De  macht  van  burgers    

Naar  een  nieuw  economisch    en  poli6ek  model  

Anne  Snick  Socius  Trefdag  19  november  2015  

Twee  vragen  

•   Waarom  is  de  macht  van  burgers  (vandaag)  belangrijk?  – Crisissen  als  spiegels  van  een  onhoudbaar  model  – Veerkracht  als  antwoord  ‘outside  the  box’  

•  (Hoe)  kunnen  burgerini6a6even  tot  een  nieuw  economisch  model  bijdragen?    – De  economische  func1e  opnieuw  centraal  – Nieuwe  kaders  en  heLomen  nodig  

Bij  wijze  van  inleiding:  wePen  van  de  thermodynamica  

1.  Aarde  als  gesloten  systeem  (maar  niet-­‐geïsoleerd)  

2.  Er  komt  niets  bij  (planeet  groeit  niet)  

3.  Er  gaat  niets  weg    (tenzij  een  paar  satellieten)  

4.  Dus:  als  hier  iets  groeit,  zuigt  dat  elders  leeg  (exploita6e);  afval  hoopt  zich  op  (externaliteiten)  

5.  Zonne-­‐energie  als  enige  bron  van  (cyclische)  ontwikkeling  (leven  en  dood)  

             

There  is  no    alterna6ve  (planet)  

   

Oeps  !  De  wePen  (?)  van  ‘de  economie’  

 Produc6viteit  =  $            Tijd    

De  economie  als  ‘wetenschap’  -­‐  Menselijk  construct  

(humane  wetenschap)    -­‐  Negeert  fysische  wePen  -­‐  Maar  doet  zich  zelf  voor  

als  natuurwet  (‘TINA’)  

1.  Groei  en  winst  in  €  geld  uitgedrukt,  dus  ‘eindeloos’    

2.  €  virtueel  gecreëerd  ,  maar  reëel    betaald  via  produc1viteitsgroei  

3.  Posi6eve  handelsbalans  (export)  op  globale  schaal  on-­‐mo-­‐ge-­‐lijk  

4.  Mondiaal:  ‘externaliteiten’    met  levensbedreigende  impact  

5.  ‘Wiskundig’  streven  naar  meer,  langer,  groter  …  (en  niet  naar  zinvol/kwaliteitsvol  leven  en  sterven  binnen  cyclisch-­‐ontwikkelend  ecosysteem)  

             

Intermezzo:  de  impact  van  het  huidige  geldontwerp  (€)  

Geldcrea6e  vandaag:    •  Digits  op  bankrekening  als  

‘schuld’    of  ‘lening’  •  Niet  (meer)  gedekt  door  

reële  waarde,  kan  dus  eindeloos  groeien  (zoals  getallen)  

•  Terug  te  betalen  met  posi6eve  interest    

•  Waar  halen  we  interest  vandaan?    Bij  elkaar  !  

Gevolgen  van  dit  €  systeem:    !   geld  schaars;  winst    verplicht;  

eigenbelang    ra1oneel;  specula6e  slim  …  

! middel-­‐doel  omkering  !   exploita6e    is  de  norm  (sociale  

wetgeving  tegen  excessen)    

Crisissen  als  wake  up  call    (gesteld  dat  we  6jdig  bijsturen)  

     

mens  

     planeet  

Waarom  burgerini6a6even?  Logheid  van  het  economische  systeem    

Natuurhistorische  excursie      Miljoenen  jaren  zonne-­‐energie    opgeslagen  in  fossiele  vorm  !  Niet  cyclisch,  maar  eenmalig  !  ! Miljoenen  keer  de  ‘jaarlijkse’  

energietoevoer    ineens  (schijnbaar  onbeperkt  )  beschikbaar.  

   

 

Dit  leidde  tot      (sociale  construc6es):  

1.  Gecentraliseerde  produc6e  (bron  !  distribu6e)    

2.  Enorme  (€)  infrastructuur  voor  ‘eenmalig  gebruik’  

3.  Centralisa6e  van  ‘arbeid’  (jobs)  4.  Consump6epatronen  …  

   

Bedrijven:  privéwinst  -­‐  monetaire  groei  =  eigenbelang  

Economisch  systeem  vergt  groei  &  concurren6e  !  doel  op  zich  

Delocalisa6e  &  automa6sering  

Planned  obsolescence,  marke6ng,  story  of  stuff  

Structurele  werkloosheid  

Uitpulng  planeet  Klimaat  

Tewerkstelling  (employ  people)  

Inspelen  op  (echte?)  noden  consumenten  

Armoede  

Zinverlies  Zorgverlies  

Lock-­‐in  van  het  (huidige)  economische  systeem    

€  

   

Groene/inclusieve  groei    in  mondiale  concurren6e    

Beleid    

Quota/normen    

Sociale  en  milieuwePen  

Milieutaks  $    

Overheidsremedies  raken  niet  aan  de  wortels  van  de  kwaal  

€  

Sjoemelsooware  …  externaliteiten  

IPCC  

€  

   

Maatschappelijke  noden  (€  herverdeling)  

Bedrijven:  belas6ngen  in  euro’s  

Poli6ek  ijvert  voor    groei  &  concurren6e  

Delocalisa6e    

Sociale  strijd  

(gender)  defini6e  van    arbeid    (job)  &  inkomen  

Structurele  werkloosheid  

Van  jobs  naar  automa6sering    

Loonma6ging  Armoede   Zinverlies  Zorgverlies  

Lock-­‐in  van  het  (huidige*)  poli6eke  systeem    

€  €  

*  NB  De  herverdeling    €  werkte  prima  voor  Westerse  samenleving  in  naoorlogse  periode  (andere  context,  risico’s  beperkter,  externaliteiten  niet  gekend)  

Uitpulng  planeet  Klimaat    

En  nu  het  goede  nieuws:    economische  ‘wePen’  maken  we  zelf  (net  als  cartoons)    

… but we can no longer look away from THE EXTERNALITIES !

Veerkracht  ‘Niches’          Efficien6e,  ‘Regime’    Diversiteit  en  verbondenheid                                      Stroomlijnen,  lineair    (jungle)              (monocultuur)  

Duurzaamheid                    Governance    

0%  

100%  

Window of Viability

(Naar:  Ulanowicz  et  al,  2009)

Intermezzo:  duurzame  systemen  :  balanceren  tussen  efficiën6e  en  veerkracht  

Terug  naar  de  kernvraag  

Kapitalis/sch  systeem  

Economie  als    sub-­‐systeem  (banken,  bedrijven,  wePen,  infrastructuur  …)    

 Eigen  €  groei  als  DOEL    Mens  en  planeet  als  

MIDDELEN  (employ)    Tot  bodem  bereikt  is  

(lock-­‐in)  ?  

Post-­‐kapitalis/s/sche  samenleving  

Economie  als  maatschappelijke  func,e  =    ‘efficiënte  toewijzing  van  schaarse  resources  aan    noden  van  allen’    

Welzijn  van  mens  en  planeet  (weer)  als  poli6ek  DOEL    

Vergt  dus  andere  MIDDELEN  (defini6es,  organisa6evormen,  regelgeving,  ruilmiddelen,    beleid  …)    

Andere  oplossingen  =  veerkracht  !  

En  dus…  de  poten6ële  (veer)kracht  van  burgers  in  dit  verhaal  

   

 

 

Beleid  =  groei  s6muleren,  reguleren  

markt  

Burger  wordt  (tewerkgesteld,  geac6veerd,  ingeburgerd,  verzorgd  …)  

Monopolie  banken  €  

Onvervulde  noden  OnbenuPe  talenten  (on-­‐economisch)  

?  

Veelheid  aan  andere  rollen    &  rela6es  onder  

de  radar  

Context:  economische,  sociale  en  ecologische  crisissen    

€  

Maatschappelijke  veerkracht:  burgerini6a6even  stellen  economische  func,e  weer  centraal  (met  steun  van  het  beleid  ?)  

   

 

Monopolie  €  ?  

Micro-­‐economie:  lokale  noden  vervullen,  alle  

resources  benuPen    

Doelen:  welzijn,  zorg,  solidariteit…  

Innova6es  door  burgers    =  zich  samen  anders  organiseren    

…  

Vermarkten  van  goederen  en  diensten  

Lets  

Rep  café  

crowdfund  

Beleid  =  reguleren  ?  

Beleid  =  afschuiven  ?    

Innova6es  voor  burgers  en  winst  

€  

Ander  geld  

Rol  van  het  middenveld  in  deze  nieuwe  economie  :    de  co-­‐crea6eve  kracht  van  burgers  ondersteunen    

   

 

Patenten,  privéwinst  

Back-­‐up  beleid   balans  

Macro-­‐economie:  sociale  innova6es  met  impact  op  

‘noden’  

Waarden:  welzijn,  geluk,  sociale  cohesie  

co-­‐crea6ef  poten6eel  -­‐    innova6es  door  burgers    

CSA  

Rep  café  

SK  organisa6es  

Voedselteams  

Co-­‐crea6eve  commons  

Groei-­‐beleid    

(groene  enz)  innova6es    in  het  ‘regime’  

€  €Ander  geld  

Aangepaste  kaders  en  heLomen  

Bestaande  wetgeving      Premisse  van  exploita6e  (die  

ingeperkt  wordt)    Definieert  rela6es  al6jd  als  

concurren6eel  (en  in  termen  van  €  geld)    Verhindert  opschalen  van  

zinvolle  economische  alterna6even  

Sharing  economy  /  Commons    Premisse  van  samenwerking  

(die  correct  geregeld  wordt)    Heeo  geëigende  kaders  en  

heLomen  nodig,  o.a.  eigen  geldsystemen  (Janelle  Orsi)    

 Regelluwe  ‘werf’  &  leerruimte    Kri6sche  massa    ontwikkelen  

(tot  wetgeving  volgt)  

Cultuurhistorische  nabeschouwing        De  inzet  van  innova6e:  het  systeem  verbeteren…  ?  

…  of  verandering  van  paradigma  ?  

Dank  voor  uw  aandacht