ISSO-instructieboek IBemodm (2009)

ke

nn

is

in

st

it

uu

t

vo

or

d

e

in

st

al

la

ti

es

ec

to

r

InstructIeboek elektromechanIsch onderhoud

Draaistroom-motoren1

Instr

uc

tIebo

ek elek

tro

mec

ha

nIsc

h o

nd

erh

ou

d d

eel 1 dr

aa

Istro

om

mo

tor

en

Isso

Kruisplein 253014 DB RotterdamPostbus 5773000 AN RotterdamTel. 010-2065969Fax 010-2130384E-mail: [email protected]

De in ISSO deelnemende organisaties zijn:ONRI: Organisatie van advies- en ingenieursbureausPIT: Stichting Promotie InstallatietechniekTVVL: Nederlandse Technische Vereniging voor Installaties in GebouwenUNETO-VNI: Ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandelVABI: Vereniging voor Automatisering in de Bouw- en installatietechniek

de realisatie van het Instructieboek emo, module 1 draaistroommotoren werd verzorgd door de Isso-projectgroep 592-1, die als volgt was samengesteld:

De heer ing. M. Ent Spit Elektromechanica BVDe heer C.P.T. Heemskerk Uneto-VNI De heer J.P.J.M. Koning GTI Experts B.V.De heer ir. G. Schat (projectcoordinator) ISSO, Kennisinstituut voor de installatiesectorDe heer D. van der Starre Tutorial Opleidingen & Advies BVDe heer A. van Steen Van Steen b.v.

De realisatie van het instructieboek is mede mogelijk gemaakt door:

kennisinstituut voor de installatiesector

ISSO houdt zich bezig met het identificeren van kennisvragen binnen de installatiesector, het ontsluiten en toegankelijk maken van deze kennis in de vorm van praktische ISSO-publicaties en het bevorderen van het gebruiken van ISSO-publicaties als norm-stellende richtlijnen.

Stichting ISSO en degenen die aan de samenstelling van dit instructie-boek hebben medegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldig-heid betracht bij zowel het verzame-len als bij het verwerken en opstellen van de in deze publicatie vervatte gegevens. Nochtans moet niet wor-den uitgesloten, dat deze publicatie onvolledig is of dat zij onjuistheden of onvolkomenheden bevat. Degene die van deze publicatie en de daarin vermelde gegevens gebruik maakt, aanvaardt dan ook daarvoor zelf het risico.

Stichting ISSO en degenen die aan de samenstelling van deze publicatie hebben medegewerkt sluiten iedere aansprakelijkheid uit voor zowel schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van de publicatie als schade die zou kunnen ontstaan als gevolg van eventuele (druk-)fouten, onvolledigheden en onvolkomenhe-den van deze publicatie.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur van Stichting ISSO.

Voorzover het maken van kopieën uit deze publicatie is toegestaan op grond van artikel 16h t/m 16m Au-teurswet 1912 jo het Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp).

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or trans-mitted in any form by any means, electronic, mechanical, photocopy-ing, recording or otherwise, without the written permission of the foundation ISSO.

Op alle publicaties van Stichting ISSO zijn de Algemene Leverings-voorwaarden van toepassing. Deze kunt u lezen op www.isso.nl of opvragen bij Stichting ISSO.

aanvullingen en eventuele errata zijn te raadplegen via onze website: www.isso.nl

Eventuele opmerkingen en vragen kunnen doorgegeven worden aan ISSO, Postbus 577, 3000 AN Rotter-dam, e-mail: [email protected]

© Stichting ISSO – Rotterdam juni 2009

O p l e i d i n g s - e n

o n t w i k k e l i n g s f o n d s

v o o r h e t T e c h n i s c h

I n s t a l l a t i e b e d r i j f

ISSO-instructieboek EMOdm

Elektromechanischonderhoud

Module 1 - Draaistroommotoren

978-90-5044-177-3

ISSO-instructieboek EMOdm 3 1 Draaistroommotoren

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord 5

Begrippenlijst 7

1 Herkenning 91.1 Inleiding 91.2 De motorkenplaat 101.3 Motortypes 12

1.3.1 Herkenning van de verschillende motortypes 131.4 Het klemmenbord 141.5 De bouwvorm 151.6 Overige kenmerken 16

2 Diagnose van de motor 192.1 Inleiding 192.2 Visuele inspectie 202.3 Wikkelingen meten 21

2.3.1 Enkeltoerenmotoren 212.3.2 Meertoerenmotoren met gescheiden wikkelingen 242.3.3 Meertoerenmotoren met Dahlanderwikkelingen 272.3.4 SA-motor 30

2.4 Mechanische controle 312.5 Proefdraaien en meten 31

2.5.1 Aansluiten 312.5.2 Meten 332.5.3 Anker meten 34

3 Demontage en diagnose onderdelen 353.1 Inleiding 353.2 Onderdelen markeren 363.3 Borsteldruk meten en borstels demonteren (sa motor) 373.4 Koppeling / v-snaarschijf en accessoires demonteren 373.5 Waaierkap en waaier demonteren 383.6 Lagerdeksels en lagerschilden demonteren 383.7 Anker uitnemen en lagers demonteren 393.8 Borstelwerk en sleepringen controleren 403.9 Wikkelingen meten 40

3.9.1 Statorwikkelingen meten 413.9.2 Kortsluitanker controleren en meten 463.9.3 Sleepringanker controleren en meten 47

3.10 Beveiligingen controleren 483.11 Overige elektrische onderdelen controleren 493.12 Lagerpassingen controleren 49

3.12.1 Lagerpassing op de as 493.12.2 Lagerpassing in het schild 50

3.13 Waaierkap, waaier, spiebanen etc. controleren 523.14 Rapporteren 52

4 Revisie 534.1 Inleiding 534.2 Onderdelen reinigen 544.3 Lagerpassingen repareren 544.4 Anker repareren 554.5 Wikkelingen repareren 564.6 Impregneren (lakken) en inspuiten 564.7 Anker balanceren 584.8 Borstelwerk repareren (sa-motor) 58


4.9 Klemmenbord en klemmenkast 594.10 Overige onderdelen 604.11 Isolatiemeting 60

5 Monteren motor 615.1 Inleiding 615.2 Anker plaatsen 625.3 Lagers monteren 625.4 Borstelhouder monteren (SA-motor) 645.5 Lagerschilden en lagerdeksels monteren 645.6 Borstels monteren, afstellen en inschuren (sa-motor) 655.7 Waaier monteren 665.8 Accessoires monteren 665.9 Proefdraaien 66

5.9.1 Onbelast proefdraaien - aansluiten 665.9.2 Onbelast proefdraaien - meten 675.9.3 Proefdraaien in belaste toestand 68

5.10 Motor spuiten 695.12 Eindcontrole 69

6 Theoretische achtergrondinformatie 716.1 Inleiding 716.2 Werking van de draaistroommotor 716.3 Typen draaistroommotoren 756.4 Hoofdonderdelen van de draaistroommotor 75

6.4.1 De stator 766.4.2 Kortsluitanker 766.3.3 Sleepringanker 78

6.5 Aansluiting van een draaistroommotor 806.6 Toerentallen van draaistroommotoren 80

6.6.1 Met gescheiden wikkelingen 816.6.2 Met een Dahlander 816.6.3 Sleepringankermotor met slipregeling 826.6.4 Met een frequentieregelaar 83

6.7 Beveiligingen 836.7.1 Stroomafhankelijke beveiligingen 836.7.2 Temperatuurafhankelijke beveiligingen 84

Bijlage A Bouwvorm, beschermingsklasse en isolatiE 85

Bijlage B Informatie over sleepringen en koolborstels 90

Bijlage C Lagers 91C.1 Lagercodering 91C.2 Lagermontage 95

Bijlage D ISO passingstelsel 98D.1 Begrippen 98D.2 Toleranties voor nauwkeurig werk 100

Bijlage E Driepuntsschroefmaat en binnenmeettaster 102E.1 De driepuntsschroefmaat 102E.2 De binnenmeettaster 102

Bijlage F Trillingen 104


VOORWOORD

Indeling

Het boek bestaat in eerste opzet uit acht modules die elk een apart onderwerp

behandelen.

Module 1 Draaistroommotoren

Module 2 Gelijkstroommotoren

Module 3 Reductoren en tandwielkasten

Module 4 Generatoren

Module 5 Remmen

Module 6 Frequentieregelaars

Module 7 Pompen

Module 8 Meten

In elke module wordt het betreffende onderwerp uitvoerig behandeld, waarbij de nadruk

zoveel mogelijk op de praktijk ligt. Om dit te kunnen realiseren, is een groot aantal prak-

tijkmensen benaderd. Wij zijn hen zeer dankbaar voor hun medewerking.

We hebben ook veel aandacht besteed aan het gebruiksgemak en daarom eenzelfde

hoofdstukindeling gekozen voor alle modules. Deze indeling is ook de normale werkvolg-

orde in de praktijk.

1. Herkenning;

2. Diagnose;

3. Demontage en diagnose onderdelen;

4. Revisie;

5. Montage;

6. Theoretische achtergrond.

De modules frequentieregelaars en meten hebben een afwijkende indeling.

Gebruik van het boek

Dit boek is een naslagwerk. Het is daarom ingericht om snel en gemakkelijk bepaalde

zaken op te zoeken.

Alle praktijkhoofdstukken beginnen met een flowschema van de werkzaamheden in dat

hoofdstuk. Het flowschema is een hulpmiddel. Het geeft een overzicht van de belangrijk-

ste stappen.

Het is niet gezegd dat je die stappen in de praktijk allemaal uitvoert. In sommige gevallen

zijn bepaalde werkzaamheden niet nodig. De betreffende beschrijving in het hoofdstuk

geeft hierover duidelijkheid.


De flowschema's zijn zo eenvoudig mogelijk van opzet.We hebben ons beperkt tot de volgende symbolen:

In de tekst kun je de volgende pictogrammen tegenkomen:

Wij spreken in de module over een werkplaatsformulier, waarop je allerlei gegevens van

de revisie vastlegt. Het kan heel goed dat dit in sommige bedrijven op een andere manier

gebeurt.

In hoofdstuk 6 behandelen we de achtergrondtheorie van de module. Dit hoofdstuk is

vooral bedoeld om het inzicht te vergroten. Je vindt hier geen aanwijzingen voor de prak-

tijk.

Achterin elke module bevinden zich een aantal bijlagen. Je vindt in de bijlagen gegevens

die je nodig kunt hebben bij bepaalde werkzaamheden. Denk bijvoorbeeld aan coderin-

gen van lagers en bouwvormen e.d.

Inhoud

In een module als deze is het niet mogelijk om het onderhoud van alle mogelijke typen

draaistroommotoren uitputtend te behandelen. Hetzelfde geldt voor de werkzaamheden.

Veel werkzaamheden zijn standaard voor monteurs. De aandacht richt zich vooral op de

werkzaamheden die specifiek zijn voor draaistroommotoren.

Mechanisch onderhoud, zoals het repareren van passingen en spiebanen wordt wel

genoemd, maar wordt niet in detail beschreven.

Specifieke werkzaamheden, zoals elektrische metingen en bijzondere montagetechnie-ken zijn wel in detail beschreven.

De module behandelt geen wikkelwerkzaamheden en werkzaamheden aan explosievei-

lige motoren.

Geeft de start of het einde van het proces aan.

Geeft een handeling aan.

Beslissing. Je kunt hier twee kanten op, afhankelijk van het ant-

woord.

Formulier

1. Als de pijl naar het formulier wijst, moet je gegevens noteren;

2. Als de pijl naar een ander symbool wijst, moet je gegevens van

het formulier gebruiken.

Bij deze werkzaamheden kan gemakkelijk iets misgaan, met mogelijk grote gevolgen.

Noteer op het werkplaatsformulier wat je gemeten of geconstateerd hebt.

Start

Wikkelingenmeten

Motor kan veilig draaien?

Werkplaats-

formulier

!


BEGRIPPENLIJST

Mensen gebruiken voor dezelfde dingen vaak verschillende woorden of hetzelfde woord

voor verschillende dingen. We hebben geprobeerd om in deze module zoveel mogelijk

een consequent woordgebruik aan te houden.

Je vindt in deze woordenlijst de woorden zoals wij die in deze module gebruiken.

Aandrijfzijde (AZ)

De kant van de motor die het werktuig aandrijft.

Anker

We verstaan onder het anker het draaiende gedeelte van de motor: de as met collector en

blikpakket.

Borstelwerk

Het geheel van borstelbrug, borstelpennen, borstelhouders en koolborstels.

Concentriciteit

Het samenvallen van de hartlijn van twee cilindrische voorwerpen.

Afb. Concentriciteit

Niet-aandrijfzijde (NAZ)

De kant van de motor waar de koppeling of poelie niet zit. Aan deze kant zit doorgaans de

collector.

Passing

Een maat met een bepaalde tolerantie, vastgelegd met een letter en een cijfer.

Poelie

Snaar- of riemschijf.

Spoel

Samenstel van windingen (meestal niet gemonteerd en niet om een pool of kern.)


Vierpuntsmeting

Weerstandsmeting met vier pennen, twee meetpennen en twee pennen waarmee je de

meetfout compenseert.

Visuele inspectie

Inspectie waarbij je kijkt of er gebreken zijn.

Wikkeling

Een spoel waarbij de toevoeging de functie of de vorm aangeeft. Bijvoorbeeld: compen-

satiewikkeling.

Winding

Een lus van (koper)draad; onderdeel van een spoel of wikkeling.

ISSO-instructieboek IBemodm (2009)

Documents

Transcript of ISSO-instructieboek IBemodm (2009)