KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND
description
Transcript of KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND
KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND
HET BOOMMODELEmpowerment van vluchtelingen
met gezondheidsklachten
Mariam
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
InleidingDit is Mariam, een Somalische moeder van 6.
- 7 jaar geleden volgde ze haar man die asiel kreeg in Nederland, met 1 kind. 2 andere bleven in Somalië achter. Ze kregen nog 3 kinderen.
- ze kan niet echt lezen of schrijven- ze is vaak moe, heeft last van rug- en hoofdpijn, voelt zich depressief
Vluchtelingen en migranten - hebben vaak een marginale positie in de samenleving- Hebben vaker gezondheidsklachten
dit bemoeilijkt het vinden van werk of het volgen van aanvullend onderwijs
- Netwerk met weinig of geen relevante kennis heeft negatieve invloed
+ een sterk sociaal netwerk heeft een positieve impact op gezondheid, integratie en sociale positie BOOMMODEL
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
Boommodel en Empowerment
BOOMMODEL = Methode die vluchtelingen en migranten handvatten levert om ZELF hun sociale positie te
verbeteren, op basis van EMPOWERMENTEMPOWERMENT :Uitgangspunt: - mensen moeten meer mogelijkheden krijgen om
(zelf) hun eigen situatie te verbeteren - zowel individuen als maatschappelijke groepen
2 stromingen:• Gericht op het individu en de kleine groep• Werken aan vergroten van persoonlijke
competentiesKRACHTbenadering
• Voor grotere maatschappelijke groeperingen• Controle over maatschappelijke en politieke
structuren(maatschappelijke) MACHTbenadering
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
Empowerment: historische achtergrond
- Braziliaans pedagoog en filosoof- Brazilië jaren 1960: enkel wie kon lezen, mocht
stemmen. P. Freire zette alfabetiseringsprogramma op voor arme land- en fabrieksarbeiders, ging met hen in dialoog overhun leefomstandigheden en stelde de vanzelfsprekendheden in hun bestaan ter discussie. Werd voor opruiing gevangen gezet, ontsnapte en ontvluchtte het land.- Baseerde zich op FANON (marxistisch Algerijns psychiater, 1967) die onderzoek deed naar de psychische gevolgen van koloniale onderdrukking (cultuur van zwijgen waarin mensen hun situatie als vanzelfsprekend accepteren)
PAOLO FREIRE
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
Paolo FREIRE
Cultuur van zwijgen •ACCEPTATIE van de situatie
Cultuur van zwijgen
wordt ter discussie gesteld
•NAIEF BEWUSTZIJN: niet alles wat ‘de baas’ doet is per definitie goed, actie ter verbetering is mogelijk
Groei naar kritisch
bewustzijn•KRITISCH BEWUSTZIJN: besef dat de situatie van
machteloosheid veroorzaakt wordt door sociale en politieke verhoudingen
ACTIE •ACTIE tegen onderdrukking, op georganiseerde wijze (vakbonden, politieke partijen, spontane actiegroepen)
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
Empowerment is een cyclisch, repetitief proces
1. Talige interpretatie
van de situatie
2. Veranderend
inzicht
3. Veranderde
(betere) manier van handelen in de praktijk
In dit proces zijn belangrijk:
•Cliënt/onderzochte en hulpverlener streven naar wederzijds begrip, vertrouwensrelatie
•Beide partijen leren uit de dialoog
•Ideeën en handelswijzen worden continu al tijdens het proces geëvalueerd en bijgesteld.
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
Het BOOMMODEL: ontwikkeling en onderzoek
i.o.v. GGZ Groningen (afd. preventie) en Humanitas
Doel: Netwerkmethodiek voor vluchtelingen o.b.v. methodevan Freire. Via actie-onderzoek:
1e onderzoeksfase: diepte-interviews “Hoe zou uw ideale plek in Nederland eruitzien? En wat zijn belemmeringen hierbij?”! mensen willen werk en erkenning voor hun ervaring, geen nadruk op belemmeringen concept aangepast van sociaal-emotioneel maatjesnetwerk naar loopbaanmodel met focus op leren netwerken
2e fase: analyses van interviews ter controle voorgelegd aan andere vluchtelingen+ vragenlijst. Bespreking resultaten in focusgroepen
Ontstaan conceptmethodiek, die getest wordt op 1 groep en enkele individuele vluchtelingen. Onderzoeker wordt COACH. Methodiek en bruikbare interventies worden continu bijgestuurd.
3e fase: de bijgestelde methodiek wordt opnieuw getest: 7 trajectbegeleiders (Humanitas) volgen samen 4 maanden lang 9 vluchtelingen (met wekelijks overleg van 2 onderzoekers en coaches). De methodiek wordt een laatste keer herzien en resulteert in het uiteindelijke BOOMMODEL.
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
Het BOOMMODEL: Methodiek
3 fasen: WORTELS - STAM – KRUIN (flexibel hanteren, kansen grijpen wanneer ze zich voordoen!)
Wie ben ik, wat kan ik en wat wil ik? Cliënt zoekt samen met coach antwoord (narratieve methode, biografie) cliënt wordt actiever en minder neerslachtig verschillen tussen leven hier en in thuisland worden duidelijk rol coach: onderzoeker, informatieverstrekker, motivator,
luisterend oor
Praktijkvoorbeeld: MARIAM - gaat niet naar school, Nederlands leren vlot niet
- wil het liefst thuis blijven en voor de kinderen zorgen De coach laat haar vertellen over haar leven in Somalië. Ze
verandert van een vermoeide vrouw in een levendige actrice.
WORTELS
Mariam
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
Het BOOMMODEL: Methodiek
Hoe kom ik waar ik wil? Netwerk-plan opmaken: interessante contacten m.b.t. werk, opleiding en hobby’s in kaart brengen Netwerkvaardigheden vergroten/aanleren
(gesprekken voorbereiden, rollenspel, laagdrempelige praktijksituaties) rol coach: intermediair en trainer
MARIAM - haalt contacten met Somalische vrouwengroep weer aan - krijgt interesse in Nederlands eten (met coach naar bieb en
en supermarkt) - is minder moe, heeft minder vaak hoofdpijn
- legt contact met de benedenbuurvrouw (eerst in bijzijn coach, later kookt ze voor haar en past de buurvrouw op haar kinderen)
STAM
Mariam
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
Het BOOMMODEL: Methodiek
Netwerkplan uitvoeren gesprekken samen met coach voorbereiden en na
afloop evalueren cliënt gaat persoonlijk netwerk opbouwen, uitbreiden en onderhouden rol coach: supervisor aan de zijlijn
MARIAM - gaat naar school, maakt vriendinnen in de Nederlandse les en wil meer Nederlandse vrouwen ontmoeten - kreeg een taalstage in de zorg aangeboden (weigerde) - meldde zich aan als oppasouder op school en wil verder studeren
- is niet langer schuchter en bang, gaat haar eigen weg. “Ik heb hier kansen die ik in mijn eigen land nooit had.”
Mariam
KRUIN
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
Het BOOMMODEL: Types interventiesdie trajectbegeleiders en coaches vaak gebruiken:
Belemmerende factoren voor coach bij netwerken:- Beroepscode maatschappelijk werk (empathie vs. afstand, privacy) coach zo nodig vervangen!- Wat is goede hulpverlening ?(zelfredzaam tot iedere prijs?, cliënt of organisatie centraal?) ervarener coach = betere- Cultuurverschillen in (in-)formeel netwerken balans tussen professionele- Persoonlijke factoren, karakter eisen en belangen cliënt
Omkering (reframing) Door zich te verplaatsen in het gezichtspunt van de cliënt, krijg je vaak veel meer
info. Interculturele verschillen en communicatieproblemen worden blootgelegd.
Eigen ervaringen delen Coaches vertellen over hun persoonlijke ervaringen bij het zoeken naar werk. Cliënten krijgen zo een ander beeld van hun situatie, beseffen dat hier
een ander gedrag nodig is dan ‘thuis’ en voelen zich minder gediscrimineerd.
Netwerken: Kennis is macht, kennissen is meer macht Coach zelf moet ook een goede netwerker zijn (eigen beperkingen kennen en
desnoods eigen netwerk inschakelen voor cliënt
Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL
Conclusie
Na enige jaren praktijktoepassing blijkt: het BOOMMODEL werkt:
Veel vluchtelingen starten met een opleidingVeel vluchtelingen vonden een baan of zinvolle dagbestedingPsychologische en andere gezondheidsklachten namen afHoewel ontwikkeld met hoogopgeleide vluchtelingen, ook met succes bij laagopgeleiden toegepast (Mariam)Intussen ook met succes gebruikt bij• Vluchtelingen met posttraumatische stress, en andere
migrantengroepen• In activiteitenbegeleiding bij vluchtelingen met PTSS (GGZ Drenthe)
Is de ideologische opvatting van empowerment in deze tijd nog relevant? JA!