ENBI-GMD 1 (2010-2011)

“alleen maar taklopen en blaadjes slopen? Of toch meer?”

De ethologie van vlinderrupsen

Tymo Muus

LBI1b

ENBI-GMD 1 (2010-2011) – De ethologie van vlinderrupsen

1 . Introductie van de onderzoekssoort

ENBI-GMD 1 (2010-2011) – De ethologie van vlinderrupsen

Voorjaarskortvleugelmot Diurnea fagella (Denis & Schiffermüller, 1775)

Mannetje: lange smalle vleugels, spanwijdte 22 mm;Wijfje: korte vleugels, kan niet vliegen.

Vlinders: maart-aprilRupsen: mei-eind oktober

Planten: loofbomen en struiken (polyfaag = meerdere waardplanten)

1 . Introductie van de onderzoekssoort

ENBI-GMD 1 (2010-2011) – De ethologie van vlinderrupsen

Voorjaarskortvleugelmot Diurnea fagella (Denis & Schiffermüller, 1775)

Unieke soort:- rupsenstadium duurt maarliefst een half jaar!

Dus

- grote kans op predatie. Aanpassing door “geluidspootje”

1 . Introductie van de onderzoekssoort

ENBI-GMD 1 (2010-2011) – De ethologie van vlinderrupsen

Samenvattend:

Voorjaarskortvleugelmot

Kleine soort, lengte 20 mm

Lang leven als rups

Leeft tussen 2 bladeren

Geen mimicry

Geluidmechanisme

Één rups per blad

1 . Introductie van de onderzoekssoort

ENBI-GMD 1 (2010-2011) – De ethologie van vlinderrupsen

Ask:Onderzoek naar de functie van het gedrag

De Waartoe-vraag van Tinbergen:

“hoe draagt het gedrag bij aan de overleving en het succes van deze rups?“

2a . Functie van het Gedrag (stappenplan)

ENBI-GMD 1 (2010-2011) – De ethologie van vlinderrupsen

Choose measures / Gedragsanalyse

Essentiële elementen in het ethogram, als volgt:- positie van de kop- beweging van de kop- beweging van de poten (op de epidermis)- gebruik van de kaken (op de epidermis)- positie van het lichaam op het blad (houding)- locatie van het lichaam op het blad (verplaatsing)

2b . Stappenplan

ENBI-GMD 1 (2010-2011) – De ethologie van vlinderrupsen

Choose recording method/Vastleggen analyse

Experimenteel met 5 fasen:- rups in rust op blad (normaal gedrag)- rups buiten voedselbron (verstoord gedrag)- rups met soortverwant (samenlevinggedrag)- rups met andere soort (samenlevingsgedrag)- rups met ander insect (samenlevingsgedrag)

Elke fase wordt een half uur lang geobserveerd,in natuurlijke situatie (buiten, weinig tot geenniet-natuurlijke afleidende factoren).

2b . Stappenplan

ENBI-GMD 1 (2010-2011) – De ethologie van vlinderrupsen

Choose recording method/Vastleggen analyse

Waarnemingen van de rups vastgelegd in ethogram permoment, als ook (minder gedetailleerd) het gedrag van desoortgenoot – andere soort – ander insect (vooral positie).

Resultaten per situatie uitgezet in een grafiek, bijv.:

2b . Stappenplan

1 2 3 40123456

KrabbenPiepenBijten

ENBI-GMD 1 (2010-2011) – De ethologie van vlinderrupsen

2b . Stappenplan

Tips, opmerkingen, suggesties?

….alvast bedankt!