaontvingzijnprijs,eenchequeterwaardevan€5.000uithandenvangeschiedkundigeenpublicistCarinGaemers(middenopdefoto).Zijis,samenmetschrijverHugoBorst,dedrijvendekrachtachterhetmanifest‘ScherpopOuderenzorg’.Moed Dejurywas‘unaniem’overdedriewinnaarsomdatzeaanallegesteldecriteriavoldeden,zoalsbij-voorbeeldinhetgevalvanIsta.“Destudiemoeteenspecifiekeboodschaphebbendienuttigisvoordeverpleegkundigeprofessie.”EencomplimentaanhetadresvanIstawas:“Deonderzoekerheeftdemoedzichopeenterreintebegevenwaarhetverkrijgenvanevidenceeenspecifiekeopgaveis.”

Verpleegkundigen veroveren LancetTwee verpleegkundigen van het Erasmus MC-Sophia hebben The Lancet Infectious Diseases gehaald. Het onderwerp van hun wetenschappelijk artikel is de effectiviteit van maatregelen tegen lijnsepsis.

Bekendheid Hetkomtzeldenvoordatverpleegkundigenhunwerkkunnenlatenverschijneninditprestigieuzemedischevakblad,datwereldwijdbekendheidgeniet.Deeersteenlaatsteauteurvanhetartikelzijndr.ErwinIsta(ICkinderen)endr.OnnoHelder(ICNeonatologie).Infectie Hetonderwerpvanhunonlinepublicatie(Engelstalig)van18februariislijnsepsis,oftewelbloedvergiftigingdoorbacteriëndieviaeeninfuusinhetlichaamterechtkomen.Zo’nsituatiekanhetlevenbedreigenenvereistonmiddellijkingrijpen.

Probleem Ista:“Ziekenhuisinfecties,vooralsepsis,zijnbijpatiëntenopdeintensivecareoveralterwereldeengrootprobleem.Ditspeeltinalleleeftijdscategorieën,vanpasgeborenentotsenioren.JaarlijksoverlijdeninNederlandongeveer3.500mensenaansepsis.”

Daling Detweehebbeneenmeta-analyseuitgevoerdvan79internationalestudiesovereenbundelvanzes

maatregelentegenlijnsepsis.Zeconcluderendathetaantalbloedvergiftigingensignificantdaaltnaimplementatieervan.AlleIC-patiëntenprofiterenvandemaatregelen,ongeachthunleeftijd.Daarnaastontdektendeonderzoekersdatinvoeringervandekostenverlaagt.Aanbevolen Dezesaanbevolenmaatregelenzijn:•Selectievanoptimalekatheterplaats.•Huiddesinfectiemetchloorhexidine.•Nalevingvanderegelsvoorhandhygiëne.•Maximalevoorzorgsmaatregelenbijinbrengenlijn.•Dagelijksecontroleoflijnnognodigis.•Controleinsteekopeninglijnopontsteking.In de praktijk IstaenHelder:“Hetisnietlangermeerdevraagofdelijnsepsis-bundeleffectiefis.Nieuwestudiesnaarheteffectervanzijnoverbodig.Debelangrijk-stestapnuishetimplementerenvandebundelindedagelijksepraktijk.”g


Trots!In 2017 en 2018 verschenen in totaal 105 wetenschappelijke publicaties

in international peer-reviewed tijdschriften waarbij verpleegkundigen

uit het Erasmus MC als eerste auteur of co-auteur betrokken waren.

Weliswaar minder hoog is dan de periode 2015-2016, maar wel een

aantal waar we met recht heel trots op mogen zijn.

gInternationalewetenschappelijkepublicaties(totaal)g1eauteur-verpleegkundige(internationalewetenschappelijkepublicaties)gc0-auteur-verpleegkundige(internationalewetenschappelijkepublicaties)gVakbladen(nationaal)

Wetenschappelijke publicaties

Publicaties als eerste auteur in wetenschappelijke tijdschriften 2017

Been-Dahmen,J.M.,Walter,M.J.,Dwarswaard,J.,Hazes,J.M.,vanStaa,A.,&Ista,E.(2017).What support is needed to self-manage a rheumatic disorder: a qualitative study. BMCMusculoskeletDisord,18(1),84.doi:10.1186/s12891-017-1440-510.1186/s12891-017-1440-5[pii].

DeBoer,J.C.,Gennissen,L.,Williams,M.,vanDijk,M.,Tibboel,D.,Reiss,I.,...Sol,J.(2017).Children’s outcomes at 2-year follow-up after 4 years of structured multi-professional medical-ethical decision-making in a neonatal intensive care unit.JPerinatol,37(7),869-874.doi:jp201730[pii]10.1038/jp.2017.30.

DeHeide,J.,Vroegh,C.J.,SziliTorok,T.,Gobbens,R.J.,Zijlstra,F.,Takens-Lameijer,M.,...ScholteOpReimer,W.J.(2017).Get the Picture: A Pilot Feasibility Study of Telemedical Wound Assessment Using a Mobile Phone in Cardiology Patients.JCardiovascNurs,32(2),E9-E15.doi:10.1097/JCN.0000000000000377

Galema-Boers,A.M.H.,Lenzen,M.J.,Sijbrands,E.J.,&RoetersvanLennep,J.E.(2017).Proprotein convertase subtilisin/kexin 9 inhibition in patients with familial hypercholesterolemia: Initial clinical experience.JClinLipidol,11(3),674-681.doi:10.1016/j.jacl.2017.02.014

Ista,E.,&vanDijk,M.(2017a).Knowing Risk Factors for Iatrogenic Withdrawal Syndrome in Children May Still Leave Us Empty-Handed.CritCareMed,45(1),141-142.doi:10.1097/CCM.000000000000216000003246-201701000-00020[pii]

Ista,E.,&vanDijk,M.(2017b).We Can Not Compartmentalize Our Patients! Overlapping Symptoms of Iatrogenic Withdrawal Syndrome, Pediatric Delirium, and Anticholinergic Toxidrome.PediatrCritCareMed,18(6),603-604.doi:10.1097/PCC.000000000000116300130478-201706000-00018[pii]

Meesters,N.,Simons,S.,vanRosmalen,J.,Reiss,I.,vandenAnker,J.,&vanDijk,M.(2017).Waiting 2 minutes after sucrose administration-unnecessary?ArchDisChildFetalNeonatalEd,102(2),F167-F169.doi:10.1136/archdischild-2016-310841

Oldenmenger,W.H.,SillevisSmitt,P.A.E.,deRaaf,P.J.,&vanderRijt,C.C.D.(2017).Adherence to Analgesics in Oncology Outpatients: Focus on Taking Analgesics on Time.PainPract,17(5),616-624.doi:10.1111/papr.12490

Oldenmenger,W.H.,&vanderRijt,C.C.(2017).Feasibility of assessing patients’ acceptable pain in a randomized controlled trial on a patient pain education program.PalliatMed,31(6),553-558.doi:0269216316664492[pii]10.1177/0269216316664492

Pek,C.J.,vanDijk,M.,GrootKoerkamp,B.,Moelker,A.,&vanEijck,C.H.J.(2017).A National Survey on Peri-interventional Management of Percutaneous Transhepatic Biliary Drainage. SurgLaparoscEndoscPercutanTech,27(4),253-256.doi:10.1097/sle.0000000000000445

Trogrlic,Z.,Ista,E.,Ponssen,H.H.,Schoonderbeek,J.F.,Schreiner,F.,Verbrugge,S.J.,...vanderJagt,M.(2017).Attitudes, knowledge and practices concerning delirium: a survey among intensive care unit professionals.NursCritCare,22(3),133-140.doi:10.1111/nicc.12239


Publicaties

VanDijk,M.,Tibboel,D.,&Simons,S.(2017).Oral sucrose for acute pain studied in more than 7000 neonates, but many questions remain. ArchDisChildFetalNeonatalEd,102(4),F373.doi:10.1136/archdischild-2016-311930

VanDoorn,L.,Veelenturf,S.,Binkhorst,L.,Bins,S.,&Mathijssen,R.(2017).Capecitabine and the Risk of Fingerprint Loss.JAMAOncol,3(1),122-123.doi:2546175[pii]10.1001/jamaoncol.2016.2638

VanMol,M.,Nijkamp,M.,Markham,C.,&Ista,E.(2017).Using an intervention mapping approach to develop a discharge protocol for intensive care patients.BMChealthservicesresearch,17(1),837.

VanMol,M.,Oonk,H.,&Vloet,L.(2017). Lessons learned: ‘Balance-training as a new method supporting former intensive care pateintens in adaptation and self-management.InternationalJournalofPsychologyandBehaviorAnalysis,2,134-139.

VanValen,R.,Kik,C.,Mokhles,M.M.,&Bogers,A.(2017).Reply by the Authors of the Original Article. ThoracCardiovascSurg,65(6),472.doi:10.1055/s-0036-1597913

2018

Been-Dahmen,J.M.J.,Grijpma,J.W.,Ista,E.,Dwarswaard,J.,Maasdam,L.,Weimar,W.,...Massey,E.K.(2018).Self-management challenges and support needs among kidney transplant recipients: A qualitative study.JAdvNurs,74(10),2393-2405.doi:10.1111/jan.13730

Boerlage,A.A.,vanRosmalen,J.,Cheuk-Alam-Balrak,J.M.,Goudzwaard,J.A.,Tibboel,D.,&vanDijk,M.(2018).Validation of the Rotterdam Elderly Pain Observation Scale in the Hospital Setting. Pain Pract. doi:10.1111/papr.12756

Bravenboer-Monster,K.,Keyzer-Dekker,C.,vanDijk,M.,Staals,L.,Leeuw,T.,&Wijnen,R.(2018). Efficacy of Epidural Analgesia after Laparotomy in Children. EurJPediatrSurg.doi:10.1055/s-0038-1632372

Breeman,W.,Poublon,N.A.,Verhofstad,M.H.J.,&vanLieshout,E.M.M.(2018).Safety of on-scene medical care by EMS nurses in non-transported patients: a prospective, observational study.Scandinavianjournaloftrauma,resuscitationandemergencymedicine,26(1),79.

DeHeide,J.,Vroegh,C.J.,Bhagwandien,R.E.,Wijchers,S.A.,Szili-Torok,T.,Zijlstra,F.,...Yap,S.C.(2018).Minimally interrupted novel oral anticoagulant versus uninterrupted vitamin K antagonist during atrial fibrillation ablation.JIntervCardElectrophysiol,53(3),341-346.doi:10.1007/s10840-018-0417-010.1007/s10840-018-0417-0[pii]

DeRonde-Tillmans,M.J.,deJager,T.A.,Goudzwaard,J.A.,ElFaquir,N.,vanMieghem,N.M.,Zijlstra,F.,...deJaegere,P.P.(2018).Long-term follow-up of quality of life in high-risk patients undergoing transcatheter aortic valve implantation for symptomatic aortic valve stenosis.JGeriatrCardiol,15(4),261-267.doi:10.11909/j.issn.1671-5411.2018.04.003jgc-15-04-261[pii]

Galema-Boers,A.M.,Lenzen,M.J.,Engelkes,S.R.,Sijbrands,E.J.,&RoetersvanLennep,J.E.(2018).Cardiovascular risk in patients with familial hypercholesterolemia using optimal lipid-lowering therapy.JClinLipidol,12(2),409-416.doi:10.1016/j.jacl.2017.12.014

Ista,E.,TeBeest,H.,vanRosmalen,J.,DeHoog,M.,Tibboel,D.,vanBeusekom,B.,&vanDijk,M.(2018).Sophia Observation withdrawal Symptoms-Paediatric Delirium scale: A tool for early screening of delirium in the PICU.AustCritCare,31(5),266-273.doi:S1036-7314(17)30283-7[pii]10.1016/j.aucc.2017.07.006

Ista,E.,vanBeusekom,B.,vanRosmalen,J.,Kneyber,M.C.J.,Lemson,J.,Brouwers,A.,...vanDijk,M.(2018).Validation of the SOS-PD scale for assessment of pediatric delirium: a multicenter study. CritCare,22(1),309.doi:10.1186/s13054-018-2238-z10.1186/s13054-018-2238-z[pii]

Meesters,N.,Dilles,T.,Simons,S.,&vanDijk,M.(2018).Do Pain Measurement Instruments Detect the Effect of Pain-Reducing Interventions in Neonates? A Systematic Review on Responsiveness. JPain.doi:10.1016/j.jpain.2018.12.005

Oldenmenger,W.H.,Baan,M.A.G.,&vanderRijt,C.C.D.(2018).Development and feasibility of a web application to monitor patients’ cancer-related pain.SupportCareCancer,26(2),635-642.doi:10.1007/s00520-017-3877-310.1007/s00520-017-3877-3[pii]

Oldenmenger,W.H.,Geerling,J.I.,Mostovaya,I.,Vissers,K.C.P.,deGraeff,A.,Reyners,A.K.L.,&vanderLinden,Y.M.(2018).A systematic review of the effectiveness of patient-based educational interventions to improve cancer-related pain.CancerTreatRev,63,96-103.doi:S0305-7372(17)30207-4[pii]10.1016/j.ctrv.2017.12.005

VanBuren,M.,Lely,T.,&vandeWetering,J.(2018).Essential Issues for Pregnancy Counseling in Renal Transplant Women.Transplantation,102(6),e254.doi:10.1097/tp.0000000000002164

VanderBiessen,D.A.,Oldenmenger,W.H.,vanderHelm,P.G.,Klein,D.,Oomen-deHoop,E.,Mathijssen,R.H.,...deJonge,M.J.(2018).Self-reported quality of life and hope in phase-I trial participants: An observational prospective cohort study.EurJCancerCare(Engl),27(6),e12908.doi:10.1111/ecc.12908

VanderBiessen,D.A.,vanderHelm,P.G.,Klein,D.,vanderBurg,S.,Mathijssen,R.H.,Lolkema,M.P.,&deJonge,M.J.(2018).Understanding how coping strategies and quality of life maintain hope in patients deliberating phase I trial participation.Psychooncology,27(1),163-170.doi:10.1002/pon.4487

VanderBiessen,D.A.J.,Gietema,J.A.,deJonge,M.J.A.,Desar,I.M.E.,denHollander,M.W.,Dudley,M.,...vanHerpen,C.M.L.(2018).A phase 1 study of PARP-inhibitor ABT-767 in advanced solid tumors with BRCA1/2 mutations and high-grade serous ovarian, fallopian tube, or primary peritoneal cancer.InvestNewDrugs,36(5),828-835.doi:10.1007/s10637-017-0551-z10.1007/s10637-017-0551-z[pii]

VanDijk,M.,O’Flaherty,L.A.,Hoedemaker,T.,vanRosmalen,J.,&Rode,H.(2018).Massage has no observable effect on distress in children with burns: A randomized, observer-blinded trial.Burns,44(1),99-107.doi:10.1016/j.burns.2017.10.002

VanMol,M.,Ista,E.,&vanDijk,M.(2018).Implementation and evaluation of a follow-up programme after intensive care treatment: A practice development project. IntensiveandCriticalCareNursing,49,6-13.

VanValen,R.,vanGameren,M.,Mokhles,M.M.,Takkenberg,J.J.M.,TerHorst,M.,Hofland,J.,&Bogers,A.(2018).Effectiveness of adherence to a preoperative antiplatelet and anticoagu-lation cessation protocol in cardiac surgery.InteractCardiovascThoracSurg,26(5),820-825.doi:4772356[pii]10.1093/icvts/ivx401

VanValen,R.,Zuijdendorp,H.M.,Birim,O.,Brugts,J.J.,&Bogers,A.(2018).Challenges in Destination LVAD Therapy, Management of Mediastinitis and Device Infection, a Case Report. HeartLungCirc,27(3),e7-e10.doi:S1443-9506(17)31274-X[pii]10.1016/j.hlc.2017.06.720


Publicaties

Publicaties als co-auteur in wetenschappelijke tijdschriften2017

Baarslag,M.A.,Allegaert,K.,Knibbe,C.A.,vanDijk,M.,&Tibboel,D.(2017).Pharmacological sedation management in the paediatric intensive care unit.JPharmPharmacol,69(5),498-513.doi:10.1111/jphp.12630

Baarslag,M.A.,Allegaert,K.,vandenAnker,J.N.,Knibbe,C.A.,vanDijk,M.,Simons,S.H.,&Tibboel,D.(2017).Paracetamol and morphine for infant and neonatal pain; still a long way to go? ExpertRevClinPharmacol,10(1),111-126.doi:10.1080/17512433.2017.1254040

Bergmann,M.J.,Utens,E.,deJager,T.A.J.,Radhoe,S.P.,Daemen,J.,Lenzen,M.J.,...Dulfer,K.(2017).Feelings of being disabled as a prognostic factor for mortality in men and women post-PCI up to 12years.IntJCardiol,249,107-111.doi:S0167-5273(17)30245-0[pii]10.1016/j.ijcard.2017.09.026

Beukhof,C.M.,vanDoorn,L.,Visser,T.J.,Bins,S.,Visser,W.E.,vanHeerebeek,R.,...Peeters,R.P.(2017).Sorafenib-Induced Changes in Thyroid Hormone Levels in Patients Treated for Hepatocellular Carci-noma.JClinEndocrinolMetab,102(8),2922-2929.doi:3852680[pii]10.1210/jc.2016-4025

Bins,S.,vanDoorn,L.,Phelps,M.A.,Gibson,A.A.,Hu,S.,Li,L.,...Baker,S.D.(2017).Influence of OATP1B1 Function on the Disposition of Sorafenib-beta-D-Glucuronide.ClinTranslSci,10(4),271-279.doi:10.1111/cts.12458

Campbell,P.,Torrens,C.,Kelly,D.,Charalambous,A.,Domenech-Climent,N.,Nohavova,I.,...Oldenmenger,W.H.,Wells,M.(2017).Recognizing European cancer nursing: Protocol for a systematic review and meta-analysis of the evidence of effectiveness and value of cancer nursing.JAdvNurs,73(12),3144-3153.doi:10.1111/jan.13392

DeJager,T.A.,Dulfer,K.,Pieters,K.,Utens,E.M.,Daemen,J.,Lenzen,M.J.,&vanDomburg,R.T.(2017). The association between subjective health status and 14-year mortality in post-PCI patients.IntJCardiol,229,108-112.doi:S0167-5273(16)32090-3[pii]10.1016/j.ijcard.2016.11.218

DenUil,C.A.,Daemen,J.,Lenzen,M.J.,Maugenest,A.M.,Joziasse,L.,vanGeuns,R.J.,&VanMieghem,N.M.(2017).Pulsatile iVAC 2L circulatory support in high-risk percutaneous coronary intervention.EuroIntervention,12(14),1689-1696.doi:EIJ-D-16-00371[pii]10.4244/EIJ-D-16-00371

Diletti,R.,Ishibashi,Y.,Felix,C.,Onuma,Y.,Nakatani,S.,vanMieghem,N.M.,...JanvanGeuns,R.(2017).Expanded clinical use of everolimus eluting bioresorbable vascular scaffolds for treatment of coronary artery disease.CatheterCardiovascInterv,90(1),58-69.doi:10.1002/ccd.26832

Flint,R.,Halbmeijer,N.,Meesters,N.,vanRosmalen,J.,Reiss,I.,vanDijk,M.,&Simons,S.(2017).Retrospective study shows that doxapram therapy avoided the need for endotracheal intubation in most premature neonates.ActaPaediatr,106(5),733-739.doi:10.1111/apa.13761

Flint,R.B.,Roofthooft,D.W.,vanRongen,A.,vanLingen,R.A.,vandenAnker,J.N.,vanDijk,M.,...Simons,S.H.P.(2017).Exposure to acetaminophen and all its metabolites upon 10, 15, and 20 mg/kg intravenous acetaminophen in very-preterm infants.PediatrRes,82(4),678-684.doi:10.1038/pr.2017.129

Gondrie,I.P.E.,Bastiaans,D.E.T.,Fraaij,P.L.A.,Driessen,G.J.A.,vanderKnaap,L.C.,Visser,E.G.,...vanRossum,A.M.C.(2017).Sustained Viral Suppression in HIV-infected Children on Once-daily Lopinavir/Ritonavir in Clinical Practice.PediatrInfectDisJ,36(10),976-980.doi:10.1097/INF.0000000000001627

Goulooze,S.C.,Krekels,E.H.J.,vanDijk,M.,Tibboel,D.,vanderGraaf,P.H.,Hankemeier,T.,...vanHasselt,J.G.C.(2017).Towards personalized treatment of pain using a quantitative systems pharmacology approach.EurJPharmSci,109S,S32-S38.doi:10.1016/j.ejps.2017.05.027

Grootens-Wiegers,P.,Visser,E.G.,vanRossum,A.M.C.,vanWaardhuizen,C.N.,deWildt,S.N.,Sweep,B.,...deVries,M.C.(2017).Perspectives of adolescents on decision making about par-ticipation in a biobank study: a pilot study.BMJPaediatrOpen,1(1),e000111.doi:10.1136/bm-jpo-2017-000111

Kik,C.,vanValen,R.,Mokhles,M.M.,Bekkers,J.A.,&Bogers,A.(2017).Atrioesophageal Fistula after Minimally Invasive Video-Assisted Epicardial Ablation for Lone Atrial Fibrillation. ThoracCardiovascSurg,65(6),467-470.doi:10.1055/s-0036-1592436

Roofthooft,D.W.E.,Simons,S.H.P.,vanLingen,R.A.,Tibboel,D.,vandenAnker,J.N.,Reiss,I.K.H.,&vanDijk,M.(2017).Randomized Controlled Trial Comparing Different Single Doses of Intravenous Paracetamol for Placement of Peripherally Inserted Central Catheters in Preterm Infants. Neonatology,112(2),150-158.doi:10.1159/000468975

Salverda,M.,Ketharanathan,N.,VanDijk,M.,Beltchev,E.,Buys,H.,Numanoglu,A.,&VanAs,A.B.(2017).A review of blood transfusions in a trauma unit for young children. SAfrMedJ,107(3),227-231.doi:10.7196/SAMJ.2017.v107i3.11307

Smink,A.E.,deBoer,J.C.,Stehno,M.P.,Brinkman,A.,vanderWiel,W.G.,&Hilgenkamp,H.(2017).Gate-Tunable Band Structure of the LaAlO_{3}-SrTiO_{3} Interface.PhysRevLett,118(10),106401.doi:10.1103/PhysRevLett.118.106401

Stocker,M.,vanHerk,W.,ElHelou,S.,Dutta,S.,Fontana,M.S.,Schuerman,F.,VisserE.G,...Neo,P.S.G.(2017).Procalcitonin-guided decision making for duration of antibiotic therapy in neonates with suspected early-onset sepsis: a multicentre, randomised controlled trial (NeoPIns).Lancet,390(10097),871-881.doi:10.1016/S0140-6736(17)31444-7

TenHaaf,M.E.,Rijndertse,M.,Cheng,J.M.,deBoer,S.P.,Garcia-Garcia,H.M.,vanGeuns,R.M.Lenzen,M.,...Boersma,E.(2017).Sex differences in plaque characteristics by intravascular imaging in patients with coronary artery disease. EuroIntervention,13(3),320-328.doi:EIJ-D-16-00361[pii]10.4244/EIJ-D-16-00361

Traube,C.,Silver,G.,Reeder,R.W.,Doyle,H.,Hegel,E.,Wolfe,H.A.,Ista,E.W.,...Bell,M.J.(2017).Delirium in Critically Ill Children: An International Point Prevalence Study. CritCareMed,45(4),584-590.doi:10.1097/CCM.0000000000002250


Publicaties

Valitalo,P.A.,Krekels,E.H.,vanDijk,M.,Simons,S.,Tibboel,D.,&Knibbe,C.A.(2017).Morphine Pharmacodynamics in Mechanically Ventilated Preterm Neonates Undergoing Endotracheal Suctioning.CPTPharmacometricsSystPharmacol,6(4),239-248.doi:10.1002/psp4.12156

VandenBosch,G.E.,vanDijk,M.,Tibboel,D.,&Valkenburg,A.J.(2017).Thermal quantitative sensory testing in healthy Dutch children and adolescents standardized test paradigm and Dutch reference values.BMCPediatr,17(1),77.doi:10.1186/s12887-017-0827-7

VanderHeijden,D.J.,vanLeeuwen,M.A.H.,Janssens,G.N.,Lenzen,M.J.,vandeVen,P.M.,Eringa,E.C.,&vanRoyen,N.(2017).Body Mass Index Is Associated With Microvascular Endothelial Dysfunction in Patients With Treated Metabolic Risk Factors and Suspected Coronary Artery Disease. JAmHeartAssoc,6(9).doi:JAHA.117.006082[pii]10.1161/JAHA.117.006082

VanGulik,L.,Ahlers,S.J.,Bruins,P.,Tibboel,D.,Knibbe,C.A.,&vanDijk,M.(2017).Adherence to All Steps of a Pain Management Protocol in Intensive Care Patients after Cardiac Surgery Is Hard to Achieve. PainResManag,2017,7187232.doi:10.1155/2017/7187232

VanHooft,S.M.,Been-Dahmen,J.M.J.,Ista,E.,vanStaa,A.,&Boeije,H.R.(2017). A realist review: what do nurse-led self-management interventions achieve for outpatients with a chronic condition?JAdvNurs,73(6),1255-1271.doi:10.1111/jan.13189

VoorIn‘tHolt,A.F.,Helder,O.K.,Vos,M.C.,Schafthuizen,L.,Sulz,S.,vandenHoogen,A.,&Ista,E.(2017).Antiseptic barrier cap effective in reducing central line-associated bloodstream infections: A systematic review and meta-analysis.IntJNursStud,69,34-40.doi:10.1016/j.ijnurstu.2017.01.007

Zeilmaker-Roest,G.A.,Wildschut,E.D.,vanDijk,M.,Anderson,B.J.,Breatnach,C.,Bogers,A.,...PaediatricAnalgesiaafterCardiacSurgery,c.(2017).An international survey of management of pain and sedation after paediatric cardiac surgery. BMJPaediatrOpen,1(1),e000046.doi:10.1136/bmjpo-2017-000046

2018

Baarslag,M.A.,Ista,E.,deLeeuw,T.,vanRosmalen,J.,Tibboel,D.,vanDijk,M.,&deWildt,S.N.(2018).Clinically effective implementation of intravenous paracetamol as primary analgesia after major surgery in neonates and young infants.ArchDisChild,103(12),1168-1169.doi:archdischild-2018-315379[pii]10.1136/archdischild-2018-315379

Bastiaans,D.E.T.,Geelen,S.P.M.,Visser,E.G.,vanderFlier,M.,Vermont,C.L.,Colbers,A.P.H.,...DutchPaediatric,HIVStudyGroup(2018).Pharmacokinetics, Short-term Safety and Efficacy of the Approved Once-daily Darunavir/Ritonavir Dosing Regimen in HIV-infected Children.PediatrInfectDisJ,37(10),1008-1010.doi:10.1097/INF.0000000000001964

Blankers,K.,Dankerlui,N.,vanLoey,N.,Pursad,M.,Rode,H.,&vanDijk,M.(2018).Cross-cultural validation of the Itch Man Scale in pediatric burn survivors in a South African setting.Burns.doi:10.1016/j.burns.2018.09.027

Brinkman-Stoppelenburg,A.,Witkamp,F.E.,vanZuylen,L.,vanderRijt,C.C.D.,&vanderHeide,A.(2018a).Correction: Palliative care team consultation and quality of death and dying in a university hospital: A secondary analysis of a prospective study. PLoSOne,13(11),e0208564.doi:10.1371/journal.pone.0208564PONE-D-18-33401[pii]

Brinkman-Stoppelenburg,A.,Witkamp,F.E.,vanZuylen,L.,vanderRijt,C.C.D.,&vanderHeide,A.(2018b).Palliative care team consultation and quality of death and dying in a university hospital: A secondary analysis of a prospective study.PLoSOne,13(8),e0201191.doi:10.1371/journal.pone.0201191PONE-D-17-31266[pii]

Charalambous,A.,Wells,M.,Campbell,P.,Torrens,C.,Ostlund,U.,Oldenmenger,W.,...Kelly,D.(2018).A scoping review of trials of interventions led or delivered by cancer nurses.IntJNursStud,86,36-43.doi:S0020-7489(18)30133-0[pii]10.1016/j.ijnurstu.2018.05.014

DeBoer,S.,Baran,Y.,Garcia-Garcia,H.M.,Eskin,I.,Lenzen,M.J.,Kleber,M.E.,...Koenig,W.(2018).The European Collaborative Project on Inflammation and Vascular Wall Remodeling in Atherosclerosis - Intravascular Ultrasound (ATHEROREMO-IVUS) study.EuroIntervention,14(2),194-203.doi:EIJ-D-17-00180[pii]10.4244/EIJ-D-17-00180

DeJager,T.A.J.,Dulfer,K.,Radhoe,S.,Bergmann,M.J.,Daemen,J.,vanDomburg,R.T.,...Lenzen,M.J.,Utens,E.(2018).Predictive value of depression and anxiety for long-term mortality: differences in outcome between acute coronary syndrome and stable angina pectoris.IntJCardiol,250,43-48.doi:S0167-5273(17)31511-5[pii]10.1016/j.ijcard.2017.10.005

Falkenburg,J.L.,Tibboel,D.,Ganzevoort,R.R.,Gischler,S.J.,&vanDijk,M.(2018). The Importance of Parental Connectedness and Relationships With Healthcare Professionals in End-of-Life Care in the PICU. PediatrCritCareMed,19(3),e157-e163.doi:10.1097/PCC.0000000000001440

Felix,C.M.,vandenBerg,V.J.,Hoeks,S.E.,Fam,J.M.,Lenzen,M.,Boersma,E.,...vanGeuns,R.J.M.(2018).Mid-term outcomes of the Absorb BVS versus second-generation DES: A systematic review and meta-analysis.PLoSOne,13(5),e0197119.doi:10.1371/journal.pone.0197119PONE-D-17-39199[pii]

Franken,L.G.,deWinter,B.C.M.,Masman,A.D.,vanDijk,M.,Baar,F.P.M.,Tibboel,D.,...Mathot,R.A.A.(2018).Population pharmacodynamic modelling of midazolam induced sedation in terminally ill adult patients.BrJClinPharmacol,84(2),320-330.doi:10.1111/bcp.13442

Geijteman,E.C.T.,Graaf,M.V.,Witkamp,F.E.,Norden,S.V.,Stricker,B.H.,vanderRijt,C.C.D.,...vanZuylen,L.(2018).Interventions in hospitalised patients with cancer: the importance of impending death awareness.BMJSupportPalliatCare,8(3),278-281.doi:bmjspcare-2017-001466[pii]10.1136/bmjspcare-2017-001466

Gurgoze,M.T.,Muller-Hansma,A.H.G.,Schreuder,M.M.,Galema-Boers,A.M.H.,Boersma,E.,&RoetersvanLennep,J.E.(2018).Adverse Events Associated With PCSK9 Inhibitors: A Real-World Experience.ClinPharmacolTher,105(2),496-504.doi:10.1002/cpt.1193

Holven,K.B.,Narverud,I.,vanLennep,J.R.,Versmissen,J.,Oyri,L.K.L.,Galema-Boers,A.,...Bogsrud,M.P.(2018).Sex differences in cholesterol levels from birth to 19 years of age may lead to increased cholesterol burden in females with FH.JClinLipidol,12(3),748-755.e742.doi:10.1016/j.jacl.2018.02.021

Jansz,L.,Buys,H.,VanDijk,M.,&Rohlwink,U.(2018).The profile of meningitis in a tertiary paediatric hospital in South Africa.SAfrJChildHealth,12(1),15-20.

Kuhlmann,A.Y.R.,deRooij,A.,Kroese,L.F.,vanDijk,M.,Hunink,M.G.M.,&Jeekel,J.(2018).Meta-analysis evaluating music interventions for anxiety and pain in surgery.BrJSurg,105(7),773-783.doi:10.1002/bjs.10853


Publicaties

Kuip,E.J.M.,Oldenmenger,W.H.,Oomen-deHoop,E.,Verduijn,G.M.,Thijs-Visser,M.F.,deBruijn,P.,...vanderRijt,C.C.D.(2018).Pharmacokinetics of Sublingually Delivered Fentanyl in Head and Neck Cancer Patients Treated with Curatively Aimed Chemo or Bioradiotherapy.Cancers(Basel),10(11).doi:cancers10110445[pii]10.3390/cancers10110445

Kuip,E.J.M.,Oldenmenger,W.H.,Thijs-Visser,M.F.,deBruijn,P.,Oosten,A.W.,Oomen-deHoop,E.,...Mathijssen,R.H.J.(2018).Effects of smoking and body mass index on the exposure of fentanyl in patients with cancer. PLoSOne,13(6),e0198289.doi:10.1371/journal.pone.0198289PONE-D-18-02850[pii]

Kuip,E.J.M.,Oldenmenger,W.H.,Visser-Thijs,M.F.,deBruijn,P.,Oomen-deHoop,E.,Mathijssen,R.H.J.,...Koolen,S.W.(2018).Influence of aprepitant and localization of the patch on fentanyl exposure in patients with cancer using transdermal fentanyl.Oncotarget,9(26),18269-18276.doi:10.18632/oncotarget.2481224812[pii]

Laksono,B.M.,deVries,R.D.,Verburgh,R.J.,Visser,E.G.,deJong,A.,Fraaij,P.L.A.,...deSwart,R.L.(2018).Studies into the mechanism of measles-associated immune suppression during a measles outbreak in th

Jaarboek - Erasmus MC homepage...De redactie heeft ernaar gestreefd een zo compleet mogelijk...

Documents

Transcript of Jaarboek - Erasmus MC homepage...De redactie heeft ernaar gestreefd een zo compleet mogelijk...