KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

12
KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND HET BOOMMODEL Empowerment van vluchtelingen met gezondheidsklachten

description

KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND. HET BOOMMODEL Empowerment van vluchtelingen met gezondheidsklachten. Inleiding Dit is Mariam , een Somalische moeder van 6. - 7 jaar geleden volgde ze haar man die asiel kreeg in Nederland, met 1 kind. 2 andere bleven in - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Page 1: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

HET BOOMMODELEmpowerment van vluchtelingen

met gezondheidsklachten

Page 2: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Mariam

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

InleidingDit is Mariam, een Somalische moeder van 6.

- 7 jaar geleden volgde ze haar man die asiel kreeg in Nederland, met 1 kind. 2 andere bleven in Somalië achter. Ze kregen nog 3 kinderen.

- ze kan niet echt lezen of schrijven- ze is vaak moe, heeft last van rug- en hoofdpijn, voelt zich depressief

Vluchtelingen en migranten - hebben vaak een marginale positie in de samenleving- Hebben vaker gezondheidsklachten

dit bemoeilijkt het vinden van werk of het volgen van aanvullend onderwijs

- Netwerk met weinig of geen relevante kennis heeft negatieve invloed

+ een sterk sociaal netwerk heeft een positieve impact op gezondheid, integratie en sociale positie BOOMMODEL

Page 3: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

Boommodel en Empowerment

BOOMMODEL = Methode die vluchtelingen en migranten handvatten levert om ZELF hun sociale positie te

verbeteren, op basis van EMPOWERMENTEMPOWERMENT :Uitgangspunt: - mensen moeten meer mogelijkheden krijgen om

(zelf) hun eigen situatie te verbeteren - zowel individuen als maatschappelijke groepen

2 stromingen:• Gericht op het individu en de kleine groep• Werken aan vergroten van persoonlijke

competentiesKRACHTbenadering

• Voor grotere maatschappelijke groeperingen• Controle over maatschappelijke en politieke

structuren(maatschappelijke) MACHTbenadering

Page 4: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

Empowerment: historische achtergrond

- Braziliaans pedagoog en filosoof- Brazilië jaren 1960: enkel wie kon lezen, mocht

stemmen. P. Freire zette alfabetiseringsprogramma op voor arme land- en fabrieksarbeiders, ging met hen in dialoog overhun leefomstandigheden en stelde de vanzelfsprekendheden in hun bestaan ter discussie. Werd voor opruiing gevangen gezet, ontsnapte en ontvluchtte het land.- Baseerde zich op FANON (marxistisch Algerijns psychiater, 1967) die onderzoek deed naar de psychische gevolgen van koloniale onderdrukking (cultuur van zwijgen waarin mensen hun situatie als vanzelfsprekend accepteren)

PAOLO FREIRE

Page 5: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

Paolo FREIRE

Cultuur van zwijgen •ACCEPTATIE van de situatie

Cultuur van zwijgen

wordt ter discussie gesteld

•NAIEF BEWUSTZIJN: niet alles wat ‘de baas’ doet is per definitie goed, actie ter verbetering is mogelijk

Groei naar kritisch

bewustzijn•KRITISCH BEWUSTZIJN: besef dat de situatie van

machteloosheid veroorzaakt wordt door sociale en politieke verhoudingen

ACTIE •ACTIE tegen onderdrukking, op georganiseerde wijze (vakbonden, politieke partijen, spontane actiegroepen)

Page 6: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

Empowerment is een cyclisch, repetitief proces

1. Talige interpretatie

van de situatie

2. Veranderend

inzicht

3. Veranderde

(betere) manier van handelen in de praktijk

In dit proces zijn belangrijk:

•Cliënt/onderzochte en hulpverlener streven naar wederzijds begrip, vertrouwensrelatie

•Beide partijen leren uit de dialoog

•Ideeën en handelswijzen worden continu al tijdens het proces geëvalueerd en bijgesteld.

Page 7: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

Het BOOMMODEL: ontwikkeling en onderzoek

i.o.v. GGZ Groningen (afd. preventie) en Humanitas

Doel: Netwerkmethodiek voor vluchtelingen o.b.v. methodevan Freire. Via actie-onderzoek:

1e onderzoeksfase: diepte-interviews “Hoe zou uw ideale plek in Nederland eruitzien? En wat zijn belemmeringen hierbij?”! mensen willen werk en erkenning voor hun ervaring, geen nadruk op belemmeringen concept aangepast van sociaal-emotioneel maatjesnetwerk naar loopbaanmodel met focus op leren netwerken

2e fase: analyses van interviews ter controle voorgelegd aan andere vluchtelingen+ vragenlijst. Bespreking resultaten in focusgroepen

Ontstaan conceptmethodiek, die getest wordt op 1 groep en enkele individuele vluchtelingen. Onderzoeker wordt COACH. Methodiek en bruikbare interventies worden continu bijgestuurd.

3e fase: de bijgestelde methodiek wordt opnieuw getest: 7 trajectbegeleiders (Humanitas) volgen samen 4 maanden lang 9 vluchtelingen (met wekelijks overleg van 2 onderzoekers en coaches). De methodiek wordt een laatste keer herzien en resulteert in het uiteindelijke BOOMMODEL.

Page 8: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

Het BOOMMODEL: Methodiek

3 fasen: WORTELS - STAM – KRUIN (flexibel hanteren, kansen grijpen wanneer ze zich voordoen!)

Wie ben ik, wat kan ik en wat wil ik? Cliënt zoekt samen met coach antwoord (narratieve methode, biografie) cliënt wordt actiever en minder neerslachtig verschillen tussen leven hier en in thuisland worden duidelijk rol coach: onderzoeker, informatieverstrekker, motivator,

luisterend oor

Praktijkvoorbeeld: MARIAM - gaat niet naar school, Nederlands leren vlot niet

- wil het liefst thuis blijven en voor de kinderen zorgen De coach laat haar vertellen over haar leven in Somalië. Ze

verandert van een vermoeide vrouw in een levendige actrice.

WORTELS

Mariam

Page 9: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

Het BOOMMODEL: Methodiek

Hoe kom ik waar ik wil? Netwerk-plan opmaken: interessante contacten m.b.t. werk, opleiding en hobby’s in kaart brengen Netwerkvaardigheden vergroten/aanleren

(gesprekken voorbereiden, rollenspel, laagdrempelige praktijksituaties) rol coach: intermediair en trainer

MARIAM - haalt contacten met Somalische vrouwengroep weer aan - krijgt interesse in Nederlands eten (met coach naar bieb en

en supermarkt) - is minder moe, heeft minder vaak hoofdpijn

- legt contact met de benedenbuurvrouw (eerst in bijzijn coach, later kookt ze voor haar en past de buurvrouw op haar kinderen)

STAM

Mariam

Page 10: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

Het BOOMMODEL: Methodiek

Netwerkplan uitvoeren gesprekken samen met coach voorbereiden en na

afloop evalueren cliënt gaat persoonlijk netwerk opbouwen, uitbreiden en onderhouden rol coach: supervisor aan de zijlijn

MARIAM - gaat naar school, maakt vriendinnen in de Nederlandse les en wil meer Nederlandse vrouwen ontmoeten - kreeg een taalstage in de zorg aangeboden (weigerde) - meldde zich aan als oppasouder op school en wil verder studeren

- is niet langer schuchter en bang, gaat haar eigen weg. “Ik heb hier kansen die ik in mijn eigen land nooit had.”

Mariam

KRUIN

Page 11: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

Het BOOMMODEL: Types interventiesdie trajectbegeleiders en coaches vaak gebruiken:

Belemmerende factoren voor coach bij netwerken:- Beroepscode maatschappelijk werk (empathie vs. afstand, privacy) coach zo nodig vervangen!- Wat is goede hulpverlening ?(zelfredzaam tot iedere prijs?, cliënt of organisatie centraal?) ervarener coach = betere- Cultuurverschillen in (in-)formeel netwerken balans tussen professionele- Persoonlijke factoren, karakter eisen en belangen cliënt

Omkering (reframing) Door zich te verplaatsen in het gezichtspunt van de cliënt, krijg je vaak veel meer

info. Interculturele verschillen en communicatieproblemen worden blootgelegd.

Eigen ervaringen delen Coaches vertellen over hun persoonlijke ervaringen bij het zoeken naar werk. Cliënten krijgen zo een ander beeld van hun situatie, beseffen dat hier

een ander gedrag nodig is dan ‘thuis’ en voelen zich minder gediscrimineerd.

Netwerken: Kennis is macht, kennissen is meer macht Coach zelf moet ook een goede netwerker zijn (eigen beperkingen kennen en

desnoods eigen netwerk inschakelen voor cliënt

Page 12: KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

Conclusie

Na enige jaren praktijktoepassing blijkt: het BOOMMODEL werkt:

Veel vluchtelingen starten met een opleidingVeel vluchtelingen vonden een baan of zinvolle dagbestedingPsychologische en andere gezondheidsklachten namen afHoewel ontwikkeld met hoogopgeleide vluchtelingen, ook met succes bij laagopgeleiden toegepast (Mariam)Intussen ook met succes gebruikt bij• Vluchtelingen met posttraumatische stress, en andere

migrantengroepen• In activiteitenbegeleiding bij vluchtelingen met PTSS (GGZ Drenthe)

Is de ideologische opvatting van empowerment in deze tijd nog relevant? JA!