Legionellaveiligheid bij Adiabatische …uuid:315156db...24 Legionellaveiligheid bij Adiabatische...

Legionella veiligheid van koeltorens & luchtbevochtigingssystemen

13 maart 2017

TVVL Zuid-Holland & Zeeland 1

Legionellaveiligheid bij Adiabatische

bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3

Capelle aan den IJssel13-03-2017

Welkom bij deze presentatieAgenda

• Introductie• Waarom bevochtigen• Stoombevochtiging• Adiabatische bevochtiging• Energiekostenbesparing en CO2 reductie• Waterbehandeling en Legionellaveiligheid• Richtlijnen ISSO 55.3 Publicatie• TNO Toepassing in ziekenhuizen• ErP Eco-Design en de consequenties• Rondvraag• Afsluiting

Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.32

Ron BrandsTVVL N-H

Xander Bakker


13 maart 2017


Cumulus Nederland BV

Producent / leverancier Adiabatische bevochtiging e n waterbehandeling.Leverancier elektrisch- en gasgestookte bevochtigers van DriSteem.



Sick Building SyndromeOorzaak of gevolg?

- Is er voldoende ventilatie?- Kunnen gebruikers invloed uitoefenen?- Hygiëne van klimaatinstallaties- Stof / schoonmaakregime- Type vloerbedekking- Uitgassen van bouwmaterialen, kantoormeubels- Ozon productie door printers- Oogklachten in combinatie met beeldschermwerk- Droge huid – droge lippen- Statische oplading- ….

Waarom bevochtigen?


13 maart 2017



Waarom bevochtigen?

Relatieve vochtigheid [%]

Bacteriën

Virussen

Schimmels

Mijten

Infecties van de luchtwegen (*)

Hooikoorts en astma

Chemische interacties

Ozon productie

Optimale zone

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100(*) Onvoldoende data boven 50% RV

Bron: E.M. Sterling, A. Arundel, T.D. Sterling.Criteria for Human Exposure to Humidity in Occupied Buildings.ASHRAE Transactions, 1985, Vol. 91, Part 1.


Waarom bevochtigen?

Bron: www.veiligheid.nu


13 maart 2017



Waarom bevochtigen?

TVVL Magazine 2016-2 pagina 15

Euopees project Officair

Prof.dr.ir. P. Bluysen en dr. C. Roda

Perceptie binnenmilieu bij 167

kantoren in 8 Europese landen

winter 2011-2012

Waarom bevochtigen? Verbeteren productie!


Voorbeelden bevochtigingprojecten

75% / 27°C55% / 21°C 50% / 21°C 50% / 24°C

70% / 21°C 95% / 20°C 50% / 24°C 55% / 22°C

50% / 21°C 95% / -0,5°C 40% / 19°C 70% / 25°C


13 maart 2017


Soorten bevochtigingsystemen.


Dat was de introductie. Nu over naar de diverse

bevochtigingsystemen.Isothermische bevochtiging.Adiabatische bevochtiging.

Stoombevochtiging. Elektrisch


Omschrijving:

• Eenvoudige installatie

• Lage investering

• Hygiënisch

• Veel onderhoud

• Minder betrouwbaar

Toepassing:

• Kleinere capaciteiten

• Eenvoudiger projecten


13 maart 2017


Stoombevochtiging. Gas


Omschrijving:

• Complexere installatie

• Hogere investering

• Hygiënisch

• Veel onderhoud

• Betrouwbaar

Toepassing:

• Industrieel

• Grotere utiliteitsbouw

Stoombevochtiging. Stoom

Omschrijving:

• Complexe installatie

• Hoge investering

• Hygiënisch

• Veel onderhoud

• Betrouwbaar

Toepassing:

• Industrieel

• Grote ziekenhuizen



13 maart 2017


Adiabatische bevochtiging

Enige types bevochtigers (werkingsprincipe)

• Hogedruk verneveling• Middendruk (hybride) verneveling • Verneveling m.b.v. perslucht• Ultrasone verneveling• Infrasone verneveling• Mattenbevochtiger• Sproeibevochtiger

Staan allemaal in ISSO 55.3 pagina’s 64 t/m 68


Adiabatisch bevochtiging


Stoom bevochtiging

Adiabatische bevochtiging

Adiabatische bevochtigingmet warmtewiel


13 maart 2017


HogedrukOsmosewater wordt onder hoge druk (± 100 bar) verneveld in de LBK met verstuivers.

UltrasoonOsmosewater wordt door ultrasone trilling omgezet in zeer fijne nevel die in de LBK verdampt.


Adiabatisch bevochtiging

Adiabatisch bevochtiging, hogedruk


Verstuiversysteem uit Verstuiversysteem aan


13 maart 2017


Adiabatisch bevochtiging, ultrasoon


Ultrasoon unit met filters en Ultrasoon nevel in LBKOmgekeerde-Osmose


Energiekostenbesparing en CO 2 reductie

Dat waren de diverse soorten bevochtigers. Nu over naar de energie verbruiken

en CO-2 uitstoot.


13 maart 2017


Maakt niet uit welk systeem je kiest:• Bevochtigen kost altijd evenveel energie.• Voor het verdampen van 1 liter water is

altijd 0,75 kW nodig.

Note: 0,07 kW voor verwarming van leidingwatertemp eratuurnaar 100 graden en 0,68 kW voor de verdamping.





Decentrale opwekking via centrale en distributienet :- Standaard centrale 40%- STEG Centrale 50% (stoom i.c.m. gasturbine)

Centrale opwekking in gebouw:- Standaard CV ketel 90%- HR CV ketel 98%


13 maart 2017




De beschikbare energie wordt bij centrale opwekking veel efficiënter gebruikt dan bij decentrale opwekking.

Een en ander resulteert in:- Verlaging energiekosten ca. 65%*- Reductie op CO 2 uitstoot van ca. 60%** Ten opzichte van een elektrische stoombevochtiger e n afhankelijk

van de prijzen voor kW en m 3 gas.


Energiekosten besparing en CO2 reductieVoorbeeldberekening project NUON te Amsterdam.Samenvatting:- Bevochtigingscapaciteit 429 liter/uur.

- Totale meerinvestering 70 K incl. bevochtigingsecties.

- Energiekostenbesparing € 33.359,- per jaar.

- Reductie op CO 2 uitstoot112.000 kg per jaar.

- BREEAM “Very Good”.- Energielabel A.


13 maart 2017



Waterbehandeling en Legionellaveiligheid

Dat was de toelichting.

Nu over naar de energiezuinige

en Legionellaveilige

bevochtigers.



ISSO 55.3 was hard nodig om dit soort situaties te voorkomen!!Bedorven water in lekbak Schu imvorming in lekbak


13 maart 2017


Adiabatische bevochtiging bespaart openergiekosten en op CO2 uitstoot!

Waarom worden deze systemen dan tochmaar beperkt toegepast?

1. Onbekendheid met techniek?2. Onduidelijke meerkosten investering?3. Legionellaveiligheid?4. Anders?



Adiabatische bevochtiging bespaart openergiekosten en op CO2 uitstoot!

Waarom worden deze systemen dan tochmaar beperkt toegepast?

Met stip:Legionellaveiligheid !!!




13 maart 2017


Door optimalisering waterbehandeling en regeling zijn de Adiabatische

bevochtigingsystemen zo Legionellaveilig dat ze zelfs in ziekenhuizenworden toegepast.



En natuurlijk dankzij de inzet van ISSO en TNO

Waarom waterbehandeling?• Voorkomen van verstopping verstuivers• Voorkomen van stof in de ventilatielucht• Verwijderen van bacteriën en virussen

Bestaat uit:• Filter• Ontharder • Omgekeerde-Osmose




13 maart 2017


Ontharder + Omgekeerde-Osmose + Hogedrukpompen



Omgekeerde-Osmosevoor aquarium



Omgekeerde-Osmose 20 liter/uurvoor kleine bevochtigingsystemen


13 maart 2017


Omgekeerde-Osmose voor zeer grote capaciteit



Omgekeerde-Osmose specifiek voor bevochtigingsysteem.

Het gaat hierbij vooral om: Hoe is het stilstands management in de zomer?• Weinig watervolume?• Periodieke spui?• Waterkwaliteitsmeter?




13 maart 2017




Osmosewater (Permeaat).Geleidbaarheid 5-10 μS.Naar bevochtigingsysteem.± 200 liter/uur.

Onthard water 0°dH.Ca. 12 bar.300 liter/uur.

Afvalwater naar riool met alle verontreinigingen.(Concentraat).± 100 liter/uur.

Semi permeabel membraan(hyperfiltratie)

Werkingsprincipe Omgekeerd-Osmose membraan


Bij alle Adiabatische bevochtigingsystemen wordt de nevel toegevoegd aan de ventilatielucht en moet daarom superschoon zijn.

ISSO 55.3 (2014) is daar heel duidelijk in: Wil men Legionellaveilig bevochtigen dan is water-behandeling met Omgekeerde-Osmose het meest geschikt (pagina 69).Daarnaast ook: Ultraviolet lucht (UV-C bron)

Ultrasoon geluid (ultrasoon bevochtiger)Hoge temperaturen



13 maart 2017




Alleen Omgekeerde-Osmose verwijdert de virussen !!


Waterbehandeling en LegionellaveiligheidSituatie Frequentie monstername

1 x per jaar

2 x per jaar

6 x per jaar

Bevochtiger met voorraadreservoir en recirculatiewater zonder Legionelladodende waterbehandeling.

Normale luchtkwaliteit X1

Slechte luchtkwaliteit X1

Bevochtiger zonder voorraadreservoir en aangesloten op Omgekeerd-Osmose water.

Normale luchtkwaliteit X2 XSlechte luchtkwaliteit X

1 Bij continue waterbehandeling tegen Legionella en bijbehorende monitoring kan de frequentie worden verlaagd naar 2 x per jaar.

2 Bij systemen met periodieke doorspoeling, geoptimaliseerde regeling van de bevochtiging en indien geen Legionella is aangetroffen.

Bron ISSO Publicatie 55.3 / 2014. Tabel 5.3. Pagina 76. Frequentie monstername.

Advies Cumulus: Meet bij de eerste inbedrijfstelling niet alleen ná de Omgekeerde-Osmose maar ook ervoor, ter controle van het aangevoerde leidingwater.


13 maart 2017



Waterbehandeling en LegionellaveiligheidGepubliceerd in 2008, herzien in 2014

• Liefst in een ruimte met T<25°C

• Omgekeerde-Osmose systeem

• Voorkom een grote waterinhoud

• Geen stilstaand water

• Geoptimaliseerde regeling

• Etc.



Toepassing BREEAM projecten.

In 2011 werd alleen stoom genoemd.

In het interpretatiedocument van 27 juni 2012 is ook adiabatischebevochtiging opgenomen, mits:- Voldoet aan richtlijnen ISSO 55.3 Publicatie.

- Systeem is voorzien van eenVDI-6022 hygiëne certificaat.


13 maart 2017



Waterbehandeling en LegionellaveiligheidEIAAdiabatische bevochtiging staat NIET op de energielijst 2017 doch valt wél onder deze regeling via de volgende artikelen:- Technische voorzieningen voor energiebesparing

in of bij bestaande gebouwen.

- Technische voorzieningen voor energiebesparingin of bij nieuwe gebouwen.

Voor beide geldt: De energiebesparing moet ten minste0,2 Nm3, maar niet meer dan 1,0 Nm3 aardgas-equivalent (a.e.) per jaar per geïnvesteerde euro bedragen. 1 kWh elektriciteit = 0,26 Nm3 a.e.

Richtlijnen ISSO 55.3 PublicatieLegionellaveiligheid adiabatische bevochtiging in luchtbehandelinginstallaties

Hoofdpunten:

• Overzicht bevochtigingsystemen

• Waterbehandeling

• Legionellaveilige uitvoering

• Borging Legionellaveilige werking

• Stilstandmanagement

• Onderhoudsaspecten

• Frequentie monstername

• Maatregelen bij te hoge concentratie Legionella

• Risico inventarisatie en evaluatie

• Stappenplan Legionella beheersing

• Etc.



13 maart 2017



Hoofdpunten:

• Stilstandmanagement

In een werkend bevochtigingsysteem zullen geen bacteriën groeien.

Maar wat als de installatie (langdurig) stil staat gedurende de zomer?

Als eerste: Bekijk ontwerp. Waar zitten de risico’s.

• Breektank en/of open buffervat voor het Osmose water?

• Lange leidingen? Warme omgeving? Etc.

Wat te doen.

• Systeem periodiek spuien. Liefst geautomatiseerd!

• Systeem periodiek even bij laten komen.

• Neem wat meer monsters gedurende het eerste jaar, ook uit het

waterleidingsysteem naar de bevochtiging toe!!



Extra bijlagen betreft o.a.:

• Legionellabacteriën

• Wetgeving, normen en richtlijnen

• Procedures m.b.t. veilig werken aan klimaatinstallaties

• Model volgprotocol bij te hoge concentratie Legionellabacteriën

• Bestekteksten voor Legionellaveilige installaties

• Onderhoudsschema luchtbevochtiging

• Waterbehandelingsmethoden

• Reiniging en desinfectie

• Procedure toelating biocide bij het CTGB



13 maart 2017


Richtlijnen ISSO 55.3 PublicatieLegionellaveiligheid Adiabatische bevochtiging in luchtbehandelinginstallaties

Extra bijlagen betreft o.a.:

• Procedures m.b.t. veilig werken aan

klimaatinstallaties.

Staat een installatie langer tijd stil, i.v.m. defect, pas

dan op bij aanvang van de werkzaamheden.

Deze installatie bijvoorbeeld dus niet starten om te

zien waar het defect zit.


Richtlijnen ISSO 55.3 Publicatie. RI&E.(RI&E = Risico - Inventarisatie en - Evaluatie)

Uitstekende score dankzij montage volgens richtlijn en ISSO 55.3



13 maart 2017


Richtlijnen ISSO 55.3 Publicatie. Resultaat.

Energiezuinige, schone en veilige Adiabatische luch tbevochtiging.

ISSO bedankt !!!


Toepassing in ziekenhuizenRichtlijnen TNO Publicatie


Naast alle richtlijnen van de ISSO 55.3 Publicatie is er een specifiek rapport verschenen van TNO

betreft (Adiabatische) bevochtiging in ziekenhuizen .


13 maart 2017







13 maart 2017


Toepassing in ziekenhuizenRichtlijnen TNO Publicatie pagina 2 en 3


Conclusie:Beheersplan is noodzakelijk.Geen systemen met recirculatie.HD mag worden toegepast mits voldoet aan criteria.OK’s blijft stoom.

Toepassing in ziekenhuizenRichtlijnen TNO Publicatie pagina 18


Conclusie:Microfiltratie is niet fijn genoeg voor ziekenhuistoepassing.

Microfiltratie: 0,1 - 1,0 micronUltrafiltratie: 0,01 - 0,1 micron


13 maart 2017




Conclusie:Secundaire verdamper verhoogt risico van Legionella vorming!



Conclusie:Aandacht voor de druppelvanger! Geen standaard maar een aërosolenvanger, specifiek voor een bevochtigingsysteem!


13 maart 2017




Referenties:• ARBO beleidsregel 4.87• Arbeid Informatieblad AI 32• ISSO 55.3• VDI-6022

Maar ook:• Waterleidingbesluit• Waterwerkbladen• ISSO 55.1• ISSO 55.4



Advisering voor bestek voor alle Utiliteitsprojecte n

Bevochtigingsysteem dient te voldoen aan: • Hygiënerichtlijn VDI 6022• Richtlijnen ISS0 55.3 Publicatie uitgave 2014

Extra voor ziekenhuizen:• Bevochtigingsysteem dient tevens te voldoen aan richtlijnenTNO rapport 034-APD-2009-00326


13 maart 2017




Bij ziekenhuizen 2 x per jaar controle via monsternam e

Situatie (ziekenhuistoepassing) Frequentie monsternam e2 x per jaar 2 x per jaar 6 x per jaar

Bevochtiger met voorraadreservoir en recirculatiewater zonder Legionelladodende waterbehandeling.

Normale luchtkwaliteit X1

Slechte luchtkwaliteit X1

Bevochtiger zonder voorraadreservoir en aangesloten op Omgekeerd-Osmose water.

Normale luchtkwaliteit X2 XSlechte luchtkwaliteit X

1 Bij continue waterbehandeling tegen Legionella en bijbehorende monitoring kan de frequentie worden verlaagd naar 2 x per jaar.

2 Bij systemen met periodieke doorspoeling, geoptimaliseerde regeling van de bevochtiging en indien geen Legionella is aangetroffen.

Bron ISSO Publicatie 55.3 / 2014. Tabel 5.3. Pagina 76. Frequentie monstername.

Advies Cumulus: Meet bij de eerste inbedrijfstelling niet alleen ná de Omgekeerde-Osmose maar ook ervoor, ter controle van het aangevoerde leidingwater.

ErP


In het kader van de ERP (Energy Related Products) verordening moeten LBK’s met een capaciteit boven 250m³/h per 1 januari 2016 voorzien zijn van regelbare warmteterugwinning en ventilatoren. Het gaat om de LBK’s bedoeld voor mechanisch gebalanceerde ventilatie in ‘niet-woningbouw toepassingen’. Aan de warmteterugwinning stelt de ERP richtlijn minimale eisen. Ook de ventilatoren moeten voldoen aan een specifiek energie-gebruik (SFP) in relatie tot de toegepaste warmteterugwinning. De ERP richtlijn heeft als wettelijke productverordening betrekking op zowel nieuwbouw als de vervangingsmarkt.


13 maart 2017


ErP


Nieuwe Europese regelgeving.Invloed op de bevochtiging?

Wat betreft de legionellaveiligheid niet.

Wel wat betreft extra aandacht voor ontwerp:• Kies systeem waarbij altijd op hoge druk verneveld wordt.

(Ook in deellast dient de hoge druk gehandhaafd te blijven).

• Capaciteitsregeling, vooral in laagste trap.(Kan de hogedrukpomp langdurig in laagste toerental functioneren?).

• Druppelvanger, niet doorlatend bij laagste toerenta l.(Aërosolen worden niet afgescheiden indien “simpele” druppelvanger).

ErP


Kies systeem waarbij altijd op hoge druk verneveld wordt.(Ook in deellast dient de hoge druk gehandhaafd te blijven).

Toerengeregeld systeem Cumulus systeem(variabele druk op de verstuivers) (altijd 100 bar o p de verstuivers)


13 maart 2017


ErP


Druppelvanger, niet doorlatend bij laagste toerenta l.(Druppelvanger / aërosolenvanger / naverdamper).

Speciale folder ontwikkeld.RVS frame.Kunststof lamellen.VDI 6022 gecertificeerd.Extra veel bochten en cyclonen.Op korte afstand van elkaar.Goede condensafvoer.Voor alle luchtsnelheden.Lage luchtweerstand ca. 50 Pa.Geen toevoegingen nodig na Omgekeerde-Osmose unit o m druppelvanger (aërosolenvanger) bacteriën en schimmelvrij te houd en.

Legionellaveiligheid in het kort


I.v.m. borging kwaliteit en verantwoordingEén leverancier voor:• Luchtbevochtigingsysteem.• Waterbehandeling.• Waterkwaliteit controle.• Druppelvanger.• Onderhoudscontract.

Ontwerp, levering, montage en onderhoud volgens de ISSO 55.3 Publicatie (Eis een conformiteitverklarin g!)

Hygiënecertificaat volgens VDI-6022.


13 maart 2017


Referenties


Enige gerealiseerde projecten:• VUmc Amsterdam• Stedelijk Museum Amsterdam• Amphia ziekenhuis Breda• Chassée Theater Breda• Nationaal Militair Museum Soesterberg• Provinciehuizen Utrecht (Utrecht) en Gelderland (Ar nhem)• Béta gebouw Universiteit Utrecht (laboratorium)

Allemaal geleverd inclusief:• Hygiënecertificaat volgens VDI-6022.• Conformiteitverklaring ISSO 55.3 Publicatie

Rondvraag en afsluiting

Hartelijk dank voor uw belangstelling

Informatie bevochtiging: www.cumulus.nl

Informatie ISSO: www.ISSO.nl

Specifiek vragen: [email protected]


Speciale dank aan Econosto voor het ter beschikking stellen van de ruimte


13 maart 2017



Voor de “groenen”

onder ons een

leuke website.

Windenergie in

Europa.

Note:Denemarken

doet het precies 4

keer beter dan

Nederland.

Legionellaveiligheid bij Adiabatische …uuid:315156db...24 Legionellaveiligheid bij Adiabatische...

Documents

Transcript of Legionellaveiligheid bij Adiabatische …uuid:315156db...24 Legionellaveiligheid bij Adiabatische...