1

Egbert Klop

Varende warmte?

Over DWA

3

• Opgericht in 1986

• Goed rentmeesterschap is een opdracht

• Circa 110 medewerkers

• Bodegraven, Rijssen, Ede, Amsterdam

• Woningbouw, utiliteit, overheid, gezondheidszorg,

onderwijs, monumenten, energie, agro, industrie

4

Inhoud

• Wat?

• Spelregels veranderen

• Opslag van warmte

• Toepassingen

• Begin- of eindpunt?

5

Wat?

• Opslag van energie

– Elektrisch

– Thermisch

– Chemisch

– Mechanisch

– ….

• Vandaag focus op thermisch: warmte

6

Spelregels veranderen

• Nieuwe spelregels geeft nieuwe

dynamiek

• Voorbeelden:

– Fast Ferry

– Fiscale stimulering zuinige auto’s

– Internetshop versus boekhandel

– Liberalisering energiemarkt

7

Nieuw?

8

9

Opslag van warmte

• Methoden van opslag

– Voelbaar (temperatuurstijging)

– Latent (faseovergang) PCM

– Sorptie

– Thermo-chemisch

Opslag in PCM’s

• PCM = Phase Change Material

• Faseovergang kost meeste energie

10

Opslag in PCM’s (2)

Bron: Vito 11

Opslag in PCM’s (3)

• Voordelen

– Warmteopslag en -afgifte bij een constante temperatuur

– Hoge dichtheid van energieopslag compacte systemen

– Lagere energieverliezen

– Mobiliteit in tijd en afstand

• Nadelen

– Duurder dan een klassieke waterbuffer

– Beperkte thermische geleidbaarheid beperkt vermogen

– Cyclische stabiliteit, corrosiviteit, toxiciteit, brandveiligheid, onderkoeling

– Bijdrage voelbare warmte is kleiner in vergelijking met water

• Meest attractief zijn

– Paraffines (duur, relatief lage temperatuur)

– Zouthydraten (corrosie, stabiliteit)

12

Huidige spelregels

• Varen met:

– steenkool: ~200 jaar

– olie: ~ 100 jaar

– gas: ~ 50 jaar

– warmte: 0 jaar

13

Toekomst

• Varen met warmte

• Als alternatief van een pijpleiding

14

Toepassing warmteopslag in PCM

• Stadsverwarming

– Restwarmte

– Multi source

– Transport per schip of

as: afstand

– Buffering:

ongelijktijdigheid

• Industriële processen

– Procesoptimalisatie

– Reductie

exploitatiekosten

• Afvalverbrandingscentrales

– Verbeteren warmtebenutting

– Concurrentievermogen

– Optimalisatie productie: W of E

• Biomassacentrales

– Verbeteren warmtebenutting

– Optimalisatie SDE+-subsidie

15

Industriële restwarmte voor

gebouwde omgeving

16

Back-up ketels

BC 2 – Handel & transport BC 3 – Distributie en leveringBC 1 – Warmte-productie

GJ-tarief

Jaarlijks vastrecht

Eenmalige BAK

GJ-tarief

Deel van het vastrecht

GJ-tarief

PCM

BC – Varende warmte

duwbak stadsdeel

Waar staan we nu?

• Consortium

– ECN

– DWA (penvoerder)

– Bronswerk HT

– HVC

– VSH en Stemat

• TKI-aanvraag

• Vier participerende

provincies

• Industriële partijen

– Sabic

– Dow Chemical

– Attero

– Tata Steel

– …….

• Overleg met parallel

traject in Duitsland

17

Beginpunt of eindpunt?

• Duurzame energie

vraagt om opslag

– Warmte, koude

– Elektriciteit

– Feed stock

– Chemisch

• Energieakkoord & EED

(Nederland)

– Restwarmte

– Gebiedsbenadering

• Toepassingen

– Breed

– Positieve reacties

• Spelregels veranderen

– Toepassingen

– Creativiteit

– Initiatief

18