Onroerend erfgoedPremiemogelijkheden en beheersplannen voor molensites17 september 2016Leni Thiers

Wie zijn wij?Vlaamse overheid, Agentschap Onroerend erfgoed

Afdeling beheer met vijf buitendiensten en back office in Brussel

2 molenconsulenten

Rita De Hertog Leni ThiersOost- & West-Vlaanderen Antwerpen, Limburg & Vlaams-

Brabant

Premies

Onroerenderfgoeddecreet - 12 juli 2013

Onroerenderfgoedbesluit - 16 mei 2014

Van kracht sinds 1 januari 2015

Erfgoedpremie = premie voor het uitvoeren van werken

80% voor eigendommen van lokale besturen

40% voor alle andere premienemers: privé-personen, vzw’s, erfpacht van lokale besturen, …

Mogelijkheid tot verhoogde premie60% bij erkenning als ZEN-erfgoed80% bij erkenning als Open Erfgoed

Basispremie: 40% premieEnkele voorbeelden:

ZEN-erfgoed: 60% premieDefinitie: Beschermde onroerende goederen of

onroerende goederen in een erfgoedlandschap, of een deel ervan dat een opzichzelfstaand geheel vormt, dat niet van dien aard is dat het economisch nut kan hebben, en dat uitdrukkelijk als dusdanig erkend is in de beslissing waarbij het beheersplan werd goedgekeurd

Enkele voorbeelden:

ZEN-erfgoed: 60% premie

Open erfgoed: 80% erfgoedpremie + 20% ontsluitingswerkenVoorbehouden aan een selectie van de maalvaardige molens

Inspiratienota: https://www.onroerenderfgoed.be/assets/files/content/images/downloads/20160810_inspiratienota_OpenErfgoed.pdf

Voldoen aan de 8 criteria uit het onroerenderfgoedbesluit

Voorbeelden:

Open erfgoed: 80% erfgoedpremie + 20% ontsluitingswerkenCriterium 1: het goed wordt op een (inter)actieve en sprekende manier ontsloten

Een doorgedreven openstelling, die de bezoeker actief betrekt bij het verhaal van het erfgoed

Criterium 2: de openstelling geeft de bezoeker inzicht in de erfgoedwaarden, -kenmerken en -elementen van het goed in hun maatschappelijke context

Informatie over je molen kaderen binnen een ruimere historische maatschappelijke context of binnen het Vlaamse molenveld

Criterium 3: de openstelling richt zich tot minstens twee verschillende doelgroepen

duidt je doelgroepenbeleid: beschrijf het profiel van je doelgroepen en waarom je het erfgoed voor hen openstelt

Criterium 4: de openstelling is exemplarisch voor Vlaanderen of een ruimer gebied maak een globaal vergelijkend onderzoek over de volgende aspecten:

a) de ontsluiting van de erfgoedwaarden van het goed b) het gebruik van innovatieve ontsluitingstechnieken c) het beheer van de site d) de publiekswerking en de publiciteit errond

Open erfgoed: 80% erfgoedpremie + 20% ontsluitingswerkenCriterium 5: het goed wordt gedurende een periode van tien jaar minstens vijftig dagen en driehonderd uur per jaar opengesteld.

maak een duidelijke optelsom van alle openstellingsmomenten Criterium 6: het goed is, in de mate dat de verplichtingen van de

bescherming dat toelaten, integraal toegankelijk voor bezoekers. Daarvoor moet een advies over de toegankelijkheid gevraagd worden aan de instantie die erkend is door de Vlaamse Regering

voeg het advies van Inter toe en motiveer in welke mate je dit advies zal volgen

Criterium 7: de openstelling mag niet leiden tot verlies of beschadiging van erfgoedwaarden. Als dat nodig is, wordt er in flankerende maatregelen voorzien om dat risico te vermijden of te beperken, of om de negatieve gevolgen teniet te doen

beschrijf welke effecten de openstellingsmaatregelen op het erfgoed zullen hebben en hoe je de risico’s zal beperken of vermijden

Criterium 8: het goed maakt deel uit van een netwerk dat specifiek gericht is op erfgoedontsluiting

omschrijf kort alle netwerken waarvan jouw erfgoed deel uitmaakt

Erfgoedpremie: procedureBijzondere procedure

Grote restauratiewerken WachtlijstGeen maximumbedragSamenwerking met ontwerper

StandaardprocedureOnderhoudswerken3 maand tussen aanvraag en toekenning van de premieMaximumbedrag van 25000€ incl. BTWUitbetaling na uitvoering van de werken

Op basis van factuur en betalingsbewijsOp basis van de forfaitaire lijst: http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2015/07/02_2.pdf#page=17

Erfgoedpremie: forfaitaire lijst

Beheers-plannen

Onroerenderfgoeddecreet - 12 juli 2013

Onroerenderfgoedbesluit – 16 mei 2014

Van kracht sinds 1 januari 2015

Wanneer?Verhoogde premie:

ZEN-erfgoed 60% Open erfgoed 80%Eigendommen van lokale besturen 80%

Gelegen binnen beschermd landschap of stads- en dorpsgezicht: https://geo.onroerenderfgoed.be

Wat? De afbakeningVolledige beschermingUitzondering mogelijk voor opzichzelfstaand

geheel in overleg met Onroerend erfgoed (bv. beschermd monument)

Wie? De ontwerperArchitect

Vbn: Kinrooi Zorgvlietmolen, Brakel Verrebeekmolen, Ardooie RijsselendemolenOnderzoekspremie: 80% op max.25000€ incl.BTW

Eigenaar/molenaarVb: Bierbeek Ruisbroekmolen

https://plannen.onroerenderfgoed.be/ Wie? + Wat?-> Aanvraag tot opmaak via

formulier

Inhoud van het beheers-plan

8 hoofdstukkenVisie op het beheer voor de komende 20 jaarUitgebreide richtlijnSamenvattend sjabloon

https://www.onroerenderfgoed.be/nl/beheer/beheersplannen

• 1. Identificatie• 2. Historische nota• 3. Inventarisatie• 4. Erfgoedwaarde• 5. Beheersvisie• 6. Beheersmaatregelen• 7. Opvolging• 8. Bijlagen

1. IdentificatieAanleiding en doel van het beheersplanAfbakening van het beheersplan met motivatie

Op kadasterplan of luchtfotoPlanmateriaal via https://geo.onroerenderfgoed.be

Gelegen in natuurgebied, relict uit de landschapsatlas?

https://geo.onroerenderfgoed.be Eigenaar?

Specifiek voor watermolens: categorie van de waterloop

2. Historische notaWanneer is de molen gebouwd? Heeft hij een

voorganger? Zijn er nadien verbouwingen geweest? Van wanneer dateert de maalinstallatie? Is deze geëvolueerd?

Nadruk op evolutie van de molen en zijn omgeving. Geen pure eigenaarsgeschiedenis!

Ook sporen die verwijzen naar verdwenen elementen

Steeds landschappelijke context meegevenHistorisch kaartmateriaal via https://geo.onroerenderfgoed.beBij watermolens: Atlas der waterwegen

2. Historische notaBronnen:

De molen zelf en zijn omgeving

Molenecho’sHeemkundige publicaties en

molenboekenHet inhoudelijk dossier van

de bescherming

3. InventarisatieAlgemene beschrijving van de molen en zijn

omgevingBv. Houten staakmolen in dorpskom; Zetelkruier in agrarische context; Turbinemolen in beekvallei met verschillende watermolensBron: inventaris onroerend erfgoed, molenecho’s, …

Beschrijving van de onderdelen van de molen:Bv: staak en steenlijst uit 18de eeuw, te dateren dankzij inscripties, …Bv: Gietijzeren askop van Van Aerschot met nr…, …Bv: Girardturbine uit begin 20ste eeuw, …

3. InventarisatieHuidige staat, incl. bouwfysische staat

Bv. Rapport MOWA als bron(toevoegen als bijlage)

Actuele foto’sPlannen, bv uit oud restauratiedossier

MolenomgevingBeschrijving van de omgeving

Luchtfoto, topografische kaart, foto’s van de omgeving, …

Windvang in kaart brengenBv. adhv luchtfoto en zichten op de omgeving vanaf de molenbelt

Watertoe- en afvoer in kaart brengenIs er voldoende water? Zijn er werken nodig in de waterloop?

3. Inventarisatie: Cultuurgoederenroerende goederen, die omwille van hun erfgoedwaarde van algemeen belang zijn, waarvan het samen voorkomen met het gebouw een bijzondere waarde heeft en die ofwel ontworpen zijn voor of vervaardigd met het beschermd goed ofwel gerelateerd aan de functie van het beschermd goed en waarvoor de historische verbondenheid met het beschermd goed kan aangetoond worden

Optie 1: cultuurgoed beschreven in M.B.Optie 2: cultuurgoed opgesomd in inhoudelijk

dossier bij de beschermingOptie 3: geen beschrijving in beschermingsdossierhttps://www.onroe

renderfgoed.be/nl/bescherming/beschermd-onroerend-erfgoed/cultuurgoederen-in-monumenten

/

4. ErfgoedwaardenBeschermingsbesluit en dossier is de basis

4. ErfgoedwaardenDe erfgoedwaarden uit het MB kunnen aangevuld

worden met erfgoedwaarden uit het onroerenderfgoeddecreet

archeologisch, architecturaal, artistiek, cultureel, esthetisch, historisch, industrieel-archeologisch, technisch, ruimtelijk-structurerend, sociaal, stedenbouwkundig, volkskundig of wetenschappelijk. Bijkomende criteria zijn zeldzaamheid, gaafheid, herkenbaarheid, authenticiteit, representativiteit, contextwaarde en ensemblewaarde.

4. ErfgoedwaardenVb.: Bierbeek Ruisbroekmolen

5. Visie en beheersdoelstellingenWat wil je doen met je molen?

Hoofddoelstellingen: Behoud/conservatie, verbetering en herstel van de erfgoedwaarden

Vb: Maalvaardig maken van de molenVb: Restauratie van het molenhuis

Nevendoelstellingen: (Neven-/Mede-)Gebruik van de site

Vb: Bewoning of taverne in de molenaarswoningVb: Openstelling en ontsluiting voor geïnteresseerdenVb: Bakken van brood

Verantwoording ZEN-erfgoed of Open erfgoed

5. Visie en beheersdoelstellingenVb. Brakel Verrebeekmolen

6. BeheersmaatregelenWelke werken plan je om je molen te

onderhouden/restaureren?Terugkerende onderhoudswerkenEenmalige restauratiewerken

Aard der werken

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating

Premiegerechtigd Forfaitair verrekend

Bv. vernieuwen vangwiel

x x

Bv. ontmossen stelling

2maal/jaar x x

Bv. nieuwe zeilen

x x x

Bv. kaleien molenromp

Elke 5 jaar x x

6. BeheersmaatregelenUitgebreide tabel

6. BeheersmaatregelenUitgebreide toelichting bij de werken in tekstgedeelte met samenvattende opsomming in tabel

7. Evaluatie en opvolgingOp welke wijze ga je de komende 20 jaar opvolgen

of de beoogde beheersdoelstellingen gehaald worden?

Afspraak op welke wijze je hierover rapporteert aan het agentschap Onroerend erfgoed

Bv. via rapport van Monumentenwacht (min. elke 5 jaar)Bv. via eigen document met opsomming uitgevoerde werken + actuele fotorapportage (min. elke 5 jaar)

8. BijlagenBijlagen

Niet van toepassing (en dus niet bijgevoegd) Bijgevoegd (nummering!)

Perimeter van gebied waarvoor beheersplan wordt opgemaakt (met schaal en N-pijl)

Lijst van premiegerechtigde werken Lijst van handelingen waarvan de uitvoering vrijgesteld zal zijn van toelating

Lijst van ZEN-erfgoed met aanduiding op kaart

Lijst van open erfgoed met aanduiding op kaart

Lijst van ontsluitingswerken voor open erfgoed die in aanmerking komen voor een premie met aanduiding op kaart

Lijst van werken aan bomen en struiken waarvoor toelating nodig is

Lijst van cultuurgoederen die in aanmerking komen voor een premie

Lijst van premiegerechtigde werken aan een orgel dat dateert van na WOI

Extra bijlage (bvb. foto’s, …)

Beheersplan:van opmaak tot goedkeuring

Opmaak en ondersteuningOntwerper / molenaar / eigenaar kan steeds

rekenen op ondersteuning door de molenconsulenten.

Vergadering en plaatsbezoek bij opstart van het beheersplanNalezen van documenten en formuleren van opmerkingenEventuele vervolgvergaderingen of bijkomende plaatsbezoekenOfficieel pre-advies op papier naar eigenaar en ontwerperTips & Tricks uit andere beheersplannen

ProcedureAanvraag tot opmaak

De preadviezenOfficieel advies met opmerkingen en raadgevingen om het beheersplan te verbeterenNa gunstig preadvies kan het beheersplan officieel worden ingediend

Officiële indiening2 afgedrukte, ingebonden

exemplaren (A4-formaat)1 voor het agentschap1 voor de eigenaar

Digitale versie in pdf-formaat (bijlages apart aanleveren)

Na de goedkeuringOntsluiting via de databank

https://plannen.onroerenderfgoed.be

20 jaar geldigErfgoedpremiesErkenning als ZEN-erfgoed (60% premie)Erkenning als open erfgoed (80% premie)Vrijstellingen van toelating

Vragen?