Gemeente Haarlem, Afdeling Data, Informatie en Analyse … · 2018-07-27 · Educatie Niet alleen...

Meer informatiewww.haarlem.nl

[email protected]

Vragen023 – 511 51 15

Cultuurmonitor 2016Gemeente Haarlem, Afdeling Data, Informatie en Analyse

Gemeente Haarlem, Data, Informatie & Analyse

Samenvatting en Inleiding

3

SAMENVATTING Opnieuw overschreed in 2016 het aantal bezoekers aan musea, podia en culturele evenementen in Haarlem de grens van 2 miljoen. Net als in 2015 deed zich weer een toename voor. Inclusief de Bibliotheek Zuid-Kennemerland, het Noord-Hollands Archief en Pletterij nadert het totale cultuurbezoek de 3 miljoen. Ook spreken Haarlemmers zich weer positief uit over het cultuuraanbod in hun stad. Via een rapportcijfer en via hun oordeel over diverse aspecten van Haarlem als cultuurstad. Niet alleen het cultuurbezoek en de waardering voor dat aanbod zetten Haarlem als cultuurstad op de kaart. Haarlemse instellingen participeren in diverse netwerken en hebben in 2016 samengewerkt met partners in verschillende landen, vooral in België, maar ook in bijvoorbeeld Duitsland, Hongarije, Noorwegen, Oostenrijk en zelfs China en Japan. Ambitieus zijn de Haarlemse culturele instellingen ook. Zij proberen hun positie te consolideren, te versterken of zetten in op vernieuwing en experiment. Ook dragen ze bij aan educatie. Duizenden scholieren maakten kennis met kunst en cultuur via rondleidingen en andere educatieve programma’s. Waardering cultuuraanbod Haarlemmers waarderen het cultuuraanbod in hun stad met een 8,0 als goed. Dat is hetzelfde cijfer als in 2015, In de jaarlijkse Atlas voor Gemeenten 2017, met cijfers over 2016, neemt Haarlem met zijn cultureel aanbod de 7e plaats in op de ranglijst van de 50 grootste gemeenten. Dat is 3 plaatsen lager dan een jaar eerder, maar wel in lijn met eerdere metingen. Cultuur draagt sterk bij aan de 5e plaats van Haarlem op de Woonaantrekkelijksheidsindex. Haarlemmers spreken zich evenals in 2010 en 2014 in zeer ruime meerderheid positief uit over het cultuuraanbod in hun stad. Zo vinden iets meer dan negen van de tien inwoners de instellingen voor kunst en cultuur goed bereikbaar. Het aandeel dat het culturele aanbod in Haarlem maar matig vindt en daarom liever naar Amsterdam uitwijkt, nam in omvang af: 9% tegen 14% in 2014. Hier staat tegenover dat minder inwoners tevreden zijn met de informatie over het aanbod, namelijk 72% tegen 81% twee jaar eerder.

Haarlemmers onderschrijven ook in 2016 het belang van kunst en cultuur voor hun stad, blijkt uit de reacties op zeven stellingen. Bijvoorbeeld voor de sfeer en de economie. Daarnaast is 9 op de 10 trots op Haarlem als cultuurstad en blijft het aandeel inwoners waarvoor het culturele aanbod een belangrijk motief vormt om in de stad te wonen gestadig toenemen van 42% in 1999 tot 53% in 2014 tot 59% anno 2016. Acht van de tien inwoners vinden investeringen in cultuur belangrijk, ook als het financieel minder gaat. Cultuurbezoek door Haarlemmers Negen van de tien inwoners bezochten in de 12 maanden voorafgaand aan november 2016 minstens 1 culturele activiteit in Haarlem. Verder ging 6 op de 10 voor cultuur naar Amsterdam en een even grote groep naar een plaats elders in Nederland. Veruit het meest bezocht in Haarlem: de film, door driekwart. Museumbezoek en culturele festivals completeren de top-3. Amateurkunst Haarlem telt 57 verenigingen voor amateurkunst die subsidie van de gemeente ontvangen. Samen hebben ze 1.975 leden. Bijna de helft van de Haarlemmers (48%) doet aan culturele activiteiten of heeft een culturele hobby. De meest beoefende activiteiten liggen op audio-visueel vlak, met muziek en beeldende kunst op de plaatsen 2 en3. Podia en bioscopen Ruim 1,1 miljoen mensen bezochten de Haarlemse podia, 46.000 meer dan in 2015. Bijna 7.500 van hen namen een kijkje in het Haarlemmerhout Theater, dat in 2016 zijn deuren opende. Toneelschuur/Filmschuur beleefde met 196.000 bezoekers opnieuw een recordjaar. Bioscoop Pathé Haarlem verwelkomde 660.000 filmliefhebbers. Stadsschouwburg/Philharmonie zag de belangstelling na twee jaar van groei weer iets dalen, terwijl Patronaat een kleine toename boekte. Grootste trekpleister vormt opnieuw. Toneelschuur Producties, het productiehuis van de Toneelschuur/Filmschuur, speelde 176 voorstellingen die samen ruim 24.000 bezoekers lokten. Van deze voorstellingen vonden 50 in Haarlem plaats en 126 daarbuiten. Musea De Haarlemse musea noteerden voor het vierde jaar achtereen meer dan een half miljoen bezoekers. In 2016 liep de teller op tot 610.000 belangstellenden, zo’n 60.000 meer dan in 2015. Groei deed zich voor bij musea die in 2015 al

4

deel uitmaakten van de telling (+51.000). Daarnaast zaten 3 instellingen in 2016 voor het eerst in de telling: NZH Vervoermuseum, Draairorgelmuseum en Kathedrale Basiliek Sint Bavo (Nieuwe Bavo). Grote trekpleister was Teylers Museum met bijna 158.000 bezoekers, een absoluut record. Het Frans Hals Museum kreeg eveneens meer dan 100.000 bezoekers over de vloer en samen met De Hallen dat tot dezelfde organisatie behoort bijna 138.000 museumliefhebbers. Behalve voor Teylers Museum trok ook de interesse voor Vishal, Museum Haarlem en Grote Kerk aan. Bij de Vishal is dat in belangrijke mate te danken aan eenmalige happening rond de kunstenaar Hans Bossmann. Bijna 22.000 Haarlemmers beschikten in 2016 over een Museumkaart, een hoger aantal dan in 10 vergelijkbare gemeenten. Relateren we het aantal Museumkaarten aan het inwonertal, dan komt Haarlem op de derde plaats. Bibliotheek Zuid-Kennemerland Het aantal leden van de Haarlemse vestigingen van de Bibliotheek Zuid-Kennemerland daalde in 2016 licht (-118) naar 45.365. In de voorgaande vijf jaren had zich steeds een toename voorgedaan. Het bezoekersaantal bleef in stijgende lijn: en liep op van 751.000 naar 763.000. Dit vooral dankzij de toename van educatieve groepsontvangsten (+14%) en activiteiten (+28%). Het aantal uitleningen van het papieren boek daalde voor het derde jaar op rij. Dit wordt deels gecompenseerd door de uitlening van e-books. Het Noord-Hollands Archief Het bezoek aan het Noord-Hollands Archief (NHA) kende een kleine teruggang (-263) en zakte tot net onder de 23.000. Het aantal digitale bezoeken aan de website ging net als vorige jaren omhoog en steeg tot ruim 1,3 miljoen. Pletterij Het totaal aantal activiteiten in cultuur- en debatcentrum De Pletterij nam toe tot 171 in 2016. Ook het aantal bezoekers groeide verder, tot bijna 5.500. Hart Haarlem Aan de cursussen voor kunst en cultuur namen in het seizoen 2015-2016 zo’n 850 cursisten deel. Met deze cursussen bereikt Hart een jong publiek, ongeveer de helft van de deelnemers was 18 jaar of jonger. Aan het programma Cultuur in School deden 24.000 scholieren uit het basisonderwijs mee en 650 uit het voortgezet onderwijs.

Educatie Niet alleen via Hart, maar ook via de educatieve programma’s van podia, musea en andere instellingen komen jongeren volop in aanraking met kunst en cultuur. Zo deden in 2016 minstens 44.000 leerlingen uit het primair of voortgezet onderwijs mee aan activiteiten van de musea, zo’n 19.000 aan activiteiten van de podia, ruim 7.000 bij de Bibliotheek en iets meer dan 1.300 bij het Noord-Hollands Archief. Uiteraard zit er een bepaalde overlap in deze cijfers: kinderen kunnen in een jaar tijd aan meerdere activiteiten hebben meegedaan: het gaat dus niet over unieke bezoekers. Evenementen De Haarlemse culturele evenementen trokken 450.000 bezoekers. Het aantal bezoekers kwam hoger uit dan in 2015 (399.000). Voornaamste reden is dat de drukbezochte Stripdagen, een tweejaarlijks evenement, in 2016 weer op het programma stond. Bevrijdingspop en Haarlem Jazz & More oefenden de grootste aantrekkingskracht uit, beide met ongeveer 125.000 bezoekers. Haarlemmers waarderen de evenementen die zij hebben bezocht met een ruime voldoende oplopend van een 7,3 (Schalkwijk aan Zee) tot 8,1 (Herdenkingsconcert 1 mei). Internet Culturele instellingen krijgen niet alleen veel bezoekers fysiek binnen de poorten, ze trekken ook op internet de nodige aandacht, via hun website en op social media. Positionering Naast grote musea die dankzij hun unieke vaste collectie of aansprekende tentoonstellingen een grote aantrekkingskracht uitoefenen op Nederlandse en buitenlandse cultuurliefhebbers bieden Haarlemse instellingen ook volop ruimte en aandacht voor experiment en jong talent. En wat uit vrijwel alle reacties naar voren komt is ambitie! Frans Hals geeft bijvoorbeeld aan landelijk en internationaal een naam hoog te willen houden. De Kathedrale Basiliek Sint Bavo karakteriseert zich als ‘leading’ op het gebied van religieuze orgel- en kerkmuziek en spreekt de ambitie uit om zich door te ontwikkelen tot een internationaal vermaarde cultuurtempel. Op vernieuwing en experiment richten zich Nieuwe Vide en Vishal. Met trots spreken de Haarlemse podia over hun positie in de culturele wereld. Patronaat geeft aan landelijk tot de tien grootste poppodia te behoren. En de Filmschuur schaart zich wat aantal bezoekers betreft onder de top-10 van de

5

filmhuizen in Nederland. De Toneelschuur zegt dankzij de eigen producties en vele premières een sterke landelijke werking en betekenis te hebben. Stadsschouwburg/Philharmonie signaleert dat haar zalen zeer geliefd zijn bij de bespelers en dat ze daarom tot de top-20 van de beste grote podia in Nederland behoren. Internationale samenwerking Musea en podia uit de Spaarnestad werkten in 2016 samen met buitenlandse instellingen tot in Japan en China toe. Het zwaartepunt ligt echter bij onze zuiderburen en dan vooral in Gent. Samenwerking met partners in deze Oost-Vlaamse stad hadden 37PK, Stadsschouwburg/Philharmonie, Toneelschuur/Filmschuur, Toneelschuur Producties, Dolhuys en de Kathedrale Basiliek Sint Bavo. Sommige instellingen geven aan een uitgebreid buitenlands netwerk te hebben. Zo werkte Frans Hals Museum samen met instellingen in Graz (Oostenrijk), Boedapest (Hongarije), Leuven (België) en Berlijn (Duitsland). Patronaat zegt een groot netwerk te hebben, met structurele partners in Amerika, Duitsland, Engeland en België. Het Dolhuys werkte samen met Heidelberg (Duitsland), China (Nanjing) en Japan. Sommige instellingen koesteren ambities om de internationale samenwerking uit te breiden. Het Dolhuys, bijvoorbeeld, wil in de toekomst vaker samenwerken met internationale partners en 37PK streeft naar verdere samenwerking met Emergent (Veurne) en Nucleo (Gent). Patronaat wil Complexity Fest en Kliko Fest internationaal positioneren. Monumenten In Haarlem bevinden zich 1.180 rijksmonumenten (bijna 2.000 op adresniveau). Slechts 4 van de 403 Nederlandse gemeenten hebben er meer. Daarnaast telt Haarlem ruim 1.200 gemeentelijke monumenten (2.200 op adresniveau); 7 gemeenten overtreffen Haarlem. De Stelling van Amsterdam, behorend tot het Unesco werelderfgoed, ligt gedeeltelijk op Haarlems grondgebied. Monumenten zijn belangrijk voor een stad, zo blijkt uit de Atlas voor gemeenten. Monumentale steden doen het beter dan andere steden door hun aantrekkingskracht op toeristen en op hoog opgeleide jongeren die zich graag in zo’n stad vestigen. Haarlem scoort goed op het thema Erfgoed. Zo is het percentage vooroorlogse huizen groter dan in de andere 49 grote gemeenten. Ook met het aandeel monumentale woningen in de woningvoorraad (5e) en zijn musea (6e) staat Haarlem in de top.

Creatieve industrie Het herstel in de Haarlemse creatieve industrie zet door. Voor het derde achtereenvolgende jaar nam het aantal banen toe, van 3.965 naar 4.347. De creatieve sector speelt in Haarlem een belangrijke rol. Het aandeel in het totaal aantal banen ligt op 6,7%. Opnieuw omhoog en wederom sneller dan het aantal banen ging het aantal creatieve ondernemingen, in 2016 met 11%. Conform de trend groeit het aantal zzp-ers in deze sector. In Haarlem bevindt zich de 3D Makers Zone, het eerste innovatiecentrum de in Metropoolregio Amsterdam; een 3D-excellence-center waar bedrijven en onderwijsinstellingen in coöperatieve vorm kunnen beschikken over de allernieuwste high-tech hardware, software en kennis op dat gebied. De 3D Makers Zone heeft van de Minister van Economische Zaken de officiële status van fieldlab gekregen, wat betekent dat het ministerie de 3D Makers Zone als een van de voorbeeldplekken ziet van hoe smart industry laagdrempelig en goed moet worden uitgevoerd. Cultureel toerisme Het aantal binnenlandse toeristen in Haarlem liep in 2016 met 142.000 terug. Na enkele jaren van teruggang was in 2014 en 2015 het aantal binnenlandse bezoekers juist weergestegen. Ook het aantal bezoekjes daalde in 2015. Iets meer dan 1 miljoen binnenlandse toeristen brachten in totaal iets minder dan 2 miljoen bezoeken aan Haarlem. Van de trips naar Haarlem ging 22% gepaard met museumbezoek, 16% met een stadswandeling. Qua museumbezoek neemt Haarlem plaats 5 in onder de 29 gemeenten die aan het onderzoek Toeristisch bezoek aan steden van NBTC-NIPO hebben meegedaan. Financiën De gemeente Haarlem geeft kunst en cultuur in de stad ieder jaar een stevige impuls. In 2016 verstrekte de gemeente €19,6 miljoen aan subsidie, waarvan €12,6 miljoen aan exploitatiesubsidie en €7 miljoen aan subsidie voor huur en huur gerelateerde kosten. Bijna de helft van het totale subsidiebedrag, namelijk bijna €9,4 miljoen kwam bij de podia terecht. De musea en andere instellingen voor beeldende kunst ontvingen ruim €3,5 miljoen. De Haarlemmer die in eigen stad een vorm van cultuur bezoekt, besteedt per bezoek gemiddeld €38,- waarvan €25,- binnen de culturele instelling en €13,- daarbuiten, in de horeca en aan vervoer.

6

INLEIDING De gemeente Haarlem heeft haar cultuurbeleid voor een periode van acht jaar gestalte gegeven in de Cultuurnota Haarlem 2013-2020. Via de jaarlijkse Cultuurmonitor volgt de gemeente de ontwikkelingen op cultureel gebied nauwlettend. Voor de Cultuurmonitor tekent de gemeentelijke afdeling Data, Informatie en Analyse (DIA).

Bijna 3 miljoen belangstellenden bezochten in 2016 de Haarlemse podia, musea culturele evenementen en instellingen als de bibliotheek Zuid-Kennemerland, Noord-Hollands Archief en Pletterij. De Cultuurmonitor bevat hier uitgebreide cijfers over. En net als in voorgaande edities besteedt de Cultuurmonitor aandacht aan amateurkunst, gemeentelijke subsidies, creatieve industrie en cultureel toerisme.

Een update bevat de Cultuurmonitor over het bezoek van Haarlemmers aan cultuur in Haarlem, Amsterdam en elders in het land. Deze data zijn afkomstig uit het jaarlijkse gemeentelijke Omnibusonderzoek waarin om de 2 of 3 jaar een uitgebreide set vragen over de cultuurbeleving door Haarlemmers meeloopt. Andere data uit dit onderzoek gaan over de attitude van inwoners tegenover kunst en cultuur.

Kanttekening bij de resultaten uit het Omnibusonderzoek is dat de gemeente in 2015 op een andere enquêtemethode is overgestapt: van een schriftelijke enquête onder een willekeurig getrokken steekproef uit de Haarlemse bevolking op een digitale enquête onder het Digipanel Haarlem en een aanvullende steekproef uit groepen die in het panel zijn ondervertegenwoordigd. Deze overgang kan van invloed zijn op de vergelijkbaarheid van de uitkomsten uit 2016 en die uit 2010 en 2014 jaar en eerder. Daarnaast heeft een deel van de vragen in 2016 aanpassingen ondergaan.

Veel gegevens zijn afkomstig van de culturele instellingen. Begin april 2016 ontvingen zijn een vragenlijst die, vergeleken met vorige jaren, een sterke uitbreiding had ondergaan. Deze uitbreiding vloeit voort uit het groeimodel dat de gemeente voor de Cultuurmonitor hanteert.

Extra informatie Nieuwe of sterk uitgebreide onderwerpen in de Cultuurmonitor zijn:

Educatieve activiteiten van de culturele instellingen; Commerciële verhuringen van ruimte; Inkomsten anders dan door subsidie van de gemeente; Sponsors en vrienden; Internationale samenwerking en ambities op dat vlak; Geografische herkomst van bezoekers; Netwerken waarin musea en podia participeren; Positionering van musea en podia.

Regelmatige actualisering Van een aantal instellingen bevat de Cultuurmonitor voor het eerst gegevens. Naast het in 2016 geopende nieuwe Haarlemmerhout Theater zijn dat NZH Vervoermuseum, Draaiorgelmuseum, Kathedrale Basiliek Sint-Bavo, Molen de Adriaan en Hart Haarlem.

Tot besluit van deze inleiding bedankt de afdeling DIA alle instellingen voor het toeleveren van gegevens. En daarnaast ook de collega’s binnen de gemeentelijke organisatie die data hebben aangeleverd, waarbij de inspanningen van het subsidiebureau opnieuw een speciale vermelding verdienen.

Leeswijzer In deze monitor komen achtereenvolgens deze onderwerpen aan bod:

Haarlemmers en cultuur (waardering, attitude, cultuurbezoek, culturele hobby’s);

De Haarlemse musea; De Haarlemse podia; Culturele evenementen in Haarlem; Cultureel-educatieve instellingen in Haarlem (Bibliotheek, Noord-

Hollands Archief, Pletterij en Hart Haarlem); Cultuur in de openbare ruimte (monumenten en beelden); Cultuur en economie (creatieve industrie, cultureel toerisme, inkomsten

van culturele instellingen en bestedingen door cultuurbezoekers).

7

Totaal Cultuurbezoek 2011-2016

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Culturele evenementen 467.500 416.250 440.750 418.130 399.300 450.600 Musea incl. Grote Kerk 505.097 533.683 545.736 516.844 548.190 610.107 Podia incl. Bioscopen 836.041 1.053.787 1.065.907 1.077.275 1.094.181 1.140.180

1.808.638 2.003.720 2.052.393 2.012.249 2.041.671 2.200.887

Bibliotheek 646.813 689.581 744.441 733.619 751.619 763.338 NHA 24.402 22.490 20.980 24.484 23.218 22.955 Pletterij - 2.936 3.469 4.362 4.148 5.472 Totaal 2.479.853 2.718.727 2.821.283 2.774.714 2.820.656 2.992.652 **

Bronnen : De culturele instellingen en Gemeente Haarlem, Evenementencoördinator**Zie toelichting in rechter kolom

CULTUURBEZOEK TOTAAL

Het aantal bezoekers van podia, musea en culturele evenementen groeide in 2016 opnieuw en wel naar 2,2 miljoen. Vermeerderd met bibliotheek, Noord-Hollands Archief en Pletterij naderde het aantal bezoekers de 3 miljoen, ruim 170.000 meer dan een jaar eerder.

Voor een deel is dat echte groei. Daarnaast vloeit de stijging deels voort uit het feit dat enkele instellingen voor het eerst worden meegeteld. Dat geldt voor het in 2016 geopende Haarlemmerhout Theater en voor drie instellingen die al langer bestaan: NZH Vervoermuseum, Draaiorgelmuseum en Kathedrale Basiliek Sint Bavo.

In 2015 maakten Nieuwe Vide en 37 PK voor het eerst deel uit van de telling.

Het hogere aantal bezoekers bij de culturele evenementen vloeit vooral voort uit het feit dat de Stripdagen (30.000 bezoekers) alleen in even jaren plaatsvinden. Bij podia komt de toename vooral voor rekening van Toneelschuur/ Filmschuur dat de grens van 200.000 bezoekers dicht naderde.

Bij de musea beleefde Teylers met 157.000 bezoekers zijn beste jaar ooit. De Grote Kerk piekte met ruim 114.000 bezoekers eveneens. Ook de Vishal kreeg meer belangstellenden over de vloer dan in eerder jaren, maar dat was het gevolg van een eenmalige happening.

De Bibliotheek Zuid-Kennemerland zag het aantal bezoekers opnieuw toenemen, tot boven de 760.000. Dat zijn er meer dan bij alle podia en musea.


Haarlemmers en cultuur

9

Gemiddeld rapportcijfer cultureel aanbod

jaar cijfer

2016 8,02015 8,02014 7,32013 7,62012 7,52011 7,62010 7,12009 7,42008 7,42007 7,4

Bron: Omnibusonderzoek gemeente Haarlem, 2007-2016

Bron: Omnibusonderzoek gemeente Haarlem, 2014-2016

Rapportcijfer voor het cultureel aanbod in Haarlem (2014-2016, in %)

6

2

2

13

3

3

36

19

21

37

52

48

8

25

25

0% 20% 40% 60% 80% 100%

2015

2014

5 of lager 6 7 8 9 of 10

2016

WAARDERING AANBOD Haarlemmers waarderen het cultureel aanbod in hun stad met

een 8,0 als ‘goed’. Dat is een even hoge score als in 2015. In de periode 2007-2014 schommelde het gemiddeld

rapportcijfer steeds rond 7,4. Mogelijk bijgedragen aan de hogere waardering vanaf 2015

heeft de overstap op een andere meetmethode. Tot 2015 vond het Omnibusonderzoek plaats via een schriftelijke enquête onder een steekproef uit de Haarlemse bevolking. In2015 gebeurde dat voor het eerst via een online enquête onder de leden van het Digipanel Haarlem, aangevuld met een steekproef onder de bevolking.

Ruim driekwart van de inwoners beoordeelt het Haarlemse culturele aanbod met een ‘8’ of hoger. Niet meer dan 2% deelt een onvoldoende uit - ‘5’ of lager.

In 2015 en 2016 was een ‘8’ het meest gegeven cijfer, door rond de helft van de Haarlemmers.

10

Haarlem op de Cultuur-ranglijst binnen de G50

2013 2014 2015 2016 2017

CULTUURAANBODHet totale cultuuraanbod 7 7 6 3 7

VOORSTELLINGEN PER 1.000 INWONERSAantal popconcerten 3 2 2 9 Aantal concerten klassieke muziek 21 26 25 7 Aantal toneeluitvoeringen 8 9 10 13

CULTURELE INSTELLINGENAantal musea per 100.000 inwoners 6

Bron: Atlas voor Gemeenten

BENCHMARK CULTUURBINNEN G50

In de gerenommeerde Atlas voor Gemeenten 2017 bezet Haarlem op de Woonaantrekkelijkheidsindex de 5e plaats tussen de 50 qua inwonertal grootste gemeenten (G50). Dat is 1 plaats lager dan in 2016, maar 2 plaatsen hoger dan in 2015. De cijfers in de Atlas 2017 gaan over 2016.

Acht onderwerpen samen bepalen de positie van een gemeente op de Woonaantrekkelijkheidsindex. Het cultureel aanbod (aantal uitvoeringen podiumkunsten per 1.000 inwoners) draagt sterk bij aan de hoge Haarlemse klassering.

Op de factor cultureel aanbod neemt Haarlem de 7e plaats in, die een teruggang betekent na de 3e plaats in 2016. Deze positie past echter wel in het beeld in de periode 2013-2015.

Met het aantal popconcerten per 1.000 inwoners, zakte Haarlem van plaats 2 naar 9, Bij het toneel viel Haarlem uit de top-10 weg. Hier tegenover staat een flinke stijging op het gebied van klassieke muziek: van 25 naar 7..

11

Bron: Omnibusonderzoek gemeente Haarlem - 2010-2016

(2010 - 2016, in % (helemaal) mee eens) Tevredenheid aanbod kunst en cultuur in Haarlem

81

9

93

72

82

14

93

81

81

15

91

78

0 20 40 60 80 100

Ik vind het culturele aanbod in Haarlem voldoende,van mij hoeft er niets bij

Ik vind het culturele aanbod in Haarlem maar matig enga liever naar Amsterdam

Ik vind de instellingen voor kunst en cultuur inHaarlem in het algemeen goed bereikbaar

De inwoners van Haarlem worden goed op de hoogtegehouden van wat er allemaal te doen is in de stad op

het gebied van kunst en cultuur

2016 2014 2010

TEVREDENHEID MET AANBOD

Evenals in 2010 en 2014 denken Haarlemmers ook in 2016 in ruime meerderheid positief over het cultuuraanbod in hun stad.

Zo vinden iets meer dan negen van de tien inwoners de instellingen voor kunst en cultuur goed bereikbaar. Daarnaast toont acht op de tien zich tevreden met de omvang en samenstelling van het aanbod: er hoeft niets meer bij.

Ander teken van tevredenheid: niet meer dan 9% vindt het aanbod zo matig dat ze liever naar Amsterdam uitwijken. Een lager percentage dan in 2014 en 2010.

Omlaag ging het percentage Haarlemmers dat tevreden is over de informatievoorziening over wat Haarlem allemaal te bieden heeft aan kunst en cultuur.

Kanttekening: verschillen tussen de uitkomsten van 2016 en die van eerdere metingen kunnen te maken hebben met een wijziging in de enquêtemethode voor het Omnibusonderzoek in 2015, zie hiervoor de inleiding.

12


Betekenis kunst en cultuur voor Haarlem (2010 - 2016, in % (helemaal) mee eens)

95

59

95

91

78

79

81

93

53

94

92

75

80

93

48

94

90

77

79

0 25 50 75 100

Ik vind het belangrijk dat ook die Haarlemseinstellingen voor kunst en cultuur waar ik nooit

naartoe ga, behouden blijven

De kunsten cultuursector is voor mij een belangrijkereden om in Haarlem te wonen

De activiteiten op het gebied van kunst en cultuur zijnbelangrijk voor de sfeer in de stad

Ik ben trots op Haarlem als culturele stad

De kunsten cultuursector is van groot belang voor dewerkgelegenheid in Haarlem

Haarlem staat landelijk bekend al cultuurstad

Ik vind het belangrijk dat er geïnvesteerd wordt incultuur, ook wanneer het financieel minder gaat

2016 2014 2010

BETEKENIS CULTUUR

Haarlemmers onderschrijven ook in 2016 het belang van kunst en cultuur voor hun stad. Dat blijkt uit hun reacties op zeven stellingen. Zo vinden ruim 9 van de 10 inwoners de activiteiten op het gebied van kunst en cultuur belangrijk voor de sfeer. Een even grote groep wil dat ook de culturele instellingen waar ze zelf nooit komen, behouden blijven.

Ruim driekwart acht de kunsten cultuursector van groot belang voor de Haarlemse werkgelegenheid. Verder vinden acht van de tien inwoners het belangrijk dat ook in financieel mindere tijden in cultuur wordt geïnvesteerd.

Een vanuit cultureel oogpunt positieve ontwikkeling: voor een toenemend deel van de bevolking vormt de kunsten cultuursector een belangrijke reden om in Haarlem te wonen. In 1999 gold dat nog voor 42%, in 2014 voor 53% en 2016 voor 59%.

De onderste stelling in de grafiek maakte in 2016 voor het eerst deel uit van het Omnibusonderzoek.

13

Suggesties voor aanbod kunst en cultuuractiviteiten, 2016 (n=387)

suggesties aantallen

CULTUURAANBODMuziek 53 Meer vernieuwing in het aanbod 34 Theater 34 Beeldende kunst 30 Kanttekeningen bij festivals 24 Meer festivals, grote evenementen 22 Filmaanbod 16 Betere spreiding in de tijd wo andere openingstijden 15 Kleinschalige podia en evenementen 14 Kunst en cultuur voor kinderen en jongeren 12 Betere spreiding in de stad 9 Meer aanbod, variatie ih algemeen 9 Grote namen, bekende artiesten, minder elitair 9 Fotografie 7 Cultuuraanbod, overige 4

OVERIGE ONDERWERPENCommunicatie 47 Faciliteiten 12 Entreeprijzen omlaag 11 Cursussen, opleidingen 5 Overige suggesties 20

Bron: Omnibusonderzoek gemeente Haarlem, 2016

SUGGESTIES VOOR AANBOD

Deelnemers aan het jaarlijkse omnibusonderzoek van de gemeente mochten een suggestie doen om het culturele aanbod te verbeteren of aan te vullen: 331 geënquêteerden (20% van het totaal) brachten samen 387 ideeën naar voren.

Het aanbod zelf 292 suggesties richten zich op de inhoud van het aanbod.

Van deze suggesties bepleiten 53 een uitbreiding of andere verandering van het muziekaanbod. Zoals meer jazz, klassiek en meer of grotere popconcerten.

Verder vragen 34 geënquêteerden om verandering of uitbreiding van het theateraanbod. Bijvoorbeeld met dans, ballet of straattheater. Eveneens 34 panelleden zetten in op vernieuwing, zoals vernieuwende kunst, avant garde, underground en op het continu veranderen van het aanbod met de trends in kunst en cultuur.

Overige onderwerpen 95 geënquêteerden deden een suggestie over de

randvoorwaarden. De helft van deze ideeën gaat over communicatie, over het beter bekend maken wat op cultureel gebied te beleven valt.

14

Totaalcultuurvormen 2016 2016 2014 2016 2014 2016 2014

Film 74 74 76 17 20 14 11Musea 66 56 58 36 31 36 23Culturele festivals 52 48 51 12 15 12 12Popmuziek en Jazz 43 38 45 17 22 13 11Architectuur en monumenten 43 38 44 12 22 16 22Toneel 36 32 29 10 16 7 8Cabaret 28 22 26 2 3 5 7Uitvoeringen van amateurverenigingen 23 23 26 2 3 5 7Klassieke muziek 21 18 16 10 13 3 5Muziektheater 19 11 9 8 13 7 12Eigentijdse kunst en initiatieven 16 12 15 5 7 4 5Ballet, dans 11 7 8 5 8 2 3Orgelconcerten 7 7 8 1 1 1 1

1 of meer activiteiten 93 91 60 60Geen activiteiten 7 9 - 40 - 40 -

Bron: Omnibusonderzoek gemeente Haarlem, 2014 en 2016

Haarlem Amsterdam Elders

Bezoek aan cultuurvormen (2014 - 2016, % bezocht in afgelopen 12 maanden)

CULTUURBEZOEK DOOR HAARLEMMERS

93% van de Haarlemmers bezocht in een jaar tijd minstens één culturele activiteit. Het meest in trek: de film (door 74% bezocht). Op enige afstand volgen musea en culturele festivals. Dit blijkt uit het Omnibusonderzoek waarvoor de enquête in november 2016 plaatsvond. De vragen richtten zich op het cultuurbezoek in de twaalf maanden voorafgaand aan de enquête.

Als het om cultuurbezoek in Haarlem zelf gaat, is de animo voor de film opnieuw het grootst. Driekwart van de inwoners pikte in Haarlem een bioscoopje. Musea en culturele festivals als Bevrijdingspop maken de top-3 vol.

Bij cultuurbezoek in Amsterdam is het museum favoriet (36% van de Haarlemmers), op afstand gevolgd door film en popmuziek en jazz.

Tijdens cultuurbezoek elders in Nederland gaan Haarlemmers het meest naar musea en architectuur en monumenten.

De percentages van 2014 en 2016 laten zich door veranderingen in de vraagstelling niet goed vergelijken.

15

type activiteit 2016

Film 6,0Orgelconcerten 3,9Klassieke muziek 3,8Musea 3,6Architectuur en monumenten 3,6Popmuziek en Jazz 3,3Toneel 3,1Uitvoeringen van amateurverenigingen 2,6Culturele festivals 2,4Eigentijdse kunst en initiatieven 2,4Cabaret 2,1Ballet 2,1Muziektheater 1,9


Gemiddelde bezoekfrequentie per activiteit in Haarlem, de afgelopen 12 maanden (per bezoeker)

FREQUENTIE BEZOEK DOOR HAARLEMMERS

Hoe vaak bezochten Haarlemmers de afgelopen 12 maanden

de culturele activiteiten die zij in Haarlem hebben bezocht? Film gaat duidelijk op kop. Filmliefhebbers pikten in 12

maanden tijd gemiddeld 6 bioscoopjes in eigen stad. Orgelconcerten (3,9 keer gemiddeld) en klassieke muziek (3,8 keer) maken de top-3 vol, op de voet gevolgd door musea en architectuur en monumenten.

16

Gesubsidieerde verenigingen amateurkunst, 2015 en 2016

cultuurvorm verenigingen leden verenigingen leden

Muziek (orkesten, bands enz) 13 429 14 463Zang (koren, kamerkoren) 26 1.071 25 1.040Toneel 13 219 13 221Dans 2 150 2 161Muziektheater 3 101 3 90

Totaal 57 1.970 57 1.975

Bron: gemeente Haarlem, afdeling Economie en Cultuur

2015 2016

AMATEURKUNST

In 2016 ontvingen in Haarlem 57 verenigingen voor amateurkunst subsidie van de gemeente. Met elkaar hebben zij 1.975 leden. Deze cijfers komen vrijwel overeen met die van het jaar daarvoor.

25 verenigingen houden zich bezig met zingen. Deze verenigingen, meest koren, hebben samen 1.040 leden. Verder doen 14 verenigingen aan muziek en 13 verenigingen aan toneel.

In 2010 ontvingen 58 verenigingen subsidie. Deze verenigingen samen hadden 2.156 leden, bijna 200 meer dan de gesubsidieerde verenigingen van zes jaar later.

17


Beoefening culturele activiteiten en hobby's in %, 2010-2016

20

18

12

5

9

3

3

52

19

17

10

5

7

2

59

23

21

12

8

7

3

52

0 10 20 30 40 50 60 70

audio-visueel

muziek

beeldende kunst

dans

literatuur

toneel

anders

geen van dezeactiviteiten

2016 2014 2010

CULTURELE HOBBY’S 48% van de Haarlemmers zegt de voorafgaande 12 maanden

een culturele activiteit of hobby te hebben beoefend. Niet het geval was dat bij een iets groter deel van 52%.

Het aandeel Haarlemmers met een culturele hobby is ondanks een teruggang in 2014, over een langere periode stabiel, want even groot als in 1999 en 2010. Kanttekening is dat de categorie ‘anders’ in 2016 voor het eerst een antwoordoptie was. Dit kan van invloed zijn op de vergelijkbaarheid met eerdere metingen.

De meest beoefende culturele activiteiten en hobby’s liggen op audio-visueel vlak: 20% van de Haarlemmers houdt zich bezig met foto, film of nieuwe media. Muziek en beeldende kunst maken net als in 1999, 2010 en 2014 de top-3 vol.

Naarmate Haarlemmers hoger zijn opgeleid, hebben zij vaker een culturele hobby of activiteit beoefend, oplopend tot 51% onder hbo-ers en universitair geschoolden.


Musea

19

Aantal (betalende) bezoekers in Haarlem van musea, 2010-2016

museum 2010 2014 2015 2016

Frans Hals Museum 91.020 106.068 103.874 102.326 De Hallen 31.167 47.600 40.252 35.595 Vishal 32.252 47.554 49.920 63.000 Teylers Museum 101.386 123.084 136.189 157.843 Het Dolhuys 40.012 40.166 41.474 40.200 Archeologisch Museum 19.250 15.493 18.328 18.858 (Historisch) Museum Haarlem 13.294 21.610 15.600 18.287 ABC-Architectuurcentrum 13.755 15.096 14.143 10.500 Swagemakersmuseum 4.079 - - -Nieuwe Vide **1 . . 6.542 16.443 37PK . . 5.709 6.910 Grote of St. Bavokerk **2 82.472 91.997 104.687 114.473 NZH Vervoer Museum . . . 1.500 Draaiorgelmuseum . . . 4.500 Molen De Adriaan 6.412 8.176 11.472 14.672 Kathedrale Basiliek Sint Bavo **3 . . . 5.000

Totaal 435.099 516.844 548.190 610.107

Bron: de culturele instellingen**1 In 2016 bij Nieuiwe Vide zelf 2.691 bezoekers en 13.752 op locatie**2 Aantal exclusief niet-betalende bezoekers, zie toelichting rechts**3 Aantal 2016 exclusief 15.000 bezoekers van evenementen - = museum niet (Meer) open. = gegeven is niet bekend

BEZOEK HAARLEMSE MUSEA

De Haarlemse musea trokken in 2015 voor het vierde jaar op rij meer dan een half miljoen bezoekers. Sterker nog: met een aantal van 610.000 overschreden ze voor het eerst de grens van 600.000. Nieuw in de tabel cijfers zijn NZH Vervoermuseum, Draaiorgelmuseum en Kathedrale Basiliek Sint Bavo (ook bekend als Nieuwe Bavo). Ook exclusief deze instellingen komt het totaal hoger uit - +51.000- dan in 2015.

Stijgers in vergelijking met 2015 zijn vooral Vishal, Grote of St. Bavokerk en Teylers Museum. Teylers beleefde zijn beste jaar ooit. Debet aan de toename bij de Vishal was een project van Hans Bossmann, waarbij de hal bij wijze van spreken dag en nacht open was en de kunstenaar zelf ook altijd aanwezig.

ABC vermoedt dat de teruggang tussen 2015 en 2016 mogelijk voortvloeit uit het feit dat men sinds oktober 2015 entree heft.

Frans Hals Museum en De Hallen behoren tot één organisatie. Samen trokken ze bijna 138.000 bezoekers.

Buiten de 114.000 betalende toeristische bezoekers ontving de Grote Kerk 69.930 mensen bij een evenement, gratis openstelling of een andere activiteit. Enkele voorbeelden:

Nieuwjaarsreceptie voor vluchtelingen uit de Koepel. Koningsdag Zing-In. Frans Halslezing. Kerstviering Eerste Christelijk Lyceum (ECL).

. .

20

Herkomst bezoekers Haarlemse musea (2016, schatting in %)

Restmusea Haarlem Nederland Buitenland Totaal

Teylers Museum **1 25 65 10 100

Frans Hals Museum 15 65 20 100

De Hallen 20 75 5 100

Dolhuys 49 46 5 100

Museum Haarlem 36 56 8 100

ABC Architectuurcentrum 50 30 20 100

37 PK 65 30 5 100

NZH Vervoermuseum 47 52 1 100

Molen De Adriaan 17 50 33 100

Draaiorgelmuseum **1 60 30 10 100

Grote Kerk 10 40 50 100

Basiliek Sint Bavo 8 52 40 100

Bron: de Haarlemse musea**1 - Teylers en Draaiorgelmuseum: % Haarlem is inclusief omgeving Haarlem

In de tabel ontbreken Archeologisch Museum Haarlem, Nieuwe Vide en Vishal. Deze instellingen registreren de herkomst van bezoekers niet.

HERKOMST BEZOEKERS

Voor het eerst presenteert de Cultuurmonitor cijfers over de herkomst van de museumbezoekers. Deze cijfers zijn gebaseerd op schattingen die de musea hebben gemaakt.

Naar voren komt dat vooral in de Grote Kerk, de Kathedrale Basiliek, Molen De Adriaan en in mindere mate Frans Hals Museum en ABC een betrekkelijk groot deel van de bezoekers uit het buitenland komt.

De Hallen, Teylers, Frans Hals Museum, Museum Haarlem en Molen De Adriaan oefenen naar verhouding veel aantrekkingskracht uit op Nederlandse bezoekers van buiten Haarlem. Bij de Hallen geldt dat zelfs voor driekwart van het bezoek.

Bij 37PK zijn de Haarlemmers in de meerderheid.

21

Educatie musea (2016)

Primair Voortgezet Educatie jeugdonderwijs onderwijs anders Totaal

musea

Teylers Museum 5.302 4.294 8.568 18.164

Frans Hals Museum 3.724 1.680 398 5.802

De Hallen nvt 515 913 1.428

Dolhuys 170 5.400 100 5.670

Archeologisch Museum Haarlem 1.205 . 3.650 4.855

Museum Haarlem 316 270 50 636

ABC Architectuurcentrum 500 350 270 1.120

Nieuwe Vide **1 130 **1 130

Vishal 609 254 - 863

37 PK 60 187 14 261

NZH Vervoermuseum 50 - 150 200

Draaiorgelmuseum 130 70 . 200

Grote Kerk (St. Bavo) 220 575 120 915

Kathedrale Basiliek Sint Bavo 2.500 600 50 3.150

Molen De Adriaan 700 150 200 1.050

Totaal 15.486 14.475 14.483 44.444

Bron: de Haarlemse musea**1 - Zie begeleidende tekst in rechterkolom- = geen activiteiten in 2016 . = gegeven is onbekend

leerlingen/ deelnemers

EDUCATIE BIJ MUSEA

Haarlemse musea vervullen een belangrijke educatieve rol. De musea ontvingen in 2016 minimaal 44.000 leerlingen uit primair en voortgezet onderwijs en kinderen voor een rondleiding of een andere educatieve activiteit. Uiteraard zit er een bepaalde overlap in deze cijfers: kinderen kunnen in een jaar tijd aan meerdere activiteiten hebben meegedaan. Het gaat dus niet om unieke bezoekers

Teylers bijvoorbeeld verwelkomde 269 klassen/ groepen uit het basisonderwijs met in totaal 5302 leerlingen en 282 klassen/ groepen uit het voortgezet onderwijs met 4294 leerlingen. Daarnaast namen bij Teylers 8.500 kinderen deel aan andere culturele activiteiten.

Bij de cijfers spreken wij van minimaal en minstens omdat het beeld nog niet helemaal compleet is.

Het Archeologisch Museum Haarlem organiseert voor middelbare scholieren de digitale speurtocht APP Stappen in de Stad, maar registreert het aantal deelnemers niet. Het museum geeft aan dat er in 2016 door personele omstandigheden minder schoolklassen en projecten zijn geweest en geen actviteiten voor het voortgezet onderwijs.

Nieuwe Vide heeft diverse activiteiten beschreven, maar niet allemaal gekwantificeerd. Voorbeelden zijn de educatieve workshops die professionele kunstenaars voor scholen hebben gegeven bij enkele tentoonstellingen

KOORSCHOOL

Het Muziekinstituut van de Basiliek Sint Bavo heeft de Koorschool waar leerlingen instromen vanaf groep 5.

Van de 1000 uur lestijd wordt 200 uur aan muziek besteed. In 2016 telde de Koorschool 70 leerlingen. De Koorschool verzorgde dat jaar 55 uitvoeringen.

22

Musea: Facebook enTwitter (2017) en website (2016)

Facebook Twitter Websitemuseum likes volgers bezoeken

Teylers Museum 9.152 50.274 589.133 Frans Hals Museum 7.743 3.701 231.498 De Hallen 272 5.832 97.023 Nieuwe Vide 3.928 1.083 26.850 Het Dolhuys 2.659 2.617 110.000 (Historisch) Museum Haarlem 117 1.030 76.607 ABC-Architectuurcentrum 477 772 58.076 Draaiorgelmuseum 589 8 .Vishal 133 667 .Archeologisch Museum 359 366 58.743 Grote of St. Bavokerk 329 345 68.327 NZH Vervoermuseum 373 8 8.471 37 PK 1.011 86 .Molen De Adriaan 784 nvt 700 Kathedrale Basiliek Sint Bavo 3.044 99 25.000

Bronnen: Facebook en Twitter (stand 1e week januari) en Website (culturele instellingen). gegeven is onbekend

De tabel toot het aantal likes (Facebook) en volgers (Twitter) in de eerste week van januari 2017. Bij de website weergegeven is het totaal aantal bezoeken in 2016

MUSEA OP SOCIAL MEDIA EN INTERNET

De Haarlemse musea zetten internet en social media in om belangstellenden te bereiken. Vooral Teylers doet zich op social media gelden. Op Twitter heeft dit museum begin januari 2017 ruim 50.000 volgers; 10.000 meer dan een jaar eerder.

Op Facebook heeft Teylers de koppositie overgenomen van het Frans Hals Museum.

De websites van Haarlemse musea trekken veel bezoekers. Zo noteerde Teylers voor zijn website bijna 600.000 bezoeken door 450.000 unieke bezoekers. De sites van Frans Hals Museum en Dolhuys overschreden eveneens de 100.000 bezoeken. Niet alle instellingen beschikken over bezoekcijfers van hun website.

23

Gebruik instrumenten gratis bezoek en korting bij musea (2016)

Museumkaart CJP kort/gratis HaarlemPas Anders % Gratis of musea jongeren korting

Teylers Museum 95.712 613 7.851 162 18.875 78 Frans Hals Museum 55.217 165 10.264 82 12.555 77 De Hallen 515 120 913 0 913 81 Dolhuys 9.846 3.321 11.700 . 5.500 76 Museum Haarlem 10.417 42 1.974 . 232 69 ABC - - 460 230 3.150 36 NZH Vervoermuseum - - 225 - 400 45 Molen De Adriaan - - 950 - 2.000 20

Totaal 171.707 4.261 34.337 474 43.625 74

Bron: de Haarlemse musea- = niet van toepassing in dit museum. = gegeven is onbekend

Verschillende musea in Haarlem zijn gratis te bezoeken: Archeologisch Museum Haarlem, Vishal, 37PK en Nieuwe Vide.

KORTING

In Nederland bestaan verschillende instrumenten en manieren om gratis of met korting een museum te bezoeken. Bij de acht Haarlemse musea in de tabel maakt driekwart van de bezoekers gebruik van zo’n optie, het meest van de Museumkaart. Deze verschaft in principe gratis toegang, behalve bij speciale tentoonstellingen waarvoor het museum een toeslag vraagt.

De categorie ‘anders’ in de tweede tabel omvat verschillende kortingsmogelijkheden. Enkele voorbeelden zijn:

Gratis toegang leden vereniging Rembrandt (Hallen, Frans Hals, Teylers). Gratis toegang Vrienden van het museum (Hallen, Frans Hals, Teylers, ABC). Gratis toegang BankGiro Loterij VIP-kaart (Hallen, Frans Hals, Teylers).

24

Aantal museumkaarten per 1.000 inwoners per gemeente, 2016

Bron: De Nederlandse Museumvereniging

170

139

139

113

91

87

61

57

53

47

38

32

0 25 50 75 100 125 150 175 200

Leiden

Arnhem

HAARLEM

Amersfoort

Nijmegen

Zwolle

Groningen

Dordrecht

Den Bosch

Breda

Maastricht

Enschede

MUSEUMKAART

Haarlemmers zijn relatief gretige afnemers van de Museumkaart. Met het aantal Museumkaarten per 1.000 inwoners staat Haarlem in de top-3 in een klassement van 11 vergelijkbare gemeenten; 139 van de 1.000 inwoners er een in hun bezit. Leiden voert de ranglijst aan, terwijl Arnhem de tweede plaats bezet.

In totaal 21.965 Haarlemmers hadden in 2016 een Museumkaart in hun bezit. Dat zijn er meer dan alle vergelijkbare gemeenten uit de grafiek, maar als het aantal Museumkaarten aan het inwonertal wordt gerelateerd, gaat Leiden dus op kop.

25

Verhuur ruimte voor vergaderingen, symposia, borrels e.d. (2016)

Aantal AantalMusea Verhuringen Bezoekers

Teylers Museum 47 2.446

Frans Hals Museum 10 300

De Hallen - -

Dolhuys 235 9.000

Archeologisch Museum Haarlem - -

Museum Haarlem 11 175

ABC Architectuurcentrum . 1.000

Nieuwe Vide - -

Vishal 8 250

37 PK 42 450

NZH Vervoermuseum 4 200

Draaiorgelmuseum 12 600

Molen De Adriaan 20 400

Totaal 389 14.821

Bron: de Haarlemse musea- = het museum verhuurde in 2016 geen ruimte. = het gegeven is onbekend

VERHUUR RUIMTES DOOR MUSEA

De verhuur van ruimtes voor vergaderingen, symposia, borrels, feestjes en andere bijeenkomsten vormt een bron van inkomsten voor musea. In 2016 verhuurden de Haarlemse musea minstens 389 keer een ruimte. Minstens omdat ABC wel ruimten verhuurt, maar niet meer kon aangeven hoe vaak dat in 2016 was gebeurd.

De bijeenkomsten tijdens de verhuur trokken bijna 15.000 bezoekers. Kanttekening hierbij is dat sommige instellingen een schatting hebben gemaakt, uitmondend in een ‘rond’ getal, zoals de ca. 1.000 bij ABC.

De Nieuwe Vide verhuurde in 2016 geen ruimtes, maar stelt hiervoor wel benaderbaar te zijn als door een open plek in de programmering ruimte beschikbaar is.

ATELIERS 37 PK stelt ateliers beschikbaar en heeft 84 permanente ateliers onder

toezicht. In 2016 vonden 9 nieuwe plaatsingen van kunstenaars in een atelier van 37PK plaats.

Daarnaast namen 2 kunstenaars op tijdelijke basis intrek in een artist in residence (AiR’s ). Een kunstenaar van buiten de stad krijgt zo de mogelijkheid tijdelijk in Haarlem te wonen en te werken.

Nieuwe Vide verhuurde 27 ateliers permanent aan 36 kunstenaars. Sommige kunstenaars delen een atelier. In de aninimatiestudio’s werken meerdere mensen.

26

Netwerken waarin Haarlemse musea participeren, 2016 (1)

37PKLOA - Landelijk Overleg AteliersInformeel: Platform Beeldende Kunst, De Zaak NUHaarlemse Lente (coördinatie door 37PK)

ABC ArchitectuurcentrumInformeel: ondere andere architectuurcentra, Dag van Architectuur-netwerk

Archeologisch Museum HaarlemDirecteuren overleg Haarlemse museaStichting Erfgoed HaarlemStichting Archeologie en PubliekOverleg wethouder Cultuur

Frans Hals MuseumOverleg G8 Haarlemse culturele instellingenRondje KunstMuseumverenigingHaarlem Marketing, Amsterdam MarketingCodartEvenementen: Haarlemse Lente, Parksessies, Haarlem Cultuur Festival

Grote KerkHaarlem Marketing

Kathedrale Basiliek Sint BavoNederlands episcopaat en de kerk van Rome

Informeel: Koormuziek connecties met de grote Europese kathedralen (vooral Engelse)Musea: Catharijne Convent (Utrecht) en Ons Lieve Heer op Solder (Amsterdam)Op orgelgebied: met internationale orgelorganisaties

Nieuwe VideHaarlemse Lente Festival; Parksessies

Vele informele netwerken met onder andere: jongerencentrum Flinty's en KABK (Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten)

Bron: de Haarlemse musea

NETWERKEN Haarlemse musea werken samen in diverse Nederlandse en

buitenlandse netwerken en organisaties. Zo doet 37PK mee aan het Platform Beeldende Kunst en De Zaak NU, een belangenvereniging van culturele prestatie-instellingen.

De Kathedrale Basiliek Sint Bavo bijvoorbeeld participeert op drie vlakken in culturele netwerken: koormuziek, musea en orgel. Op dat laatste terrein onder meer met internationale orgelorganisaties voor het 3-jaarlijske César Franck Concours dat in de kerk plaatsvindt en voor de internationale zomerserie op zaterdagmiddag.

Netwerken waarin Haarlemse musea participeren, 2016 (2)

VishalVia de leden en als vereniging in vele formele, informele, nationale en internationale netwerken. Bijvoorbeeld: Haarlemse Lente, KC Bergen, Boterhal Hoorn, Kunsthal45,Arti, Pulchri, Sculpture Network enzovoort

TeylersMuseumverenigingVereniging van Science CentraStichting Nederlandse Natuurhistorische CollectiesStichting Erfgoededucatie HaarlemCultuurmenu Haarlem, Cultuurmenu HaarlemmermeerConvenant Cultuur en Primair Onderwijs HaarlemG8/Overleg Culturfele Instellingen Haarlem I Amsterdam City CardMOAMCodartScientific Instrument SocietyKoninklijk Genootschap voor Munt- en Penningkunde

Bron: de Haarlemse musea

27

POSITIONERING MUSEA Een heel gevarieerd beeld komt naar voren uit hoe Haarlemse musea hun eigen positie nationaal en internationaal inschatten. Naast grote musea die dankzij hun unieke vaste collectie of aansprekende tentoonstellingen een grote aantrekkingskracht uitoefenen op Nederlandse en buitenlandse cultuurliefhebbers bieden Haarlemse instellingen ook volop ruimte en aandacht voor experiment en jong talent. En wat uit vrijwel alle reacties naar voren komt is ambitie!

Kathedrale Basiliek en Grote Kerk

De Kathedrale Basiliek Sint Bavo karakteriseert zich als ‘leading’ op het gebied van religieuze orgel- en kerkmuziek. Sint Bavo koestert de ambitie om zich door te ontwikkelen tot een internationaal vermaarde cultuurtempel. Het kerkgebouw vormt een attractie op zich; het kerkbestuur schaart de basiliek onder de vijf belangrijkste kerkgebouwen uit de periode 1850-1950.

De Grote of Sint Bavokerk op de Grote Markt ziet zich niet als een grote publiekstrekker op zich, maar wel als belangrijk onderdeel van een voor bezoekers aantrekkelijk totaalaanbod van winkels, historische binnenstad en museaal aanbod. Voornaam attractiepunt vormt het wereldberoemde Müllerorgel. Veel Nederlandse orgelliefhebbers komen op de gemeentelijke orgelconcerten af. Internationale bezoekers bereikt de Bavo met het Internationaal orgelconcours.

Grote musea

Musea met een landelijke en internationale uitstraling zijn Teylers en Frans Hals Museum. Frans Hals geeft aan landelijk en internationaal een naam hoog te willen houden. Met succes: in 2016 neemt het museum op de ranglijst van nationale musea met de sterkste merken (Hendrik Beerda Brand Consultancy) positie nummer 15 in en staat het als enige Haarlemse museum in de top-20.

De Hallen vormt samen met Frans Hals Museum één organisatie en weet zich nationaal en internationaal vermaard bij een kring van kunstkenners.

Teylers Museum presenteert zich als het Museum van de Verwondering, met een unieke collectie, gewijd aan wetenschap en kunst, in een authentieke omgeving, sinds 1874. Als een topmuseum

op een toplocatie. Belangrijk zijn het Lorentz Lab (opening mei 2017) en de grote restauratie van Pieter Teylers’ Huis (2020). Op allerlei manieren wil het museum ‘het Grote Verhaal van Teyler’ onder de aandacht van bezoekers brengen.

Niches

Instellingen die een niche bedienen zijn ABC Architectuurcentrum en het Archeologisch Museum Haarlem. ABC beroemt zich op zijn unieke positie door de grote hoeveelheid expositieruimte, de omvang van het centrum en de vele vrijwilligers (70) die het centrum samen met de relatief kleine personeelsformatie (1,8 ft) dragen.

Archeologisch Museum Haarlem bedient een andere niche. Dit museum geeft aan het enige museum in Nederland te zijn dat geheel en al is gewijd aan stadsarcheologié én gratis toegankelijk is.

Experiment en vernieuwing

Nieuwe Vide ziet zich enerzijds als een plek voor experiment, en voor het stimuleren van jonge kunstenaars. En anderzijds als een broedplaats, waar dingen op gang worden gebracht, en waar men mensen van velerlei pluimage samenbrengt op een informele manier. Nieuwe Vide zegt inmiddels een sterke landelijke positie te bekleden: “We zijn 1 van de 12 in de eerste aanleg door het Mondriaan Fonds gesubsidieerde presentatie-instellingen in Nederland Dat krijg je niet voor elkaar als je enkel lokaal een functie hebt”. Buiten de grenzen ziet Nieuwe Vide zijn rol eveneens groeien: ‘Door deel te nemen aan buitenlandse beurzen, kun je de naam Nieuwe Vide ook in het buitenland uitdragen, en dus promoten.’

Eveneens gericht op experiment en vernieuwing is de Vishal. Deze instelling plaatst zich midden in het culturele veld van Haarlem. De Vishal beschouwt zich als de schakel tussen enerzijds kleinere initiatieven voor jonge, lokale kunstenaars (zoals Horizonverticaal en Sugar Pop Institute) en anderzijds de musea (bv de Hallen). De Vishal biedt de mogelijkheid het werk van niet-leden te tonen met als doel de Vishal uit het regionale karakter te trekken en nationaal een plek in te nemen in de professionele kunstwereld.

37PK zegt op bescheiden wijze aan de weg te timmeren. De organisatie is hoofdzakelijk lokaal en regionaal actief, geeft aan te moeten groeien, vooral met artist's residences en programmering.

28

HIGHLIGHTS 2016 VOLGENS DE MUSEA De samenstellers van de Cultuurmonitor hebben de musea de gelegenheid gegeven zelf hun hoogtepunten van het culturele jaar 2016 te noemen. Sommige musea noemden diverse highlights, andere musea beperkten zich tot een of enkele hoogtepunten. 37PK

Jubileumtentoonstelling LUW, ter ere van 5-jarig jubileum van 37PK met ruim veertig deelnemende kunstenaars.

Pilotuitvoering van educatief project Meet Art Now. Nominatie voor Cultuurprijs De Olifant voor Tamara Sterman, directeur

37PK. Feestelijke bundelpresentatie van Joep Kruyver en Piet Zwaanswijk

met meer dan 300 bezoekers. Schenking van 3 sculpturen uit nalatenschap beeldhouwster Adine

Engelman voor plaatsing in openbare ruimte van Haarlem. Succesvolle jubileumeditie van Haarlemse Lente: ‘Jubilee Lines’.

ABC

Dag van de Architectuur. Expo tekeningen Chiel Braat. Manifestatie Ondergronds. Manifestatie Droste-mannetje (Stadsiconen).

Archeologisch Museum Haarlem

Het bezoekersaantal is weer gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor.

Het jubileum van het 25-jarig bestaan van het Archeologisch Museum Haarlem.

De tentoonstelling Gezicht op Haarlem met het wassen beeld en de gezichtsreconstructie van een middeleeuws skelet trok regionaal en landelijk de publiciteit en bezoekers.

Dolhuys Opening van het Outsider Art Museum in de Hermitage Amsterdam. Dolhuys Manifest Nederlandse GGZ separeervrij! Wordt ondertekend

door 12 GGZ instellingen. Opening Willem van Genk-kamer in het Dolhuys. Eerste Dolhuys-concert op initiatief van Stichting Singelconcerten. Uitverkochte 43e april-avonden met onder anderen Douwe Draaisma

en Dick Swaab. Huisfotograaf Sander Troelstra wint de Nationale Portretprijs. Tentoonstelling Beelden voor de geest in het Dolhuys. Tentoonstelling Maskerade met werk van Marc Mulders (kunstenaar

van het jaar 2017) en Ria Mul. Draaiorgelmuseum

Nieuwjaarsinstuif. Internationaal Draaiorgelevenement Haarlem Draait Door. Uitvaartplechtigheid in het museum. Presentatie nieuwe CD van de Haarlemse groep ‘Bender’. Bezoek Engelse zusterorganisatie Mechanical Owners Society. Bezoek Magical Mistery Tour (dak- en thuislozen) op zondag, Bezoek buitenlandse toeristen die Haarlem aandoen met boot/fiets

combinatie. Frans Hals Museum

De tentoonstelling Bloemen van verre, Nieuw & Oud Than Hussein Clark, Nieuw & Oud Gavin Wade – Z is for Zoo.

De tentoonstelling Hollandse meesters uit Boedapest. De Grote Kunstshow – speciale kersteditie.

Grote Kerk

De nieuwjaarsreceptie voor de vluchtelingen uit de koepel. De Winterparade Theater aan tafel. Zeer succesvolle editie van het Internationaal Orgelfestival. De eerste Frans Halslezing. Take me to Church in samenwerking met Patronaat.

29

De Hallen De solotentoonstelling van Philippe Van Snick. De groepstentoonstelling Inflected Objects #2 Circulation. De tentoonstelling Reiskoorts – bij Nederlandse kunstenaars sinds

1850. De solotentoonstelling van Cécile B. Evans - What the Heart Wants De solotentoonstelling van Meiro Koizumi – Today My Empire Sings

Kathedrale Basiliek Sint Bavo

Bezoek prinses Beatrix bij voltooiing restauratie interieur + ramen van Jan Dibbets.

Onthulling glasmozaïek van Gijs Frieling. Glaspanelen van Marc Mulders in doopkapel. Presentatie monografie over de Nieuwe Bavo. Nieuwe Bavo Bloeit tijdens weekend Bloemencorso. Openstelling tijdens de kerst- en paasperiode.

Museum Haarlem

De tentoonstelling Zo ging Haarlem gekleed. Hiervoor hebben bijna 100 Haarlemmers kleding ingebracht, waaronder trouwjurken uit begin vorige eeuw, Charleston jurkjes met sieraden, een bevrijdingsrok uit 1946, ondergoed uit eind 19e eeuw, soulbroeken en discojurkjes.

Bij de tentoonstelling zijn drie herinneringsochtenden gehouden waar krasse 80-plussers en lichtdementerenden hun herinneringen konden delen over wat ze wel en niet mochten dragen.

Nieuwe Vide

Onze expositie WIFI, Connectivity and Digital Utopianism. Die kreeg voor ons doen veel bezoekers, en ook veel pers (o.a. De Volkskrant, Jegens & Tevens, Haarlems Dagblad). We organiseerden bij dat project ook een grote buitenbioscoop op het buitenterrein bij Nieuwe Vide.

Het operatraject dat we organiseerden samen met de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK, Den Haag). De Context; Bertolt Brecht. Studenten kwamen wekelijks op de KABK bijeen met kunstenaar Toon Fibbe (vanuit Nieuwe Vide geregeld), leidend tot opvoering van een zelf gemaakte opera in Nieuwe Vide, december 2016.

Deelname aan kunstbeurs Supermarket (Stockholm, april 2016). We presenteerden daar werk van Toon Fibbe (Nieuwe Vides Focuskunstenaar in 2016).

Nieuwe Vide Cineclub; een filmcommissie met leden uit Syrië, Roemenië, Afghanistan, Iran en de Verenigde Staten, die in Haarlem wonen. Dit leidde tot een speciale filmdag in december, waarop films te zien waren die de leden inspireerden, en door henzelf gemaakte filmpjes van hun leven in Haarlem.

NZH Vervoermuseum

De verhuizing naar het nieuwe gebouw in de Waarderpolder. De opening en de openingstentoonstelling.

Teylers

Drie zeer succesvolle tentoonstellingen: Echte winters, De luchtballon en Jan Weissenbruch.

Hierdoor realiseerden wij een recordaantal bezoekers: 157.834. Vishal

Tien openingen van exposities in het bijzonder waar in een mooie wisselwerking het werk van leden van De Vishal en (inter)nationaal bekende kunstenaars werd gecombineerd.

De samenwerking met Castellum Aqvae, de Philharmonie en wethouder Jur Botter (Kunst op Kantoor).

Aanzet tot een internationale samenwerking met Sculpture Network. Het ontvangen van 860 leerlingen van basis- en voortgezet onderwijs. De lezingenreeks beeldhouwkunst. Food Art Dinner. Tentoonstelling Zeelong kunst in relatie tot longchirurgie (mooie

samenwerking met sponsor TranSpaarne Holding). Het enorme aantal bezoekers tijdens het project Huiskamer van

Haarlem.


Podia

31

Bezoekers in Haarlem van podia en bioscopen, 2000-2016

seizoen Schouw- Philhar- Toneel-/ wo Film- jaar Bios- Patronaat Haarlem- Totaal burg monie Filmschuur schuur copen *1 merhout

2005/06 - 96.934 121.353 76.738 2006 381.000 115.000 - 637.5492006/07 - 74.103 123.807 79.430 2007 352.000 136.000 - 606.4802007/08 11.237 82.966 119.585 76.192 2008 336.000 137.000 - 610.5962008/09 81.110 67.140 125.697 83.363 2009 356.000 129.500 - 676.0842009/10 77.439 67.526 123.870 77.853 2010 324.000 111.291 - 626.2732010/11 70.797 65.011 148.284 107.275 2011 535.000 124.224 - 836.0412011/12 84.659 58.825 148.933 100.006 2012 747.000 114.376 - 1.053.7872012/13 80.111 55.367 137.070 91.181 2013 756.000 128.540 - 1.065.9072014 86.241 68.887 142.358 95.616 2014 726.000 149.405 - 1.077.2752015 90.408 76.314 165.273 114.941 2015 762.000 115.127 - 1.094.181

2016 82.132 72.093 195.946 139.117 2016 803.000 118.772 7.354 1.140.180Aantal zalen 1 2 4 2 10 3 1 19

Bron: de culturele instellingen, Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF)1-Cijfer bioscopen is inclusief Filmschuur- = Theaters waren in die jaren (nog) niet open.

BEZOEK HAARLEMSE PODIA Het bezoek aan de Haarlemse podia en bioscopen bereikte in

2016 een nieuw hoogtepunt. Ze trokken ruim 1,1 miljoen bezoekers; 46.000 meer dan in 2015 en opnieuw meer dan in alle voorgaande jaren.

Bioscoop Pathé Haarlem trok 664.000 bezoekers. Dit cijfer is berekend door de totaalopgave van het bioscoopbezoek te verminderen met dat aan de Filmschuur. Het bioscoopbezoek zit sinds de opening van Pathé in 2011 in de lift. Filmschuur en Pathé tellen samen 1.462 stoelen. Elke stoel was in 2016 gemiddeld bijna 550 keer bezet.

Toneelschuur/Filmschuur kreeg in 2016 bijna 196.000 bezoekers over de vloer. Net als in 2015 een record. Theater en film droegen beide aan de stijging bij. Zo’n 45% van de bezoekers woont in Haarlem, 23% in de rest van Zuid-Kennemerland en een derde buiten de regio, van wie 10% in Haarlemmermeer of Velsen en 6% in Amsterdam.

Patronaat zag het aantal bezoekers licht stijgen. In 2014 beleefde het poppodium een absoluut topjaar, mede door de boost van 3FM Serious Request.

Stadsschouwburg en Philharmonie vormen één organisatie. Beide podia zagen de belangstelling in 2016 iets zakken. Dit na twee jaar van groei. Samen kregen ze 154.225 bezoekers over de vloer, 12.000 minder dan in 2015, maar 20.000 meer dan in het seizoen 2012-2013.

Het bezoekersaantal van Toneelschuur/ Filmschuur in de tabel is exclusief de voorstellingen van het productiehuis van de Toneelschuur buiten thuishaven Haarlem. Op deze 126 voorstellingen kwamen in totaal 17.441 bezoekers af. In Haarlem trokken 50 voorstellingen 6.900 kijkers.

Het Haarlemmerhout Theater aan de Van Oldebarneveltlaan in Haarlem-Zuid opende februari 2016 zijn deuren. Bijna 7.500 theaterliefhebbers vonden hun weg naar dit nieuwe podium. Bijna driekwart van deze bezoekers (72%) woont in Haarlem zelf en bijna een kwart in een van de andere Zuid-Kennemer gemeenten.

32

VERHURINGEN

Podia bieden ook plaats aan andere activiteiten. Stadsschouwburg/Philharmonie kreeg door 150 verhuringen van ruimtes voor vergaderingen, symposia en andere bijeenkomsten 43.548 bezoekers binnen. De theaters keerden hiermee weer terug op het niveau van 2014, na een teruggang in 2015. Patronaat boekte 82 bijeenkomsten, bijgewoond door 11.813 personen.

Ook verhuurt Patronaat oefenruimte. Als vaste huurders had Patronaat 9 bands en vanaf september ook de Popschool. Daarnaast vonden 57 losse verhuringen van oefenruimten plaats, dit was in 3 maanden tijd omdat de ruimtes net open waren en de verhuur zich nog in de opstartfase bevond,

Het Haarlemmerhout Theater heeft geen eigen programmering. De 7.354 bezoekers woonden voorstellingen bij die door huurders werden gegeven of georganiseerd.

KORTING

Voor het eerst bevatte de vragenlijst voor de Cultuurmonitor een vraag over het gebruik van kortingsmogelijkheden bij de podia. Dit leverde nog geen compleet beeld op, maar wel inzicht.

Korting CJP/ student/Haarlem Pas Toneelschuur:5.500 keer gebruikt, Filmschuur 6.500x Vriendenpas Toneelschuur 6.979x, Filmschuur 21.264x; Cineville Filmschuur 27.702x CJP Patronaat 120x, Schouwburg/ Philharmonie 1097x Seriekorting Schouwburg/Philharmonie 4.577x Kinderkorting Schouwburg/Philharmonie 4.514x HaarlemPas Patronaat 5x; Schouwburg/Philharmonie 125x Overige onder andere:

Uitnodigingen, speciale acties -Toneelschuur/Filmschuur;

Vroegboekkorting – Toneelschuur; We are public – Toneelschuur; Sirene Sale - Schouwburg/Philharmonie (1.072x); Studentenkorting – Schouwburg/Philharmonie (137x); Last Minute VVV – Schouwburg/Philharmonie (13x).

33

Deelname aan educatieve actviiteiten podia (2016)

Primair Voortgezet Overige educ. onderwijs onderwijs activiteiten Totaal

podia

Toneelschuur/Filmschuur 3.294 4.567 2.139 10.000

Stadsschouwburg/Philharmonie 3.203 879 1.750 5.832

Patronaat 425 2.960 nvt 3.385

Totaal 6.922 8.406 3.889 19.217

Bron: de Haarlemse podia

leerlingen/deelnemers

EDUCATIE BIJ PODIA

De Haarlemse podia ontplooien verschillende educatieve activiteiten voor scholieren. Zo’n 19.000 van hen namen er via school of los van school aan deel. Uiteraard zit er een bepaalde overlap in deze cijfers: kinderen kunnen in een jaar tijd aan meerdere activiteiten hebben meegedaan. Het gaat dus niet om unieke bezoekers.

Bij Patronaat deden 425 leerlingen uit het basisonderwijs aan educatieve activiteiten mee en bijna 3.000 leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Groter nog was de deelname aan activiteiten bij Toneelschuur/Filmschuur en Stadsschouwburg/Philharmonie.

De categorie ‘overige activiteiten’ omvat activiteiten waaraan kinderen op individuele basis, los van school, meedoen.

34

Podia: Facebook en Twitter (2017) en website (2016)

Facebook Twitter Websitepodium likes volgers bezoeken

Patronaat 33.662 7.341 510.057 Toneelschuur/Filmschuur 8.390 5.900 720.576 Stadsschouwburg/Philharmonie 3.625 3.766 549.677 Haarlemmerhout Theater 697 nvt 18.500

Bronnen: Facebook en Twitter (week 1, 2017) en Website (culturele instellingen) De tabel toot het aantal likes (Facebook) en volgers (Twitter) in de eerste week van januari 2017. Bij de website weergegeven is het totaal aantal bezoeken in 2016

PODIA OP SOCIAL MEDIA EN INTERNET

Ook in de digitale wereld zijn de Haarlemse podia volop aanwezig. De websites van Patronaat en Stadsschouwburg/Philharmonie kregen beide in 2016 meer dan 500.000 bezoekers. Bij Toneel- en Filmschuur overschreed dit aantal de 700.000.

Bij alle podia vindt ongeveer 60% van de website-bezoeken door unieke bezoekers plaats en 40% door herhalingsbezoekers. Zo trok de site van Patronaat 306.000 bezoekers, die samen 510.000 bezoekjes brachten.

Op sociale media bouwen de podia een schare volgers op. Patronaat had in januari 2017 ruim 7.000 volgers op Twitter en meer dan 33.000 likes op Facebook. Ook de andere podia timmeren op sociale media aan de weg.

35

Formele netwerken waarin podia participeren, 2016

PatronaatAmsterdam Dance EventEurosonic NoorderslagSouth by Southwest, TexasWNPF - Werkgeversvereniging Nederlandse Poppodia en - festivalsVNPF - Vereniging Nederlandse Poppodia en – Festivals

Stadsschouwburg/ PhilharmonieISPA - international Society for the Performing ArtsVSCD - Vereniging van Schouwburgen en Concertgebouwdirecties TLN - Theater Locaties Nederland Associatie Culturele MarketingNetwerk Cultuur MecenaatGenootschap EventmanagersKHN, afdeling Haarlem - Koninklijke Horeca NederlandKunsten 92, Meeting Professionals InternationalStichting RaamwerkVereniging PodiumtechnologieWNP - Werkgeversvereniging Nederlandse PodiaPodiumkunst.info

Toneelschuur/ FilmschuurEuropa Cinema NVBF- Nederlandse Vereniging voor Bioscopen en FilmtheatersCinevillePiclIETM - Informal European Theatre MeetingNAPK - Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten

Toneelschuur ProductiesVSCD- Vereniging van Schouwburg en Concertgebouw DirectiesIETM, NAPK (zie bij Toneelschuur/ Filmschuur


NETWERKEN

Om een aansprekende programmering neer te zetten, werken de Haarlemse podia nauw samen met en binnen diverse organisaties. De tabel links geeft een overzicht van de formele netwerken waarin de grote Haarlemse podia in 2016 participeerden.

Naast deze formele netwerken doen de podia mee in verschillende informele netwerken. Enkele van deze netwerken waaraan Stadsschouwburg/ Philharmonie deelneemt zijn het Programmeursoverleg Nederland en de Tafel der Gelijkgestemde Theaterdirecteuren.

Toneelschuur/Filmschuur doet onder meer mee aan het overleg Vlakke Vloer Theaters (VVT) en het Filmhuizenoverleg. Toneelschuur Producties heeft een Samenwerking Talentontwikkeling met Toneelgroep Amsterdam. Patronaat werkt dagelijks samen met internationale boekers en artiesten en bezoekt alle actuele en grote festivals.

36

POSITIONERING PODIA In de enquête voor de Cultuurmonitor kregen de podia d egelgeneheid aan te geven hoe zij hin positie nationaal en internationaal zien. Op de vorige sheet bleek al dat de Haarlemse podia volop samenwerken in en met verschillende netwerken. Bovendien spreken de Haarlemse podia met trots over hun positie in de culturele wereld.

Patronaat geeft aan landelijk tot de tien grootste poppodia te behoren. En de Filmschuur schaart zich wat aantal bezoekers betreft onder de top-10 van de filmhuizen in Nederland.

De Toneelschuur zegt dankzij de eigen producties en vele premières een sterke landelijke werking en betekenis te hebben. Deze nationale werking en betekenis komen ook tot uitdrukking bij Toneelschuur Producties. Dit productiehuis werkt vanuit Haarlem, maar speelt zijn voorstellingen in het hele land. Daarnaast is Toneelschuur Producties opgenomen in de meerjarige landelijke regeling van het Fonds Podiumkunsten en werkt het met alle grote landelijke gezelschappen samen in Productie, Presentatie en Talentontwikkeling.

Stadsschouwburg/Philharmonie signaleert dat haar zalen zeer geliefd zijn bij de bespelers en dat ze daarom tot de top-20 van de beste grote podia in Nederland behoren. De ambities blijven mede door de nabijheid van Amsterdam veelal beperkt tot Nederland. Alleen op het gebied van klassieke muziek brengt men een aansprekende programmering met een duidelijk internationale signatuur. Verder bestaat de internationale programmering uit enkele Vlaamse gezelschappen en door samenwerking met Patronaat uit enkele internationale popgroepen en muzikanten.

37

HIGHLIGHTS 2016 VOLGENS DE PODIA Voor de Cultuurmonitor kregen podia de gelegenheid zelf hun hoogtepunten van het culturele jaar 2016 te noemen. Sommige podia noemden diverse highlights, andere podia beperkten zich tot één of enkele hoogtepunten. Haarlemmerhout Theater

De opening in het februari 2016. Alle activiteiten.

Patronaat

De eerste editie van het gloednieuwe festival Complexity, voor liefhebbers van obscure en experimentele metal.

Uitverkochte shows van Jett Rebel, Kovacs, Opgezwolle, De Jeugd van Tegenwoordig (en meer, maar dit waren de hoogtepunten).

Twee uitverkochte shows van het Haarlemse Chef’Special in mei. Mooie zomershows, zoals de legendarische Patti Smith in Caprera en Edward

Sharpe and the Magnetic Zer00’s op Woodstock. Stadsschouwburg/Philharmonie

Chef-dirigent Marc Albrecht met het Nederlands Philharmonisch Orkest. Vreemde Kostgangers met Boudewijn de Groot, George Kooymans en Henny

Vrienten. De Grote Kunstshow (in samenwerking met Frans Hals Museum/De Hallen). Het familie meezing kerstconcert. Oudejaarsconference Claudia de Breij.

Toneelschuur/Filmschuur

2016 record aantal bezoek. Meer filmvertoningen overdag. Toneelschuur Producties in de prijzen! Door eigen producties en veel voorstellingen die in de Toneelschuur in première

gaan, heeft de Toneelschuur een sterke landelijke werking en betekenis. De Filmschuur zit wat bezoek betreft in de top 10 van de filmhuizen in Nederland.

Toneelschuur Producties

De prijzenkast wordt voller en voller. Hoogtepunten: 4 landelijke nominaties voor 4 Toneelschuur Producties:

De productie Wachten op de Barbaren werd genomineerd

voor de Nederlandse dansdagen. Sanne den Hartogh werd genomineerd voor de Louis d’Or

voor zijn rol in de Wereldverbeteraar. Nina Spijkers werd genomineerd voor de BNG Nieuwe

Theatermakers Prijs voor de productie Don Carlos. Ook Olivier Diepenhorst werd genomineerd voor de BNG

Nieuwe Theatermakers Prijs, maar hij voor de productie Smekelingen.


Internationale samenwerking

39

INTERNATIONALE SAMENWERKING

Haarlem vormt geen eiland in de internationale culturele wereld. Musea en podia uit de Spaarnestad werkten in 2016 samen met buitenlandse instellingen tot in Japan en China toe. Het zwaartepunt ligt echter bij onze zuiderburen en dan vooral in Gent.

Zo werken Stadsschouwburg/Philharmonie en

Toneelschuur/Filmschuur en Toneelschuur Producties samen met toneelgezelschap NTGent. Toneelschuur/Filmschuur en haar productiebedrijf hebben tevens een relatie met kunstcentrum Campo in de hoofdstad van Oost-Vlaanderen. Andere instellingen met een relatie in Gent zijn de Kathedrale Basiliek Sint Bavo, Dolhuys (Musée dr. Guislain) en 37 PK met individuele kunstenaars, dit via Nucleo.

De Belgische samenwerking van Toneelschuur/Filmschuur en Toneelschuur Producties beperkt zich niet tot Gent. Andere partners zijn Kaaitheater in Brussel en Toneelhuis in Antwerpen. Een connectie met de universiteitsstad Leuven heeft Frans Hals Museum/De Hallen.

Frans Hals Museum/De Hallen werkte in 2016 ook samen met instellingen in Hongarije (Boedapest), Oostenrijk (Graz) en Berlijn (Duitsland). Eveneens een verbinding met Duitsland, maar dan met de Prinzhorn Collectie in Heidelberg had het Dolhuys, dat tevens samenwerkte met Nanjing Natural Art Centre in China, Collection l’ Art Brut (Lausanne) in Zwitserland en Japan.

Teylers Museum werkt samen met musea en andere culturele instellingen, vooral in Duitsland, Engeland, Verenigde Staten, Frankrijk, België en Italië.

Nieuwe Vide werkt niet standaard samen met het buitenland, maar doet dat alleen als een project daarom vraagt of als een gelegenheid zich aandient. Door in 2016 mee te doen aan Supermarket een door kunstenaars georganiseerde kunstbeurs in de Zweedse hoofdstad Stockholm, kreeg Nieuwe Vide contact met een kunstinitiatief uit

Toronto (Canada), wellicht uitmondend in een toekomstige samenwerking.

ABC Architectuurcentrum werkte samen met de Noorse ambassade en Toneelschuur Producties met een instelling in de Noorse stad Trondheim en met het jaarlijkse kunsten muziekfestival Ruhrtriennale in de Duitse steden Bochum, Duisburg, Essen en Gladbeck.

Muziektempel Patronaat bedient zich van een groot internationaal netwerk met structurele partners -zoals boekingskantoren- in landen als Amerika, Engeland, Duitsland en België.

Archeologisch Museum Haarlem geeft vondsten in bruikleen aan diverse andere musea in Europa en doet daarnaast veel samen met Belgische, Duitse en andere Nederlandse diensten voor stadsarcheologie.

Een uitgebreid netwerk heeft Frans Hals Museum/De Hallen dat behalve met organisaties in eerder genoemde steden samenwerkt met veel instellingen en kunstenaars in andere landen. De banden van Philharmonie en Stadsschouwburg strekken zich verder over Vlaanderen uit dan louter Gent, ook is er samenwerking met Vlaamse artiesten.

Het Draaiorgelmuseum kent geen internationale samenwekling, maar onderhoudt wel veel contact met organisaties op het gebied van automatische muziekinstrumenten, voornamelijk in Engeland en Amerika en in mindere mate met België en Duitsland.

40

INTERNATIONALE AMBITIES Op de voorgaande sheet valt te lezen en te zien in hoeverre Haarlemse podia en musea in 2016 samenwerkten met instellingen in het buitenland. Een andere vraag in de enquête voor de Cultuurmonitor ging over hun ambities op het gebied van internationale samenwerking. Deze ambities richten zich bij sommige instellingen op het uitbouwen van deze samenwerking, terwijl andere instellingen vooral willen consolideren of slechts beperkte internationale ambities koesteren. 37PK

Verdere samenwerking met Emergent (Veurne) en Nucleo (Gent). ABC Architectuurcentrum

Internationale samenwerking is geen prioriteit, wel inspelen wanneer er vraag is.

Jaarlijks bezoek studenten Belfast aan Haarlem. Proberen contact te leggen met vergelijkbare instellingen voor

architectuur in zustersteden. Dolhuys

In de toekomst wil het Dolhuys vaker samenwerken met internationale partners.

Frans Hals Museum/ De Hallen

Het Frans Hals Museum zal altijd blijven streven naar optimalisatie van internationale samenwerking.

Kathedrale Basiliek Sint Bavo

Plaatsing van de kathedraal op de Werelderfgoedlijst. Internationaal centrum voor religieuze kunst van eind 19e/20e eeuw.

Nieuwe Vide

We zouden graag een nog grotere rol van betekenis spelen, zowel op nationaal als internationaal niveau. Door je buiten de landgrenzen te laten zien, vergroot je de zichtbaarheid, niet alleen van je eigen

instelling, maar vooral ook van de kunstenaars waarmee we samenwerken; je stimuleert!

Dat gezegd hebbende; je kunt nog zo veel ambities hebben; alles valt of staat met financiële armslag. Als we onze positie willen uitbreiden, en een grotere rol zouden willen spelen – zowel lokaal, nationaal als internationaal – (en dat willen we graag) heb je een stevigere structuur nodig, vooral financieel.

Vishal

Gezien de doelstelling van de vereniging (en de gemeente) zal de vereniging zelf in beperkte mate internationale samenwerking zoeken. Onze leden zullen deze samenwerking overal waar mogelijk zoeken.

Patronaat

Internationaal positioneren van Complexity Fest en Kliko Fest. Stadsschouwburg/Philharmonie

Wij richten ons bij de programmering, behalve bij de klassieke muziek, niet heel nadrukkelijk op een internationale markt (samenwerking nu is vooral met Vlaanderen).

Teylers Museum

Teylers Museum presenteren als het Museum van de Verwondering, met een unieke collectie en geschiedenis, gewijd aan wetenschap en kunst, in een authentieke omgeving, sinds 1784. Een topmuseum op een toplocatie.

Toneelschuur/Filmschuur

Meer internationaal aanbod tonen. Daar is een apart budget voor nodig. Toneelschuur Producties

Toneelschuur Producties gaat steeds meer werken met internationale theatermakers.

De ambitie is het vergroten van speelplekken voor het aanbod van Toneelschuur Producties, ook internationaal.


Culturele evenementen

42

Bezoekersaantallen Haarlemse culturele evenementen 2014-2016

evenement 2014 2015 2016

Bevrijdingspop 125.000 125.000 125.000Haarlem Jazz & More 125.000 125.000 125.000Stripdagen Haarlem 30.000 - 30.000Haarlem Cultuur Festival 27.380 27.550 30.000Houtfestival 25.000 25.000 25.000Kunstlijn 20.000 20.000 20.000Parksessies (4 per jaar) 16.000 20.000 20.000Internationaal Orgelfestival 9.000 - 9.800Schalkwijk aan Zee 7.500 7.500 7.500Herdenkingsconcert 4 mei 5.000 6.000 6.000Kerstsamenzang Grote Markt - 6.000 6.000Haarlem Jazz & More Wintereditie - - 6.000Edit Dance Festival 5.000 5.000 5.000Vijfhoek Kunstroute 5.000 5.000 5.000Zomerfruit Festival - - 4.000Houtnacht - - 3.000De Letterenloop 2.500 2.500 2.500Zomer in de Zaanen 2.500 2.500 2.500De Haarlemse Lente 2.500 2.500 2.500Industriecultuur Festival Haarlem - - 2.500Haarlemse Boekenmarkt 2.000 - 2.000Mars der Muzikanten 2.000 2.000 2.000Kerstsamenzang Nieuwe Kerksplein - 2.000 2.000Cruise and Dance - - 2.000Gluren bij de buren - - 1.500Haarlem draait door! 1.000 1.000 1.000Geschiedenis Festival - - 800Midsummer Burgwal 750 750 750De grootste band van Nederland - - 750Dansen onder de Sterren - - 500Koorbiënnale Haarlem - 10.000 -Viola Viola Festival 2.000 2.000 -Eldorica 1.500 - -OpenluchtHotel Haarlem 1.500 1.500 -12 Inch Festival - 500 -

Totaal 418.130 399.300 450.600

Bron: Gemeente Haarlem, Evenementencoördinator - = Dit jaar niet georganiseerd

BEZOEK CULTURELE EVENEMENTEN

De Haarlemse culturele evenementen trokken in 2016 naar schatting iets meer dan 450.000 bezoekers. Grootste publieksmagneten net als in voorgaande jaren: Bevrijdingspop en Haarlem Jazz & More. Deze twee festivals zijn samen goed voor meer dan de helft van het bezoek aan culturele evenementen.

De totale opkomst valt hoger uit dan in 2015. Voornamelijk omdat de drukbezochte tweejaarlijkse Stripdagen in 2016 weer plaatsvonden en in 2015 niet. Daarnaast neemt de tabel in 2016 een aantal kleinere, waaronder ook enkele nieuwe evenementen voor het eerst mee. Het totaalbezoek komt mede hierdoor hoger uit dan in de voorafgaande jaren.

De bezoekersaantallen zijn afkomstig van de gemeentelijke evenementencoördinator en zijn gebaseerd op schattingen.

Het Haarlem Cultuur Festival veranderde de afgelopen jaren een paar keer van naam. Eerdere namen zijn 023 uur Haarlem Cultuur en de Stad als podium. Naast de opening van het culturele seizoen omvat dit evenement de Open Monumentendagen, Historisch Festival Haerlem (voorheen Jopen Festival) en Korenlint.

43

Bron: Digipanel Haarlem: Haarlemse evenementen in 2015

% bezoek aan Culturele evenementen door Haarlemmers (in % Digipanel, 2015)

3532

2620

1714

1310

88

75

32

0 10 20 30 40

BevrijdingspopHaarlem Jazz & More

Haarlem Cultuur FestivalHoutfestival

KunstlijnVijfhoek Kunstroute

ParksessiesHerdenkingsconcert 4 mei

Kerstsamenzang Grote…Koorbiënnale

Schalkwijk aan ZeeZomer in de Zaanen

Haarlem draait door!Mars der Muzikanten

HAARLEMMERS EN CULTURELE EVENEMENTEN

Van de culturele evenementen in de stad zijn Bevrijdingspop en Haarlem Jazz & More de grootste trekpleisters onder de Haarlemse bevolking. Een derde van de leden van het Digipanel bezocht de editie 2015. Ook in 2014 waren dit de door Haarlemmers meest bezochte culturele evenementen. Het Haarlem Cultuur Festival bezet plaats drie.

Dit blijkt een enquête in maart 2016, waaraan ruim 1.600 leden van het Digipanel Haarlem hebben meegewerkt.

Overigens bracht Koningsdag nog meer Haarlemmers op de been dan de drukste bezochte culturele evenementen. De helft van de panelleden bezocht op 27 april een vrijmarkt, kermis of andere oranje getinte activiteit in eigen stad. .

44

Rapportcijfers voor culturele evenementen, 2015

evenement Gemiddeld rapportcijfer

1 Herdenkingsconcert 4 mei 8,12 Haarlem Cultuur Festival 8,03 Koorbiënnale 7,94 Kunstlijn 7,95 Edit Festival 7,86 Parksessies 7,87 Vijfhoek Kunstroute 7,88 Bevrijdingspop 7,79 Mars der Muzikanten 7,7

10 Kerstsamenzang Grote Markt 7,611 Houtfestival 7,612 Haarlem Jazz & More 7,513 Zomer in de Zaanen 7,514 Haarlem draait door! 7,515 Schalkwijk aan Zee 7,3

Bron: Digipanel Haarlem: Haarlemse evenementen in 2015

RAPPORTCIJFERS

Haarlemmers tonen een ruime waardering voor de culturele evenementen die zij in 2015 hebben bezocht. Gemiddelde rapportcijfers voor deze evenementen lopen op van 7,3 (Schalkwijk aan Zee) tot 8,1 (Herdenkingsconcert 4 mei).

Bij alle culturele festivals in de tabel deelt een klein deel van de bezoekers een onvoldoende uit -5 of lager: meestal 5% of minder.

TOPEVENEMENTEN

Leden van het Digipanel kozen Bevrijdingspop als het topevenement van 2015. Iets meer dan een kwart (26%) noemt dit festival als nummer 1, met Haarlem Jazz & More (13%) en het Bloemencorso (11%) als nummers 2 en 3.

Bevrijdingspop is volgens het Digipanel tevens het meest Haarlemse evenement.


Cultureel-educatieve instellingen

46

Bibliotheek Zuid-Kennemerland, Haarlemse vestigingen, 2010-2016

2010 2014 2015 2016

Leden Jeugd tot 18 jaar 16.212 23.536 25.338 25.230 18 jaar en ouder 22.422 20.414 19.681 19.656 overige abonnem. 686 485 464 479 Totaal 39.320 44.435 45.483 45.365

Uitleningen- excl. verlengingen 927.126 986.583 946.318 901.189 Bezoekers 595.599 733.619 751.619 763.338 Collectie - aantal materialen 341.231 342.474 327.311 312.687 Educatie en klassenbezoek- deelnemers 6.045 7.344 7.741 7.778

Bron: De Bibliotheek Zuid-Kennemerland Het totaal aantal deelnemers aan educatie en klassenbezoek is inclusief groepsbezoeken voor vluchtelingen en volwassenen. En daardoor hoger dan het totaal in de volgende tabel.

Aantallenactiviteiten scholen klassen deelnemers

Voor- en vroegsschoolse actviteiten - - 360Educatief jaarprogramma primair onderwijs 33 193 5.211Educatief jaarprgramma voortgezet onderwijs **1 13 104 1.689

Totale deelname 46 297 7.260

Bron: De Bibliotheek Zuid-Kennemerland

Bibliotheek Zuid-Kennemerland 2015-2016, educatieve programma's

**1 - Cijfers voortgezet onderwijs zijn inclusief mbo en hbo

BIBLIOTHEEK

Het ledental van de Haarlemse vestigingen van de Bibliotheek Zuid-Kennemerland daalde in 2016 licht naar 45.365. In de voorgaande vijf jaren nam het aantal leden met ruim 6.000 toe.

Het aantal bezoekers van de bibliotheek zit al jaren in de lift. In 2016 was de aanloop bijna 12.000 hoger dan een jaar eerder. De toename wordt vooral veroorzaakt door de toename van educatieve groepsontvangsten (+14%) en actviteiten (+28%).

Het aantal uitleningen overschreed in 2013 voor het eerst sinds 1997 de magische grens van 1 miljoen om er in 2014 meteen weer onder te zakken. In 2016 liep het aantal uitleningen van het papieren boek opnieuw terug. Dit wordt deels gecompenseerd door de uitlening van e-books.

De bibliotheek biedt in haar vestiging Haarlem-Centrum ruimtes aan voor vergaderingen, workshops, trainingen en lezingen. In 2016 verhuurde de bibliotheek 138 keer een ruimte voor dit soort activiteiten. Ongeveer 2.700 personen bezochten deze meetings.

Aan de educatieve programma’s voor het onderwijs van de Haarlemse vestigingen van de bibliotheek namen ruim 7.200 jongeren deel, waarvan 5.200 uit het primair onderwijs en bijna 1.700 uit het voortgezet onderwijs (vo, mbo en hbo).

De Bibliotheek geeft aan dat het aantal deelnemers aan educatieve programma’s de afgelopen jaren substantieel is gestegen. Dit dankzij intensieve samenwerking met kinderdagverblijven, scholen en taalaanbieders.

47

Aantal bezoekers Het Noord-Hollands Archief, 2000-2016

jaar

2000 5.727 2005 **1 12.132

2010 22.646 2012 22.490 2013 20.980 2014 24.484 2015 23.218 2016 22.955

Bron: Het Noord-Hollands Archief**1 voor 2006 Archiefdienst Kennemerland; vanaf 2005 2 vestigingen

HET NOORD-HOLLANDS ARCHIEF

Het aantal bezoekers van het Noord-Hollands Archief (NHA) schommelt de laatste jaren. Na een piek in 2014 en een daling in 2015 registreerde het Noord-Hollands Archief in 2016 opnieuw een lichte afname, tot net onder 23.000.

Tussen deze bezoekers bevonden zich 1.316 scholieren: 471 uit het basisonderwijs (24 klassen), 413 uit het voortgezet onderwijs (21 klassen) en 432 kinderen voor andere educatieve activiteiten.

In 2016 verhuurde het Noord-Hollands Archief 22 keer een ruimte voor een vergadering, symposium of andere bijeenkomst. Aanwezig bij deze bijeenkomsten waren 1.556 personen.

48

jaar bezoekers activiteiten

2012 2.936 852013 3.469 992014 4.362 1202015 4.148 1452016 5.472 171

Bron: de Pletterij

Pletterij, aantal bezoekers, activiteiten

type activiteit bezoekers activiteiten

Film 1.455 71 Doculab (documentaires) 317 8 Debat 720 21 Muziek 1.700 38 Overige 1.280 33

Totaal 5.472 171

Bron: de Pletterij

Pletterij, aantal bezoekers, activiteiten in 2016

DE PLETTERIJ

De Pletterij biedt podium aan debatten, lezingen, concerten, films en documentaires. Het aantal activiteiten nam gestadig toe, van 85 in 2012 tot 171 in 2016. Ook het aantal bezoekers verdubbelde in deze periode bijna, tot ruim 5.400.

Gemiddeld trekt een activiteit 32 belangstellenden. De cijfers in de tabellen zijn exclusief die van verhuringen. De

Pletterij verhuurt een vergaderzaal en een theaterruimte. Bijvoorbeeld voor vergaderingen, (cd) presentaties, try outs, repetities, opnames en heugelijke bijeenkomsten.

De Pletterij biedt tevens onderdak aan 18 maatschappelijke en culturele organisaties en kleine creatieve bedrijven.

49

Hart 2015-2016, culturele cursussen

cursussen Aantal deelnemers

Beeldende kunst en vormgeving 378 Fotografie en audiovisuele vormgeving 32 Literatuur en schrijven 50 Dans en theater 98 Muziek (kindercursussen, popkoor) 297

Totaal cursussen 855

Muziekactiviteiten **1 297

Bron: Hart Haarlem**1 Cijfers zijn exclusief Hart Muziekschool (zie kolom rechts)

Hart 2015-2016, Deelname aan Cultuur in School

Basisonderwijs Voortgezet onderwijs

Scholen 86 11 Klassen 1.054 n.v.tLeerlingen 24.241 657

Bron: Hart HaarlemCijfers zijn inclusief scholen uit randgemeenten van Haarlem

HART HAARLEM

Voor het eerst publiceert de Cultuurmonitor cijfers van Hart Haarlem, het centrum voor kunst, kennis en cultuur in Haarlem. Deze cijfers betreffen het seizoen 2015-2016.

Hart organiseert onder meer cursussen. De tabel laat zien dat de cursussen voor kunst en cultuur 855 deelnemers trokken: 703 cursisten uit Haarlem en 152 uit andere gemeenten. Niet in de tabel staan cursussen die Hart op andere terreinen dan kunst en cultuur verzorgt, zoals taalopleidingen.

De cursussen spreken een jong publiek aan: 456 deelnemers waren 18 jaar of jonger, de andere 399 ouder dan 18 jaar.

Hart had 10 eigen muziekactiviteiten, met in totaal 297 deelnemers. De cijfers over muziek zijn exclusief de Hart Muziekschool, een

collectief van muziekdocenten dat zich vanuit Hart heeft verzelfstandigd: 38 muziekdocenten huurden in 2016 ruimte bij Hart.

Verder verhuurde Hart 18 keer ruimte voor een vergadering (aan 13 verschillende contractpartijen) en 56 keer een ruimte voor culturele verhuur (14 contractpartijen).

Aan het programma Cultuur in School van Hart namen in het schooljaar 2015-2016 meer dan 24.000 leerlingen uit het basisonderwijs deel en 657 scholieren uit het voortgezet onderwijs.

50

Facebook Twitter Website instelling likes volgers bezoeken

NHA 1.919 3.464 1.360.000 Hart Haarlem 1.141 1.009 69.871 Pletterij 1.256 501 -Bibliotheek Zuid-Kennemerland 2.230 2.260 588.628

Bronnen: Facebook en Twitter (2017, stand week 1) en Website (culturele instellingen)- gegeven is onbekend

Instellingen op Facebook en Twitter (2017) en website (2016)

De tabel toot het aantal likes (Facebook) en volgers (Twitter) in de eerste week van januari 2017. Bij de website weergegeven is het totaal aantal bezoeken in 2016

CULTUUR-EDUCATIEF OP SOCIAL MEDIA EN INTERNET

De cultureel-educatieve instellingen hebben een website en zijn actief op social media. Zo had het Noord-Hollands Archief begin januari 2017 bijna 3.500 volgers op Twitter. Verder brachten 528.000 unieke bezoekers in 2016 meer dan 1,3 miljoen bezoeken aan de website.

51

HIGHLIGHTS 2016 VOLGENS DE INSTELLINGEN De cultureel-educatieve instellingen kregen de gelegenheid zelf hun hoogtepunten van het culturele jaar 2016 te noemen. De Bibliotheek Zuid-Kennemerland

Vaststelling van het Nieuwe Hoofdstuk, beleidsplan 2016-2020, in samenwerking met onze omgeving en de medewerkers van de Bibliotheek.

Green Key certificering met het label Goud. Hart

Dag voor Cultuuronderwijs: afsluitende dag van periode CMK-1, waar vrijwel alle betrokken partijen en partners aanwezig waren: wethouders, ambtenaren, ministerie OCW, Fonds Cultuurparticipatie, LKCA, schoolbesturen, directies van PO scholen, ICC-ers, vakdocenten, klasseleerkrachten. Inhoud, betekenis en inspiratie gedeeld, ervaringen uitgewisseld en ontwikkelpunten opgehaald.

Realisatie van het als pilot opgestarte PopCentrum het Slachthuis, samenwerking met Patronaat. In het verlengde daarvan: bedrijfsplan PopCentrum voor toekomstige definitieve locatie Het Slachthuis.

Herformulering Meerjarenbeleidsplan, met doorontwikkeling van de functie Thuis bij Hart, gekoppeld aan een herziene meerjarenbegroting.

Belangrijke verbetering op het gebied van service en klantvriendelijkheid: integratie café en receptie in eigen beheer.

Enkele zaken op voor Hart bevredigende manier afgerond: definitief vertrek uit Egelantier, juridische procedures rond omgevingsvergunning, BTW /werkgeverschap, betere financiële controle.

Beter bezochte open dagen, deelname aan festivals, HIT, voorspeelavonden en concerten. Toename bezettingsgraad in het pand.

Het Noord-Hollands Archief

Tentoonstelling 2.000.000 x Fotoburo De Boer- Een halve eeuw persfotografie. Tentoonstelling over Frans Post in het Rijksmuseum. Afsluiting pilotfase e-Depot. Meerjarenbeleidsplan 2017-2020: Voor nu en later

Pletterij De start van de serie Doculab, een community van jonge Haarlemse

documentairemakers. Maandelijks programma dat zeer goed wordt bezocht. De groep ontwikkelt zoveel energie dat er nieuwe initiatieven uit ontstaan zoals masterclasses, en het opzetten van een productiebedrijf.

Debatten: in de serie Tegenlicht Meet Ups bijeenkomsten met filosoof Ad Verbruggen en publicist Paul Scheffer. In december een geruchtmakend debat over de uitwerking van '1 jaar nieuwe huisvestingswet' met zeer gedegen onderzoeksjournalistiek van Henk Sloos.

Muziek: in 2016 was de Pletterij voor het eerste officieel podium bij 'Haarlem Jazz&More' en tevens het enige podium dat louter jazz programmeerde. Een 'hoog profiel' programmering, 'volle bak' en uitstekende recensies.

Met concerten in het najaar van de groepen van de New Yorkse jazzmusici Oded Tzur en Nate Wooley liet de Pletterij zien internationaal op de kaart te staan. Nederlandse topmusici als Michael Moore verkozen de Pletterij als try out-podium voor een optreden in het BIM-huis.

Bij de filmserie waren de films 'Haarlem in oude beelden' een regelrechte hit. Vertoningen moesten worden herhaald om aan de vraag te voldoen.


Monumenten en beelden

53

Top-20 Aantal Rijksmonumenten per gemeente, 2016

gemeenten

1 Amsterdam 7.5072 Maastricht 1.6763 Utrecht 1.5994 Leiden 1.2425 Haarlem 1.1806 Den Haag 1.1637 Middelburg 1.1618 Dordrecht 8799 Schouwen Duiveland 828

10 Stichtse Vecht 80011 Leeuwarden 72512 Delft 69613 Groningen 68614 Sudwest Fryslan 67315 Rotterdam 61816 Deventer 58617 Arnhem 56518 Breda 54719 Den Bosch 54320 Harlingen 533

Bron: Monumentenregister, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (1 dec. 2016)

aantal

AANTAL MONUMENTEN

Haarlem geniet een internationale reputatie als Monumentenstad. Eind 2016 bevinden zich in de gemeente 1.180 rijksmonumenten: 1.147 in de Spaarnestad zelf en 33 in het Haarlemse deel van het pittoreske dorp Spaarndam.

Slechts 4 van de 403 Nederlandse gemeenten tellen meer rijksmonumenten dan Haarlem. Koploper met 7.507 monumenten en een ruime voorsprong op alle andere gemeenten is Amsterdam.

De 1.180 Rijksmonumenten in Haarlem omvatten op adresniveau bijna 2.000 objecten Een monument kan meerdere objecten of adressen omvatten.

Daarnaast telt Haarlem 1230 gemeentelijke monumenten (op objectniveau zijn dat 2.237 objecten). Zeven Nederlandse gemeenten tellen meer gemeentelijke monumenten dan Haarlem, met Utrecht (3.491) en Maastricht (2.000) op de plaatsen 1 en 2. Dat blijkt uit een voorlopige telling van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Deze bijzondere objecten hebben geen nationale betekenis, maar zijn wel van regionaal of plaatselijk belang.

De Stelling van Amsterdam, die deels binnen de gemeentegrenzen van Haarlem ligt, behoort tot het Unesco werelderfgoed. Verder herbergt Haarlem 5 beschermde stadsgezichten en 21 provinciale monumenten, die samen 121 objecten omvatten.

54

Top10-Aantal Rijksmonumenten per 10.000 inw. in 50 grootste gemeenten

Bron: Monumentenregister, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (1 dec. 2016)

137

101

90

80

75

74

69

67

59

54

0 25 50 75 100 125 150

Maastricht

Leiden

Amsterdam

Sudwest-Fryslan

Haarlem

Dordrecht

Delft

Leeuwarden

Deventer

Alkmaar

RIJKSMONUMENT-DICHTHEID

Haarlem kent een hoge monumentdichtheid. Met 75 rijksmonumenten per 10.000 inwoners nestelt Haarlem zich net als in 2015 op de 5e plaats tussen de 50 grootste gemeenten van het land.

In dit klassement gaat niet Amsterdam op kop, maar Maastricht. Net als Maastricht telt ook nummer 2 Leiden meer dan 100 rijksmonumenten per 10.000 inwoners.

55

Haarlem op de Erfgoed-ranglijst binnen de G50, 2015

Positie2015

STADAantal vooroorlogse woningen als % totale woningvoorraad 1 Aantal monumentale woningen als % van de woningvooraad 5 Aantal musea per 100.000 inwoners 6 Aantal monumentale bomen, per 100.000 woningen 12 Aantal archeologische Rijksmonumenten, per 100.000 woningen 32

BINNENSTADAantal monumenten in de binnenstad (binnen 500m van het Centrum) 3

BUURTGemiddeld aantal Rijksmonumenten binnen 200m van de woning 5 Gemiddeld aantal iconen vd moderne architectuur binnen 200m van de woning 9

% WONINGEN UIT BELANGRIJKE STEDENBOUWKUNDIGE PERIODES1300-1849 11 1849-1919 1 1920-1949 2 1950-1969 38 1970-1989 46 1990-2009 48

Bron: Atlas voor Gemeenten 2015

BENCHMARK ERFGOED

De gezaghebbende Atlas voor Gemeenten vergelijkt de 50 qua inwonertal grootste gemeenten van Nederland (G50) jaarlijks op een groot aantal kenmerken. Naast de vaste kenmerken zoomt de Atlas ieder jaar in op een speciaal thema. In 2015 was dat thema ‘Erfgoed’.

De makers van de Atlas kennen monumenten een grote waarde toe. Zij constateren dat monumentale steden het de laatste jaren beter doen dan andere steden. Bijvoorbeeld door hun aantrekkingskracht op toeristen en op hoog opgeleide jongeren die zich graag in zo’n stad vestigen.

Haarlem scoort goed op het thema Erfgoed. Met het percentage vooroorlogse huizen binnen de woningvoorraad blijft het alle andere 49 leden van de G50 voor. Ook met het percentage monumentale woningen in de totale woningvoorraad (5e) en de aanwezigheid van musea (6e) staat Haarlem in de top van het klassement.

Eveneens hoog scoort Haarlem onder meer met de monumenten in de binnenstad, Rijksmonumenten in de buurt en iconen van de moderne architectuur in de buurt.

56

Aantal gemeentelijke kunstwerken in openbare ruimte, naar wijk (2016)

Bron: www.haarlemsbeeld.nl, dec.2016

50

22

19

14

10

9

4

3

1

0 10 20 30 40 50 60

Oude Stad

Ter Kleef en Te Zaanen

Haarlem-Oost

Haarlemmerhoutkwartier

Spoorbaan Leiden

Schalkwijk

Oud Schoten & Spaarndam

Westoever Noorder-BuitenSpaarne

Duinwijk

KUNST IN OPENBARE RUIMTE

Kunst verfraait de openbare ruimte. In het Haarlemse straatbeeld bevinden zich 132 werken die tot het gemeentelijk kunstbezit behoren, voor het grootste deel zijn het beelden.

Van de negen wijken telt de Oude Stad de meeste kunstwerken, namelijk 50, Ter Kleef en Te Zaanen volgt op ruime afstand als nummer 2.

Ook gerelateerd aan het aantal inwoners heeft de Oude Stad de meeste kunstwerken: 37 per 10.000 inwoners. Haarlemmerhoutkwartier (11) en Ter Kleef en Te Zaanen (10) volgen als nummers 2 en 3.

De wijk Oude Stad valt samen met het stadsdeel Centrum. Op stadsdeelniveau gaat het Centrum op kop. Noord neemt met 29 kunstwerken de tweede plaats in. Dit stadsdeel bestaat uit de wijken Ter Kleef en Te Zaanen, Oud Schoten en Spaarndam en Westoever Noorder Buitenspaarne.

De stadsdelen Zuid-West, Oost en Schalkwijk volgen met 25, 19 en 9 kunstwerken.


Cultuur en economie

58

Creatieve industrie in Haarlem, 2015-2016

vestigingen banen bedrijfstak/ 2015 2016 2015 2016 banen ingrootteklasse Creat ieve Ind.

kunst en cultureel erfgoed 990 1101 1.696 1.743 40,1media en entertainment industrie 477 551 792 965 22,2creatieve zakelijke dienstverlening 855 957 1.477 1.639 37,7

1 arbeidsplaatsen 1.924 2.194 1.774 2.194 50,52-4 arbeidsplaatsen 335 339 860 865 19,95-9 arbeidsplaatsen 35 47 325 308 7,110-49 arbeidsplaatsen 25 20 713 442 10,250 arbeidsplaatsen en meer 3 9 175 538 12,4

TOTAAL HAARLEM 2.322 2.609 3.965 4.347 100

Bron: LISA

% totaal

CREATIEVE INDUSTRIE

De creatieve industrie kent drie componenten, waarvan ‘Kunst en cultureel erfgoed’ in Haarlem het grootst is: 1.743 banen in 1.101 vestigingen in 2016. Niet veel kleiner is de Creatieve zakelijke dienstverlening, met ruim 1.600 banen. Zo blijkt uit de meest recente telling voor het landelijke werkgelegenheidsregister LISA.

Het aantal vestigingen in de Haarlemse creatieve industrie nam in 2016 in totaal met 287 toe; dit is een groei van 11,2%. Het aantal banen stijgt met 9,6%, Haarlem kreeg er voor het vierde jaar op rij meer creatieve vestigingen bij en voor het derde achtereenvolgende jaar meer creatieve banen.

Vestigingen in deze bedrijfstak zijn vooral klein - vaak zzp-ers. In 2012 telde Haarlem nog iets meer dan 1.500 creatieve vestigingen met 1 arbeidsplaats tegen bijna 2.200 vier jaar later. Gemiddeld zorgt een vestiging voor 1,7 baan.

Het aantal vestigingen en banen steeg in 2016 in alle drie onderdelen van de creatieve sector. De creatieve sector is goed voor 18,5% van de vestigingen in Haarlem en voor 6,7% van de banen.

59

BENCHMARK CREATIEVE INDUSTRIE

Haarlem telt relatief veel werk in de creatieve industrie. Met

3.991 banen moest Haarlem in 2015 van elf vergelijkbare gemeenten alleen Groningen en Arnhem laten voorgaan.

Haarlem stond in 2012 nog op de 4e plaats, maar verdrong Nijmegen daarna uit de top-3.

Creatieve industrie, aantal banen, 2015

Bron: LISA

5.560

4.160

3.991

3.928

3.418

3.384

3.371

2.470

2.190

2.121

1.831

1.326

0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000

Groningen

Arnhem

HAARLEM

Den Bosch

Breda

Nijmegen

Amersfoort

Maastricht

Enschede

Zwolle

Leiden

Dordrecht

60

3D ONTWIKKELINGEN Haarlem vormt de thuisbasis van de 3D Makers Zone. Dit is

het eerste innovatiecentrum in de Metropoolregio Amsterdam; een 3D-excellence-center waar bedrijven en onderwijsinstellingen in coöperatieve vorm kunnen beschikken over de allernieuwste high-tech hardware, software en kennis op dat gebied.

Met verschillende onderwijsinstellingen worden in de 3D Makers Zone leerlingen opgeleid.

Opdrachtgevers kunnen in de 3D Makers Zone onder meer terecht met opdrachten in professioneel 3D-printing, high-end 3D-scanning, design voor 3D-printing en advies en trainingen.

Eind maart 2016 hebben gemeente en bedrijfsleven voor de periode 2016-2021 het Convenant Waarderpolder Samen Doen gesloten, met hierin afspraken rond 3D.

De 3D Makers Zone heeft van de Minister van Economische Zaken de officiële status van Fieldlab gekregen. Dit betekent dat het Ministerie de 3D Makers Zone ziet als een van de voorbeeldplekken in Nederland van hoe smart industry laagdrempelig en goed moet worden uitgevoerd. In 2016 telde Nederland 29 fieldlabs.

Fieldlabs zijn praktijkomgevingen waarin bedrijven en kennisinstellingen doelgericht Smart Industry oplossingen ontwikkelen, testen en implementeren alsmede een omgeving waarin mensen deze oplossingen leren toepassen.

61

CULTUREEL TOERISME (1)

Het aantal Nederlandse toeristische bezoekers aan Haarlem liep in 2016 terug. Deze daling volgt op een lichte toename in 2014 en een sterkere groei in 2015 (+91.000 bezoekers). In totaal 1.036.000 binnenlandse toeristen maakten in 2016 een uitstapje naar Haarlem, 142.000 minder dan een jaar eerder.

Van 10 vergelijkbare gemeenten noteerden ook Den Bosch, Amersfoort en Dordrecht een daling. De teruggang in Haarlem was echter het sterkst.

In het klassement van elf vergelijkbare gemeenten zakt Haarlem van de 4e naar de 6e plaats. Een jaar eerder steeg de Spaarnestad nog van 6 naar 4. Zowel Groningen als Arnhem ging voorbij. Overigens: Haarlem stond in 2014 nog op de 8e plaats.

Aantal bezoekers per gemeente, 2015-2016 (x 1.000)

Bron: Toeristisch bezoek aan steden - 2016, NBTC-NIPO Research

1.367

1.299

1.245

1.240

1.095

1.036

979

903

834

720

664

1.421

1.185

1.139

1.352

1.097

1.178

947

817

905

648

720

0 300 600 900 1.200 1.500

Den Bosch

Zwolle

Groningen

Maastricht

Arnhem

HAARLEM

Breda

Leiden

Amersfoort

Leeuwarden

Dordrecht

2016 2015

62

CULTUREEL TOERISME (2)

Het aantal binnenlandse toeristische bezoeken aan Haarlem komt in 2016 uit op iets minder dan 2 miljoen; 409.000 minder dan een jaar eerder. In 2015 had Haarlem het aantal bezoeken nog met 146.000 zien toenemen.

De gemiddelde bezoeker ging 1,9 keer naar Haarlem. In 2013 lag deze frequentie nog op 2,2 keer. Bezoekers leggen gemiddeld minder bezoekjes af.

Met het aantal bezoeken bezet Haarlem de 7e plaats tussen elf vergelijkbare gemeenten, één plaats lager dan bij het aantal bezoekers.

In acht van de tien referentiegemeenten ging het aantal bezoeken omhoog. De daling was in Haarlem sterker dan bij de andere dalers: Amersfoort en Arnhem.

Aantal bezoeken per gemeente, 2016 (x 1.000)

Bron: Toeristisch bezoek aan steden - 2016, NBTC-NIPO Research

3.298

2.887

2.833

2.429

2.360

2.336

1.964

1.778

1.678

1.664

1.615

0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500

Groningen

Zwolle

Den Bosch

Breda

Maastricht

Arnhem

HAARLEM

Amersfoort

Dordrecht

Leiden

Leeuwarden

63

ONDERNOMEN ACTIVITEITEN

Voornaamste trekpleister van Haarlem vormt het winkelaanbod, Tijdens 48% van de bezoeken aan de stad staat shoppen op het programma. Niet alleen in Haarlem, maar ook bij het totaal van de 29 gemeenten uit het onderzoek ‘Toeristisch bezoek aan steden’ vormt winkelen het populairste bezoekmotief.

Lunchen en dineren in een restaurant en een terrasje pikken nemen zowel in Haarlem als bij het totaal van de steden de tweede en derde plaats in.

Met het percentage museumbezoekers staat Haarlem op de 5e plaats van de ranglijst. Het aandeel museumbezoekers ligt boven het gemiddelde van de 29 steden: 22% vs. 16%.

Zo’n 16% maakte in Haarlem een stadswandeling. Van de binnenlandse toeristen in Haarlem noemt 16% het

museum als de belangrijkste reden van bezoek. Alleen in Amsterdam, Leiden en Leeuwarden is dat percentage hoger.

Ondernomen activiteiten door NL- bezoekers van Haarlem in %, 2016

Bron: Toeristisch bezoek aan steden -2016, NBTC-NIPO Research

48

45

26

22

16

5

4

3

3

1

1

0

0

13

49

38

23

16

14

8

3

6

5

3

4

4

0

8

0 10 20 30 40 50 60

winkelen voor plezier

lunchen/dineren in restaurant

op terras zitten

bezoek museum

stadswandeling

bezoek evenement

bezoek strand

bezoek theater/ concert

bezoek bioscoop

bezoek nachtleven/ uitgaan

bezoek sportwedstrijd

bezoek attractie

bezoek sauna/ beauty

geen van deze

2016 2015

64

Subsidies van gemeente Haarlem voor cultuur (2016)

naam instelling/ evenement Totaal Exploitatie Huur Huurgerelateerd

Stadsschouwburg/ Philharmonie 5.698.495 2.097.100 2.720.449 880.946Toneelschuur 2.080.748 973.051 886.680 221.017Patronaat 1.594.157 664.334 641.273 288.550Totaal podia 9.373.400 3.734.485 4.248.402 1.390.513

Frans Hals Museum/ De Hallen 3.049.467 2.393.331 488.875 167.261Museum Haarlem 115.926 40.000 75.926 037PK 112.336 81.966 30.270 0Vishal 91.000 71.078 19.922 0Nieuwe Vide 90.000 90.000 0 0ABC Architectuurcentrum 70.000 25.000 45.000 0Teylers 22.500 22.500 0 0Totaal musea, beeldende kunst 3.551.229 2.723.875 659.993 167.261

Bibliotheek Zuid-Kennemerland 4.269.631 3.786.211 347.612 135.808Stichting Hart 1.635.448 1.630.648 4.800 0Pletterij 158.475 61.703 96.772 0Amateurkunst 98.367 98.367 0 0De Wereld Kindertheater 34.600 34.600 0 0Stichting Jeugdliteratuurprijs 7.200 7.200 0 0Prinses Christina Concours 1.710 1.710 0 0Totaal Particpatie, educatie 6.205.431 5.620.439 449.184 135.808

Bevrijdingspop 45.315 45.315 0 0Orgelconcours (Grote Kerk) 30.240 30.240 0 0Haarlem Cultuur Festival 22.500 22.500 0 0Koorbiënnale 25.000 25.000 0 0Haarlem Jazz & More 22.500 22.500 0 0Houtfestival 22.050 22.050 0 0Stripdagen 13.500 13.500 0 0Kunstlijn 11.500 11.500 0 0Open Monumentendagen 9.000 9.000 0 0Kerstzang Vijfhoek 810 810 0 0Totaal culturele evenementen 202.415 202.415 0 0

Cultuurstimuleringsfonds (CSF) **1 194.390 194.390 0 0Toneelschuur Producties 150.000 150.000 0 0Totaal overige 344.390 344.390 0 0

Totaal 19.676.865 12.625.604 5.357.579 1.693.582

Bron: Gemeente Haarlem, Subsidie Bureau** 1 Beschikbaar bedrag in het CSF

GEMEENTELIJKE SUBSIDIE (1)

Haarlem kent een rijk cultureel leven. Een cultureel leven dat in belangrijke mate mogelijk wordt gemaakt door financiële steun van de gemeente. De tabel maakt inzichtelijk hoeveel subsidie de gemeente verstrekt en aan welke instellingen en activiteiten. De linker kolom toont het totaal aan subsidie, de drie kolommen daarnaast tonen de bestanddelen waaruit het totaalbedrag is opgebouwd.

De gemeente besteedt jaarlijks een aanzienlijk bedrag aan subsidies voor cultuur. In 2016 ging het om bijna 19,7 miljoen Euro. Zo’n 7 miljoen Euro was bestemd voor huur en huurgerelateerde zaken, de overige bijna 13 miljoen voor exploitatie. Huurgerelateerd omvat onder meer uitgaven voor beheer, onderhoud, servicekosten en ozb.

Omdat de gemeente de gebouwen aan de instellingen verhuurt, vloeit het huurbedrag weer terug naar de gemeente.

De grote podia in de stad ontvingen voor exploitatie samen bijna 3,7 miljoen Euro en de musea en instellingen voor beeldende kunst 2,7 miljoen. Het leeuwendeel van dat laatste bedrag gaat naar het Frans Hals Museum. Teylers krijgt alleen een bedrag voor toptentoonstellingen.

De exploitatiesubsidie van Vishal, 37 PK en Nieuwe Vide is inclusief 50.000 Euro die deze drie instellingen ieder vanuit de BKV-regeling (Beeldende Kunst en Vormgeving) ontvingen. BKV is een rijksregeling, maar de gemeente int en verdeelt de gelden.

Het bedrag voor amateurkunst gaat naar een grote groep verenigingen die elk een relatief klein bedrag ontvangen. Bijvoorbeeld naar toneelverenigingen, koren en drumbands.

Via het Cultuurstimuleringsfonds (CSF) stelt de gemeente jaarlijks een bedrag beschikbaar voor culturele projecten in de stad. Het fonds staat open voor zowel professionele als amateurkunstprojecten in alle disciplines.

65

Subsidies van gemeente Haarlem voor cultuur - Exploitatie (2012-2016)

naam instelling/evenement 2012 2013 2014 2015 2016

Stadsschouwburg/ Philharmonie 2.217.523 2.180.023 2.182.523 2.137.523 2.097.100Toneelschuur 1.007.026 1.002.026 996.287 991.287 973.051Patronaat 679.716 631.965 669.716 664.716 664.334Totaal podia 3.904.265 3.814.014 3.848.526 3.793.526 3.734.485

Frans Hals Museum 2.523.032 2.512.452 2.490.166 2.450.166 2.393.331Museum Haarlem 0 45.000 45.000 40.000 40.00037PK 71.600 81.958 81.966 81.958 81.966Vishal 80.500 71.500 71.500 71.500 71.078Nieuwe Vide 110.355 90.000 90.000 90.000 90.000ABC Architectuurcentrum 21.600 21.600 21.600 24.943 25.000Teylers 22.500 22.500 22.500 22.500 22.500Totaal musea, beeldende kunst 2.829.587 2.845.010 2.822.732 2.781.067 2.723.875

Bibliotheek Zuid-Kennemerland 4.267.212 4.201.600 4.201.600 4.128.600 3.786.211Stichting Hart 1.772.383 1.689.943 1.689.944 1.689.944 1.630.648Pletterij 77.274 73.274 69.274 65.274 61.703Amateurkunst 148.718 100.391 101.920 95.635 98.367De Wereld Kindertheater 39.200 34.600 34.600 34.600 34.600Stichting Jeugdliteratuurprijs 2.600 8.000 8.000 8.000 7.200Prinses Christina Concours 1.900 1.900 1.900 1.900 1.710Totaal Particpatie, educatie 6.309.287 6.109.708 6.107.238 6.023.953 5.620.439

Totaal culturele evenementen 237.626 186.301 221.301 219.601 202.415Cultuurstimuleringsfonds (CSF) 276.309 144.194 116.440 191.854 194.390Toneelschuur Producties 0 200.000 130.000 60.000 150.000Totaal overige 513.935 530.495 467.741 471.455 546.805

Totaal 13.557.074 13.299.227 13.246.237 13.070.001 12.625.604

Bron: Gemeente Haarlem, Subsidie Bureau

GEMEENTELIJKE SUBSIDIE (2)

De tabel links laat zien hoeveel Euro’s de gemeente de afgelopen vijf jaar aan exploitatiesubsidies heeft uitgekeerd.

Dit zijn de subsidies exclusief huur, ozb en huurgerelateerde kosten als onderhoud, beheerskosten en servicekosten.

Het totale subsidiebedrag ging van jaar tot jaar iets achteruit en was anno 2016 bijna 1 miljoen Euro lager dan vijf jaar eerder.

66

Inkomsten door gemeente gesubsidieerde culturele instellingen (2016)

Eigen Subsidie van de gemeente Fondsen +naam instelling/ evenement Totaal**1 Inkomsten Exploitatie Huur (-gerelateerd) andere overheden

Stadsschouwburg/ Philharmonie 10.280.969 4.545.855 2.097.100 3.601.395 36.619Toneelschuur 4.265.982 1.586.361 973.051 1.107.697 594.779Patronaat 4.331.187 2.737.030 664.334 929.823 66.500Totaal podia 18.878.138 8.869.246 3.734.485 5.638.915 697.898

Frans Hals Museum/ De Hallen 5.022.000 1.494.000 2.393.331 656.136 450.000Museum Haarlem 239.526 96.984 40.000 75.926 26.61637PK 149.024 12.788 81.966 30.270 24.000Vishal 144.177 53.177 71.078 19.922 0Nieuwe Vide 284.481 86.258 90.000 0 108.223ABC Architectuurcentrum 193.626 103.701 25.000 45.000 19.925Teylers 5.984.519 1.966.461 22.500 0 3.995.558Totaal musea, beeldende kunst 12.017.353 3.813.369 2.723.875 827.254 4.624.322

Stichting Hart 2.806.127 879.599 1.630.648 4.800 156.380Bibliotheek Zuid-Kennemerland 8.034.103 1.645.284 3.786.211 483.420 2.177.536Pletterij 355.376 114.354 61.703 96.772 40.550Toneelschuur Producties 1.524.415 395.989 150.000 0 978.426Totaal overige 12.720.021 3.035.226 5.628.562 584.992 3.352.892

Totaal 43.615.512 15.717.841 12.086.922 7.051.161 8.675.112

Bronnen: de culturele instellingen; gemeente Haarlem Subsidie Bureau** 1- Totalen wijken soms licht af van soms der delen, zie toelichting rechts

Niet in de tabel staan instellingen die geen subsidie van de gemeente ontvangen, zoals Dolhuys, Draaiorgelmuseum, Grote Kerk/ St. Bavo, Kathedrale Basiliek Sint Bavo, Molen De Adriaan en Haarlemmerhout Theater.

INKOMSTEN INSTELLINGEN

De tabel toont de inkomsten van instellingen die subsidie van de gemeente ontvangen. Samen boekten zij in 2016 ruim €43,- miljoen aan inkomsten. Eigen inkomsten bijvoorbeeld uit entree, shopverkoop en horeca, brachten meer dan €15,- miljoen in het laatje. Ook ontvingen ze ruim €8,- miljoen uit fondsen (€2,4 miljoen) en van andere overheden, zoals rijk en provincie (€6,2 miljoen).

De gemeentelijke inkomsten van Vishal, 37PK en Nieuwe Vide bestaan voor €50.000 uit rijksgelden uit de regeling BKV, waarvoor de gemeenten de gelden innen en verdelen.

Kanttekening is dat in de tabel de totale inkomsten bij sommige instellingen licht verschillen van de som der delen. Dat komt omdat de totalen zijn overgenomen uit de opgave door de instellingen zelf en de opgaven van de gemeentelijke subsidies afkomstig zijn van het Subsidie Bureau en die weken hier en daar licht af van de bedragen die de instellingen hebben opgegeven.

67

cultuurvorm Totaal entree consump. tijdens

overig tijdens vervoer consump.

voorconsump.

Na

Muziektheater 59 29 4 1 7 16 1 Klassieke muziek 55 39 4 1 2 7 2 Toneel 53 36 4 0 1 7 5 Popmuziek en jazz 48 19 17 1 1 5 5 Cabaret 47 26 5 1 2 9 4 Amateurkunst 44 21 9 1 2 3 7 Film 37 16 6 0 2 7 6 Culturele festivals 34 2 20 1 1 5 4 Architectuur en monumenten 27 5 7 1 1 6 7 Musea 26 9 6 2 1 3 4 Eigentijdse kunst 24 6 10 0 1 2 6

Totaal 38 17 8 1 2 6 5


Bestedingen van Haarlemmers aan culturele activiteiten (2016, laatste activiteit in Haarlem)

BESTEDINGEN BIJ CULTUURBEZOEK

Haarlemmers gaven in de periode november 2015-oktober

2016 gemiddeld €38,40 uit als zij in eigen stad een culturele activiteit bezochten. Hiervan besteedden zij €25,40, of anders gezegd 66% bij de culturele instelling zelf en €13,-., dus 34%, elders in de stad; in de horeca en voor vervoer.

Kanttekening bij de cijfers is dat zij indicaties vormen. Haarlemmers die de Omnibusenquête invulden, baseerden hun raming op de activiteit die zij het laatst hebben bezocht. Zij moeten daarvoor soms ver terug rekenen. Verder bestaat de indruk dat sommigen uitgaven hebben meegerekend die zij voor andere personen hebben gedaan, terwijl de vraag zich nadrukkelijk richtte op de uitgaven voor zichzelf.

Niet zichtbaar in de grafiek: de uitgaven bij bezoek aan orgelconcerten en ballet. De respons op het Omnibusonderzoek bevatte te weinig bezoekers van deze kunstvormen.

Enkele deelnemers aan het Omnibusonderzoek vulden extreme bestedingen in. Totaalbedragen hoger dan €375,- zijn buiten de berekening gelaten.

In 2016 wel gevraagd, maar niet in eerdere edities van het Omnibusonderzoek: de bestedingen in winkels. Ongeveer 90% van de Haarlemmers kocht rond zijn laatste cultuurbezoek in Haarlem helemaal niets in een winkel. Hier tegenover gaf 10%, dus een relatief klein deel, wel iets uit in een winkel, gemiddeld was dat €38,-.

68

Vrienden en sponsors musea (2016)

musea Vrienden Vasts sponsors Projectsponsors

Teylers Museum 1.810 6 13

Frans Hals Museum/ De Hallen 1.800 0 0

Dolhuys 365 . .

Archeologisch Museum Haarlem 0 0 1

Museum Haarlem 145 7 4

ABC Architectuurcentrum 150 27 25

Nieuwe Vide 0 0 0

Vishal 104 16 4

37 PK 0 0 5

NZH Vervoermuseum 0 5 10

Draaiorgelmuseum 280 0 3

Grote Kerk (St. Bavo) 1.900 2 0

Kathedrale Basiliek Sint Bavo 700 0 5

Moien De Adriaan 15 0 0

Totaal 7.269 63 70

Bron: de Haarlemse musea. = gegeven is onbekend

VRIENDEN, SPONSORS MUSEA

Musea genereren niet alleen inkomsten door subsidies, fondsen en bestedingen door bezoekers. Ook kunnen zij rekenen op de steun van vrienden (particulieren) en sponsors (bedrijven). Samen hebben de Haarlemse musea ruim 7.200 vrienden. Koplopers zijn de Grote Kerk, Teylers en Frans/ De Hallen waar het aantal vrienden de 2.000 benadert.

Daarnaast hadden de musea in 2016 met elkaar ruim 60 vaste sponsors en ondersteunden 70 bedrijven en instellingen een project, tentoonstelling of andere activiteit. Deze cijfers zijn exclusief die van het Dolhuys.

De Vishal is een kunstenaarsvereniging met 145 leden.

69

Vrienden en sponsors podia (2016)

podia Vrienden Vast Tijdelijk

Patronaat - 29 2

Stadsschouwburg/Philharmonie 356 40 3

Toneelschuur/ Filmschuur 4.587 0 0

Haarlemmerhout Theater 0 0 0

Totaal 4.943 69 5


Sponsors

VRIENDEN, SPONSORS PODIA

Podia krijgen steun van vrienden en sponsors. Zo beschikt Toneelschuur/Filmschuur over een vriendenkring van bijna 4.600 personen. Dat aantal is inclusief Toneelschuur Producties, dat tevens 66 donateurs, talentbegunstigers heeft.

VRIENDEN CULTUREEL-EDUCATIEVE INSTELLINGEN Het Noord-Hollands Archief had 5 sponsors voor de zomertentoonstelling 2.000.000x Fotoburo De Boer. Een halve eeuw persfotografie.

Het aantal vrienden bij de cultureel-educatieve instellingen

was in 2016 als volgt:

Dé Bibliotheek Zuid-Kennemerland 168; Het Noord-Hollands Archief 271; Pletterij 13

.

Gemeente Haarlem, Afdeling Data, Informatie en Analyse … · 2018-07-27 · Educatie Niet alleen...

Documents

Transcript of Gemeente Haarlem, Afdeling Data, Informatie en Analyse … · 2018-07-27 · Educatie Niet alleen...